De Bosgazet verschijnt viermaal per jaar, het is een uitgave van de Antwerpse Bosgroepen en wordt zowel digitaal als per post verstuurd naar leden en geïnteresseerden.
Verantwoordelijke uitgever en eindredactie: Stephanie Van Loock
Lay-out: Koloriet - Leefdaal
Contact rond Bosgazet: Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo, 014 27 96 57 zuiderkempen@bosgroep.be www.bosgroepen.be.
Bij het verschijnen van deze editie, staan onze bomen in volle herfstmodus. Een feno meen dat we reeds in de zomermaanden zagen. Wat zo’n mooi jaarlijks ritueel is als aankondiging van een nieuw seizoen, blijkt de voorbije jaren eerder een teken aan de wand van droogtestress. Bosgroepen hebben de volgende jaren dan ook een rol te spelen om met deze klimaatuitdagingen aan de slag te gaan en onze bossen weer baar te maken. In onze bestaande bossen, in de nieuwe bossen, ... iedere beheer maatregel wordt getoetst aan klimaatslim bosbeheer. We laten jullie in deze editie ook proeven van de ervaringen van een aantal boseigenaars op bosgroepenreis in Roemenië. En Dirk komt aan het woord als vriend van het bos, actief bij de Provincie Antwerpen. De Bosgroepen en hun vrijwilligers zaten niet stil en dat lees je uitge breid in ons bosgroepennieuws.
Tot slot nodigen we jullie van harte uit op onze verschillende buitenactiviteiten de volgende maanden, waarbij we op 12 oktober één van onze boseigenaars in de kijker zetten tijdens de Dag van de Boseigenaar. Van harte welkom op deze unieke wan deling!
Maak er een bosgezellig najaar van!
Martine en Frederic Co-voorzitters Bosgroep Antwerpse Gordel vzw
Veel van de bossen in Vlaanderen zijn in privéhanden. De bosjes zijn vaak kleiner dan een hectare en zeer versnipperd. Om op een duurzame en rendabelere manier aan bosbeheer te doen, zijn De Bosgroepen opgericht ter ondersteuning van de vele boseigenaars. Boseigenaars krijgen een professioneel advies en kunnen samenwer ken met andere boseigenaars in de buurt. Elke boseigenaar is vrij om al dan niet gratis lid te worden en gebruik te maken van De Bosgroep-diensten. Men behoudt de volledige zeggenschap over het beheer van zijn eigendom. Een kans om te grijpen!
De belangrijkste taken van De Bosgroep zijn informeren, sensibiliseren en organise ren. Je kan ons contacteren voor: gratis, onafhankelijk en vrijblijvend advies informatie over hoe je bos duurzaam kan beheerd worden organisatie van wandelingen, cursussen en excursies uitvoering van gezamenlijke bosbeheerwerken: dunnen, exotenbeheer, houtver kopen
hulp bij de bosadministratie: kapmachtigingen, subsidies en beheerplannen ondersteuning bij aanplantingen optimaliseren van de toegankelijkheid van je bos
Verhuisd? Vragen over uw lidmaatschap? Neem dan contact op via 014 27 96 57 of zuiderkempen@bosgroep.be
De Bosgazet of Nieuwsbrief analoog of digitaal ontvangen? Of dit aanpassen? Kan je zelf doen via de link web.provincieantwerpen.be/cn/avrml/bosgroepen.
Op 8 augustus lanceerde Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir een algemeen en permanent verbod om te roken of vuur te maken in bossen, natuurreservaten en natuurgebieden die vallen onder een natuurbeheer plan. Het was al verboden om vanaf risicocode geel te roken of vuur te maken in Vlaamse bos- en natuurgebieden, maar dat verbod is dus veralgemeend. De droogte heeft een nefaste invloed op de wei nige natuur die Vlaanderen kent dus deze moet zo goed mo gelijk beschermd worden en Demir zet met dit verbod al een stap in de goede richting!
Meer dan 80% van wat we eten kopen we via de supermarkt waardoor ze de mogelijkheid hebben een milieu- en klimaatvriendelijk voedingspa troon te promoten. Superlijst wil ervoor zorgen dat supermarkten meer inzetten om hun klanten te helpen om gezond, duurzaam, diervriendelijk en eerlijk te winkelen. In België doet Superlijst onderzoek bij verschillende supermarkten zoals Colruyt, Delhaize, Carrefour, Aldi en Lidl rond het the ma milieu. Er wordt hierbij vooral gekeken naar de inspanningen die de supermarkten momenteel leveren om de verkoop van dierlijke eiwitten te verminderen, te kiezen voor producten uit duurzame landbouw, en ont bossing en voedselverspilling tegen te gaan. In november presenteert Su perlijst de resultaten van dit onderzoek.
