photo :http://www.flickr.com/photos/bom_mot/349886032/
จดหมายข่าว
มกราคม 2558
สารัตถะ
www.thaiyogainstitute.com
สารัตถะ ·Õ ่ » ÃÖ ¡ ÉÒ ÊÒÃºÑ Þ ¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹
2
»¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ
2
º·¡Å͹
4
ÇÔ ¶ Õ â ¤Рเรื ่ อ งไม จ ริ ง
5
àÃ× ่ Í §¨Ò¡à¾× ่ Í ¹ Partner Yoga
8
¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ ฝ ก โยคะ อย า งไรให ไ ด ผ ล
10
µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á ปราณายามะ : การควบคุ ม ลมหายใจของโยคะ ตอนที ่ ๔
12
กวี คงภั ก ดี พ งษ แก ว วิ ฑ ู ร ย เ ธี ย ร ธี ร เดช อุ ท ั ย วิ ท ยารั ต น นพ.ยงยุ ท ธ วงศ ภ ิ ร มย ศ านติ ์ นพ.สมศั ก ดิ ์ ชุ ณ หรั ศ มิ ์
¡ÃÃÁ¡ÒÃ
กฤษณ ฟ ก น อ ย ชนาพร เหลื อ งระฆั ง ชุ ต ิ ม า อรุ ณ มาศ วรพจน คงผาสุ ข วรรณวิ ภ า มาลั ย นวล วิ ล ิ น ทร วิ ภ าสพั น ธ สมดุ ล ย หมั ่ น เพี ย รการ
ÊÓ¹Ñ ¡ §Ò¹
พรทิ พ ย อึ ง คเดชา วั ล ลภา ณะนวล สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร
¡Í§ºÃÃ³Ò¸Ô ¡ ÒÃ
จิ ร วรรณ ตั ้ ง จิ ต เมธี ณั ต ฐิ ย า ป ย มหั น ต ณั ฏ ฐ ว รดี ศิ ร ิ ก ุ ล ภั ท รศรี ธนวั ช ร เกตน ว ิ ม ุ ต ธี ร ิ น ทร อุ ช ชิ น พรจั น ทร จั น ทนไพรวั น วิ ส าขา ไผ ง าม วี ร ะพงษ ไกรวิ ท ย ศั น สนี ย นิ ร ามิ ษ สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร
ÈÔ Å »¡ÃÃÁ
กาญจนา กาญจนากร
สารัตถะ
¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹ วันผานวัน ปผานป ปใหมมาเยือนอีกครา ทางสถาบันขออวยพรใหทุกทานมีแตความสุขความเจริญ ในชีวิต เจริญทั้งในทางโลก และในทางธรรม ขอใหทุกทาน มีชีวิตอยูกับปจจุบันขณะ อันเปนของขวัญที่ดีที่สุดของชีวิต สวัสดีมกราคม สวัสดีปใหม ๒๕๕๘
»¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ â¤ÐÍÒÊ¹Ð¢Ñ ้ ¹ ¾× ้ ¹ °Ò¹à¾× ่ Í ¤ÇÒÁÊØ ¢ ÊÓËÃÑ º ¼Ù Œ à ÃÔ ่ Á µŒ ¹ ¨Ñ ´ ÇÑ ¹ ÍÒ·Ô µ  · Õ ่ 25 Á¡ÃÒ¤Á 2557 àÇÅÒ 9.00 – 15.00 ¹.
ที่ชั้น 6 หอง 262 คณะมนุษยศาสตร มศว ประสานมิตรคาลงทะเบียน 650 บาท สนใจโทร.สอบถามรายละเอียดไดที่สถาบันโยคะวิชาการ â¤Ðã¹Êǹ¸ÃÃÁ ³ Ëͨ´ËÁÒÂà赯 ¾ Ø · ¸·ÒÊ ¿ÃÕ ·Ø ¡ àÂ็ ¹ ÇÑ ¹ ¾Ø ¸ áÅÐ ¾ÄËÑ Ê àÇÅÒ 17.00 – 18.30 ¹. ÇÑ ¹ àÊÒà · Õ ่ Ê Õ ่ ¢ ͧ·Ø ¡ à´× Í ¹
ลงทะเบียนรวมกิจกรรมไดหนางาน ไมมีคาใชจาย รวมสมทบคากิจกรรมไดดวยการบริจาค â¤ÐÊÃŒ Ò §ÊØ ¢ ³ ËŒ Í §ÍÒÈÃÁÊØ ¢ ÀÒÇÐ ÊÊÊ ·â¤ÐÊÃŒ Ò §ÊØ ¢
เดือนมกราคมของดกิจกรรม (ยังอยูระหวางรอการประชุมเพื่อกำหนดวันโปรดติดตามฉบับหนา) สำรองที่เขารวมกิจกรรมไดที่ activity.thc@thaihealth.or.th หรือ โทร.02 343 1500 ตอ 2 และ 081-7318270 , 091-003 6063
2
ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡Òà ÁÙŹԸÔËÁͪÒǺŒÒ¹ ¨Ñ´ÍºÃÁ
â¤Ðà¾×่Í¡ÒþѲ¹Ò¨Ôµ ËÅÑ¡ÊÙµÃÃÐÂÐÊÑ้¹ 116 ªÑ่ÇâÁ§ (TS22, TS23)
ÃѺÃØ‹¹ÅÐäÁ‹à¡Ô¹ 24 ¤¹ ¤‹Òŧ·ÐàºÕ¹ ¤¹ÅÐ 26,000 ºÒ· TS 22 àÃÕ¹ÇѹÊÒà -ÍҷԵ ໚¹ËÅÑ¡ ¤‹ÒÂ˹Ö่§ ¤‹ÒÂÊͧ ¤‹ÒÂÊÒÁ ¤‹ÒÂÊÕ่
29 Á.¤. – 1 ¡.¾. 2558 13 – 15 ¡.¾. 27 ¡.¾. – 1 ÁÕ.¤. 12 – 15 ÁÕ.¤.
¤‹ÒÂ˹Ö่§ ¤‹ÒÂÊͧ ¤‹ÒÂÊÒÁ ¤‹ÒÂÊÕ่
23 - 26 ÁÔ.Â. 2558 8 – 10 ¡.¤. 22 – 24 ¡.¤. 4 – 7 Ê.¤.
