CHANGE | Februari - Maart 2013

Change

Nr.

1

Februari/ Maart 2013 Jaargang 2

Businessblad voor innovatieve ondernemers in Limburg | www.changelimburg.nl

Acht succesverhalen ondanks laagconjunctuur Nieuws over innovaties in Limburg?

Kijk op changelimburg.nl Wekelijks geupdate

Jan Zuidam (LWV): Echte ondernemers klagen ook nu niet

2|

Highlights

In deze uitgave

12

BV Limburg scoort met tv-serie ‘Daar is mijn vaderland’

Innoveren: heilzaam middel voor alle kwalen?

Prof. Gerard Rooijakkers, directeur BV Limburg

Jan Zuidam: Project Culturele Hoofdstad is boven iedere twijfel verheven Linkedin als basis voor sterk netwerk

10

6

22

14

Feike Sijbesma benoemt de ‘echte’ problemen van deze wereld

Waar is het geld van het Innovatieplatform?

Van startende ondernemers tot gearriveerde toppers

16

32

Jan Baggen (CADAC): “Het is niet erg om af en toe op je bek te gaan.”

STOP!

Eerst de Layar-app downloaden op uw smartphone of iPad

1 Ga naar Layar.com en download de Layar-app of via de App-store, Google Play Store of BlackBerry App World.

Is mijn smartphone of iPad geschikt om de Layar app te downloaden?

2 Open de Layar-app op uw smartphone/tablet 3 Klik op het scan-icoon naast de zoekbalk

De Layar app is een gratis app, verkrijgbaar op Android en iOS platformen. Op het Android platform worden apparaten (incl. tablets) ondersteund met Android v2.2 en hoger. Let op: Android apparaten met een schermresolutie van 320x240 of lager kunnen niet geüpgraded worden naar een Layar Versie van v6.0 of hoger.

Dit betekent dat deze apparaten niet de mogelijkheid hebben om de digitale content te zien.

Op het iOS platform worden iPhone 3GS, 4, 4s, 5, iPad2 & 3 en nieuwere apparaten op iOs 4.3 en hoger ondersteund.

En hoe zit het met Blackberry?

De Layar app kunt u downloaden met de volgende Blackberry toestellen: 9800, 9810, 9850, 9860, 9900, 9930 en 9981.

3|

Augmented Reality Stap voor stap

4 Houd uw smartphone/tabletcamera boven de pagina met een Layar-icoon 5 Klik op de scanknop ‘Top to view’ en wacht heel even tot de pagina tot leven komt 6 De Augmented Reality laag van CHANGE opent zich op het scherm van uw smartphone/tablet Op www.layar.com staat een filmpje over de Layar app, en wat je met die app allemaal kunt laten zien.

Deze app ondersteunt de volgende modellen: BlackBerry 9800, 9810, 9850, 9860, 9900, 9930 en 9981.

4|

Informatie

Businessblad CHANGE zorgt voor een verandering en omwenteling in het Limburgse medialandschap. Een transitie via multimediale concepten en toepassingen, met links naar websites, filmpjes, commercials en online webshops.

5000 exemplaren per post ...

CHANGE verschijnt 6 keer per jaar in een oplage van 5000 exemplaren. Die worden (gratis) per post verstuurd naar het ‘grote’ MKB in Limburg, overheden en kennisinstellingen.

En online: changelimburg.nl Op die website staat ook informatie over digitale toepassingen die CHANGE voor u kan realiseren.

Kijk hoe CHANGE vernieuwt

changelimburg.nl Filmpje: Geert van Gemert

1 x per week, 6 x per jaar Verleden jaar ging het gratis papieren dagblad De Pers ter ziele. Sinds kort is er een app verkrijgbaar van De Nieuwe Pers. Daarmee kunnen lezers zich abonneren op het kanaal van hun favoriete DNP-journalisten. Een abonnement kost 1,79 euro per maand per auteur. NRC Handelsblad lanceert een app waarmee een abonnement (5 euro per maand) kan worden genomen op een dagelijkse selectie artikelen uit de krant en De Volkskrant presenteert binnenkort een ‘Plus-sectie’ op de gratis nieuwssite.

Zomaar een paar van de vele nieuwe journalistieke online initiatieven die dit jaar worden gelanceerd. In ons eigen Limburg hebben we L1, de twee dagbladen en de economiewebsite wijlimburg.nl voor de digitale nieuwsvoorziening. Eind februari is er eentje bijgekomen: changelimburg.nl, meer bepaald: de homepage

Partnerships

Colofon CHANGE is een tweemaandelijks businessblad voor Nederlands-Limburg dat print en online combineert op basis van multimediale toepassingen.

2e jaargang, nummer 1

Oplage/Distributie

van deze site. Op die pagina, die wekelijks wordt geupdate, staan nieuwsberichten over innovaties in Limburg, als aanvulling op onze papieren uitgave die zes keer per jaar verschijnt. Die combinatie (print en online) stelt Change in staat om twee verschillende werelden te bedienen: de actualiteit op de homepage, het leesen achtergrondverhaal in de papieren uitgave.

Nee, wij vragen daar geen 1,79 euro per maand voor. Zo optimistisch zijn we nu ook weer niet.

Jos van Wersch, hoofdredacteur josvanwersch@changelimburg.nl www.changelimburg.nl

Online (www.changelimburg.nl) en 5000 exemplaren op print, per post verzonden naar het grote(re) MKB, kennisinstellingen en (semi-)overheden in Nederlands-Limburg

Uitgevers

Vormgeving

Frits Keulen Dave Kremer Jos van Wersch

Sandra van Kessel (www.andidruk.nl)

Hoofdredacteur

PostNL Businesspost Limburg

Jos van Wersch josvanwersch@ changelimburg.nl M 06 – 215 18 543

Verkoop commercials/ advertenties en digitale toepassingen Vinda Media T 0475-463 465 F 0475-464 552 E fons@vindamedia.nl www.vindamedia.nl Havenstraat 2A Postbus 7160 6050 AD Maasbracht

Multimediale concepten Bas Zelissen (www.mainport.nl)

5|

Distributie

Internet info@changelimburg.nl www.changelimburg.nl

Contactgegevens Andi Druk bv Afrikalaan 40 6199 AH Maastricht-Airport T 043 - 366 71 60 F 043 - 364 63 06 E frits@andidruk.nl I www.andidruk.nl

Correspondentieadres Andi Druk bv Postbus 66 6190 AB Beek

6|

LWV

Klagers zijn bij Jan Zuidam aan het verkeerde adres Voorzitter LWV: ‘Wie verzuimt te innoveren, heeft op enig moment een probleem’ Hoewel er in Limburg gemiddeld zestig arbeidsplaatsen per dag verloren gaan door reorganisaties en faillissementen, is Jan Zuidam allerminst somber gestemd wat de toekomst betreft.

“Ik kijk naar wat er allemaal wél goed gaat”, zegt de voorzitter van de Limburgse Werkgeversvereniging (LWV). “En dat is veel meer dan in de krant staat.”

Drie uur ’s middags, bij een cappuccino in een eetcafé in Maastricht. Hij woont tegenwoordig op vijf minuten van het Vrijthof, nadat hij het ‘prachtige platteland’ verruilde voor de Limburgse hoofdstad. “Bevalt me best goed.

En mijn vrouw nog beter.” Vervolgens gaat het anderhalf uur over economische kansen, vooral over innovaties, zeg maar gerust zijn stokpaardje. Niet verwonderlijk voor de man die zijn handtekening zette onder Brainport 2020 en in zijn vorige leven, als vicepresident van DSM, een majeure bijdrage leverde aan de transitie van DSM.

Jan Zuidam verruilde enige tijd geleden het ‘prachtige platteland’ voor het centrum van Maastricht. “Bevalt me best goed. En mijn vrouw nog beter.”

Producten voor Ferrari en Lotus Het gaat slecht met de economie in Limburg, zeggen we tegen Zuidam. Verbaasd kijkend: “Hoe komt u erbij? Het gaat helemáál niet slecht.” Oké, de bouw verkeert in zwaar weer, feitelijk de hele bouwkolom. Dat geldt ook voor een deel van de detailhandel. En ja, ook de transportsector heeft het moeilijk. “Maar de meeste bedrijven draaien goed.” Licht geïrriteerd: “Ik heb weinig op met al die klagers.”

Daar kunnen we het mee doen. Blijft de vraag: vanwaar zijn optimisme? Dat is gebaseerd op hetgeen hij een paar keer per week, als hij op bedrijfsbezoek is, hoort – in Noord-, Midden- en Zuid-Limburg. Wie weet, zegt hij, dat bedrijven in het noorden van de provincie producten leveren aan, jawel, Ferrari en Lotus? “Die producten gaan de hele wereld rond.” Made in Limburg. Kijk ook naar Rockwool, SIF, Scelta, Inther, Velmans, Nunhem’s Zaden, Vorstermans en vele andere bedrijven waar ze het vooral over de toekomst hebben. “Ik zie daar enthousiaste mensen die niet klagen, maar dingen bedenken waar in binnen- en buitenland vraag naar is.” Nog eentje in het klaagrijtje: de Chemelot Campus zou alleen interessant zijn voor

U ontmoet veel klagers?

Nou, ik niet.

Maar ik zoek ze dan ook allesbehalve op.

7|

Campussen in Geleen, Maastricht en Venlo

Zo gewoon is het niet dat het met NedCar is gelukt. Er is een topprestatie geleverd. grote spelers als DSM en Sabic. “Inmiddels weten we wel beter: ook het MKB heeft Chemelot ontdekt. Zoals een paar jaar geleden reeds verwoord in het Brainport 2020-programma.”

