ANBO Magazine 3 2022

NR. 3 // MEI 2022 // LOSSE PRIJS € 5,95

DOSSIER

gezond & vitaal

INTERVIEW STINE JENSEN

VV

V C A

DE

AU

KA

AR

T

‘‘Ouder worden is wijzer worden’’ Vrij en rustig ouder worden door emotioneel opruimen

Verlies je innerlijke kind nooit uit het oog

Werf een lid en ANBO 1 ontvang een VVV-bon

B nieuw reng een en on ANBO-l tvang id aan zelf e en

V V VSamen bon 15,vergroten we onze slagkracht t.w.v.

Onze leden maken ANBO sterker. U maakt ons sterker. Samen staan we sterker. Alleen zo, met een zo groot mogelijke ledengroep, vergroten we actief onze slagkracht. Laat u een vriend(in) of familielid kennismaken met de voordelen van ANBO waar u al van geniet?

Help ANBO te verdubbelen. Samen staan we sterker!

U kunt een nieuw lid aanmelden via de antwoordkaart of op de website www.anbo.nl/AM3-22 Deze aanbieding is geldig t/m 27 juni 2022.

VVV C AD E AU

K A AR T

€

Ga voor dubbele winst Als ANBO-lid profiteert u van onze belangenbehartiging voor bijvoorbeeld uw pensioen, advies over uw belastingaangifte en mooie ledenvoordelen, zoals korting op een e-bike. Gunt u dat andere ouderen in uw omgeving ook? Laat hem of haar kennismaken met de voordelen van ANBO!

Waarom u én uw kennis kiest voor ANBO

• Landelijk én lokale

belangenbehartiging

Help ANBO te verdubbelen ANBO is er voor, maar vooral door onze leden. Samen vergroten we onze slagkracht én bereiken we zo veel mogelijk voor de ouderen in Nederland. Hoe groter onze ledengroep, hoe meer impact we kunnen maken. Nu, maar ook in de toekomst. Zo zijn én blijven we altijd uw bondgenoot voor een lang en gelukkig leven.

Helpt u met het vergroten van ons ledenbestand?

Introductieaanbod voor het nieuwe lid, VVV-bon voor u Als u een nieuw lid aanbrengt, krijgt hij of zij een aantrekkelijk introductietarief van € 29,95 voor het eerste jaar.* Ook u belonen we graag voor uw hulp met een mooie VVV-bon van € 15,-. Zo gaat u voor dubbele winst!

• Nieuwe mensen ontmoeten via ANBO Trefpunt

• Advies en hulp bij o.a.

pensioen, belasting, veilig wonen en een goede gezondheid

• Aantrekkelijk ANBO Ledenvoordeel

Nodig nu uw vriend(in) of familielid uit om lid te worden

• 7 keer per jaar het

U kunt een nieuw lid aanmelden via onderstaande kaart of op de website www.anbo.nl/AM3-22

• Hulp bij u aan huis door

ANBO Magazine

ANBO-vrijwilligers

Hartelijke groet,

www.anbo.nl/AM3-22 Anneke Sipkens Directeur-bestuurder ANBO 0348 724 657

JA, ik ga voor

dubbele winst en maak iemand lid

HUIDIG ANBO-LID Tussenvoegsel

Voornaam

Achternaam

Huisnr.

Postcode

Lidnummer

E-mailadres

n V V V-bo

15,-

T V V V C AD E AU K A AR

en Br e n g e a an NBO-lid een A w u ie n ang zelf e n o nt v

t.w.v.

€

antwoordkaart-LWL.indd 1

* Na het eerste jaar is het ANBO-ledentarief € 4,- per maand.

12-04-2022 08:54

*Bekijk de voorwaarden op molenaar.nl/voorjaar. Geldig t/m 05-06-2022

Fris het voorjaar in met Molenaar

nu tot

€500 KORTING

Begin het voorjaar fris met een veilige badkamer van Molenaar. Of u nu uw oude bad of douche wilt vervangen voor een Molenaar inloopdouche of gelijk de hele badkamer wilt aanpakken: deze lente is uw badkameraanpassing extra voordelig! Molenaar zet de bloemetjes buiten met kortingen van €200 tot maar liefst €500. Profiteer nu en maak snel een afspraak met één van onze adviseurs bij u thuis of in de showroom.

Vraag de gratis brochure aan Bel direct 0341 - 23 23 00 of ga naar www.molenaar.nl/voorjaar 4 ANBO

COLOFON & SERVICE Hoofdredacteur Jurriën Beerda Aan dit nummer werkten mee Fleur Akersloot, Margot Eggenhuizen, Renate Evers, Willemijn Land, Grieteke Meerman, Willem Reijn, Marije Remmelink, Alex van Scherpenzeel, Atie Schipaanboord.

Fotografie Babs van Geel, Anouk de Kleermaeker, Shutterstock Vormgeving Houke Leupen Eindredactie Joost Marsman Realisatie Bureauvijftig BV, Haarlem Bladmanagement Yvonne Herman de Groot Druk en verspreiding Paragon Customer Communications Copyright 2021 ANBO Magazine, ISSN 1877-3427 Redactieadres ANBO, Postbus 2012 3440 DA Woerden, magazine@anbo.nl Advertenties Mediavijftig BV mail: florisvenneman@bureauvijftig.nl Lid worden? Dat kan natuurlijk altijd. Ga naar anbo.nl/aanmelden of bel onze Ledenservice via 0348 46 66 90 (bereikbaar op werkdagen tussen 9 en 17 uur). U betaalt per jaar € 48. Bekijk de redenen om lid te worden op anbo.nl/aanmelden.

Voor bedrijven Een abonnement voor bedrijven bedraagt € 32,50 per jaar.

Gegevens wijzigen Als u uw gegevens wilt wijzigen kan dit via de Ledenservice: bel ons op 0348 46 66 90 (bereikbaar van maandag t/m vrijdag tussen 9 en 17 uur) of stuur een e-mail naar ledenservice@anbo.nl.

Lidmaatschap opzeggen? U dient uiterlijk één maand voor het einde van uw lidmaatschap op te zeggen. Dit kan via anbo.nl/opzeggen of via Postbus 2012, 3440 DA Woerden o.v.v. opzegging.

U kunt ons via ledenservice@anbo.nl ook mailen.

Uiteraard horen wij graag de reden van uw opzegging.

Privacy ANBO legt gegevens vast van ANBOleden en abonnees van ANBO Magazine. Hierbij houden wij ons aan de wet- en regelgeving op het gebied van de bescherming van persoonsgegevens, zoals de AVG. Wij gebruiken uw gegevens onder meer om u te informeren over relevante producten en diensten van door ons zorgvuldig geselecteerde partners en aanbieders. Stelt u hier geen prijs op, stuur dan een e-mail naar ledenservice@anbo.nl, of een brief naar Postbus 2012, 3440 DA Woerden t.a.v. Ledenservice. Meer informatie: anbo.nl/privacyverklaring Gesproken magazine Voor blinden en slechtzienden is er uiteraard een ingesproken versie van het ANBO Magazine op cd beschikbaar. Meld u aan via ledenservice@anbo.nl of bel ons via 0348 46 66 90.

VOORWOORD

Drie keer gezond Wanneer het gaat over gezondheid en vitaliteit, gaat het vaak over het fysieke aspect. Dat komt ook terug in de synoniemen van die twee woorden: gestel, fitheid, energie, fut, levenskracht, beweeglijkheid. Het is ook een heel belangrijk aspect.

Als je je lichamelijk goed voelt kun je de dingen doen die je graag wil doen. Uiteraard zijn er op het fysieke vlak de nodige uitdagingen. Of zoals Hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom het in deze uitgave zegt: “Hoe je gezond ouder wordt is een niet zo goed bewaard geheim. Hoe we dat een leven lang volhouden, dát is de vraag.”

Een leven lang je lichaam gezond houden is met alle verleidingen al een hele uitdaging.

Maar het mentale aspect lijkt mij een net zo belangrijk (en net zo lastig) onderdeel. De huidige ontwikkelingen in de wereld helpen hier ook niet echt bij. Ik zag pas de term ‘doomscrollen’ voorbij komen en realiseerde me dat ik dat op regelmatige basis al vrij lang doe. Doomscrollen is ‘het besteden van een buitensporige hoeveelheid schermtijd aan het absorberen van negatief nieuws’. De verschrikkelijke oorlog in Oekraïne heeft dit alleen maar verergerd. Maar het is iets dat al langer speelt.

Sinds ik me hier meer bewust van ben probeer ik regelmatiger afleiding te zoeken, zonder ‘het nieuws’ geheel uit het oog te verliezen. Bijvoorbeeld door op vaste tijd nieuws te ‘consumeren’, vaker een boek te lezen voor het slapen gaan en vaker te wandelen. Dat laatste doe ik dan graag weer terwijl ik naar podcasts luister. Een podcast is eigenlijk een radio-uitzending op internet, maar je kunt zelf bepalen wanneer je er naar luistert. Er is voor iedereen wel een podcast te vinden die aansluit bij wat je leuk en interessant vindt.

ANBO gaat overigens ook aan de slag met podcasts. U vindt er meer informatie over op www.anbo.nl/podcast Tot slot wil ik nog stilstaan bij emotionele gezondheid, een volgens mij vaak ‘ondergeschoven kindje’. We besteden er in dit nummer aandacht aan, mede via Margo de Hoest.

Zij zegt: “Alles wat we meemaken en niet goed verwerken, blijft in ons systeem zitten.” We kunnen zo gezond leven als we willen, als we met oud zeer rondlopen voelen we ons nooit optimaal. De Hoest, naast ANBO-lid ook coach, geeft tips.

Veel leesplezier!

En ik hoor graag hoe u fysiek, mentaal én emotioneel gezond probeert te blijven.

Jurriën Beerda Hoofdredacteur PS Uiteraard hoor ik heel graag wat u van dit magazine vindt! Dat kan via: j.beerda@anbo.nl

@JurrienBeerda

www.linkedin.com/in/jurrienbeerda

ANBO 5

3

Nº

Inhoud OP DE COVER

STINE JENSEN

‘Het is mooi om stil te staan bij ronde leeftijden’

18

STINE JENSEN ‘Op deze leeftijd ben je meer verzoend met wie je bent’

DOSSIER GEZOND & VITAAL 26 EXPERTINTERVIEW

DAVID VAN BODEGOM Iets minder Luilekkerland

30 FEITEN EN CIJFERS FOTO ANOUK DE KLEERMAEKER

Over gezondheid en vitaliteit

33 SPORTFYSIOTHERAPEUT Over belang van bewegen

18

34 EMOTIONEEL OPRUIMEN

Vrij en rustig ouder worden

37

LEDENVOORDEEL

Voordeel op overnachten bij Fletcher Hotels en korting op fietsen en e-bikes.

PEILING OVER: vitaliteit, mobiliteit en verkeersveiligheid

20% KORTING OP JAAR LANG DENKSPORT

72

6 ANBO

En ook 40 BLIJF IN BEWEGING

26

Krachtsport te macho? Zeker niet!

42 ANBO TREFPUNT

Ontmoet andere mensen

47 WILSVERKLARING

Zelfbeschikking over toekomstige zorg

51

David van Bodegom

‘Altijd iets meer eten dan je nodig hebt, zit in onze genen’

ANBO ACTIVITEITEN In Rotterdam, Utrecht en Amsterdam

63 100-JARIG ANBO-LID Wim van Vollenhoven

66 FIJN & VEILIG WONEN

In zes stappen naar een veilige badkamer

ELK NUMMER 5 Colofon en voorwoord 9 Column Anneke Sipkens 10 Op de bres 13 ANBO advies 58 Digitaal vaardiger 69 Ledenvoordeel 74 Puzzel

Over emotioneel opruimen

34

42

63 ANBO 7

UW HUIS BLIJFT UW THUIS

speciale korting voor ANBO leden* Met een S200 traplift Uw huis is niet zomaar een huis. Het is een vat vol herinneringen. Het groeide met u, uw gezin en de steeds veranderende omstandigheden mee en kan dat ook in de toekomst blijven doen. De trapliften van TK Home Solutions, eerder bekend als thyssenkrupp, werden namelijk ontwikkeld om u maximale onafhankelijkheid te bieden in uw dagelijkse routine. Zo kan uw huis nog heel lang uw thuis zijn.

Meer informatie over product of actie? Bel 0800-5003 of ga naar www.trapliften.nl 8 *Bel ANBO ons en vraag naar de voorwaarden.

COLUMN ANNEKE SIPKENS

Vitaliteit Het is een open deur, maar ik trap hem toch even in: om zo lang mogelijk vitaal te blijven is het belangrijk dat je gezond eet en in beweging blijft. Maar veel mensen – ik ook! – kiezen regelmatig voor de makkelijke en minder gezonde weg. Want hoe fijn is het om de lift te kunnen nemen in plaats van de trap? En te kiezen voor kant-en-klaarmaaltijden in plaats van zelf te koken omdat je maar alleen bent? Gemak dient de mens, toch?

Helemaal waar. Maar als we zo lang mogelijk actief en vitaal willen blijven, moeten we wel kritisch naar onszelf durven kijken: kan ik niet nét wat vaker een ommetje maken of de fiets nemen in plaats van de auto? Natuurlijk is een ziekte niet te voorkomen, maar zolang we een gezond lijf en hoofd hebben, kunnen we de ouderdomskwaaltjes wel langer buiten de deur proberen te houden. ANBO helpt u daar graag bij!

Vitaal proberen te blijven hoeft helemaal niet zo ingewikkeld te zijn. Een mooi voorbeeld: een tijdje geleden zat ik met mijn vader op een terras een kop koffie te drinken.

We raakten in gesprek met twee dames aan het tafeltje naast ons. Ik schat dat ze een jaar of 80 waren. Een van hen vertelde hoe lastig ze het had gevonden om na het overlijden van haar man alleen dingen te gaan ondernemen. Ze zat maandenlang vooral thuis op de bank en nam lang niet elke dag de moeite om voor zichzelf te koken. Soep uit blik met een boterhammetje was ook best oké. Lekker snel klaar.

Toch wist ze zichzelf tot de orde te roepen. Ze sloot zich aan bij een wandelclubje in de buurt en gaat nu elke vrijdag anderhalf uur lopen. Daar leerde ze ook een

nieuwe vriendin kennen, de andere dame aan de terrastafel. Samen zitten ze sinds kort bij een kookclub, waarbij ze enorm veel inspiratie opdoen voor leuke, gezonde en vooral lekkere maaltijden! Ze vertelde me dat ze nu veel beter in haar vel zit.

Vitaal blijven is trouwens niet alleen iets waar we zelf naar (moeten) streven. Ook de overheid vindt dat we zo lang mogelijk zelfstandig en zelfredzaam moeten blijven.

Dat betekent wat ANBO betreft wel dat er flink in moet worden geïnvesteerd. Vooral gemeenten spelen hierin een belangrijke rol, door bijvoorbeeld beweegtuinen in te richten of een locatie beschikbaar te stellen voor dat kookclubje van de dames op het terras.

Niet voor niets is ‘gezondheid en vitaliteit’ een speerpunt van ANBO. Dit magazine staat vol met verhalen en tips over dit thema. Ik wens u veel leesplezier. Maar vergeet niet tussendoor af en toe lekker wat beweging te nemen!

Mocht u nog vragen of opmerkingen hebben, dan hoor ik die graag. Mail naar: directie@anbo.nl Of schrijf me, via Postbus 2012, 3440 DA Woerden.

Directeur-bestuurder Anneke Sipkens

ANBO 9

GESPREKSSTOF

OP DE

BRES

Achter de schermen helpen we leden dagelijks met advies en belangenbehartiging. In deze rubriek houden we u op de hoogte. Zelf een vraag? Ga naar anbo.nl/advies of bel de ANBO Advieslijn op 0348 46 66 88. Mailen kan ook: raadendaad@anbo.nl.

Twee rondetafelgesprekken met de Tweede Kamer

KOOPKRACHT VAN OUDEREN Op 8 maart nam ANBO namens de Seniorencoalitie deel aan het rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over koopkracht van ouderen.

In aanloop naar dit Rondetafelgesprek heeft de Seniorencoalitie, die naast ANBO bestaat uit KBO-PCOB, NOOM en Koepel Gepensioneerden, een document opgesteld met daarin haar wensen. Dat is terug te vinden op onze website via: anbo.nl/seniorencoalitie-koopkracht

Het uitgangspunt is dat de koopkracht van gepensioneerden gelijke tred moet houden met die van de totale bevolking. Dat is nu allesbehalve het geval: de koopkracht van gepensioneerden is de afgelopen elf jaar met bijna 5% afgenomen, terwijl werkenden in dezelfde periode bijna 18% in de plus scoorden.

Belangrijk is dat gepensioneerden koopkrachtreparatie krijgen voor de achterstanden die ze hebben opgelopen.

De Seniorencoalitie ziet in het coalitieakkoord nog veel te 10 ANBO

weinig terug over hoe het kabinet deze achterstanden wil wegwerken. Daarnaast moeten de aanvullende pensioenen op korte termijn worden geïndexeerd. Al jaren zijn de pensioenen niet verhoogd, terwijl de pensioenfondsen zo’n 1750 miljard euro in kas hebben. Dat is niet uit te leggen.

De Seniorencoalitie vindt verder dat het plan om de AOW los te koppelen van een extra stijging van het minimumloon van tafel moet. De AOW is het basisinkomen van alle gepensioneerden en daar mag niet aan worden getornd.

WONINGNOOD Op 17 maart vond een rondetafelgesprek plaats over woningnood. Ook bij deze door de Tweede Kamer georganiseerde bijeenkomst kon ANBO de Seniorencoalitie vertegenwoordigen.

De Seniorencoalitie vindt onder andere dat er meer ruimte moet komen voor nieuwe woonvormen. Er zijn inmiddels vele mooie initiatieven te noemen, zoals de Knarrenhofjes, Hart van Austerlitz of het Broekmanhuis in Amsterdam.

Maar het valt vaak niet mee om zulke initiatieven van de grond te krijgen. Dat moet volgens de Seniorencoalitie veel eenvoudiger worden.

In aanloop naar het Rondetafelgesprek had de Seniorencoalitie een document naar de Kamerleden gestuurd, met daarin onze visie op de toekomst van wonen en zorg voor ouderen. Dat document vindt u op: anbo.nl/woningnood

GESPREKSSTOF

Laag inkomen?

Vraag energietoeslag aan!

Als u een laag inkomen heeft, komt u mogelijk in aanmerking voor een eenmalige energietoeslag van uw gemeente, die kan oplopen tot 800 euro. Maar deze moet u vaak wel zelf aanvragen. ANBO kan u daarbij helpen.

De energieprijzen stijgen hard, dat merken we allemaal.

De Rijksoverheid verlaagt daarom per 1 juli het btw-tarief op gas en elektriciteit van 21 naar 9 procent. Mensen met een laag inkomen kunnen daarnaast in aanmerking komen voor een eenmalige toeslag van maximaal 800 euro.

Gemeenten bepalen zelf wat zij onder een ‘laag inkomen’ verstaan. Daardoor kan het per gemeente verschillen wie in aanmerking komt voor de toeslag. Ook bepalen de gemeenten de hoogte van het bedrag; dat is niet landelijk vastgelegd. Het enige dat vastligt, is dat de toeslag maximaal 800 euro bedraagt.

Als uw inkomen niet bekend is bij de gemeente, moet u de toeslag zelf aanvragen. U kunt in aanmerking komen als u bijvoorbeeld alleen een AOW-uitkering heeft. De uitkering van de energietoeslag is belastingvrij. Dat betekent dat deze geen gevolgen heeft voor andere inkomensafhankelijke regelingen, zoals de huurtoeslag.

Uw gemeente bepaalt of u in aanmerking komt voor energietoeslag. De overheid heeft een landelijke richtlijn gegeven: mensen met een inkomen tot 120 procent van het ‘sociaal minimum’ komen in aanmerking voor de energietoeslag. Voor gehuwden/ samenwonenden is het sociaal minimum 1.724,99 en de landelijke richtlijn 2.070 euro bruto per maand. Voor alleenstaanden is het sociaal minimum 1.250,19 en de landelijke richtlijn 1.501 euro bruto per maand.

HULP NODIG? SLECHTE ZAAK ANBO vindt dat een slechte zaak. Er zou een landelijke regeling moeten zijn, zodat iedereen met hetzelfde inkomen dezelfde toeslag krijgt. Het is oneerlijk dat iemand in gemeente A minder toeslag krijgt dan iemand in dezelfde situatie in gemeente B.

Heeft u hulp nodig bij het indienen van de aanvraag? Wij helpen u graag! Neem contact op met de ANBO Advieslijn via 0348 - 238 235. Onze medewerkers zijn bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 10.00 tot 15.00 uur. Mailen kan uiteraard altijd, naar: raadendaad@anbo.nl

ANBO 11

Nu tijdelijk:

€ 500.inruilkorting*

Meer info? Bel 0499 - 729 366

1. Ontdek. Kies uw favoriete

2. Ervaar. Probeer de stoelen

3. Geniet. Uw keuze gemaakt? Profiteer

stoelen uit de gratis brochure

vrijblijvend uit bij in onze winkel

van inruilkorting + gratis appeltaart! En we

of op www.velderhof.nl

aan de Slingerweg 87 in Breda.

leveren snel mogelijk uw nieuwe zitmeubel.

