¨´ËÁÒ¢‹ÒÇ
สารัตถะ
photo : http://campus.sanook.com/978231/
สิงหาคม 2558
www.thaiyogainstitute.com
สารัตถะ ÊÒÃºÑ Þ ¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹
2
»¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ
2
º·¡Å͹
5
ÇÔ ¶ Õ â ¤Рวิบากกรรมเพื่อการตื่นรู
6
ÇÔ ¶ Õ â ¤Р2 เคาะระฆัง (แกไข)
8
àÃ× ่ Í §¨Ò¡à¾× ่ Í ¹ “เรามาถึงจุดนี้ไดยังไง”วลีฮิตที่มีนัยยะ
9 11
¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ สงบและเขมแข็ง
13
áÅË¹Ñ § April Bride
14
µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á ปราณายามะ : การควบคุมลมหายใจของโยคะ ตอนที่ ๗
กวี คงภั ก ดี พ งษ แก ว วิ ฑ ู ร ย เ ธี ย ร ธี ร เดช อุ ท ั ย วิ ท ยารั ต น นพ.ยงยุ ท ธ วงศ ภ ิ ร มย ศ านติ ์ นพ.สมศั ก ดิ ์ ชุ ณ หรั ศ มิ ์
¡ÃÃÁ¡ÒÃ
กฤษณ ฟ ก น อ ย ชนาพร เหลื อ งระฆั ง ชุ ต ิ ม า อรุ ณ มาศ วรพจน คงผาสุ ข วรรณวิ ภ า มาลั ย นวล วิ ล ิ น ทร วิ ภ าสพั น ธ สมดุ ล ย หมั ่ น เพี ย รการ
ÊÓ¹Ñ ¡ §Ò¹
àÅ‹ Ò ÊÙ ‹ ¡ Ñ ¹ ¿˜ § เลาสูกันฟง 5
·Õ ่ » ÃÖ ¡ ÉÒ
15
พรทิ พ ย อึ ง คเดชา วั ล ลภา ณะนวล สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร
¡Í§ºÃÃ³Ò¸Ô ¡ ÒÃ
จิ ร วรรณ ตั ้ ง จิ ต เมธี ณั ต ฐิ ย า ป ย มหั น ต ณั ฏ ฐ ว รดี ศิ ร ิ ก ุ ล ภั ท รศรี ธนวั ช ร เกตน ว ิ ม ุ ต ธี ร ิ น ทร อุ ช ชิ น พรจั น ทร จั น ทนไพรวั น วิ ส าขา ไผ ง าม วี ร ะพงษ ไกรวิ ท ย ศั น สนี ย นิ ร ามิ ษ สุ จ ิ ต ฏา วิ เ ชี ย ร
ÈÔ Å »¡ÃÃÁ
กาญจนา กาญจนากร
สารัตถะ ¤Ø  ¡Ñ ¹ ¡‹ Í ¹ ในทุกๆ วันที่โลกหมุนไปขณะเดียวกัน โลกก็เกาลงทุกวันไมตางจากรางกายของคนเรา บอยครั้ง เหลือเกินที่เราใชทรัพยากรดวยความประมาท ราวกับวาสิ่งเหลานั้นจะไมมีวันหมดลงพอๆกับที่ชะลาใจ ในรางกายเชนกัน อากาศแปรปรวน มักเปนสัญญาณของความเจ็บปวยแหงฤดูกาลเชนเดียวกับที่เมื่อรางกายมี อาการผิดปกติบางอยาง นั่นก็เปนจุดเริ่มตนของความเจ็บปวย อยูที่เรา...วาไดใสใจมากพอที่จะ ‘ฟง’ หรือไม โยคะจึงชวนใหเราหันกลับมาเอาใจใส เพื่อถนอมรางกายและโลกใบนี้ไวใหสดใสอยางนอยก็เกาชาลง สวัสดีสิงหาคม สวัสดีหัวใจแมและลูกทุกดวง
»¯Ô · Ô ¹ ¡Ô ¨ ¡ÃÃÁ â¤ÐÍÒÊ¹Ð¢Ñ ้ ¹ ¾× ้ ¹ °Ò¹à¾× ่ Í ¤ÇÒÁÊØ ¢ ÊÓËÃÑ º ¼Ù Œ à ÃÔ ่ Á µŒ ¹ ¨Ñ ´ ÇÑ ¹ ÍÒ·Ô µ  · Õ ่ 23 ÊÔ § ËÒ¤Á 2557 àÇÅÒ 9.00 – 15.00 ¹.
ที่ชั้น 6 หอง 262 คณะมนุษยศาสตร มศว ประสานมิตรคาลงทะเบียน 650 บาท สนใจโทร.สอบถามรายละเอียดไดที่สถาบันโยคะวิชาการ â¤Ðã¹Êǹ¸ÃÃÁ ³ Ëͨ´ËÁÒÂà赯 ¾ Ø · ¸·ÒÊ ¿ÃÕ ·Ø ¡ àÂ็ ¹ ÇÑ ¹ ¾Ø ¸ áÅÐ ¾ÄËÑ Ê àÇÅÒ 17.00 – 18.30 ¹. ÇÑ ¹ àÊÒà · Õ ่ Ê Õ ่ ¢ ͧ·Ø ¡ à´× Í ¹
ลงทะเบียนรวมกิจกรรมไดหนางาน ไมมีคาใชจาย รวมสมทบคากิจกรรมไดดวยการบริจาค â¤ÐÈÙ ¹  » ¯Ô º Ñ µ Ô ¸ ÃÃÁ ¾Õ ਠ´Õ ä «¹ ³ ÈÙ ¹  » ¯Ô º Ñ µ Ô ¸ ÃÃÁ ¾Õ ਠ´Õ ä «¹ (ºÒ§áÇ¡/¨ÃÑ Þ Ê¹Ô Ç §È 13) ·Ø ¡ ÇÑ ¹ ÍÑ § ¤Òà 10.30-12.00 ¹.
