141031 amt 010 by VMN Media

www.amt.nl

RENAULT TOONT TECHNIEK VAN TOEKOMST

PRAKTISCH t BETROKKEN t OBJECTIEF t VERNIEUWEND

31 OKTOBER 2014 | JAARGANG 74

THEMA

VOORUITBLIK

Werkplaats VAN EEN WINNAAR BRANDSTOF VOOR MEER RENDEMENT NOG 2 WEKEN!

U bent een zelfstandig ondernemer met een eigen werkplaats en een professioneel team van medewerkers. U heeft jarenlange ervaring als garagebedrijf en uw klanten kunnen rekenen op kwaliteit en betrouwbaarheid. U ziet geen reden om deze zelfstandigheid op te geven, maar u heeft wel behoefte aan de ondersteuning die een formule kan bieden. Juist daarom is de AD Autobedrijf formule interessant voor u. Bij AD Autobedrijf kiest u namelijk zĂŠlf van welke diensten u gebruik wilt maken. Zo heeft u de voordelen en het bereik van een bekende formule, maar blijft uw zelfstandigheid behouden. Ga naar adautobedrijfworden.nl en lees meer. Of bel met Formule Manager Ton Sieljes, 06 205 452 74.

Blijf wie je bent

REDACTIE

COMMENTAAR

twitteradres: @AMTnl

DUURZAAM BIJBLIJVEN “Het gaat hard, heel hard”, zegt een energieleverancier in zijn reclamespot over de duurzaamheid in Nederland. Geldt dat ook voor onze branche? Ja en nee. De afgelopen jaren nam de overheid maatregelen om het wagenpark in Nederland duurzamer te maken. Auto’s die in de NEDC-cyclus weinig CO2 uitstoten werden ﬁscaal aantrekkelijk. Het gevolg: alleen modellen met het juiste bijtellingspercentage scoren nog in de zakelijke wereld, en de particuliere koper richt zich op de kleine auto. Daarmee zijn we volgens het NEDC-klassement inmiddels Europees kampioen CO2 terugdringen. De grenzen gaan in de regelingen ieder jaar naar beneden, dus is het hollen of stilstaan in de showroom. Na 2015 moeten alle autobelastingen op de schop. Hoe en wat blijft onduidelijk, want de zogenoemde ‘Autobrief 2’ komt nog even niet. Gaat het dus hard? Nee, niet vanuit de nationale overheid. Toch wordt er echt wel gewerkt aan auto’s die zuiniger zijn. En dat gaat wel hard. Moet ook, want de EU-regelgeving om de CO2-uitstoot terug te brengen, dwingt autofabrikanten wél tot technologische ontwikkelingen voor een duurzamere toekomst. Het Renault Eolab-project is een mooi voorbeeld. Kijk maar op pagina 58. Deze conceptauto staat bol van nieuwe technieken die we gaan terugzien in productiemodellen. Nieuwe techniek is mooi, maar hoe blijf je bij? Natuurlijk door AMT te volgen. Dat kan ook live! De 3e editie van AMT Live, 18 en 19 november in het Autotron Rosmalen, staat in het teken van Leren, Beleven en Ontmoeten. In deze AMT kijken we vooruit naar alle kennissessies, demonstraties en eye-openers. Bezoek ook ons AMT Ontmoetingsplein. Daar stap je samen met een redactielid in een duurzame BMW i8. Gebruik die gelegenheid om te vertellen wat je goed vindt aan AMT, maar ook wat je erin mist en wat beter kan. Ook wij blijven namelijk graag bij. Zeker als het om wensen van onze lezers gaat. Daarom bouwen we aan een duurzame toekomst van AMT. Ik ontmoet je graag op 18 of 19 november. Vergeet niet om je gratis in te schrijven met de tankpas op deze AMT.

@Tom_AMT: Genoeg innovatie / beleving op #AMTLive met een 3D-printer, Google Glass, Bandenwisselwedstrijd, en meer dan twintig kennissessies 18+19 nov

Tom Polman hoofdredacteur tom.polman@reedbusiness.nl (0314) 349740

verbindt automotive professionals

Erwin den Hoed adjunct hoofdredacteur erwin.den.hoed@reedbusiness.nl (0314) 349538

@ErwinAMT: MAK Auto & Techniek uit Groot Ammers is #Bovag #AutobedrijfvanhetJaar! Team Mak Gefeliciteerd!

Paul Janssen redacteur paul.janssen@reedbusiness.nl (0314) 349487

@Paul_AMT: 40 kW is voldoende voor sprintje naar de 100 km/u in <4 sec. Hoe? Dat zie je in @AMTnl 10

31 oktober 2014 | AMT | 3

INHOUD

IN DIT N

VOOR 32 NIEUWBOUW MEER EFFICIËNTIE

Truckdealer Nijwa Zwolle groeit. Welke gevolgen heeft dat voor de werkplaats?

OP MIJN BEDRIJF: 51 TROTS ARNO DIEKER “Ik zag meer toekomst in onderhoud. Dus heb ik geïnvesteerd in goed gereedschap.”

Renault verlegt grenzen Prototype toont toekomstige technologie.

GOLF V SLAAT NIET AAN

WERKPLAATS

9 4 | AMT | 31 oktober 2014

LEREN, BELEVEN EN ONTMOETEN!

ONDERNEMEN

THEMA

UMME ER 82

Column Remko KalbďŹ&#x201A;eisch: Onderhoud?

ACCU IN ORDE?

Trots op het vak: Samir Sisic Besirovic

Is de accu leeg of defect? Hoe bepaalt de Wegenwacht dat?

De werkplaats van: MAK Auto & Techniek AMT Garageforum: C180 slaat niet aan Stap voor stap: Schadeherstel-intake

11 12 16 19 20 24 28 40 44 55 88 104 110 114 118 129

Injector vervangen, probleem blijft, GMTO helpt Gezien op Facebook: Technische wonderen Autoglasproductie bij Saint-Gobain (ATC)

TERUGBLIK AUTOMECHANIKA

Zo kom je als universeel autobedrijf aan technische informatie.

Harley-specialist is Brammo-dealer Column Guido van der Spek: Stoppen met roken IAA kijkt verder dan Euro 6 Oog voor techniek: Brammo Empulse R

BOSCH KTS OF AUTOLOGIC?

TECHNIEK

104

PRODUCT

123

Hoe word je de beste Toyota-technicus? Autosalon Parijs: Op naar 95 gram CO2 Energy Expo: Groen rijden op TT-circuit ATC Agenda

31 oktober 2014 | AMT | 5

Voor u als motorfiets specialist: GRATIS toegang tot AMT-LIVE Dit live kennisevenement waar leren, beleven en ontmoeten centraal staan. Demonstraties, kennissessies en een interactief AMT Ontmoetingsplein maken van AMT Live een uniek evenement.

GOVECS is een in Europa geproduceerde elektrische scooter, welke geschikt is voor intensief gebruik. Diverse technieken in deze elektrische scooter worden ook gebruikt in elektrische auto’s. Denk aan het CAN-bus-systeem en de accutechniek. Tijdens AMT Live wil het team van GOVECS graag in contact komen met autobedrijven om van gedachten te wisselen over samenwerkingskansen voor mobiliteitsoplossingen.

Harley-Davidson University – de school voor Harley-Davidson monteurs van het officiële Harley-Davidson Dealernetwerk “Harley-Davidson University (HDU) is een wereldwijde organisatie die de afgelopen 15 jaar aanzienlijk is gegroeid in Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMEA). Begonnen met een enkele Service School in 2000, is HDU EMEA uitgegroeid tot een netwerk van 7 Technische Service Scholen voor dealers uit alle landen in die regio’s. Locaties zijn Kontich, Parijs, Milaan, Bonn, Dubai, Barcelona en Birmingham. HDU EMEA verzorgt binnen de specifieke lokale infrastructuur 160 technische klassen en zo’n 430 business-vaardigheidsklassen op jaarbasis. Al met al zijn er ieder jaar zo’n 4700 plekken beschikbaar voor monteurs en sales-medewerkers in het EMEA netwerk.” Hiermee waarborgt Harley-Davidson wereldwijd kwalitatief de hoogste standaard op het gebied van techniek.

Motoria is een groothandel en importeur van onderdelen van tweewielers. De focus ligt op distributie van A-merken in de Benelux. Door onze klanten worden we sinds 1934 gewaardeerd door levering van high performance parts. Van origine zijn we in de automotive sector actief geweest waarnaar onze focus is verschoven richting tweewiel vanaf 1990. Deel onze passie voor motorfietsen en bezoek ons op AMT-Live

voor al uw spare parts en accessoires. www.motoria.nl - info@motoria.nl

Kijk voor de laatste informatie of een gedetailleerder programma van AMT Live op www.amtlive.nl. Gratis toegang AMT Live Maak voor gratis toegang gebruik van de kortingscode: AMTABO.

Inschrijven kan via http://www.amtlive.nl/inschrijven

â&#x20AC;˘ Motul 5100:

â&#x20AC;˘ Oxford

4 STROKE _

Knee Sliders

TECHNO SYNTHESE

â&#x20AC;˘ Oxford Monster XL

â&#x20AC;˘ Motul 7100: 4 STROKE _ 100% SYNTHETIC ESTER BLEND

MOTANA is actief in distributie van technische onderdelen en accessoires voor motorďŹ etsen, scooters en quads sinds begin jaren â&#x20AC;&#x2122;80 Hierbij een greep uit het assortiment: Meer weten? Kom naar onze stand op AMT-live

%H]RHN RQV RS $07 /LYH 'DDU YLQGW X 2Q]H QLHXZH SURGXFWOLMQ 6&253,21 XLWODWHQ KHW ODDWVWH QLHXZV RYHU 9$/92/,1( HQ GH QLHXZVWH 6$17,1, PRGHOOHQ

KOM KENNIS TANKEN OP AMT LIVE! 18+19

NOVEMBER

AUTOTRON ROSMALEN

LEREN, BELEVEN EN ONTMOETEN

LEERZAME

VOLOP INTERACTIE

KENNISSESSIES

OP PLEINEN

FINALE KENNISTEST

GRATIS INSCHRIJVEN MET KORTINGSCODE AMTABO

HÉT LIVE KENNISEVENEMENT VOOR ONDERNEMERS EN TECHNICI IN HET AUTOSERVICEBEDRIJF

INSCHRIJVEN VIA WWW.AMTLIVE.NL Initiatiefnemer:

Kennispartners:

Partners: -

WERKPLAATS

DIAGNOSETIPS UIT DE PRAKTIJK

Golf V slaat niet aan Na werktijd zijn AMT Topmonteurs Frank en Iwan actief op AMT Garageforum. Daar komt Frank in aanraking met een VW Golf V uit 2004 die niet meer aanslaat. Wat is het geval? De batterij is leeggetrokken door de regelmodule van de koelventilator. Nadat de auto-eigenaar zelf aan de slag is geweest, komt de auto bij een autobedrijf terecht. Met hulp van beide AMT Topmonteurs is het probleem opgelost. Eerst even kijken naar het bericht van het autobedrijf op AMT Garageforum: “De batterij van de auto was leeg. De klant heeft de batterij zelf opgeladen en deze teruggeplaatst. Daarna startte de auto wel, maar sloeg hij niet aan. Toen kwam de auto bij ons terecht. We hebben de zekeringen gecontroleerd en de VAG-COM aangesloten. Die geeft vijf foutcodes weer: - P1650 – 000 – Ontbrekende informatie van instrumentenpaneel - P1699 – 000 – Ontbrekende informatie van stuurkolomelektronica - P1637 – 000 – Ontbrekende informatie van elektron. centr. eenh. - P1635 – 000 – Ontbrekende informatie van aircoregelapparaat - P1570 – 000 – MIL AAN De regelapparaten, op de motor-ECU na, zijn niet uit te lezen. De startblokkering is door het autobedrijf uitgeschakeld. De motor loopt dan wel, maar alle waarschuwingslampjes op het dashboard branden.”

ECU-probleem? Is de ECU defect? Het autobedrijf schakelt ACtronics in voor controle. De elektronicaspecialist geeft aan dat de ECU inderdaad kapot is. “Inleren van een nieuwe is lastig, omdat VW de

gegevens voor de wegrijblokkering niet meer vrijgeeft”, schrijft Frank op AMT Garageforum. Toch waagt het autobedrijf zich er aan en plaatst een andere ECU. Zonder het gewenste resultaat, want behalve het motorregelapparaat is nog steeds geen enkel ander apparaat te benaderen met de diagnosetester. Ook vermeldt het autobedrijf dat de startblokkering al uitgeprogrammeerd is. Frank geeft aan dat dat onhandig is, mocht de klant ooit nieuwe sleutels nodig hebben. Hij biedt aan om verder te gaan met de diagnose.