Relaxstoel Garda

Relaxstoel Serchio

Relaxstoel Liro

Set ‘Willeke Alberti’

Vanaf 790.-

Vanaf 1.245.-

Vanaf 1.520.-

Nu v.a. 745.-

Nu v.a. 1020.-

2-zits relaxbank inclusief relaxstoel Willeke en bijzetfauteuil.

12 ANBO

Setprijs 3.144.Nu v.a. 1.995.-

De showroom bij u thuis

Winkel bij u in de buurt

Bel nu 0499 - 729 366 voor meer informatie en de gratis brochure of ga naar www.velderhof.nl

Kijk op velderhof.nl/winkels voor een Velderhof winkel bij u in de buurt. We zitten door heel Nederland.

www.velderhof.nl

*Kijk op velderhof.nl/algemene-voorwaarden

In 3 stappen uw perfecte stoel vrijblijvend uitproberen?

advies Verandering zorgtoeslag en verpleeghuis Bent u getrouwd of bent u geregistreerd partner?

En woont uw (huwelijks) partner in een verzorgingsof verpleeghuis? Lees dan verder, want de regels voor zorgtoeslag zijn veranderd sinds 2021.

Bij een huwelijk of geregistreerd partnerschap bent u altijd toeslagpartner van elkaar. Het recht op zorgtoeslag hangt dan af van uw gezamenlijk inkomen. Komt dat boven de inkomensgrens uit (in 2021: € 39.979), dan heeft u geen recht op zorgtoeslag. De verandering is dat u nu kunt kiezen om niet langer als toeslagpartner te worden aangemerkt, als een van u beiden in een verzorgings- of verpleeghuis is opgenomen. Dat kan betekenen dat u meer zorgtoeslag kunt ontvangen, of zelfs recht op zorgtoeslag kunt krijgen.

Een voorbeeld: U hebt in 2021 een gezamenlijk inkomen van € 45.000.

Uw partner woont in een verpleeghuis. U hebt € 25.000 inkomen, uw partner € 20.000. Omdat uw gezamenlijk inkomen meer dan € 39.979 is, hebt u geen recht op zorgtoeslag. Kiest u ervoor om geen toeslagpartner meer te zijn, dan wordt het resultaat geheel anders. U krijgt recht op een zorgtoeslag van € 71 per maand; uw partner krijgt recht op een zorgtoeslag van € 107 per maand.

Totaal dus € 178 per maand.

Nog een voorbeeld: Uw gezamenlijke inkomen in 2021 is € 30.000. Uw partner woont in een verpleeghuis. U hebt allebei een inkomen van € 15.000. Op basis van het gezamenlijk inkomen, ontvangen u en uw partner nu € 114 zorgtoeslag per maand. Kiest u ervoor om geen toeslagpartner meer te zijn, dan wordt het resultaat ook hier heel anders. U krijgt dan allebei recht € 107 zorgtoeslag per maand.

Totaal dus € 214 per maand.

Bevindt u zich in deze situatie en wilt u niet langer als toeslagpartner worden aangemerkt?

Dan moet u een brief naar de Belastingdienst sturen.

Kijk hier voor meer bijzonderheden: anbo.nl/voorbeeldbrief

(u moet dan wel inloggen of ingelogd zijn, als u nog niet eerder heeft ingelogd kunt u eerst uw account activeren via www.anbo.nl/mijn-anbo-activeren) Hebt u geen internet?

Belt u dan met ons Adviesteam: 0348 46 66 88.

ANBO 13

ANBOADVIES

Huurverhoging 2022 De meeste huurders van een sociale huurwoning kunnen vanaf juli 2022 een huurverhoging krijgen van maximaal 2,3%. Tot 1 juli 2022 zijn de huren van sociale huurwoningen bevroren en mogen dus niet verhoogd worden.

De verhoging gaat over de huur die niet afhankelijk is van het inkomen; de huur is hoger dan € 300 per maand.

Ook de huur voor een sociale huurwoning die afhankelijk is van uw inkomen, gaat per 1 juli 2022 omhoog. Het gaat om uw inkomen in 2021. Hieronder een overzicht van de verhogingen: Huishouden met 1 persoon

Huishouden met 2 of meer personen

Maximale huurverhoging

Inkomen tot € 47.948 Inkomen tot € 55.486

2,3% als huur € 300 of meer is € 25 als de huur minder dan € 300 is

Inkomen tussen € 47.948 en € 56.527

Inkomen tussen € 55.486 en € 75.369

€ 50

Inkomen hoger dan € 56.527

Inkomen hoger dan € 75.369

€ 100

Huurt u een vrije sectorwoning? Daarvoor geldt een maximale huurverhoging van het inflatiepercentage + 1%. In 2022 komt dat neer op een toegestane huurverhoging van maximaal 3,3%. Deze maximaal toegestane verhoging geldt voor heel 2022. Dat betekent dat de huur over het gehele jaar 2022 nooit meer dan 3,3% hoger mag zijn dan de huur in 2021.

Gespreid betalen eigen risico Het is iedere keer toch schrikken om een afrekening van uw zorgverzekeraar te krijgen waarbij u het eigen risico moet betalen. Wist u dat de meeste verzekeraars een mogelijkheid hebben om het bedrag in termijnen te betalen? Vraag bij uw verzekeraar hoe dat bij hen zit.

Er zijn overigens grote verschillen tussen de verzekeraars. Dus kijkt u goed of hun regeling goed bij u past. Er zijn bijvoorbeeld verzekeraars die u het gehele jaar door het eigen risico laten betalen en dan achteraf beoordelen of u zorg heeft gebruikt.

14 ANBO

ANBO vindt dat geen goed systeem; het komt neer op het alvast betalen van een fiets die je nog niet hebt gekocht. Maar als dit systeem wel bij u past is dat prima natuurlijk!

ANBOADVIES

Strengere beveiliging bij inloggen met DigiD Er komen steeds meer strengere veiligheidseisen bij internetverkeer. Per 1 oktober aanstaande kunt u niet meer met uw gebruikersnaam en wachtwoord inloggen op Mijn Belastingdienst. Inloggen met gebruikersnaam en wachtwoord is de huidige basisvoorziening van DigiD. Die voorziening wordt strikter met een extra check. Naast uw gebruikersnaam en wachtwoord krijgt u te maken met een sms-controle. Schrik niet als u geen mobiele telefoon hebt! In dat geval kunt u kiezen voor de zogenoemde gesproken sms. Die ontvangt u op uw vaste telefoon. U moet deze optie aanzetten onder ‘Mijn DigiD’ zodra u bent ingelogd. Het is aan te raden om dat vóór 1 oktober te doen!

Heeft u een smartphone? Download dan de DigiD-app op uw smartphone. Met deze app is het inloggen minder omslachtig dan met gebruikersnaam+wachtwoord+sms.

Tot slot: voor Mijn Toeslagen geldt de wijziging per 1 januari 2023. Daar komen we voor die tijd nog een keer op terug.

ANBO Advieslijn beantwoordt vraag over loonheffing ANBO-medewerker Emma Riede beantwoordt vragen van leden aan de ANBO Advieslijn. Dit keer gaat de vraag over de loonheffing.

Dit ANBO-lid ontvangt AOW en een aanvullend pensioen. Hij vraagt zich af waarom op de AOW geen loonheffing wordt ingehouden en op zijn pensioen juist relatief veel. Wat kan hij doen om dat te veranderen?

“Dat heeft te maken met de heffingskorting. Dat is een korting op de belasting en premie volksverzekeringen die je verschuldigd bent. Hoe hoog de korting is, hangt af van leeftijd en inkomen. In de loonheffing wordt al rekening gehouden met de korting. Standaard wordt die korting door de SVB toegepast op de AOW. Het pensi-

oenfonds past de korting niet toe, zodat over elke euro pensioen loonheffing wordt ingehouden.”

“Met de aangifte inkomstenbelasting wordt alles gladgestreken. De Belastingdienst past dan de juiste heffingskorting toe op het gehele inkomen. De loonheffing wordt daarmee verrekend. Het is mogelijk om de korting op het pensioen te laten verrekenen in plaats van op de AOW. Dat levert gedurende het jaar een ander netto-inkomen op. Maar met de aangifte inkomstenbelasting krijg je hetzelfde eindbedrag. Dat verandert niet.”

ANBO 15

GEREGELD

Moet ik documenten bewaren?

Voor de meeste mensen in Nederland is het antwoord op de vraag ‘moet ik documenten bewaren?’ heel eenvoudig: in Nederland geldt géén bewaarplicht voor privépersonen. U hoeft dus eigenlijk niets te bewaren. Maar vaak is het wél verstandig om belangrijke documenten te bewaren. Bijvoorbeeld als het om documenten gaat die nog steeds geldig zijn. Wij zetten ze voor u op een rij.

16 ANBO

GEREGELD BELASTINGDIENST De Belastingdienst mag en kan de aanslagen van vijf jaren terug corrigeren. Uiteraard doen ze dat niet zomaar; er moet wel iets aan de hand zijn. Mocht u daar ooit mee te maken krijgen, dan is het verstandig dat u nog steeds de stukken die bij de aangifte horen, kunt laten zien. Dan gaat het om: • De aangifte inkomstenbelasting • De aanslag inkomstenbelasting • De jaaropgaven (AOW, pensioen, uitkeringen of van uw salaris) • Bankgegevens van het saldo van uw rekeningen op 1 januari. Het gaat zowel om uw gewone rekeningen als om uw spaarrekeningen • Gegevens van uw beleggingen, ook hier gaat het om het saldo op 1 januari • De WOZ-beschikking waarmee de gemeente de waarde van uw eigen woning heeft vastgesteld.

• Hetzelfde als u een tweede woning heeft (bijvoorbeeld een vakantiewoning) • De jaaropgave van uw hypotheek • Bewijsstukken over de zorgkosten die u hebt opgevoerd in uw aangifte inkomstenbelasting • Bewijsstukken over giften aan goede doelen die u in uw aangifte inkomstenbelasting hebt opgevoerd Omdat de Belastingdienst altijd na afloop van het jaar de aanslag oplegt, telt u de vijf jaren terug vanaf het jaar dat de laatste definitieve aanslag is opgelegd. Voor de meeste mensen is op dit moment de laatste definitieve aanslag die van het jaar 2020. U bewaart dus de gegevens over de jaren 2016 tot en met 2020.

PENSIOENOPBOUW Bouwt u nog pensioen op, bijvoorbeeld omdat u nog werkt, bewaar dan het uniform pensioenoverzicht dat u periodiek krijgt van uw pensioenfonds. Bij de meeste pensioenfondsen is de UPO zoals de afkorting luidt, ook digitaal beschikbaar.

ZORGVERZEKERING Alleen de documenten die u nog nodig zou kunnen hebben voor de aangifte inkomstenbelasting, bewaart u. Voor de rest is het niet nodig om te bewaren. Zeker niet als de kosten zijn gedeclareerd en al dan niet gedeeltelijk vergoed.

KOOPAKTE / EIGENDOMSBEWIJS WONING Het is aan te bevelen om de koopakte / het eigendomsbewijs van uw woning te bewaren. Het is in ieder geval een bewijsstuk voor uzelf en bij verkoop kunt u laten zien dat u inderdaad de eigenaar bent. Als u na verkoop niet langer de eigenaar bent, hoeft u deze natuurlijk niet meer te bewaren.

HYPOTHEEK EN ANDERE LENINGEN Zeker bij langlopende leningen - bijvoorbeeld een hypotheek - is het raadzaam om de stukken te bewaren. Bij een hypotheek in ieder geval de hypotheekakte die u bij de start van de hypotheek bij de notaris heeft getekend. Als u de hypotheek die in de betreffende akte staat hebt afgelost (door verkoop van het huis bijvoorbeeld), heeft die akte alleen nog historische waarde.

HUURWONING Bewaar ook uw huurcontract. Daarin staan de afspraken die u hebt met de verhuurder. Bij eventuele geschillen staat u sterker met de afspraken in uw hand.

NOTARIËLE AKTEN Behalve de koopakte en hypotheekakte van uw woning bewaart u alle andere akten die de notaris voor u heeft gemaakt. Denk aan een samenlevingscontract dat u met uw partner hebt gemaakt, of uw testament.

AANKOOPBEWIJZEN/GARANTIEBEWIJZEN In verband met de garantie op aankopen die u hebt gedaan, is het aan te bevelen om deze gedurende de wettelijke garantietermijn te bewaren.

Zelf iets geregeld hebben?

Staan uw documenten er niet bij? Neem contact op met ons Adviesteam om er achter te komen hoe het zit. Of heeft u wellicht een andere vraag? Kijk dan op: anbo.nl/advies of neem telefonisch contact op via 0348 46 66 88. Onze deskundige medewerkers zijn iedere werkdag bereikbaar van 10.00 tot 15.00 uur. Mailen kan uiteraard altijd: raadendaad@anbo.nl

ANBO 17

INTERVIEW

‘Het is mooi om stil te staan bij ronde leeftijden’

18 ANBO

INTERVIEW

Filosoof, schrijver en programmamaker Stine Jensen

‘Ouder worden is wijzer worden’ Een halve eeuw, dat vindt filosoof, schrijver en programmamaker Stine Jensen (50) een mooi moment om terug te blikken op haar leven tot nu toe. Met een nieuw boek staat ze stil bij ouder worden.

Wat heeft ze vastgehouden, wat heeft ze losgelaten? “Ik besef: het roer kan nog één keer om.”

TEKST MARGOT EGGENHUIZEN FOTO’S ANOUK DE KLEERMAEKER

“Ik vind het wat hoor, vijftig worden. Het is een halve eeuw, dat vind ik heel veel”, vertelt Stine Jensen bijna twee weken na haar vijftigste verjaardag. Maar de voordelen van ouder worden heeft ze inmiddels óók ontdekt: ouder worden is wijzer worden. “Op deze leeftijd heb je je meer verzoend met wie je bent, je bent daar ook achter gekomen. Dus er is als het goed is minder afstand tussen het ideaal, wie je zou willen zijn, en wie je gewoon bent.

Dat is in zekere zin rustiger. Als je puber bent dan is er een soort norm of ideaalbeeld waar je steeds naartoe moet werken, en als je dertig bent denk je: er moet iets gaan gebeuren. Alsof je steeds in een toekomstige tijd leeft. Dat heb ik nu niet.” Ze beschrijft het vijftig worden als een ‘kantelpunt’ en een ‘overgang’. “Op je

achttiende kreeg je in mijn tijd een fototoestel, maar verder hebben we in het Westen heel weinig ritualisering van levensfasen. Dan is het toch mooi om bij die ronde getallen stil te staan.”

YAHTZEE-SCORES Stilstaan bij haar leven en leeftijd doet Jensen op een bijzondere manier: met anekdotes en citaten vat ze in haar nieuwe boek ‘De beste 50 van Stine Jensen’ haar proces van opgroeien en ouder worden samen. Ze dook hiervoor in haar verleden én in haar boekenkast: “Mijn leven lang hield ik al dagboeken en citatenboeken bij, dus ik ben gaan zoeken en teruglezen. Heel grappig hoe je ziet dat bepaalde thema’s steeds opduiken, zoals dat ik altijd noteerde wat ANBO 19

INTERVIEW

‘Op deze leeftijd ben je meer verzoend met wie je bent’ MIJMEREN EN MELANCHOLIE Dat terugblikken hoort heel erg bij ouder worden, vertelt Jensen: “Ik vind de waarde van het terugblikken, de reflectie en het melancholische wel mooi om een plek te geven. Dat wordt soms weggedrukt in deze cultuur, waarin het toch gaat om forever young en mooi, ook als je ouder wordt moet je altijd maar bezig blijven. Er gaan veel boeken over dat niet-stilzitten, over een leven productief zijn, zou je kunnen zeggen. Als filosoof reken ik daar een beetje mee af en probeer juist de waarde van het mijmeren, melancholie, terugblikken, het niet-productieve, het stilstaan bij verandering en levensfases – om dat wat meer naar voren te schuiven. Met name ook die waardering voor levensfasen, want nu is het alsof er maar drie zijn: jeugd, volwassen en oud. We zien het ouder worden nog altijd als een soort hapering of een waste, je bent een last of kostenpost voor de samenleving. Dat is een niet fijnmazig beeld van opgroeien en ouder worden.”

de eindstand was van een potje Yahtzee. Ik had een vrij competitieve relatie met mijn eeneiige tweelingzus. Ook heel grappig: opschrijven wat je eet – kennelijk was dat toch een belangrijk moment van vreugde.” Het teruglezen gaf haar een beeld van haar ontwikkeling: “Heel mooi om te zien dat er een soort lijn is. Die citaten van als je tien bent of twintig, dat je kijkt: hoe ben je veranderd, hoe was het in de tijdgeest? Dat is het mooie van dat terugblikken.

Wat heb ik vastgehouden, wat heb ik losgelaten?”

20 ANBO

OOSTERSE FILOSOFIE Hoe anders is dat op andere plekken in de wereld. Voor haar tv-programma’s en boeken dompelt Jensen zich regelmatig onder in andere culturen en gebruiken, zoals yoga, meditatie of de oosterse filosofie, die een veel gedetailleerdere indeling van het leven kent met bijvoorbeeld levenscyclussen van 7, 11 of 18 jaar. “De manier waarop ze binnen de oosterse yogafilosofie naar ouder worden kijken is er één van: je begint – je bent, je wordt geboren – en dan komt er een levensfase die steeds meer in het teken staat van doen, manifesteren, leren en ontwikkelen. En op een gegeven moment is het ook vrij natuurlijk om je weer te verzoenen met dat ‘zijn’, om daar weer rust in te vinden. Het is een mooi beeld van de wijze, reflexieve mens die door te zijn al is, zal ik maar zeggen. Die niet meer de betekenis van zijn bestaan hoeft te ontlenen aan de status, baan of positie in de maatschappij.”

INTERVIEW ZIELENRUST “Ik heb in Zuid-Korea een soort doodstherapie – dat klinkt een beetje eng – gedaan en daar zei die monnik ook: ‘Als jij nog niet rust hebt gevonden met je ziel en je bestemming en je bent nog altijd bezig met morgen en overmorgen, dan ben je banger voor de dood.’ Dus als je bang bent voor de dood, dan heb je eigenlijk nog niet je zielenrust gevonden.” Dat doet Jensen denken aan haar 96-jarige oma in Denemarken: “Dan zwaaide ze ons uit en zei ze: ‘Tot volgend jaar!’ Ze besteedde geen aandacht aan het afscheid. Doei en béng, deur dicht. Dat ontkennen van de dood hield haar op de been.” Een van de laatste quotes in Jensens boek draait ook om de dood, het is er een van de Amerikaanse filmregisseur Woody Allen: ‘I am not afraid to die, I just don’t want to be there when it happens.’ (Ik ben niet bang om dood te gaan, ik wil er gewoon niet bij zijn als het gebeurt). Jensen: “Als je er veel over nadenkt, is doodgaan ongelooflijk gek en raar. Je kunt je niet voorstellen hoe het is om geen bewustzijn te hebben, dat kan niet.” En toch: “Ik heb mijn eigen vader dood zien gaan en dat vond ik iets heel geruststellends, het was zo natuurlijk eigenlijk. Ik werd daar rustig van, en dat had ik niet verwacht.”

LEVENSSPREUK Een van de levenslessen van haar vader komt als citaat terug in Jensens boek. Het is een quote van de Deense filosoof Søren Kierkegaard: ‘Durven is even je evenwicht verliezen, niet durven is uiteindelijk jezelf verliezen.’

Jensen: “Ik heb mijn vader ooit gevraagd wat zijn levensspreuk was – ik denk dat ik een jaar of dertien was – en toen zei hij dit. Het maakte een diepe indruk op me dat hij iets paraat had, dat vond ik heel opmerkelijk. En ook dat dit het was. Ik vind het een hele mooie uitspraak.

Mijn vader heeft me ooit verteld dat hij een keer iets niet heeft gedurfd, het ging om een beroepskeuze. Hij twijfelde tussen Russisch studeren en ingenieur worden, en toen heeft hij de veilige keuze gemaakt, ingenieur worden.

Hij vertelde dat hij er nog vaak aan dacht of dat juist was geweest, of hij niet meer had gedurfd en Russisch had moeten kiezen. Dat is bij mij wel blijven hangen.”

TUSSEN SNEEUW EN IJS Het roept bij haar ook de vraag op: gooi ik het roer nog één keer flink om? “Dat gevoel leeft bij mij wel, ik benoem het ook in het boek. Maar ik kreeg al een appje van iemand

die de 60 voorbij is: ‘Hoezo één keer, het kan toch nog zeven keer om?’ Daar moest ik hard om lachen. Ik dacht: ja, dat kan eventueel ook. Ik bedoelde echt wel groots het roer om, dus emigreren, een andere baan. Er zijn mensen die het als een levensfilosofie heel goed en meerdere keren doen, ook als ze de vijftig gepasseerd zijn. Maar voor mijn gevoel wordt het wel iets moeilijker om te doen.”

Ze heeft al iets in gedachten: leven in Noorwegen, ergens tussen de sneeuw en het ijs. “Ik fantaseer om nog op een andere plek te gaan wonen”, vertelt Jensen. “Niet in de stad, maar in de natuur. In Noorwegen bijvoorbeeld. Ik zou willen kijken wat dat met mijn geest doet, hoe ik me voel als ik niet in mijn dagelijkse gewoontes zit. Ik denk dat je dat minstens drie maanden moet doen, liefst een jaar. Ze zeggen weleens dat je om een verandering echt te doorvoelen, je het minimaal 100 dagen moet doen.”