e Tamme kastanje is een zeer gekende boom in zowel Nederland als in België. Met zijn vruchten als duurzame zetmeelbron en duurzaam hout is het een boom die voor veel toepassingen kan gebruikt worden. Zelfs de bolsters, schors, bladeren en wortels kun nen bruikbare producten opleveren! Voor de aanplant van deze imposante bomen moet er op veel zaken gelet worden zoals bodem, teeltdoel, keuze van rassen, bestuivers, etc. Wil je dit alles ontdekken en meer? Bestel dan snel het boek ‘Tamme kastanje’ bij de betere boekenwinkel of via (Belgische) websites! Als je hierover meer informatie wil, mag je de bosgroep contacteren.
Nieuw boek door Anne Oosterbaan: Tamme kastanje (Castanea spec.) voor vruchten, hout en bijproducten
Roken en vuur maken voortaan altijd verboden in Vlaamse bossen!© Anne Oosterbaan
Wanneer je aan predatoren denkt, denk je waar schijnlijk meteen aan soorten zoals vossen en kraaien. Soorten als de koolmees, de patrijs, de grutto of de groene kikker, komen misschien niet meteen in je op. Nochtans zijn deze soorten ook predatoren van insecten en andere ongewervelden. Predatoren zijn over het algemeen dieren die actief op andere dieren actief jagen voor voedsel. De meeste predatoren val len trouwens zelf ten prooi aan soorten die hoger staan in de voedselketen.
Verder kunnen predatoren opgedeeld worden in generalisten en specialisten. Specialisten hebben zich toegespitst op één enkele prooisoort of groep en hun populatie volgt dan ook de populatie trend van hun prooi. Generalisten daar entegen zijn soorten die eten wat ze kunnen vangen en zijn dus in staat ook te leven van andere voedingsbronnen zoals wilde bessen of achtergelaten af val van mensen.
Veel predatoren zoals vossen, steen marters en insectenetende vogels heb ben een territorium dat ze op zijn minst verdedigen tegen soortgenoten. De grootte van dit territorium hangt meest al af van het voedselaanbod in dat ge bied. Zo wees onderzoek uit dat het ter ritorium van bv. stadsvossen in Bristol ongeveer 30 ha bedraagt, dat van vos sen in landbouwgebied in Midden-Enge land tussen de 100 en 200 ha en dat van vossen in het kale hoogland van Noord-Engeland maar liefst 1.000 ha! Eens de territoria in een gebied zijn in genomen, is ook het maximaal aantal van predators bereikt voor dat gebied. Nieuwe jongen worden daardoor ver plicht om weg te trekken om hun eigen territorium te zoeken.
Zwarte kraaien en sommige andere soorten zijn sociale dieren en hebben zich volledig aangepast aan de mens. Zij eten naast hun prooien ook van gewas sen en menselijk afval. Hun aantal hangt enkel en alleen af van het voedselaan bod.
Een apart geval zijn huiskatten en verwil derde katten – niet te verwarren met de
inheemse Europese wilde kat. De wilde kat heeft in de natuur een territorium van 1,5 à 2km2, maar op 1km2 leven gemid deld 70 huiskatten (zonder verwilderde katten te rekenen). Elke huiskat vangt per jaar gemiddeld 40 prooien. Dit komt per 1km2 overeen met 2.800 prooien per jaar en voor heel België zelfs met 84 mil joen prooien! De reden hiervoor is na tuurlijk dat huiskatten thuis gevoerd worden door hun baasjes. Het vangen van prooien is voor hen dus eerder een tijdverdrijf. De impact op de biodiversi teit is evenwel groot.
Predatoren krijgen vaak de schuld van de achteruitgang van vele soorten. Denk hierbij aan de patrijs en de weidevogels of de kievit en de grutto. Er zijn naast predatie echter ook andere factoren die invloed hebben op het voortbestaan van soorten. Habitatkwaliteit heeft bijvoor beeld zelfs een grotere directe en indi recte impact op de achteruitgang van soorten. Eenvoudig gezegd gaat het bij habitatkwaliteit vooral om voedselaan wezigheid en schuilplekken voor een soort. Deze twee elementen zijn nu net een groot probleem in Vlaanderen.
Neem nu bijvoorbeeld de patrijs. De po pulatie van deze typische akkervogel is de laatste jaren sterk achteruit gegaan door zijn nood aan een kleinschalig, ge sloten agrarisch landschap met veel ha gen en een ruige vegetatie onmiddellijk erlangs, verloren hoekjes en een grote gewasdiversiteit met veel kruiden. Deze types vegetatie en zeker de optimale
combinatie zijn door intensifiëring van de landbouw zo goed als verdwenen. De combinatie van deze types vegetatie is zeer belangrijk voor de patrijs omdat ieder type vegetatie een andere functie heeft.