Daarmee heeft Zuidam inderdaad zijn eerste punt binnen. “En wat te denken van NedCar? Vijftienhonderd banen overeind gehouden.”

Nee, niet doordat Den Haag en andere overheden gigantisch de beurs zouden hebben getrokken. “Dat is het beeld. Maar dat beeld klopt niet. De financiële bijdrage door overheden aan de redding van NedCar is maar een fractie van het totaal.” Omstandig legt hij uit ‘hoe het gegaan is met NedCar’, hij was er als voorzitter van een commissie zelf bij betrokken. “In de loop van 2014 gaan zo’n 1500 mensen in Born aan de slag met de productie van Mini’s. Dan heb ik het nog niet eens over de indirecte werkgelegenheid.“ Het contract dat het Eindhovense industrieconcern VDL met wereldspeler BMW heeft gesloten borgt de toekomst van NedCar, zegt Zuidam. “Maar zo gewoon is het niet dat het met NedCar is gelukt. Er is een topprestatie geleverd, door alle betrokkenen, inclusief de toenmalige minister Maxime Verhagen.”

Dat sommige sectoren het moeilijk hebben, zegt hij, is nog geen reden om te somberen.

Met de drie campussen – Chemelot/Geleen, Health Campus/Maastricht en Greenport/ Venlo – wordt in Limburg de economische basis gelegd voor de komende tien, twintig jaar.

Jan Zuidam klom bij DSM op tot vicepresident. De Raad van Bestuur van DSM in 2008: (v.l.n.r.) Rolf-Dieter Schwalb, Nico Gerardu, Feike Sijbesma (voorzitter), Jan Zuidam (vicevoorzitter) en Stephan Tanda.

“Dat alles onder de vlag van Brainport 2020.”

Hier scoort Zuidam zijn tweede punt, want je kunt geen verhaal of beleidsdocument lezen of er wordt, direct of indirect, gerefereerd aan de kansen die Brainport biedt. Drie opeenvolgende gedeputeerden van Economische Zaken - Jos Hessels, Mark Verheijen en Twan Beurskens -

8|

LWV

hebben Brainport verheven tot speerpunt. “Dat getuigt van consistentie in beleid”, zegt hij. Dat de burgemeesters van de drie Zuid-Limburgse centrumgemeenten - Paul Depla (Heerlen), Onno Hoes (Maastricht) en Sjraar Cox (SittardGeleen) - elkaar ‘gevonden’ hebben voor wat betreft Brainport 2020, is in zijn ogen een ‘belangrijke stap’. Het drietal gaat nu bij andere gemeenten, ieder in zijn eigen regio, de gemeentelijke politiek ervan proberen te overtuigen dat een bedrag van 6 euro per inwoner ten behoeve van Brainport 2020, een uitstekende investering is met het oog op de economische toekomst van (in dit geval) Zuid-Limburg. Die gezamenlijke lobby zou een paar jaar geleden als een utopie hebben geklonken. Of neem Limburg Economic Development (LED), een ander

Het project Culturele Hoofdstad is boven iedere twijfel verheven

initiatief als onderdeel van Brainport 2020. Via LED werken bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid samen (triple helix). Straks, op enig moment, worden ook de aangrenzende ‘buitenlanden’ bij Brainport betrokken, zegt hij.

“Maar dat gebeurt pas als we in Limburg het eigen huis op orde hebben. Alles in de juiste volgorde.”

Pleidooi voor Culturele Hoofdstad 2018 Kan hij zich voorstellen dat deze of gene twijfelt of ‘we’ wel tachtig miljoen euro moeten investeren in Maastricht Culturele Hoofdstad 2018? “Nee, dat project is boven iedere twijfel verheven.” Het is namelijk zoveel méér dan alleen een culturele manifestatie. “Het leidt tot dynamiek en additionele werkgelegenheid in vele sectoren. Bovendien komt het ook onze partners in de Euregio ten goede. We worden er met z’n allen alleen maar beter van.” En trouwens, cultuur is één van de basics van het Brainport 2020-programma. Je doet als regio, internationaal gezien, pas écht mee als je ook op cultureel gebied boven het maaiveld uitsteekt. “Maastricht Culturele Hoofdstad past derhalve perfect in de Brainport-strategie.” Dat ook Eindhoven ‘het’ hoopt te worden, is geen

toeval. “Want het gaat écht ergens om.” Dat de burgemeester van Eindhoven Rob van Gijzel, zo oppert de interviewer, een tijd lang de Limburgse Brainport-ambities kleineerde (Brainport Regio Eindhoven: creating the industrie of the future!) is verleden tijd. “Zo dat al het geval was”, concludeert Zuidam diplomatiek. Anno 2013 trekken Eindhoven en Limburg, waar mogelijk, samen op. Er is geen sprake van na-ijver, verzekert hij.

Geen gesprek met Zuidam of het gaat over innoveren. “Wie verzuimt te innoveren heeft op enig moment een probleem.” Niet alleen DSM, het bedrijf waar hij opklom tot vicepresident, doet het, ook tientallen kleine en middelgrote bedrijven in Limburg innoveren. “En niet zo’n beetje ook, ik zie het bijna wekelijks als ik op bedrijfsbezoek ben.” Hij geniet van ondernemers die voor kansen gaan. “’Zij zijn het die onze provincie economisch sterker maken. Met de klagers heb ik niks op. U ontmoet veel klagers? Nou, ik niet. Maar ik zoek ze dan ook allesbehalve op.”

Jos van Wersch

De beveiliging van uw bedrijfspand ligt op uw nachtkastje Wij zien een wereld waarin mensen en bedrijven op een andere manier met elkaar communiceren. Met behulp van de modernste technieken kunnen we meer informatie delen. Deze wereld biedt nieuwe mogelijkheden voor bedrijven. De computer van kantoor past in een broekzak. De beveiliging van uw bedrijfspand ligt op uw nachtkastje. Wij verbinden mensen en bedrijven met een totaalpakket aan telecomdiensten, beveiligingsapparatuur en IT-oplossingen.

9 | Commercial

10 |

BV Limburg

Bedrijfsleven loopt warm voor BV Limburg Tientallen ondernemers koppelen cultuur aan economisch rendement Met carnaval, zegt prof. dr. Gerard Rooijakkers,

Televisieserie op L1

weten Limburgers op een haast miraculeuze

Enkele jaren geleden ontstond het idee om Limburg te positioneren als ‘meer dan een alleen een provincie.’ Dat ‘we’ trots zijn op Limburg, prima. “Maar met onze provincie kun je zoveel méér. We zijn ook zoveel meer. We blinken bijvoorbeeld uit in cultuur. De BV Limburg redeneert: dan laten we dat zien ook! We maken het concreet en tastbaar.” L1 doet dat bijvoorbeeld door opmerkelijke programma’s over Limburg te maken, zegt Rooijakkers. “Denk aan de goed bekeken televisieserie Daar is mijn vaderland.”

Die laat dertien weken lang een karakteristiek stukje Limburg laat zien, waarbij Bekende Limburgers tegelijkertijd het cultuuraanbod in hun eigen stad of regio promoten. Of neem het gelijknamige boek van Jos Odekerken waarin het brede cultuuraanbod in onze provincie wordt belicht. Volgens Rooijakkers is dat boek ‘een ware traktatie voor de Limburger en een pure ontdekkingsreis voor de niet-Limburger’. Nog een product van de BV Limburg: het zeg maar gerust standaardwerk De Canon van Limburg, de geschiedenis in 52 vensters. ”En vele, vele andere producten.”. Op dit moment is de BV Limburg aan de slag met het project Batteraaf, met als

wijze alle tegenstellingen te overbruggen, waar je ook woont, wat je ook doet en welk dialect je ook spreekt. “Wat zou het mooi zijn als we ook de rest van het jaar verschoond zouden blijven van onderling gesteggel maar juist inzetten op samenhang die onze verbondenheid met Limburg concretiseert.”

Rooijakkers is algemeen directeur van de BV Limburg, een coöperatie van overheden, ondernemers, culturele instellingen, educatieve organisaties, media en particulieren. Deze partners investeren samen in de Limburgse cultuur door middel van concrete producten en projecten, denk aan de 13-delige televisieserie Daar is mijn vaderland op L1-tv. De BV Limburg, zo benadrukt hij, is geen liefdadigheidsinstelling, laat staan een speeltje van de culturele voorhoede. “Het is een serieus bedrijf. Winst en verlies delen we samen.”

Prof. dr. Gerard Rooijakkers: “De BV Limburg is een serieus bedrijf. Winst en verlies delen we samen.”

doel om het dialectgebruik onder basisschoolkinderen te stimuleren.

Tientallen Limburgse bedrijven, waaronder L1, zijn inmiddels partner van de BV Limburg.

“We brengen economie en cultuur samen”, zegt Rooijakkers. “Het is een perfecte vorm van maatschappelijk cultureel verantwoord ondernemen volgens het Rijnlandse model. Limburgse cultuur levert namelijk economisch rendement op. Dat moet ondernemers aanspreken.”