Onmogelijk zonder schema’s “Zonder elektrische schema’s deze storing te lijf gaan is een haast onmogelijke klus”, zegt Frank. “Via de website van de fabrikant kun je de informatie wel opzoeken, maar het autobedrijf heeft uiteindelijk de auto toch bij ons neergezet.” Aan de slag dus. “Er is alleen communicatie met de motor-ECU mogelijk, andere regeleenheden zijn niet uit te lezen met de diagnoseapparatuur. De communicatie van de motor-ECU verloopt via pin 7 van de OBD-aansluiting. Andere regeleenheden zijn via een gateway

De regelapparaten reageren niet. Alleen de motor-ECU is bereikbaar via de VAG-COM.

Een 10 A zekering ontbreekt in de zekeringkast onder de motorkap. Maar ook na plaatsen van een zekering is het probleem nog niet helemaal verholpen. verbonden. Maar de voedingsspanning daarvan is niet aanwezig. Logisch dus, dat je andere regeleenheden niet uit kunt lezen”, legt Iwan uit. Tijd om het elektrisch schema er bij te pakken. Iwan: “In het schema staat dat de gateway met een 10 A steekzekering gezekerd is in de motorruimte. Maar die zekering ontbreekt in de zekeringkast. Dus plaats ik een nieuwe. Met resultaat, want alle regeleenheden communiceren weer.” Maar daarmee is het probleem nog niet helemaal opgelost. Want er zit een andere motor-ECU in de auto. En die zorgt voor proble-

men in combinatie met de wegrijblokkering. Frank: “Na het koppelen van de ECU aan de wegrijblokkering slaat de motor weer aan.”

Frank Bouman (r) en Iwan Kennis zijn AMT Topmonteurs op AMT Garageforum. Als ze niet op het forum zitten, zijn ze actief in de diagnosewerkplaats van Autobedrijf Wout Bouman. Daar werken ze samen aan lastige storingen. Behalve als diagnosetechnicus bij het autobedrijf, zorgt Frank ook voor technische ondersteuning bij Car Lock Systems en 2ndBit. Waar moet je meten? Aan de hand van het elektrisch schema kun je de volgende stap bepalen. 31 oktober 2014 | AMT | 9

Open NK BEM banden wisselen

AMT LIVE! 18+19 november Autotron Rosmalen

Op AMT Live brengen we het inzamelen van gebruikte banden(éénmaal oud voor éénmaal nieuw) op een hele bijzondere manier in de praktijk. Hoe snel bent u met banden wisselen? Doe mee en maak kans op de hoofdprijs!

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

WERKPLAATS

Onderhoud? Column REMKO KALBFLEISCH Voor Wegenwacht Remko Kalbfleisch is geen dag hetzelfde. In zijn werk komt hij een grote diversiteit aan merken en storingen tegen. Daarmee bouwde hij in 17 jaar een schat aan praktische ervaring op. En Remko ontmoet veel blije mensen. Waarom ze zo blij zijn? Omdat ze weer met hun eigen auto verder kunnen rijden.

Ieder jaar een onderhoudsbeurt? Niet iedere automobilist vindt dat nodig. Sommigen rijden van APK tot APK. Die mensen kiezen voor repareren in plaats van onderhouden. Stilvallen langs de weg kun je dan nauwelijks autopech noemen. Als Wegenwacht zie ik daarvan soms mooie voorbeelden voorbijkomen. Nou ja mooi, het blijft natuurlijk vervelend als je auto je in de steek laat. Toch is het nog vervelender als jij wél alles in het werk gesteld hebt om je auto in goede conditie te houden, maar je autobedrijf je in de steek laat. Zo’n gevalletje had ik pas. Dit Wegenwacht-lid had zijn auto geparkeerd, wilde later weer wegrijden en... niets. Toen ik uitstapte was het eerste wat hij zei: “Vijf dagen terug is mijn auto in de garage geweest voor een onderhoudsbeurt en nu doet-ie niets meer. Hoe kan dat?” Tja, hoe kan dat. De accu is een voor de hand liggende verdachte. De digitale ampèretang laat zien dat deze batterij helemaal leeg is. Vervangen? Ho ho, niet zo snel. Leeg is iets anders dan stuk. Misschien is er een verbruiker aan blijven staan of werkt het laadsysteem niet. Gelukkig kent de accutester die wij als Wegenwacht gebruiken een korte oplaadtest. Je gaat vijf minuten laden vanuit de Wegenwacht-auto, of vanuit de eigen auto als die weer loopt. Is de accu goed dan gaat die geleidelijk meer stroom opnemen. Komt-ie aan het einde van de testperiode aan een dikke 20 ampère, dan zegt de tester: ‘ok + laden’. Maar bij deze accu lukt

opladen niet meer. Hij pakt nauwelijks nog stroom aan. Deze accu is stuk. Met de zeven accu’s aan boord van mijn Wegenwacht-auto, dek ik zo’n 70% van de Europese auto’s. Maar deze Fransoos heeft een bijzonder maatje. Ook voor die gevallen heb ik een oplossing. Ik zet mijn Optima-spiraalaccu bij de bijrijdersstoel en sluit ‘m aan met klemmen. Zo kan de automobilist naar zijn garagebedrijf rijden. Dat is gelukkig vlakbij. Dus ik begeleid hem ernaar toe. Daar aangekomen ontkoppel ik mijn Optima en zet hem terug in mijn auto. De receptionist van het autobedrijf moet ondertussen tekst en uitleg geven aan de gestrande automobilist. Hoe het kan dat de accu van zijn auto het begeeft? Nota bene vijf dagen nadat dit bedrijf een vinkje achter ‘Accu’ zette op de controlelijst van de onderhoudsbeurt. Of de automobilist die andere vinkjes op de lijst dan nog wel kan vertrouwen? En of de receptionist zich realiseert dat de automobilist nu een heel belangrijke zakelijke afspraak mist? Hm, lastig. Gewoon zo’n accu testen bij de beurt lijkt mij een stuk eenvoudiger. Doe je dat niet als autobedrijf, moet je dan die automobilisten die het onderhoud overslaan eigenlijk niet groot gelijk geven?

31 oktober 2014 | AMT | 11

WERKPLAATS

Trots op het vak Wie: SAMIR SISIC BESIROVIC, 31 jaar Wat: Beste Hyundai Service Adviseur van Nederland en deelnemer aan de tweejaarlijkse wedstrijd in Korea Waar: Goldcar Amstelveen 1 Wat vind je zo mooi aan dit vak? Elke dag met klanten werken en zorgen dat ze een goed gevoel bij jou hebben. En je kan niet alles oplossen, maar je kan er wel 100% voor gaan.

nen als autotechnicus. Ik heb het certificaat Hyundai Master Service Adviseur gehaald en nu ben ik aftersales manager.

trainingen. Maar ik wil me ook verder ontwikkelen in management. Ik sta open voor alle mogelijkheden.

4 Wat is je favoriete gereedschap? Mijn computer. Daar kan ik alles mee: ik zoek ermee uit, ik sla ermee op en ik improviseer ermee. Ik haal info over mijn klanten uit het DMS en ik gebruik ‘m om alle mogelijke technische data op te zoeken.

7 Wat is je droombaan? Ik heb nu een fantastische baan, maar ooit wil ik mijn eigen bedrijf leiden.

2 Wat maakt je dag goed? Als een klant met een glimlach weggaat. Dat geeft me een trots gevoel.

6 Waar ben je het meest trots op? Ik ben trots op waar ik nu sta. En ik ben blij met de kansen die mijn werkgever, mijn klanten en mijn collega’s mij hebben gegeven.

3 Wat is je favoriete automerk? Hyundai. Ik ben hier 12 jaar geleden begon-

5 Wat wil je nog leren? Jaarlijks volg ik de Hyundai-serviceadviseur-

12 | AMT | 31 oktober 2014

8 Als ik niet aan het werk ben dan... Geniet ik thuis van mijn gezin. Ik heb een dochter van 9 maanden en een prachtige vrouw. Dankzij haar functioneer ik zo goed in mijn werk. 9 Welke tip geef je aan collega’s? Doe altijd je best. Luister naar je klant en wees open en eerlijk. Eromheen draaien heeft geen zin.

AUTOMOTIVE FILTERS BRANDSTOF | INTERIEUR | LUCHT | OLIE

- 99.2% DEKKING -

DE MEEST COMPLETE FILTER RANGE VAN DE BENELUX WWW.USN-CENTURI.NL

WERKPLAATS

VRAAG VAN DE MAAND

Raadsels rond trekhaakbekabeling

Elke maand selecteert de redactie een vraag of tip van de maand. Deze belonen we met een zesdelige schroevendraaierset in handige hoes van Rodac, onderdeel van SAM Group. Deze maand gaat die naar Iwan Kennis uit Ter Aar.

Iwan Kennis uit Ter Aar las het artikel over de training ‘Trekhaakbekabeling aansluiten en diagnose’ in AMT 7/8 zorgvuldig. Hij bleef zitten met twee vragen. Eén: “De VW Caddy werd geprogrammeerd met de Bosch KTS. Maar de KTS zet alleen een vinkje in de gateway bij trekhaakmodule. Moeten de modules van motor, ABS en andere componenten niet ook nog individueel gecodeerd worden? Volgens mij gaat dat niet met de KTS.” En twee: “Toen de CAN-bus-draden van de trekhaakmodule op de verkeerde kring aangesloten werden, deed de verlichting het gewoon. Hoe is dat mogelijk? Het signaal van richtingaanwijzers komt namelijk niet voor op die bus. Evenmin als dat van het mistachterlicht, de achteruitrijverlichting en het remlicht. Het stadslicht zou nog kunnen werken, want de verlichting wordt ook in de radio gebruikt, maar ik betwijfel of CAN-bus-bericht: ‘verlichting aan’, op het infotainmentcircuit gelijk is aan dat in het comfortnetwerk. Volgens mij werken beide circuits zelfs op verschillende spanningsniveaus...” We leggen beide vragen voor aan Autoniveau-trainer en trekhaakspecialist Wilfred van der Stokker. Hij was docent bij de training waar het artikel verslag van deed. “Het aanmelden van een trekhaakmodule is merken type-afhankelijk. Bij de auto uit de training is het programmeren van de gateway (het vinkje) voldoende. Maar er zijn, zoals Iwan terecht opmerkt, meerdere mogelijkheden. Belangrijk is dat je de handleiding van de leverancier volgt. Die geeft aan welke modules je moet programmeren. Het is dus niet zo dat de informatie altijd automatisch via de CAN-bus loopt, je zult de individuele modules soms zelf moeten program-

Ook een vraag? Je kunt je vraag, opmerking of tip mailen naar: amt@reedbusiness.nl. De redactie kan vragen inkorten of samenvatten, zonodig worden inzendingen anoniem gepubliceerd. Praktische autotechnische vragen stel je op www.amtgarageforum.nl.

Autoniveau-docent Wilfred van der Stokker en zijn cursisten programmeren de trekhaakmodule van een VW Caddy met de Bosch KTS. Gaat dat goed? En wat gebeurt er als ze de module op een verkeerde kring aansluiten? meren. De verschillende opties zijn: 1 Programmeren is niet noodzakelijk, waarbij het in sommige gevallen in de auto wel mogelijk is (handleiding geeft aan: ‘niet programmeren’ en die is leidend). 2 Programmeren in één module (soms mogelijk met de KTS / universele tester, maar niet altijd). 3 Meerdere modules dienen te worden geprogrammeerd. 4 Online registratie, alleen mogelijk bij de dealer. Voorbeeld: nieuwere VAGmodellen.

op de infotainment-bus? Van der Stokker: “Het gaat hier om het B-netwerk. Daar heeft de auto er maar één van, maar de gateway heeft meerdere aansluitingen op dat B-netwerk. Dat deelt het netwerk in twee ‘kringen’. En op de onjuiste kring zit onder meer de audio. Uiteindelijk is het één netwerk en hoe dat intern/softwarematig schakelt weet ik niet, maar de auto is de waarheid. Als we de netwerkdraden

aansluiten op de kring waar de radio op zit, gaat de verlichting, met uitzondering van de remlichten, branden. De remlichten zijn analoog aangesloten en werken normaal. Toch gaat het fout, want de gateway ziet de trekhaakmodule niet en gaat foutcodes genereren in diverse modules. De storing is voor de klant niet zichtbaar, maar komt naar voren bij het uitlezen.” Van der Stokker sluit af met twee conclusies: “Volg altijd de instructie op de handleiding, zowel voor het aansluiten als voor het programmeren. En lees de auto uit vóór en na inbouw. Was de auto foutcode-vrij, dan moet die dat ook na inbouw zijn. Zo niet, dan zit er iets niet goed of moet er geprogrammeerd worden.”