คาใชจาย : รวมสมทบคาใชจายดวยการบริจาค
2
3
ÊÒÃÑ µ ¶Ð
º·¡Å͹ Í Ò ¨ ÁÕ ã ¤ à µ‹ Í ã ¤ à ¾ Ã่ Ó º Í ¡ Ç‹ Ò ÍÕ ¡ äÁ‹ ¹ Ò¹... ¤ÇÒÁ·Ø ¡ ¢ Í Ñ ¹ ˹ÒË¹Ñ ¡ ·Õ ่ à ÃÒ¡ÓÅÑ § ¾ºà¨Í¨Ð¼‹ Ò ¹ä» ¶Œ Í Â¤Ó¨Ò¡¼Ù Œ · Õ ่ » ÃÒö¹Ò´Õ à ËÅ‹ Ò ¹Ñ ้ ¹ ÅŒ Ç ¹àµ็ Á ä»´Œ Ç Â¤ÇÒÁËÁÒ áÁŒ ä Á‹ Á Õ à ÃÕ ่  ÇáçÁÒ¡¾Í ·Õ ่ ¨ Ð©Ø ´ ´Ö § ËÑ Ç ã¨àÃÒãËŒ » ‚ ¹ »† Ò Â¢Ö ้ ¹ ÁÒ¨Ò¡¡Œ ¹ ËÅØ Á ä´Œ à¾ÃÒÐàÊÕ Â §·Õ ่ · ç¾ÅÑ § ·Õ ่ Ê Ø ´ ·Õ ่ ¨ Ð©Ø ´ ´Ö § áÅмÅÑ ¡ ´Ñ ¹ ãËŒ à ÃÒà´Ô ¹ 仢Œ Ò §Ë¹Œ Ò ä´Œ Í Õ ¡ ¤ÃÑ ้ § ¤× Í àÊÕ Â §¨Ò¡µÑ Ç àÃÒàͧ áÅÐàÊÕ Â §¹Ñ ้ ¹ ¨Ðà¡Ô ´ ¢Ö ้ ¹ ¡็ µ ‹ Í àÁ× ่ Í àÃÒµŒ Í §ÂÍÁÃÑ º ã¹ÊÔ ่ § ·Õ ่ à ¡Ô ´ ¢Ö ้ ¹ áÅŒ Ç ÂÍÁÃÑ º ·Õ ่ ¨ ÐÍÂÙ ‹ ¡ Ñ º ÁÑ ¹ ãËŒ ä ´Œ ¡Ñ º ¤ÇÒÁ·Ø ¡ ¢ · Õ ่ à »ÃÕ Â º´Ñ § ¡ÃШ¡à§Ò ·Õ ่ Ê Ð·Œ Í ¹ÊÔ ่ § ·Õ ่ Ë ÅÑ ่ § äËÅÍÂÙ ‹ ã ¹ËÑ Ç ã¨ ÂÔ ่ § àÃÒµ‹ Í µŒ Ò ¹ ¼ÅÑ ¡ äÊ ·Ø ¡ ¢ ¹ Ñ ้ ¹ ¨ÐÂÔ ่ § à¡ÃÕ ้  ǡÃÒ´ áÅн˜ § ṋ ¹ ᵋ Ë Ò¡àÃÒÂÍÁÃÑ º áÅÐâͺ¡Í´ÁÑ ¹ äÇŒ ¤ÇÒÁ·Ø ¡ ¢ ¡ ็ ¨ ÐÍ‹ Í ¹â¹µ‹ Í ËÑ Ç ã¨àÃÒઋ ¹ ¡Ñ ¹
อนัตตา
5
ÊÒÃѵ¶Ð
ÇÔ ¶ Õ â ¤Ð
photo : http://mcpswis.mcp.ac.th/html_edu/cgi-bin/mcp/main_php/print_informed.php?id_count_inform=2133
ÇÔ º Ò¡¡ÃÃÁà¾× ่ Í ¡ÒÃµ× ่ ¹ ÃÙ Œ วรรณวิภา มาลัยนวล
“อะไรจะเกิดก็ตองเกิด”ไดยินคำพูดนี้มาหลายตอ หลายครั้งแตจะมีครั้งไหนกันที่จะซึ้งใจเทานี้ พี่ชายที่เรียนนิติศาสตรโทรมาหาฉันยามค่ำคืน สาธยายขอมูลมากมายเกี่ยวกับเรื่องกฏหมายและคดีความใหฟง แมจะเบื่อหนายกับการตองฟงเรื่องราวที่ไมพึงประสงค แตฉันก็พยายามรับฟง แงมุมดานกฏหมายที่สลับซับซอนจน ทำใหสมองใหญสมองนอยของฉันแทบพิการไปชั่วคราว ฉัน วางหูโทรศัพทอยางหมดแรงดวยความรูสึกวา การที่ตองรับ ฟงอะไรๆ ที่ยาวนานและยิ่งเปนเรื่องที่ไมมีความรูเลย ดูจะทำใหหมดพลังงานไปไมนอยเลยทีเดียว ถัดไปแคเพียงวันเดียว ฉันมีโอกาสเขารวมกิจกรรม สุนทรียสนทนา ไดพบคนรูจักที่เคยไดสนทนากันมาบางแลว รูวาถาตองเขากลุมเดียวกัน สมองดานการรับฟงของฉันคง พิการเฉกเชนเดียวกับฟงเรื่องกฏหมายเชนกัน จดๆ จองๆ พยายามที่จะหาทางแอบพาตัวเองไปเขากลุมอื่น เพื่อจะไดไมตองเจอกัน แตจนแลวจนรอดวิ่งไปทางโนนทีทางนี้ที สุดทายก็ไปไมรอด ฉันหารูไมวา ระหวางที่วิ่งหนีนั้น วิบากกรรมก็วิ่งตามฉันมาติดๆ เกาอี้วางจึงมีเหลือเพียงที่เดียว ในขณะที่ที่นั่งของกลุมอื่นเต็มหมด
6
ÊÒÃѵ¶Ð
ÇÔ ¶ Õ â ¤Ð
ฉันทรุดตัวนั่งลงเกาอี้ตัวที่วาง ครั้นเงยหนาขึ้นมองคนในกลุม โอ! พระพุทธเจา (ถาเปนฝรั่งเขาจะอุทานวา โอ! พระเจา) ไมใชเพียงแคหนึ่งแตมีถึงสองคนเขารวมอยูในคราวเดียวกัน สองคนที่เคยรูจัก แมจะไมสนิทมากนักแตความทรงจำเกาที่เคยจัดเก็บขอมูลไววา ถาสนทนาดวยคงไมสุนทรีย ฉันกมหนายอมรับวิบากในสิ่งที่เกิดขึ้นอยางยอมจำนน คิดวาอะไรจะเกิดก็ตองเกิด !!! แลววิบากกรรมก็ทำงานตออยางซื่อตรง ในเมื่อฉันเปนทีมงานจิตอาสา โอกาสในการพูดจึงไมมี ทานวิทยากรผูนำวงจึงเปดพื้นที่ใหผูรวมกิจกรรม แทนที่จะเปดโอกาสใหฉันไดพูด(บาง) ตลอดเวลากวาหลายชั่วโมงของสุนทรียสนทนา กับหนาที่จิตอาสาที่ไมตองไดพูดเลย ทำหนาที่ไดแครับฟงอยางเดียว กลับกลายเปนนาทีทองของการตื่นรูของฉันอยางเบิกบาน จิตที่ผุดวาบขึ้นในแตละประโยคที่ไดรับฟง แลวจิตที่ดับวูบไปหลังจากนั้น เกิดขึ้น-ดับไป สลับกันเปนระยะๆ อยูตลอดเวลาหลายชั่วโมง ลมหายใจเขา-ออกที่เคยขาดหายไปจากการรับรูในเวลาปกติ กลับมารับรูไดชัดเจนในหลายชวงเวลาของการรับฟง ฉันเรียนรูวา... “เมื่อใดที่เราเปลี่ยนจากผูพูดมาเปนผูฟง เมื่อนั้นวิบากกรรมจะกลายเปนวินาทีแหงการตื่นรูในทันที” และเราจะขอบคุณผูคนตรงหนา ที่มาเปนครูใหเราอยาง แทจริง