ANBO 21

INTERVIEW

‘Ik spring niet meer door tien hoepels’ TWEE ZUSSEN Over de toekomst zegt ze: “Ik zie mijzelf en mijn tweelingzus wel aan de wandel, daar heb ik zo’n opgewekt beeld bij. In de trein zat ik eens tegenover een vrouw van tachtig en zij had wandelschoenen aan.

Ze ging naar haar tweelingzus, vertelde ze, samen een rondje lopen. Daar werd ik zo vrolijk van! Twee zussen die een rondje gaan lopen. Als tweeling heb je toch een gekke soort andere situatie dan anderen, want je bent niet helemaal alleen geboren. Dus existentieel ben je iets minder alleen, dat is een wezenlijk verschil.”

Ouder worden, dat is niet echt een gespreksonderwerp bij de zussen. “Nou, misschien meer op een banale en materialistische manier. We hadden het er laatst over dat we het lekker vinden dat we inmiddels op zo’n positie zijn gekomen dat we geld genoeg hebben om in een lekker hotel met zwembad te gaan zitten, en daar dan heel erg van genieten.” Dan gaat het ook over wat ze gaan eten, net als in Jensens dagboeken van vroeger.

Met een lach: “Op het diepe existentiële niveau gedragen we ons meer naar onze oma.”

De beste 50 van Stine Jensen Met haar nieuwe boek staat Stine Jensen niet alleen stil bij haar vijftigste verjaardag, maar ook bij de jaren in de aanloop naar dit ronde getal. Ze geeft haar visie op opgroeien en ouder worden, deelt persoonlijke dagboekfragmenten en presenteert 50 quotes die haar hebben geraakt, van singer-songwriter Joni Mitchell tot filosofen als Søren Kierkegaard en Friedrich Nietzsche. De Beste 50 is voor tien euro te koop in de (online) boekhandel. We mogen een aantal exemplaren weggeven. Kijk daarvoor op pagina’s 60 en 61. www.pepperbooks.nl

22 ANBO

INTERVIEW

VRAAG & ANTWOORD ZOUDEN WE ALLEMAAL MEER MOETEN STILSTAAN BIJ ONZE LEEFTIJD? “Het ritualiseren van je leeftijd heeft een functie, het zorgt ervoor dat je in overeenstemming bent met je biologische leeftijd. Dus daar zou ik echt heel hartstochtelijk voor willen pleiten. Ik denk dat het ook zeker voor vrouwen belangrijk is, want als we het niet over leeftijd hebben komt er ook geen goed medisch onderzoek op gang naar bijvoorbeeld de overgang. En dat is heel belangrijk.”

KOM JE ZELF VAAK MET MENSEN VAN VERSCHILLENDE LEEFTIJDEN IN CONTACT? “Ik zorg er altijd voor – als het lukt, als ik de invloed heb – dat ik iemand van bijvoorbeeld 27 jaar in mijn team heb. Want ik weet: die zijn vaak hartstikke woke, die behoeden mij voor een aantal fouten. Maar het is ook heerlijk om er iemand bij te hebben die vijftien jaar ouder is dan ik. Die spreekt veel meer zonder masker, onbevangener.”

JE SCHRIJFT IN JE BOEK DAT JE ZELF OOK STEEDS MEER MASKERS AFSCHUDT. WAT BEDOEL JE DAARMEE? “Dat zijn kleine dingen, bijvoorbeeld dat je niet begint met een excuus alvorens je gaat zeggen

wat je ervan vindt. Dát je ook zegt wat je ergens van vindt. Dat je met minder angst voor repercussies laat zien wie je bent en dat je niet meer door tien hoepels gaat springen. Laatst heb ik nee gezegd tegen een proefgesprek om te zien of ik mogelijk geschikt zou zijn voor iets. Ik neem nu genoegen met de uitkomst: oké, dan niet.”

IN JE BOEK BREEK JE EEN LANS VOOR DE GRUMPY OLD WOMAN. WIE IS ZIJ? “Dat is de vrouw die geen blad voor de mond neemt en zegt wat ze vindt, ook al valt het niet altijd helemaal in de smaak. En daarmee op een positieve manier een soort grappige stoorzender kan zijn in het geheel en in gesprekken.

Een figuur als Jan Mulder, maar dan een vrouw.

Eigenlijk een commentator op de cultuur. Dat is belangrijk, het is méér dan een grappige oude vrouw die wat zegt. Wouke van Scherrenburg pakt weleens die rol.”

BEN JE ZELF ZO’N GRUMPY OLD WOMAN? “Ik ben daarvoor veel te reflexief en ook te Scandinavisch opgevoed – veel te bang om iemand te beledigen of ruzie te krijgen. Je hebt er een zeker soort gebrek aan nuance voor nodig om je zo te durven uiten, dat zou ik niet zo goed kunnen.

Twijfel is mijn handelsmerk.”

STINE JENSEN

Stine Jensen (1972) werd geboren in Denemarken, maar verhuisde al snel met haar ouders en tweelingzus Lotte naar Nederland. Ze studeerde literatuurwetenschappen en filosofie in Groningen. Inmiddels heeft ze een flinke lijst (filosofische) boeken voor volwassenen en kinderen, columns in kranten en tijdschriften en tv-programma’s op haar naam staan. In 2014 volgde Jensen een opleiding tot yogalerares, waarover ze het boek ‘Go East’ schreef. Vier jaar later, in 2018, was ze te zien in het populaire tv-programma Wie is de Mol?. Jensen woont in Amsterdam met haar tienerdochter. www.stinejensen.nl ANBO 23

ONTVANG NU

tot 750,korting op uw badkamer

Eigen productie en montageteam

Ruim 10.000 douches geplaatst

Goedkoopste van de Benelux

Geplaatst binnen 1 dag

Nature Line GRATIS BROCHURE ONTVANGEN?

WWW.VEILIGDOUCHEN.NL BEL GRATIS 0800 0200 962

Ja, ik ontvang graag het gratis informatiemagazine Naam

Pure instapbad

Straat + nr

NIEUW

Postcode Telefoon

* Bekijk de algemene actievoorwaarde op onze website.

Plaats ANBO 10_05_22

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: Zwaluw comfortsanitair Antwoordnummer 3035 - 3860VZ Zeewolde, Nederland

DOSSIER GEZOND & VITAAL

Gezond & vitaal Tot op hoge leeftijd vitaal en gezond blijven gaat niet vanzelf. Maar het is wel ons grootste goed. Daarom een dossier over gezondheid en vitaliteit. Met ervaringen, feiten en cijfers, tips én oefeningen. Ga er maar eens goed voor zitten! (Maar niet te lang natuurlijk; we moeten wel blijven bewegen …)

ANBO 25

DOSSIER GEZOND & VITAAL

26 ANBO

DOSSIER GEZOND & VITAAL

Hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom over gezond ouder worden

Iets minder Luilekkerland

Hoewel we alsmaar ouder worden, krijgen we ook steeds vaker en steeds jonger last van ‘verouderingsziektes’ zoals hart- en vaatziektes, diabetes type 2 en dementie. Hoogleraar Vitaliteit David van Bodegom doet onderzoek naar de oorzaken daarvan en weet ook hoe we gezond ouder worden. “Hoe je gezond ouder wordt is een niet zo goed bewaard geheim. Hoe we dat een leven lang volhouden, dát is de vraag.”

TEKST MARIJE REMMELINK FOTO’S HARMEN DE JONG EN MARC DE HAAN

WE HEBBEN HET VAAK OVER VEERKRACHT EN VITALITEIT? WAT HOUDEN DEZE BEGRIPPEN IN? “Veerkracht gaat over hoe ver je kunt terugveren naar je oorspronkelijke functioneren nadat je iets is overkomen. Ik vind dat een negatieve insteek, want het gaat ervanuit dat je iets overkomt en de vraag is hoever je in staat bent daaroverheen te komen. Ik spreek liever over vitaliteit. Dat speelt zich af op dezelfde as, maar dan aan de positieve kant: in hoeverre is iemand in staat om doelen en ambities te stellen en die te realiseren. Vitaliteit gaat dus over het vermogen iets te maken van het leven.”

“Altijd iets meer eten dan je nodig hebt, zit in onze genen” WAT IS DE RELATIE TUSSEN VITALITEIT EN GEZONDHEID? “Als je gezond bent, heb je niet de wens om gezond te zijn. Die wens ontstaat pas als je niet gezond bent. Dan wil je gezond zijn om dingen ANBO 27

DOSSIER GEZOND & VITAAL

WAT IS DE BASIS VAN EEN GOEDE GEZONDHEID? “Hoe je gezond ouder wordt is een niet zo goed bewaard geheim: minder eten, meer bewegen, goed slapen, niet stressen, niet roken en aandacht aan je sociale contacten besteden, dat is het. Het geheim is meer hoe je dat een leven lang volhoudt, want onze omgeving is zo ingericht dat we constant worden verleid tot ongezond gedrag.”

“Door onze leefstijl aan te passen kunnen we een hoop gezonde jaren aan ons leven toevoegen”

IN HOEVERRE IS GEZONDHEID AFHANKELIJK VAN LEEFSTIJL? “Hoe gezond we zijn wordt bepaald door geluk, genen, omgeving en voor het grootste deel – ik zeg altijd zo’n zeventig procent: onze leefstijl. Ons lijf slijt door het gebruik ervan. Het is net als een auto. Die kunnen we in een paar jaar oprijden, of we kunnen er goed voor zorgen. Voor ons lijf geldt dat ook. Als je goed voor je lichaam zorgt kun je de snelheid waarop het slijt en de manier waarop heel sterk beïnvloeden.”

BETEKENT DIT, DAT WE ‘VEROUDERINGSZIEKTES’ WAARVAN WE STEEDS VAKER EN JONGER LAST HEBBEN, KUNNEN VOORKOMEN? “Voor een groot deel wel, ja. Uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de hartinfarcten bij mannen te voorkomen is. Bij vrouwen is dat 94 procent. Van diabetes type 2 is 80 procent te voorkomen en van dementie 40 procent. Door onze leefstijl aan te passen kunnen we een hoop gezonde jaren aan ons leven toevoegen. Het lastige daaraan is dat daarvoor vaak heel veel wilskracht nodig is.”

te kunnen doen waarvoor dat nodig is. Gezondheid is dus een middel om je doelen te kunnen bereiken, om vitaal te zijn. Net zoals geld en sociale contacten.”

Tien gezonde jaren erbij Onze omgeving zit vol verleiding. Wij mensen zijn zo gebouwd dat het heel moeilijk is om weerstand te bieden aan de constante stroom prikkels die aanzetten tot ongezond gedrag. In plaats van op wilskracht te proberen de prikkels te weerstaan is het vaak slimmer om de prikkels zelf te reguleren.

In het boek ’10 jaar cadeau’ wordt daarvoor een methode aangereikt met 4 V’s, waarmee u uw omgeving zo aanpast dat deze u verleidt tot gezond gedrag: • Verwijderen: verwijder prikkels die verleiden tot ongezond gedrag. Zet de koekjestrommel in een kast waar u deze niet snel ziet, of beter nog: laat de koekjes in de winkel.

• Vervangen: vervang ongezonde prikkels door gezonde. Zet bijvoorbeeld een schaal worteltjes

28 ANBO

neer op de plek waar de koekjestrommel stond.

En vervang die fles wijn voor een karaf water met schijfjes citroen.

• Vermijden: de openbare ruimte kunnen we niet zelf inrichten, maar we kunnen wel kiezen welke route we nemen, en zo plekken met verleidingen vermijden.

• Voorbereiden: sommige situaties kunnen we niet vermijden. Maar we kunnen ons wel voorbereiden, en ons zo weerbaarder maken tegen ongezonde prikkels. Eet dus nog even een appel of boterham voor u naar het station of die receptie gaat. (uit: 10 Jaar cadeau van David van Bodegom en Rudi Westendorp)

DOSSIER GEZOND & VITAAL HOREN DEZE ZIEKTES DAN NIET PER DEFINITIE BIJ OUDER WORDEN? “Als we oud genoeg worden zouden we allemaal een hartinfarct, diabetes of dementie krijgen. Dat zijn ziektes die tijd nodig hebben om op te bouwen, zie het als slijtage van het lijf. Maar dat we zulke ziektes rond ons zestigste krijgen, is hier statistisch gezien misschien normaal, maar biologisch gezien niet. Op het platteland in Ghana krijgen mensen deze ziektes bijna niet, ook niet als ze tachtig of negentig worden. Daar heeft niemand problemen met overgewicht, bloedsuiker of cholesterol. Hier in Nederland kunnen veel meer mensen, als we een beetje zuinig zijn op ons lijf, tachtig jaar gezond zijn.”

ZIJN DE MENSEN IN GHANA GEZONDER DAN DE MENSEN HIER IN NEDERLAND? “Jazeker. Ook al werken Ghanezen hun hele leven hard, waardoor hun lijf sneller slijt. Zij hebben last van andere kwalen, zoals versleten knieën, rugpijn of infectieziektes.

Maar wat betreft de typische verouderingsziekten die we hier elke dag in de spreekkamer zien, zoals type 2 diabetes en hart- en vaatziekten, zijn Ghanese ouderen gezonder dan Nederlandse ouderen. We kunnen dus zeker wat van ze leren. Bijvoorbeeld dat we niet de hele dag achter ons bureau moeten zitten en meer uit onze (eigen) moestuin moeten eten.”

HOE KOMT HET DAT WE HIER IN HET WESTEN ZOVEEL PROBLEMEN HEBBEN MET ONZE GEZONDHEID? “150 jaar geleden leefden we net als Ghanezen. Nu leven we in Luilekkerland. We werken niet meer op het land, verbouwen niet meer onze eigen groente. We kopen bewerkte producten in de supermarkt, worden constant verleid en zitten veel te veel. We hebben het onszelf veel te makkelijk gemaakt. Daar is ons lijf niet voor gemaakt.

Waar ons lijf wél voor is gemaakt, is altijd iets meer eten dan je nodig hebt. Omdat we heel vroeger niet wisten of we morgen wel weer te eten zouden hebben. Dat zit dus in onze genen. Deze genen en onze omgeving en leefstijl is geen gezonde combinatie.”

HOE KEREN WE HET TIJ? “Op individueel niveau: richt je omgeving zo in dat deze je niet verleid tot ongezond gedrag (zie kader: Tien gezonde jaren erbij, red.). Op samenlevingsniveau denk ik dat we

DAVID VAN BODEGOM David van Bodegom (1978) is opgeleid als arts en historicus. Hij werkt bij Leyden Academy on Vitality and Ageing als hoogleraar Vitaliteit en begeleidt promovendi op het gebied van gezond en vitaal verouderen. Van Bodegom deed jarenlang onderzoek naar het effect van de omgeving op het verouderingsproces in Ghana. Hij heeft het tot zijn missie gemaakt om zijn bevindingen bij de Ghanese bevolking te vertalen in interventies voor onze moderne omgeving. www.leydenacademy.nl/david-van-bodegom www.davidvanbodegom.nl

ons moeten richten op de nieuwe generaties. Dat hebben we ook zo gedaan met roken. We moeten ervoor zorgen dat zij gezond blijven. Richt hun omgeving zo in dat ze daartoe verleid worden.”

BENT U DAAROM VOOR INGRIJPEN VAN DE OVERHEID, ZOALS EEN SUIKERTAKS EN GEEN BTW OP GROENTE EN FRUIT? “Ja, dat lijkt me een goed idee. Ik begrijp niet dat de overheid daar nu al zo lang mee wacht. Laten we ongezond eten duurder maken en gezond eten goedkoper. Dan wordt het verleidelijker om dat te eten.”

ANBO 29

FEITEN & CIJFERS

Feiten en cijfers over gezondheid en vitaliteit Iedereen kent wel het gezegde: ‘An apple a day keeps the doctor away’.

Is het inderdaad zo makkelijk om gezond en vitaal te blijven? In deze feiten en cijfers de nieuwste inzichten en tips over voeding, bewegen, zingeving en het belang van sociale contacten.

Hoe eet je gezond en gevarieerd?

Sociaal netwerk

Het aanbod van eten en drinken is enorm gegroeid, op steeds meer plekken kun je de hele dag door eten kopen. Gelukkig is er de Schijf van Vijf om ons te helpen gezonde keuzes te maken. Als je eet volgens de Schijf van Vijf krijg je alle voedingsstoffen binnen die je nodig hebt:

Mensen zijn sociale wezens. Ons zelfvertrouwen groeit en we ervaren minder stress als we hechte sociale contacten hebben.

• Veel groente en fruit • Vooral volkoren • Minder vlees en meer plantaardig, varieer met vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten.

• Genoeg zuivel, zoals melk, yoghurt en kaas • Een handje ongezouten noten • Zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten • Voldoende vocht, zoals kraanwater, thee en koffie Niet iedereen heeft dezelfde hoeveelheid eten nodig, dit is afhankelijk van geslacht en leeftijd.

Gezond eten heeft veel voordelen. Zo verlagen groente en fruit het risico op hart- en vaatziekten, darmkanker, longkanker en diabetes type 2. En peulvruchten en noten verlagen LDL-cholesterol.

30 ANBO

• Een Nederlander heeft gemiddeld 3,5 vrienden.

• 42% van onze vrienden woont binnen een straal van 3 km.

• 96% van de jongeren (15 tot 25 jaar) heeft minstens wekelijks contact met vrienden tegen iets minder dan 70% van de 55-plussers. Dit verschil is goed verklaarbaar, doordat veel jongeren hun vrienden bijna dagelijks op school zien.

• Ouderen zien of spreken hun buren juist vaker. Bijna driekwart van de 65-plussers heeft minstens eenmaal per week contact met de buren, tegen ongeveer 40 tot 45% van de mensen jonger dan 35 jaar.

• Vooral 25- tot 35-jarigen hebben elke dag contact met familie. Bij voorkeur via bellen en appen.

FEITEN & CIJFERS

Wanneer beweeg je voldoende?

Sinds 1998 kennen we in Nederland drie normen voor gezond bewegen: de beweegnorm, de fitnorm en de combinorm. Sinds 2017 zijn deze drie samengevoegd tot de beweegrichtlijnen. Voor volwassenen betekent dit: • Bewegen is goed, meer bewegen is beter.

• Doe minstens 150 minuten per week aan matig intensieve inspanning, verspreid over diverse dagen.

Langer, vaker en/ of intensiever bewegen geeft extra gezondheidsvoordeel.

• Doe minstens tweemaal per week spier- en botversterkende activiteiten.

• Voor ouderen wordt als extra aangeraden om balansoefeningen te doen.

Regelmatig bewegen zorgt voor een goede conditie van de hart- en bloedvaten, longen en spieren. Matig intensief bewegen betekent dat de hartslag iets omhoog gaat en de ademhaling versnelt. Praten is nog wel mogelijk, maar wordt wel iets moeilijker. Het gaat erom dat het lichaam drie tot zes keer zoveel energie gebruikt als in rust. Met stevig wandelen verbruikt het lichaam bijvoorbeeld drie keer zoveel energie als in rust, en met fietsen 5,8 keer zoveel.

Zingeving Als gevolg van toenemende onzekerheden wordt zingeving steeds belangrijker voor mensen. We gaan steeds meer op zoek naar wat we willen in het leven. Zingeving biedt mentale veerkracht en verhoogt de levensverwachting. Het aantal Nederlanders dat naar de kerk gaat daalt al jaren. Ter vergelijking: in 1971 ging nog 37% van de Nederlandse bevolking minstens één keer per maand naar de kerk, in 2019 doet slechts 14% van de Nederlanders dat nog. In plaats daarvan hechten mensen zich steeds meer aan een bewust leven, verbinding met elkaar, de natuur of de kosmos.

Gezond oud worden met Blue Zones als inspiratie Op vijf plekken op de wereld leven mensen langer en gezonder dan ergens anders. Deze plekken worden de Blue Zones genoemd: • • • • •

Sardinië (Italië); Okinawa (Japan); Loma Linda (Californië); Nicoya (Costa Rica); Ikaria (Griekenland).

Mensen die in één van deze plaatsen wonen, worden gemiddeld 90 of zelfs 100 jaar, in goede gezondheid en zonder medicijnen of invaliditeit.

Uit onderzoek van journalist Dan Buettner komt naar voren dat de Blue Zones negen gemeenschappelijke kenmerken hebben: • Beweeg natuurlijk: geen sportschool, maar leef in een omgeving die stimuleert om te bewegen zonder er bij na te denken; • Zo min mogelijk stress: neem dagelijks tijd voor ontspanning; • Plantaardig voedsel: zelf verbouwen, vooral bonen horen bij de dagelijkse voeding van de meeste honderdjarigen; • Wijn: drink regelmatig, met mate en tijdens het eten of gezellig samenzijn met vrienden; • Gelijkgestemden: behoren tot een groep waarmee regelmatig wordt samengekomen heeft een positieve invloed op de gezondheid; • Familie: stel familie en geliefden op de eerste plaats; • Vriendenkring: goede vriendenkring en voldoende sociale contacten.