ADVERTENTIE

DÉ TURBO SPECIALISTEN VAN NEDERLAND SINDS 1985

De onjuiste kring

NIEUW - RUIL - REVISIE

Dan de tweede vraag, hoe kan het dat de verlichting gewoon werkte, terwijl de trekhaakmodule was aangesloten

www.turbochargers.nl T. 033 - 46 55 379

31 oktober 2014 | AMT | 15

DE WERKPLAATS VAN MAK Auto & Techniek DOOR JOHN MULDER / FOTO’S JAN LIEFTINK

MAK Auto & Techniek uit Groot-Ammers is Autobedrijf van het Jaar 20142015. De jury prees de klantbeleving en voelde de warmte voor de klanten. Ook voelbaar is de warmte in de werkplaats. Onder de gevlinderde vloer ligt vloerverwarming, zodat die snel droog is in de winter en de werkplaats niet afkoelt wanneer auto’s in en uit rijden. De werkplaats baadt in het licht. Vanuit drie zijkanten en het dak stroomt het binnen. Transparantie en functionaliteit zijn de steekwoorden.

Kabinet

Glazen tussenwand De schokdempertestbank van Koni is regelmatig een uitkomst. Op de achtergrond zie je de glazen showroom-scheidingswand. MAK Auto & Techniek wilde die als verbinding tussen verkoop en techniek. Klanten zien vanuit de werkplaats wat er in de showroom staat en vanuit de showroom wat de autotechnicus doet. Brandweervoorschriften beperkten de inzet van nog meer glas. Links de trap naar de wasruimte, de kantine en het kantoor.

16 | AMT | 31 oktober 2014

Werkbank In een inham van de werkplaats is ruimte om reparaties te verrichten, die je niet in de werkplaats zelf wilt of kunt doen. Hier staat de bandenapparatuur en een pers, maar ook verrijdbare apparatuur wanneer die niet in gebruik is, zoals de aircomachine en meet- en lasapparatuur. De werkplaats blijft zo overzichtelijk en schoon. De enige reden waarom de wanden van roestvrijstaal zijn gemaakt is dat het er zo mooi uitziet. Soms moet je jezelf trakteren.

Elke autotechnicus heeft z’n eigen gereedschapswagen. Het verrijdbare Snap-on kabinet herbergt speciaalgereedschap voor algemeen gebruik, doet ook dienst als werkbank en heeft daarom een metalen blad. Meestal staat het kabinet in de buurt van een van de gondels, zodat de laptop gebruik kan maken van het gondelstopcontact. De twee normale en twee zwenkwielen van het kabinet kunnen vastgezet worden.

WERKPLAATS Gondels De vloeistoffen komen uit het plafond. Er zijn twee gondels, die zo zijn geplaatst dat ze alle bruggen bedienen. Eén gondel levert vier oliesoorten, koelvloeistof, ruitenwisservloeistof en heeft een stopcontact. De andere gondel heeft één oliesoort minder, maar wel een afzuigvoorziening voor oude olie. De wens om de gondel uit te rusten met digitale meters, die gekoppeld zijn aan de werkorders heeft het in verband met de hoge kosten (nog) niet gehaald.

Uitlijnen De werkplaats heeft twee vierkolommers. Op een ervan worden auto’s uitgelijnd. De vier uitlijnkoppen hangen aan een stalen kabel aan het plafond. De autotechnici halen de koppen met een lange haak naar beneden, maken de eenvoudige karabijnhaakjes los en zetten de koppen direct op het wiel. De kwetsbare koppen liggen niet in de weg, kunnen niet beschadigen en zijn toch op de plaats waar je ze nodig hebt; bij elke hoek van de brug. De twee- en vierkolommers hebben eigen acculaders en (op één na) een eigen deur.

31 oktober 2014 | AMT | 17

LIVE vanuit Rosmalen! de revisie van een

DSG 6

ACtronics gaat live! Bekijk de revisie van een DSG 6 live op de AMT live. Wij zullen regelmatig vanuit Rosmalen overschakelen naar Almelo om een revisie van de DSG 6 bij te wonen. 18 & 19 november 2014 13.30 uur tot 21.00 uur te Rosmalen

Dit moet je gezien hebben!

ACtronics, Bornerbroeksestraat 459 F, 7609 PK Almelo 7HO )D[ ZZZ DFWURQLFV QO LQIR#DFWURQLFV QO

WERKPLAATS

OPGELOST DANKZIJ AMT GARAGEFORUM!

AMT Garageforumlid ‘martinvanb’, werkzaam bij Autobedrijf van Batenburg, krijgt via de ANWB een Mercedes-Benz C180 Kompressor van het bouwjaar 2007 in zijn werkplaats. De motor start wel, maar slaat niet aan. Volgens de ANWB zit er olie in de stekker van de nokkenasmagneetspoelen. Is dat de oorzaak van het niet aanslaan? Martin: “De ANWB gaf het advies om de nokkenasmagneetspoelen te vervangen. Waarschijnlijk zit er ook olie in de kabelboom waardoor andere storingen kunnen ontstaan.” Martin startte eerst met het uitlezen van de auto. “Ik las een storing uit op het krukas-/nokkenassignaal. Dat ziet er plausibel uit, met het verhaal van de ANWB in het achterhoofd. Ik heb vervolgens de twee magneetspoelen van de nokkenassen en de krukas- en nokkenassensor vernieuwd.”

Geen resultaat En zat de oorzaak in de olielekkage? Martin: “In de stekkers van de magneetspoelen zat inderdaad een klein beetje olie, maar in de stekkers van de nokkenas- en krukassensor niet. Ik heb

Heb je een autotechnisch probleem waar je niet uitkomt? Vraag je collega’s om raad op AMT Garageforum. En wellicht komt jouw kennis anderen van pas. Op www.amtgarageforum.nl wordt iedereen wijzer.

Olie in de magneetspoelen bleek niet de oorzaak van het niet aanslaan. Het ontbreken van goede vertanding op de nokkenastandwielen wel. de foutcodes gewist en verwachtte dat de motor aan zou slaan. Niet dus.” Martin demonteerde de bougies. Die waren behoorlijk nat. Hij mat meteen de compressie en die bleek maximaal op alle vier de cilinders. Ook de vonk is in orde net als de benzinedruk. “Lang doorstarten of het aanslepen van de auto hielp eveneens niet. Daarnaast zijn er geen foutcodes meer opgeslagen. Wat zie ik over het hoofd?”, vraagt hij de technici op AMT Garageforum.

Elektronisch probleem “Komt er genoeg lucht binnen voor ontsteking?”, vraagt forumlid ‘hobbyman’ zich af. “Controleer de belangrijk-

ste waarden en signalen eens met je diagnoseapparaat of scope.” Forumlid ‘Autoproﬁ’ reageert: “Ik heb dit ook een keer gehad met een ander merk. Het probleem zat in de ECU. Deze stuurde de injectoren niet goed aan. Door te veel brandstof sloeg de motor niet aan. Het oliepeil stond daardoor ook veel te hoog.”

Juiste brandstof Er zijn geen foutcodes meer opgeslagen in de auto. Dat maakt het zoekplaatje toch lastig. Forumlid ‘Pedroo’ ziet ook graag dat Martin nog enkele waarden controleert. “Wat geeft de koelvloeistoftemperatuursensor aan? Draait de compressor wel goed? En hoe zit het met de timing van de distributie?” Andere forumleden vragen zich nog af of de juiste brandstof is getankt. “Diesel tanken in een benzineauto is bijna onmogelijk, maar toch komt het voor”, zegt ‘aalde319’. “Heb je de reservesleutel al geprobeerd?”, vraagt forumlid ‘technisch070’.

Distributietiming

Het merendeel van de tanden is niet meer zo spits. Uiteindelijk bleek de linker nokkenas een kwartslag verkeerd te staan.

AMT Topmonteur ‘Erwin20vt’ vat het nog even samen: “Je hebt een storing op het krukas-/nokkenassignaal. Je hebt een vonk en brandstof. De

GARAGEFORUM

Olie in de magneetspoelen

compressie is goed, dus de motor krijgt ook genoeg lucht. Heb je de timing van de distributie inmiddels gecontroleerd?” Martin laat een tijdje niet meer van zich horen, maar komt dan toch met een reactie: “De motor loopt ondertussen alweer een tijdje. Ik ben een beetje laat met reageren, maar het is wel zo netjes om het topic goed af te sluiten.”

Verkeerde timing “Alvast dank aan Pedroo en Erwin. Ik heb de distributietiming gecontroleerd en toen bleek dat de linker nokkenas een kwartslag verkeerd stond. Dit leidt gelukkig niet tot verdere motorschade bij deze motoren. Na verdere diagnose kwam ik erachter dat meerdere vertandingen van de nokkenastandwielen waren weggesleten. Zie hiervoor bijgevoegde foto’s. Ik heb uiteindelijk de distributiekettingset met nokkenastandwielen vernieuwd en de motor liep weer als nieuw.” Wat een rare slijtage, hoe kan dat ontstaan? Dat vroeg Martin zich ook af. “De auto heeft altijd op tijd zijn onderhoudsbeurten gehad met de juiste oliesoort. Het is dus vreemd dat deze tandwielen al na 120.000 km zijn versleten. Ik heb dit ook nog even bij een dealer neergelegd en zij gaven aan dat dit probleem vaker voorkomt bij deze motoren. Waarschijnlijk een verkeerde materiaalkeuze? Het probleem is in ieder geval opgelost, iedereen bedankt voor het meedenken!”

31 oktober 2014 | AMT | 19

WERKPLAATS

STAP VOOR STAP Schadeherstel-intake DOOR ANNEMIEK VAN DE HEG / FOTO’S JAN LIEFTINK

Een klant met schade aan zijn auto wil graag zo snel mogelijk de weg weer op. De verzekeringsmaatschappij wil echter zo volledig mogelijk geïnformeerd worden over de schade, voor zij reparatiekosten uitkeert. Een efficiente beoordeling van de schade en een correcte administratieve afhandeling door het schadeherstelbedrijf is de basis van het schadeherstelproces. Hoe doe je dat? We vroegen opleider VOC om advies en nemen je stap voor stap mee bij de intake van een schade.

STAP 1 ▼

STAP 3 ▼

Maak een schadedossier aan In het schadedossier wordt alle informatie omtrent de schade vastgelegd. Neem eerst de persoonlijke gegevens van de klant op. Maak een kopie van de groene kaart en kentekenbewijs en voeg deze aan het dossier toe.

STAP 2 ▼

Reinigen Begin het beoordelen van de schade met het reinigen van de auto. Op een schone auto is de schade beter zichtbaar en te beoordelen.

STAP 5 ▼

STAP 4 ▼

Meld de schade aan Controleer de dekking en polisvoorwaarden van de klant bij zijn verzekeringsmaatschappij. Afhankelijk van de verzekeringsmaatschappij meld je de schade online of telefonisch aan.

Fotograferen Visueel controleren Loop een rondje om de auto om te schade te bekijken. Doe dit bij voorkeur in aanwezigheid van de klant. De klant kan je tijdens de inspectie ook voorzien van waardevolle informatie zoals de toedracht van de schade.

20 | AMT | 31 oktober 2014

Maak duidelijke en gedetailleerde foto’s van de schade. Deze bevatten belangrijke informatie voor de verzekeraar die de schade financieel afhandelt. Als de schade op de foto’s op goede wijze in beeld is gebracht, hoeven zij zo min mogelijk experts de weg op te sturen. Voeg de gemaakte foto’s toe aan het schadedossier.

WERKPLAATS STAP 6 ▼

STAP 10 ▼

Storingen uitlezen Lees het motormanagementsysteem van de auto met behulp van diagnoseapparatuur uit. Hiermee lokaliseer je welke storingen bij de schade horen en welke oudere storingen mogelijk al in het voertuig aanwezig waren.

STAP 7 ▼

Werkopdracht bepalen

Storing opslaan Sla de storingen op, of print het storingsoverzicht uit. Voeg deze belangrijke informatie toe aan het schadedossier. Het voorkomt onduidelijkheden achteraf.

Als de schade in kaart is gebracht, maak je de werkopdracht op. In de werkopdracht noteer je waar de schade zich op de auto bevindt, de herstelwerkzaamheden die verricht moeten worden en onderdelen die daarvoor nodig zijn. Maak een calculatie van de reparatiekosten. Informeer de klant over de duur van de reparatie en voeg de werkopdracht toe aan het schadedossier.

STAP 11 ▼

STAP 12 ▼

Schadedossier indienen

STAP 8 ▼

Dien tot slot de Akte van Cessie en het schadedossier bij de verzekeringsmaatschappij in.

Storingen resetten Maak het storingsgeheugen leeg door alle meldingen te wissen.

STAP 9 ▼

Carrosseriemeting Bij een zware schade is het mogelijk dat het chassis of carrosserie van de auto verbogen is. Voer op de richtbank een controlemeting uit of dit het geval is. Voeg ook deze uitkomst toe aan het schadedossier.