TS 23 àÃÕ¹Çѹ¸ÃÃÁ´Ò໚¹ËÅÑ¡
ʶҹ·Õ่ࢌҤ‹Ò·Õ่ÊǹÊѹµÔ¸ÃÃÁ »·ØÁ¸Ò¹Õ áÅÐ ºŒÒ¹¼ÙŒËÇ‹Ò¹ ¹¤Ã»°Á
3
ÊÓËÃѺ¤ÃÙâ¤Р·Õ่ÍÂÒ¡ÃٌNjҨÃÔ§æáÅŒÇ â¤Ф×ÍÍÐäà ÊÓËÃѺ¼ÙŒÊ¹ã¨ÊÁÒ¸Ô·Õ่ÍÂÒ¡ÈÖ¡ÉÒ ¤ÇÒÁàª×่ÍÁâ§ÃÐËÇ‹Ò§â¤Р¡Ñº¡ÒþѲ¹Ò¨Ôµ ÊÓËÃѺ¼ÙŒÍÂÒ¡ÈÖ¡ÉÒÇÔªÒ¡Òà ÀÒ¾ÃÇÁ »ÃÐÇÑµÔ »ÃѪÞҢͧâ¤Рà¹×้ÍËÒÀÒ¤»¯ÔºÑµÔ
เทคนิคโยคะ: อาสนะ ปราณายามะ สมาธิ ตามตำราดั้งเดิม กิจกรรมทรรศนะชีวิต à¹×้ÍËÒÀÒ¤·ÄÉ®Õ
ประวัติศาสตร ปรัชญาอินเดีย ตำราดั้งเดิม ปตัญชลี หฐประทีปกา สรีระวิทยาของเทคนิคโยคะ ʹã¨ÊÁѤÃä´Œ·Õ่Êӹѡ§Ò¹ ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒÃ
201 รามคำแหง 36/1 หัวหมาก บางกะป กรุงเทพฯ 10240 โทร 02 732 - 2016-7, 081 401 - 7744, 081 495 – 1730 อีเมล wanlapa.tyi@gmail.com www.thaiyogainstitute.com www.facebook.com/thaiyogainstitute
º·¡Å͹
ÊÒÃÑ µ ¶Ð
àÃÒµ‹Ò§ÁÕÅÇ´ÅÒÂ໚¹¢Í§µÑÇàͧ
อนัตตา
àÃÒµ‹ Ò §ÁÕ Å Ç´ÅÒÂ໚ ¹ ¢Í§µÑ Ç àͧ áÁŒ Í Ò¨´Ù ¤ ÅŒ Ò Â¤ÅÖ § ¡Ñ ¹ ÊÑ ¡ à¾Õ  §ã´ ᵋ ä Á‹ à ¤ÂàËÁ× Í ¹¡Ñ ¹ àÅÂÊÑ ¡ ·Õ ºÒ§ªÕ Ç Ô µ ÀÙ Á Ô ã ¨ã¹ÊÔ ่ § ·Õ ่ µ Ô ´ µÑ Ç ÁÒµÑ ้ § ᵋ ¡ Óà¹Ô ´ ᵋ º Ò§ªÕ Ç Ô µ ¡ÅÑ º ¹Œ Í Âà¹× ้ Í µ่ Ó ã¨ã¹ÊÔ ่ § ¹Ñ ้ ¹ ´Œ Ç Â¶Ù ¡ ¾Ô ¾ Ò¡ÉÒ¨Ò¡¼Ù Œ Í × ่ ¹ ¼Ù Œ Í × ่ ¹ ·Õ ่ Á Õ Ë Ñ Ç ã¨ÍÑ ¹ áʹà»ÃÒкҧ à´Õ  ǴÒ ͌ Ò §ÇŒ Ò § áÅÐáͺ«‹ Í ¹¡ÒÃ¾Ô ¾ Ò¡ÉÒµÑ Ç àͧäÇŒ ¿˜ § à¶ÍйР¿˜ § ¤ÓÇÔ ¨ Òó ¨ Ò¡ÅÁ»Ò¡àËÅ‹ Ò ¹Ñ ้ ¹ à¾× ่ Í ãËŒ ä ´Œ Â Ô ¹ «Ö ่ § àÊÕ Â §ËÑ Ç ã¨¢Í§¾Ç¡à¢Ò à¾ÃÒÐàÃÒµ‹ Ò §ÁͧâÅ¡¼‹ Ò ¹¡ÃШ¡·Õ ่ Ê Ð·Œ Í ¹ËÑ Ç ã¨ ËÑ Ç ã¨´Õ æ ¶Œ Í Â¤Ó¡็ ¾ ÒãËŒ Ã × ่ ¹ ÃÁ ËÑ Ç ã¨¢Áæ ¶Œ Í Â¤Ó¡็ ¾ ÒãËŒ ª ้ Ó ã¨ ¨§¿˜ § ã¹·Ø ¡ ÊÔ ่ § ᵋ à Å× Í ¡·Õ ่ ¨ Ðàª× ่ Í à¾Õ  §ºÒ§ÊÔ ่ § à·‹ Ò ¹Ñ ้ ¹ áÅÐäÁ‹ Ç ‹ Ò Í‹ Ò §äÃ... ¨§ÀÙ Á Ô ã ¨ã¹ÅÇ´ÅÒÂªÕ Ç Ô µ ¢Í§µÑ Ç àÃÒàͧ
4
ÊÒÃÑ µ ¶Ð
ÇÔ ¶ Õ â ¤Ð
photo : http://www.thaihealth.or.th/Content/25303
àÃ× ่ Í §äÁ‹ ¨ ÃÔ §
ล.เลง เสียงกระดิ่งหยก (ไมใชมังกรบิน)
ใคร ๆ ก็รูวาฝกสมาธิแลวดีมีประโยชน เกิดความสงบ–ความสุขจากภายใน พออก-พอใจ ตื่นรู-เขาใจชีวิต แตในความเปนจริงคนสวนมาก (ที่มาฝกอาสนะ) ไมไดสนใจฝกสมาธิและ ลายคน ที่เริ่มฝกสมาธิแลวก็เลิกฝกไป เพราะไมเห็นความ กาวหนาแตอยางใด Sandy New Bigging เขียนบทความเรื่อง 7 Myths about Meditation ใน Yoga Magazine (July 2011 ) เลง อานแลวโดนไปหลายดอก เพราะฝกสมาธิมาหลายปก็ยังเดินเตาะแตะอยูแถว ๆนี้ ไมไดไปไหนกับเคาสักทีก็เลยขอแปลแบบเอา ความและเขียนเพิ่มเติมมาตามนี้ สมาธิกับ 7 เรื่องไมจริง 1. ตองยาก ตองพยายาม-ไมตองพยายามทำอะไร มากมายแคเรียนรูที่จะไมทำ ตองตอสูดิ้นรน–ไมตอง ตอสู ไมตองดิ้นรนที่จะเปนอิสระจากสิ่งใด ตอสู มากๆทำใหเครียด ตองเครียดแน–ไมตองเครียด ไมตองฝนทนแรงกดดัน ตองอดทน–ใหผอนคลาย ดีกวา
5