De haag dient bijvoorbeeld als schuilge legenheid tegen predatoren. De verruig de vegetatie langs de heg wordt ge bruikt om te broeden en eveneens om te schuilen voor predatoren. De kruidenen bloemrijke vegetatie zijn nodig voor de kuikens om er naar insecten te zoe ken. Kuikens van patrijzen moeten direct na het uitkomen zelf op zoek naar voed sel. Ontbreekt er één van deze vegetati etypes of is deze maar in beperkte mate aanwezig, dan zullen de patrijzenkuikens het moeilijk hebben om voldoende voedsel te vinden of zich te verstoppen voor predatoren. Zo is het broedsucces in akkerranden van minder dan 10 meter breed zeer laag omdat alle nesten ge vonden worden door grondpredatoren. De predatoren lijken dan wel de oorzaak voor dit lage broedsucces, maar de ech te oorzaak is de lage habitatkwaliteit die te weinig beschutting biedt voor het nest. Wanneer de broedrand echter breder is dan 12m, stijgt de kuikenover leving met 64%!
Predatie kan bijdragen aan de achteruit gang van een soort, maar het grootste probleem is bijna altijd een te lage habi tatkwaliteit. Om echt iets te veranderen in de goede richting, zal er dus op veel plaatsen sterk moeten worden ingezet op het verbeteren van de habitat!
Artikel door Frederik Lembreght, vzw Bosgroep IJzer en Leie vzw
Je hebt het ongetwijfeld al op het nieuws gehoord. Met hun weinige neer slag en hoge temperaturen zijn juli en augustus de droogste zomermaanden sinds 1833! Jaar na jaar blijven we droog terecords verbreken. Het is duidelijk dat de klimaatverandering ons in een nieuw tijdperk brengt met zomers gekenmerkt door extreme droogte. Veel mensen zoeken met dit warme weer daarom ook verkoeling in onze bossen. Niet onlo gisch want er is aangetoond dat de ge middelde en maximale temperatuur res
pectievelijk gemiddeld 1,7 °C en 4,1 °C lager zijn onder de kronen van de bo men. Maar ook onze bossen lijden enorm onder deze periodes. Er wordt verwacht dat deze aanhoudende droogtestress zal leiden tot het verlies van verschillen de boomsoorten, vooral in gebieden waar bossen sterk versnipperd zijn zoals in Vlaanderen.
Het lijkt alsof de afgelopen jaren de herfst al in augustus van start gaat. Veel bomen verliezen hun bladeren en vruch ten vervroegd waardoor er op sommige
plaatsen al een heus bladerentapijt te vinden is in het midden van de zomer. De reden hiervoor is dat de bomen hun bladeren vervroegd laten vallen als ver dedigingsstrategie tegen de aanhou dende droogte. Via verdamping verlie zen ze veel water en omdat er zo weinig water in de grond zit kunnen ze zich dit niet veroorloven. Door de bladeren af te stoten kunnen de bomen het weinige vocht dat ze hebben bijhouden. Natuur lijk heeft dit ook negatieve gevolgen. Bladeren zijn heel belangrijk voor de bo men om te groeien. Als ze minder blade ren hebben, kunnen ze minder voedsel voorraden aanleggen. Dit is geen ramp als deze periodes tijdelijk zijn want bo men kunnen zich goed herstellen. Het probleem is dat door de klimaatopwar ming al een aantal jaren de droogte blijft aanhouden waardoor ze steeds kwetsbaarder worden en ook vatbaarder voor insecten en schimmels. Denk hierbij aan plaaginsecten zoals de letterzetter bij fijns parren of de eiken prachtkever bij eiken. Daarnaast stijgt ook het risico op bosbran den enorm wat ook grote gevolgen heeft voor de natuur.
