ฉันดีและมีคุณค่าพอ
1
พู ด กั บ ตั ว เอง ให้ นั บ ถื อ ตั ว เอง
สมมติว่าเพื่อนสาวของคุณเพิ่งแนะนำให้คุณรู้จักน้องสาวสามีของเธอในงานแต่งงาน หลังจากที่แนะนำชื่อเสียงเรียงนามเสร็จเรียบร้อย น้องสาวสามีเพื่อนคนนี้ก็ทักคุณขึ้นมา อย่างไม่มีปี่ไม่มีขลุ่ย “ตัดผมทรงนี้ดูค่อยยังชั่วหน่อยนะคะ จำได้ว่าเคยเห็นพี่นานมาแล้ว ตอนนั้นพี่ไว้ผมยาว ดูสูงวัยยังไงไม่รู้” ขณะที่เลือดในกายคุณพลุ่งพล่าน จนนับหนึ่งในใจไม่ทันถึงสิบ คุณได้ยิน “เสียงในหัว” ของคุณร้องกรี๊ด ดีที่ยังไม่ปล่อยเสียงกรี๊ดออกมาจริงๆ คุณจะเลือกพูดกับตัวเองด้วยความโกรธเกรี้ยว “แม่คนนี้รู้จักฉันแค่สองนาทีก็กล้าจิกกัดฉันแล้วหรือนี่ว่าฉันดูแก่ เอ๊ะ...หรือนี่ฉันจะดูแย่ เอาจริงๆ” หรือคุณจะเลือกพูดกับตัวเองอย่างเรียบๆ ว่า “ฉันแน่ใจว่าตัวเองดูดีและอ่อนกว่าวัย เสมอ น้องคนนี้คงขาดทักษะการเข้าสังคม ถ้าอย่างนั้นมันเป็นปัญหาของเธอ ไม่ใช่ปัญหา ของฉัน” คุณจะเลือกพูดกับตัวเองแบบไหน สามารถวัดได้ถึงระดับความนับถือตัวเองของคุณ 112
112-167.indd 112-113
ตั ว อย่ า งนี้ ก ำลั ง จะยื น ยั น ความจริ ง ชวนช็ อ คว่ า ต่ อ ให้ คุ ณ ต้ อ งเจอคำพู ด ที่ โ หดร้ า ย ไร้มารยาทเพียงไหน แต่คำพูดนั้นจะไม่มีวันทำอะไรคุณได้ ถ้าคุณไม่รู้สึกหวั่นไหวไปกับมัน อารมณ์และความรู้สึกของคุณไม่ได้ขึ้นกับคำพูดของใคร สิ่งที่ส่งผลยิ่งใหญ่ต่อทุกความ รู้สึกของคุณ คือคำพูดที่คุณมีต่อตัวคุณเอง ถ้าคุณพูดกับตัวคุณเองจนคุณเชื่อสนิทใจว่า “ฉันเป็นตัวฉันเอง ฉันดีพอและมีคุณค่า ฉันรู้สึกดีกับสิ่งที่ฉันทำ ฉันเชื่อมั่นในตัวฉันเอง” ต่อให้ถูกตีแสกหน้าด้วยคำพูดสบประมาท หยาบคายแค่ไหน คุณก็รับมือกับมันได้อย่างเหลือเชื่อ แต่ถ้าคุณพูดกับตัวเองด้วยความชอกช้ำเป็นประจำว่า “ฉันมันดูไม่ดี ฉันสวยไม่พอ ฉันไม่มีค่า ฉันไม่รู้สึกภูมิใจกับตัวเอง สมควรแล้วที่เขาจะดูถูก” ต่อให้เขาสรรเสริญเยินยอ คุณแค่ไหน คุณก็ยังเป็นสุขไม่ได้ เพราะคุณไม่เชื่อว่าคุณคู่ควร ความรู้สึกรัก ชื่นชม และเห็นคุณค่าในตัวเอง คือสิ่งสำคัญที่ทำให้คุณรู้สึกสูงส่งหรือ ต้อยต่ำ มันรวมกันเรียกว่า ความนับถือตัวเอง (Self-Esteem)