2. ตองจิตนิ่ง ตองหามความคิด ผุดขึ้นมา เราอาจเคยรำคาญที่นั่งสมาธิมาเปนชั่วโมงแลวแตจิต ก็ไมนิ่ง ยังคงวอกแวกคิดโนนคิดนี่ ไปเรื่อย ๆ “เมื่อไหรจะหยุดคิดสักที” เมื่อความคิดผุดขึ้นมา เปนสัญญาณบอกวากระบวนการบำบัดเริ่มตนขึ้นแลว เมื่อเราฝกสมาธิ 1) รางกายไดหยุดพัก 2) เมื่อหยุดพักรางกายไดบำบัดตนเอง 3) เมื่อรูวาคิดกระบวนการบำบัดระบบประสาท เกิดขึ้นแลว 4) ยับยั้งความคิดที่ผุดขึ้นมา = ยั้งยั้งกระบวนการ บำบัด (หามความคิด = หามขั้นตอนการบำบัด) 5) ปลอยใหกระบวนการบำบัดเกิดขึ้นตามธรรมชาติ ไมตองหามความคิดที่ผุดขึ้นมา 3. ตั้งใจคิดก็ไดสินะ ไมแนะนำใหตั้งใจคิด (เชน คิดวามื้อเย็นจะกินอะไรดี) ไมแนะนำใหเขาไปรวม ดวยชวยคิด ไมแนะนำใหเขาไปคุยกับความคิด แนะนำใหลดการคิด / คิดใหนอยลง แนะนำใหเฝา ดูความคิดที่ผุดขึ้นมาจากนิสัยเดิมๆของเรา หากเห็น วา“กำลังคิดอยู”เห็นแลวก็กลับมาปกหลักอยูกับ “ปจจุบันขณะ”กลับมาดูกระแสความคิดที่ผุดขึ้นมา แคนั้นพอ
ÊÒÃѵ¶Ð
photo : http://www.thaihealth.or.th/Content/25303
4. ตองสอบจิตเทานั้น / ความสุข – ความสงบ เปนยอดปรารถนา อารมณใดๆ อยาไดผุดขึ้นมา หลุมพรางที่ 2 คือเชื่อวานั่งสมาธิตองหยุดความ คิดได หลุมพรางที่ 4 คือ เชื่อวานั่งสมาธิใหสงบ ดีกวานั่งปรุงแตงอารมณ คำตอบก็คือวาหลุม 4 กับหลุม 2 ก็คลายๆ กันอารมณที่ผุดขึ้นมาก็เปน สัญญาณ แหงการปลดปลอย ความเครียด (ปลอยอารมณ = ปลดปลอยความเครียด) นับไดวากระบวนการบำบัดขยะอารมณเกิดขึ้นแลว 5. งวงนอนตลอด – นั่งสมาธิคงไมใชเรา / คงไมเหมาะกับเรา รางกายจำตองนอนก็ใหนอน ฝกสมาธิเปนประจำจะพบวางวงนอนนอยลง เพราะ ความเครียดในชีวิตประจำวันจะลดลง (จริงนะ – ขนาดนองเอาลูกเดือยที่เลงตั้งใจวาจะกินตอน กลางวันไปผสมกับบัวลอยน้ำกะทิจนหมด ยังรูสึกวา ตัวเองโกรธนอยลง – ไมมีลูกเดือยไปหาอยางอื่น กินก็ได) ถายังงวงอยูก็ใหยืดกระดูกสันหลัง โดยนั่งใหหลังตรงขึ้น หรือฝกอาสนะใหรางกายตื่น กอน 6. ตองจัดระเบียบลมหายใจกอน การจดจอ ที่ลมหายใจชวยใหผอนคลายชวยใหจิตไมซัดสาย แตก็ไมไดมีกฎวาตองหายใจแบบนั้น แบบนี้ จึงจะไดสมาธิ 7. ตองใชเวลานาน กวาจะเห็นผล เชื่อไหมวา แคเริ่มฝกสมาธิก็เห็นผลแลว แมจะไมไดสงบทันที / มีความสุขทันที / อิ่มทันทีแบบกินบะหมี่ซอง แตก็เปดโอกาสใหรางกายไดพักผอนปลดปลอยความ เครียดที่รางกายสะสมไว ไดเริ่มกระบวนการบำบัด / กำจัดขยะในสมอง มีนิทานเรื่องชายชราอายุ 70 อยากเรียนเปยโน ลูกชายสงสัยถามพอวาอายุ ปูนนี้แลวจะเรียนไปทำไม พอตอบวาฝกตอนนี้ พออายุ 75 ก็จะเลนไดดีกวานี้ ดีกวาไมฝกตอนนี้ พออายุ 75 ก็ยังเลนอะไรไมเปนเลย ฝกสมาธิก็ เหมือนกัน ตองใชเวลากวาจะเห็นการเปลี่ยนแปลง แบบพลิกฟา พลิกแผนดิน หากเราเริ่มฝกตอนนี้ ฝกอยางสม่ำเสมอ รับประกัน(ซอมฟรี) วาความสุขความสงบ ความรัก-ความเมตตา จะเกิดขึ้น ไมเดือนหนึ่งก็ปหนึ่ง เก็บไววันละสลึง / 50 สตางค ดีกวาไมไดเริ่มเก็บไวเลย
6
ÊÒÃѵ¶Ð
• หลายวันกอนเลงไดยินจากวิทยุวา ถาเรากำจัดขยะออกจากสมองไดจะลดความเสี่ยงจาก การเปนโรคสมองเสื่อม • ถาหนึ่งในวิธีกำจัดขยะออกจากสมอง คือการฝก สมาธิมันจะคุมคานาลองไหม ที่จะเริ่มฝกสมาธิวันละ 15-30-45-60 นาทีในป 2558 นี้ • เปนกำลังใจใหตัวเอง + กัลยาณมิตรทั้งหลายไดฝก และไดพบเจอครูบาอาจารยที่ จะไดชี้แนะหนทาง ปรับเปลี่ยนโครงสรางของจิต กอนที่สมองจะเสื่อม คงไมตองรอจนอายุ 70 คอยเริ่มใชไหม ?