Niet alle boomsoorten zijn natuurlijk even gevoelig voor deze droogteperio des. Haagbeuk, Zomer- en Wintereik, Zomerlinde en Winterlinde zijn bijvoor beeld meer bestand tegen deze perio des. Twee inheemse soorten die zeer
gevoelig zijn aan deze droogte zijn beu ken en fijnsparren. Beuken hebben een oppervlakkige wortelgestel wat hen kwetsbaar maakt. Het zijn dan ook echte bosbomen die het liefste in schaduwrij ke bossen bij elkaar staan. Fijnsparren, een soort uit vochtige berggebieden, is ook minder goed opgewassen tegen droogte. Ze zijn al haast volledig ver dwenen door de combinatie van droog te en de letterzetter. Een lichtpuntje is dat bomen die in bossen staan over het algemeen beter gebufferd zijn tegen de effecten van droogte door hun microkli maat. Bomen in een gesloten bosver band kunnen dus veel beter weerstaan aan droogte. Het is eigen aan bossen dat ze vochtiger en koeler zijn. Hierdoor zijn hun overlevingskansen groter. Een uitzondering hierop is de bosrand waar de klimaatbuffering minder sterk is. In Vlaanderen zijn er bijna 70.000 km aan bosranden door landschapsversnippe ring. Hier zien we dan ook dat bosspeci alisten zoals klaverzuring, daslook en boshyacint, riskeren sterk achteruit te gaan als gevolg van klimaatverandering in combinatie met versnippering. Gene ralisten zoals brandnetel en look-zon der-look zullen hierdoor dan de boven hand krijgen. Dit kan uiteindelijk resulteren in verlies van biodiversiteit!
Gelukkig is het antwoord ja. Het in stand houden van goed gebufferde boskernen is daarvoor van groot belang. Biodiversi teit lijkt hierbij alvast een sleutelwoord. Zoals we reeds aantoonden reageren boomsoorten verschillend op droog testress en is het dus belangrijk om een gemengd bos te hebben. Er moet daar om gestreefd worden naar structuurrijke en gemengde bosbestanden zodat er voldoende risicoverspreiding is. Ook de versnippering moet zo veel mogelijk te gengegaan worden. Dit kan door bosuit breiding zoveel mogelijk aan te sluiten bij bestaand bos. Ook de juiste bosbeheer is hierbij belangrijk. Een meer gesloten kronendak en meer biomassa kan kli maatextremen beter bufferen. In geslo ten bossen zorgt het bosmicroklimaat ervoor dat de luchtvochtigheid en de bo demvochtgehaltes hoog blijven. Dit buf fert de temperatuurextremen die we momenteel zien. Het is dus van groot be lang dat we onze bossen goed blijven opvolgen en hen zoveel mogelijk wape nen tegen de opeenvolgende droogtes met klimaatslim bosbeheer!
Inspiratie gehaald uit artikel “Waarom bosplanten in Vlaanderen extra vatbaar zijn voor droogte” door Leen Depauw en Pieter De Frenne (Forest & Nature Lab, UGent)
gen. Het volledige bosareaal van Romsil va in Piatra Neamt is ook FSC gecertifi ceerd. Het maakt ons alvast benieuwd naar wat exact in de nationale FSC stan daard staat, want zaken als (dik) dood hout en habitatbomen waren zo goed als nergens te zien.
We staan nu aan een padje dat recht omhoog tegen een steile helling op het bos in loopt. We klauteren naar boven en weten vanaf nu dat de Roemeense woorden “steil” en “niet zo ver” net iets anders betekenen dan in het Neder lands. Het valt ons op dat alle bomen op twee plaatsen geschalmd zijn: eenmaal op borsthoogte en dan nog eens aan de voet van de boom. De boom wordt af gezaagd net boven de schalm aan de voet, die blijft dan zichtbaar voor con trole na exploitatie. Viorel licht ons toe hoe de controlesystemen bij Romsilva in elkaar zitten. Het is een complex sys teem waarbij de boswachters grote ver
antwoordelijkheid dragen indien er over exploitatie plaatsvindt. Boswachters geven geëxploiteerde volumes op een tablet in die dan direct via de cloud naar een centrale databank worden ge stuurd. Hierdoor kunnen houtvolumes tot op de vrachtwagens gecontroleerd worden en wordt illegale houtkap ver hinderd. Momenteel wordt zelfs geëx perimenteerd met het plaatsen van een chip in elke boomstam, benieuwd hoe dat verder gaat evolueren want dat heeft ook een prijs.
Maar waar gaat al dat hout naartoe? In Roemenië wordt ongeveer 19.000.000m3 hout per jaar geoogst. Het grootste deel van het hout wordt geëxporteerd via de Zwarte Zee. De beuken gaan veelal richting Egypte of het oosten. Het naaldhout vertrekt via Oostenrijkse zagerijen naar o.a. Japan, China of de VS. Romsilva heeft zelf ook een zagerij waar 1.500.000m3 per jaar verzaagd kan worden. Over het hele land wordt 5.000.000m3 verzaagd en de rest verlaat Roemenië als rondhout. Momenteel is er geen houtverwerkende
industrie meer in het land om het hout te verwerken tot hoogwaardige produc ten. Het verdwijnen van die plaatselijke lokale keten is natuurlijk jammer, omdat daarmee ook een belangrijk deel van de toegevoegde waarde elders wordt ge realiseerd. Daarnaast wordt er ook heel wat hout door de lokale bevolking als brandhout benut. De prijzen van het hout leken ons toch op een behoorlijk niveau te liggen. De vergoedingen voor het handwerk in de bossen liggen duide lijk lager dan bij ons, wat wellicht ver klaart dat het moeilijker wordt om uit voerders voor het diverse werk te vinden.