Bedrijven die interesse hebben om partner te worden van de BV Limburg, kunnen telefonisch contact opnemen met 043-310 03 77. Mailen kan ook: info@bvlimburg.eu. Meer info: www.bv-limburg.nl

Uw evenement ook op L1 TV? Commercials

Muziek

Natuur

112

L1 Business

Royal Theaters 4

Informeer naar de mogelijkheden omtrent L1Business TV via reclame@L1.nl

L1mburg live 11 | Commercial

L1.nl

Bedrijfsinformatie van en over bedrijven in Limburg, het laatste economische nieuws en regionale business events.

Word nu lid

FUN BEACH, Enjoy the summer! 4

12 |

Panacee

Innoveren geldt stilaan als heilzaam middel voor alle kwalen Het begrippenpaar ‘Innoveren & innovatie’ vult de kolommen van vele media en het houdt de gemoederen sterk bezig. Het zijn beslist geen waardevrije zaken meer. Iedereen heeft het er over en het wordt te pas en te onpas gebruikt om iets vooruit te helpen, iets te veranderen en in elk geval: iets te verbeteren. Ook wordt het wel geroepen als - tegen het einde van de lange avond vol discussie en opwinding - niemand meer een uitweg ziet uit de crisis… Innoveren geldt stilaan als panacee, als heilzaam middel voor alle kwalen die de moderne ondernemer en de samenleving teisteren.

De belangstelling voor innovatie als begrip is enorm. Ik heb het even uitgeprobeerd: Google geeft op de term ‘Innovation’ ongeveer 378.000.000 resultaten (in iets minder dan 0,26 seconden, welgeteld). Daarbij zijn ongetwijfeld ook de honderdduizenden publicaties meegenomen die aan het thema werden gewijd als het gaat om innovaties van processen en theorieën van innovaties. Ook zijn er duizenden aanbieders van support bij processen van

innovaties. Wereldwijd zijn er ook vele duizenden podcasts waarin soms systematisch - en soms puur ad hoc - verhaald wordt over de vraag hoe we met innovatie moeten omgaan, wat de valkuilen zijn et cetera. Ik verwijs de lezers van Change in dit verband graag naar de iTunes catalogus met als trefwoord/ zoekterm: innovation. Een mer à boire van informatie.

Spanningen genoeg De overheid spant zich sterk in om de innovatie in de maatschappij te bevorderen. Hier is vaak het probleem dat de effecten van de talrijke inspanningen niet altijd helder zijn en in de regel afgemeten worden aan de vraag of de budgetten wel keurig binnen de tijd, op tijd en vooral netjes zijn besteed. De ondernemer in het MKB - geen multinational maar een man of vrouw die het water vaak tot de lippen staat in deze tijden - hoopt op concrete ondersteuning, maar vist daarbij vaak achter het net. Het ontbreekt vaak aan geld om dingen te proberen en ‘onderzoek’ te doen. Het Onderwijs wil de helpende hand bieden, maar het is vaak verstrikt in geweldige interne bureaucratie die snelle respons - essentieel als het om hulp bij ondernemen gaat - niet moge-

lijk maakt. Toch is ook het te gelde maken van kennis door het Onderwijs voor de instituten zelf als een tweesnijdend zwaard: men brengt veel praktisch toepasbare kennis naar buiten en haalt een massa kennis naar binnen. De eis daadwerkelijk zelf te innoveren en op het vlak van innovatie van de hoed en de rand te weten, geeft een nieuwe inhoud aan het begrip open onderwijs. Aan initiatieven geen gebrek, denk ik. Aan goede en effectief overdraagbare kennis (valorisatie) des te meer.

Vernieuwing als thema in een reeks bijdragen Businessblad CHANGE en het digitale platform changelimburg.nl zijn media-instrumenten die op vernieuwing zijn gericht. Vanuit die focus gaan we de komende uitgaven een reeks van sectoren belichten waar innovatie aan de orde is. Bijblijven en mee-ontwikkelen is daar het parool. Via een reeks van praktische voorbeelden gaan we de situatie in elke bedrijfskolom kort analyseren en van heldere conclusies voorzien.

Meerzijdige aanpak In die aanpak zijn we er op uit, zoveel als mogelijk, met beelden van ontwikkeling te werken. Ook nemen we de onderwijskant daarbij mee: hoe zitten zij in het verhaal en hoe innoveren zij, al dan niet in harmonie met het bedrijfsleven? Uiteraard vergeten we ook de ondersteuningssector niet. De overheid stimuleert en onderhoudt, vanwege het belang van innoveren, vele instellingen en punten van services, hulp ondersteuning, informatie en advies voor ondernemer …, Hoe werken deze? Zijn ze voor ondernemers herkenbaar en ‘snel’ makkelijk toegankelijk en vruchtbaar? Die en andere prangende vragen komen aan de orde.

In de beschrijving van de successen en de problemen zullen we systematisch nagaan wat er te melden valt. We gaan dat kort en helder doen aan de hand van de volgende vragen: • Wat is de - opmerkelijke - prestatie zoals die wordt/werd geleverd?Heeft de innovatie

13 |

zoals die werd beoogd daadwerkelijk iets gebracht? Waarin drukken we het rendement van de innovatie uit?

• Welke nieuwe partnerships zijn opgebouwd?

Wat kunnen we daarvan leren?

• Wat was en is de power van de support zoals geboden? Hebben intermediaire clubs en het onderwijs een opmerkelijke rol gespeeld?

Voegden zij veel toe? Wat was het effect van hun inspanningen en ondersteuning?

• Welke zijn de producten en productinnovaties zoals die werden gerealiseerd?

• Welke zijn de processen en procesinnovaties zoals aangepakt en verbeterd?

De hamvraag voor elke ondernemer en de aanpak van Change De centrale vraag waarmee innovatie start is voor elke ondernemer ‘heb ik over twee jaar nog een boterham aan mijn business?’ Als die vraag twijfels oproept, is innoveren gevraagd.

Maar het gaat niet vanzelf en we weten meestal wel wat het kost maar doorgaans zijn we niet zeker van de opbrengst. Change wil ondernemers de weg wijzen met informatieve bijdragen over en door ondernemers zelf. Aflevering 1 in de april-uitgave: hoe innovatief is toeristischrecreatief Limburg? dr. Léon Frederix

14 |

Feike Sijbesma

Je kunt niet succesvol zijn in een falende samenleving Feike Sijbesma (1959), bestuursvoorzitter van DSM, ontving in januari een eredoctoraat van de Universiteit Maastricht voor de manier waarop hij de kernwaarde van zijn bedrijf, duurzaamheid, belichaamt. DSM creëert waarde langs de drie dimensies van mens, milieu en economie oftewel People, Planet en Profit, zegt de DSM-topman. “We richten ons op de lange termijn en werken voor zowel de huidige als toekomstige generaties. We blijven onveranderd hoog inzetten op innovatie, ook in tijden van crisis. Dat zijn onze kernwaarden, want we kunnen niet succesvol zijn, of onszelf succesvol noemen, in een falende samenleving.”

We weten allemaal dat we op dit moment te maken hebben met moeilijke omstandigheden, zegt Sijbesma tijdens de aanvaarding van zijn eredoctoraat. Nee, dan heeft hij het niet over het ongunstig economische klimaat, zelfs niet over de bezuinigingen van de Nederlandse overheid. “Ik heb het dan over de grote mondiale uitdagingen om de klimaatverandering aan te pakken, om nieuwe alternatieve ener-

giebronnen te ontwikkelen, en om de overgang te maken van het tijdperk van fossiele brandstoffen naar biobrandstoffen en hernieuwbare energie.” Hij praat over de uitdagingen hoe om te gaan met de gezondheid van een wereldwijd vergrijzende bevolking, en om alle zeven miljard mensen goed te voeden ‘en niet twee miljard mensen buiten te sluiten’.

Hij heeft het over de schaarste aan grondstoffen en hoe om te gaan met het feit dat 45 procent daarvan door de één miljard rijkste mensen wordt verbruikt. “Ik denk dat dit onze grote uitdagingen zijn.” Hoe die problemen moeten worden aangepakt? “Niemand”, zegt hij, “is in staat om deze problemen alléén op te lossen. Overheden, ondernemingen en universiteiten zullen moeten samenwerken. Wetenschap, technologie en innovaties zijn van het grootste belang om nieuwe bronnen aan te boren en oplossingen te vinden.” Om dit te bereiken, stelt hij, moeten we onze economie en economische modellen herdefiniëren en hervormen. Volgens hem moeten bedrijven werken voor al hun stakeholders (belanghebbenden) en aandacht schenken aan zowel People, Planet als Profit – ‘en niet in de omgekeerde

Feike Sijbesma

volgorde’- om een echt duurzame economie te bereiken. “Een economie die onze samenleving dient; een economie als middel in plaats van als doel; een economie die ten dienste staat van de mensen van nu en in de toekomst; een economie met bedrijven die zich inzetten om de wereld te verbeteren.”

Het eredoctoraat stimuleert hem om door te gaan en er naar te streven dat onze kleinkinderen ook gelukkig kunnen leven op deze planeet ‘en dat elke moeder in staat zal zijn haar eigen kind te voeden’, aldus de man wiens bedrijf vele malen uitgeroepen is tot de wereldwijd ‘meest duurzame chemieonderneming’ en ook partner is van het Wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties.

Wij verzorgen uw jaarverslag ook digitaal Steeds vaker brengen organisaties en ondernemingen het jaarverslag uit in digitale, online versie. In die vorm is het jaarverslag meer dan een statische informatiebron of een prijzig visitekaartje. Met onze jarenlange ervaring op het gebied van de productie van jaarverslagen, staat Andi Druk – net als met CHANGE – ook nu in de voorhoede van de veranderingen. Let op, volsta niet met de PDF-vertaling van het gedrukte jaarverslag op internet. Een digitaal jaarverslag is een nieuw concept, waarbij bijvoorbeeld de medewerkers intern maar ook externen kunnen reageren op de gepresenteerde informatie.