ความนับถือตัวเองที่ต่ำเกินไป
ลักษณะของคนที่มีความนับถือตัวเองต่ำ 1. ความรู้สึกกับตัวเอง • รู้สึกล้มเหลวเมื่อเทียบกับคนอื่น • ไม่เชื่อว่าตัวเองทำอะไรได้สำเร็จ • ไม่กล้าเปิดรับสิ่งใหม่ กลัวความเปลี่ยนแปลง • รู้สึกกลัว ไม่ปลอดภัย ถ้าต้องทำอะไรที่ไม่คุ้นชิน • ไม่กล้าสู้เพื่อตัวเอง • ยอมจ่ายเงินมากเพื่อให้รู้สึกดี • ถ้าต้องอยู่ในสภาพแวดล้อมที่ไม่มั่นใจจะหาทางหนี 113
6/28/09 7:14:21 PM
• มีความพยายามน้อยที่จะทำสิ่งต่างๆ • ชอบต่อว่าตำหนิตัวเอง • ไม่พอใจรูปร่างหน้าตาตัวเอง ยอมทำอะไรก็ได้เพื่อให้ดูดีขี้น • เจ็บปวดง่ายกับคำวิจารณ์ • ขี้อายหรือก้าวร้าว • เก็บความรู้สึก • ถ่อมตัวไม่ยอมรับความสำเร็จ • กลัวความสัมพันธ์ใกล้ชิด • มีข้ออ้างที่จะไม่เปลี่ยนแปลง • หลีกเลี่ยงประสบการณ์ที่ไม่เคยชิน
2. ความรู้สึกที่มีต่อสิ่งอื่น • รู้สึกไม่พอใจง่ายแค่ได้ยินคำพูดไม่ถูกหู • ตำหนิผู้อื่นหรือสิ่งอื่นได้เสมอ • มักเห็นแง่มุมที่ไม่ดีงามของโลก • มองสิ่งต่างๆ ในทางลบ - ไม่มีอะไรดี ทุกอย่างแย่ไปหมด • สนใจจริงจังหรือมีความสุขที่ได้เห็นคนอื่นมีความทุกข์ หรือมีเรื่องเดือดร้อน • ถกเถียงไม่ยอมแพ้แม้ในเรื่องเล็กน้อย
ความนั บ ถื อ ตั ว เองระดั บพอดี
ความนับถือตัวเองในระดับที่เหมาะสม หมายถึงการที่คุณสามารถชื่นชมตัวเองได้อย่าง ที่ตัวคุณเองเป็น คนที่นับถือในตัวเอง เป็นคนละคนกับคนหลงตัวเอง มองเห็นตัวเองสมบูรณ์แบบเกิน จริง และเป็นคนละคนกับคนถล่มตน ประเมินตัวเองต่ำกว่าความเป็นจริง รวมทั้งเขาจะเป็นคนที่มีอารมณ์มั่นคงน่านับถือ ไม่ใช่คนประเภทที่รู้สึกดีกับตัวเอง มากมายในหนึ่งนาที แล้วรู้สึกแย่ฉับพลันทันทีในนาทีต่อมา 114
112-167.indd 114-115
ลักษณะของคนที่มคี วามนับถือตนเองในระดับพอดี • มีความมั่นใจในตัวเองที่ไม่ได้เกิดจากการข่มคนอื่น • ไม่หวั่นไหวต่อคำวิพากษ์วิจารณ์ • ยอมรับคำวิจารณ์เชิงสร้างสรรค์ • ไม่รู้สึกเป็นปฏิปักษ์ง่ายเพียงแค่ถูกตั้งข้อสงสัย • กระตือรือร้นที่จะไปให้ถึงเป้าหมายโดยไม่ต้องมีใครช่วยผลักดัน • ไม่ท้อถอยง่ายเมื่อเจออุปสรรค • เข้าใจและยอมรับการเปลี่ยนแปลง • รักและพอใจในรูปร่างหน้าตาตัวเอง • ยอมรับคำชมได้ แต่ก็ไม่หลงตัวเอง • ยอมรับความผิดพลาดของตัวเองได้และรักที่จะเรียนรู้จากมัน • กล้าเปิดเผยว่าตัวเองต้องการอะไร และซื่อตรงต่อความต้องการของตัวเอง • พึ่งพาตนเองได้ แต่ก็รู้จักร้องขอความช่วยเหลือเมื่อจำเป็น • ไม่วิตกกังวลว่าจะดูเป็นคนล้มเหลว หรือดูโง่ในสายตาคนอื่น • ไม่กัดจิกตัวเองหรือวิจารณ์ตัวเองเจ็บๆ • ไม่พยายามที่จะพิสูจน์ตัวเอง เพราะมีความสุขอยู่แล้วกับสิ่งที่ตัวเองเป็น • สามารถหัวเราะขำตัวเองได้ ไม่จริงจังกับตัวเองมาก • ยินดีอย่างจริงใจเมื่อเห็นความสำเร็จของผู้อื่น
ความนับถือตัวเองคือรากฐานชีวิต
ความนับถือตัวเองเป็นรากฐานที่สำคัญของความสำเร็จ หากฐานรากบ้านไม่แข็งแรง โอกาสที่บ้านจะพังก็มีมาก ถ้าคุณรู้สึกว่ามีความนับถือตัวเองไม่พอ นี่คือเทคนิคสี่อย่างที่จะช่วยสร้างเสริมความ นับถือตัวเองให้มากขึ้น 115
6/28/09 7:14:21 PM
• ไม่ยอมให้คนอื่นมีอิทธิพลต่อคุณด้วยคำวิจารณ์ทางลบ ถ้าคุณต้องสัมพันธ์กับคนที่พยายามข่มคุณ หรือมองเห็นแง่มุมในตัวคุณแต่ด้านลบ อาจ ถึงเวลาที่คุณต้องหลีกเลี่ยงคนๆ นี้ คนที่พยายามข่มคุณหรือพูดกับคุณแต่ในทางลบอาจ เป็นคนที่มีความนับถือตัวเองต่ำ มีโอกาสมากที่คุณจะดูดซับทัศนคติทางลบเอาไว้ในตัวคุณ จนฝังลึกต่อไปเรื่อยๆ จนกลายเป็นคนชนิดเดียวกันกับเขาในอนาคต • มองหาแง่มุมของสิ่งต่างๆ ในทางบวก คุณควบคุมสิ่งต่างๆ ไม่ได้ สิ่งที่คุณควบคุมได้มีอย่างเดียวคือใจของคุณเอง ถ้าคุณ ควบคุมใจตัวเองได้ คุณจะควบคุมการกระทำของตัวเองได้ ทุกครั้งที่คุณมีปฏิกิริยาทางบวก ต่อสิ่งใดก็ตาม ให้ระลึกไว้เสมอว่าคุณกำลังก่อร่างสร้างรากฐานความนับถือให้ตัวเอง • อย่ากดความนับถือตัวเองของคนอื่น คุณต้องฝึกหัดที่จะนับถือผู้อื่นเท่ากับที่นับถือตัวเอง พยายามไม่ตัดสิน วิพากษ์วิจารณ์ หรือชี้นำให้คนอื่นเห็นความผิดพลาดหรือปมด้อยของเขาไม่ว่าจะเจตนาดีหรือร้ายก็ตาม คุณอาจไม่รู้ตัวก็ได้ว่าการที่คุณชอบวิพากษ์วิจารณ์ผู้อื่น เป็นเพียงกลไกการป้องกันตัวเอง จากการถูกโจมตีก่อน บอกตัวเองว่าคุณนับถือตัวเองมากพอ คุณไม่ต้องยกตัวเองให้สูงด้วย