Bronnen: het Voedingscentrum, https://www.bluezones.com, SCP (2020). Gelukkig ouder worden in een veranderende samenleving, CBS, Gezondheidsraad

ANBO 31

Foto: Martijn Beekman

[ADVERTORIAL]

Uw steun is onmisbaar Expertisecentrum Euthanasie onderzoekt hulpvragen van patiënten die bij hun eigen behandelaar geen gehoor vinden. Als het verzoek aan de wettelijke eisen voldoet, verlenen teams, bestaande uit een arts en een verpleegkundige euthanasie.

Zorgvuldig en zorgzaam.

Hans de Haan:

‘Wat mijn zusje heeft meegemaakt, mag niemand overkomen.’

Na een tragische gebeurtenis in zijn familie werd Hans de Haan (69) vriend van de stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie (VvEE).

“Mijn jongste zus Marijke kreeg een ernstig herseninfarct. Na zes maanden intensief revalideren mocht ze naar huis: halfzijdig verlamd en met volledige afasie, waardoor ze niet meer kon praten. Zo wilde ze niet leven, besloot ze. Met de huisarts werd de datum voor de euthanasie afgesproken en ze nam afscheid van familie en vrienden. Toen puntje bij paaltje kwam trok de dokter zich terug; de euthanasie ging niet door. Twee dagen later stopte Marijke met eten en drinken.

Na tien dagen overleed ze.” De gebeurtenis was voor de fiscalist en voormalig

universitair docent belastingrecht aanleiding om vriend te worden van Expertisecentrum Euthanasie. “Ik ben er zelf totaal niet mee bezig, euthanasie is voor mij niet vanzelfsprekend, maar ik vind dat euthanasiezorg voor iedereen toegankelijk moet zijn. Wat mijn zusje heeft meegemaakt, mag niemand overkomen.” Inmiddels zet hij zich ook als vrijwilliger in. “Met veel genoegen ben ik penningmeester van de stichting VvEE. Het is interessant en dankbaar werk. De projecten die we financieren leveren duidelijk resultaat op.”

Word ook vriend van Expertisecentrum Euthanasie Bel l 070 891 26 21 (medewerkers van de stichting VvEE verzorgen graag uw inschrijving) of meld u aan via expertisecentrumeuthanasie.nl/ikwordvriend (ook bereikbaar via de QR code hiernaast).

Het expertisecentrum vervult ook een belangrijke rol als kenniscentrum: huisartsen en medisch specialisten die het euthanasieverzoek van hun patiënt zelf oppakken kunnen er terecht voor advies en/of begeleiding.

Steeds meer artsen maken hier gebruik van. Dat is goed nieuws, want euthanasie hoort in de eerste plaats thuis bij de eigen behandelaar met wie de patiënt vaak al een lange relatie heeft. Op basis van jarenlange ervaring met veelal complexe casuïstiek, zoals euthanasiezorg voor patiënten met dementie, psychische ziekte of een stapeling van ouderdomsaandoeningen, heeft het expertisecentrum nascholing voor artsen ontwikkeld.

De euthanasiezorg wordt vergoed door de zorgverzekeraars; alle andere werkzaamheden zijn alleen mogelijk dankzij de donateurs van de stichting Vrienden van Expertisecentrum Euthanasie. Wilt u het werk van het expertisecentrum steunen? Word ook vriend. Uw steun is onmisbaar, financieel en moreel.

Als vriend ontvangt u uitnodigingen voor vriendenbijeenkomsten met actuele thema’s. Ook krijgt u drie keer per jaar de nieuwsbrief Vrienden voor het Leven toegestuurd, met nieuws en informatie over het werk van Expertisecentrum Euthanasie.

DOSSIER GEZOND & VITAAL

Verlies nooit je innerlijke kind uit het oog Ouder worden, vooral goed oud worden, is een hele prestatie. Het is een geleidelijk proces waar je heel je leven mee bezig bent. Sportfysiotherapeut Bo Koopmanschap wil graag nogmaals het belang van bewegen onder de aandacht brengen als aspect van goed ouder worden. “Daarbij is het van belang dat je je innerlijke kind niet uit het oog verliest.”

“Je kindertijd is als het goed is een van de mooiste periodes uit je leven”, vertelt Koopmanschap. “Op jonge leeftijd leer je spelen en vooral doen waar je gelukkig van wordt. Zonder enige moeite lukt dat dagen achter elkaar. Maar geleidelijk begin je steeds meer te moeten in je leven en ineens komt er een moment dat je volwassen moet worden. Nog een tijd later krijg je ineens ook nog de kwalificatie ‘oud’ achter je naam. Of je het nu wilt of niet, dat heeft de maatschappij voor je bepaald.”

WIJZE VROUW OF MAN Zo hard zijn deze overgangen van kind naar volwassen natuurlijk niet. In werkelijkheid is het een geleidelijk proces.

Op jonge leeftijd wordt de basis gelegd op het gebied van stofwisseling, mentale en fysieke weerbaarheid. Koopmanschap: “Ondertussen moet je niet vergeten iedere dag te blijven leren, want anders word je uiteindelijk nooit een oude wijze man of vrouw.”

POSITIEVE RESULTATEN Lichamelijk gezien is het volgens Koopmanschap een ander verhaal. “Zodra we stoppen met groeien en onze cellen niet meer vernieuwen, begint de achteruitgang.

Niet zorgwekkend, wel de realiteit. Dit is onomkeerbaar, maar wél beïnvloedbaar. Fit en gezond word je niet vanzelf. Mijn visie: je kunt er daadwerkelijk iets aan doen, met of zonder de juiste begeleiding. Mijn advies: maak gebruik van het kind in je, want dat maakt het leuk en zo hou je het makkelijker vol! Je bent nooit te oud om te leren of te spelen. In de dagelijkse praktijk zie ik continu de positieve resultaten: betere bloedwaarden, minder medicatiegebruik, hogere mentale weerbaarheid en een fitter lichaam.”

Het Rotterdams Initiatief In samenwerking met diverse bibliotheken heeft ANBO bijeenkomsten georganiseerd. Op 19 mei vindt er een plaats bij bibliotheek Ommoord in Rotterdam. Het gespreksthema is: bewegen is leuk. Sportysiotherapeut Bo Koopmanschap, eigenaar van Masters in Sports fysiotherapie, komt er spreken. Gespreksleider en moderator is Erica Daams-Noya. Zij is tevens lid van de ANBO Ledenraad. Kijk voor meer informatie op anbo.nl/agenda

of scan de QR-code.

Kijk voor de complete agenda op pagina 51.

ANBO 33

DOSSIER GEZOND & VITAAL

Emotioneel opruimen Vrij en rustig ouder worden Genoeg bewegen, gezond eten, niet teveel alcohol drinken … als we denken aan gezond ouder worden hebben we het vaak over de fysieke aspecten van onze gezondheid. Maar we kunnen zo gezond leven zolang we willen, als we met oud zeer rondlopen voelen we ons nooit optimaal. Legen dus, die rugzak. Coach en ANBO-lid Margot de Hoest weet hoe.

TEKST MARIJE REMMELINK

34 ANBO

DOSSIER GEZOND & VITAAL De manier waarop we zijn opgevoed, de relatie met onze ouders, hoe we met onze broers en zussen omgingen en zij met ons: het zijn allemaal factoren die van invloed zijn op wie we denken te moeten zijn en hoe we denken te moeten doen. Sommige van deze overtuigingen kunnen belemmerend zijn. Bijvoorbeeld als we nooit durven uit te spreken hoe we ons écht voelen. Of het geluk van anderen altijd belangrijker vinden dan dat van onszelf.

EMOTIONELE PIJN Tegen de tijd dat we zestig zijn hebben we vaak een heleboel overtuigingen waar we onbewust naar handelen.

Daarnaast hebben we vaak ook al een heleboel meegemaakt. Misschien heb je kinderen, misschien ben je je partner verloren of een ander dierbaar persoon. Misschien worstel je juist met vragen over de toekomst. Vervelende gebeurtenissen en spijt van wat we wel of juist niet gedaan hebben kunnen zorgen voor emotionele pijn. Alles wat we meemaken en niet goed verwerken, blijft in ons systeem zitten. Hoe ouder we worden, hoe meer het zich opstapelt.

Daarvan kun je concrete lichamelijke klachten krijgen, zoals last van je schouders, maar ook gewoon niet lekker in je vel zitten.

NIET VOOR SOFTIES We zien vaak dat mensen (kort) voor hun overlijden emotioneel gaan ‘opruimen’. “Daarmee wachten tot je sterfbed is zo zonde”, vindt Margot de Hoest. “Hoe eerder we ons ontdoen van emotionele ballast, hoe langer we kunnen genieten van een vrij leven.” Als coach begeleidt De Hoest volwassenen, kinderen en hun ouders om vrijer te leven.

Speciaal voor zestigplussers geeft ze de cursus Opgeruimd Ouder Worden. De methode waar zij mee werkt heet De Helende Reis of de Journey-methode. “Voor buitenstaanders klinkt dat heel soft, maar het tegendeel is waar”, vertelt De Hoest. “De Helende Reis heeft mijn leven verrijkt en verdiept. Ik ben een ander mens geworden, vrijer, spontaner, opener en completer! Dat gun ik iedereen.

Daarom heb ik besloten om anderen daar als coach bij te begeleiden.”

De Hoest: “Opgeruimd leven geeft rust en vrijheid, zeg ik altijd. Het geeft je de vrijheid om echt te zijn wie je bent.

Na de cursus weten mensen wie ze zijn, wat hun motto is en hoe ze voor zichzelf kunnen opkomen. Die inzichten krijgen ze door allerlei terugblik- en vergevingsoefenin-

“Alles wat we meemaken en niet goed verwerken, blijft in ons systeem zitten” gen. Vergeven is een belangrijk onderdeel van emotioneel opruimen. Dat doe je niet voor de ander, maar voor jezelf: je kiest ervoor jezelf niet langer te belasten met boosheid en neemt verantwoordelijkheid voor jezelf en je leven.

Cursisten gaan opgeruimd naar huis. En als ze nog meer willen opruimen, begeleid ik ze individueel verder. Het is mijn doel om iedereen te helpen opruimen.”

Drie aandachtspunten voor vitaliteit • Kijk met aandacht naar jezelf. En vraag je af: wat wil ik, wat doe ik, doe ik dingen omdat ik dat wil of uit plicht? Welke overtuigingen heb ik en op welke wijze beïnvloedt dat hoe ik in het leven sta?

• Positiviteit. Hoe sta je in het leven? Zie je kansen of beren op de weg? Kun je dingen omdraaien, zonder dat je positiviteit gebruikt als masker?

• Opruimen. Alles wat we niet verwerken, laat sporen na in ons systeem. Duik eens in het verleden en ruim emotionele ballast en beperkende overtuigingen op.

Margot de Hoest Als coach begeleidt Margot de Hoest volwassenen, kinderen en hun ouders om hun emotionele ballast op te ruimen.

Daarnaast biedt ze speciaal voor zestigplussers de cursus Opgeruimd Ouder Worden aan. Haar missie is zoveel mogelijk mensen laten weten dat het mogelijk is om los te komen van pijn en verdriet uit het verleden. Daarover schreef ze ook een boek: Geluk op je pad (Boekscout).

ANBO 35

[ADVERTORIAL]

De bus naar de Romeinen Daar staat hij dan. Eén uur ’s nachts. Nico, zevenenzestig jaar, kijkt uit zijn dakraam naar de nachtelijke het Noordzeekanaal. Als er langzaam een vrachtschip zijn dorp IJmuiden voorbij vaart, vraagt Nico zich af wat hij nou morgen eens gaat doen. Nu hij met pensioen is, krijgt hij zijn dagen niet echt goed meer gevuld. Zijn vrouw Riet, die al uren ligt te slapen, heeft een druk sociaal leven maar Nico kan zijn draai als pensionado aan het kanaal maar niet vinden.

De volgende ochtend begint met de behoefte aan koffie. Terwijl de hete druppels één voor één door het apparaat heen lopen besluit Nico dat hij vandaag de bus naar Amsterdam gaat uitproberen en op bezoek gaat bij zijn dochter Jolanda in Amsterdam. Rietje gaat vandaag helpen bij een wandeltochtje van de seniorenvereniging dus Nico heeft de dag aan zichzelf.

Hij loopt naar de bushalte en wacht op lijn 382. Hij koopt een senior dagkaart, checkt in en rijdt parallel aan het Noordzeekanaal. Aangekomen bij de flat van zijn dochter, belt hij aan. Er doet niemand open. Na nog drie keer gebeld te hebben, weet Nico genoeg. Jolanda is natuurlijk werken en zijn kleinzoon Nick zit gewoon op school.

Nico beslist in Amsterdam te blijven. Hij drinkt nog wat koffie in een gezellig Amsterdams cafeetje, loopt wat door de stad en wacht op een bankje in de zon. Om kwart over twee staat hij weer in de straat van Jolanda, als ze net komen aangelopen. Als Nick zijn opa ziet, sprint hij naar hem toe en er volgt een innige omhelsing. Precies wat Nico nodig heeft vandaag.

36 ANBO

Binnen eten Nico, Nick en Jolanda gevulde koeken bij de thee. Nick praat honderduit over de belevenissen op school en wat de juf allemaal verteld had over de Romeinen. Nico en Jolanda wisselen warme blikken uit en plotseling lichten de ogen van Jolanda op. Ze vertelt dat zij haar uren mag uitbreiden op haar werk. Ze zal van 28 naar 36 uur gaan en daardoor ook een kans maken op promotie. Het lukt haar dan alleen niet om Nick iedere dag van school te halen. Ze vraagt of hij misschien kan bijspringen voor één of twee middagen per week.

Daar staat hij dan. Eén uur ’s middags. Nico loopt de inhoud van zijn juten tas nog eens langs. Zijn leesbril, gevulde koeken en het nieuwe memoryspel over de Romeinen. Check, check, check. Hij loopt naar de bushalte en precies op tijd komt lijn 382 aanrijden. Nico is zo content met zijn Dal Vrij 65+ abonnement. Buiten de spits kan hij zo vaak naar Amsterdam als hij maar wil.

Aangekomen op het schoolplein van Nick, staat hij tussen de vaders, moeder en au-pairs te wachten op de bel. Als hij even later met Nick naar huis loopt, vraagt die hem steeds meer over de Romeinen. Nico is blij dat hij zich afgelopen weekend helemaal in dit onderwerp verdiept heeft. Die middag plannen ze een uitje, met zijn tweeën naar de restanten van Fort Flevum bij Velsen. Bus 59, via Zaandam. Ze hebben er nu al zin in.

connexxion.nl/ANBO

DOSSIER GEZOND & VITAAL

ANBO-lid René te Pas over

MOBIEL ZIJN ÉN BLIJVEN

We weten het allemaal. Bewegen en erop uit gaan is een belangrijke voorwaarde om vitaal te blijven. ANBO-lid René te Pas kan daarover meepraten. Hij fietst graag met zijn vrouw. Afgelopen jaar is hij echter twee keer gevallen. Dat maakte hem wat onzeker. Hij wil wel graag in beweging blijven. Onze partner Tworby, die van tweewielers driewielers maakt, biedt uitkomst Te Pas is sinds vijf jaar lid van ANBO. Hij maakt gebruik van verschillende aanbiedingen. “Inmiddels hebben we via ANBO onze energieleverancier geregeld, onze zorgverzekering en een hele vriendelijke en capabele dame helpt ons met de belastingaangifte.”

Via een artikel in ANBO Magazine kwam Te Pas in aanraking met Tworby. “Door de twee valpartijen merkte ik dat ik onzeker word op de fiets en er niet meer zoveel plezier in had. Dat vind ik jammer, want mijn vrouw en ik fietsen heel graag samen. Dus ik dacht dat Tworby misschien wel een goede oplossing was.”

Tworby heeft er volgens Te Pas alles aan gedaan om de aankoop zo soepel mogelijk te laten verlopen. “Ik heb eerst een proefrit gemaakt, toen heeft mijn vaste lokale fietsenmaker de Tworby op mijn fiets gezet. Die was er heel enthousiast over, dus dat gaf al veel vertrouwen. Ik moet eerlijk zeggen dat ik echt wel even moest wennen en goed moest oefenen, maar het gaat steeds beter. Ik ben in ieder geval niet meer bang om te vallen. Ik hoop dat

ik straks in de zomer weer lekker elke dag op de fiets kan, samen met mijn vrouw.”

Peiling over mobiliteit en verkeersveiligheid; doet u mee?

ANBO is benieuwd hoe vaak u en met welk vervoersmiddel u zich verplaatst. Maar ook of de keuze voor het vervoermiddel mede bepaald wordt door uw gezondheid en door de verkeersdrukte. Het onderzoek start half mei en vindt digitaal plaats. Wilt u meedoen? Laat het ons weten via: magazine@anbo.nl We hebben uw e-mailadres nodig om straks de link naar het onderzoek te mailen. Ontvangt u onze nieuwsbrief al? Dan krijgt u vanzelf bericht over het onderzoek.

ANBO 37

Tot

€750!,inruil

* vraag naar de voorwaarden

Een bed voor het leven?

Heerlijk uitgerust wakker worden en ook nog makkelijk uw bed op- en schoonmaken?

Ontdek het comfort en gemak van een levensloopbestendig bed voor nu en later.

Gratis brochure?

Bel 0341 277 010 of kijk op www.well-fair.nl

Een bed

voor het leven Fris en uitgerust wakker worden Wakker worden met pijn in de rug, nek of schouders? De halve nacht draaien en onrustig slapen? Heeft u het gevoel dat u niet uitgerust bent na een nacht slapen?

Een degelijke boxspring en een gepersonaliseerd matras, met schouder- taille- en heupzone is de oplossing. Deze vorm van maatwerk geeft u een hoog rendement uit de nachtrust. Dus geen pijnlijke spieren en gewrichten meer, maar fris en uitgerust wakker worden en vol energie aan de nieuwe dag beginnen.

Makkelijke schoon- en opmaken Bedden die voorzien zijn van een hoog-laag functie geven veel gemak bij het op- en schoonmaken.

Bij het verschonen van het beddengoed kunt u het bed op een prettige werkhoogte instellen. De wieltjes zorgen ervoor dat u de bedden zonder moeite uit elkaar kunt rijden. Ook het stofzuigen onder en tussen de bedden gaat heel eenvoudig.

U hoeft hiervoor niet meer door de knieën. Zo kunt u zonder hulp van anderen uw bed en slaapkamer schoonhouden.

Ontspannen lezen of tv kijken Een bed voor het leven moet voorzien zijn van uitgebreide en unieke verstelmogelijkheden. Het is namelijk belangrijk om in een gezonde zithouding

te relaxen of een boek te kunnen lezen. Een ontspannen en comfortabele houding, zonder dat u onderuit zakt zit of meerdere kussens nodig heeft om lekker te zitten en tv te kunnen kijken.

Zorgbed voor later Een bed voor nu én later: een bed voor het leven dus. Naast alle unieke verstelmogelijkheden is er ook nagedacht over de fase waarin zorg om de hoek kan komen kijken. Het plaatsen van bijvoorbeeld een papagaai en bedhekken moet dan ook mogelijk zijn. Zo zorgt u ervoor dat u altijd in uw eigen vertrouwde bed kunt blijven liggen in plaats van een ziekenhuisbed.

30-jarig jubileum Well-Fair is al sinds 1992 de specialist op het gebied van slapen, zitten en wellness met een duidelijke missie: zelfstandig en comfortabel ouder worden.

Wilt u ook meer weten over de uitgebreide collectie bedden?

Via www.well-fair.nl kunt u gratis een brochure aanvragen of bel 0341-277010

ANBO 39

BLIJF IN

BEWEGING

Krachtsport te macho?

Zeker niet!

Trainen met gewichten geeft letterlijk kracht om een ondernemender en actiever leven te leiden. Toch twijfelen ouderen of krachttraining niet te moeilijk is op latere leeftijd. Zonde, want je kunt er juist de jaren mee terugdraaien. ANBO-lid Arie Kluit (81) weet het als geen ander.

TEKST FLEUR AKERSLOOT

40 ANBO

We zitten heel wat uren stil op een dag, terwijl een inactieve levensstijl niet goed voor ons lijf en onze mentale gezondheid is. Bij bewegen denken we al gauw aan fietsen of wandelen, maar het idee om met gewichten in de weer te gaan komt niet zo snel in ons op. Terwijl juist krachttraining voor ouderen waardevolle toevoegingen heeft.

EEN STERK LIJF ZORGT VOOR EEN ACTIEF LEVEN Hoe ouder we worden, hoe sneller onze spiermassa en spierkracht afnemen. Om dat tegen te gaan is krachttraining nodig. En dankzij de spiermassa die we daarmee

BLIJF IN BEWEGING behouden en zelfs opbouwen blijven we langer fit en sterk. We verhogen onze vetverbranding en we gaan overtollige kilo’s te lijf. Daarmee verlagen we het risico op diabetes 2 en lopen we minder kans om te vallen. Door krachtoefeningen verbetert onze houding en worden spieren sterker, waardoor pijnlijke druk op gewrichten vermindert. En als we fysiek sterk zijn, blijven we langer zelfstandig omdat we meer zelf kunnen. Bovendien: als we ons goed voelen kunnen we ook vaker meedoen met allerlei sociale activiteiten, en dat is weer goed voor ons mentaal en emotioneel welzijn.