Crosslinks met andere bronnen

Compleet met downloads en videopresentaties

Cijfers brengen de organisatie in beeld.

Maar tekst en foto’s doen dat ook. Beide vormen in samenhang de totaalindruk die een jaarverslag probeert uit te dragen. Een digitaal jaarverslag voegt daar nieuwe mogelijkheden aan toe. Zoals samenhang en transparantie door crosslinks met andere bronnen van informatie.

Het juiste imago is van onschatbare waarde. Organisaties begrijpen dat goed. Het online jaarverslag geeft eenvoudig toegang tot legio middelen die er zijn om dat imago neer te zetten. De website, eventueel het in- en externe magazine, het intranet, downloads, maar ook videopresentaties kunnen er een plaats krijgen.

Vraag prijsopgave Andi Druk verzorgt, in samenwerking met de it-, av- en tekstspecialisten van CHANGE, uw digitaal jaarverslag van A tot Z, uiteraard tegen een messcherpe prijs.

15 | Commercial

Voor meer informatie: Frits Keulen, directeur Andi Druk M 06-46288168 of stuur een mailtje: info@andidruk.nl

Multimediaal presentatieplatform Het online jaarverslag ontwikkelt zich tot een transparant en multimediaal presentatieplatform voor intern en extern gebruik. Primair om extern de facts & figures toegankelijk en overtuigend te kunnen presenteren. Maar dezelfde bron is voor dezelfde prijs ook intern toegankelijk en effectief. Hergebruik, effectiviteit, meetbaarheid, allemaal praktische voordelen, met een groen imago op de koop toe.

Afrikalaan 40 | 6199 AH Maastricht-Airport info@andidruk.nl | www.andidruk.nl

16 |

Hogeschool Zuyd

Linkedin is de basis voor sterk netwerk Limburgse ondernemers luisteren met gespitste oren naar lectoren Hogeschool Zuyd Een inspirerende kick-off op 17 januari, bedoeld als netwerkbijeenkomst voor ondernemers. Locatie: de aula van de HEAO/Hogeschool Zuyd in Sittard. Thema: doelstellingen en aanbod vanuit het Hoger Onderwijs aan het regionale Limburgse bedrijfsleven. Een impressie van een inspirerende avond, onder meer over lectoraten in het HBO. Het lectoraat is een figuur die sinds 2001 in het Hoger Beroepsonderwijs in ons land voorkomt.

Als algemene opdracht voor de lectoraten geldt: kennis ontwikkelen en laten circuleren in een open interactie met de beroepspraktijk, de kennisinstituten en het beroepsonderwijs. Inmiddels zijn er landelijk 480 lectoren in het HBO aangesteld. Bij de Hogeschool Zuyd (HZ) zijn er op dit moment vijfentwintig actief. De focus van lectoraten ligt nadrukkelijk op praktijkgericht onderzoek. Binnen de HZ zijn er lectoraten in de sectoren economie, zorg, techniek, kunsten, sociale studies en onderwijs. Elk lectoraat kent lector(en) plus docent-onderzoekers. Het lectoraat Innovatief Ondernemen kent dr. Jimme Keizer als lector en

Dr. Jimme Keizer (links) en prof. dr. Leo Verhoef: “Van open en interactief gedeelde kennis worden we allemaal beter.�

prof. dr. Leo Verhoef als co-lector. Dit tweetal nam het initiatief om actief naar buiten te treden en ondernemend aan de weg te timmeren.

Ons bedrijfsmodel

Lectoraat Innovatief Ondernemen Het lectoraat Innovatief Ondernemen van de HZ kent de volgende hoofdlijnen in zijn taakstelling: • Onderzoeksprojecten Partnerselectie in allianties Financiering van innovaties in het MKB Grensoverschrijdend zaken doen in Euregio Ontwikkeling van patent standaarden • Praktijkprojecten Bedrijfsoverdracht Faillissementen Sociale media in productontwikkeling • Onderwijsvernieuwing Intrapreneurship Entrepreneurship Kennisvalorisatie samen met UM Verbeter de wereld, verbeter de aansluiting De Hogeschool Zuyd wil concreet werken aan een betere aansluiting van het onderwijs op de praktijk. Een andere doelstelling: het opleiden van studenten tot ondernemende professionals en het bevorderen van meer afgestudeerden die een bedrijf starten. Overdracht van de kennis aan het bedrijfsleven, kennisvalorisatie en het kennis uitbreiden via praktijkgericht onderzoek staan hoog op de agenda. Bij de ondernemers is er uiteraard de strategisch essentiële behoefte aan goed geschoolde (nieuwe) medewerkers alsmede het bijspijkeren van kennis.

17 |

Ook bij innovatie gaat het steeds meer om het aanboren van additionele bronnen voor verandering en vernieuwing. Ondersteuning van het werken in en het uitbreiden van het zakelijk relatienetwerk is ook een bij het bedrijfsleven sterk levende behoefte.

over de vraag ‘wat de beide werelden aan elkaar kunnen hebben’. Dat is in potentie heel veel. Vanuit het lectoraat is nu een concreet aanbod geformuleerd aan de ondernemers. Het aanbod van de HZ omvat een hele lijst, stuk voor stuk elementen die de aanwezige ondernemers zeer aanspreken.

Aanbod vanuit onderwijs aan bedrijfsleven Tijdens de inspirerende avond spreken de beide lectoren, Leo Verhoef en Jimme Keizer, in een goede dialoog met de aanwezige ondernemers

• Studenten beschikbaar stellen voor praktijkopdrachten; • Opzetten van ondernemerschapcursus;

18 |

Hogeschool Zuyd

• Verzorgen van kortdurende cursussen (in het kader van Life Long Learning); • Ondersteuning van ondernemerschapgerichte activiteiten georganiseerd door derden; • Professionaliseren van Business Club Zuyd; • Uitbreiden van ‘ons’ Linkedin-databestand (Limburgse ondernemers en intermediairs) en Linkedin BCZ-Community;

Contactgegevens Lectoraat Innovatief Ondernemen Havikstraat 5 6135 ED Sittard Lector: dr. Jimme Keizer E jimme.keizer@zuyd.nl T +31 (0)46 420 70 60

• Organiseren van netwerkbijeenkomsten; • Toezending van onderzoeksresultaten; • Capaciteit voor het uitvoeren van onderzoeksopdrachten.

De vraag aan de ondernemers Aan de andere kant wordt er door het lectoraat en de Hogeschool Zuyd in dit kader ook iets (en bepaald geen kleinigheid) van de ondernemers verwacht.

• Oefenplekken voor studenten aanbieden en mogelijk maken; • Participatie van ondernemers in het bestaande onderwijs invoeren (testimonials etc.); • Betrokkenheid bij het opzetten nieuwe vakken; • Opzetten gezamenlijke nieuwe (externe) projecten; • Coaching van studenten/startende ondernemers; • Uitwisseling van (regionale) informatie; • Medewerking aan periodieke onderzoeksprojecten.

Kort samengevat gaat het ook hier om de vraag hoe het vermogen van het kennisinstituut Hogeschool de slagkracht van het ondernemen kan vergroten en daarmee de regio kan versterken.

Linkedin als basis voor sterk netwerk Na afloop van de presentaties en de geanimeerde discussies spraken wij kort met de beide lectoren.

Dat de kick-off bijeenkomst goed werd bezocht is een uitstekende zaak, zegt Leo Verhoef. “Kennelijk wordt een open en actieve houding van het HBO sterk gewaardeerd en is er behoefte aan overdracht van kennis. Er zijn massa’s kansen om de zaak verder concreet te maken en handen en voeten te geven. Van open en interactief gedeelde kennis worden we allemaal beter. Het is een cruciaal thema als het om broodnodige innovaties binnen ondernemingen gaat.” Verhoef vindt het fantastisch om te zien welke mogelijkheden een nieuw medium als Linkedin biedt om mensen op een bepaalde titel snel en accuraat aan een thema te binden.

“Als het om de schaal van het initiatief gaat, is het denkbaar dat we, eveneens via Linkedin.

ook een netwerk van mensen met een - historische - band met de Technische Universiteit bij de netwerkvorming betrekken gaan.”

The proof of the pudding Kennis binnen het HBO gaat niet vanzelf naar buiten en kennis van ondernemers komt niet vanzelf naar binnen, stelt Jimme Keizer. “Wij proberen door het aanbieden van een krachtig netwerk een basis te leggen om die wederzijdse openheid verder te bevorderen.” De reeks gestructureerde contacten wordt voortgezet.

Maar ook hier geldt: the proof of the pudding is in the eating, zo erkennen beide lectoren. Er is nog veel werk te doen, maar het begin is er. Getuige de hoge opkomst en de verwachtingen geuit in de zaal en bij de nazit, is er een sterke behoefte aan extern opererende en marktgerichte lectoraten. dr. Léon Frederix

Bekijk het filmpje

Provincie Limburg Goeie Zaak 19 | Commercial

20 |

Commercial

Toenemende vraag naar hospitality Netwerken, bijpraten, zakelijke relaties ontmoeten.

Ondernemers weten het al jaren: de Amstel Gold Race (AGR) is zoveel méér dan ‘alleen’ een groots sportspektakel. Nederlands enige wielerklassieker, dit jaar op zondag 14 april, heeft zich ontwikkeld, zeg maar gerust vernieuwd, tot een drukbezochte netwerkdag voor het Limburgse bedrijfsleven.