7
ÇÔ ¶ Õ â ¤Р2
ÊÒÃѵ¶Ð
à¤ÒÐÃÐ¦Ñ § (á¡Œ ä ¢) ล.เลง เสียงกระดิ่งหยก (ไมใชมังกรบิน)
จากบทความ“เคาะระฆัง” ในจุลสาร โยคะสารัตถะ ฉบับเดือนกรกฎาคม ๒๕๕๘ ไดกลาว ถึง เครื่องดึงคอ ที่ใชในคลินิกกายภาพบำบัด วา... การใชเครื่องดึงคอ แตเพียงอยางเดียวโดยไมไดฝกให กลามเนื้อคอแข็งแรง อาจทำใหกลามเนื้อคอ “ยวย” นั้น...เปนความเห็น หรือ ความรูสึกของเลง ที่คลาดเคลื่อนจากความจริง นักกายภาพบำบัดไดกรุณาอธิบายวา “การดึงคอขึ้นตรงๆ” ของเครื่องดึงคอนั้น กลามเนื้อ จะไมยวย แตที่จะยวยนั้น...นาจะเกิดจาก การเอียงคอ แลวแถมยังใช“มือ” ชวยยืดกลามเนื้อ คอ...ออกไปอีก (ซึ่งเปนทาที่เลงชอบทำ) มันไมใชความผิดของเครื่องนะจะ (ทานี้เลงไดมาจาก หนังสือ Anatomy of Stretching ซึ่งการฝกยืด กลามเนื้อแบบนี้ อาจไมเหมาะกับกลามเนื้อที่ “ออนแรง” แต เหมาะกับกลามเนื้อที่ “ตึงเกร็ง” ทีนี้ดวยความรูเทาไมถึงการณ เราก็ทำตามที่ หนังสือบอกไว) “หนังสือ” เคาก็ไมไดบอกผิด ...ที่ผิดนั้น นาจะเปนการเลือก “ทาฝก” ที่ไมตรงกับ “ปญหา” ของเรามากกวา นอกจากนี้ เครื่องดึงคอ เคาก็เปนพระเอก ในกรณีที่เสนประสาท (ที่คอ) ถูกกดทับ ทำให แขน-ขา ชา...เครื่องมือนี้ไมไดเปนผูรายนะ เครื่องดึงคอ จะใชไดกับผูปวยที่มีอาการปวดคอ หลายๆ ประเภท ยกเวนพวกที่มีขอตอคอหลวม โดยกอนมีการใชเครื่องมือนี้รักษาผูปวย นักกายภาพ บำบัดก็ตองตรวจประเมินปญหาผูปวยกอน แลวจึง ตัดสินใจวาจะใชเครื่องมือนี้ในการรักษาหรือไม
photo : http://www.marumura.com/language/?id=3437
ประการสุดทาย ตองขอขอบคุณนักกายภาพบำบัด ที่คลินิกกายภาพบำบัด คณะสหเวชศาสตร จุฬาฯ ที่ไดแบงปนความรูในการใชเครื่องมือดึงคอ อธิบาย ถึงประโยชนของการออกกำลังกายแบบเพิ่ม ความมั่นคงของขอตอ ผลดีของการยืดเหยียด กลามเนื้อในผูที่มีกลามเนื้อตึง..หดสั้น และผลเสียของ การยืดกลามเนื้อมากเกินไปจนอาจ ทำใหกลามเนื้อ ยวย ออนแรง และขอตอคอหลวมได สุดทายแลวจริงๆ ก็คือวา เลงคิดวา จะเคาะระฆัง เตือนเพื่อนๆ ใหฝกใชแรงกลามเนื้อ ที่ออนแรงบาง แตทำไปทำมา กลับกลายเปนวา ไมเคาะระฆัง หลนใสหัวตัวเอง...คราวหนาคราวหลัง จะระวังใหมากกวานี้คะ...จบขาวขอบพระคุณทุกทาน ที่เปนกำลังใจใหตลอดมา...และตลอดไป
8
ÊÒÃѵ¶Ð
àÅ‹ Ò ÊÙ ‹ ¡ Ñ ¹ ¿˜ §
“àÃÒÁÒ¶Ö § ¨Ø ´ ¹Õ ้ ä ´Œ Â Ñ § 䧔 ÇÅÕ Î Ô µ ·Õ ่ Á Õ ¹ Ñ Â กฤษณ ฟกนอย
ขณะที่เขียนเรื่องนี้เปนวันที่ 18 กรกฏาคม 2558 และอยูที่พัทยา เพื่อรอเขารวมการแขงขัน “พัทยามาราธอน 2015” ทำใหนึกขึ้นมาวา “เรามาถึงจุดนี้ไดยังไง” เพราะยอนหลังไปเมื่อเกือบ 13 ปที่แลว ไดมีโอกาสมารวมงานโดยเปนตัวแทนของบริษัทผูสนับ สนุนการแขงขันพัทยามาราธอนในสมัยนั้น ณ เวลานั้นไมเคยมีความคิดในหัวเลยแมแตนอยนิด วาชีวิตนี้จะลุกขึ้นมาวิ่งมาราธอน พอคิดถึงเรื่องนี้ ก็ทำใหนึกไปถึงอีกเรื่องหนึ่งขึ้นมาได
9
ยอนหลังกลับไปเมื่อ 3 เดือนกอนหนานี้ ไดคุยกับเพื่อนถึงเรื่องราวเกี่ยวกับความเจ็บไขไดปวยร ะยะสุดทายของแมเพื่อน ในขณะที่พูดคุยกันอยูนั้น เพื่อนก็พูดดวยน้ำเสียงแหงความกังวลขึ้นมาวา “เธอ เรากลัววาที่เราทำทุกอยางตอนนี้มันยังไมดีที่สุดสำหรั บแมในชวงระยะสุดทาย”เราก็เลยชวนตั้งคำถามวา“แล วอะไรคือสิ่งที่ดีที่สุดที่เราควรจะทำใหกับแมในเวลานี้” คำตอบที่ไดกลับมาคือ “เราก็ไมรูเหมือนกัน วาอะไรดีที่สุด
ÊÒÃѵ¶Ð
เราเพียงแคทำในสิ่งที่แมอยากทำหรืออยากได เราก็ทำตามความตองการของเขา แตเราก็ยังกลัววามันยังไมดีพอ”
photo : https://www.facebook.com/everybodywalk