Plaatselijk te gebruiken brand hout, à la Lars Mitting © Paul Van den Bossche
Landschap aan de voet van de Karpaten © Paul Van den BosscheIn een jong bestand zien we twee paarden aan het werk die een vroege dunning helpen uitvoeren. Het is een erg geaccidenteerd terrein, en de paarden, toch een kleiner formaat dan onze Brabanders, moeten stevig werken om de afgezaagde bomen onderuit en de helling op te trekken.
© Tom VetsWe bezoeken ook een 1064ha groot oerbos waar er al sinds 1875 een nulbe heer van kracht is. Enkel de omliggende graslanden worden om de twee jaar ge maaid teneinde de successie te stop pen. De totale opstand wordt geschat op een 460–520m3 per hectare en het volume dood hout wordt geschat op meer dan 30m3 per hectare. In het ge bied zouden naast allerhande wilde fau na en een gezonde berenpopulatie ook drie lynxen actief zijn. Het oerbos be staat voornamelijk uit fijnspar, den, beuk
en taxus. Sommige exemplaren zijn tot meer dan 200 jaar oud, 50m hoog en hebben een diameter van 140cm.
De bosgroepreizigers wilden beren in de natuur zien. ‘Neen’, verzekerden de plaatselijke bosbeheerders ons, ‘dat wil je niet’. Getuige daarvan enkele foto’s van door beren aangevallen collega’s, gruwelijke wonden! Daarbij moet je niet enkel de bek vrezen, maar zeker ook de klauwen aan hun poten. Het dichtst dat we bij een beer zijn gekomen was een
recente pootafdruk in de modder aan de kant van de weg.
Bizons dan maar! Deze Europese bizon, eigenlijk moet je wisent zeggen, was uit gestorven in het wild, maar ook in Roe menië is er een herintroductieplan. Dat plan houdt in dat er wisents worden ge kweekt in een groot park, waarvan er jaarlijks een aantal in het wild worden uitgezet. Momenteel leven er meer dan 70 wisents vrij in de bossen in Neamt County en er werden al een 20-tal kalve ren in de natuur geboren. ’s Winters worden de kuddes wel nog bijgevoe derd met mineralen en zout. De wisents mogen voorlopig niet bejaagd worden, maar op termijn zou dat eventueel wel toegelaten worden. Soms komen de wi sents in de buurt van de lokale dorpen. Boeren kunnen een compensatie krijgen wanneer wisents schade hebben ver oorzaakt. Via educatie in de scholen tracht Romsilva een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak te creëren voor de aanwezigheid van de wisents in het landschap. De bedoeling is dat deze wisents zich uiteindelijk ook gaan ver mengen met deze in Polen en Oekraïne. In het park zelf konden we een aantal behoorlijk tamme exemplaren bewon deren, op 5m afstand, achter draad. Een
Rijke flora in hetbeetje teleurstellend dus voor zij die mee waren met de bosgroepenreis in Polen, waar we wisents in het wild heb ben gezien, zonder draad, maar geluk kig op wat grotere afstand.
Waar we tot nu toe op een hoogte van 600-800m boven de zeespiegel ver toefden en prachtige voorbeelden van fijnspar, beuken en zilversparren bossen zagen, gaan we nu richting een iets la ger gelegen gebied waar de eik op de voorgrond komt. We stoppen eerst aan een 15 jarige verjonging van eik en beuk, 12 ha groot, allemaal ontstaan uit natuur lijke verjonging. Ook hier is dit het resul taat van progressieve eindkappen om de natuurlijke verjonging zich te laten doorzetten. Het bestand staat vol mooie rechte eikjes en waarbij de dichte stand de natuurlijke takreiniging optimaal in de hand werkt. Het recept om deze kwali teitsboompjes te bekomen is om niet onder de 80% kroonsluiting te komen.
Op die manier blijft het bestand dicht
genoeg en is de onderlinge concurrentie groot genoeg. Anderzijds moeten de ei ken wel regelmatig bevoordeeld en vrij gesteld worden om meer schaduwtole rante en ongewenste soorten geen kans te geven en om de hoogte/diameter verhouding op peil te houden. Lange slanke stammen zijn namelijk een pro bleem bij hevige sneeuwval en daarvan krijgen ze heel wat gedurende de Roe meense winters. Het is trouwens deze sneeuwval die de natuurlijke verjonging vrijwaart tijdens exploitaties. Er wordt pas geëxploiteerd als er veel, ideaal <30 cm sneeuw ligt. We zijn allemaal onder de indruk van dit mooie resultaat. De zuiveringen die in deze fase van het be heer plaatsvinden zorgen voor kleine dimensies van hout wat als brandhout verkocht wordt. Ze krijgen hiervoor een prijs van 25-30 euro/m3, niet slecht.