“Er is in toenemende mate vraag naar hospitality”, zegt Emiel Frambach die de organisatorische leiding heeft van de AGR, inclusief de hospitality. Wat we feitelijk doen, zegt hij: “Ondernemers de kans bieden om op

een ‘andere’ manier de Amstel Gold Race te beleven en hun relaties daarvan mee te laten genieten.” Dat concept slaat aan, zo blijkt, temeer omdat de AGR-organisatie een vijftal verschillende VIP-arrangementen aanbiedt, van basispakket tot en met een eigen skybox aan de finish in Vilt.

Ondernemers die gebruik willen maken van hospitality tijdens de AGR, kunnen contact opnemen met Rachelle Harings (T 043-4084167).

Mailen kan ook: info@amstelgoldrace.nl. Of bezoek de website www.amstelgoldrace.nl, en klik op de tab ‘Wedstrijd’. Daar staan de VIP-arrangementen alsmede de Hospitality brochure.

Filmpje over historie Amstel Gold Race

Beleef een dag vol wielerplezier tijdens de 48e Amstel Gold Race op 14 april 2013

21 | Commercial

22 |

Ondernemersdiscussie

Waar is het vele geld gebleven van het Innovatieplatform?

SITTARD – “Er wordt weliswaar heel veel over innovatie gesproken maar er is niet veel te zien.” Stelt Rutger Holtzer, verbonden aan het NIBE-SVV in Amsterdam, hét kennisinstituut van de financiële wereld. Holtzer, die beschikt over ruime ervaring in het bankwezen, zet een heel scala aan producten in de markt, van standaardpakketten en maatwerktrajecten tot boeken en congressen. In januari sprak hij in Sittard voor een bomvolle zaal met Limburgse ondernemers.

De centrale kwestie die de gemoederen bezig houdt, ook op deze avond in Sittard: hoe lang zal de crisis nog aanhouden en welke factoren zullen ons, ondernemers, naar een oplossing (kunnen) voeren? Het begrip ‘vertrouwen’ staat daarbij nadrukkelijk centraal: vertrouwen in het eigen vermogen daadwerkelijk te innoveren, vertrouwen in ‘de banken’ en zeker niet in de minste plaats: vertrouwen in en zelfvertrouwen van de – alsmaar aarzelende – overheid.

Wat het laatste betreft geeft de zaal stevige feedback over het ‘uitstelgedrag’, ‘het niet of

veel te laat nemen van beslissingen’ dan wel het ‘sparen van de kool en de geit daarbij’. Banken willen niet meer financieren, is een veelgehoorde klacht bij kleine zelfstandigen, maar ook bij het grotere MKB. Klopt dat wel? En zo ja, wat kan en moet je doen om toch in aanmerking te (blijven) komen voor een gewenst bedrijfskrediet? Hoe bereid ik me voor op het gesprek daarover met de bankier? Waar kijkt hij dan vooral naar? En, hoe zorg je ervoor dat de bank niet ongevraagd jouw krediet opzegt?

Kortom, hoe moet ik de komende jaren met de bank omgaan?

Van somberaars tot optimisten De dialoog die avond loopt langs twee assen: wat kun je zelf als ondernemer en/of particulier doen, of waar ervaar je hinder en gevolgen van de crisis (de micro as). De andere as is die van de mondiale en pan-Europese politiek waarbij banken zelf speler zijn. De relatie tussen deze twee assen komt gedurende de dialoog met de zaal naar voren. Holtzer houdt een mini-enquête, toegespitst op vier mogelijke vooruitzichten en samengevat in vier vragen: gaan de huidige financieel economische pro-

In september 2008 brak de financiële crisis uit. De katalysator hiervan was het faillissement van de Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers.

blemen 1) nog véél groter worden 2) groter worden 3) binnenkort afnemen of 4) binnen redelijke tijd min of meer opgelost worden. De meningen lopen zeer uiteen, met als gevolg een stevige discussie. Aan de ene kant is sprake van ‘rotsvast vertrouwen in groei en herstel’, zoals dat door enkelen wordt verwoord. Aan de andere kant ook tal van ondernemers die veel

We realiseerden ons te weinig dat toename van de welvaart voor een belangrijk gedeelte niet verdiend, maar bij elkaar geleend werd.

minder positief gestemd zijn. Er wordt onder meer op enkele belangrijke trends gewezen: de omslag van uurloon naar stukloon, het beter en directer honoreren van concrete prestaties, bestedingen komen onder druk door dalingen van de welvaart en vermogens, afname van vertrouwen die de bestedingen weer verder enorm onder druk gaan zetten, toe maar. Als kern van alle problemen, nu en in de toekomst, formuleert Holtzer ‘de herwaardering van risico’, anders gesteld: het herfinancieren van de oude en het aangaan van nieuwe schulden, terwijl wereldwijd het risicobesef sterk aan het

23 |

toenemen is. “Doordat we nu schuld uit het verleden met de huidige verdiencapaciteit met elkaar in evenwicht moeten brengen, teren we in op welvaart. Dit geldt op landenniveau, denk aan Griekenland, maar ook op ondernemersen consumentenniveau.”

Twee hoofdmomenten In de afgelopen decennia hebben we twee hoofdmomenten gekend, zegt Holtzer. Van 1982 tot 2007 was er sprake van een ‘afnemend risicobesef en dat werd alsmaar minder’. “We gingen steeds meer lenen tegen steeds prettiger voorwaarden. Met alle positieve economische gevolgen van dien. We realiseerden ons te weinig dat de toename van de welvaart voor een belangrijk gedeelte niet verdiend, maar bij elkaar geleend werd.” Daarna kwam de grote schok: de bankencrisis van 2008 die eerst muteerde in de recessie van 2009 en die in de loop van 2010–2011 leidde tot o.a. de Europese schuldencrisis en nu is uitgemond in een tamelijk zuivere wereldwijde vertrouwenscrisis.

Keynesiaanse traditie Holtzer legt de vinger op de, naar zijn mening, ‘zere plek’ door te wijzen op de gevaarlijke interactie die we kennen tussen de herprijzing van het risico en het meer dan volledig falen van de verantwoordelijke autoriteiten. In 2009 en 2010 heeft dit, geheel volgens de Keynesiaanse traditie, geleid tot sterke overheidsuitgaven. “Daarmee heeft men uitstel gekocht, met als gevolg dat de overheidsschuld sterk opgelopen is. Hierdoor ontstonden verstoorde financiële markten en kregen we te maken met

Het Innovatie-platform onder leiding van premier Balkenende werd in 2003 ingesteld om ‘de innovatiekracht van Nederland te versterken’.

Het platform heeft nauwelijks iets bereikt, zeggen economische wetenschappers. “Goede rapporten, maar het ontbrak aan de vertaling in beleid.”

In juni 2010 werd het platform opgeheven.

24 |

Ondernemersdiscussie

en bedrijven.” De vraag aan de zaal (‘Wat er nu moet gebeuren?’) wordt van velerlei suggesties voorzien, met één constante: svp een consistente overheid!

‘Innovatieplatform van Balkenende’

Nadat het Innovatieplatform was opgeheven, wees minister Maxime Verhagen (EZ) in februari 2011 negen zogenoemde ‘topsectoren’ aan die zo’n anderhalf miljard aan innovatiegeld mogen verdelen ‘mits ze wel zelf met goede voorstellen komen’.

besluitvormers die geen idee meer hebben hoe het nu verder moet.” Daarbij is de scheve verhouding tussen productieve en niet-productieve mensen een ernstige bedreiging voor econo-

mische groei. We zijn er nog niet, stelt Holtzer.

“Spaarders hebben het lastig, de pensioencrisis, de eurocrisis en vooral: het gebrek aan vertrouwen bij publiek, consumenten, investeerders

“De perspectieven zijn slecht bij geen of ongewijzigd beleid”, aldus Holtzer. Volgende crisissen in de financiële wereld treden op en zij gaan gepaard met recessies in veel landen met alle bijbehorende consequenties daarvan. Dalingen van de welvaart en uiteraard de nodige maatschappelijke onrust worden eveneens voorspeld. “Dat is geen plezierig perspectief. En er wordt weliswaar heel veel over innovatie gesproken, maar er is niet veel te zien.” Een van de vragen deze avond: waar is het effect gebleven van het vele geld dat het Innovatieplatform, onder leiding van premier Balkenende, in het verleden voor vernieuwing beschikbaar heeft gesteld? De zaal moet het doen met de constatering dat ‘hoop en realiteit’ geen synoniemen zijn.

Cruciaal op dit moment: toename van het vertrouwen en verbetering van perspectieven als basis voor economisch herstel. Het is geen opwekkende boodschap, erkent Holtzer, maar ja, de financieel-economische problemen gaan wereldwijd voorlopig alleen maar toenemen, ‘en niet te weinig ook’. De zaal aanvaardt deze conclusie in meerderheid. Als geruststellende gedachte wordt de spreuk meegegeven dat ook in de schaduw fraaie planten kunnen groeien... dr. Léon Frederix

Acht ondernemers over hun tegenvallers en successen Starters, doorstarters en ‘gearriveerde’ ondernemers. Jos Cortenraad interviewde acht entrepreneurs die succesvol zijn in Limburg, ook al ging dat soms gepaard met vallen en opstaan, inclusief een faillissement. Hun vertrekpunt: iets doen of maken wat anderen (nog) niet doen of kunnen, ook wel bekend als innoveren.