Akte van Cessie Voor je overgaat tot de daadwerkelijke reparatie, maak je de Akte van Cessie op. Deze moet door de klant worden ondertekend. Daarmee machtigt hij de verzekeringsmaatschappij om de kosten voor de schadeherstel direct aan de reparateur over te maken.

‘MAAK DUIDELIJKE EN GEDETAILLEERDE FOTO’S VAN DE SCHADE’

31 oktober 2014 | AMT | 21

Mijngrossier.nl op bezoek bij onderstelspecialist Jo-Jo

“Het is niet moeilijk. Gewoon doen” Jo-Jo is het Tilburgse universele autobedrijf waar John en Ralf

scheef staat, dan weet je dat een balg lek is en dat de andere kant spoedig zal volgen.

Marinus (vader en zoon) en Semir alle auto’s van alle bouwjaren

Vervang beide kanten dus tegelijkertijd.

keuren en repareren. Ze zijn specialisten in ondersteltechniek.

Vervanging van CCES schokdempers

Mijngrossier.nl helpt hen daarbij. Het semi actieve veringsysteem Continuously Controlled Electric Suspension (CCES) John is het bedrijf in 1998 in z’n eentje begonnen, maar het is inmiddels een

vormt de basis voor nieuwe dempingstechnologieën. De CCES-schokdempers

familiebedrijf geworden. Zoon Ralf sleutelt dagelijks mee, zoon Mike helpt met de

van Monroe veranderen de rij-eigenschappen door de dempingniveaus van de

administratie en John’s vrouw helpt bij de receptie. Waar komt die grappige naam

schokdempers voortdurend aan te passen aan de wegomstandigheden en de

Jo-Jo vandaan? Ralf: “Mijn vader heeft er een theorie over, maar het komt er vooral

voertuigdynamiek. De CCES-systemen moesten aanvankelijk ingeregeld worden via

op neer dat de naam lekker bekt.” Occasions verkopen ze niet, deels omdat ze er

CAN bus, maar de huidige ‘plug & play’ systemen van Audi, BMW, Ford, Mercedes,

geen ruimte voor hebben, deels omdat ze liever sleutelen. Ze hebben geïnvesteerd in

Volkswagen en Volvo zijn eenvoudig te monteren. Monteer echter wel de juiste

kennis en speciaalgereedschap, waardoor Jo-Jo inmiddels een Premium Monroe Safety

schokdempers, want in de nieuwe CCES systemen worden de schokdempers elke zes

Expert en een erkend specialist in ondersteltechniek is. Reparaties aan conventio-

milliseconden individueel aangestuurd. Een speciale centrale controller maakt

nele veersystemen komen dagelijks voor, want één op de vier auto’s heeft minimaal

gebruik van de sensoren van het motormanagement, ABS, ESP en CAN bus informatie.

één versleten schokdemper. Een ‘schokkend’ cijfer. Van auto’s met luchtvering, zoals

Als de verkeerde dempers zijn gemonteerd, geeft het systeem een foutmelding.

de BMW 5-serie en Range Rover’s, schrikken John, Ralf en Semir niet terug. Ralf: “De basis is een balg, een veerpoot en een compressor. Je moet eerst de storing resetten

“Volg de winding met je vinger”

om het systeem werkend te krijgen. Verder is een luchtveerpoot vergelijkbaar met een conventionele veerpoot. Moeilijk is het niet. Gewoon doen.” Als een auto na parkeren

Veren zijn de meest belaste onderdelen van een auto. Ze staan zowel hoog in de

APK-reparatielijst als in de lijst van APK missers. Na verloop van tijd verliezen veren

Juiste onderdelen zo gevonden

hun veerkracht, windingen raken elkaar, laklagen breken, roestvorming ontstaat en de veer breekt. Volgens Ralf speelt temperatuur ook een rol, want koud staal breekt

Bij reparaties aan het stuursysteem is het kinderspel om de juiste onderdelen te

makkelijker. Dat klopt; mijngrossier.nl verkoopt inderdaad de meeste veren in de

vinden. Mijngrossier.nl helpt met een makkelijk te doorzoeken stuurdelendatabase

winter. Ralf: “Automobilisten merken weinig van een gebroken veer, vooral als de veer

(op kentekenniveau). Foutief bestellen is bijna onmogelijk. Mijngrossier.nl levert voor

bij de bovenste winding breekt. Een enkeling hoort getik bij het sturen, omdat de veer

Aziatische auto’s ook onderdelen van Moog en Nipparts. Jo-Jo is sinds een jaar of tien

dan springt. Bij sommige auto’s kun je ook met een spiegeltje nauwelijks de breuk

lid van mijngrossier.nl, ongeveer net zolang als Ralf in de zaak werkt. Ralf: “Ik volgde

zien, bijvoorbeeld als de veer in de onderste draagarm valt, de coating er nog goed

een koksopleiding, maar ik haalde veel meer voldoening uit het helpen van mijn vader

uit ziet of omdat sommige veren een stuk slang om de eerste winding hebben. In die

in de werkplaats. Mijn vader keurde voornamelijk auto’s, maar ik wilde ook repareren.

gevallen moet je met de vingers de winding van de veer volgen. Pas dan voel je de

Het is leuk om iets te herstellen dat kapot is en het is ook leuk als mensen tevreden

breuk.” Mijngrossier.nl adviseert om hoofdveren bij elke inspectiebeurt preventief te

wegrijden. Gaandeweg kochten we steeds meer onderdelen. We zijn toen lid gewor-

controleren.

den van mijngrossier.nl en dat bevalt prima.” Tien jaar geleden had Jo-Jo’s grossier nog een ochtend- en een middagroute, maar dat zijn inmiddels vier routes per dag

Opletten bij lekkage: zonder olie gaat alles kapot

geworden plus nog een vaste ochtendlevering om 8.00 uur. “Ruimschoots voldoende.”

Als het om stuurdelen gaat, komt Ralf alles tegen. “Bij elektrische stuurbekrachtiging

Alle afstelgegevens op AutoTools

(EPS) is het vaak de stuurhoeksensor die het spoor bijster is. Er gaat dan een lampje op het dashboard branden. We kalibreren de sensor opnieuw en volgen het programma

Om onderstel- en stuurproblemen op te lossen is ervaring, speciaalgereedschap en

in de diagnosetester of we vervangen de sensor. Een enkele keer moeten we het

kennis nodig. John, Ralf en Semir kunnen alle informatie op mijngrossier.nl vinden.

stuurhuis laten reviseren.” Vaker voorkomende werkzaamheden aan de stuurinrichting

Ralf: “Op de website van mijngrossier.nl en AutoTools vinden we alle inleer-,

zijn versleten stuurkogels (die Ralf vaak bij de APK al tegenkomt) en lekkage van het

afstel- en montageposities.” In de ‘exploded views’ staan alle aanhaalmomenten,

hydraulische systeem door keerringen van het stuurhuis of versleten slangen. Ralf:

terwijl Ralf in de reparatiehandleidingen (onder het kopje Onderstel) een volledige

“Lekkage is makkelijk op te sporen door bij draaiende motor een paar keer het stuur

reparatiebeschrijving vindt, inclusief aanwijzingen voor het heffen van de auto. Ralf:

heen en weer te draaien. Er staat dan druk op het systeem en je ziet zo waar de olie uit

“Op een paar uitzonderingen na huren of lenen we geen speciaalgereedschap bij onze

het systeem komt.” Als de automobilist blijft doorrijden, kan de stuurpomp zonder olie

grossier. We vinden het juist prettig dat die spullen van ons zijn. We hebben vier kasten

komen te staan. Ralf: “Zonder olie gaat de stuurpomp kapot en kunnen metaalresten

vol.” Speciaalgereedschap is over het algemeen ook te huren of te lenen bij de grossier.

in het stuurhuis terechtkomen. Na vervanging van de defecte delen, spoelen we het

De gedetailleerde technische tekeningen geven met icoontjes aan zodra er speciaal-

systeem daarom grondig door.”

gereedschap gebruikt moet worden.

WERKPLAATS

GMTO: STORINGSDIAGNOSE IN DE PRAKTIJK

Toch gevonden! Een Opel Vivaro valt stil. Eén injector presteert niet en het garagebedrijf vervangt ‘m. Daarna begint een lijdensweg van vreemde storingen. Als het bedrijf er echt niet uitkomt, gaat de auto naar GMTO. Ook de specialisten daar bijten hun tanden er op stuk. Uiteindelijk lossen ze het probleem toch op. Maar wel..., met meer geluk dan wijsheid.

DOOR RUUD METZELAAR / FOTO’S BOSCH, GMTO

Ditmaal hadden we een wel zeer vreemde storing. Het ging om een Opel Vivaro 2.0 CDTI met common rail dieselmotor en het Bosch CR EDC16CP33 injectiesysteem. Het motornummer is M9R-780. De auto was onderweg stilgevallen en de oorzaak snel gevonden. De betreffende garage beschikt over een GMTO scope en een RFS400 retourflow meetinstrument. Een injector met heel veel retourflow was toch echt de boosdoener. Injector uitgewisseld en gecodeerd in de ECU. Dat coderen is noodzakelijk om de mechanische afwijking, die elke injector heeft, te neutraliseren zodat de motor direct na het wisselen goed loopt. Daarnaast is er een dynamisch leerproces op de werking van elke injector, om te corrigeren voor afwijkingen die in de loop van de tijd ontstaan. Zo blijft de motor netjes rondlopen en doet elke cilinder evenveel mee. Eigenlijk een continue cilinderbalanstest met terugkoppeling.

Toch niet goed De autotechnicus van het bedrijf startte de motor en begon aan een proefrit. Maar wat nu... de motor kwam niet boven de 1000 toeren, zelfs niet bij volledig ingedrukt gaspedaal. Dus foutcodes uitlezen. Dat leverde alleen een fout in de remschakelaar op. Dat zou natuurlijk het probleem kunnen zijn want als de ECU een remprobleem waarneemt wordt

GMTO geeft je de oplossing Sinds de auto vol zit met geavanceerde elektronica, kampt de werkplaats nogal eens met moeilijk oplosbare storingen. GMTO helpt regelmatig autobedrijven bij lastige defecten uit de brand. Deze ‘praktijkstoringen’ zijn natuurlijk ook voor jou leerzaam. GMTO pakt hier een lastig probleem beet en behandelt stap voor stap de storingsdiagnose.

GMTO Opleidingen Tel: 072-5622407 Fax: 072 5640568 www.gmto.nl

het motorvermogen afgebouwd. Wel raar dat dit nu ineens optreedt. De autotechnicus mat het remschakelaarcircuit na, maar kon niets verkeerds vinden. Toen het garagebedrijf de voorwielen opkrikte, en deze dan lieten draaien, was het vermogensprobleem direct aanwezig. Het leek dus wel of er iets met het remsysteem (ABS) aan de hand was. Na diverse keren telefonisch contact met onze helpdesk mat de autotechnicus van het bedrijf de ABS-wielsensoren na. Geen problemen hiermee en dus bevolen we aan om de ABS-stekker los te halen. Heel apart, nu deed de motor het wel goed. En ook apart, er zat nog een probleem in de auto: het volumeknopje van de radio reageerde niet. Zou er iets met het snelheidssignaal op de CAN-bus aan de hand zijn?

Snelheidssignaal

De retourflow van een van de CR-injectoren was veel te hoog. Het gaat bij deze Vivaro om piëzoinjectoren. 24 | AMT | 31 oktober 2014

Via het schema vonden we het snelheidssignaal in de vorm van een ABS-wielsensor. Het snelheidssignaal wordt in het ABS-moduul gevormd en gaat als een puls naar het instrumentenpaneel. Van daaruit wordt het via de CAN-bus naar diverse andere ECU’s gezonden. Denk aan de radio en het motormanagementsysteem. Het autobedrijf mat het CAN-bus signaal met de scope en zond dat naar GMTO voor verdere analyse. Het CAN-bus signaal zag er goed uit. Geen data-overload of vreemde pulsen. Dat maakte de storing erg raadselachtig. Had dit iets te maken met het vervangen en coderen van de injector? Het garagebedrijf kwam er niet meer uit en dus kwam de auto naar GMTO voor nader onderzoek.

WERKPLAATS Smoring voor de retourleiding Koppelingselement Toevoer met raildruk

Regelplunjer

Smoorplaat

Verstuiverveer

Verstuiverveer gesloten

Verstuiverveer geopend

De te grote hoeveelheid lekbrandstof kan veroorzaakt worden door een niet goed sluitende regelplunjer of doordat de passing van de verstuivernaald versleten is. Na vervanging en codering zijn de problemen echter niet uit de wereld.