Met de volgende stop nemen we een sprong in de tijd en zien we een eikenbe stand waarbij de laatste eindkap nog dient plaats te vinden. De eiken zijn er 170 jaar, hebben geen bijzonder grote kronen maar zijn naast waterlot wel van
goede kwaliteit. De prijzen die men voor deze eiken krijgt bij verkoop langs de weg liggen tussen de 300-400 euro/m3
Wat vooral in het oog schiet is de over vloedige dichte verjonging die in het be stand aanwezig is. De soortenrijkdom in dit bestand is enorm met lindes, es doorns, eik, beuk, haagbeuk, kers,… Het begin van een soortenrijk bestand?
Neen, dat toch niet. Geen plaats voor de linde of andere soorten die commercieel niet belangrijk zijn, de focus ligt hier dui delijk op economisch gewin. De bos wachters demonstreren hoe ze in deze verjonging met de hand (of met het kap mes) te werk gaan om de soortensa menstelling te sturen en de eikenverjon ging te bevoordelen. Lindes en esdoorns worden geknikt aan een sneltempo. Dat het snel moet gaan moet wel als je weet dat je 200 euro/ha krijgt voor dit werk.
In dit bestand wordt, zoals overal, ge werkt met vaste ruimingspistes die soms wel tot wel 160m uit elkaar kunnen lig gen!
We besluiten met een pintje in de hand dat we sterke staaltjes bosbouw zagen: economisch bosbeheer gestoeld op na tuurlijke processen en duurzaamheid, die Roemenen kunnen er wat van!
Auteur: Lode Corluy met dank aan Paul Van den Bossche, Hannes Cosyns, Lotte Van Nevel, Sander Van Daele, Bram Coupé en Tom Vets voor tekst en foto’s. “Wilde” bizons in het park © Paul Van den Bossche Eikenbos, op wat lagere hoogte, met veel natuurlijke verjonging © Tom VetsOp 4 mei, 28 en 29 juni organiseerde Bosgroep Antwerpse Gordel een bosconsulentenopleiding op kasteeldomein Vrie selhof (Ranst). Onder leiding van Simon De Smedt en Bert Van Gils werd op drie avonden tijd de bosgroepwerking, de ecolo gie en de regelgeving rond bosbeheer toegelicht. Natuurlijk konden enkele versnaperingen en een lekker kloempenbiertje hierbij niet ontbreken! Naast theorie waren er ook praktijkoefe ningen waar de consulenten mee op stap gingen om hun op gedane kennis te testen. De consulenten ruilden maar al te graag de vergaderzaal in voor het bos om te oefenen op schal men, soorten herkennen en een beheerplan opstellen op het domein van het Vrieselhof. Het mooie weer zorgde ook mee voor een aangename sfeer en het enthousiasme om bij te le ren. Op de laatste avond kwam voorzitster Martine Van Goe them langs om de nieuwe consulenten te leren kennen en de sessie mee te volgen. In het najaar zal er een ‘opfrissingsmo ment’ voorzien worden van deze opleiding. Op 17 augustus stond een gezamenlijk schalmoefening op het programma waarbij het schalmen voor brandhout en industriehout nog meer in detail aan bod kwam.
Heb jij ook interesse om deel uit te maken van ons team bosconsulenten? Neem zeker eens contact op met je Bosgroep!
Mijn naam is Stephanie Van Loock en sinds 1 juli werk ik als nieuwe kracht bij de Bos groep Antwerpse Gordel. Hoog tijd dus voor een korte introductie! Ik ben opge groeid in Duffel en al van kleins af aan geïntrigeerd door alles wat met natuur te maken heeft. In de zomer kon je me dan ook vaak vinden op de dijk langs het water op zoek naar diertjes in het gras of al wandelend nieuwsgierig naar alle verschillende planten die ik op mijn pad tegenkwam. Mijn liefde voor natuur bracht mij naar de opleiding biologie aan de Universiteit Antwerpen. Hier werd al snel duidelijk dat mijn interesse lag in het helpen de weinige natuur in Vlaanderen te beschermen. Dit zorg de ervoor dat ik mij in mijn verdere studies heb verdiept in het beheer van zowel land als water. Na mijn afstuderen was het even zoeken naar werk waar ik mijn passie kon uitoefenen. Na wat kortstondige projecten die slechts indirect invloed hadden op de natuur, ben ik dan ook heel blij dat ik de kans heb gekregen om bij de bosgroep te kunnen starten! Samen met jullie wil ik graag meehelpen om veerkrachtige bossen te creëren en jullie te ondersteunen met al jullie bosgerelateerde vragen. Hopelijk tot snel in het bos!