การกดใครให้ต่ำกว่าคุณ • อย่ายิงลูกศรพิษใส่ตัวเอง นอกจากฝึกที่จะหลบหลีกลูกศรพิษที่คนอื่นยิงใส่คุณแล้ว ก็จงเลิกเด็ดขาดที่จะยิง ลูกศรพิษใส่ตัวคุณเอง อย่าลืมเป็นอันขาดว่าจิตใต้สำนึกของคุณ “เชื่อฟัง” ทุกสิ่งที่คุณพูด จงมีสติที่จะฟังคำพูดทุกคำที่คุณพูดกับตัวเอง อย่าให้มันทำลายความนับถือตัวเองของคุณ
116
112-167.indd 116-117
พูดกับตัวเองอย่างนี้
• ฉันเป็นคนดีในแบบที่ฉันเป็น ฉันชื่นชอบตัวเองและรู้สึกดีกับตัวเอง • ฉันชอบถูกล้อมรอบด้วยผู้คน ผู้คนชอบอยู่ล้อมรอบฉัน ผู้คนยินดีฟังในสิ่งที่ฉันพูด และสนใจสิ่งที่ฉันคิด • ฉันสนใจเรื่องราวหลากหลาย และฉันดีใจที่ฉันเป็นคนเช่นนั้น ฉันรักที่จะเรียนรู้และ จะเรียนรู้ตลอดไป • ฉันชอบตัวเอง ไม่เคยนึกอยากเป็นคนอื่นเลย • ฉันเป็นตัวของตัวเองเสมอ ฉันอาจจะดูเหมือนคนอื่นในบางเรื่อง แต่สุดท้ายแล้วฉันรู้ ว่าฉันคือฉัน ไม่ใช่คนอื่น • ฉันชอบในสิ่งที่ฉันคิด และฉันชอบในสิ่งที่ฉันทำ • ฉันยอมรับตัวเอง และยอมรับในสิ่งที่ฉันเป็น • ถึงแม้ฉันจะอยากพัฒนาตนเองให้ดีขึ้น ก็ไม่ได้แปลว่าฉันไม่ชอบตัวเองแต่อย่างใด ฉันชอบตัวเองอย่างที่เป็นในวันนี้ และจะชอบตัวเองอย่างที่เป็นในวันพรุ่งนี้และตลอดไป • ไม่มีใครในโลกนี้เหมือนฉัน ฉันไม่เคยเหมือนใคร และไม่มีใครที่จะเหมือนฉัน • ตัวฉันมีอยู่คนเดียวในโลก ไม่มีทางที่จะมีใครเป็นเหมือนฉันอีกแล้ว • ฉันมีคณ ุ สมบัตทิ ดี่ หี ลายประการ ฉันมีความสามารถ ทักษะ และพรสวรรค์ในหลายเรือ่ ง และฉันยังมีพรสวรรค์ที่ฉันยังไม่รู้อีกด้วย ฉันกำลังค้นหาพรสวรรค์นั้นๆ ในตัวฉันอยู่ • ฉันมีความสุขกับชีวิต ฉันชอบชีวิตฉันและดีใจที่ฉันมีชีวิตอยู่ ทุกวันที่ฉันมีชีวิตอยู่ เป็นวันที่มีค่า เป็นช่วงเวลาที่มีความหมายทุกนาที • ฉันมีสติปัญญา ฉันมีความเฉลียวฉลาดฉับไว กระตือรือร้นและสนุกสนาน ฉันคิดแต่ เรื่องดีๆ และเลือกรับฟังแต่เรื่องดีๆ • ฉันยิ้มตลอดเวลา ฉันมีความสุขจากข้างใน และส่งความสุขออกมาข้างนอก • ฉันมีพลังเปี่ยมล้นและความกระตือรือร้น ฉันตื่นเต้นและมีความสุขที่ได้เป็นตัวเอง • ฉันชอบในสิ่งที่ฉันเป็น ฉันดีใจที่ได้เป็นตัวเอง 117
6/28/09 7:14:23 PM