Vreemde waarden Eenmaal bij GMTO sloten we eerst een uitlezer aan. We noemen dit een uitlezer en geen diagnosetester omdat een diagnosetester helemaal geen diagnose stelt. De auto stelt zelf de diagnose en met een uitlezer wordt deze informatie (onder andere foutcodes en meetwaarden) naar buiten gebracht. Toen we in de motor-ECU het snelheidssignaal kozen, zagen we zeer vreemde km/u-waarden verschijnen. Als de motor liep, ging de snelheidswaarde met het motortoerental mee. Ook de kilometerstand had een zeer bedenkelijke waarde, zo’n 3 miljoen km. Wat hadden we hier nu aan onze ﬁets hangen? En ook nog hele vreemde snelheidswaarden, zo van + 300 km/u springend naar -300 km/u, terwijl de auto stilstond en alleen de motor liep... De snelheidsmeter op het dashboard bleef tijdens deze actie netjes op 0 km/u staan. Heel vreemd allemaal. Ook het snelheidssignaal (puls via een draad) tussen ABS en dashboard bleef gewoon 0 volt. Het snelheidssignaal lazen we ook nog uit uit de ABS en het instrumentenpaneel. En ook daar vonden we niets vreemds, gewoon 0 km. Even dachten we dat de motor-ECU defect was. Tot iemand hier zei dat we misschien een andere uitleestester moesten gebruiken om te zien of deze ook de zelfde waarden uit las. En ja hoor, toen waren de uitgelezen km/u-waarden van de motor-ECU wel correct. Toch jammer dat die andere uitlezer niet goed werkte en het snelheidssignaal met het toerentalsignaal verwarde. Waarschijnlijk een programmeerfoutje van de betreﬀende testerfabrikant maar wel een hele lastige...

Opnieuw meten We hebben toen alle denkpatronen overboord gegooid en zijn opnieuw begonnen. Systematisch zijn we alle actuele sensoren actuatorwaarden van de motor-ECU gaan bekijken. Geen afwijkingen aangetroﬀen. Wat nu? Terug naar het begin van het probleem. De moeilijkheden begonnen immers na het coderen van de verstuiver. Dus liepen we de codering na. Alles leek correct.

Oh oh, we hebben enigszins ondoordacht het een en ander gereset. We moeten het chassisnummer en de injectorcodes opnieuw invoeren…

Elke injector heeft zijn eigen kalibratiecode. Die moet correct in de ECU-software worden aangemeld.

Tot één van ons in de uitleestester een mogelijkheid vond om zaken te resetten. Voor we het door hadden wiste de medewerker deze waarden. Daarna probeerden we de motor te starten, maar die sloeg niet aan. Gelukkig kon onze medewerker precies aangeven wat hij gedaan had, zodat we wisten dat dit nieuwe probleem waarschijnlijk met zijn actie te maken had... Maar wat had hij nu gewist? We kwamen er snel achter. Het waren de chassiscode en de injectorcodes. Snel werden de betreﬀende codes opgelezen en ingevoerd. Even was er nog de vraag of injector 1 aan de poeliezijde of bakzijde zat, maar het was een Franse auto dus... De motor sloeg weer aan en iets zei ons dat we maar even een proefritje moesten maken. We merkten het direct al bij het wegrijden, de auto was weer als vanouds en kwam weer vol op toeren.

Voer codes correct in! Wat was er nu fout gegaan. De oude codes van het chassisnummer en de injectoren waren niet meer te achterhalen maar we wisten wel dat het nu goed ingevoerd was. We gaan ervan uit dat de oorzaak van deze problemen een foutief ingevoerde injectorcode was. Zo’n typfoutje kan dus een hoop ellende veroorzaken. Dus autotechnici: wees correct met het invoeren hiervan. We hebben niet meer naar de radio gekeken want dat was waarschijnlijk een ander probleem en alleen voor de motorstoring stond de auto hier. Deze storing hebben we een keer niet opgelost door gedegen metingen maar door een ongelukje met de uitleestester. Anders denk ik dat we deze storing nooit gevonden hadden... Daarnaast zijn de universele uitleestesters niet altijd foutloos en ook aan de vertalingen mankeert nog wel eens het één en ander.

‘GEEN AFWIJKINGEN. WAT NU? TERUG NAAR HET BEGIN VAN HET PROBLEEM’

31 oktober 2014 | AMT | 25

Kies voor veiligheid, kies voor

SKF, uw betrouwbare en duurzame partner Bezoek de SKF-stand: Maak kennis met het nieuwe distributiegereedschap en test ze uit samen met de SKF-distributiekits! NOG BETER!! Reeds SKF Pole Position Plus lid? Kom naar AMT-Live (18-19 nov) of de Hardenberg Beurs (14-16 okt) en haal je geschenk op. Kijk hiervoor in je mailbox! Niets ontvangen? Breng je gegevens mee en wij kijken of je reeds lid bent.

dé specialist op het gebied van reiniging! Bezoek de Forté kennissessie (dagelijks om 16.30 uur)!

BEZOEK DE FORTÉ STAND OP AMT LIVE 2014! (18 EN 19 NOVEMBER )

Onderwerpen kennissessie: De ontwikkeling van Common Rail: - Ontwikkeling van Common Rail inspuiting. - Storingsgevoeligheid van het systeem vs.

Neem op de beurs zelf een kijkje in de motor!

de ontwikkeling van dieselbrandstof. - Functiestoringen en schade. Voordelen toepassing Forté producten voor autobedrijf en consument!

Voor reiniging

Schoon presteert beter! Voor meer informatie www.schoonpresteertbeter.nl

Na reiniging

Van Amsterdam, via Brussel tot aan Berlijn. Europees aanbod, direct van de consument.

Welkom bij de makkelijkste en snelste manier om je autovoorraad aan te vullen. Sinds 2006 assisteren wij autobedrijven in Europa voertuigen direct online in te kopen van consumenten. Met al ruim 1.000.000 JHWD[HHUGH DXWRĂ&#x2122;V PRWRUĂşHWVHQ EHGULMIVZDJHQV HQ recreatievoertuigen staat er altijd interessant aanbod voor u bij, wat u ook zoekt.

Zoek nu, via Dealerdirect.eu

WERKPLAATS

GE ZIEN OP

FACEBOOK Vreemde storingen, fraaie klassiekers, autotechnici met hart voor hun vak en opvallende staaltjes huisvlijt van hun klanten. Er gebeurt veel in de Nederlandse en Belgische werkplaatsen, én dus op de AMT Facebookpagina. Kijk maar op deze pagina’s! Ben je zelf iets leuks, geks of bijzonders tegengekomen in de werkplaats? Deel het met ons via www.facebook.com/AMTautotechniek.

“Krokant gebakken veerschotel!” Bas Leussink stuurde ons deze foto’s. Hij kwam deze veerschotel tegen tijdens het APK-keuren van een Golf IV. “Maar goed dat de APK bestaat!”, reageerde Yilmaz Tosun.

Alex van Vulpen: “Bizar! We treffen hier een patroonhuls in een band aan.” Jelle den Boer reageerde: “Lek geschoten?” Erik Mels vroeg zich af of het wellicht een ‘vluchtauto’ was?

Andre Snippe stuurde ons deze foto: “Het blijft moeilijk.”

Garage De Basis: “Onze klant vond zijn versnellingsbak niet zo lekker meer schakelen. Uiteindelijk toch maar gedemonteerd, maar met zoveel slijpsel is er geen redden meer aan.”

28 | AMT | 31 oktober 2014

WERKPLAATS

Van der Valk bandenservice BV: “Iemand zijn nagelschaartje kwijt?”

Bosch Car Service Autoborg: “En of de APK nut heeft! Zie hier de restanten van een remschijf. De auto had nog een remwerking van 5%. Je moet er niet aan denken wat er zou gebeuren bij een noodstop!”

“De airco zou het niet doen”, aldus Faas de Wit. Hij stuurde ons deze foto. Frank Van Laar meldt: “Luchtige airco!”

RD-Techniek: ”Dit zien we helaas vaker. Een gescheurde looprol binnen de vervangingsinterval.”

Autobedrijf Wout Bouman: “Even een oliekoeler vervangen. Deze zit lekker ver weggestopt tussen de twee cilinderbanken.” “Au, au, de knietjes”, reageerde Peter Albada.

VIND AMT LEUK!

www.facebook.com/AMTautotechniek 31 oktober 2014 | AMT | 29

Herfst|W

inter

Lente|Zo

mer

„AANTREKKELIJKE GESCHENKEN VOOR LEGE NGK VERPAKKINGEN!”

012

art) heren (zw e hoody ruik 2 Balanc daags geb en ﬁt voor alle het train > Rela xed ns en na dam ht - tijde 2 e hoody aam zac ruik uchon en 1 Balanc > Aangen daags geb en telbare cap ﬁt voor alle ing, vers na het train sluit en > Rela xed ns Rits > ten ht - tijde kken 600 pun aam zac on en 2 steekza uch > Aangen cap telbare : L470 ing, vers Art. -nr. > Ritssluit ten kken 600 pun steekza : L471 Art. -nr.

ness

|2013 en 2012 geschenk Highlights

Multimed

Spor t|Fit

es (rood)

Sport|Fitne ss

or ts|Kanto NGK Fans Vouchers

Vouchers

NGK Fanshop

Tijd voor eenk beloning

Wonen|Vrije tijd

Multimedia

Werkplaa

Meer op en henk nl gesc dangkt. be www.

hop

ion met ted edit ll jack limi 4 Sof tshe ited on capuch sshorn (lim ion ll-jas Wei ted edit r Sof tshe ited ll jack limi > Switche uchon sshorn (lim 3 Sof tshe met cap ll-jas Wei e mate van edition) r Sof tshe hog tche een it d > Swi eriaal bez g ademen een hoo > Het mat e mate van edition) en hog eid it een mend waterdichth eriaal bez hoog ade n > Het mat eid en een vermoge waterdichth ten n 825 pun vermoge 6 L49 : Art. -nr.

Beauty|Wellness

2012 | 2013 Beloningen-highlights

Werkplaats|Kantoor

ellness Beauty|W

IGHTS

HIGHL

Herfst|Winter

rije tijd Wonen|V

Lente|Zomer

PUNTEN SPAREN TIJDENS HET WERK – MET NGK. NGK, de grootste fabrikant ter wereld van bougies, lambdasensoren

elektronische punten waarmee het autobedrijf zeer aantrekkelijke

en gloeibougies voor de OE automotive markt, heeft een loyaliteits-

geschenken bij elkaar kan sparen. Deelnemen aan het

programma opgezet voor universele autobedrijven in de Benelux.

loyaliteitsprogramma gebeurt zonder contract, verplichtingen

Lege NGK verpakkingen die normaal gesproken bij het oud

of kosten en alle NGK producten kunnen via de huidige grossier

papier terecht komen, kunnen eenvoudig worden omgezet in

worden besteld.

BEDANGKT: DEELNAME IS GRATIS EN HEEL EENVOUDIG. NGK beloont de loyaliteit van autobedrijven aan NGK producten

Is uw box vol? De volle verzamelbox wordt door NGK bij u

graag met aantrekkelijke geschenken. Zonder u te belasten met

opgehaald en vervangen door een lege box. De verzamelde NGK

administratieve of handelingen of uw werkproces te verstoren. Zo

verpakkingen worden als elektronische punten bijgeschreven op

werkt het: werkplaatsen van autobedrijven kunnen zich aanmelden

uw werkplaatstegoed. U ontvangt per e-mail een bevestiging van

via www.bedangkt.nl of www.bedangkt.be. NGK levert een

uw nieuwe saldo.

compacte kartonnen verzamelbox voor uw lege NGK verpakkingen.

VELE AANTREKKELIJKE GESCHENKEN BESCHIKBAAR Met uw saldo kunt u geschenken uitzoeken uit een groot assortiment – meer dan 600 geschenken – verdeeld over verschillende thema’s zoals kantoor en werkplaats, sport en vrije tijd of multimedia. Indien u als eigenaar van een autobedrijf geen interesse heeft in de geschenken, kan deelname aan Bedangkt toch interessant zijn. Monteurs kunnen om de beurt sparen voor een geschenk, geschenken kunnen in een tombola worden gedaan of u kunt de punten gebruiken om werkplaatskleding en gereedschappen te bestellen. Mogelijkheden zijn er volop, de keuze is aan u!

