Dé senior en seniorenwoning bestaan niet

Het komt nog wel eens voor dat wanneer gesproken wordt over senioren er bijna automatisch de verbinding wordt gelegd met verminderde vitaliteit, beperkingen in mobiliteit en daardoor lager autogebruik. Vervolgens wordt dit ingezet om een lagere parkeernorm voor seniorenwoningen voor elkaar te krijgen. Maar bestaan dé senior en dé seniorenwoning eigenlijk wel?

TEKST CHRISTIAN RATERING

Bestaat er niet heel veel diversiteit aan woon- en levensomstandigheden onder ouderen? En is het dan niet verstandig om bij ieder project zo nauwkeurig mogelijk alle factoren in beeld te brengen die de mate van mobiliteit beïnvloeden om zo tot een zo reëel mogelijke parkeerbehoefte te komen?

VITALITEIT EN AUTOBEZIT SENIOREN

Sinds eind vorige eeuw wordt het woord ‘ouderen’ of ‘senioren’ gebruikt voor mensen vanaf 55 jaar (momenteel zo’n 34 procent van de Nederlandse bevolking). Onder hen zijn er qua vitaliteit talrijke verschillen. Er zijn zorgbehoeftigen in verschillende gradaties en mensen die gezond en vitaal zijn. Die laatste groep is substantieel. Uit onderzoek (CBS, 2019) blijkt dat slechts 1 op de 10 senioren zich oud voelt en ontevreden is over de eigen mate van mobiliteit. Volgens het CBS (2020) neemt driekwart van de mensen die tussen 55 en 65 jaar zijn dagelijks deel aan het verkeer. Ter vergelijking bij de categorie 35 tot 55-jarigen neemt 86 procent dagelijks deel aan het verkeer. Naarmate mensen ouder worden, neemt de mate waarin mensen dagelijks aan het verkeer deelnemen af. Van de mensen die tussen de 65 en 75 jaar zijn neemt 75 procent dagelijks deel aan het verkeer. Van de mensen die ouder zijn dan 75 is dit 60 procent (CBS, 2020). Echter, niet meer dagelijks deelnemen aan het verkeer wil nog niet automatisch zeggen dat senioren helemaal geen auto meer in gebruik of bezit hebben. Meer dan driekwart van de 55-plussers heeft minimaal één auto.

TOENAME AANDEEL SENIOREN

Tot 2030 neemt de groep senioren ten opzichte van totale Nederlandse bevolking toe tot 7,7 miljoen (ruim 41 procent van de totale bevolking). Binnen deze groep bepalen sociaal-economische factoren als leeftijd; inkomen en koopkracht; geslacht; opleidingsniveau; de huishoudenssamenstelling; de mate van vitaliteit; de woonsituatie en -locatie; en de mate waarin iemand zich een auto kan veroorloven dan wel instaat is om (nog) een auto te rijden. En juist hierin zijn veel verschillen waarbij woonsituatie, inkomen en koopkracht veel gewicht in de schaal leggen.

Meer dan driekwart van de 55-plussers heeft minimaal één auto

SOCIAAL-ECONOMISCHE FACTOREN

Van de 7,4 miljoen huishoudens in Nederland woont 60 procent in een koopwoning en 40 procent in een huurwoning. Meer dan 80 procent van de woningeigenaren en 32 procent van de woninghuurders hebben een boven modaal inkomen, terwijl de huursector grotendeels gerelateerd is aan huishoudens met lagere inkomens (2021, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties). Het huidige bruto modaal inkomen is in 2021 zo’n 36.500,- euro per jaar. Met dit inkomen kunnen alleenstaanden maximaal een hypotheek krijgen van 188.000,- euro, tweeverdieners maximaal 344.000,- euro (AD, 2021). Het gemiddeld netto modale inkomen van senioren in de leeftijd van 55 tot 65 jaar is 33.900,- euro; in de leeftijd van 65 tot 75 jaar 29.100,- euro; en ouder dan 75 jaar 25.400,- euro (CBS, 2018). De gemiddelde verkoopprijs van een woning lag eind 2021 op 419.000,- euro, waarbij appartementen met 351.000,- euro de laagste gemiddelde verkoopprijs van alle woningtypen hebben (NVM, 2021). Ter vergelijking, tien jaar geleden lag de gemiddelde verkoopprijs van alle woningen nog op ongeveer 250.000,- euro. Met alleen een modaal inkomen is het tegenwoordig voor senioren dus lastig om een woning te kunnen kopen, in tegenstelling tot 10 à 20 jaar geleden. De meeste senioren met een eigen woning zijn geen starters, maar er zijn uitzonderingen.

VERSCHILLEN IN WOONSITUATIE, WOONLASTEN EN INVLOED OP AUTOBEZIT

Tussen inkomensgroepen bestaan verschillen in woonlasten. Beneden modale inkomens geven 43 procent van hun inkomen hieraan uit. Alleenstaanden met een koopwoning 35 procent; met een huurwoning 42 procent. Mensen van 65 jaar en ouder met een koopwoning zo’n 28 procent, overeenkomstig mensen met twee keer modaal inkomen. Voor 65+ huurders is dit 38 procent. Er is dus onder senioren verschil in woonsituatie en woonlasten, bovendien is de variatie hierin de afgelopen jaren toegenomen (2021, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties; 2016, Nibud/PWC). Mensen in de leeftijd van 65 jaar en ouder met een koopwoning en relatief lage woonlasten hebben ongetwijfeld in gunstige tijden gekocht, wellicht deels of geheel de hypotheek afgelost en beschikken mede daardoor over relatief veel ruimte in het inkomen wat ook weer tot uiting komt in de mate van autobezit. Hoe hoger het inkomen, des te hoger het autobezit.

CONCLUSIE

Gezien de variëteit onder senioren in onder andere inkomen, woonsituatie, wooncarrière bestaan dé senior en dé seniorenwoning niet. Bij het inschatten van de parkeerbehoefte bij woningen die bedoeld zijn voor 55-plussers is het van belang om met meerdere factoren rekening te houden en niet alle senioren over één kam te scheren.

Inkomen Autobezit per 1000 inwoners

€10.000 - € 20.000 307 € 20.000 - € 30.000 516 € 30.000 - € 40.000 646 € 40.000 - € 50.000 714 € 50.000 - € 100.000 779 € 100.000 - € 200.000 829 € 200.000 en hoger 845

Tabel 1. Inkomen en autobezit Bron: CBS, 2018

CHRISTIAN RATERING, beleidsmedewerker Parkeren gemeente Ede

Checklist bij inschatten parkeerbehoefte nieuwbouw 55-pluswoningen: ✓ Relevante leeftijdsklassen en omvang hiervan; ✓ Koop-/vrije sector of sociale huurwoning; ✓ Inkomensklassen (boven modaal, modaal of onder modaal); ✓ Eengezinswoning of meergezinswoning; ✓ Type huishouden; ✓ Mate van vitaliteit beoogde doelgroep; ✓ Locatie en invloed op kosten autobezit/-gebruik.

Bronnen: • AD (2021). Weinig huizen te koop voor single met modaal salaris. www.ad.nl/wonen/weinighuizen-te-koop-voor-single-met-modaal-salaris~a2a2a05d/ • CBS (2020). Verkeersmobiliteit van 55-plussers, 2018/2019. Hoe verplaatsten 55-plussers zich en hoe waardeerden ze hun mobiliteit? Verkeersmobiliteit van 55-plussers, 2018/2019 (cbs.nl) • CBS (2020). 54 procent van de 55-plussers geniet van ouder worden. www.cbs.nl/nl-nl/ nieuws/2020/18/54-procent-van-de-55-plussers-geniet-van-ouder-worden • CBS (2020). 55-plussers over hun toekomstige woning www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2020/55-plussers-over-hun--toekomstige--woning?onepage=true • CBS (2019). Belevingenonderzoek. 2019: leefsituatie van 55-plussers (onderzoek onder 55-plussers). • Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (2021). Staat van de woningmarkt. • NVM (2021). Woningtransacties 2021 Q3 Marktoverzicht Nederland. • Vereniging Eigen Huis (2021). Woningprijzen per provincie. www.eigenhuis.nl/waarde-indicatiecalcasa/woningprijzen#/ • Volksgezondheidenzorg.nl (2021) www.volksgezondheidenzorg.info/