7
photo : http://www.thaihealth.or.th/Content/25303
จบ สมาธิกับ 7 เรื่องไมจริง แลวมีแถม 3 ขั้นตอนฝกสมาธิ อยางงาย ดังนี้ 1. ผอนคลาย -นั่ง / นอนใหสบาย แตอยาใหหลับ -ฝกอาสนะกอนได จะไดนั่งหลังตรงไดสบาย 2. เฝาดู -สบายแลว หลับตาลง -ตั้งแตนี้ตอไปตั้งใจวาจะเฝาดูสิ่งใดๆ ที่ผุดขึ้นมาในความรับรูของเรา -ไมตองพยายามดูมากเกินไป จนเกร็ง -อะไรผานเขามา ก็ใหผานออกไปเหมือนดูเมฆโดนลม พัดไปในทองฟา -เฝาดูความคิด โดยไมตองไปชวยคิด -เฝาดูอารมณ โดยไมตองมีอารมณรวม ทำดังนี้จะ เปลี่ยนทาทีของเราที่มีตอความคิด / อารมณ 3.ปลอยมันไป -ใหสมมติวาเราไดโบนัสเปนวันหยุดพิเศษใหสมอง -ไมตองทำงานอะไรนอกจากเอนหลังผอนคลาย ใหสบาย -อะไรผุดขึ้นมาก็ปลอยมันไป เปดทอน้ำทิ้งไป ปลอยขยะความคิด / ความเครียด ทิ้งไป -การงานเยอะแยะแคไหน ก็ชางมันกอน -การงานสำคัญแคไหนก็ชางมันกอนวันนี้เราลาพักรอน -ไมวาจะเปนความคิดดีๆ ที่ผุดขึ้นมาหรือจะเปน ความคิดแยๆ ก็แคเฝาดู...แลวปลอยมันไป -นิสัยเราอาจชอบคิด ถารูตัววาเผลอคิดใหกลับมา “ปกหลัก” เฝาดู...แลวปลอยมันไป
ÊÒÃѵ¶Ð
àÃ× ่ Í §¨Ò¡à¾× ่ Í ¹
photo : http://www.wildroseyoga.org/event/433-partner-yoga-playshop-divine-reflection
Partner Yoga ยล(ธรรม)ชาติ
สวัสดีคะ ลมหนาวมาเยือนชาไปกวาทุกป นะคะ เกือบจะปลายปถึงไดสัมผัสถึงความเย็นใน ฤดูหนาว เดือนนี้มีเรื่องขอมาแบงปนในหองเรียนโยคะ กันคะ เพื่อนๆ หลายทานคงไดมีโอกาสใชการฝก partner yoga กันบางแลว คราวนี้ขอเลาในคลาสนึง ที่ผูเขียนนำฝกในระยะเวลา 4 เดือน ซึ่งเปนคอรส สำหรับชุมชน ดังนั้น ผูที่มาฝกจะไมรูจักกันมากอน ตางคนตางที่มา การที่มาฝกรวมกันซึ่งตองใชระยะ เวลารวมกันหลายเดือนในหองฝกนั้น ความคุนเคย เพื่อนในหอง บรรยากาศความเปนมิตรตอกัน ยอมมี ความสำคัญเชนกัน เพราะการเรียนรูใดๆ ก็ตาม หากเต็มไปดวยความอึดอัดยอมไมสงผลดีตอการเรียน รูในศาสตรนั้นๆ บรรยากาศที่เอื้อในวิถีกัลยาณมิตร จึงเปน สิ่งสำคัญที่ผูเขียนไดตระหนัก จึงไดนำ partner yoga มาผสมผสานในการฝกในหองโยคะนี้ เพื่อ ประโยชนตอผูเรียนในการที่ชวยเหลือเกื้อกูลกัน แมวาเราจะทราบดีวา โยคะเปนปจเจกของแตละบุคคล เปนการตระหนักรูถึงภายในของแตละผูฝกเอง หากถา เรามีเทคนิคอื่นๆ ที่นำเขามาชวยผสมผสานเพื่อให การฝกเปนไปดวยความราบรื่น ก็มิอาจปฏิเสธ
ผูเขียนจึงนำการฝกนี้เขามาฝกบางในบางชั่วโมง และจากการที่จบคอรสนี้ผานไป ไดสัมภาษณผูเรียน ถึงความรูสึกที่เกิดขึ้นกอนการฝก ขณะที่ฝกและหลัง จากการฝกแลว วารูสึกอยางไรบางกระบวนการ ที่เรียนรูรวมกันเปนกลุมจะชวยในดานอาสนะ และความสัมพันธในหองฝกอยางไรบาง ชวงเริ่มคลาสใหมๆ ไดใหจับคูแนะนำกัน และเลาตอกันโดยแลกเปลี่ยนเปาหมายในการมาฝกนี้“ ความรูสึกที่เกิดขึ้นยังไมมีความสนิทใจซะทีเดียว และยังไมเห็นความสัมพันธภาพที่จะสานตอกันได เพราะรูสึกถึงความเปนปจเจก ตางคนตางมา” ความรูสึกในขณะที่ฝกและหลังฝก “..รูสึกมั่นใจ เชื่อใจในคู เพราะความไมรูจักดวยขณะฝกเกิดความ ประหลาดใจวา การพึ่งพิงคูทำใหเกิดการสมดุล เกิดขึ้นไดงายขึ้นกวาการฝกคนเดียวอยางนาประหลาด ทำใหเกิดความเปลี่ยนแปลงทัศนคติตอผูฝกรวม ในเรื่องความเชื่อใจ และทำใหเกิดความสัมพันธ /ลดระยะหางระหวางบุคคล /บรรยากาศในการเรียน ผอนคลายขึ้นโดยเฉพาะเห็นจิตที่เปนอคติ ความกลัว ในใจของตัวเองอยางชัดเจน” “พอเปนกลุมยิ่งเห็นไดชัดถึงการพึ่งพาอาศัย และจัด วางสมดุลกันเองอยางการชวยเหลือกันเชน รูวาใคร ตัวใหญก็เสียสละเปนฐานแตบางครั้งก็กลัวอีกฝายจะ ทำเราเจ็บไมมั่นใจ
8
ÊÒÃѵ¶Ð
9
การสัมผัสที่นุมนวล ลึกซึ้ง เปนอีกหนทางหนึ่งที่เอื้อ ตอการเปนกัลยาณมิตรที่ดี วิถีแหงการบมเพาะ ความเมตตา กรุณาใหเกิดขึ้นอยางตอเนื่องที่นอกเหนือ จากทวงทาอาสนะที่สวยงามในปตัญชลีสูตรไดสอนให เมตตาและมีกัลยาณมิตร ยินดีใหผูอื่นมีสุขเพราะฉะนั้น การฝกโยคะสามารถปรับวิธีการเรียนรู กระบวนการ และวิธีในการฝกที่หลากหลายเพื่อหาประสบการณ เปดโอกาสใหผูฝกมีความยืดหยุนในการเรียนรูวิถีนี้ได สามารถนำกิจกรรมที่เหมาะสมเขาไปในการฝก เชน การเรียนรูแบบความรวมมือ การใหความชวยเหลือ กันของเพื่อนในกลุม การประสานรวมมือกัน เพื่อเปน การเรียนรูอยางมีชีวิตชีวา....