Acht portretten, van startende ondernemers tot toppers die niet meer voor het geld hoeven te werken.

Adverteren in Change of op changelimburg.nl Neem contact op met: Vinda Media Havenstraat 2A | Postbus 7160 | 6050 AD MAASBRACHT T 0475-463 465 | F 0475-464 552 | E fons@vindamedia.nl www.vindamedia.nl

25 |

26 |

Acht succesverhalen

Met z’n allen een bedrijf financieren Het principe is in feite heel eenvoudig. Je hebt kapitaal nodig voor een bedrijf dat je wilt starten, maar je krijgt de financiering niet rond. Dan kun je het idee op de website www.seeds.nl plaatsen met het verzoek om particuliere financiering. Iedereen kan meedoen, vanaf vijftig euro tot maximaal 5000. Gelooft het publiek in je businessplan, dan is de kans groot dat je de centen bij elkaar krijgt. De crowd, de massa, verzorgt dan de funding. Merlijn Zaad van Seeds legt uit wat crowdfunding

In het Eurode Business Center in Kerkrade legt Merlijn Zaad de leden van LIOF B2B Businessclub uit hoe crowdfunding werkt.

(Foto: Industriebank LIOF)

nu precies is.

Het Ei van Columbus, overgewaaid vanuit de Verenigde Staten waar crowdfunding inmiddels ingeburgerd is. In de VS wordt het vooral gebruikt voor goede doelen, in Europa hebben ondernemers het instrument ontdekt. Aangejaagd uiteraard door de social media. Hoe het werkt? Merlijn Zaad: “Je benadert eerst je contacten via Twitter, Facebook en andere media.

Als het goed is, sturen zij de berichten weer door naar hun adresboeken en in no time heb je vele duizenden mensen gemobiliseerd. Dat is de basis voor crowdfunding.” Maar daarmee zijn de centen nog niet binnen. “Nee, het is een misvatting dat crowdfunding een gemakkelijke manier is om geld binnen te halen.

Deelnemers willen wel weten waar ze hun geld in steken, ook al is het een bedrag van

vijftig euro. Als ondernemer moet je dus een goed plan neerzetten. Stevig onderbouwd met een businessplan, marktonderzoek, financiële prognoses, enzovoort. Vervolgens zijn een goede pitch en presentatie van levensbelang. Je moet het publiek enthousiast maken, de mensen over de streep trekken. Niet simpel. Verder moet je bereid zijn om in gesprek te gaan met de financiers. Ze doen immers mee omdat ze in je geloven, ze willen meepraten, ze zijn betrokken. Bij crowdfunding hoort intensieve communicatie. In een later stadium, als je daadwerkelijk van start gaat, moet je verantwoording afleggen over omzet en groei. Je gaat met de billen bloot. Gemakkelijk is het niet.”

Anderhalf keer de inleg retour Crowdfunding kan ook een manier zijn om het eerste gedeelte risicokapitaal bij elkaar te krijgen. “Voor een bank kan dat voldoende zijn om aanvullend te financieren. Verder is dit een manier om het ondernemersklimaat te verbeteren. Daarbij is een bank altijd gebaat.”

Een bedrijf starten op basis van crowdfunding is aan regels gebonden. “Er worden contracten afgesloten met de investeerders. Ze kunnen bijvoorbeeld maximaal anderhalf keer hun inleg terug krijgen. Afhankelijk van de omzetstijging in de eerste vier jaar. Ze hebben recht op levering van het geproduceerde product of dienst.

Mits het bedrijf succesvol wordt natuurlijk.” (www.seeds.nl)

Eenvoudig apparaat met excellente software GULPEN - Artsen en onderzoekers gebruiken tegenwoordig een apparaat dat nog het beste omschreven kan worden als een ‘lightversie’ van het traditionele EEG-toestel, een eenvoudig apparaat waarmee hersengolven gemeten kunnen worden. De bedenker van de Brainmarker is Björn Crüts uit

Artsen hoeven niet zelf te investeren. Brainmarker geeft het apparaat in bruikleen tegen een bepaalde huurprijs.

Gulpen. “De innovatie zit vooral in de software.”

Cruts is techneut noch arts maar wel gespecialiseerd in neuro-feedback, een therapie waarbij patiënten geleerd wordt om hun eigen hersenen te trainen waardoor bepaalde psychische klachten afnemen. Het EEG is daarin onmisbaar. “Neurofeedback is in opkomst, maar ook neurologen, psychiaters en psychologen maken steeds meer gebruik van de informatie uit EEG-beelden. Die leveren veel meer gegevens op dan vroeger.” Probleem is echter dat EEG-apparatuur nog relatief zeldzaam en daarom vrij duur is. “De meeste ziekenhuizen hebben er één, maar de capaciteit is beperkt.” Dat bracht hem op het idee om zelf een apparaat te ontwikkelen. Eenvoudig te bedienen, goed betaalbaar en te gebruiken in elke medische praktijk. Dat was in 2010. Crüts klopte met succes aan bij Industriebank LIOF en Technostars voor financiering. “Samen met mensen van de Hogeschool Zuyd, de kenniskring Life Sciences, appara-

27 |

tenbouwer AIM uit Brunssum en automatiseerder Sioux uit Nederweert zijn we aan de slag gegaan.”

Kennis omzetten in businessmodel Kennis omzetten in een businessmodel en product is knap lastig. “We zijn op nul begonnen. Doel was een solide meetapparaat, ongevoelig voor storingen en ruis en overal aan te sluiten. Dat is gelukt.”

De eerste afnemers waren artsen en onderzoekers in Nederland, Duitsland en Engeland. De gebruiker hoeft niet zelf te investeren in de Brainmarker. “Wij geven het apparaat in bruikleen tegen een bepaalde huurprijs. Zo maken we de drempel heel laag. De zelfstandig psycholoog, huisarts of andere arts kan er meteen mee aan de slag.” Maar wat kan hij of zij dan? Een EEG maken? “Ja, maar het innovatieve van de brainmarker zit vooral in de ontwikkelde analysesoftware. We hebben een

groot aantal EEG’s en uitkomsten van psychologische testen en vragenlijsten verzameld bij verschillende ziekenhuizen in de wereld. Met behulp van mensen van de Hogeschool Zuyd hebben we alle informatie op een bepaalde manier opgeslagen en software ontwikkeld waarmee al die resultaten met elkaar vergeleken kunnen worden. Dát is de innovatie waarmee het mogelijk is om een bepaald EEG-patroon te koppelen aan bijvoorbeeld depressiviteit.” Artsen die gebruik willen maken van de database betalen daarvoor een bedrag. In feite is dat het verdienmodel. “Klopt. Onderzoekers kunnen hun nieuwe analyses inbouwen als apps in onze software zodat artsen ze kunnen gebruiken. Er zijn tientallen opties. De Brainmarker zelf is niet meer dan het middel om de hersenmeting te doen. De computer doet de rest.” (www.brainmarker.com)

28 |

Acht succesverhalen

OCI stimuleert de boer tot E-business Bij OCI in Geleen, producent van ammoniak, minerale meststoffen en melamine, wint E-business snel terrein. Nu al wordt ruim twintig procent van de orders verwerkt via de webshop of een directe

Roel Beckers en Ron Diepstraten van OCI: “Het is mooi om te horen dat coöperaties Ebusiness doortrekken naar hun boeren.”

digitale verbinding met de afnemer. Dat percentage loopt verder op, zeggen Roel Beckers en Ron Diepstraten van OCI. Ook steeds meer boeren bestellen via internet.

E-business: handel drijven via internet. Meest bekend is de webshop waarvan er alleen al in Nederland vele honderden bestaan. “We hebben een compleet nieuwe webshop ingericht voor onze kunstmest- en ammoniakproducten”, zegt Ron Diepstraten, process- and system expert die zich vooral bezig houdt met het technische deel van E-business. “Er komt niet alleen technisch het een en ander bij kijken, het kost ook tijd om zowel de eigen medewerkers alsook de afnemers te overtuigen van de voordelen.” Roel Beckers, E-business manager en marketingcoördinator Ammonia, verwacht een grote sprong voorwaarts. “We zijn ver gevorderd met een aantal grote en kleinere afnemers om óók de stap naar E-business te maken.” Voor de buitenstaander is niet meteen duidelijk wat de voordelen zijn.

Beckers: “Meestal wordt gedacht aan kosten-

besparing. Dat is echter niet de eerste insteek.

In de eerste plaats wordt de orderafhandeling makkelijker, efficiënter en sneller. Afnemers kunnen op elk gewenst moment, zeven dagen per week/24 uur per dag, een order plaatsen.

Die wordt hier automatisch verwerkt. Via het SAP-softwaresysteem gaat er een seintje naar de vervoerder om de partij te laden en te bezorgen. Voor de coöperaties met hun aangesloten boerenbedrijven betekent dit een heel flexibel systeem met snelle levering. Binnen twaalf uur na de bestelling kan de vrachtwagen al bij de klant staan.”

Webshop zorgt voor tijdwinst Voor de medewerkers van OCI levert de webshop vooral tijdwinst op. We zijn minder tijd kwijt met

administratie en formulieren, zegt het tweetal.