Stephanie
Familie: Rosaceae
Synoniem: gewone vogelkers
Meestal een grote struik die tot een 15 m hoge, meerstammige boom kan uit groeien. De schors is glad, zwartgrijs en bevat bleke horizontale lenticellen. Op vallend bij vogelkers is de amandelgeur, veroorzaakt door blauwzuur, die vrij komt bij kneuzing. De bladeren staan alternerend geschikt, zijn breed lang werpig tot eirond, toegespitst en onre gelmatig fijngezaagd. Ze zijn dofgroen van kleur en de zijnerven zijn onderaan uitspringend. Europese vogelkers kent een rijke voorjaarsbloei eind april-mei na het uitlopen van de bladeren. De ty pische witte bloementrossen staan eerst rechtop, maar gaan later over hangen en zijn zeer geliefd bij bijen. Vo gels houden dan weer van de blauw zwart glanzende steenvruchten.
Europese vogelkers is veel voorko mend in Europa en West-Azië. In België specifiek ook zeer algemeen op rijke leemgronden en in de duinstreek. In te genstelling tot de Amerikaanse vogel kers is de Europese variant inheems en autochtoon.
De Europese vogelkers is een halfscha duwsoort en komt daarom vooral voor op zonnige tot licht beschaduwde plaatsen. Verder is het een veeleisende soort die vochtige tot natte, matig voedselarme tot voedselrijke, zwak zu re, humusrijke zand- en leemgronden verkiest. Bosbouwkundig wordt de
soort voornamelijk gebruikt vanwege zijn goede strooiselkwaliteit. Het is een karakteristieke soort voor beek- en ri vierbegeleidende bossen zoals el zen-essenbos en elzen-vogelkersbos. Het is een ideale struiksoort voor in een biodiverse bosrand! Deze wordt daar om ook aangeboden tijdens onze bos randactie. Zie verder voor meer infor matie hier omtrent.
Ondanks de goede houtkwaliteit wordt het hout niet courant gebruikt gezien de beperkte grootte. De vruchten kun nen dienen als smaakmaker bij brande wijn en wijn. Ten slotte werd de schors in de Middeleeuwen gebruikt om er een aftreksel van te maken als opwekkend middel en als pijnstiller bij maagpijn, ter wijl men stukjes schors aan de buiten kant van de deur en in drinkwater hing als bescherming tegen de pest.
Amerikaanse vogelkers: waardevol meubelhout in Amerika, goed strooisel, en een snelgroeiende vulsoort die eco nomisch interessante soorten sneller de hoogte in trekt. Achteraf bekeken ook een invasieve exoot op armere bo dems net vanwege zijn snelle groei, kiemkrachtigheid en zeer brede ampli tude inzake lichtbehoefte en bodemei sen. Hierdoor is hij ook berucht gewor den onder de naam ‘bospest’. Hoe onderscheid je nu beide vogelkersen? Hiernaast een overzicht.
Dofgroen blad Bloeit in april-mei Voornamelijk in leemstreken Inheems en autochtoon Uitspringende nerven aan de onderkant van het blad Bleke lenticellen
Glanzend leerachtig blad Bloeit in mei-juni Voornamelijk in zandstreken Invasieve exoot Minder uitspringende nerven aan de onderkant van het blad Donkere lenticellen
© Paul Busselen © KULeuvenDe Antwerpse Bosgroepen stimuleren sinds 2006 de realisatie van bosranden via groepsaankopen van plantgoed. Vanaf dit jaar willen we dit succesverhaal nog sterker uitwerken door ie der bosrandtraject sterker te begeleiden en op te volgen Dankzij financiële steun van de provincie Antwerpen krijg je als lid van de Bosgroep 70% korting op het plantsoen en op de aanplant en beheer achteraf
In overleg met je contactpersoon bij je Bosgroep stel je een gevarieerd bosrandpakket samen die je in het najaar van 2022 wil aanplanten. We bieden verschillende soorten aan, die al naargelang je bosbodem geschikt zijn voor je bosrand. Sommi ge soorten zijn extra interessant voor vlinders, bijen, vogels, de bodem of als brandhout. Laat je bij twijfel of vragen zeker assisteren door een bos groepmedewerker: hij/zij kan je advies op maat van je bosper ceel geven.
Houdt daarnaast ook rekening met de voorwaarden hieronder en dan zien we uw vraag graag binnenkomen tegen ten laatste 14 oktober.