photo : http://www.yogashala.nl/unavailable.htm?aspxerrorpath=/nl-nl/workshopscursussen/partneryogamassage.aspx
ในแรงของอีกฝายหรือบางทีกลัววาเราจะเปนตัวถวงทำ เคาเจ็บมันเหมือนอาสนะที่ใหฝกเดี่ยวเพื่อสรางสมดุล ดวยตัวเอง มันจะทำไดดีขึ้นโดยการฝกคู อยางไมนา เชื่อ อยางทาตนไม เวลาฝกเดี่ยวกวาจะจัดบาลานซเอง คนเดียวก็ยากละแตนี้ตองกังวลอีกคนดวย ถาเราพิงแรง ไปก็กลัวทำเคาลม มันเหมือนทั้งสองคนตองประสาน สอดคลองกันจริงๆ” จากการเลาของผูเรียน ทำใหผูเขียนไดมอง เห็นประโยชนในการฝกของ partner yoga พอจะกลาว ไดดังนี้ ชวยสำหรับผูฝกคูไดมีประสบการณ รวมกัน และพึ่งพาซึ่งกันและกันในทุกๆ การเคลื่อนไหว ทุกอิริยาบถ เพื่อประคองความสมดุลในอาสนะ การทรงตัวและการจดจอนั้นๆ เปนการสื่อสาร(ภายใน) อีกชองทางหนึ่ง ชวยใหมีใจที่เปดกวางขึ้น สำหรับ มิตรภาพในหองเรียน ไดแบงปนความสุขรวมกัน การฝกมิไดใหเราเปนผูใหเทานั้น ยังรวมถึงเราสามารถ เปนผูรับเชนกัน บางครั้งรูปรางที่ตางกันก็ไมได เปนผลในการฝกมากนัก ในหองเรียนนี้ไดเห็นความ เคลื่อนไหวระหวางคูของผูฝก เห็นผูที่พยายามจะ ชวยเหลือเพื่อนในการเขาสูทานั้นๆ โดยไมจำเปนตอง ทำทาทางใหสมบูรณ เราเพียงสัมผัสความสนุกและ ผอนคลายไปพรอมกับการรวมกายและใจดวยกัน เห็นถึงความมีน้ำใจระหวางกันสงผานการฝกแบบคูเชน นี้ ไดเห็นถึงความระลึกรูตัวอยูตลอดเวลาและความ เชื่อใจในเพื่อนที่ฝก เพราะในการฝกหากเราไมประคอง ตัวที่ดี เชน ทาตนไมเราอาจพากันลมลงไดและเปนการ ตระหนักรูถึงกายภาพ การเคลื่อนไหวของคูฝกที่ประคับ ประคองไปดวยกัน พลังแหงการสัมผัส หลายทานคง ทราบวา พลังในการสัมผัสนั้น มีพลังมากกวาที่เรา คาดการณไวมากนัก หลายๆ ครั้งเราไมจำเปนตอง ไดรับเปนถอยคำพูดใดๆ เพียงแคการสัมผัสเทานั้น ผูที่ไดรับการสัมผัสสามารถรับรูพลังนั้นไดอยาง มหัศจรรย ประสบการณแหงความสมดุล บางครั้งเรา สลับบทบาทกันในแตละทา ทำใหเราไดสัมผัสถึง ประสบการณที่นอกเหนือไปจากการฝกดวยตนเอง (ในที่นี้หมายถึงในคลาสนี้) ไดรับรูถึงความสมดุล ที่เกิดขึ้นในระหวางนั้น ดังในชั้นเรียนนี้ ผูฝกไดรวมทำกิจกรรมกลุม ยอย โดยการชวยเหลือ แบงปนความรูสึกดานในผาน
ÊÒÃѵ¶Ð
½ƒ ¡ â¤РÍ‹ Ò §äÃãËŒ ä ´Œ ¼ Å กวี คงภักดีพงษ
กลางเดือนธันวาคมที่ผานมา ไดมีโอกาส ไปคุยเรื่องโยคะใหกับผูสนใจทั่วไปที่รีสอรทสุขภาพแหง หนึ่ง คนมาเขารวม 24 คน สวนใหญมากันเปนกลุม มากันเปนครอบครัวทั้งคุณพอ คุณแม คุณลูก ผูเรียนอายุสูงที่สุดคือ 89 (มากที่สุดที่ผมเคยไดมี โอกาสคุยเรื่องโยคะ) และในบรรดาผูเรียนกลุมนี้มี ผูปวย 6 คน (มากที่สุดที่ผมเคยพบใน 1 ายเชนกัน) ผมออกตัววาโยคะไมใชยาวิเศษ ที่จะรักษา โรคไดทุกโรค และโยคะไมมีอภินิหารที่จะไปดลบันดาล ใหผูฝกหายจากโรครายที่เปนอยูในชวงเวลาการเขา คาย 3 วัน แตผมยืนยันวาตลอดเวลา 15 ปที่อบรม โยคะ ผมไดพบ ไดฟงเรื่องราวจากนักเรียนถึงประสบ การณที่พวกเขาไดรับประโยชนจากการฝกโยคะไมวา จะเปนการฟนฟูดานกายภาพหรือการปรับสมดุลดาน จิตใจ กรณีโยคะบำบัดจากนักเรียนนั้น แตกตาง หลากหลาย แตมีสิ่งหนึ่งที่ทั้งหมดพูดตรงกันอันเปน ปจจัยสำคัญของการฝกโยคะใหไดผลก็คือ “ความสม่ำ เสมอ” คนปวยที่ไดรับประโยชนจากการฝกโยคะก็ เพราะเขาทำมันอยางสม่ำเสมอ นักเรียนที่มาอบรม หลักสูตรระยะยาว 3 เดือนกับทางสถาบันโยคะ
¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ
photo : http://alicemarshall.com/