“Die tijd investeren we in onze relatie met de klant. Er is meer ruimte voor begeleiding en informatie, voor betere service. Een sterkere klantrelatie is het gevolg en daarmee verstevigen we onze concurrentiepositie.” De webshop en het B2B-systeem zijn geschikt voor alle Europese afnemers. Diepstraten: “De markt reageert positief. Afnemers krijgen meer informatie over hun bestelling. Ze weten exact wanneer die geleverd wordt. Het is mooi om horen dat coöperaties E-business doortrekken naar hun boeren. Die krijgen de mogelijkheid om ook via de elektronische weg te bestellen. Na één keer willen ze niet anders meer.”

(www.ocinitrogen.com

Wereldspeler, maar onbekend in eigen provincie Het in Sittard gevestigde Anatech (ontwikkelaar/producent van thermische meetapparatuur) haalde de Amerikaanse Top 100 van ‘meest innovatieve ondernemingen’. Opmerkelijk voor een bedrijf met

Archi Leenaers: “Pas als we in de verkoopfase komen, pakweg na twee jaar, gaan we geld verdienen.” (Foto: Ties Wijffels)

slechts enkele tientallen medewerkers en dat in de eigen provincie nagenoeg onbekend is.

Van de miljoenenomzet zet Anatech nul euro om in Nederland, en op geen enkel apparaat dat in Sittard de expeditie verlaat staat de eigen naam.

Directeur Archi Leenaers: “Als we een idee of een opdracht krijgen, gaan we met onze keysuppliers rond de tafel. Samen ontwikkelen en bouwen we dat instrument: van idee via functiemodel en prototype tot en met de uiteindelijke productie.

Met gesloten beurzen, we factureren geen euro ontwikkelingskosten en betalen die ook niet. Elke partij brengt tijd, kennis en kunde in. Pas als we in de verkoopfase komen, pakweg na twee jaar, gaan we geld verdienen. Dan betalen we onze toeleveranciers een faire, vooraf afgesproken prijs. We knijpen niemand uit, we werken samen. Het is een verdienmodel waar alle partijen wel bij varen. Het motiveert ons tot het uiterste om te innoveren, om de beste kwaliteit neer te zetten. We doen dit nu al vijfentwintig jaar. Uit het feit dat zelden of nooit

29 |

een toeleverancier afhaakt, mag je afleiden dat Anatech niet de enige tevreden partij is. We gaan ook niet elders shoppen voor goedkopere componenten. Dat hoeft ook niet, onze afnemers betalen goed en weten dat ze nergens anders terecht kunnen. We koesteren langdurige samenwerking, want daar boeken we de beste resultaten mee.”

Industriepark Noord in Sittard Anatech ligt verborgen achter een verzameling enorme silo’s van een transportbedrijf op Industriepark Noord in Sittard. Moeilijk voorstelbaar dat hier de grootste producenten van meetinstrumenten uit Australië, Zwitserland, Frankrijk, Duitsland en de VS komen shoppen. “Ja, ze zijn allemaal hier geweest, en ze zijn in eerste instantie verbaasd dat wij met zo’n klein team de hele wereld kunnen be-

dienen. Zo gek is dat echter niet. Wij doen twee dingen: ontwikkeling en assemblage. Meer niet, ook geen marketing of sales. Verder besteden we alles uit, echt alles. Een meetinstrument bestaat grofweg uit duizend onderdelen die we inkopen bij onze toeleveranciers. We werken met regionale en enkele Duitse bedrijven. Onze eigen mensen zetten de instrumenten in elkaar en na de gebruikelijke controles en tests wordt alles verstuurd naar de opdrachtgever.” Anatech is typisch zo’n onderneming die zich focust op een niche. Elk jaar ontwikkelen de ingenieurs in Sittard minstens twee nieuwe instrumenten. “We hebben een voorsprong die we per se willen vasthouden door voortdurend te innoveren, te perfectioneren en te investeren in nieuwe instrumenten. Onze kracht is onze kennis die we voor geen prijs verkopen.” (www.anatech.nl)

30 |

Acht succesverhalen

Je hebt twee werelden: Apple en de rest Ivizi is in Limburg een snel groeiend bedrijf. Oprichter/directeur Robert de Vree legt zich met zijn tientallen medewerkers volledig toe op de verkoop van Apple-computers en -software. “Het einde is

Maart 2011: in afwachting van het moment dat Ivizi de deuren opent vanwege de lancering van de iPad in Nederland.

nog lang niet in zicht.” De komende jaren wil de man, die ooit in de kelderruimte van zijn woning startte, de omzet verdubbelen.

De naam ivizi is een verbastering van het Italiaanse woord servizio (service). Combineer dat met visie en ICT en je komt uit op ivizi, de Apple Premium Reseller met een eigen technische afdeling. De Vree: “Voor zakelijke klanten in het midden- en kleinbedrijf richten we de complete ICT-omgeving in. Hardware, software, training, onderhoud, ondersteuning en uiteraard service bij storingen. Dat doen we ook voor onderwijsinstellingen en gemeenten.” Het bedrijf werkt alleen met Apple. “In 1995 heb ik die keuze gemaakt. Ik ben met het merk opgegroeid. Eerst als grafisch ontwerper, daarna als verkoper. Je hebt twee werelden: Apple en de rest. Ik vind dat je die niet naast elkaar in één winkel kunt zetten.

Ik was in 2003 de eerste die in Nederland een Apple Centre opende. Nu hebben we in Limburg meerdere vestigingen met het predicaat Apple

Premium Reseller. Die naam voer je alleen als je exclusief Apple verkoopt. Dat wil ik zo houden.”

Zelfstandig na faillissement werkgever In 1995 begon De Vree zijn firma, een bewuste keuze? “Absoluut. Het bedrijf waar ik voor werkte ging failliet. Met acht jaar Apple ervaring was het voor mij vanzelfsprekend dat ik het op eigen kracht moest proberen. Vanuit de kelder van ons huis ben ik toen gestart met de verkoop van Apple computers. Mijn droom destijds was om de grootste en de beste van Limburg te worden. Na het vertrek van Steve Jobs destijds ging het niet goed met de verkopen van Apple. Alleen voor grafische bedrijven bleef Apple het nummer-éénmerk. Dat speelde mij in de kaart. Het aantal klanten groeide snel. Ook omdat ik de apparatuur ter plekke installeerde inclusief software én

service. Vanaf de eerste dag heb ik dat totaalconcept aangeboden. Een computer ergens kopen is niet zo moeilijk, maar ondernemers willen méér.

Ze willen ontzorgd worden, niet bezig zijn met computers en al zeker niet met storingen. Die visie sloeg aan.” Zijn bedrijf groeide mee met het merk Apple, dus was zijn keuze van destijds de juiste. “Dat is mij te gemakkelijk. Misschien is Apple wel zo groot geworden dankzij de resellers, de ondernemers dus. Wij moeten écht wel ondernemen, leren en hard werken om Apple producten aan de man te brengen. Het is nog niet vanzelfsprekend dat je je bedrijf automatiseert met Apple producten. Wij zijn dan ook continu bezig om bedrijven kennis te laten maken met Apple. Het is dus geen kwestie van meeliften op het succes.” (www.ivizi.nl)

Hoe creatief wil je het hebben?

VENLO - De ondernemers Carlo Lurasco en Twan van Dijk koppelen hypermoderne printers aan een computergestuurde snijmachine waardoor speciaal, levensgroot printwerk direct geleverd kan

Bij My Visuals draaien ze hun hand niet om voor een olifant op ware grootte.

worden op vrijwel elke materiaalsoort. “Die combinatie vind je, zover we weten, nergens anders in Europa.”

Direct een poster nodig van twee bij één meter?

Het wagenpark in een paar uur voorzien van het nieuwe magnetische bedrijfslogo? Verlegen om een paar honderd gadgets om uit te delen tijdens de beurs die vanmiddag begint? Op papier, karton, kunststof of metaal? MyVisuals.nl regelt het. Manshoge voetballers, banners en enorme stripfiguren trekken de aandacht in de showroom in Venlo. Op en rond de showtafels reclameborden, bierviltjes, bedrijfsborden, bedrukte spiegels, naambordjes, magneetfolie, fotopuzzels, spandoeken, wanddecoraties, enzovoort.

Prachtig werk, maar de buitenstaander ontgaat het innovatieve. “Kom verder”, zegt commercieel directeur Carlo Lurasco als hij de deur naar de cleanroom opent. “Ziehier de meest geavanceerde printers waarmee we direct op elk gewenst materiaal een afbeelding kunnen afdrukken. Deze

31 |

machines van Océ zijn op zich al wondertjes van innovatie en technisch vernuft. In nog geen tien minuten print je een afbeelding van drie vierkante meter uit in full colour. Haarscherp. Wij hebben daar de meest moderne snijmachines bij gezet zodat we het product meteen kunnen afleveren. Die combinatie vind je, zover we weten, nergens anders in Europa. Hoe creatief wil je het hebben?”

Gebaande paden verlaten Lurasco startte het bedrijf najaar 2010, samen met zijn zakenpartner Twan van Dijk. Een verrassende keuze, want een technisch bedrijf leiden is iets anders dan een management- en coachingpraktijk die de schoolvrienden van weleer sinds enkele jaren samen drijven. Bovendien hadden beiden geen ervaring in de grafische we-

reld. Carlo Lurasco: “Twan van Dijk komt uit de technische hoek en zat lang in de logistiek, zelf heb ik voor verschillende IT-bedrijven en KPN gewerkt, veelal in commerciële functies. Later hebben onze wegen zich weer gekruist. Kennissen van Océ tipten Twan over de nieuwe printer die op de markt zou komen. Het idee pakte ons meteen. Iets compleet nieuws beginnen, de gebaande paden verlaten. We zagen een unieke businesscase en dus ging het roer om.” Waarmee je nog niet meteen een paar ton bij elkaar hebt om printers en snij-apparatuur aan te schaffen.