Voor leden van Bosgroep Antwerpse Gordel: mail naar: antwerpennoord@bosgroep.be of bel 03/355.09.40
Voor leden van Bosgroep Kempen Noord: mail naar: kempennoord@bosgroep.be of bel 014/85.90.19
Prijs: prijs overeen te komen locatie: Meerhout
Oppervlakte: 1,0315 ha Contact: notaris Laureys 014
Prijs: prijs overeen te komen locatie: Olen Oppervlakte: 0,6424 ha Contact: Christel Verstrepen: christel.verstrepen@skynet.be; 0473 42 60 29
Prijs: prijs overeen te komen locatie: Meerhout
Oppervlakte: 0,4053 ha Contact: Willy Thielemans: willy.thielemans@telenet.be; 0475 46 57 18
Voor leden van Bosgroep Zuiderkempen: mail naar: zuiderkempen@bosgroep.be of bel 014/27.96.57
Afhaalmoment op vrijdag 18 november: vanaf 9u in het Vrieselhof in Ranst (Antwerpse Gordel) vanaf 9.30u in het Prinsenpark in Retie (Kempen Noord) vanaf 12.30u bij boomkwekerij Armand Op De Beeck in Putte (Zuiderkempen)
Voorwaarden voor deelname aan de bosrandenactie Je bent boseigenaar en lid bij Bosgroep Antwerpse Gordel, Kempen Noord of Zuiderkempen. Je neemt contact op met je eigen bosgroep en vraagt ondersteu ning voor de aanleg van een bosrand. Geef al zoveel mogelijk aan over welke lengte en breedte je wilt aan planten.
Je koopt minstens 100 plantjes in totaal, van minstens 4 verschillende soorten Haagbeuk, liguster en veldesdoorn maken maximaal 25% van je pakket uit De meeste struikvormige soorten zitten per 25 in een pakket, enkele soorten zitten per 10!
Prijs: Prijs overeen te komen locatie: 2400 Mol
Oppervlakte: 0,2975 ha
Contact: paroso@outlook.be; 0496 80 93 16
Prijs: Vaste prijs: 1,5 € per m2 locatie: 5111 CC Baarle Nassau / Schaluinen Oppervlakte: 1,2 ha Contact koen.ceusters1@gmail.com; 0498 79 30 30
Prijs: Prijs overeen te komen locatie: Lichtaart
Oppervlakte: 0,1420 ha
Contact: luchannes96@gmail.com
Bosgroep Antwerpse Gordel vzw Vrieselhof, Schildesteenweg 99, 2520 Ranst
T: 03 355 09 40
M: antwerpsegordel@bosgroep.be
Coördinator: Kathleen Vanderheyden - 0476 76 18 25
Coördinator: Karolien Devriendt - 0475 75 77 98
Projectmedewerker: Bert Van Gils - 0476 86 80 01
Projectmedewerker: Gijs Bracke - 0470 21 38 94
Projectmedewerker: Simon De Smedt - 0472 45 19 70
Projectmedewerker: Stephanie Van Loock – 0471 44 92 99
Bosuitbreidingsmedewerker: Matthias Vermeire - 0471 11 87 40
Medewerksters: Britt Van Cotthem, Marleen Brosens
Bosgroep Kempen Noord vzw Polderstraat 33, 2360 Oud-Turnhout (Oosthoven)
T: 014 85 90 19
M: kempennoord@bosgroep.be
Coördinator:
Marieke Verreet - 0474 74 17 31
Adj.-coördin: Kevin Greeven - 0477 63 12 47
Adj.-coördin: Chris Meeuws - 0478 45 51 38
Adj.-coördin: Joost Malliet - 0477 93 25 51
Adj.-coördin:
Thomas Van de Peer - 0476 96 57 92
Adj.-coördin: Sien Van Looveren - 0470 90 57 44
Bosuitbreidingsmedewerker: Jordan Rodriguez-Milis – 0471 55 93 80
Medewerksters: Annick Vangenechten, Elly Maes
Bosgroep Zuiderkempen vzw Kamp C, Britselaan 20C, 2260 Westerlo
T: 014 27 96 57
M: zuiderkempen@bosgroep.be
Coördinator:
Jan Seynaeve - 0474 99 99 35
Adj.-coördin:
Joran Mertens - 0475 80 73 36
Adj.-coördin:
Jan Wauters - 0478 78 20 22
Projectmedewerker:
Juul De Witte - 0474 84 21 78
Projectmedewerker:
Camille De Herdt - 0473 28 76 38
Bosuitbreidingsmedewerker:
Isis Veldeman - 0471 22 14 06
Medewerkster: Veronique Geerts
Algemeen bosuitbreidingsmedewerker: Sander De Schryver – 0477 91 61 56