>>> www.bedangkt.nl

BEDANGKT VOOR UW TABLET EN SMARTPHONE:

PUNTEN SPAREN: EEN FLUITJE VAN EEN CENT MET BEDANGKT! Punten sparen is eenvoudig en gaat snel – per lege verpakking ontvangt u: > Bougies

1 Punt

> Gloeibougies

1 Punt

> D-Power gloeibougies

3 Punten

> LPG LaserLine-bougies

5 Punten

> Bougiekabelsets

10 Punten

> Lambdasensoren

15 Punten

> Bobines

10 Punten De NGK app „Product ﬁnder” is er in tien talen – beschikbaar in de Google Play Store en App Store.

Om het u nog eenvoudiger te maken heeft NGK een gratis app ontwikkeld voor uw tablet en/of smartphone. Hiermee heeft u toegang tot de meest actuele databases van NGK om het juiste product per toepassing te vinden. Met de camera van uw mobiele apparaat kunt u de streepjescode op een NGK verpakking scannen 1

om binnen luttele seconden te bepalen voor welke toepassing een product bestemd is – handig bij voorraadbeheer! Ook kunt u de app gebruiken voor Bedangkt: accountbeheer, gespaarde punten opvragen, een aanvraag plaatsten om een volle verzamelbox te komen ophalen – met de app heeft u 24/7 snel en overzichtelijk alle informatie direct bij de hand.

ONDERNEMEN

OOK IN DEZE TIJD IS NIEUWBOUW EEN GEZONDE STAP

Nijwa Zwolle op zoek naar efﬁciëntie Truckdealers kunnen niet meer bestaan van alleen onderhoud en APK. Nijwa Zwolle zette daarom ook in op de enorme kansen in de trailermarkt. Tegelijkertijd zocht het bedrijf naar manieren om nog efficiënter te worden. Nieuwbouw bleek de oplossing.

‘WIE AMBITIEUS IS HEEFT RUIMTE NODIG, EN DE GROND VAN DE BUURMAN IS MAAR ÉÉN KEER TE KOOP’

Nijwa-directeur Michiel Poel vindt het begeleiden van de nieuwbouw de mooiste opdracht uit zijn carrière tot nu toe. Achter hem wordt een dikke Volvo FH16 voor een liefhebber opgebouwd. 32 | AMT | 31 oktober 2014

DOOR JOHN MULDER / FOTO’S JAN LIEFTINK

De Nijwa Groep heeft dealerbedrijven in Nederland en Polen en een transportbedrijf, dat actief is in vijf landen. De beperkte groeimogelijkheden in Nederland zorgden voor een zoektocht naar eﬃciëntie. Nijwa wil naar minder, maar wel grotere vestigingen in Nederland. Er is dus ook ruimte om te investeren. Maar een nieuw pand moet dan wel voldoen aan twee doelstellingen: het moet een open en transparant gebouw worden en de eﬃciëntie moet optimaal zijn. Michiel Poel is directeur van Nijwa Zwolle. Hij nam het initiatief voor de nieuwbouw en vindt het de mooiste klus uit zijn carrière. Poel: “De nieuwbouw is een gezonde stap in een tijd waarin we zaken om ons heen zien gebeuren waar we vraagtekens bij zetten.” Poel prijst zich gelukkig met het werkaanbod. Dat het ook anders kan, blijkt uit het feit dat andere truckbedrijven de afgelopen jaren kopje onder zijn gegaan. Het besef dat een truckdealer niet (meer) kan bestaan van alleen onderhoud en APK van trucks, heeft Nijwa nieuwe disciplines doen opzetten. Het bedrijf speelt in op de enorme kansen die de trailermarkt biedt. Mede daardoor begon het oude pand steeds vaker te knellen. Wie ambitieus is

en wil groeien heeft tenslotte ruimte nodig. Zestienduizend vierkante meter van die ruimte lag naast het oude pand. Te koop. En de grond van de buurman is tenslotte maar één keer te koop.

“Het uurtarief zegt mij niets” Nijwa Zwolle opereert in de achtertuin van Scania. Aan de andere kant van het kanaal staat de grootste Scaniafabriek ter wereld. Poel: “De uitstraling van Scania is door de werkgelegenheid die ze in de regio creëren heel positief, maar desondanks hebben wij met Volvo in Zwolle hetzelfde marktaandeel.” Nijwa verkoopt vanuit Zwolle heel constant zo’n honderd Volvo trucks per jaar en heeft (bewust of onbewust) stabiele klanten aan zich weten te binden. Nijwa zag drie groeikansen: de nieuwe lijn Volvo trucks (hoewel Nijwa daar geen invloed op heeft), het nieuw verkregen dealerschap van de Renault Master (de zware bestelauto’s van Renault scoren goed: in de eerste zes maanden verkocht Nijwa al meer dan vijftig bestelbussen) en meer aandacht voor traileronderhoud en revisie. Van de eerste twee punten kon tijdens de bouw al geconstateerd worden dat de doelstellingen werden gehaald. En het derde punt? Poel: “We

ONDERNEMEN

Het is een indrukwekkend pand geworden, al was dat nooit een uitgangspunt. In de vleugels zijn de werkplaatsen opgenomen, op de hoek het transparante communicatiecentrum van 30 x 30 meter.

Wat levert efﬁciëntie op?

In de showroom (met rechtsonder de ingang) is ruimte genoeg voor een truck of een bus. Hier vinden ook de afleveringen plaats. zetten zo’n veertig procent van onze uren om in traileronderhoud en revisie. Toch vond een deel van onze relaties het lastig om hun trailers bij ons onder te brengen. Ze dachten dat het uurtarief van een truckdealer te hoog zou zijn. Dat is het niet. We vermarkten die activiteiten nu veel beter.” Nijwa werkt met een gedifferentieerd uurtarief van 79 euro per uur voor trucks, maar dat kan hoger uitvallen bij specialistische werkzaamheden. Voor opleggers rekent Nijwa 67,50 per uur. Het uurtarief zegt Poel overigens weinig, want het gaat hem erom hoe lang een monteur over een klus doet. Poel: “Als bij een ander bedrijf een klus drie uren duurt en bij ons twee, dan zou dat andere bedrijf een spotgoedkoop uurtarief mogen hebben, maar dan is de klant daar toch duurder uit. Veel belangrijker is dus hoe efficiënt je kunt werken en daar heb je een efficiënt pand voor nodig.”

De werkplaatschef werkt in het magazijn Een pand is gebonden aan de kavel waar het op staat. Nijwa koos voor een L-vorm en bouwde in de poten van de L de werkplaatsen. De lange vleugel (zeven poorten) ligt in het

zicht langs de doorgaande weg en daar vindt traileronderhoud en revisie plaats. Poel: “Iedereen weet dat Nijwa Volvo verkoopt, maar dat wij inzetten op traileronderhoud willen we ook laten zien als je hier langsrijdt.” In de korte vleugel (vijf poorten) vindt het truck-en-busonderhoud plaats. Daar waar de vleugels elkaar raken, is een blok van 30 bij 30 meter gebouwd, waar magazijn, kantoren (verkoop, facturatie, claims en administratie), kantine en wasruimte zijn ondergebracht op twee verdiepingen. In het hart van het vierkant op de begane grond vind je de receptiebalie, de werkplaatsplanning, de werkplaatschef en de brandstofman. Er is ook een ﬂexplek, waar de bedrijfswagentechnicus in alle rust achter een computer naar een diagnose kan zoeken. Poel heeft liever dat een technicus een diagnose start achter de computer, dan dat hij uren zinloos zoekend aan het sleutelen is. De kantoren hebben glas (openheid, transparantie) dat deels voorzien is van privacy-folie. Via de ingang aan de voorkant kom je direct in de kleine showroom, waar een truck of bus kan staan. Hier vinden ook de feestelijke aﬂeveringen plaats; de eigenrijders nemen vrouw

Is al bekend wat al die aandacht voor efficiëntie oplevert? Michiel Poel: “Dat weten we nog niet, omdat we nog maar een paar weken in het nieuwe pand werken. We zaten in het oude pand op een productiviteit van 90 tot 93 procent. Dat was al heel hoog. We verwachten dat de technici nu boven de 95 procent uitkomen.” Nijwa Trucks is niet van plan het uurloon te verlagen. Poel: “Nee, de wens van de klant is dat wij meer doen in het uur. Nogmaals, het uurtarief zegt ons niets.”

31 oktober 2014 | AMT | 33

ONDERNEMEN

In het hart van het vierkant op de begane grond vind je de receptiebalie, de werkplaatsplanning, de werkplaatschef en de brandstofman. Het is het commando- en communicatiecentrum. Links de hoofdingang, rechts de achteringang. De ‘luie’ trap gaat naar de eerste verdieping met onder andere de kantine.

In één straat bevinden zich de werken draaibanken, lasapparaten en zaagmachines. Het is de constructieafdeling, waar nieuwe trucks, chassis’, opleggers en tanks worden aangepast.

Elke bedrijfswagentechnicus heeft een eigen luchtslang. Op diverse plaatsen in de werkplaats kun je inpluggen voor licht en lucht. De tapplaatsen zijn mobiel en schuiven langs de straat. Elke tapplaats heeft twee luchtaansluitingen, 220 Volt en krachtstroom.

en kinderen mee, Nijwa verzorgt de bloemen en de taart. Op de vloer geen doods beton, maar een levendige, makkelijk schoon te houden grijs-zwarte gietvloer. Een eﬃciënt pand moet immers ook eﬃciënt schoon zijn te houden.

lucht en stroom zouden moeten komen. Menig lunchpauze werd op die manier ingevuld, hoewel lang niet alle aanvragen konden worden gehonoreerd. Poel: “Het moest geen gouden pand worden. De wensen moesten passen binnen het budget.”

Het diagonale hart van het bedrijf

‘DE LANGE VLEUGEL IS DE TRAILERHAL. DAT WIL NIET ZEGGEN DAT ER GEEN TRUCKS MOGEN STAAN’

De logistiek, de loop- en de rijroutes zijn zo efficiënt mogelijk ingedeeld. Diagonaal tegenover de ingang (aan de andere kant van het blok, dus in de oksel van de L) bevindt zich de achteringang, die de chauffeurs gebruiken. Bezoekers lopen van de showroom aan de voorkant, via de receptiebalie door het magazijn (“Laat maar zien wat je verkoopt”) naar de werkplaatsplanning en de achteringang. Ook de magazijnstellingen zijn diagonaal opgesteld. Wat voegt die diagonale vorm toe? Poel: “Het voordeel is dat de magazijnmensen direct communiceren met de werkplaatsplanning en tegelijkertijd de vleugels bedienen. De chauffeurs die de achteringang nemen staan direct aan de receptiebalie en ook de technici hoeven niet te wachten.” Poel vroeg aan een aantal verkoop-, magazijnen werkplaatsmedewerkers of ze wilden meedenken over hun eigen werkplek met als uitgangspunten efficiëntie en openheid. De gesprekken gingen onder andere over de plaats waar putten, bruggen, Nijwa doet 1200 APK’s per jaar. De werkplaats is zo groot dat er bij de twee remmentestbanken een afmeldhokje is gebouwd. Het scheelt de technici lange wandelingen.

De lange putten met een overstekende rand zijn zo ontworpen dat je altijd ruimte hebt om aan een truck of oplegger te werken. Bij het inschakelen van het licht, start eerst de afzuiging. Pas na een minuut gaat het licht aan. 34 | AMT | 31 oktober 2014

Ingericht op lange werkdagen Er is een magazijnbezetting van 8.00 tot 22.00 uur. De magazijnmedewerkers kunnen snel het in vier blokken opgedeelde magazijn in. Een ‘luie’ trap zorgt dat ze veilig naar de tweede verdieping kunnen, ook met een onderdeel in hun hand. Mocht er in de toekomst behoefte bestaan aan uitbreiding, dan kan er een derde verdieping op het magazijn worden gebouwd. Dat is niet ondenkbeeldig, want hoewel veel magazijnen kleiner worden, hebben truckdealers een relatief grote voorraad onderdelen nodig. Bij Nijwa bestaat dertig procent van de onderdelenomzet uit ongeplande aanloop. Bovendien moet Nijwa het doen met de nachtlevering, want grossiers leveren geen originele onderdelen zes keer per dag. Op de eerste verdieping bevindt zich de kantine, die voorzien is van airco, een rookbalkonnetje, twee koﬃeapparaten en zicht op de werkplaats (“Een hele heisa om een raam in een brandmuur te maken”). Hier bevinden

ONDERNEMEN

zich ook de douches, de toiletten en de voor iedere medewerker afsluitbare kast voor persoonlijke spullen. Overal in het pand is WiFi en er hangen veel camera’s, zodat de werkplaatsplanners direct de chauﬀeurs naar een vrije poort kunnen sturen. Ze hoeven niet elke keer zelf de werkplaats in te lopen. ‘s Avonds ziet het personeel op de camera’s wie er bij het op afstand bedienbare hek staat; geen overbodige luxe als er tot ‘s nachts 2.00 uur wordt gewerkt.