แลวคิดวา “แมมีความสุขไหม” คำตอบมาพรอมกับน้ำเสียงแหงความแจมใสวา “แมมีความสุขมาก” เลยขอถามคำถามตออีกสักนิดวา “แลวถามัวแตกังวลวาทำแลวดีไมพอแลวไมทำ กับ ลงมือทำไปเลย แบบไหนดีกวา”เสียงใส ๆ ตอบกลับมาวา “เออ ก็จริงนะ ไดทำก็ดีกวา ไมไดทำ” วันนั้นเราจบบทสนทนากันเพียงเทานั้น แตสำหรับเธอ ๆ ไดใชโอกาสที่เหลือทำหลายสิ่ง หลายอยางรวมกับแมอีกมากมายจวบจนโอกาสสุดทาย ของเธอกับแม ถึงวันนี้ คุณ “ทำ” แลวหรือยัง อยาเพียรแตสงสัยเลยวา ทำแลวดีหรือไม หรือทำแลว ไดอะไร แตถาทำแลวเต็มไปดวยความเมตตา และเกื้อกูลตอตัวเรา “ลองทำดูสิ แลวคุณอาจจะแปลกใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นก็ไดนะ” สุดทายก็เขียนเรื่องแม ในเดือนสิงหาคม จนได (ผูเขียนเริ่มวิ่งเมื่อเดือนมกราคม 2557 จนถึงวันที่นั่งเขียนบทความนี้ รวมเปนระยะทาง 654.2 กม. การวิ่งทำใหเกิดประสบการณใหม ๆ มากมาย และวิวทะเลขณะเขียนบทความนี้ ทำใหหวน คิดถึงวันแรกที่ตัดสินใจเรียนโยคะกับสถาบันฯ ซึ่งเปน จุดเริ่มตนที่ตัดสินใจ “ทำ” เมื่อหาปที่แลว)
10
ÊÒÃѵ¶Ð
àÅ‹ Ò ÊÙ ‹ ¡ Ñ ¹ ¿˜ § 5 ศิษยเกา หนาใหม
สวัสดีนะคะ กลับมาตามที่สัญญาไวเมื่อเดือนที่แลว วาจะลงบทสัมภาษณผูเขาอบรม “จากโยคะสูจิตตภาวนา”ที่บานผูหวาน จ.นครปฐมอีก 2 คนที่เหลือ เริ่มเลยนะ คนที่ 2 คนนี้เปนผูชายนะ เราเลือกเพราะมีอยูแค 2 คน อยากเห็นมุมมองผูชายบาง เรา : สวัสดีคะ ชื่อไรคะ เคา : อุยครับ เรา : อุยรูเรื่องการอบรมครั้งนี้จากไหนคะ เคา : เพื่อนแนะนำ เรา : เคาพูดวาไงมั่งคะ เคา : มีวิธีทำใหความทุกขสั้นลง เรา : แลวเชื่อเคาเหรอคะ เคา : (หัวเราะ แลวตอบเราวา) ก็ลองดูครับ เรา : เคาไมไดสงภาพหรือรายละเอียดอื่นใดใหเลยเหรอคะ
11
àÅ‹ Ò ÊÙ ‹ ¡ Ñ ¹ ¿˜ § เคา : ไมมีเลย แครูกอนมา 2 วันวาคืออะไร เพื่อนสงเมลมาใหก็เลยเขาไปดูเอง เรา : แลวมีภาพอะไรในใจกอนมั้ยคะ เคา : ตอนแรกเพื่อนบอกวาเปนโยคะสมาธิ พอเขาไปดูใน web เปนโยคะภาวนา เลยคิดวาเปน course ปฏิบัติธรรมรึเปลา หรือโยคะชวยใหเรานั่งสมาธิไดนานขึ้นอะไรแบบนี้ เพราะเคยบอกเพื่อนวาอยากไปของทานโกเอ็นกา เพื่อนบอกวา เอาอันนี้ใหรอดกอน ผมก็เลยคิดวาคงมานั่งปฏิบัติธรรมทั้งวัน เรา : แลวพอมาเห็นจนจะกลับบานแลว คิดไงคะ เคา : ก็คนละแบบแตเปนขอดีอีกอันนึง อยางที่อาจารยพูดวันแรกวาถาจุดมุงหมายเราเหมือน กันคือ หาความสงบ แตเรามีทางเดินหลายแบบ และนี่เปนทางเดินนึงซึ่งก็ตอบโจทยอยู เรา : คิดวามีประโยชนตอเราในภายภาคหนามั้ยคะ สเคา : มีครับมี มีแนๆ อยางนอยๆ ก็ จากที่เคยนั่งสมาธิแลวนั่งไมคอยได นั่งแลวไมรูวามันเขาสมาธิรึยัง เชน นั่งปุบจะมีอาการกระพริบตาหรือเราหลับตา แตมองตามแสงที่เห็น ซึ่งเราไมรูวาอันนั้นเรียกวาไร แลวก็ไมสงบซักที นั่งนานๆก็ไมได พอมาเจออันนี้นาจะงายกวา เรา : ยอนกลับไปที่คำวา สมาธิกับภาวนา แตวายังไงมันก็มีคำวา โยคะอยูดี ติดใจสงสัยมั้ยวาทำไมไมมีทาทางอะไรกันเลยเหรอ เคา : คือผมไมไดเปนคนเลนโยคะ ผมก็เลยไมติด และคิดวาคงเปน course สำหรับทำใหรางกายเราพรอมสำหรับการทำสมาธิภาว นามากกวา เรา : เมื่อไดขอมูลทั้ง 2 วัน มุมมองอะไรเปลี่ยนไปมั้ย เคา : ผมวายังไมถึงเปลี่ยนนะ แตไดเอาวิธีที่ไดรับใน 2 วันนี้ไปชวยแกปญหาที่มันจะเขามา เรา : แลวเราไดอะไรกลับไปเปนอันดับ 1 คะ เคา : ออ ก็เรื่องหลับตาแหละครับ ผมรูสึกวามันเปนจุดกำเนิดของทุกอันที่เหลือ เราดูรูปการณแลวก็นาจะจบบทสัมภาษณแคนี้ แลวก็บอกนองเคาไปวา “ขอบคุณนะจะ”