วิชาการ ที่ไดรับประโยชนจากโยคะก็เพราะพวกเขา ฝกอยางสม่ำเสมอผมถามคนในคายวา แตละคนจะ มีโอกาสฝกโยคะอยางสม่ำเสมอที่บานไดอยางไร? คำตอบออกมาในทำนองเดียวกันคือ ถามันใชเวลา ไมมาก หากทาไมยาก-ไมมากจนเกินไป ก็พอมีหวัง ผมบอกวางั้นก็เอาตามนั้น เรามาฝกเทคนิคโยคะ ที่ไมตองมาก ไมตองยาก และไมกินเวลากัน นักเรียน อมยิ้ม แตนัยตาแฝงดวยคำถามประมาณวา “งายๆ แลวมันจะไดผลหรือ?” แทนที่จะตอบ ทีมครูก็เริ่ม ชวนฝก เราเริ่มจากทาไมตายของสถาบันโยคะวิชาการ อันไดแกทาศพ ผานไป 10 นาที หลังฝกเสร็จก็ชวน ลุกขึ้นมาคุย สถาบันโยคะฯ “รูสึกอยางไร” นักเรียน “ชอบมาก” แตก็ยังมีนัยตาที่บงบอกประมาณวา แคนี้เหรอ? สถาบันโยคะฯ “ลึกๆ แลวนักเรียนตองการอะไร ทาที่แปลกหรือความสุข” นักเรียน “อยางหลัง แตบางคนก็ยังคิดวามันควรจะเปนอัตราสวนตามความ ยากของทาสิ ทายิ่งยากถึงจะยิ่งเจง ทายิ่งแปลกถึง จะยิ่งมีประโยชน อะไรทำนองนั้น” สถาบันโยคะฯ “ใครบอกหรือ ไปฟงมาจากไหนหรือ” นักเรียน “เห็นมาจากโทรทัศน เห็นมาจาก อินเตอรเนท ฯลฯ”
10
ÊÒÃѵ¶Ð
สถาบันโยคะฯ “ในโทรทัศน ในเนทเขา ประกาศอยางนี้เลยหรือ วายิ่งทายากจะยิ่งไดผล?” นักเรียน “.....” คือเงียบ สถาบันโยคะฯ “ระบุชื่อไดไหมวามีใครเคยพูดอยางนั้น” นักเรียน “.....” คือเงียบ สถาบันโยคะฯ “งั้น ระหวางที่ยังไมเคยมีใครในโลกนี้ระบุเลยวาทายิ่งยาก จะยิ่งมีประโยชน ขณะที่ตำราโยคะระบุถึงความ สม่ำเสมอ* เราก็ไปทดลองทำแบบงายๆแตสม่ำเสมอ กอนดีไหม จากสถิติที่สถาบันฯ เก็บมาก็คือลองไปฝก อยางสม่ำเสมอตอเนื่องประมาณ 6 สัปดาห มีบางบางคนที่ตองใชเวลามากกวานั้น อยางไรก็ไมเกิน 3 เดือน และมันก็เปนสิ่งพวกเราชอบดวยนี่นา หากไมไดผล ก็ไมมีอะไรเสียหาย ในทางตรงขาม หากไดผล เราจะไดเปลี่ยนทัศนคติมาเปนวา ของดี ควรเปนอะไรที่เราสามารถทำไดดวยตนเอง รับรูผลที่เกิดขึ้นไดดวยตนเอง รูสึกดีทุกครั้งที่ไดทำ และคอยๆ สะสมผลดีทีละเล็กละนอย ไปเรื่อยๆ จนมันมีปริมาณมากพอที่จะทำใหเรารับรูไดวามันเกิดผล ดีขึ้นกับรางกายรวมทั้งจิตใจของเรา” นักเรียน “อมยิ้ม...” *เมื่อฝกดวยความเพียรอยางสม่ำเสมอ เปาหมายก็คอยๆ เคลื่อนใกลเขามา ปตัญชลีโยคะสูตร บทที่ 1 ประโยคที่ 21 ครูบางทานขยายความใหเขาใจ งายขึ้นดังนี้ สมมุติระยะทางระหวางกรุงเทพฯ กับ เชียงใหมคือ 10,000 กาว ผูเริ่มยางกาวที่ 1 จากกรุงเทพ ระยะทางที่เหลือก็คือ 9,999 กาว ลดลงไปเรื่อยๆ ตราบที่เรายังคงกาวเดินไปอยาง สม่ำเสมอ
11
ÊÒÃѵ¶Ð
µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á
»ÃÒ³ÒÂÒÁÐ : ¡ÒäǺ¤Ø Á ÅÁËÒÂ㨢ͧâ¤РµÍ¹·Õ ่ ô วีระพงษ ไกรวิทย และจิรวรรณ ตั้งจิตเมธี
วัตถุประสงคของปราณายามะโดยทั่วไป เปนการทำใหกระบวนการหายใจทั้งหมดชาลงและยาว ขึ้น การหยุดลมหายใจหรือกุมภกะจะชวยใหเกิด กระบวนการหายใจชาลงและยาวขึ้นในระดับสูงสุดที่ เปนไปได แตลำพังการหายใจเขาชาและการหายใจ ออกชาจะสงผลแบบเดียวกันนี้ในระดับที่นอยกวา กุญแจสำคัญของปราณายามะคือการทำใหกระบวน การหายใจทั้งหมดชาลงเทาที่จะเปนไปได ซึ่งในประโยค ๒:๕๐ ปตัญชลีกลาวถึงคำวา “ทีรฆะสูกษมะ” หรือทำใหยาวและละเอียด วาเปนลักษณะ ทั่วไปของปราณายามะทุกรูปแบบ ขณะที่ฝก ปราณายามะ สิ่งที่ผูปฏิบัติควรจะพยายามเขาถึง คือการทำใหศูนยกลางการควบคุมการหายใจทนทาน ตอระดับความเขมขนของคารบอนไดออกไซดที่คอยๆ สูงขึ้นๆ เมื่อความเขมขนของคารบอนไดออกไซด สูงขึ้นถึงระดับขีดจำกัดจนไมสามารถทนตอไปได ผูปฏิบัติจะไดรับสัญญาณประสาทจากศูนยกลางการ ควบคุมการหายใจสงมากระตุนใหหายใจออก แตเมื่อ เขาเริ่มพยายามกลั้นลมหายใจ(กุมภกะ) แมวาจะมี สัญญาณประสาทสงมาก็ตาม เขาจะสามารถตานทาน ตอสัญญาณนั้นอยางจงใจ และหนวงเวลาไวไดนานขึ้น
photo : http://www.learningmeditation.com/
กอนจะหายใจออก คำวา “คติวิจเฉทะ”ที่หมายถึงการเปลี่ยน จังหวะ การ หายใจปกตินั้นไมควรจะเปนรูปแบบใด ก็ได แตการเปลี่ยนจังหวะนี้จำกัดเฉพาะการหายใจ ที่ชาและละเอียดขึ้นเทานั้น การหายใจที่แรงและเร็ว ในแบบอื่นๆ เชน การหายใจเร็วระหวางออกกำลังกาย และการหายใจลึก รวมทั้งการหายใจในสภาวะที่ไม ปกติหรือเจ็บปวย เชน โรคหอบหืด ไอ รองเพลง จึงไมใชปราณายามะ ทั้งนี้รวมถึงเทคนิคโยคะ ที่เรียกวา กปาลภาติ ซึ่งการหายใจออกเร็วแรง ก็ไมไดถูกจัดกลุมอยูในปราณายามะ แตเปนกริยา หรือการชำระลางทั้ง ๖ สำหรับเนื้อหาในตอนที่ ๔ มีดังนี้มีการระบุเพิ่มเติม โดยออมบางอยางดวยที่ชี้ถึง ความจริงที่วา การหายใจแรงและเร็วไมถูกจัดวาเปน ปราณายามะ ในโยคสูตรปตัญชลีกลาวถึงเทคนิค การหายใจแรง โดยเฉพาะการหายใจออกแรงเร็ว (ใน ประโยค ๑:๓๔)ที่มีสวนชวยใหเกิด จิตตประสาทนะ(1) นั้นไมใชเทคนิคปราณายามะ อยางเห็นไดชัด แตขณะเดียวกันอรรถกถาจารย บางคนก็ยังเขาใจผิด ดวยเหตุนี้จึงดูเหมือนวารูปแบบ การควบคุมการหายใจที่แรงและเร็วจะไมไดอยูภายใต ปราณายามะ (1) จิตตประสาทนะ คือ คือ กระบวนการบรรลุถึงสภาวะอันสุข