Een wasplaats met put Beide vleugels zijn ingericht als werkplaats. We beginnen in de laatste straat van de lange trailerhal. Aan de straatkant staat een vermogensbank, die hoewel hij tegenwoordig wat minder vaak dienst doet, nog steeds handig is om vermo-

gens en koppels te meten. Afgescheiden met een muur ligt in dezelfde straat (maar dan aan de kant van het binnenterrein) een inpandige wasstraat. De wasstraat heeft een put en afzuiging, zodat er ook brandstofopleggers kunnen worden gerepareerd. De regels schrijven voor dat gevulde brandstofopleggers alleen in geventileerde werkplaatsen gerepareerd mogen worden. Aangezien brandstofopleggers continu rijden en snel weer verder moeten zijn er twee oplossingen: of de technicus repareert de auto buiten, of hij repareert binnen en zet alle werkplaatsdeuren tegen elkaar open. Beide oplossingen zijn in de winter niet aantrekkelijk, maar door een put in de wasstraat te bouwen kan de auto daar gerepareerd worden. De wasstraat wordt niet door derden gebruikt, maar dient alleen om trucks en trailers voor eigen

Op de eerste verdieping bevinden zich de douches, de toiletten en afsluitbare kasten. De kantine is voorzien van airco, een rookbalkonnetje en een keuken. Om zicht op de werkplaats te houden is er in de brandmuur een raam gemaakt.

In de lange vleugel vindt traileronderhoud en revisie plaats. De marketingafdeling promoot het als een trailerhal, maar dat wil niet zeggen dat er geen trucks mogen staan. Het hele pand baadt in het licht, dankzij het vele glas in de deuren, de lichtstraat in het dak en de energiezuinige ledlampen.

In de kelder vind je de vloeistoffen en luchtketels. Hier hangt ook het speciaalgereedschap, dat niet dagelijks nodig is. De linker trap leidt naar de werkplaatsvloer, de rechter naar een put. Het licht gaat aan/uit door sensoren. 31 oktober 2014 | AMT | 35

ONDERNEMEN

Nieuwbouw is niet zaligmakend Nijwa-directeur Michiel Poel is de eerste om de nieuwbouw niet te verheerlijken en plaatst het graag in een ander perspectief. Poel: “We moesten 6000 onderdeelnummers van het oude naar het nieuwe pand verhuizen. We hebben die enorme klus goed voorbereid. Met vijftig mensen, zowel medewerkers als vrijwilligers, wisten we de klus in 24 uur te klaren. Fantastisch! Je kunt als bedrijf een prachtig pand bouwen, maar als er ongemotiveerde mensen werken, heb je er niets aan. Het belangrijkste is dus hetzelfde gebleven: onze mensen.”

In de brandstofhal werken vier bedrijfswagentechnici aan brandstofservice. In het midden komt nog een bordes met vleugels en valtrappen. De technici kunnen dan veel sneller op het dak van een brandstofoplegger komen, dan met een verrijdbare trap. gebruik te wassen, zodat de monteurs aan schone voertuigen kunnen werken.

50.000 liter water onder de grond

Door een put in de wasstraat te bouwen kan hier ook gerepareerd worden. De trucks en trailers worden er alleen voor intern gebruik gewassen, zodat de monteurs aan schone voertuigen werken.

‘MIJN COLLEGA’S HEBBEN HET ALLEMAAL ZELF BEDACHT’

Naast de wasstraat zijn twee aparte straten gebouwd, die met een solide muur zijn afgeschermd van de wasstraat en aan de andere kant van de rest van de werkplaats. In deze straten worden brandstofopleggers onderhouden, gerepareerd en gekeurd. Deze activiteit heeft een enorme vlucht genomen. Wat vier jaar geleden begon als een beetje extra aandacht voor brandstofopleggers is uitgegroeid tot een specialisme waar dagelijks vier bedrijfswagentechnici werken. De ruimte is voorzien van methaan-detectie, een alarm en een afzuiginstallatie en is ook geschikt voor CNG- en LNG opleggers. De brandstofopleggers (de lagedruktanks) en de chemie-opleggers (de hogedruktanks) konden in het oude pand niet RDW-gekeurd worden; nu wel. De keuring van een hogedruktank schrijft voor dat die tank gevuld moet worden met water en dat wil zeggen: ontgassen, schoonmaken, vullen met dertigduizend liter water, op druk zetten, tank controleren op lekkage en water wegpompen. Poel: “We zagen het niet zitten om een oude oplegger op het binnenterrein te zetten, waaruit je dan elke keer dertigduizend liter water overhevelt. Wij hebben daarom aan de buitenkant van het pand een ondergrondse tank met vijftigduizend liter water ingebouwd. Vanuit die tank kunnen we een oplegger in korte tijd vullen, controleren en weer leeg laten lopen. Iemand die een tank wil laten keuren staat snel weer buiten. Zo moet dat.”

Een truckstraat in de trailervleugel In de volgende straat staan werken draaibanken, lasapparaten en zaagmachines. Het is de constructieafdeling, waar 36 | AMT | 31 oktober 2014

nieuwe trucks, chassis’, opleggers en tanks worden aangepast. De straat ernaast is voor revisies van de Welgro-trailers, waarvan Nijwa servicedealer is. Deze kostbare opleggers worden meestal tien tot twaalf jaar intensief gebruikt en krijgen dan een grondige revisie, waarbij zelfs nieuwe assen worden gemonteerd. De revisies kunnen weken duren, dus moet er voldoende ruimte zijn om te manoeuvreren; de straten zijn dan ook net iets breder dan bij andere bedrijven. De stempels in de put kunnen al naar gelang de lengte van de trailer verschoven worden. Vreemd genoeg worden in de straat die het dichtst bij het magazijn ligt nieuwe trucks opgebouwd. Horen die werkzaamheden niet in de truckvleugel thuis? Poel: “We vermarkten deze hal inderdaad als een trailerhal, maar als het zo uitkomt, zetten we er natuurlijk ook trucks neer. Bovendien kwam het logistiek heel mooi uit om nieuwe trucks naast het magazijn op te bouwen, want dan heb je de radio’s, lampen en traanplaten direct voor het grijpen.” Elke straat in de trailervleugel heeft een diepte van 32 meter.

Alles is op de groei gebouwd De truckvleugel is 36 meter diep. De putten zijn ook extra lang. De lengte zorgt voor een dubbele werkplek per straat. Bovendien is de werkplaats voorbereid op de lange LZV-combinaties. De poorten zijn maar liefst zeven meter breed, zodat er ook hier voldoende ‘elleboogruimte’ is. Nijwa doet 1200 APK’s per jaar en heeft twee straten met een remmentestbank uitgerust. Er wordt al nagedacht over een derde remmentestbank, want snelheid is essentieel. In het midden van de werkplaats bevindt zich tussen twee putten een grote kelder, waar de olie- en koelvloeistofvoorraad en de compressoren een plaats hebben gevonden. Hier hangt ook het speciaalgereedschap dat niet dagelijks nodig is.

ONDERNEMEN Het binnenterrein is bestraat met lichte betonklinkers. Je kijkt hier in de oksel van de L. Rechts zie je de vijf poorten van de truckafdeling en links vier van de zeven trailerpoorten. In het midden de achteringang met daarboven het balkonnetje van de kantine.

Vanaf de doorgaande weg hebben automobilisten zicht op de lange kant van Nijwa. Op het pand staat Nijwa Trailerservice. Dat Nijwa ook Volvo-dealer is, weet iedereen in de regio wel.

Het hangt uit het zicht en is toch snel bereikbaar. Poel: “Mijn collega’s hebben het allemaal zelf bedacht.” Alle poorten, zowel in de trailer als in de truckwerkplaats, hebben een voor- en achterdeur, zodat de trucks en trailers het pand niet achterwaarts hoeven te verlaten. Voor het onderhoud aan de Renault Masters zijn er twee poorten gemaakt aan de kopse kant van de vleugel, want die auto’s kunnen makkelijk het pand achterwaarts uitrijden. Gezien het verkoopsucces van de Masters werd nog tijdens de bouw de aansluiting voor een tweede hefkolom aangelegd. Zo is het in het hele gebouw: alles is gebouwd op groei. Zelfs over de waterbak aan de trailerkant kan een extra straat worden gebouwd. Poel kreeg destijds akkoord van de aandeelhouders voor nieuwbouw, op voorwaarde dat het bedrijf de terugverdientijd zou bekorten door binnen drie jaar te groeien van 20 naar 25 bedrijfswagentechnici. Poel: “Drie weken na de verhuizing hadden we dat al bereikt! De nieuwbouw is ook in deze tijd een gezonde stap gebleken.”

De diagonale vorm is consequent in het hele magazijn doorgevoerd. Er is bij de bouw rekening gehouden met groei, dus bovenop is nog ruimte voor een derde magazijnverdieping.

‘ER WORDT AL NAGEDACHT OVER EEN DERDE REMMENTESTBANK, WANT SNELHEID IS ESSENTIEEL’

meer weten Volvo Vista: motivatiebooster

Volvo Truck-dealers zijn tegenwoordig dualbrand-dealers, ze doen sinds twee jaar ook Renault Trucks. Hoe dat precies zit? Je leest het terug op www. amt.nl/10-2014. Oh, en kijk daar meteen hoe Volvo Trucks zijn medewerkers motiveert met Vista, de wereldwijde wedstrijd voor serviceteams.

31 oktober 2014 | AMT | 37

AMT ADVERTORIAL

Arnott Europe maakt vliegende start Personenautoâ&#x20AC;&#x2122;s zijn steeds vaker standaard uitgerust met comfortverhogende luchtvering. Specialist Arnott vindt dat garagebedrijven daar best zelf mee aan de slag kunnen. â&#x20AC;&#x153;Garagebedrijven kunnen de meeste werkzaamheden zelf uitvoeren. Het vervangen van een luchtbalg van een BMW 5-serie is slechts een uurtje werk.â&#x20AC;? De bedrijven Airsuspensionshop en Wijgergangs Banden BV zijn sinds 1 januari jl. overgenomen door het Amerikaanse bedrijf Arnott Inc., wereldwijd marktleider op het gebied van aftermarket luchtvering. Airsuspensionshop heet nu Arnott Europe en heeft met de nieuwe eigenaar een vliegende start gemaakt. Vanuit Den Bosch worden nu luchtveringsproducten aan garagebedrijven, dealers, voorraadhoudende distributeurs en importeurs in heel Europa geleverd. Directeuren Ronald Jacobs en Goswin de Rouw weten dat voor Amerikaanse bedrijven vaak alles buiten het eigen land al snel â&#x20AC;&#x2DC;Europaâ&#x20AC;&#x2122;. â&#x20AC;&#x153;Wij leveren dus ook aan klanten in Zuid-Afrika, Turkije en bijvoorbeeld Japan.â&#x20AC;?

Den Bosch om problemen door ons te laten oplossen.â&#x20AC;? Maar echt nodig is dat niet. Sterker nog, De Rouw vindt dat veel garagebedrijven de meeste werkzaamheden best zelf kunnen uitvoeren. Jacobs: â&#x20AC;&#x153;Het vervangen van een luchtbalg van een BMW 5-serie is een uurtje werk en moeilijk is het niet. Gelukkig zien steeds meer garagebedrijven in dat je een luchtveringsreparatie niet hoeft te laten uitvoeren. Bovendien is het financieel interessant.â&#x20AC;?

ONTVANG GELD VOOR OUDE, DEFECTE VEERPOTEN Om het bedrijf goed op te kaart te zetten, presenteerde Arnott Europe zich dit jaar op beurzen in Brussel, Utrecht, Moskou en Frankfurt. In Moskou ontving Arnott zelfs een prijs voor de beste presentatie. De komende tijd zal gewerkt worden aan de naamsbekendheid op beurzen in Dubai, Spanje, ItaliĂŤ en Frankrijk. Ook op AMT Live is Arnott Europe aanwezig. Daar zal een gereviseerde set Maybach-veerpoten worden getoond. De Rouw: â&#x20AC;&#x153;Die veerpoten kosten origineel serieus veel geld, maar wij bieden compleet gereviseerde producten voor een fractie van deze prijs. We doen dat om te laten zien wat we kunnen.â&#x20AC;? Arnott werkt met een statiegeldsysteem; een oude veerpoot van een Maybach is 700 euro waard, die van een Mercedes SL-klasse 215 euro. De Rouw: â&#x20AC;&#x153;Dat betalen we er graag voor. We nemen oude defecte veerpoten graag in en geven ze een tweede leven.â&#x20AC;?