DAAG JEZELF UIT ANBO-lid Arie Kluit (81) doet drie keer in de week krachtoefeningen en wil iedereen aanmoedigen om ook te starten. “We worden allemaal ouder en willen allemaal een goede kwaliteit van leven. Door regelmatig te trainen kunnen we daar zelf verschrikkelijk veel aan doen. We zijn nu veel te voorzichtig met onszelf. We moeten niet alleen een beetje matig intensief bewegen, maar de lat ook iets hoger leggen en progressie maken. En geloof me, als ik als niet-sportieve man het kan, dan kan iedereen het. Leg jezelf een doel op, het gaat er niet om of je het haalt, maar om de weg ernaartoe. Ik wil bijvoorbeeld aan het einde van het jaar mezelf kunnen optrekken aan een stang. Of het lukt weet ik niet maar het gaat erom dat ik eraan werk.”

AAN DE SLAG Wie zin heeft (en gezond genoeg is) kan vandaag nog beginnen. Halters en gewichten zijn niet nodig. Kluit geeft drie laagdrempelige spierversterkende oefeningen om drie keer in de week te herhalen: PLANK Deze oefening versterkt de rompspieren. Leun met uw gezicht richting de grond - op uw knieën en ellebogen. De knieën niet onder uw heupen maar een stukje naar achter. Hoe verder hoe moeilijker. Uw schouders, rug, buik, billen en benen houdt u zo recht mogelijk.

Probeer dit vijf seconden of langer vol te houden. Oefen regelmatig en u zult zien dat u steeds langer kunt ‘planken’. De volgende stap is om niet meer op knieën maar op tenen en ellebogen te leunen.

OPDRUKKEN Opdrukken lijkt iets voor de echte sportievelingen. Maar ook u kunt het. Begin maar eens met uzelf weg te duwen van het aanrecht. Neem een beetje afstand van het aanrecht en druk uzelf vanaf het aanrecht op. Lukt dit, probeer het dan zo’n vijf keer en herhaal drie maal. Wanneer deze oefening goed gaat, dan kunt u na verloop van tijd een stap maken naar iets wat tien centimeter lager is. Bijvoorbeeld een tafel of dressoir.

SQUAT U staat met uw voeten iets verder uit elkaar dan schouderbreedte en buig rustig uw benen alsof u wilt gaan zitten. Let op dat uw knieën niet over uw tenen komen. Ga rustig weer omhoog. Kijk hoe vaak dit lukt. Probeer bijvoorbeeld vijf squats te doen en dit eventueel drie keer te herhalen.

Suggesties?

ARIE KLUIT (81-JARIG ANBO-LID) DOET DRIE KEER IN DE WEEK KRACHTOEFENINGEN.

In deze beweegrubriek willen we u inspireren om makkelijk meer en vaker te bewegen. Heeft u suggesties? Mail ze dan naar: magazine@anbo.nl

ANBO 41

DOSSIER GEZOND & VITAAL

Ontmoet andere mensen op ANBO Trefpunt Heeft u al een kijkje genomen op de digitale ontmoetingsplaats ANBO Trefpunt?

Zo ja, dan heeft u vast gezien dat er allerlei oproepen van onze leden op het online prikbord staan. Sommige leden maken koffieafspraken, anderen gaan een middagje samen fotograferen of ergens wandelen. Ook ANBO-lid Pieter van Veen heeft er al heel wat nieuwe contacten opgedaan.

TEKST FLEUR AKERSLOOT

42 ANBO

DOSSIER GEZOND & VITAAL gezocht, we hadden elkaar nog nooit ontmoet terwijl we zo dicht bij elkaar in de buurt wonen. Al met al geeft het heel wat reuring en dat kon ik wel gebruiken nadat ik voor de tweede keer weduwnaar was geworden.”

Trefpunt is simpel in gebruik, meldt Van Veen. “Ik ben wel op leeftijd en niet altijd even handig met technologie, maar een profiel aanmaken op Trefpunt kreeg ik prima voor elkaar. Sterker nog, ik ben zelfs host en help anderen als iets niet lukt.”

Tip van Pieter: “Wees actief op het prikbord. Het hoeft niet altijd een oproep te zijn. Plaats bijvoorbeeld een leuke foto van iets wat je mooi of interessant vindt. Zo is een gesprekje makkelijk gestart.”

Wilt u zich aanmelden op Trefpunt?

Pieter van Veen (85) uit het Overijsselse Goor is elke dag wel even te vinden op Trefpunt. Hij kijkt wie er nog wat nieuws heeft geplaatst en reageert zo nu en dan op berichten van andere leden. “Een deel van de leden is heel actief op Trefpunt, het zou wel leuk zijn als die groep verder gaat groeien. Ik kan het natuurlijk ook mis hebben, misschien zie ik niet alles wat er gebeurt omdat je ook privécontact met elkaar kunt hebben. Alleen op het prikbord is alles openbaar.”

Het leuke aan het digitale prikbord is volgens Van Veen dat je er foto’s en afbeeldingen kunt plaatsen. “Zo ben ik laatst zelfs aan een schilderopdracht gekomen. Ik had een schilderij van mij laten zien en vervolgens vroeg iemand of ik een portret wilde maken. Geweldig toch? Dat dat zo gebeurt? En ik heb er meer leuke contacten aan overgehouden. Ik klets regelmatig via de app met iemand die ik op Trefpunt heb ontmoet. Ik zag ook dat er andere ANBO-leden in mijn buurt wonen, zelfs op 500 meter van mij vandaan. Nou toen heb ik met diegene contact

ANBO Trefpunt is exclusief voor ANBOleden. U kunt bij ANBO Trefpunt inloggen met dezelfde inloggegevens als op Mijn ANBO: uw e-mailadres en uw wachtwoord. Heeft u nog geen inlog voor Mijn ANBO? Dan dient u eerst uw account te activeren. Dit kan door te gaan naar: anbo.nl/mijn-anbo-activeren Voer hier het e-mailadres in waarmee uw ANBO-lidmaatschap staat geregistreerd. Klik vervolgens op de knop ‘Activatielink versturen’.

U krijgt dan direct een e-mail met een link. Als u daarop klikt, dan komt u op een inlogscherm.

Voer hier opnieuw uw e-mailadres in en een door u gekozen wachtwoord. Onthoud dit wachtwoord goed voor de volgende keer.

Heeft u een vraag dan helpen onze ‘ANBO Hosts’ u verder. ANBO Trefpunt is begin dit jaar gestart en inmiddels zijn er al ruim duizend leden op actief.

Nieuwsgierig geworden? Neem dan een kijkje op: www.anbotrefpunt.nl

ANBO 43

UW NALATENSCHAP GOED GEREGELD Wat heeft u al geregeld voor als u er niet meer bent? De laatste decennia is de welvaart toegenomen, zijn gezinssamenstellingen veranderd en familiebanden wat minder hecht. Des te belangrijker om zaken goed voor elkaar te hebben. Dat blijkt nog niet zo makkelijk.

Gelukkig is er nu een eenvoudige oplossing.

Volgens recent onderzoek van Bureauvijftig vindt slechts 54% van de mensen1 dat ze hun zaken goed hebben voorbereid als ze zouden komen te overlijden. Uit het onderzoek blijkt ook dat ongeveer de helft van 50-plussers een testament heeft. Een testament laten opmaken en aangeven waar u deze bewaart is een goed begin.

Maar er zijn meerdere belangrijke documenten, zoals een levensverzekering die u aan uw dierbaren kenbaar kunt maken. En heeft u ook al iets vastgelegd over uw uitvaartwensen, (het verwijderen van) social media profielen, welke beleggingen u heeft en waar de gegevens staan? Uit het onderzoek blijkt dat mensen het belangrijk 44 ANBO

vinden dat alles goed geregeld én eenvoudig toegankelijk is voor nabestaanden.

Over de dood wordt gelukkig steeds makkelijker gepraat en geschreven. SIRE heeft hierover onlangs een campagne gelanceerd en ook NRC schreef een artikel over van wie uw data in de cloud zijn na overlijden2. NRC omschrijft hoe lastig het is om bij gegevens te komen van bedrijven als Microsoft, Google en Facebook. Verder noemt het artikel Life After Me als een eenvoudige oplossing.

Life After Me is een service om documenten eenvoudig te uploaden, notities te maken en gebruikersnamen en

MET MEDEWERKING VAN LIFEAFTHERME

wachtwoorden op te slaan. Op het platform kunt u zogenaamde buddies aanmaken die toegang hebben tot uw gegevens na overlijden. U kunt ook aangeven per document wie van de buddies dit kan inzien. Een brief voor uw kind die alleen uw kind kan lezen!

NRC NOEMT LIFE AFTER ME ALS EEN EENVOUDIGE OPLOSSING Dankzij toegang tot de belangrijkste documenten en accounts, hebben de nabestaanden minder tijd nodig voor administratieve rompslomp en afhandeling van de erfenis.

Niemand wil herinnerd worden als de oorzaak van chaos en ruzie. Volgens Prof. Schols gaan mensen tegenwoordig maar liefst 8 keer vaker naar de rechter voor erfenisafhandeling3.

Life After Me biedt een veilige oplossing. En voor u bovendien met een speciale lezersaanbieding!

LEZERSAANBIEDING 50% korting op een abonnement van Life After Me Kies voor een maandelijkse, jaarlijkse of in 1 keer betaling. Gebruik de code SPECIAL50 Ga naar de website: lifeafterme.com

en klik op “probeer gratis” U kunt 30 dagen gratis proberen en daarna de code SPECIAL50 gebruiken voor 50% korting

1

2

3

1,359 mensen van 50 en ouder namen deel aan het | representatieve onderzoek www.nrc.nl/nieuws/2021/12/14/van-wie-zijn-jouw-data-inde-cloud-na-overlijden-a4068906 “Voorkom ruzie bij de kist” geschreven door Bernhard Schols en Heidi Klijssen

NB. Life After Me voldoet aan de hoogste veiligheidseisen en hanteert de hoogste privacy maatstaven en zal nooit uw gegevens aan derden verkopen.

ANBO 45

ADVERTENTIE

Spatoilet® bestaat dit jaar 15 jaar!

Een toiletzitting met onderdouche was 15-jaar terug een volstrekt onbekend product en wij moesten uitleggen wat een Spatoilet® is en wat het doet.

Nu weet vrijwel iedereen dat en waardeert men het comfort dat een Spatoilet® biedt: • Een verwarmde zitting.

• Reiniging van het onderlichaam met verwarmd water.

• Drogen met ingebouwde föhn.

Het is dan ook niet vreemd dat er inmiddels meer dan 3.000 Spatoilets® door ons zijn geplaatst en… de meeste Spatoilets® van ‘het eerste uur’ werken nog steeds. Dat geeft wel aan dat een Spatoilet® een zeer betrouwbaar apparaat is (en niet iedere 3 jaar wordt vervangen zoals smartphones e.d.!).

De klanttevredenheid heeft een score van 9.2.

Voor het product zelf, maar ook voor de installatie, garantie en service; hoog dus en daar zijn wij blij mee! Natuurlijk, een Spatoilet® kost geld. Maar u bespaart tot zeker 95% op toiletpapier -jaar in, jaar uit- en dat is ook fijn voor het milieu.

Omdat we 15 jaar actief zijn met Spatoilet® hebben wij ALLEEN VOOR ANBO-LEDEN t/m juni 2022 de prijs verlaagd naar 865 euro; dat is de prijs inclusief installatie. Er komt dus echt geen cent meer bij!!

Uw voordeel: 75 euro!!

En natuurlijk: U betaalt pas na installatie en na de proefperiode van 3 weken. Besluit u binnen die periode de Spatoilet® niet te houden, dan kost het u helemaal NIETS. Nog een voordeel: gaat U ooit verhuizen dan kan de Spatoilet® meeverhuizen naar Uw nieuwe woning.

Spatoilet®, al 15 jaar de meest betrouwbare toiletzitting met onderdouche!

ALLEEN VOOR ANBO-LEDEN

9,2

ALLEEN t/m de maand JUNI slechts 865 euro inclusief volledige installatie. (i.p.v. € 940,-).

En toch: 3 weken op proef; en 3 jaar garantie en daarna service als het nodig is. Installatie zonder hakken of breken.

Verwarmde zitting – warm water – föhn – met geurvreter – eenvoudige bediening met behulp van de afstandsbediening- instelbaar voor 4 gebruikers– altijd uit voorraad leverbaar, dus snelle levering.

Kijk voor meer specificaties op SPATOILET.COM

Bel nu voor een installatie-afspraak: 06 53143234 of 020 6141232

ZORG

Zo denk ik erover Wilsverklaring helpt u met zelfbeschikking over toekomstige zorg Al kan het nog een tijd duren, voor Charles Luijten (70) is het vanzelfsprekend dat zijn leven een keer is afgelopen. Wel wil hij graag zelf kunnen beschikken over zijn levenseinde.

Daarom vulde hij het boekje ‘Zo denk ik erover’ in, waar alle belangrijke keuzes rondom zorg en behandeling bij elkaar zijn gebracht. “Ik weet nu veel beter waarvoor ik kies.”

TEKST ANNEMARIE VAN BERGEN

Wilt u op de intensive care worden opgenomen? Aan de beademing worden gelegd? Gereanimeerd worden bij een hartstilstand? En tot hoever wilt u doorgaan met behandelen? Als uw gezondheid achteruitgaat kunt u deze en andere beslissingen vastleggen in een wilsverklaring.

Hierin kunt u aangeven welke medische en verpleegkundige zorg en behandeling u wenst als u niet meer in staat bent om beslissingen te nemen. Bijvoorbeeld omdat u in coma bent geraakt of dementie of een andere ziekte hebt die uw denkvermogen aantast. Daarvoor hoeft u niet eerst naar de notaris voor een levenstestament, zoals veel mensen denken.

ZELFBESCHIKKING De wilsverklaring ‘Zo denk ik erover’ is een handig hulpmiddel dat u hierbij kan helpen. In dit notitieboekje zijn belangrijke keuzes voor toekomstige zorg en behandeling overzichtelijk bij elkaar gebracht. Daarmee is het een fijne kapstok om het gesprek aan te gaan met uw naasten en uw huisarts, weet Charles Luijten. “Voor mij, en ik denk veel anderen, is dit onbekend terrein, dat vaak ook nog wordt omgeven door moeilijk taalgebruik. Dit

boekje is juist heel concreet. Het heeft me geholpen om helder te krijgen waar het allemaal over gaat en wat ik wil. Zelfbeschikking is een groot begrip, maar de vragen in het boekje hebben me geholpen om het voor mezelf duidelijk te krijgen. Hierdoor weet ik nu veel beter waarvoor ik kies. Het boekje heeft mijn gedachten en opvattingen aangescherpt, al vond ik het soms ook wel confronterend.”

OP TIJD In de wilsverklaring heeft Luijten zijn behandelwensen bij een ongeneeslijke ziekte en keuzes rondom het levenseinde ingevuld. Daarnaast heeft hij ze ook nog opgeschreven in een persoonlijk ondertekende brief.

Hij heeft alles met de kinderen gedeeld en besproken.

Ook stapte hij met het notitieboekje en de brief naar zijn huisarts. “Dat ik heel concreet met boekje en brief aankwam om mijn voorkeuren te bespreken, heeft absoluut geholpen. Ik kwam goed beslagen ten ijs. Mijn huisarts keek er niet van op en respecteerde mijn opvattingen. Ik en mijn vrouw stonden snel weer buiten.”

ANBO 47

ZORG WILSVERKLARING OF EUTHANASIEVERKLARING? “Mensen denken er niet snel aan.

Wie dan leeft, wie dan zorgt, denken ze vaak. Maar een wilsverklaring is zeer belangrijk als opstapje voor een gesprek met je dokter. Daar help je de dokter echt mee”, vertelt gepensioneerd huisarts Frank van de Berg, die zelf ook een wilsverklaring heeft.

“Door je wensen met de dokter te bespreken, weten zowel je arts als jij waar je aan toe bent en onder welke omstandigheden wat gaat gebeuren. Door er samen over te praten, zit je op één lijn.”

Luijten kan alleen maar beamen hoe belangrijk het is dat iedereen op de hoogte is. “Een kennis vertelde me dat hij als kind voor zijn moeder besluiten moest nemen over haar levenseinde. Hij vond het een hel, omdat hij niet wist wat zijn moeder wilde. Toen ik dat hoorde, besefte ik dat ik het heel fijn vind, dat onze kinderen dit wel weten. Het geeft ze rust.” hulp & ondersteuning

Kwaliteit van leven

Als ik aan mijn laatste levensfase denk, dan vind ik dit vooral belangrijk In het reine komen met het leven dat ik leidde De mensen zien die voor mij belangrijk waren

Ook wordt vaak gedacht dat je over elkaars euthanasiewens kunt beslissen, maar dat is puur een kwestie tussen dokter en patiënt, daar kan niemand anders toestemming voor geven. En het is ook niet zo dat een arts graag euthanasie verleent, integendeel. De meeste dokters vinden het vreselijk om te doen. “Juist daarom is het zo belangrijk om uw euthanasiewens met uw dokter te bespreken”, benadrukt Van den Berg. Bovendien moet je dit verzoek regelmatig updaten en bespreken met de huisarts. En ook een video-opname maken, om te laten zien dat je er nog steeds achter staat, geeft hij nog als tip.

48 ANBO

Nee Misschien, dat hangt af van Anders, namelijk

Zo veel mogelijk pijnvrij zijn en comfort ervaren Me niet benauwd voelen Onafgemaakte zaken afgerond hebben Afscheid kunnen nemen Regie in eigen hand houden, tot op het laatst Omringd zijn door mijn geliefden

GEEN RECHT Het is niet het enige misverstand rond euthanasie, heeft Van den Berg gemerkt. Hij somt er een paar op: “Veel mensen denken dat ze recht hebben op euthanasie, maar dat is echt niet zo. Euthanasie is geen recht, want het is ook geen normaal medisch handelen. Je kunt ook niet zonder meer verklaren dat je euthanasie wenst als je in een verpleeghuis terecht komt. Dat kan alleen als je ondraaglijk lijdt en aan de andere voorwaarden voldoet.

goed

Ja

In vertrouwen sterven

MISVERSTANDEN OVER EUTHANASIE Veel mensen denken dat een wilsverklaring hetzelfde is als een euthanasieverklaring. Dat is niet zo. In een euthanasieverklaring leg je vast in welke omstandigheden je zou willen dat een arts je helpt met sterven. Bij een wilsverklaring gaat het erom dat je kunt aangeven hoe je denkt over levensverlengende maatregelen als je in een noodsituatie terecht komt, zoals wel of niet aan de beademing worden gelegd.

Ik wil zo lang mogelijk leven, ook al is mijn kwaliteit van leven niet

Een rustige sfeer in de kamer

Ik wil verschillende behandelingen proberen, maar hiermee stoppen

als mijn

kwaliteit van leven niet meer goed is Ja Nee Misschien, dat hangt af van Anders, namelijk

Begeleiding en hulp voor mijn naaste(n) Sterven tijdens de slaap Bij bewustzijn zijn tot het einde Afscheidsrituelen van mijn levensbeschouwing verrichten Mijn laatste wensen vervullen Alles gezegd hebben Vergiffenis hebben gekregen voor het einde komt Begeleiding bij het aanvaarden van de dood

Ik wil zo comfortabel en pijnvrij mogelijk leven, ook al betekent

dit dat mijn

leven wat korter duurt Ja Nee Misschien, dat hangt af van Anders, namelijk

Het leven kunnen loslaten Anders, namelijk Toelichting:

Kwaliteit van leven betekent voor mij

21|

|20

Ruim 20% korting voor leden van ANBO Leden van ANBO krijgen tot 1 juni ruim 20% korting op de wilsverklaring Zo denk ik erover. Zij betalen € 14,50 per boekje in plaats van € 18,45, inclusief verzendkosten.

Bestel online via: metzorgleven.nl/webwinkel

(kortingscode: ANBO-leden).

Of maak € 14,50 over naar NL59 SNSB 0705 8993 30 ten name van Zezz en vermeld in de omschrijving ‘ANBOleden’ plus de adresgegevens waarheen het boekje gezonden kan worden. De adresgegevens zijn uiteraard noodzakelijk om het boekje te kunnen versturen. Liever niet online bestellen?

Dan kunt u bellen met telefoonnummer 024 – 711 42 49.

ANBO 49

Je (klein)kind helpen met een starterswoning,

of iets groots tijdens je pensioen?

Met de Levensrente hypotheek bepaal je zelf wat je met de overwaarde van je huis gaat doen.

Is je huis meer waard dan je hypotheek? Dan heb je overwaarde. Als AOW’er kun je met de Levensrente hypotheek overwaarde opnemen tot 50% van de waarde van je woning. Je betaalt met de Levensrente hypotheek de oude lening terug en kosten zoals de notaris en je adviseur. Het bedrag dat overblijft krijg je in één keer op je rekening. De Levensrente hypotheek betaal je pas terug als je je huis verkoopt.

Je betaalt elke maand alleen rente over je lening en deze rente blijft levenslang hetzelfde! Dus geen verrassingen zolang je in je huis woont. En wat je met het geld doet, dat bepaal je zelf.

Meer weten? Kijk op asr.nl/levensrente-hypotheek

a.s.r. doet het 50 ANBO

ANBO komt naar u toe dit voorjaar. Ieder magazine houden we u op de hoogte van bijeenkomsten en activiteiten. Komende tijd hebben we diverse inhoudelijke bijeenkomsten in Rotterdam, Utrecht en Amsterdam.