“Nee, makkelijk geven de banken geen krediet.

Uiteindelijk heeft het vier maanden geduurd voordat we een bank hebben kunnen overtuigen met ons businessplan.” (www.myvisuals.nl)

32 |

Acht succesverhalen

Oplossingen die de standaard overstijgen Jan Baggen studeert nog aan de HTS als hij in 1986 zijn bedrijf CADAC (automatiseringsoplossingen) opricht. In 1998 wordt hij uitgeroepen tot Manager van het Jaar, 32 jaar jong. Anno 2013 leidt hij een internationale ICT-onderneming met 250 medewerkers (jaaromzet: bijna € 30 miljoen). Meest recente wapenfeit: de opening van een campus in Vianen die ruimte biedt aan 125 bouwkundige, installatietechnische, civieltechnische en geo-specialisten. “Een mijlpaal voor ons ambitieus groeiscenario.”

Tien, twaalf jaar geleden zat het tegen. Baggen: “Na de millenniumwisseling keerde het geluk. Er kwamen arbeidsconflicten, ontevreden klanten, de omzet daalde, de marges krompen. In één keer moest de Manager van het Jaar managen.

Dat is geen kunst als er groei is en de bomen tot in de hemel groeien, maar bij een sanering is dat echt wat anders. Dat heb ik wel ervaren toen we in 2003 een aantal onderdelen moesten laten failleren en mensen ontslaan. We zijn gestopt met het op grote schaal detacheren, met het verkopen van hardware. Nee, een nederlaag vond ik dat faillissement nou ook weer niet. Het is niet erg om af en toe op je bek te gaan. Het dwingt je keuzes te maken. We moesten feitelijk opnieuw beginnen. Terug naar het CADAC van 1997: een consultancybedrijf met een hoge

toegevoegde waarde voor de klant. Detachering paste daar niet meer in.”

Doelstelling: 50 miljoen omzet CADAC boekt op dit moment prima resultaten doordat alle puzzelstukjes helemaal op zijn plaats gevallen. “We hebben geïnvesteerd in kennis, in goede mensen en dat werpt nu zijn vruchten af. Het is voor het eerst dat alle onderdelen bijdragen aan de winst. Het is ook zo dat we in het verleden niet altijd de goede beslissingen hebben genomen. Ik zag kansen in de VS, maar Boston bleek niet de juiste vestigingsplaats. Nu zitten we in Houston, in het hart van de oil and gas. Daar halen we prachtige accounts binnen. We winnen regelmatig tenders van grote beursgenoteerde bedrijven. Waarom? Omdat

Jan Baggen, CEO CADAC Groep, opent het kantorencomplex in Vianen, oktober 2012.

wij de specifieke vakkennis hebben. Wij bedenken oplossingen die de standaard overstijgen.

Onze ingenieurs hebben specialistische kennis en daarnaar zijn bedrijven op zoek. Alleen met kennis kun je in de nichemarkten overleven.”

Ook CADAC voelt de crisis. “De markten groeien niet echt. Maar wij weten concurrenten te verdringen en verder doen we strategische overnames. Daardoor blijven we groeien. Ik ga geen prognoses geven, maar de doelstelling om naar de vijftig miljoen omzet door te stomen, staat nog steeds.” (www.cadac.com)

Straks alleen nog reclame gebaseerd op ‘profielen’ Op zijn 22e verkocht Arjen de Koning zijn eerste computer aan een medestudent van de HEAO. Ruim twintig jaar later is hij eigenaar van Paradigit. Met tientallen vestigingen (o.a. in Maastricht en Roermond), 400 medewerkers en een jaaromzet van 120 miljoen de grootste gespecialiseerde com-

Arjen de Koning, oprichter Paradigit: “Ik geloof in de combinatie, in multichannel.

De jongste branchecijfers geven me gelijk.”

puterwinkelketen van Nederland. Van verzadiging is geen sprake. “Ik ben niet bezig met gisteren of vandaag, maar met morgen. Koploper blijven vergt visie, over de horizon heen kijken.”

Als een koploper mag Paradigit gerust gekwalificeerd worden. Zes keer op rij werd het bedrijf door de klanten uitgeroepen tot de beste winkelketen in zijn branche. Eén keer zelfs tot beste Nederlandse winkelketen overall. “Ja, dan sta je daar bovenaan het lijstje met namen als de HEMA, Karwei, IKEA en Hunkemöller. Grote ondernemingen met een lange historie en grote faam. Kippenvel, absoluut.” Gisteren telt niet, vandaag niet, mórgen, daar gaat het om. “Het is mijn visie op ondernemen. De concurrentie voor blijven, telkens een stapje extra zetten.

Ik wil met Paradigit blijven groeien. Trends en ontwikkelingen als eerste zien, nieuwe markten veroveren.” Als student aan de Fontys Hogeschool in Eindhoven zag hij begin jaren negentig handel in de verkoop van zelf samengestelde

33 |

computers. “De gevestigde fabrikanten vroegen exorbitant hoge prijzen voor pc’s. Terwijl je de verschillende componenten gewoon bij de toeleveranciers kon bestellen.” Fluitje van een cent om zelf met componenten een computer in elkaar te sleutelen en met randapparatuur onder eigen merknaam te verkopen. “Dat werd dus Paradigit en het liep meteen als een trein.”

Integratie van tv, desk- en laptop, tablet, smartphone Waar diverse computerspecialisten de laatste jaren het loodje legden, groeide Paradigit uit tot een megaketen. Hij verwacht niet dat het aantal winkels sterk zal groeien. Heeft dat te maken met de opkomst van de webshop? “Ten dele. Er is altijd een grote groep mensen die het liefst in

de winkel een computer koopt. Daarnaast heb je de webshops. Bij ons kun je ook online kopen met behoud van service. Ik geloof in de combinatie, in multichannel. De jongste branchecijfers geven me gelijk.” De wereld waarin hij verkeert verandert elke dag. “Mensen willen persoonlijk benaderd worden. Via internet maar ook via televisie. Google-TV is een voorbeeld. De consument krijgt alleen die reclame te zien waar hij of zij interesse in heeft, gebaseerd op profielen. Je ziet een toenemende integratie van tv, desktop, laptop, tablet en smartphone. Daar spelen we op in met een breed assortiment computers, maar we gaan geen andere spullen verkopen zoals navigatiesystemen of telefoons. We blijven bij ons core business.” (www.paradigit.nl)

34 |

Digitale mogelijkheden

Van Layar tot Paypal CHANGE maakt tal van opties mogelijk: Website Teksten Beelden (video) Google maps locatie Sociaal media account (met eventuele opties, een like e.d.) iTunes link

E-mail bericht met adres waar het naar toe wordt gestuurd Contactpersoon of contactpersoon contacteren ‘Paypal nu kopen’- link; online bestellen van product/dienst

Standaard tekst Telefoonnummer WhatsApp bericht Skype nummer SMS bericht E-mailadres

Van App tot Twitter Hier een overzicht van de commercials (‘advertenties’) en eventuele toepassingen voor de klant: Verspreid de App van uw eigen bedrijf via CHANGE. Genereer extra traffic (bezoekers) naar uw bedrijfswebsite via CHANGE. Breng potentiële klanten direct in contact (telefoon, sms, mail) met uw bedrijf via CHANGE. Nodig potentiële klanten uit voor een (op stapel staand) event (VCALENDAR) via CHANGE. Vergroot uw zakelijke community (Linkedin, Facebook, Twitter) via CHANGE. Maak via CHANGE de locatie van uw bedrijf bekend (Google maps).

Voor meer informatie Vinda Media Havenstraat 2A | Postbus 7160 | 6050 AD MAASBRACHT T 0475-463 465 | F 0475-464 552 | E fons@vindamedia.nl www.vindamedia.nl

Genereer naamsbekendheid van/voor uw bedrijf (promotiefilmpje, flyer, tekst) via CHANGE. Verkoop uw product of dienst (Paypal) direct aan potentiële klanten via CHANGE.

Change verschijnt 6x per jaar CHANGE verschijnt 6 x per jaar. Dit is uitgave 1 van 2013.

Hieronder alvast de verschijningsdata (print en online) van de eerstvolgende 3 uitgaven in 2013.

Tarieven commercials (‘advertenties’)

Datum verschijning

1/1 pagina: € 1350,00

Uitgave 2

Maandag 22-04-2013

1/2 pagina: € 725,00

Uitgave 3

Maandag 17-06-2013

Uitgave 4

Maandag 23-09-2013

1/3 pagina: € 525,00 1/6 pagina: € 280,00

Op de dag dat de nieuwe uitgave op print verschijnt, staat deze ook online:

Exclusief btw

www.changelimburg.nl

Beschikbare formaten t.b.v. commercials (‘advertenties’) 1/1 pagina: 240 mm x 165 mm (bxh) 1/2 pagina: 210 mm x 66 mm (bxh)

Voor meer informatie Vinda Media Havenstraat 2A | Postbus 7160 | 6050 AD MAASBRACHT T 0475-463 465 | F 0475-464 552 | E fons@vindamedia.nl www.vindamedia.nl

35 |

1/3 pagina:

66 mm x 138 mm (bxh)

1/6 pagina:

66 mm x 66 mm (bxh)

www.anditour.nl Commercial