ÊÒÃѵ¶Ð คนที่ 3 เราก็เริ่มเหมือนเดิมกับทุกคนอะนะ คนนี้ชื่อเอนะ เรา : รูเรื่องการอบรมนี้จากใครเอย เคา : รูจากญาติที่เปนครูของสถาบันโยคะวิชาการ เคาสง page ของสถาบันฯ ให เรา : แลวสนใจเลยเหรอคะ เคา : คือจริงๆ ตอนแรกก็ไมคิดวาจะมารวมงานแบบนี้ เพราะไมเคยทำมากอน แถมตัวเองก็อยูนครสวรรคดวย แตไดรูจากครูโยคะที่รูจักกันอีกคน คนนี้เคาแตงงานกับคนอินเดีย เคารูจัก Professor ทานนี้ บอกมาวาเกงมาก ถามีโอกาสตองไปนะ แลวก็ลักษณะอยางนี้ ปรกติตองบินไปเรียน ที่อินเดียนะ ไดยินอยางงั้น ก็รีบเลยคะ วางแผนใหญเลยวาจะมายังไง ใครจะมาสง ใครจะมารับ รีบโอนเงินมากอนเลย เรา : แลวมีภาพไรในใจปะคะ เคา : คิดไววา คงมีปราณายามะกับอาสนะคูกันไป แตเปนแบบนี้ก็ OK อะ Happy มาก ชอบ เพราะแคครูสอนวิธีหลับตาที่ถูกตอง แคนี้ก็คุมละ เพราะปรกติเวลาเราหลับตาไปแลว ลูกกะตามันก็กรอกไปมา แตอันนี้มันหลับไดสนิท หลับจนเปดไมได เปดยาก เรา : ถึงแมวาเราจะไมไดอาสนะกลับไปก็ไมรูสึกอะไรเหรอ เคา : ไมรูสึกคะ เอวาคุมนะ อาสนะนี่เอวาเดี๋ยวก็ทำได เรา : ปรกติเปนคนฝกอาสนะอยูแลวเหรอคะ เคา : ฝกคะ แบบ Power เรา : หมายความวา โยคะที่เรารูจัก วันนั้นกะวันนี้ไมเหมือนกันใชมั้ยคะ เคา : ไมเหมือนคะ เอวามันลึกซึ้งกวา ที่เราเรียนกัน 2 วันนี้มันคือ Main อาสนะเหมือนเปนแคการเตรียมรางกายเพื่อนั่งสมาธิไ ดนานๆ เคยอานหนังสือมาวา เราจะนั่งสมาธิ รางกายมันก็ตองพรอม ลำตัวตองพรอม ขาตองพรอม ถารางกายเราไมมีกลามเนื้อที่สามารถดึงรั้งไว รางกายมันก็อาจจะไมสามารถอยูในสมาธิไดนานๆ
เรา : เอฝกสมาธิอยูกอนเหรอ เคา : จะวาฝกก็ไมใช แตชอบ เคยคิดวา ถาลูกโตจนหมด อยากเขาวัด ถึงเปนสาเหตุวาทำไมถึงมาฝกโยคะ ทั้งๆที่นครสวรรคเนี่ยเปนแบบ Power ทั้งหมด มันก็ไดสมาธิระดับนึง แตไมถึงขนาดเนี้ย ของครูเนี่ยลึกขนาดเขาวัดไดเลยงะ เรา : มันเปนความรูใหม แตก็ไมตีกัน เคา : ไมตีคะ ตอนแรกก็คิดวาโยคะเปนกีฬา เปนการออกกำลังกาย พอมาฝกถึงไดรูวา มันไมใชละ มันตองมีใจที่จดจออยูกับทาตางๆดวย ถาไมมีสมาธิ บางทาก็ทำไมไดละ ก็เลยรูสึกวามันไมใชกีฬา แตมันเปนการทำตัวเรา ผลพลอยไดคือ รางกายที่แข็งแรง เรา : แปลวา 2 วันนี้ ไดมุมมองใหมของโยคะ และถูกใจดวย เคา : ใช แลวก็ตั้งใจจะกลับไปทำดวยนะ แตไดมากนอยแคไหนยังไมรู แตตั้งใจ แลวก็จบบทสัมภาษณดวยการหัวเราะใหกัน เราก็ขอบคุณไปตามระเบียบ
12
ÊÒÃѵ¶Ð
¾Ñ ² ¹Ò¨Ô µ
ʧºáÅÐࢌ Á á¢็ § กวี คงภักดีพงษ
ชาวันหนึ่งของปลายเดือนมิถุนายน ที่ผานมา ผมเปดคอมพิวเตอรเพื่อทำงานตามกิจวัตร ในบรรดาขอความที่สงมา มีอีเมลจากเพื่อนครูโยคะ ฉบับหนึ่ง เขียนมาขอคำแนะนำ อีเมลนั้นยาวเกือบ 2 หนา ลำดับเหตุการณตางๆ คือเย็นที่ผานมา สามี กลับจากที่ทำงาน แลวเขามากอดภรรยาอยางผิดปกติ กระทั่งสามีพรอมจะพูดจึงทราบวาเพิ่งฟงผลตรวจจาก แพทยวาเปนโรครายแรงถึงชีวิต สามีผูเปนเสาหลัก ของบาน ดูแลรับผิดชอบครอบครัวอยางเหลือเฟอ กลับอยูในสภาพที่เสียศูนยอยางหนัก สามีผูแมจะมี ความพรอมทางดานเศรษฐกิจ สุขภาพกายก็เหมือน คนทั่วๆ ไป สุขภาพจิตก็ปกติ เพียงแตไมไดใสใจดูแล ดานจิตวิญญาณ (หรือใชคำวาปญญาก็ได) ของตนเอง ถึงกับฟูมฟาย ตอตาน เควงควาง อยางรุนแรง ณ สถานการณนั้น ครูทานนี้ผูแมภายใน ตนเองจะเกิดความสับสนไมแพสามี แตกับวิกฤต ตรงหนา สิ่งที่ทำคืออยูเปนเพื่อน อยูเปนสติ คอยประคับประคองจิตวิญญาณของสามี ใหผานค่ำคืน แหงความมืดมิดไปใหได ไดแตประคอง ไปจนกวา สามีจะพรอม จนกวาสติของสามีจะกลับมา แลวคอย หาทางแกปญหาตอไป ผมตอบจดหมายนั้นไป เทาที่สติปญญา จะมีได ในชวงสายก็ไปสัมมนาหัวขอเรื่องสุขภาวะ ทางปญญาที่กระทรวงสาธารณสุข เปนการระดม ความคิดเพื่อที่จะนำขอมูลไปประกอบการปรับปรุง ธรรมนูญสุขภาพวาดวยเรื่องดังกลาว ที่ประชุมไดแบง ผูเขารวมเปนวงยอย เพื่อใหแตละคนไดเลาถึงการ ทำงานดานสุขภาวะทางปญญา ซึ่งผมก็แบงปน ประสบการณการทำงานของสถาบันโยคะวิชาการ อันเปน งานเผยแพรโยคะเพื่อพัฒนาจิต การฝกโยคะ เพื่อดับการปรุงแตงจิต การฝกโยคะไปสูสมาธิ ไปสู โมกษะหรือความหลุดพน อันเปนเรื่องของปญญา โดยตรงและในตอนทายก็ไดเลาเรื่องของครูโยคะที่เพิ่ง สงอีเมลมาถึงผมเมื่อเชาดวย