Rotterdam DONDERDAG 19 MEI BEWEGEN IS LEUK Starttijd: 13.00 uur, Eindtijd: 16.15 uur Locatie: Centrale Bibliotheek, Hoogstraat 110 Spreker: Bo Koopmanschap, sportfysiotherapeut, eigenaar bij Masters in Sports Gespreksleider en moderator: Erica Daams-Noya

DONDERDAG 9 JUNI LEVENSFILOSOFIE EN GOED OUDER WORDEN Starttijd: 13:00 uur, Eindtijd: 16:15 uur Locatie: Bibliotheek Ommoord, Briandplaats 21 Spreker: Andre van Leijenhorst, Levenslooppsycholoog, schrijver en expert in de psychologie van goed ouder worden. Auteur van het boek ‘Krachtig naar 80!’.

Gespreksleider en moderator: Erica Daams-Noya Aanmelden voor beide dagen kan via: anbo.nl/agenda Heeft u geen internet?

Neem dan contact op met onze Ledenservice via telefoonnummer 0348 46 66 90

Utrecht DONDERDAG 19 MEI HOE WORDEN WE GOED OUDER EN WAT KUNT U HIER ZELF AAN BIJDRAGEN? Starttijd: 10:00 uur, Eindtijd: 12:00 uur Locatie: Bibliotheek Hoograven, Smaragdplein 100 Spreker: ANBO-vrijwilliger Hans Créton

DONDERDAG 2 JUNI HOE WORDEN WE GOED OUDER EN WAT KUNT U HIER ZELF AAN BIJDRAGEN? Starttijd: 10:00 uur, Eindtijd: 12:00 uur Locatie: Bibliotheek Overvecht, Gloriantdreef 1 Spreker: ANBO-vrijwilliger Hans Créton

Aanmelden voor beide dagen kan via: ouderenindewijk@bibliotheekutrecht.nl

Of door te bellen: 030 286 18 94 (maandag tot en met vrijdag van 10.00-16.00 uur).

Amsterdam WOENSDAG 15 JUNI VEILIG ONLINE BANKIEREN. Starttijd: 14.00, Eindtijd: 17.00 uur Locatie: ABN AMRO-kantoor, Gustav Mahlerlaan 10 anbo.nl/agenda Aanmelden kan via: Heeft u geen internet?

Neem dan contact op met onze Ledenservice via telefoonnummer 0348 46 66 90

HOE WORDEN WE GOED OUDER EN WAT KUNT U HIER ZELF AAN BIJDRAGEN? VRIJDAG 3 JUNI Start: 11.00 uur Locatie: Openbare Bibliotheek Amsterdam (OBA) Spaarndammerbuurt, Spaarndammerstraat 490

DONDERDAG 9 JUNI Start: 11.00 uur Locatie: OBA Mercatorplein, Mercatorplein 103

DONDERDAG 23 JUNI Start: 13.00 uur Locatie: OBA Reigersbos, Rossumplein 1

DINSDAG 28 JUNI Start: 14.00 uur Locatie: OBA Slotermeer, Slotermeerlaan 103E Spreker: Bij alle OBA’s is ANBO-vrijwilliger Hans Créton m.bloks@anbo.nl Aanmelden kan via: Heeft u geen internet? Neem dan contact op met onze Ledenservice via telefoonnummer 0348 46 66 90

ANBO 51

Met zorg bereid.

Speciaal voor u

Probeer nu 5 maaltijden voor € 19,95!

Inclusief 12 heerlijke ijsdesserts gratis!

Wat uw woon- of eetsituatie ook is: bij apetito willen we u culinair verrassen.

Laten genieten van gemak… met onze keuze uit 150 vriesverse maaltijden!

5 van deze maaltijden kunt u nu proberen in een proefpakket voor slechts € 19,95.

Gratis aan huis bezorgd en zonder verdere verplichtingen.

Bij uw bestelling ontvangt u 12 ijsdesserts gratis!

Dat smaakt naar meer toch?

Eet u natriumarm, vegetarisch of glutenvrij? Ook dat kan.

Ga naar apetito-shop.nl/proefpakket of bel 0800 - 023 29 75 (gratis) en maak uw keuze. Vermeld bij de bestelling actiecode: 108-ANBO05E22.

Eet smakelijk!

Bestel & geniet van:

Deze actie is enkel voor nieuwe klanten en geldig t/m 31 mei 2022.

Kijk voor de overige voorwaarden op apetito-shop.nl/proefpakket.

Runderlapje in jus met bloemkool en aardappelpuree

Runderhachee met rode kool en aardappelen

Nasi goreng met kipsaté

www.apetito-shop.nl

Macaronischotel met rundergehakt

Grootmoeders kippannetje

NR. 4 // JUNI 2022

Volgende nummer: In de vierde uitgave van het ANBO Magazine in 2022 is het dossier Vrijwilligerswerk. Vrijwilligers zijn voor ons onmisbaar. Ze gaan bij leden in het land op bezoek om ze te helpen. Wij laten zien op welke manieren ze dat allemaal doen. Verder vertellen leden over het vrijwilligerswerk dat zij doen en we interviewen Evelien Tonkens, hoogleraar Burgerschap en Humanisering. Zij gaat onder meer in op tien misverstanden over vrijwilligerswerk. Op de cover van deze uitgave staat schrijver en oud-politicus Jan Terlouw.

Daarnaast vindt u in dit nummer uiteraard de vertrouwde rubrieken, waaronder: • • • • •

ANBO Advies ANBO Tipt ANBO Trefpunt Ledenvoordeel De puzzel

JAN TERLOUW (FOTO SANNE TERLOUW)

ANBO 53

ANBO TIPT Er zijn oneindig veel producten, apps, uitjes en gadgets die het leven leuker, makkelijker en/of interessanter maken.

In elk nummer van ANBO Magazine tipt hoofdredacteur Jurriën Beerda zijn favorieten. Heeft u zelf een leuke tip magazine@anbo.nl meld dit dan via: Dit keer wil ik graag stilstaan bij drie uiteenlopende boeken. Van iedere titel mogen we een aantal exemplaren weggeven. Wilt u kans maken op een van de boeken? Laat dit dan weten via magazine@anbo.nl en meld daarbij wat u zo fijn vindt aan het ANBO-lidmaatschap. Uw quotes willen we graag gebruiken, bijvoorbeeld in het magazine.

De Beste 50

van Stine Jensen ‘Je mist meer dan je meemaakt. Helemaal niet erg’ of ‘het leven kan alleen maar achterwaarts begrepen worden, terwijl we het voorwaarts moeten leven’. Het zijn twee quotes, van respectievelijk schrijver Martin Bril en filosoof Søren Kierkegaard, die Stine Jensen gebruikt in haar nieuwe boek.

De filosoof, schrijver en programmamaker komt in deze uitgave uitgebreid aan het woord over het onderwerp van het boek: ouder worden. Ze is in januari vijftig jaar geworden en ter gelegenheid daarvan staat ze stil bij dit onderwerp.

Onder andere door het delen van haar vijftig favoriete wijsheden over ouder worden. Laten we afsluiten met een zin van Jensen zelf: ‘Mensen denken vaak dat in een oud lichaam ook een verouderde geest zit, maar dat is niet waar’.

54 ANBO

Boek

Hemelrijk

ANBO TIPT

Boek

van Chris de Stoop In het hart van de Kempen, op de hei, breekt een helse tijd aan wanneer een zorgcentrum na het bezoek van de sint getroffen wordt door corona. De sint, mantelzorger voor zijn moeder, wordt als superverspreider bestempeld en is een moment lang wereldnieuws. Honderden verzorgingshuizen kampten in de coronaperiode met grote uitbraken. Dit waargebeurde verhaal van een mantelzorger roept indringende vragen op over wat er echt gaande was. Auteur Chris de Stoop, zelf jarenlang mantelzorger, met ook een coronadode onder zijn naasten, brengt een ingetogen kroniek van het drama, vermengd met zijn eigen familie-ervaringen.

VAN BEESTENBOEL TOT HOKJESGEEST MARJO HOEDEMA

KER

DOOR MARCO BOS MANS

60 jaar wonen en we rken in het dierenpark

AUTEURSFOTO: LENNY OOSTERW IJK

Van Beestenboel Tot Hokjesgeest

Boek

van Marjo Hoedemaker Marjo Hoedemaker (1946) woont en werkt al 60 jaar in Dierenpark Amersfoort. Als oud-hoofdverzorger loopt de liefde voor dieren als een rode draad door zijn leven. Toen hij in november 2020 na de ontsnapping én dood van zijn geliefde chimpansees Mike en Karibuna werd uitgemaakt voor moordenaar, was dat voor hem de spreekwoordelijke druppel: “Mensen hebben geen idee wat er in een dierentuin gebeurt. Daarom wilde ik dit boek maken.” In Van Beestenboel Tot Hokjesgeest neemt hij de lezer mee in de veranderde kijk op de leefomgeving van dieren in de afgelopen zestig jaar, stelt hij misstanden en hypocrisie in de dierentuinwereld aan de kaak en hij vertelt zijn persoonlijke verhaal, waarin hij van bakkerszoon uitgroeide tot zoo-adviseur voor de Europese dierentuinbranche.

2021

Vertel!

Wilt u iets vertellen in ANBO Magazine? Eind augustus staan we uitgebreid stil bij het onderwerp pensioen. Dat hebben we vorig jaar ook gedaan (zie de bijgevoegde cover van de pensioenspecial van 2021). Dit keer zijn we op zoek naar mensen die willen vertellen over hun pensioen: hoe was de overgang na pensionering? Waar bent u tegenaan gelopen? Wat is er mee- en wat is er tegengevallen? En heeft u tips voor andere (bijna) gepensioneerden? Wilt u uw verhaal delen? Mail dan naar: magazine@anbo.nl

PENSIOEN SPECIAL

Anbo_21_pensioen

.indd 1

ANBO 1

10-08-2021

05:34

ANBO 55

[ADVERTORIAL]

Innovatie maakt traplift duurzaam en herbruikbaar

Omdat iedere situatie anders is, blijft het plaatsen van een traplift altijd maatwerk. Dankzij het modulaire karakter van de Otolift Modul-Air is de definitie van maatwerk echter doeltreffend veranderd. De rail bestaat niet langer uit grote stukken, maar juist uit uitwisselbare delen die op voorraad gemaakt worden in de fabriek.

Daarom is de traplift makkelijk op maat te maken voor vrijwel elke trap. Rechte trappen, trappen met één of meerdere bochten en zelfs wentel- en spiltrappen. De Otolift Modul-Air kan zelfs al in 48 uur geleverd worden.

Otolift Modul-Air - Eén traplift die ingezet

100% herbruikbaar

kan worden voor vrijwel iedere trap. Dat is de

Om een zo lang mogelijke levensduur te garanderen,

gedachte achter de innovatieve Modul-Air: een modulaire traplift die opgebouwd wordt uit verschillende, perfect aansluitende, modules. Deze modulaire opbouw en het ge-

bestaat de Otolift Modul-Air uit duurzame en slijtvaste materialen. Samen met de modulariteit zorgt dit ervoor dat de traplift 100% herbruikbaar is. Ingenomen trapliften worden, na een inspectie en een grondige schoonmaakronde, volledig gereconditioneerd. Zo ontvangt

bruik van slijtvaste materialen maken de

de klant altijd een veilige traplift die niet te onderschei-

revolutionaire traplift niet alleen volledig

den is van een nieuw exemplaar. En omdat deze door

herbruikbaar, maar ook zeer duurzaam.

de fabrikant geplaatst wordt, voldoet de traplift altijd aan de strenge kwaliteits- en veiligheidsnormen.

56 ANBO

OTOLIFT TRAPLIFTEN

Veiligheid Tijdens het ontwerpproces van de Otolift Modul-Air is er ook veel rekening gehouden met de veiligheid van de gebruiker. Zo komt de traplift automatisch tot stilstand wanneer er een obstakel op de trap ligt. Ook kan de stoel zich zijwaarts of achterwaarts naar boven en beneden bewegen, waardoor plaatsing al mogelijk is op trappen van minimaal zestig centimeter breedte.

Het ingebouwde noodprogramma en de slimme accu-aandrijving zorgen ervoor dat de traplift ook bij stroomuitval gebruikt kan worden. Deze zuinige accu heeft een langere levensduur

“

Dankzij het modulaire karakter van de Otolift Modul-Air is de definitie van maatwerk echter doeltreffend veranderd.

dan oudere accu’s, waardoor de Modul-Air ook in het gebruik zeer duurzaam is.

Duurzame beslissingen Duurzaamheid is een belangrijk thema voor Koninklijke Otolift Trapliften; het weegt daarom al meer dan 25 jaar zwaar mee bij alle beslissingen die genomen worden. Zo rijden de ruim honderd monteurs uit het hele land in zuinige auto’s en wordt de productiehal van de fabriek verwarmd met de restwarmte van de oven.

Koninklijke Otolift Wilt u meer weten over de Otolift Modul-Air? Maak dan een afspraak voor een vrijblijvend thuisadvies.

Een adviseur van Otolift bespreekt dan samen met u de mogelijkheden. Of vraag gratis een brochure aan voor meer informatie.

Bel gratis 0800 - 444 770 8 of ga naar Otolift.nl

ANBO 57

DIGITAAL

VAARDIGER

Waar let je op bij online ticketverkoop?

Kaartjes voor evenementen kopen we steeds meer online. Dat kan uiteraard ook prima, maar let wel op waar en bij wie. We zetten een aantal tips en aandachtspunten op een rij.

Wie koopt er sinds corona nog zijn toegangskaarten bij de kassa van een locatie of evenement? De online ticketverkoop van schouwburg, bioscoop, concertzaal of dierentuin is altijd open. Jammer genoeg hebben allerlei sjacheraars die digitale kaartverkoop ook in het vizier.

58 ANBO

Er is een levendige tussenhandel ontstaan. Kaartjes voor populaire bestemmingen worden doorverkocht tegen woekerprijzen. Let daarom goed op waar u de kaartjes koopt. Doe dat bij voorkeur via de site van de plek die u wilt bezoeken.

MET MEDEWERKING VAN SENIORWEB

BETROUWBARE WEBSITES De schouwburg, de concertzaal, de dierentuin: allemaal verkopen ze toegangskaarten via hun eigen website. De eerste stap is daarom de website opzoeken van de plek waar u naartoe wilt. Sommige grotere evenementen besteden de ticketverkoop uit. Ook dan zullen ze dit meedelen op de eigen site en doorverwijzen naar de officiële ticketverkoper. Bekende ticketverkopers zijn:

• Eventim.nl • Ticketmaster • Stage Entertainment Ga nooit via Google op zoek naar tickets. De kans is groot dat u terechtkomt op een site van een bureau dat veel meer rekent dan de originele verkoopprijs.

TWEEDEHANDS TICKETS KOPEN Er is een levendige tussenhandel in allerlei toegangskaartjes. Populaire popconcerten zijn binnen een paar seconden uitverkocht. Luttele minuten later verschijnen de eerste aanbiedingen op Marktplaats. Natuurlijk voor een prijs ver boven de oorspronkelijke. Verzet daartegen komt van de site www.ticketswap.com. Kaartjes mogen daar niet meer dan twintig procent boven de aanschafprijs liggen.

Tweedehands kopen via Marktplaats of andere sites is af te raden. Vaak vraagt men bizar veel geld voor een ticket.

Bovendien is er geen enkele garantie dat het aangeschafte kaartje ook echt is.

ATTRACTIEKAARTJES VIA AANBIEDINGENSITES Websites als Vakantieveilingen, Social Deal, Voordeelui�tjes en Groupon bieden soms toegangskaartjes aan tegen aantrekkelijke prijzen. Let bij die sites goed op de voorwaarden. De kaartjes zijn vaak beperkt geldig en meestal alleen op duidelijk omschreven momenten. Ga na of de aanbieding wel echt zo goed is. Let ook op eventuele servicekosten. Vakantieveilingen rekent bijvoorbeeld een zogenaamde ‘vaste opslag’ bij elke gewonnen veiling.

Deze extra kosten betaalt u bovenop de veilingprijs.

ONDERWERP AANDRAGEN?

Heeft u een digitaal onderwerp waar u graag eens iets meer over leest? Laat het ons weten via: magazine@anbo.nl

SENIORWEB Wilt u met uw tablet, smartphone en computer doen wat ú graag wilt?

Word dan nu lid van SeniorWeb. U profiteert dan onder andere van hulp via internet, telefoon of aan huis, exclusieve informatie en tips in tijdschrift Enter en deskundige controle van verdachte mails. Word nu lid en ontvang € 5,- korting op uw contributie. U betaalt tot eind 2022 dus slechts € 12,50 in plaats van € 17,50.

Bovendien ontvangt u het tipboekje Veilig webwinkelen. Ga voor meer informatie naar: www.seniorweb.nl/anbo

MET MEDEWERKING VAN:

ANBO 59

Advertentie

Hulp voor jouw

GEWRICHTEN

Met de leeftijd kan het gewrichtskraakbeen wat ondersteuning gebruiken. Natuurlijke, plantaardige stoffen kunnen helpen de gewrichten soepel en flexibel te houden.

THEMA Gewrichtsfunctie

´Zo help ik mijn knieën knieën´´

Met 75 jaar is Illona nog altijd een actief buitenmens en houdt ze onder andere van wandelen. Mede dankzij het voedingssupplement Movizin Complex met natuurlijke plantenextracten van gember, rozenbottel en boswellia, die helpen om de gewrichten soepel te houden*, voelt ze zich nog altijd jong. ´2015 was niet het beste jaar in mijn leven. Ik voelde me gewoon oud en ’s ochtends kwam ik moeilijk op gang. Dus ik vond het leven als gepensioneerde helemaal niks,´ vertelt ze. ´Ik ben altijd gewend om actief te zijn, en zo wil ik het graag houden. Maar je blijft niet je hele leven lang 25 jaar, was het maar zo! Naarmate ik ouder werd merkte ik dat soepele gewrichten belangrijk waren, en dat ik hierbij een beetje hulp kon gebruiken.´

Vermoeide knieën

Vriendin heeft aanbevolen Toen ze weer thuis in Nederland was besloot

Genieten van het leven ´We zijn dit jaar weer in Mexico geweest, en het was een prachtige vakantie. Ik heb er zo van genoten!´ vertelt ze blij.

Dit voorjaar is Illona ook begonnen met wandelen een paar keer in de week. ´Ik wandel ongeveer 30 minuten terwijl ik naar luisterboeken luister op mijn telefoon. Het is dus dubbel goed; voor mijn lichaam en geest, en ik geniet ervan,´ vertelt ze. ´Het is verre van saai om met pensioen te gaan, dan begint het leven pas echt. Mede dankzij Movizin Complex voor soepele gewrichten kan ik nu voluit genieten en al de dingen doen waar ik van houd´, lacht Illona.

Natuurlijke cocktail van extracten en vitamines Het gezondheidsbedrijf Wellvita heeft Movizin Complex ontwikkeld op basis van plantenextracten. Naast extracten van de drie heilzame planten; boswellia, rozenbottel en gember bevat Movizin ook vitamine C en vitamine D. 70% van het kraakbeen in onze gewrichten bestaat uit collageen. Vitamine C draagt bij tot een normale collageenvorming, voor de normale werking van de botten en het kraakbeen. Vitamine D is goed voor spieren en botten. *Gezondheidsclaims in afwachting van Europese toelating.

Bestel hier Bel 020-26 23 600

Beoordeeld als GOED

Ma t/m Do 8:00-16:00 uur Vrijdag 8:00-14:30 uur

Online wellvita.nl Prijs vanaf

€17,50*

+ €4,90 verzendkosten *Mogelijk om te kopen als losse bestelling of met herhaalgemak. De getoonde prijs is met herhaalgemak.

Geen binding.

KAG-NR: 4356-1221-11740

Dit merkte ze pas echt toen ze in het begin van 2015 op een geplande vakantie ging naar Mexico met haar dochter en schoonzoon.

Thuis in Nederland hadden ze samen een planning gemaakt met alle bezienswaardigheden die ze graag wilden bezoeken. Na zo’n dagtocht met veel lopen voelde Illona ’s avonds dat haar knieën vermoeid waren. Ze ging niet elke dag mee op excursie en ook niet elke avond mee uit eten met haar familie, ze bleef in het hotel om uit te rusten vanwege de uitdagingen van de dag. ´Ik vond het wel een beetje jammer dat ik af en toe nee moest zeggen en in het hotel moest blijven.´ zegt ze teleurgesteld.

Illona om iets te gaan doen om haar knieën en gewrichten te ondersteunen. Ze is een actieve vrouw bijvoorbeeld wandelt ze graag. Ze sprak uiteraard met een van haar vriendinnen over haar vakantie in Mexico. De vriendin gaf haar een doosje met Movizin Complex van het gezondheidsbedrijf Wellvita.

De natuurtabletten bevatten ingrediënten uit de natuur; gember, rozenbottel en boswellia die soepele gewrichten ondersteunen*. Illona probeerde de tabletten en was er zo tevreden ermee dat ze snel een nieuw doosje bestelde bij Wellvita toen het doosje dat ze van haar vriendin had gekregen op was.

De spieren en conditie worden onderhouden door een actief leven, maar het gewrichtskraakbeen kan soms wel wat ondersteuning gebruiken. Dankzij het kraakbeen, wat een elastisch weefsel is in onze gewrichten, kunnen we ons vlot bewegen. Het is niet ongewoon dat je met de jaren wat hulp kunt gebruiken voor bijvoorbeeld je knieën, heupen, vingers, schouders, rug en nek.

Hulp bij u thuis Onze vrijwilligers gaan bij leden in het land op bezoek om ze te helpen.

Bijvoorbeeld bij het invullen van uw belastingformulier of om uw administratie op orde te krijgen. Maar we komen ook langs als u een vraag heeft over de Wmo of iets anders. Lees hieronder meer over onze vrijwilligers en hoe en waarmee zij u kunnen helpen.

BELASTINGINVULHULPEN BIEDEN: • Hulp bij het (digitaal) invullen, controleren en indienen van uw belastingaangifte • Een gratis check van uw recht op zorg- en/of huurtoeslag • Waar nodig hulp (op afstand) bij het aanvragen van uitstel • Een handige belasting bewaarmap voor volgend jaar

ANBO VEILIGHEIDSCONSULENT HELPT MET: • Gratis veiligheidscheck • Uw digitale veiligheid • Advies over internetoplichting • Wat te doen bij vreemde telefoontjes

ANBO CONSULENTEN HELPEN BIJ: • Op orde krijgen van uw financiële administratie • Het helpen opstellen van een bezwaarschrift • Vragen over de Wmo • De voorbereiding op en het bijwonen van een keukentafelgesprek SOCIAAL NETWERKERS: Sociaal Netwerkers voorkomen eenzaamheid en helpen u weer mee te doen in de maatschappij. Ze zoeken u thuis op en maken u enthousiast om mee te doen met activiteiten bij u in de buurt.

ANBO WOONCONSULENTEN HELPEN U MET: • De veiligheid van uw woning • Risico’s ten aanzien van woninginbraak • Brand- en valgevaar in en om uw woning • Advies over babbeltrucs, fraude en oplichting

Vrijwilliger nodig?

Indien u een huisbezoek door een van onze vrijwilligers wenst dan kunt u dit aangeven bij de ANBO Advieslijn.

Onze medewerkers bekijken dan samen met u de mogelijkheden. De Advieslijn is bereikbaar via telefoonnummer: 0348 46 66 88 (iedere werkdag bereikbaar van 10.00 uur tot 15.00 uur). Mailen kan uiteraard altijd: raadendaad@anbo.nl ANBO 61

Een veilige badkamer van De Woningwachter zó geregeld!

10% korting

vanaf €2,195.00,-

Eén aanspreekpunt

300+ erkende vakmensen

Wat maakt úw badkamer veilig?

Thermostaatkranen cooltouch (nooit te heet om aan te raken)

SeniorOK gecertificeerd

GEHE EL G

RATIS ADV IES

Een comfortabel bad met een lage instap (instapbad) Veilige inloopdouche, diverse oplossingen mogelijk Verlagen van drempels Antislip vloeren Wandbeugels Stoeltje in de badkamer / douche 62 ANBO

Heeft u interesse in een geheel kosteloos persoonlijk adviesgesprek?

Bel gratis 0800-1025 of ga naar www.dewoningwachter.nl

ANBO-LID

Honderdjarig ANBO-lid Wim van Vollenhoven:

“De klok draait als een rázende” Er verscheen onlangs op de digitale ontmoetingsplaats van ANBO Trefpunt een oproepje om een nieuwe muzikale formatie te beginnen. Afzender: Wim van Vollenhoven. Honderd jaar en evenveel plannen, blijkt tijdens een bezoek bij hem thuis in Amsterdam. “Dat sociale gaat bij mij vanzelf.”

TEKST GRIETEKE MEERMAN FOTO’S BABS VAN GEEL

Zijn vingers dansen lenig over de toetsen van zijn piano.

Het deuntje ‘Sail along, silvery moon’ van bladmuziek uit de jaren vijftig vult het zonnige appartement in de Amsterdamse wijk Buitenveldert. 94 jaar bespeelt Wim van Vollenhoven het instrument al. Het is, ook al is hij honderd, nog altijd een goede reden om voor uit bed komen.

MUZIEK Op zijn zesde kochten zijn ouders een piano voor hem.

“Dat was in die tijd iets héél bijzonders, want dat kocht je niet zo makkelijk”, vertelt hij. “Ik kreeg mijn eerste les

van juffrouw Ton, ik weet het nog goed. Eerst leerde ik een toonladder spelen met mijn rechterhand, en in de tweede les moest ik diezelfde toonladder spelen, maar dan met mijn linkerhand. Nu doen ze dat heel anders, maar ik heb het nog op de klassieke manier geleerd.” De rest van zijn leven zou grotendeels in het teken staan van muziek. Op zijn twaalfde maakte Van Vollenhoven zich als begeleidend toetsenist onmisbaar wanneer er kampliedjes werden gezongen bij jongerenverenigingen. En vanaf zijn zeventiende trad hij, samen met een violist en zangeres, jarenlang regelmatig op in een ziekenhuis.

ANBO 63

ANBO-LID

“Je groeit er langzaam naartoe dat je op den duur niet meer alles kunt” VERWARRING Een jongleur die hij in het ziekenhuis had leren kennen, vroeg hem vervolgens om zijn pianist te vervangen bij een optreden ergens in het land. “En zo groeiden mijn contacten maar door en door. Ik heb door de jaren heen allemaal formaties gehad: combo’s, trio’s, kwartetten, koren, alles wat je maar kan bedenken.” Zijn achternaam leidde in de theaters nog wel eens tot verwarring, omdat Pieter van Vollenhoven - geen familie - eveneens in het land optrad als pianist. “Als ik werd geannonceerd zag ik hoe alle koppen in de zaal zich omdraaiden en dan teleurgesteld naar mij keken”, vertelt hij lachend. Dus toen is hij de achternaam gaan voeren van zijn vrouw Willy, die in 1999 overleed. Met een lidwoord als toevoeging. “Wim dé Koning, dat bekt lekkerder, zeiden de lui met wie ik samenwerkte.”

WERKEN Optreden deed hij naast zijn werk als vertegenwoordiger voor een bedrijf in kunstenaarsbenodigdheden. “Andere muzikanten zeiden wel eens: ga met ons mee. Maar ik had een baan die te goed was om op te geven. Dat vond mijn vrouw ook. En zodoende ben ik steeds bij een bedrijf gebleven waar ik met veel succes en plezier gewerkt heb.”

SAMEN SPELEN Intussen ging de show door. Zo kwam hij dertig jaar geleden als pianist terecht bij een zorgcentrum in Amsterdam. Nog steeds geeft hij daar iedere dinsdagochtend, zoals ook vanmorgen, zijn muzikale performance. Door corona kon het een tijd niet doorgaan, maar twee weken geleden mocht Van Vollenhoven de draad weer oppakken. Intussen smeedt hij nieuwe plannen. Via ANBO Trefpunt, een digitale ontmoetingsplaats waar leden met elkaar in contact kunnen komen, heeft hij onlangs geprobeerd muzikale leeftijdsgenoten te vinden om mee samen te spelen. Helaas nog zonder resultaat.

64 ANBO

SCHATERLACH Zijn hoge leeftijd en het daarmee gepaard gaande fysieke ongemak zijn voor Wim geen reden om stil te zitten. Hij gebruikt een rollator vanwege rugklachten die hij overhield aan zijn tewerkstelling tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar, zo zegt hij: “verder is bij mij alles normaal.

Je groeit er langzaam naartoe dat je op den duur niet meer alles kunt.”

SOCIAAL Hij gaat steevast om negen uur naar bed, want zijn wekker gaat al om half zeven en tijd voor middagdutjes heeft Van Vollenhoven niet. De agenda staat vol met afspraken.

Er klinkt een schaterlach op de vraag hoe een gewone dag voor hem eruit ziet. “Ik heb bijna iedere dag iets. Het gaat achter elkaar door.” Dat is niet iets waar hij zijn best voor doet, zegt hij. “Dat sociale gaat bij mij vanzelf.” Als zijn bovenbuurman hem vertelt dat hij zo geniet van zijn pianospel, krijgt die prompt een uitnodiging voor een borrel, vertelt hij ter illustratie. “Er komen ook vaak genoeg mensen bij me eten. En die mensen nodigen mij ook weer uit.” Overigens hebben lang niet al die mensen de oorlog meegemaakt. “Helemaal niet. Vanmorgen in het zorgcentrum heb ik een jongen ontmoet van een jaar of 25. We raakten aan de praat over de muziek die hij maakt. Dat is ook weer een contact dat groeit.”

ANBO-LID

“Ik heb bijna iedere dag iets, het gaat achter elkaar door” SOLITAIRE HOBBY’S Toen Van Vollenhoven vorig jaar juli zijn honderdste verjaardag vierde, organiseerde zijn dochter een groot feest voor hem. Ze had ongeveer zijn hele sociale leven van nu én vroeger uitgenodigd. “Het was overweldigend toen ik die grote aantallen mensen zag, die in de rij stonden om mij een hand te geven”, zegt hij glunderend. Soms wou hij dat hij iets meer tijd had voor zijn andere, meer solitaire hobby’s; het kleuren van mozaïeken en het lezen van de krant waarop hij een abonnement heeft. “Ik durf het haast niet te zeggen, maar soms stapelen de kranten zich op. Er zijn een heleboel artikelen die ik zou willen lezen, maar dan zijn er weer lui die opbellen, dan komen er weer afspraken en daar gaat de klok weer. Die draait als een rázende. Op den duur ruim ik die kranten maar op.”

VOOR DE ANDER Van Vollenhoven moet opnieuw schaterlachen als hij nadenkt over de tijd die hem nog rest, zijn toekomstdroom, zogezegd. Hij noemt de jongen van 25 die hij die ochtend in het zorgcentrum heeft ontmoet. “Die speelt heel goed gitaar en is zeer, zeer serieus. Ik wil graag met hem samen spelen, maar dat is lastig omdat hij in andere toonaarden speelt dan ik. Daarom leen ik nu zijn boek, waardoor ik aangepaste bladmuziek voor hem kan maken en we toch samen kunnen spelen. Dat is dus niet iets dat ik voor mijzelf doe, maar voor die ander. Dat hoop ik nog vaak te mogen doen.”

Trefpunt Bent u ook nieuwsgierig geworden naar onze digitale ontmoetingsplaats ANBO Trefpunt? Neem dan snel een kijkje op: www.anbotrefpunt.nl

ANBO 65

FIJN & VEILIG

WONEN

In zes stappen naar een veilige badkamer Wie ouder wordt en graag in zijn eigen huis wil blijven wonen moet er vroeg of laat aan geloven; het huis heeft aanpassingen nodig om het veilig en comfortabel te houden. En dan staat de badkamer met stip op nummer één om aangepakt te worden.

TEKST FLEUR AKERSLOOT

De meeste mensen blijven het liefst zo lang mogelijk in hun eigen huis wonen. Logisch, we kiezen niet voor niets onze woonplek uit en bouwen er met de jaren ons leven op. Eigen haard is goud waard; fijn contact met de buren, de wijk op uw broekzak kennen en bezoek aan vaste winkels. Maar aan thuis blijven wonen zit wel een vereiste; 66 ANBO

de woning moet zo aangenaam en veilig mogelijk zijn.

En in veel gevallen is het huis, en met name de badkamer, dat toch vaak niet. Een aantal aanpassingen maakt de badkamer een stuk veiliger. Wacht er niet te lang mee want het voorkomt nare valpartijen. Kijk eens welke van de volgende ingrepen geschikt zijn voor uw badkamer:

FIJN & VEILIG WONEN

1. COATING VOOR DE VLOER

Als we vallen gebeurt dat vaak in de badkamer. Gelukkig kunnen kleine aanpassingen al een enorm verschil maken.

Een gladde vloer kan gemakkelijk stroef gemaakt worden, bijvoorbeeld door een coating met antislip-laag aan te brengen op de bestaande tegels. Iets minder effectief maar simpeler zijn antislip-strips of stickers op een gladde vloer te plakken. En het allerbeste bent u af als een hele nieuwe vloer kiest met speciale antislip-tegels.

2.ZORG VOOR HOUVAST

Zorg voor wandbeugels op plekken waar dat voor u handig is. Bekijk bijvoorbeeld of u een vaste of een opklapbare beugel naast het toilet wilt. Of een wandbeugel in de douche handig is voor u en denk ook aan een badrandbeugel voor het veilig in en uitstappen van het bad. De meeste beugels moet u met schroeven bevestigen maar er zijn ook grepen die veilig en gemakkelijk met zuignappen zijn vast te maken.

3. STAAND OF ZITTEND DOUCHEN

Als we in de badkamer vallen, gebeurt dat vaak in de douche. Door water en zeep is het er glad en kun je snel uit balans raken en uitglijden. Zeker mensen die niet gemakkelijk lang kunnen staan of niet zo flexibel meer zijn. Zittend douchen is een heel stuk veiliger. Kijk dus ook eens naar een douchestoel.

4.MAAK RUIMTE

Zorg dat onnodige spullen uit de badkamer zijn, haal kleedjes en spullen waarover u kunt struikelen weg. Niet alleen voorkomt dat vallen maar als u meer ruimte heeft is het ook makkelijker om bijvoorbeeld een rollator of een hulppersoon mee te nemen in de badkamer.

5. INLOOPDOUCHE, INSTAPBAD OF ZITBAD

Een veilige optie is een inloopdouche ofwel een douche waar u inloopt zonder dat u over een hoge drempel hoeft te stappen. Heeft u een bad? Dan kunt u er een inloopdouche -bad van maken. Een deurtje in het bad zorgt dat u makkelijk in en uit bad stapt. Ook een fijne optie is een klein maar hoog zitbad met deur. In dit bad kunt u niet liggen maar wel zittend een douche of bad nemen. Ook handig als u weinig plaats heeft in de badkamer.

6.

ALARMKNOP De meeste persoonsalarmen zijn waterdicht en kunnen mee onder de douche. Toch doen nog altijd veel mensen hun alarm af voor het douchen. En dat is nou net de plek waar u het meeste risico op vallen loopt. Dus heeft u de gewoonte om uw alarm voor het badderen toch af te doen, bedenk dan dat dat geen goed idee is. Wilt u toch zonder alarm om douchen, monteer dan een draadloze alarmknop op een vaste plek in de douche.

Hulp en advies?

Onze partner De Woningwachter zorgt er samen met vaklieden voor dat u in alle comfort en veiligheid in uw woning kunt blijven. Zij helpen u met het aanpassen van uw badkamer. Als lid van ANBO ontvangt u tien procent op de totale offerte.

Bent u geïnteresseerd? Vraag dan een vrijblijvende offerte en/of adviesgesprek aan. Dit kan op verschillende manieren: Ga naar: www.dewoningwachter.nl/badkamer-renovatie

Stuur een e-mail naar: info@dewoningwachter.nl

Wilt u liever persoonlijk iemand spreken?

Bel dan naar: 0348 – 238 544 Vergeet niet uw ANBO-lidnummer te vermelden om gebruik te maken van de korting.

Suggesties?

In deze rubriek brengen we onderwerpen onder de aandacht die kunnen helpen fijn en veilig thuis te blijven wonen. Is er iets dat u graag eens besproken ziet worden?

Mail dan naar: magazine@anbo.nl

ANBO 67

BE K BE END KE V B E BE KEND VAN T K N TV Thuiswonen! ENDNDV VA AN V AN Thuiswonen!

TV TV

NIEUW in Nederland NIEUW in Nederland Zo lang mogelijk Zelfstandig NIEUW inZelfstandig Nederland NIEUW in Nederland Zo lang mogelijk Zo lang mogelijk Zelfstandig Thuiswonen!

HET NIEUWSTE SENIOREN BOXSPRING! Zo lang mogelijkTYPE Zelfstandig Thuiswonen!

HET NIEUWSTE TYPE BOXSPRING! Voor het eerst een hoog-laag bed SENIOREN en boxDus wilt u ook: HET NIEUWSTE TYPE SENIOREN BOXSPRING! HET NIEUWSTE SENIOREN Lang mogelijk spring -1. Wie erTYPE nu eenbed ‘ziekenhuis- ZoBOXSPRING! Voor hetineerst eenwil hoog-laag en boxDus wilt u ook: zelfstandig thuis wonen?

Gemakkelijk rechtopstaand onder bed achtig’ bed inWie huis?

Voor een hoog-laag bed box- Dus wilt u ook: Zo Lang mogelijk zelfstandig thuisuw wonen? spring ineerst -1. wil er nu een ‘ziekenhuis-Dus Voor hethet eerst een hoog-laag bed enen boxwilt u ook: kunnen stofzuigen?

Ervaar het heerlijke comfort van‘ziekenhuiseen echte Zo Lang mogelijk zelfstandig thuis wonen? spring in een - Gemakkelijk rechtopstaand onder uw bed achtig’ in Wie huis?

Lang mogelijk zelfstandig thuis wonen? spring inbed -1.-1.

Wie wilwil er er nunu een ‘ziekenhuis- Zo - kunnen Bed (uit stofzuigen? elkaar) kunnen verrijden? boxspring en het gemak van van eeneen zorgbed Gemakkelijk rechtopstaand onder bed achtig’ bed in huis?

Ervaar het comfort echte - Gemakkelijk rechtopstaand onder uwuw bed achtig’ bed inheerlijke huis?

Eenvoudig uw bedden kunnen verschonen? thuis en dat dan ook nog in een huiselijke kunnen stofzuigen?

Ervaar heerlijke comfort van een echte Bed (uit elkaar) kunnen verrijden? boxspring en het gemak van een zorgbed kunnen stofzuigen?

Ervaar hethet heerlijke comfort van een echte en indien nodig een goedgekeurde zorgbed sfeer!en Keuze uit div. kleuren en 17 verschillen- - Eenvoudig Bed elkaar) kunnen verrijden? boxspring en het gemak van een zorgbed uwkunnen bedden kunnen verschonen? thuis dat dan ook nog ineen een huiselijke - Bed (uit(uit elkaar) verrijden? boxspring en het gemak van zorgbed voor later?nodig de maten, want alles is maatwerk!

- en Eenvoudig bedden kunnen verschonen? thuis dan ook nog een huiselijke indien een goedgekeurde zorgbed sfeer!

Keuze uitook div. kleuren enhuiselijke 17 verschillen- - Eenvoudig uwuw bedden kunnen verschonen? thuis enen datdat dan nog in in een Wegens overweldigend succes nu een tijdelijen indien nodig een goedgekeurde zorgbed sfeer!

Keuze div. kleuren verschillenvoor later? de maten, want alles is maatwerk! en indien nodig een goedgekeurde sfeer!

Keuze uituit div. kleuren enen 1717 verschillenDan is onze nieuwste type seniorenzorgbed Boxspring ke actie; maak vrijblijvend een nu afspraak bij u voor later? de maten, want alles is maatwerk!

Wegens overweldigend succes een tijdelijvoor later? de maten, want alles is maatwerk! zeker voor u!

Dan is iets onze nieuwste type senioren Boxspring thuis!

Wegens overweldigend succes nu een tijdelijke actie; maak vrijblijvend een afspraak bij u Wegens overweldigend succes nu een tijdelij543 mensen gingen u type voor!senioren Boxspring Dan isiets onze nieuwste zeker voor u! type Dan is onze nieuwste senioren Boxspring ke actie; maak vrijblijvend een afspraak bij u thuis! keWINNAAR actie; maak vrijblijvend een 2021! afspraak bij u BESTE IDEE zeker iets voor u!

543 mensen gingen u voor! zeker iets voor u! thuis! thuis!

543 mensen gingen u voor!

WINNAAR BESTE IDEE 2021!

543 mensen gingen u voor!

50% KORTING! ALLEEN VOOR LEZERS VAN DIT BLAD* De Goedkoopste van IDEE WINNAAR BESTE 2021!

WINNAAR BESTE IDEE 2021! de BeNelux!

50% KORTING! ALLEEN VOOR LEZERS VAN DIT BLAD* De Goedkoopste van Rug-/ benen elektrisch verstel Oude bed?

Dat voeren de BeNelux!

50% KORTING! ALLEEN VOOR LEZERS VAN DIT BLAD* NU elektrisch verstelbaar rug en benen + HOOG/LAAG! De Goedkoopste van 50% baar +benen hoog laag functie KORTING! ALLEEN VOOR LEZERS VAN DIT BLAD* Dewij Goedkoopste van u af. kosteloos voor Rug-/ elektrisch verstel de BeNelux!

Oude bed?

Dat voeren NU elektrisch verstelbaar rug en*benen + HOOG/LAAG! de Lever BeNelux!

Verrijdbaar middels onopvaluw oude bed in baar + hoog laag functie  benen elektrisch verstelwij kosteloos voor u af.

Oude bed? Dat voeren i.p.v. € 3995,-  Rug-/ benen elektrisch verstelwieltjes metfunctie rem lende en u ontvangt max.

NU elektrisch verstelbaar rug en*benen + HOOG/LAAG!  Rug-/ Oude bed?

Dat voeren baar + hoogmiddels laag Verrijdbaar onopvalLever uw oude beduinaf. NU *Prijs elektrisch verstelbaar rug en benen + HOOG/LAAG!  wij kosteloos voor baar + hoog laag functie o.b.v.

1 pers.

Excl. matras.

Maat o.b.v.

80x200cm €kosteloos 500,retour. i.p.v. € 3995,-  lende wijen voor u af.

Geen motoren zichtbaar wieltjes met rem u ontvangt * Verrijdbaar middels onopvalLever uw oudemax. bed in  * Verrijdbaar middels onopvalLever uw oude bed in  *Prijs o.b.v. 1 pers. Excl. matras. Maat o.b.v.