สงบของจิต (ขอมูลจากประโยคที่ ๒:๓๒)
12
ÊÒÃѵ¶Ð เชนเดียวกับเทคนิคกปาลภาติของหฐโยคะที่ตองหายใจ แรงและเร็วอยางที่กลาวไวแลววา ไมไดถูกจัดประเภท วาเปนปราณายามะ แตถูกจัดอยูในเทคนิคการชำระลาง แตก็ยังพบวา ครูโยคะจำนวนมากไดจัดประเภท กปาลภาติอยูในกลุมของปราณายามะ และมีการพูดถึง กปาลภาติวาเปนปราณายามะอยูบอยๆ ดวยเหตุที่มี ความสับสนและความเขาใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับ ปราณายามะเชนนี้ อรรถกถาจารยโยคสูตรนี้จึงรูสึก ถึงความจำเปนที่จะตองจัดการเรื่องนี้ในรายละเอียด และย้ำเตือนกันบอยๆ ไมเฉพาะในปตัญชลีโยคสูตร แตรวมถึงในปราณายามะของหฐโยคะดวย ซึ่งอยาง หลังนี้จะถูกทำใหสับสนโดยอยางแรกในประเด็นของ กปาลภาติ มีความจำเปนตองกลาววา ผลของการศึกษา การแลกเปลี่ยนกาซในกปาลภาติคอนขางแตกตางจาก ผลของการศึกษาในปราณายามะ(แมแตปราณายามะใน หฐโยคะก็ตาม) งานวิจัยหลายชิ้นในหองทดลองของ ไกวัลยธรรม(โลนาวลา) ไดแสดงใหเห็นวา ปราณายามะ(อยางนอยก็สองวิธีซึ่งมีการฝกกันแพร หลายมาก จึงไดนำมาศึกษา คือ อุชชายี และ ภัสตริกา) ไมไดนำไปสูการเพิ่มการดูดซึมออกซิเจน หรือการขจัดคารบอนไดออกไซดอยางมีนัยสำคัญใดๆ ในภาวะพักปกติ ในความเปนจริงคาทั้งสองนี้ต่ำกวาคา ในภาวะปกติเพียงเล็กนอยมาก ในทางตรงกันขามพบวา ขณะทำกปาลภาติมีการดูดซึมออกซิเจนและมีการขจัด คารบอนไดออกไซดเพิ่มขึ้นประมาณ 10% เมื่อเทียบกับตอนหายใจขณะพักปกติ ดังนั้นในแงของ การฟอกเลือด กปาลภาติทำไดดีและชำระลางเลือด ใหบริสุทธิ์ดวยการพิจารณาถึงออกซิเจนและคารบอน ไดออกไซดตามลำดับ อยางที่กลาวแลววาปราณายามะ ไมไดใหผลเชนนี้(เหมือนกปาลภาติ) แตก็มีการนำไป กลาวอางถึงผลเชนนี้อยูบอยๆ ซึ่งเปนเพียงการคาดเดา เทานั้น (Miles W.R., J. Applied Physiol. XIX, (1), 75-82, 1964; Rao, S. Indian J. Med. Res; LVI, (5), 701-705, 1968; etc. ไดรายงานถึงการ เพิ่มขึ้นของการดูดซึมออกซิเจนในการหายใจแบบ ปราณายามะมากกวาการหายใจปกติ ซึ่งเรื่องนี้อาจจะ เกิดจาก (๑) ผูทดลองไมไดเปนผูเชี่ยวชาญ และปฏิบัติปราณายามะไดดีเทากับของเรา(ไกวัลยธรรม) และ (๒) เทคนิคในการทดสอบซึ่งทำดวยวิธีบันทึก กราฟอาจจะไมเที่ยงตรงแมนยำเทากับวิธีวิเคราะหทาง เคมีที่ใชในหองทดลองของไกวัลยธรรม) ยิ่งกวานั้นผู
13
ปฏิบัติทุกคนลวนแตรูไดชัดเจนและประจักษแจงกับตน เองดวยประสบการณทางดานในวา ปราณายามะ ไมเพียงชวยใหรางกายไดพักเทานั้น แตยังใหความรูสึก สงบสุขมากในจิตใจ ในกรณีเชนนี้จึงไมมีเหตุผลที่ การดูดซึมออกซิเจนหรือการขจัดคารบอนไดออกไซด ควรจะเพิ่มขึ้นในปราณายามะมากกวาตอนภาวะปกติ และนี่ก็คือผลของการศึกษาปราณายามะของเราอยาง ถูกตองซึ่งออกมาจากหองทดลองของไกวัลยธรรม แมกระนั้นก็ตามโยคีโบราณไดตระหนักถึง ความ แตกตางระหวางผลเหลานั้นของ กปาลภาติ และปราณายามะ ซึ่งอาจจะหยั่งรูไดโดยผานการปฏิบัติ โดยตรงและประสบการณหรือสภาวะดานในของพวกเขา โยคีไดแยกความแตกตางไดคอนขางชัดเจนระหวางผล การชำระลางของการฝกหายใจแบบกปาลภาติกับการ ไมมีผลเชนนี้ในปราณายามะ และจึงแยกกปาลภาติ ออกจาก การฝกปราณายามะและนำไปจัดไวใน ษัฏกรรมะ (การฝกชำระลางทั้งหก) แมในหฐโยคะ ภัสตริกาดูเหมือนจะเปนปราณายามะวิธีเดียวที่รวมการ หายใจเร็วเขามาปฏิบัติดวย แตผลการวิเคราะหทางเคมี ของกาซในระบบหายใจแสดงใหเห็นวา กระบวนการทั้ง หมด จะใหผลอยางเดียวกันกับปราณายามะที่หายใจชา ยิ่งกวานั้นชวงเวลาของการฝกภัสตริกาสมบูรณหนึ่งรอบ โดยผูปฏิบัติหฐโยคะที่อยูในระดับความกาวหนาพอ สมควร ยังมากกวาหลายเทาของการหายใจปกติ ที่ราบเรียบหนึ่งรอบ เรื่องนี้ไดชี้ใหเห็นชัดเจนวา แมวาจะมีการหายใจเร็วเปนสวนประกอบของการฝก ภัสตริกา แตภัสตริกาก็เปนกระบวนการที่ ทำใหการ หายใจชา ดังนั้นจึงสามารถที่จะยืนยันอยางชัดเจนวา ทั้งระบบของปตัญชลีและหฐโยคะไมไดแนะนำกระบวน การหายใจแบบเร็วใดๆ วาเปนปราณายามะ และเทคนิค การปฏิบัติปราณายามะทั้งหมดใหผลคือ การหายใจที่ชา ลงในที่สุด แทจริงแลวหลักการสำคัญของปราณายามะ ตามอรรถกถาจารยโยคสูตรเลมนี้และตามมุมมองที่ได อภิปรายไวขางตน ดูเหมือนจะเปนการทำใหกระบวน การหายใจทั้งหมดชาและผลก็คือลมหายใจยาว ในการทำเชนนี้จะใชเพียงหนึ่ง สอง หรือทั้งสาม ขั้นตอนของรอบการหายใจ นั่นคือ การหายใจเขา การหายใจออก และการหยุดหายใจ ก็สามารถทำ
ÊÒÃѵ¶Ð
photo : http://www.learningmeditation.com/
ใหการหายใจชาและยาว ดวยวิธีการอันหลากหลาย ของการสลับสับเปลี่ยนและการรวมของทั้งสามขั้นตอนนี้ จึงทำใหเกิดความหลากหลายของปราณายามะอยางนับ ไมถวน หฐโยคะที่เริ่มจากรางกายและการควบคุม กระบวนการตางๆ ที่เกิดขึ้นในกายไดพัฒนาการฝก ปราณายามะที่มีลักษณะเฉพาะขึ้นมาจำนวนหนึ่ง ซึ่งอาจมีวัตถุประสงคคือผลกระทบที่แตกตางกันไปตอ รางกายและจิตใจ อยางที่ชี้ใหเห็นแลววา ระบบ อัษฏางคของปตัญชลีไมไดแนะนำและเปนไปไดมากที่สุด ที่ไมไดยอมรับเทคนิคปราณายามะที่หลากหลายทั้งหมด นี้วามีความสำคัญพิเศษใดๆ ปราณายามะของ ปตัญชลีดูจะตรงไปตรงมา และอาจมีเพียง ๔ ประเภท งายๆ เทานั้น ตามที่ระบุไวในประโยค ๒:๕๐ และ ๕๑ นักวิชาการบางทาน เชน ดร.เค.เอส. โชศิ (ใน Y.M., XX (12), pp.38-43, 1981) เปนตน ที่คิดวาปราณายามะของปตัญชลีมีเพียงหนึ่งหรือสอง ประเภทที่ตางกันเทานั้น ที่ผานมาเราอาจกลาวไดวา แมปตัญชลีจะไมไดใหชื่ออยางเฉพาะเจาะจงกับประเภท ของหฐโยคะปราณายามะ หรือไมสามารถกลาวไดวา ทานพิจารณาสิ่งเหลานี้วามีความสำคัญ แตกระนั้น หากผูปฏิบัติโยคะพึงพอใจ เขาอาจจะฝกหฐโยคะ ปราณายามะประเภทใดประเภทหนึ่งหรือหลายๆ ประเภทก็ได เพราะดูเหมือนจะไมมีขอควรระวังที่ แนนอนและชัดเจนมาหามการปฏิบัติเชนนั้น
เอกสารอางอิง : Karambelkar, P. V. (1986). PATANJALA YOGA SUTRAS Sanskrta Sutras with Transliteration, Translation & Commentary. Lonavla : Kaivalyadhama, p. 314-317.
14
ÊÒÃѵ¶Ð
ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒôÓà¹Ô¹¡ÒÃâ´ÂÁÕÃÒÂä´Œ¨Ò¡¤‹Òŧ·ÐàºÕ¹¡Ô¨¡ÃÃÁ ¨Ò¡¡ÒèÓ˹‹Ò¼ÅÔµÀѳ± µ‹Ò§æ Ê¶ÒºÑ¹Ï ÂÔ¹´ÕÃѺ¡ÒÃʹѺʹع¨Ò¡¼ÙŒÃ‹ÇÁʹã¨à¼Âá¾Ã‹ à¾×่͹Óà§Ô¹ÁÒ㪌´Óà¹Ô¹¡ÒÃãËŒºÃÃÅØÇѵ¶Ø»ÃÐʧ¤ µÒÁ·Õ่µÑ้§äÇŒ àªÔÞºÃԨҤࢌҺÑÞªÕÍÍÁ·ÃѾ ¸¹Ò¤ÒÃä·Â¾Ò³ÔªÂ ÊÒ¢Òà´ÍÐÁÍÅÅ 3 ÃÒÁ¤Óá˧ ª×่ͺÑÞªÕ ÁÙŹԸÔËÁͪÒǺŒÒ¹ ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒÃàÅ¢ºÑÞªÕ 173-241-6858 ÊÓËÃѺà´×͹ ¸Ñ¹ÇÒ¤Á 2557 ÁÕ¼ÙŒºÃԨҤʹѺʹع¡Ò÷ӧҹ¢Í§Ê¶ÒºÑ¹Ï ´Ñ§¹Õ้ Õ้ ÃØ‹¹ T14 400 ¤ÃÙºÕ ºØÉ¡Ã á¡ŒÇÁáµ 370 ¤ÃÙ¾ÅÍ ¨ÔµÁ³±Ò ÍÇÑÊ´Ò°ÔµÔ 2,000 ¼ÙŒäÁ‹»ÃÐʧ¤ ÍÍ¡¹ÒÁ 1,000 ¤ÃÙÇþ¨¹ ÁÒà¹ÕÂÁ (ÁÒ¾ժ â¤Ð) 2,000 ¤ÃÙà¡Ô้§ ÍѨ©ÃÒ ÊØ¢¾Ñ·¸Õ (Ê͹ÊǹâÁ¡¢ ) 730 ¤ÃÙàºÔà ´ ¸§ªÑ ¨ÔÃѰԵԾѹ¸Ø 1,216 ¤ÃÙáËÁ‹Á ÇÅÑÂÅѡɳ 1,380 ÃÇÁ 9,096 ºÒ· µÔ´µ‹ÍʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡Òà â·Ã. 02-732 2016-7 ËÃ×Í 081-401 7744 àǺ䫵 www.thaiyogainstitute.com à¿ÊºØ ¤ www.facebook.com/thaiyogainstitute ** ÊÓËÃѺ·‹Ò¹·Õ่ÃѺ¨ØÅÊÒ÷ҧä»ÃɳÕ ÊÒÁÒö·Ó¡Òõ‹ÍÍÒÂØÊÁÒªÔ¡ä´Œâ´Â¡ÒÃâ͹à§Ô¹à¢ŒÒàÅ¢·Õ่ºÑÞªÕ¢ŒÒ§µŒ¹ (»‚ÅÐ 250 ºÒ·) áÅÐâ»Ã´á¨Œ§¡ÅѺÁÒÂѧʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒÃà¾×่Í·ÃÒº
15
สถาบันโยคะวิชาการ มูลนิธิหมอชาวบาน 201 ซอยรามคำแหง 36/1 บางกะป กทม.10240 โทรศัพท 02 732 2016-7, 081 401 7744 โทรสาร 02 732 2811 อีเมล yoga.thaiyga@gmail.com เว็บไซท www.thaiyogainstitute.com