13
หลังจากสมาชิกไดแบงปนประสบการณตางๆ จนครบวง ผูดำเนินรายการก็เชิญชวนใหสมาชิกสรุป สิ่งที่ไดเรียนรูจากการแลกเปลี่ยนในวง มีอาจารย ทานหนึ่งเปนชาวแคนาดาเชื้อสายจีนมาเมืองไทย 3 เดือนเพื่อทำงานวิจัย อาจารยผูไมเคยฝกโยคะ กลาววาทานประทับใจในตัวอยางเรื่องของครูโยคะ ที่ชวยสามีผานวิกฤตชีวิต อาจารยบอกวา สุขภาวะ ทางจิตวิญญาณนี้ โดยตัวมันเองเปนเรื่องนามธรรม และมักมีขอจำกัดในการสื่อสาร แตจากเรื่องเลา ครูโยคะที่ทานไดฟง ทำใหทานเห็นรูปธรรมของคน ที่มีปญญาวาเปนผูที่ “calm & strength : สงบและเขมแข็ง
áÅË¹Ñ §
ÊÒÃѵ¶Ð
photo : http://asianwiki.com/April_Bride
April Bride ชนาพร เหลืองระฆัง
April Bride เรื่องราวความรักของ ชิเอะ และ ทาโร ที่ฝายหญิงเปนมะเร็งเตานมตั้งแต อายุแคยี่สิบกวา ครอบครัวของชิเอะ มีเพียงพอ เพราะแมก็เสียชีวิตดวยมะเร็งเชนกัน แนนอนวาหนังแสดงใหเห็นถึงความเขมแข็งในการตอสู กับมะเร็ง และ การเตรียมใจที่จะตองเสียคนรักไป พอที่พูดนอย ไมคอยแสดงออก สูญเสียภรรยา และ กำลังสูญเสียลูกสาว กมหัวพูดคำวา"ขอบคุณ ๆ" กับทาโร ที่ดูแลลูกสาวตัวเองดวยความรัก เสียงขอพอที่พูดออกมานั้น เสียงดัง ฟงชัด และ จริงใจอยางที่สุด จนเขาไปถึงใจคนดู ความเขมแข็งของชิเอะ ก็เรียกน้ำตาได ไมแพกัน คำพูดของชิเอะ ที่พูดกับทาโรวา "Being alive is amazing" กับการนับเวลาที่เหลือกันเปน รายวัน ทำใหเราไดมองกลับมาดูเวลาที่เหลือ ของตัวเองบาง วาเราเห็นคุณคาของมัน เทากับชิเอะเห็นหรือไม http://www.youtube.com/watch?v=hlIajsJ4TJM&lis t=PL521A9A5586BE375E 14
ÊÒÃѵ¶Ð
µÓÃÒâÂ¤Ð´Ñ ้ § à´Ô Á
photo : http://www.oknation.net
»ÃÒ³ÒÂÒÁÐ : ¡ÒäǺ¤Ø Á ÅÁËÒÂ㨢ͧâ¤РµÍ¹·Õ ่ ÷ วีระพงษ ไกรวิทย และจิรวรรณ ตั้งจิตเมธี
ปราณายามะตอนที่ ๖ มีเนื้อหาพอจะสรุป ไดดังนี้คือ หากพิจารณาความหมายของคติวิจเฉทะวา เปนการหยุดหายใจหรือการหยุดหายใจอยางสมบูรณ ชั่วขณะหนึ่ง จะทำใหปราณายามะทั้ง ๓ แบบใน ประโยค ๒:๕๐(1) แปลวา ๑) พาหยะ วฤตติ คือการ หยุดหายใจหลังจากที่หายใจออกยาว หรือ พาหยกุมภกะ ๒) อาภยันตระ วฤตติ คือ การหยุดหายใจหลังจากหายใจเขายาว หรืออาภยันตรกุมภกะ ๓) สตัมภะ วฤตติ คือ แบบที่การหยุดหายใจมีลักษณะโดดเดน ดังนั้นใน หนึ่งรอบการหายใจจะมีการหยุดหายใจอยูในนั้นดวย ทั้งภายหลังจากหายใจเขาและหายใจออก ซึ่งจะเปน การยืดลมหายใจใหยาวมากที่สุดเทาที่เปนไปได ปราณายามะสามแบบที่กลาวถึงในประโยค ๒:๕๐ นี้มีการควบคุมใน ๓ ลักษณะดวยกันคือ เทศะ กาละ และสังขยา เทศะหมายถึง ระยะทาง ของการเคลื่อน ของอากาศ(หรือปราณะ)ที่เรารูสึกไดขณะฝกหายใจ เทศะจึงเปนการวัดพลังของการหายใจ ยิ่งพลังของ การหายใจมีมาก เทศะก็จะยิ่งมากขึ้น ซึ่งจะรูสึกไดถึง การแผขยายของการเคลื่อนของอากาศหรือปราณะไป ตามสวนตางๆ ของรางกายในพื้นที่ที่กวางไกลขึ้น
15
สวนกาละคือ เวลา ที่ตองใชในทุกๆ ขั้นตอนของการ หายใจแบบปราณายามะ กาละนี้จะมีการเพิ่มใหยาวขึ้น หรือการหายใจที่ชามากขึ้น ทั้งการหายใจเขา หรือ การหายใจออก และกรณีการหยุดหายใจดวย ความตั้งใจพยายามดวย และสังขยาหมายถึง จำนวน ของการฝกซ้ำในรอบตางๆ ของปราณายามะ ยิ่งฝก ซ้ำจำนวนมากเทาไร ก็จะยิ่งมีความชำนาญและไดรับผลดีจากการฝกปราณา ยามะมากเทานั้น ตอไปนี้เปนเนื้อหาปราณายามะในตอนที่ ๗ “จตุรถะ” คือ “แบบที่สี่ซึ่งอธิบายในประโยค ๒:๕๑ วา “พาหยาภยันตระ วิษยากเษป” กลาวคือ ไมรวมหรือไมเกี่ยวของกับการหายใจทั้งแบบภายใน หรือภายนอก วลีนี้ชี้ใหเห็นชัดเจนวา รูปแบบการ หายใจเขาและการหายใจออกไมไดมีความสำคัญใดๆ เลยในแบบที่สี่นี้ ดังนั้นจึงเปนที่ชัดเจนวาคติวิจเฉทะ ในที่นี้ (1) “พาหยาภยันตระ-สตัมภะ-วฤตติร-เทศะ-กาละ-สังขยา-ภิห ปริทฤษโฏ ทีรฆะ-สูกษมะห”– ๒:๕๐