80x200cm i.p.v. € 3995,€ 500,retour. kabels zichtbaar wieltjes met rem lende Geen motoren zichtbaar en u ontvangt max. i.p.v. € 3995, lende wieltjes met rem en u ontvangt max. *Prijs o.b.v. 1 pers. Excl. matras. Maat o.b.v. 80x200cm € 500,- retour.

1 jaarkabels slaap garantie motoren zichtbaar *Prijs o.b.v.

1 pers.

Excl. matras.

Maat o.b.v.

80x200cm zichtbaar  Geen € 500,- retour. motoren zichtbaar  Geen In-jaar uitstap verlichting kabels zichtbaar slaap garantie  1Geen kabels zichtbaar  Geen (optioneel) 1 jaar slaap garantie Inuitstap verlichting 1 jaar slaap garantie  Ergonomisch maatwerk  (optioneel) Inuitstap verlichting  uitstap verlichting  Inper individu (optioneel) maatwerk Ergonomisch  (optioneel) per individu maatwerk  Ergonomisch maatwerk Levensloop bestendig bed  Ergonomisch

€ 1995,€ 1995,1995,€€1995,-

543

mensen gingen u voor

543

beoordeeld met

mensen BED VOOR NU ÉN MORGEN! gingen u voor 8,9 543 beoordeeld VRAAG NAAR DE HOOG-LAAG FUNCTIE 543mensenmet gingen u voor BED VOOR NU ÉN MORGEN! mensen 8,9 gingen u voor beoordeeld met beoordeeld met VRAAG NAAR DE HOOG-LAAG FUNCTIE BED VOOR MORGEN! 8,9 BED VOOR NUNU ÉNÉN MORGEN! BEOORDEELD MET EEN 8,9 VRAAG NAAR DE HOOG-LAAG FUNCTIE VRAAG NAAR DE HOOG-LAAG FUNCTIE

individu perper individu conform vereisten “Langer Levensloop bestendig bed thuis wonen, voor nu en conform vereisten “Langer Levensloop bestendig bed Levensloop bestendig bed later!” thuis wonen, voor nu en conform vereisten “Langer conform vereisten “Langer later!” thuis wonen, voor Tillift alsmede zijrekken thuis wonen, voor nunu enen later!” geschikt!

Tillift alsmede zijrekken later!” geschikt!

Tillift alsmede zijrekken Tillift alsmede zijrekken geschikt! geschikt!

010 333 04 60

MET EEN info@degildeslapen.nl - www.degildeslapen.nl 8,9 De gildeslapen BEOORDEELD 010 333 04 60 BEOORDEELD MET EEN BEOORDEELD MET EEN info@degildeslapen.nl www.degildeslapen.nl 8,9 De gildeslapen 010333 33304046060 010 info@degildeslapen.nl www.degildeslapen.nl 8,9 De gildeslapen info@degildeslapen.nl - www.degildeslapen.nl 8,9 De gildeslapen 68 ANBO

GILDESLAPEN Adv. 210x270mm BRUIN (04-01-2022).indd 1

04-01-2022 09:39

Ledenvoordeel Als ANBO-lid profiteert u van aantrekkelijke voordelen. Leuke, interessante en aangename producten, uitstapjes, reizen en evenementen. Ook in dit nummer vindt u weer veel voordeel. En wist u dat uw ANBO-pas bij onze vaste kortingspartners het hele jaar door geld waard is?

Eline van Bemmel tipt ANBO-marketeer

Optisport

10%

korting

“Ik ben altijd sportief geweest. Als ik niet genoeg beweeg, dan voel ik me gewoon niet goed.

Drie keer in de week zwem ik. Het liefst trek ik mijn baantjes ‘s ochtends voordat ik naar mijn werk ga. Tegenwoordig gaat mijn buurvrouw ook wel eens mee, heel gezellig. Ze heeft zich door de ANBO-korting laten overhalen en nu is ze hartstikke fanatiek.”

Zwem ook met 10% korting op: • een los entreekaartje recreatief en banenzwemmen • 12- en 25 bezoekenkaart Aqua’Groepslessen Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/optisport

Wilt u op de hoogte blijven van alle voordelen? Ga naar anbo.nl/nieuwsbrief en schrijf u in voor onze ANBO Ledenvoordeelnieuwsbrief. U ontvangt eens per drie weken een mail met daarin alle voordelen. Die wilt u toch niet missen?

Alle aanbiedingen op deze ledenvoordeelpagina’s zijn geldig tot en met 31 december 2022.

ANBO is niet aansprakelijk en draagt geen financiële verantwoordelijkheid voor de totstandkoming en uitvoering van de overeenkomsten tussen aanbieders van ledenvoordeel en ANBO-leden.

ANBO 69

LEDENVOORDEEL

Tworby maakt van uw tweewieler een driewieler

€100 korting

Stabiel fietsen op uw vertrouwde fiets Dankzij de fiets kunnen veel mensen hun zelfstandigheid behouden.

Zelf boodschappen doen, naar de markt of op bezoek bij iemand.

Ondertussen bewegen we ook nog in de frisse buitenlucht. Het liefst blijven we dat zo lang mogelijk doen, ook als we minder stabiel zijn.

Met de Tworby kan iedereen nog jarenlang op de eigen vertrouwde fiets blijven fietsen. Door het achterwiel door de Tworby-module te vervangen is een fiets snel en vakkundig omgebouwd tot stijlvolle driewieler. Wilt u ook uw fiets laten ombouwen? ANBO-leden krijgen niet alleen € 100 korting, ook ontvangen zij een duurzame fietstas.

Vrijblijvend kennismaken? Kom dan naar één van de Tworby dagen.

Meer weten? Kijk op: anbo.nl/tworby Komt u er niet uit? Of spreekt u liever iemand via de telefoon?

Dan kunt u altijd contact opnemen met Tworby via telefoonnummer 085 06 42 009 of per mail: info@tworby.nl

Voordeel op overnachten bij Fletcher Hotels Keuze uit ruim 110 unieke hotels in Nederland De ruim 110 unieke Fletcher hotels liggen op fantastische locaties in Nederland. U vindt ze aan het strand of midden in de duinen, maar ook in de prachtige heuvels van Limburg of in één van de historische steden. Alle hotels zijn uniek, hierdoor geeft elk hotel een andere sfeer en beleving.

ANBO-leden betalen op vertoon van het lidmaatschapsnummer slechts € 29,90* (normaal € 79,-) voor een hotelovernachting voor twee personen.

* Exclusief €5 reserveringskosten en tax and handling fee.

70 ANBO

van €79 voor

€29,90

Bestel vóór 31 augustus 2022 een unieke reserveringscode om gebruik te maken van dit voordeel. Ga naar: shop.fletcher.nl/anbo of neemt contact op via telefoonnummer: 0347 – 750 430

LEDENVOORDEEL

Alleenwonend?

Met Bo let er altijd iemand op Probeer nu twee maanden gratis Wie alleenwonend is vraagt zich vast af en toe af ‘Wat als er nu iets met mij gebeurt? Komt iemand mij dan helpen?’. De simpele oplossing Bo zorgt ervoor dat er elke dag een melding uitgaat dat u Ok bent. Stuurt u deze melding niet dan weet uw omgeving dat en kunnen ze in actie komen. Dat is een fijn idee voor u, maar ook voor uw naasten die graag een oogje in het zeil houden. Bo is eenvoudig te installeren en u heeft geen kastjes of knoppen nodig. ANBO-leden krijgen 15% korting én kunnen Bo nu twee maanden gratis uitproberen. Kijk voor de actie op:

15%

korting

anbo.nl/bo

E-bikes en fietsen van alle A-merken Voordelig bij de ANBO Fietsvoordeelshop Het is dé tijd van het jaar om op de fiets te springen.

Bent u op zoek naar een nieuwe fiets of e-bike?

Fietsvoordeelshop is de vertrouwde partner van ANBO en heeft veel modellen direct uit eigen voorraad leverbaar. Bekijk online of in een van de winkels welke fiets bij u past. Voordat u een keuze maakt kunt zich persoonlijk in één van de winkels of telefonisch laten adviseren. Voor ANBO-leden is het rijklaar maken en de aflevering aan huis gratis én u ontvangt tot 15% korting op de aanschafprijs.

Betalen doet u pas bij bezorging of in de winkel. Kijk voor de actie op: anbo.nl/fietsvoordeelshop

tot

15%

korting

Voor telefonisch advies kunt u bellen met de klantenservice van Fietsvoordeelshop op telefoonnummer 0348 724 867.

ANBO 71

LEDENVOORDEEL

Puzzel uw brein fit

20% korting

Een jaar lang Denksport met korting Wie puzzelt weet het; een scherpe geest is goud waard.

Puzzelen is niet alleen vermakelijk, het houdt ons mentaal fit. Want ook al puzzelt u op de bank met de benen omhoog, uw hersenen doen aan topsport. Zo zorgt u ervoor dat uw geheugen beter werkt en makkelijker nieuwe informatie tot u kunt nemen. Puzzelen dus!

Met de ANBO-aanbieding krijgt u korting op een jaarabonnement op uw favoriete puzzels. En let op, het abonnement stopt na een jaar, u zit dus nergens aan vast.

Kijk voor meer informatie op: anbo.nl/denksport Wilt u liever telefonisch of via de mail een abonnement afsluiten? Dan kunt u contact opnemen via telefoonnummer 085 888 32 76 of per mail: klantenservice@denksport.nl

Doorlopend ledenvoordeel

Ledenvoordeel

Een selectie van onze partners: Interhome

10% korting op uw vakantiewoning

De Woningwachter

10% korting op inloopdouches en andere werkzaamheden

Smartwatch

50% korting

System Mechanic

uw PC beveiligd voor slechts € 9,95

NHA

10% korting op alle thuiscursussen

Univé

5% korting op schadeverzekeringen

Ontzorgd Verhuizen

Zonder zorgen verhuizen en € 75 korting

Fletcher Hotels

voordeel op 3-gangen diner en hotelovernachting

SpeedComfort

20% korting op ventilator

van der Valk Vakanties

5% korting op vakanties, busreizen en cruises

Fitavie

online beweegcoach 50% korting

AXA

10% korting op geselecteerd hang en sluitwerk

Kijk voor het complete aanbod doorlopend ledenvoordeel op:

72 ANBO

anbo.nl/ledenvoordeel

[ADVERTORIAL]

Uw urn begraven in de mooiste bossen belangstellenden nog een keer terug voordat zij hun keuze maken. Er zijn ook zóveel mooie plekken om uit te kiezen!

Na het overlijden, vaak is dit jaren nadat de plek is uitgezocht, wordt de urn in het bijzijn van de nabestaanden begraven.

Dit zijn vaak hele mooie momenten.”

“Steeds meer mensen kiezen voor begraven in de natuur.” Aan het woord is Hans de Wilde, directeur van Natuurwens. Natuurwens biedt de mogelijkheid uw urn te begraven in de vrije natuur, zoals de bossen van Het Nationale Park De Hoge Veluwe.

Dat is wel een heel bijzondere plek!

“Dat klopt. De Hoge Veluwe is een van de mooiste natuurgebieden van Europa. Bijna iedereen is daar ooit wel eens geweest. Veel mensen hebben een speciale band met het Park. Door de centrale ligging is het ook uit heel Nederland goed bereikbaar. Dat het mogelijk is op De Hoge Veluwe je urn te begraven, in de vrije natuur, is inderdaad uniek en heel bijzonder. ” Zijn er nog meer plekken waar dit kan?

“Jazeker, de urn kan ook worden begraven in het abdijbos van de St. Willibrordsabdij bij Doetinchem.

Het bos in combinatie met de abdij en de monniken, maakt deze plek heel speciaal. Een andere plek is Landgoed Westerflier bij Diepenheim.

Natuurbegraven op een landgoed, dat is toch uniek!”

Bij Natuurwens worden alleen urnen begraven. Waarom is dat?

“Natuurwens heeft als doel om mensen een prachtige laatste rustplaats te bieden. En wij willen een bijdrage leveren aan de natuur. Het begraven van een urn zorgt voor de minste schade aan de natuur. Daarnaast investeren wij de opbrengst in natuurbehoud, zodat ook toekomstige generaties van de natuur kunnen genieten”, aldus De Wilde.

Is dat de reden dat natuurbegraven nu zo in opkomst is?

“Dat is één van de redenen. Veel mensen kiezen voor ons omdat het grafrecht eeuwigdurend is. Dit betekent in de toekomst geen noodzakelijke verlengingen en extra kosten.

Grafonderhoud is ook niet nodig. De gekozen plek wordt gemarkeerd met een eenvoudige veldkei. Het onderhoud van de natuurgebieden gebeurt door de bosbeheerders, dus ook wat dat betreft worden nabestaanden ontzorgd.”

Hoe zoek je eigenlijk je plekje uit?

“Het begint met een rondleiding. Wij laten dan het natuurgebied zien en vertellen alles over Natuurwens. Wij nemen hier alle tijd voor. Vaak komen

Tot slot, wat maakt Natuurwens nou zo uniek?

“Dat is moeilijk in woorden uit te leggen, dat snap je pas goed als je in de natuurgebieden rondloopt. We zeggen dan ook tegen belangstellenden: schrijf je in voor een van de vrijblijvende rondleidingen. Pas zei iemand tijdens een rondleiding: “Dit is geen begraafplaats, dit is echt een bos!” En zo is het ook: je urn wordt begraven in de vrije, ongerepte natuur. Dat maakt Natuurwens uniek.”

Meer informatie: Email: info@natuurwens.nl Telefoon: 085 – 48 69 300 Website: www.natuurwens.nl

Speciaal voor de lezers van ANBO Magazine

Rondleiding natuurbegraven in Het Nationale Park De Hoge Veluwe Data: zondag 12 juni, zondag 26 juni Kosten: gratis (incl. koffie en gebak) Inschrijven: www.natuurwens.nl/anbo U kunt ook bellen of emailen.

ANBO 73

MAAK KANS OP MOOIE PRIJZEN!

P U Z Z E L U M E E L

Geef uw oplossing vóór 28 juni door via de webpagina www.anbo.nl/puzzel. Daar vindt u ook meer informatie over de prijzen. Of stuur een kaartje naar: ANBO Puzzels, Postbus 2012, 3440 DA Woerden. Vergeet niet uw naam, adres en telefoonnummer te vermelden.

Hoofdprijs TWEEDAAGS ARRANGEMENT VOOR 2 PERSONEN Het arrangement bestaat uit een hotelovernachting, waarbij u kunt kiezen uit ruim 110 Fletcher hotels (exclusief hotel Amsterdam), een uitgebreid ontbijtbuffet voor twee personen, een informatie pakketje van de omgeving inclusief fiets- en wandelroutes en gratis wifi.

T.W.V.

€ 120

www.fletcher.nl

Tweede prijs INVENTUM BLENDER

T.W.V.

€ 24,99

Deze blender heeft een vermogen van 350 watt. Het apparaat heeft twee snelheden en een pulse-stand en is eenvoudig te bedienen met een draaiknop. De kunststof kan heeft een inhoud van 1 liter. De kan is afneembaar, zodat u deze in de koelkast kunt zetten of de inhoud gemakkelijk kunt overschenken.

Ga voor meer informatie naar: www.inventum.eu

Oplossing puzzel nr.2 INTERNETBANKIEREN De prijzen worden onder de goede inzendingen verloot. Winnaars krijgen persoonlijk bericht.

74 ANBO

KRUISWOORD Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijkgenummerde vakjes van de oplossingsbalk.

lend 51 straatruzie 52 wedstrijdbeker62 53deel afgemat 54 duivenhok 55 wier 5666persoonlijk voornaamwoord van een koe 64 compromis type 68 haaksteek 69 krap 7 voornaamwoord 62mitief deel van een koe 64 compromis 66 type 68 haaksteek 69 krap pri- 77 ik (Latijn wapen 72 plaatselijk 73 brillantine 74 Chinees gerecht 7571 streling mitief wapen 72 plaatselijk brillantine 74 Chinees gerecht 75 streling ik (Latijn) 85 deel van een v 78 spijl 7973roofvis 81 een tamme loot aanbrengen 83 77 woonplaats 78 spijl 79 roofvis 8187een tamme89loot aanbrengen 83 woonplaats 85van deelLetland van een bladnerf dappere krijgsman 90 hoofdstad 93viool in orde 96 niet thuis 87 bladnerf 89 dappere krijgsman 90 hoofdstad van Letland 93 in orde 96 niet thuis PUZZEL 99 overdreven 101 daar.

99 overdreven 101 daar.

1

2

3 16

15 19

27

38

52

50

61

60 66 72

60

79

86

86 87

91

91 92

103

99

21 22

6

38

28

27 29

39

40

31 36 41 42

35

66

67 68

68 70

69

80 87

88

92 94

93

89

42

88

89

93

94 95

43

49 55

56

64 65

65

70 71

84

71 76 78

83

77

85

78

84

90

90 95 97

96

104 105

32

59

100 101

104

13

37

56

75 77 82

100

103

36

37

69

83

12

18

31

63

76

81 82

99

30 32

48

64

11 14

25

59

74 75

81

10 13 18

54 55

63

73 74

9

24 25

47 48

58 62

12

43

53 54

61

98

11

23

29 30

46

58

80

22 24

40

52 53

62

8 10

17

35

41

45 47

46 51

7 9

23

34

72

73

5 8

17

34

67

79

98

28

57

57

4 7

20

44 45 51

3 16

26

39

44

HORIZONTAAL 1 boodschappentas 7 lofdicht 9 krul 15 Griekse letter 16 snaarinstrument 17 uitbouw aan een huis 18 oude maat 19 wat 21 kraan 22 zoogdier 24 waterhoudend 25 niet tegen 26 leesteken 28 sportterrein 31 soort rolschaats 33 verwonding 34 orgaan 35 boterhambeleg 37 koddig 38 bewijs van afwezigheid 40 eender 42 Engelse wollen stof 45 berg 47 slag in een touw 48 hertensoort 50 paardenslee 52 vordering 54 bruinrood 56 inwilliging 57 hoofdstad van Zuid-Korea 58 dwaze daad 59 genetisch evenbeeld 60 verlichting 3 61 rust 63 ongevuld 65 groente 67 projectieplaatje 68 door bemiddeling van 70 Nederlandse norm (afk.) 72 gaste 74 vloeibare lava 76 vertegenwoordiger 79 huisbediende 80 tocht 82 stuk hout 84 vogel 86 welpenleidster 88 ordelijkheid 90 palmriet 91 paling 92 bundeltje

6

15

33

33

50

2 5

19 21

20

26

1 4

96

97 101

102 105

© Sanders puzzelboeken 35

94 lof 95 vogeleigenschap 97 bladgroente 98 dwarsmast 99 symbool 100 grijsachtig geel 102 ezelsgeluid3103 glijden 104 Duitse zender 105 beginnende ondernemer.

VERTICAAL 1 voorhoedespeler 2 bijwoord 3 computer 4 shoarmabroodje 5 voormalige Baskische beweging 6 reproductie (afk.) 8 koffiedik 9 oranjerood kleurmiddel 10 tropische vogel

5

51

24

35 73

5 101

51 104

24 13

11 medicus 12 opnieuw (in samenstellingen) 13 prehistorie 14 kordaat 20 verbouw 22 steekorgaan 23 opeengepakt bevroren water 25 verfplankje 27 deel van het jaar 29 bekrompen 30 vaartuig 32 vrouwelijk dier 34 kleur 36 vedette 39 verhalend gedicht 41 oppervlakkig 43 functie 44 smeerbaar mengsel 46 Italiaans gerecht 48 drijfveer 49 de baas spelend 51 straatruzie 52 wedstrijdbeker 53 afgemat

Mede mogelijk gemaakt door Sanders Puzzelboeken

73 88

© Sanders puzzelboeken 101 104 13 88 64

64

54 duivenhok 55 wier 56 persoonlijk voornaamwoord 62 deel van een koe 64 compromis 66 type 68 haaksteek 69 krap 71 primitief wapen 72 plaatselijk 73 brillantine 74 Chinees gerecht 75 streling 77 ik (Latijn) 78 spijl 79 roofvis 81 een tamme loot aanbrengen 83 woonplaats 85 deel van een viool 87 bladnerf 89 dappere krijgsman 90 hoofdstad van Letland 93 in orde 96 niet thuis 99 overdreven 101 daar.

ANBO 75

10

400,Inruil korting

Écht goed zitten.

Ervaar het zelf in één van onze ruim 40 winkels!

Ontvang nu 400,- inruilkorting op stoelen en banken óf tot wel 50% korting op onze jubileumsets!

Kom langs in één van onze winkels en ervaar wat écht goed zitten voor jou betekent. Kijk op prominent.nu voor een winkel bij jou in de buurt.

Liever de winkel aan huis? Maak vrijblijvend een afspraak via 0341 - 27 40 90 of op prominent.nu

J-100 sta-op stoel In stof 890,Direct leverbaar

Sorisso relaxstoel Vanaf 990,Nu v.a. 590,-

S-100 relaxstoel Vanaf 1990,Nu v.a. 1590,-

Vraag nu ons gratis inspiratiemagazine aan op prominent.nu of bel 0341 - 27 40 90 Actievoorwaarden van toepassing.

Vraag ernaar bij de adviseur.

Jubileumset 1 Nu 50% korting

4580,2290,-