ÊÒÃѵ¶Ð ไมไดอาศัยการควบคุมการหายใจเขาและการหายใจออก ฉะนั้นตองเปนการหยุดหายใจหรือสตัมภวฤตติ คำถาม จึงเกิดขึ้นตามมาวา สตัมภวฤตติ(หรือการหยุดหายใจ)นี้ แตกตางจากสตัมภวฤตติในประโยค ๒:๕๐ อยางไร ความแตกตางนี้อยูในรูปของความเปนไปเองตาม ธรรมชาติของกระบวนการ กลาวคือในแบบที่สามนั้น สตัมภวฤตติเปนการตั้งใจหยุดการหายใจทั้งในขณะที่สิ้น สุดการควบคุมลมหายใจเขาหรือการควบคุมลมหายใจ ออก แตในแบบที่สี่นี้การหยุดหายใจอาจไมไดเกิดขึ้น หลังจากการตั้งใจควบคุมลมหายใจเขาหรือการควบคุม ลมหายใจออก เพราะวลีที่วา “พาหยาภยันตระ วิษยากเษป” บอกถึง “การไมรวมอยู” นั่นหมายความ วา คติวิจเฉทะหรือการหยุดหายใจนี้เกิดขึ้นเอง ตาม ธรรมชาติที่สภาวะใดหรือขั้นตอนใดของการหายใจก็ได นั่นคือ การหายใจอาจหยุดเวลาใดหลังจากการหายใจ ออกเพียงบางสวนก็ได ปรากฏการณนี้เปนที่รูกันดี ในโยคะ แมแตในหฐโยคะการหยุดหายใจตามธรรมชาติ แบบนี้หรือกุมภกะก็เปนที่รับรูกันหรือที่เรียกกันวา เกวละ-กุมภกะ การหยุดหายใจตามธรรมชาติโดย ปราศจากการควบคุมอยางสมบูรณนี้เปนผลตาม ธรรมชาติที่ไมสามารถหลีกเลี่ยงไดจากการฝกหายใจ แบบปราณายามะดวยขั้นตอนของการควบคุมที่เขมขน และยาวนาน จตุรถะ ปราณายามะ เปนการหยุดหายใจ ตามธรรมชาติ เกิดขึ้น ณ ที่หรือตำแหนงใดของการ หายใจก็ได และมีการควบคุมการหายใจเขาและการ หายใจออกในที่นี้ดวย ปราณายามะแบบนี้ไมสามารถ ตั้งใจที่จะควบคุมลมหายใจใหยาวและละเอียดเหมือนกับ ที่แนะนำไวในประโยค ๒:๕๐ แตเนื่องจากมันเกิดขึ้น เองภายหลังจากการฝกปราณายามะแบบตั้งใจควบคุมใน แบบอื่นๆ เปนระยะเวลายาวนานบางทีอาจเปนปๆ ซึ่งตองฝกในลักษณะ ฑีรฆะ-สูกษมะ ดวยเสมอ ผูฝกโยคะจะถูกจัดปรับใหมีการหายใจในรูปแบบนี้แมใน ขณะที่หายใจปกติในชีวิตประจำวันตลอด ๒๔ ชั่วโมง และดังนั้นการหายใจแบบจตุรถะ ปราณายามะยังคงเปน ฑีรฆะ-สูกษมะโดยอัตโนมัติ
ผลของปราณายามะที่กลาวไวในประโยค ๒:๕๒(2) และ ๒:๕๓(3) ในประโยคแรกปราณายามะชวยขจัด สิ่งหอหุมปกคลุมความสามารถในการสองสวางภายใน (หรือปญญา-ผูแปล) เทียบเคียงไดกับโคมตะเกียงที่ถูก ปกคลุมดวยความขุนมัวไมโปรงแสงหรือมีฝุนควัน สกปรกหนาเปนชั้นๆ เปนตัวอยางที่งายตอการทำความ เขาใจความสัมพันธของปรากฏการณนี้ หากสิ่งปกคลุม เหลานี้ถูกขจัดออกไปไดสำเร็จหรือสิ่งสกปรกถูกลาง ออกไป แสงของตะเกียงก็จะชัดขึ้นและสวางขึ้น การเปลี่ยนแปลงที่มีลักษณะคลายกันนี้ก็เกิดขึ้นกับการ ฝกปราณายามะเปนเวลานานเมื่อฝกตอเนื่องผานไป หลายๆ วัน ศักยภาพในการเขาถึงความรูสูงสุด หรือการตระหนักรู และการประสบกับความจริงในขั้น สุดทายยอมเกิดขึ้นไดกับทุกๆ คน แตสัมสการะ(4) ของสรรพสัตวทั้งหลายที่สะสมอยูในสวนของ กรรมาศยะ(5) ของจิตไดบิดเบือนศักยภาพดังกลาว และยังเปนสิ่งปกคลุมหรือบดบังซึ่งรบกวนการรับรูที่ถูก ตองและการเขาใจความจริงที่อยูเบื้องหลังวัตถุหรือ ปรากฏการณทั้งหลาย อุปสรรคนี้จะลดลงไปได มากดวยการฝกปราณายามะ เหมือนกับคนที่อยู ทามกลางเสียงที่กำลังดังมากจะไมสามารถไดยินเสียง ที่เบาได หรือคนที่อยูทามกลาง แสงเจิดจาก็ไม สามารถเห็นวัตถุที่เปลงแสงเรืองรองจางๆได ความคลาดเคลื่อนของสัมสการะนี้ไมยอมใหจิตเขาใจ ความจริงไดอยางสมบูรณ อยางอิสระ และปราศจาก การบิดเบือน ผลอยางแรกของปราณายามะซึ่งผูปฏิบัติ สามารถรับรูไดโดยงายเสมอ แมแตการปฏิบัติสั้นๆ เพียงสองสามวันก็คือ ความสงบของจิต ในประโยคของปราณายามะเหลานี้ ปตัญชลี ไมไดกลาวถึงผลของปราณายามะเชนนี้ไวอยางชัดเจน แตก็มีนัยยะบอกไวในประโยค ๒:๕๓ ซึ่งจะไดกลาวถึงตอไป อยางไรก็ตามในประโยค ๑:๓๔ ทานไดแนะนำเทคนิคการหายใจเพื่อใหเกิดจิตตประสาท นะ(คือสภาวะสงบสุขของจิตแบบหนึ่ง) (2) “ตตะห กษียเต ประกาศาวรณัม” – ๒:๕๒ (3) “ธารณาสุ จะ โยคยตา มนสะห” – ๒:๕๓ (4) สัมสการะ คือ กรรมสังขารที่เคยกระทำไว (ผูแปล) (5) กรรมาศยะ คือ สวนของจิตซึ่งเปนที่เก็บสะสมกรรมสังขารทั้งหลาย ที่เคยกระทำไว หากไมขจัดออกไปจะเปนอุปสรรคตอการเขาถึงหรือรับรู หรือเขาใจความจริงสูงสุด (ผูแปล)
16
photo : thttp://zensiam.com/index.php/feature/zen-literature/105-platformsutra/198-platform-sutra-023
ÊÒÃѵ¶Ð
17
พูดตามตรงแลวเทคนิคนี้ไมใชปราณายามะเพราะมัน เปนการหายใจออกที่เร็วและแรงมากกวา แตถึงแม จะเปนการควบคุมการหายใจเชนนั้นมันก็ยังนำไปสู ความสงบของจิตอยางที่ปตัญชลีกลาวไวและที่ไดรับการ ยืนยันโดยผูปฏิบัติโยคะจำนวนมาก โดยอาศัยลักษณะ ที่สำคัญทางสรีรวิทยาของปราณายามะคือการหายใจ ชานำไปสูสภาวะควบคุมศูนยกลางการหายใจในระบบ ประสาทสวนกลาง ทำใหความเขมขนของ คารบอนไดออกไซดสูงขึ้น ความสงบจึงเพิ่มขึ้นอยาง รวดเร็วและชัดเจนเปนอยางมาก ผลเชนนี้เปนที่รับรู และ รายงานกันโดยผูฝกปราณายามะทุกๆ คน ไมเฉพาะผูฝกตามแนวทางของปตัญชลีเทานั้น แมแตผู ฝกหฐโยคะก็ไดผลเชนเดียวกัน จากนั้นจิตจะมีสภาพที่ เหมาะสมในการทำหนาที่ตางๆ ไปในทิศทางที่ตองการ ใดๆ ในอีกแงหนึ่งจิตสามารถแทงทะลุอยางลึก และทั่วถึงเขาไปยังความรูของสิ่งที่ตองการ เชน สามารถผานเขาไปในกระบวนการฝกสมาธิในขั้นธารณา ->ธยานะ ->สมาธิ(samadhi) ที่อยูเหนือสิ่งหรือวัตถุนั้น ความสามารถที่จะมีการรับรูหรือความเขาใจที่ชัดเจนใน ความรูเกี่ยวกับสิ่งหรือวัตถุที่เลือกมานี้ เปนสิ่งที่ไดบอกไวในวลี “ประกาศาวรณะ กษยะ” (คือการขจัดสิ่งปกคลุมหรืออุปสรรคบนเสนทาง แหงปญญา)
เอกสารอางอิง : Karambelkar, P. V. (1986).PATANJALA YOGA SUTRAS Sanskrta Sutras with Transliteration, Translation & Commentary.Lonavla :Kaivalyadhama, p. 327-330.
ÊÒÃѵ¶Ð
ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒôÓà¹Ô¹¡ÒÃâ´ÂÁÕÃÒÂä´Œ¨Ò¡¤‹Òŧ·ÐàºÕ¹¡Ô¨¡ÃÃÁ ¨Ò¡¡ÒèÓ˹‹Ò¼ÅÔµÀѳ± µ‹Ò§æ Ê¶ÒºÑ¹Ï ÂÔ¹´ÕÃѺ¡ÒÃʹѺʹع¨Ò¡¼ÙŒÃ‹ÇÁʹã¨à¼Âá¾Ã‹ à¾×่͹Óà§Ô¹ÁÒ㪌´Óà¹Ô¹¡ÒÃãËŒºÃÃÅØÇѵ¶Ø»ÃÐʧ¤ µÒÁ·Õ่µÑ้§äÇŒ àªÔÞºÃԨҤࢌҺÑÞªÕÍÍÁ·ÃѾ ¸¹Ò¤ÒÃä·Â¾Ò³ÔªÂ ÊÒ¢Òà´ÍÐÁÍÅÅ 3 ÃÒÁ¤Óá˧ ª×่ͺÑÞªÕ ÁÙŹԸÔËÁͪÒǺŒÒ¹ ʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒÃàÅ¢ºÑÞªÕ 173-241-6858
ÊÓËÃѺà´×͹ ¡Ã¡®Ò¤Á 2558 ÁÕ¼ÙŒºÃԨҤʹѺʹع¡Ò÷ӧҹ¢Í§Ê¶ÒºÑ¹Ï ´Ñ§¹Õ้ ÈÈÔÇÔÁÅ ÇÑÅÅÀÒ ¡ÁÅÃѵ¹ ¾ÔÁžѹ¸ ³Ñ°ÔÂÒ ÍÑ»ÊÃÈÔÃÔ ÈÔÇÃѵ¹
Ç§È ÊÇÑÊ´Ô์ (¤Ãٵٹ) ³Ð¹ÇÅ (¤ÃÙ¡ÅÍÂ) ¹ÃàÈÃÉ°¡ÁÅ (¤ÃÙËÅÔ¹) Èآ侺ÙÅ (¤ÃÙ»ˆÍ¡) â¡ÊÔ¹·ÃÒ¹¹· (¤ÃÙá´§) âµ¾ÔºÙÅ (¤ÃÙË¡) ËÇѧ¨ÔùÔÃѹ´Ã (¤ÃÙÅÕ่)
330 385 960 880 860 1,110 1,070 ÃÇÁ
5,595 ºÒ·
µÔ´µ‹ÍʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡Òà â·Ã. 02-732 2016-7 ËÃ×Í 081-401 7744 àǺ䫵 www.thaiyogainstitute.com à¿ÊºØ ¤ www.facebook.com/thaiyogainstitute ** ÊÓËÃѺ·‹Ò¹·Õ่ÃѺ¨ØÅÊÒ÷ҧä»ÃɳÕ ÊÒÁÒö·Ó¡Òõ‹ÍÍÒÂØÊÁÒªÔ¡ä´Œâ´Â¡ÒÃâ͹à§Ô¹à¢ŒÒàÅ¢·Õ่ºÑÞªÕ¢ŒÒ§µŒ¹ (»‚ÅÐ 250 ºÒ·) áÅÐâ»Ã´á¨Œ§¡ÅѺÁÒÂѧʶҺѹâ¤ÐÇÔªÒ¡ÒÃà¾×่Í·ÃÒº
18
สถาบันโยคะวิชาการ มูลนิธิหมอชาวบาน 201 ซอยรามคำแหง 36/1 บางกะป กทม.10240 โทร. 02-732 2016-7, 081-401 7744, 091-003 6063 wanlapa.tyi@gmail.com www.thaiyogainstitute.com