GA ZELF MET LUCHTVERING AAN DE SLAG In Den Bosch heeft Arnott Europe een nieuw pand betrokken, dat maar liefst tweeduizend vierkante meter groter is dan het oude pand. Op 2.800 vierkante meter beschikt Arnott Europe nu over een magazijnruimte, een Europees hoofdkantoor met conferentieruimte, assemblageruimtes (de compressoren van AMK en Wabco worden in Den Bosch geassembleerd) en een werkplaats, waar APKâ&#x20AC;&#x2122;s en onderhoudsbeurten worden uitgevoerd, maar ook problemen aan luchtvering worden opgelost en daarnaast hebben we een eigen afdeling Testing, Research & Development. De Rouw: â&#x20AC;&#x153;Zelfs garagebedrijven uit BelgiĂŤ en Frankrijk komen naar

Docterskampstraat 1F 5222 AM â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch Phone: +31 (0)73 7850 580 JOGP!"SOPUU&VSPQF DPN t XXX "SOPUU&VSPQF DPN ORIGINELE ONDERDELEN VOOR EEN INTERESSANTE PRIJS Arnott Europe kent vier productlijnen. De eerste lijn bestaat uit in Amerika gereviseerde producten, die geleverd worden met statiegeld. De tweede lijn bestaat uit een geheel nieuwe versie, waarbij, net zoals bij de gereviseerde producten, alle zwakke punten uit het originele systeem zijn gehaald. De derde lijn bestaat uit compressoren van AMK en Wabco (altijd nieuw en origineel). Arnott verkoopt deze compressoren voor een zĂŠĂŠr scherpe prijs. De vierde lijn bestaat uit complete air-to-coil ombouwsets om de luchtvering van een auto te vervangen door spiraalveren. Ook aan het verwijderen van luchtvering-gerelateerde foutcodes is gedacht.

Marktvraag

Productie

Teamwork

Oplossing

Visie

Aftersales

Ontwikkeling

Dometic Benelux B.V. Ecustraat 3 4879 NP ETTEN-LEUR

dometic-waeco.nl / airconservice.nl

Accu’s voor oor oo.a. a aauto’s uto’s - hheavy eavy dduty uty - recreatie

ww w ww. w Re R no nosX sX-o sX -o one ne.c .com .c om m Frentec BV | T +31 (0) 495 462140 | info@frentec.biz | www.frentec.biz

Remmentest Emissietest (de)montage

Onze O On nze nz ze Zo ZZorg. og

Balanceren Uitlijnen Hefbruggen

WWW.CBX-NEDERLAND.NL | 0345 - 580.670

TECHNIEK

SAINT-GOBAIN GEEFT ATC UITLEG OVER AUTORUITEN Gelaagd, gehard en kogelwerend glas. Wat is het verschil en welke functies heeft een autoruit nog meer behalve beschermen tegen rijwind en neerslag? Niels Baartmans, salesmanager bij glasfabrikant Saint-Gobain, neemt de ATC-leden van ATC Deventer/ Zutphen mee in de glasproductie en laat zien hoe sterk een autoruit is.

Iedere maand verzorgen de twintig ATC-afdelingen in Nederland en België lezingen met uiteenlopende onderwerpen. Alle 4000 leden van de ATC kunnen die gratis bijwonen. En ze ontvangen het vakblad AMT. Verder organiseert de ATC landelijke evenementen en vertegenwoordigt de vereniging de APK-keurmeesters in verschillende officiële overlegorganen. Meer weten? Kijk op: www.atcnl.nl of www.atcbe.be.

Net als een autoband bevat een autoruit verschillende coderingen. Zo kun je zien waar de ruit gekeurd is en wanneer de ruit geproduceerd is. 40 | AMT | 31 oktober 2014

Helder als glas DOOR PAUL JANSSEN / FOTO’S SAINT-GOBAIN, AMT

Ken je de tekst ‘Sekurit’? Op veel autoruiten staat deze tekst. Maar wat betekent het? Is het afgeleid van security en duidt het op veiligheidsglas? “Nee, Sekurit is de merknaam van autoruiten die Saint-Gobain produceert. Het is één van de vier divisies binnen Saint-Gobain in glasproductie. Andere bedrijven van Saint-Gobain zijn Glass (maakt het basisglas), Glassolutions (glas voor de bouw) en Solar. Die maken bijvoorbeeld ruiten voor wolkenkrabbers en zonnepanelen”, vertelt de salesmanager. “Volgend jaar bestaat Saint-Gobain 350 jaar.” De basis van een autoruit bestaat uit vlakglas. Baartmans legt uit hoe dat geproduceerd wordt: “Glas bestaat uit een combinatie van zand, soda, kalk en een additief. Het percentage zand en soda is 75%, kalk 15% en additief 10%. Bij een temperatuur van 1600°C verglaast het zand. In een zogenoemde ﬂoatoven drijft het glas op vloeibaar tin. Als je aan het glas trekt, rek je het uit en wordt het minder dik. Zo bepalen we de dikte van het basisglas. In de smeltoven, die 50 meter lang is, voegen we de additieven toe. Zo kun je een kleur toevoegen aan het glas. Na deze stap moet het glas geleidelijk afgekoeld worden. Dat gebeurt in de koeloven. Die oven is 300 meter lang en de temperatuur is er 700-800°C. Als je het glas snel of ongecontroleerd afkoelt, ontstaan er spanningen en vertekeningen. Na het buigen

wordt het glas geleidelijk afgekoeld van 600 naar 50°C. Daarna wordt het in banen gesneden en worden de randen gepolijst.”

Oven 15 jaar onafgebroken aan “Gaat er wel eens iets mis tijdens de productie?”, vraagt een ATC-lid. “Nee, alleen als er een serie glas van een andere dikte geproduceerd wordt, ontstaat er een overgang. Die overgang breken we en gaat opnieuw in de oven. Er ontstaat dus geen restmateriaal”, legt Baartmans uit. Ook tijdens de ovenrenovatie komt er glas vrij. Baartmans: “De ovens werken gedurende 15 jaar continu achter elkaar. Daarna is het tijd voor onderhoud. Als je ovens uitschakelt en het glas koelt af moet je het loshakken. Het uitschakelen van de smeltovens proberen we dus zoveel mogelijk te voorkomen. Gelukkig is het wel mogelijk om branders apart te vervangen. De oven beschikt over zes branders per kant. Die worden om de vijf minuten per kant in- en uitgeschakeld. Dat is beter voor de belasting van de branders en zo heb je tijd om een brander tussendoor te vervangen. Het energieverbruik van de ovens is overigens een van de grootste kostenposten in het proces.”

Gehard of gelaagd Sommige ruiten zijn voorzien van een coating. Daarvoor gaat de ruit in de coatingstraat. Door middel van magne-

TECHNIEK tisme kunnen verschillende metaallagen op elkaar geplaatst worden. Met een coating kun je een autoruit UV-werend maken of laten spiegelen. Tussen de voorruit en de zijruiten zit een belangrijk verschil. De voorruit is gelaagd, de zijruiten zijn over het algemeen gehard. Al komen gelaagde zij- en achterruiten tegenwoordig ook steeds vaker voor. Wat is het verschil? Een gelaagde ruit blijft bij elkaar bij schade. Een kunststof tussenlaag in de ruit houdt het glas bij elkaar. Zou je die tussenlaag niet hebben, dan barst een ruit net zoals een ruit van een woonhuis. De tussenlaag wordt ook wel PVB genoemd, dat staat voor polyvinylbutyral. PVB is in verschillende kleuren verkrijgbaar. Een belangrijke eigenschap is dat het plastic altijd terugkeert naar zijn oorspronkelijke vorm. Als een autofabrikant een antenne in de voorruit wil, verwerkt Saint-Gobain die in het PVB. Een zijruit is niet gelaagd, maar gehard. Zo kan een bestuurder bij een ongeval de lifehammer gebruiken om de ruit te breken. Een gelaagde ruit barst wel, maar breekt niet. Ontsnappen is dan niet mogelijk. Een ander voordeel van gehard glas is dat er kleine stukjes glas ontstaan in plaats van grote scherven. Bij gelaagde zijruiten wordt gehard glas gebruikt. Sla je daar met een lifehammer op dan breekt het glas in kleine stukjes en houdt het PVB het bij elkaar. Maar zijruiten zijn niet verlijmd, in tegenstelling tot de voorruit. Dus als het glas gebroken is kun je de gebroken ruit met het PVB uit het portier duwen om te ontsnappen. Hoe maak je gehard glas? “Tijdens het afkoelproces laat je de temperatuur van de ruit binnen enkele seconden van 600 naar 300°C dalen. Dat laat het glas schrikken. Overigens is gehard glas ook erg sterk. Je kunt op een zijruit gaan staan, mits je geen spitse steen onder je schoen hebt, want dan springt de ruit in een keer kapot. Bevestigingsgaten boren we voor het koelproces, anders breekt de ruit”, legt Baartmans uit.

Voorruit van 300 kg “En kogelwerend glas? Hoe maak je dat?”, vraagt een ATC-lid. “Kogelwerend glas is voorzien van polycarbonaat. Dat zorgt voor extra stevigheid tussen de ruitlagen. De moeilijkheid bij de ontwikkeling van kogelwerend glas zit ‘m in het voorkomen van vertekening. Je gebruikt meer lagen en dikker glas. Het gevolg daarvan is dat een kogelwerende voorruit tot wel 300 kg weegt. Dat is fors meer dan 15 tot 18 kg die een normale gelaagde voorruit weegt. Sommige gepantserde auto’s beschikken over explosieven bij de voorruit. Raakt de auto te water dan ontsteken die en kunnen inzittenden ontsnappen”, legt de salesmanager uit.

Hoe sterk een geharde zijruit is, mag ik zelf in de praktijk testen. Spitse voorwerpen of een steentje onder de schoen zijn echter fataal voor de zijruit.

Wat zeggen de codes? Uiteraard gelden er voor normale autoruiten ook veiligheidseisen. Naast het merk staan er verschillende coderingen op een ruit. Baartmans legt uit wat je daar uit kunt aﬂeiden: “Twee slashes ‘//’ op de ruit staat voor een gelaagde ruit. Verder staat er altijd een typegoedkeuring op. De E-keur geeft de minimale eisen voor een ruit aan. Als er 43R op een gelaagde voorruit staat, betekent dat, dat de ruit niet breekt als er een stalen bal van drie meter hoogte op terechtkomt. Na de val moet de bal nog 20 seconden blijven liggen voor het glas goedgekeurd kan worden. Aan het E-nummer kun je herkennen wie de keuring heeft uitgevoerd. E1 staat voor

TüV en E4 voor TNO. Verder staan er een aantal puntjes en een getal op de ruit. Staat er bijvoorbeeld ......6, dan is de ruit in het eerste halfjaar van 1996 of 2006 geproduceerd. Staat er 6...... dan is de ruit uit de tweede helft van dat jaar. Wettelijk gezien hoeft de autofabrikant niet langer dan tot tien jaar na productiestop van een auto de ruiten te kunnen leveren. Maar voor de Golf II zijn de ruiten nog steeds leverbaar, inclusief montagerubber.” Tegenwoordig worden autoruiten gelijmd. Een autoruit maakt daardoor onderdeel uit van de carrosserie. “Audi geeft bijvoorbeeld aan dat je niet met de auto mag rijden als er

‘JE KUNT OP EEN ZIJRUIT GAAN STAAN’

31 oktober 2014 | AMT | 41

TECHNIEK

Glas bestaat uit een combinatie van zand, soda, kalk en een additief. In een zogenoemde floatoven van 300 meter lang produceert Saint-Gobain het vlakglas. © Saint-Gobain

geen voorruit in zit. Glas is een dragend deel van de auto. Eigenlijk is het daarom ook vreemd dat automobilisten voor een nieuwe uitlaat naar het autobedrijf gaan, terwijl ze een voorruit op een willekeurige parkeerplaats laten vervangen”, zegt Baartmans.

Design en functioneel

‘HET GLASOPPERVLAK IS DE AFGELOPEN TIEN JAAR VERDUBBELD’

42 | AMT | 31 oktober 2014

“Behalve op comfort en veiligheid hebben ruiten ook grote invloed op het design van een auto. Kijk maar naar de achterruit van een Peugeot RCZ. Of naar de panoramavoorruit van een Opel Astra. Het glasoppervlak van auto’s is de afgelopen tien jaar verdubbeld. Dat geeft een vrijer gevoel. Een nadeel van al dat glas is de extra warmte. Binnen een kwartier kan de interieurtemperatuur stijgen van 27 naar 58°C. De auto werkt als een broeikas. Om die temperatuurstijgingen tegen te gaan, ontwikkelden we reﬂective-autoruiten. Je kunt een coating op de ruit of op het PVB spuiten. Een nadeel van de coating is dat navigatieapparatuur niet meer werkt, daarom is er bij die ruiten vaak een stuk ruit onbehandeld, zodat GPS-signalen toch het interieur bereiken. Een andere manier om interieuropwarming tegen te gaan is het gebruik van metaaldeeltjes in de PVB. Dan ontstaat groen getint glas, dat zonlicht tegenhoudt.”

Privacy- en UV-bescherming Saint-Gobain produceert ook privacyglas. “In Europa betekent het, dat de achterste ruiten donker getint zijn. In Brazilië zijn ook de voorruiten donker getint. Die donkere tint zit niet in de ruit, maar wordt met folie gecreëerd. Zo neemt de kans op een overval af. Kwaadwillenden kunnen niet naar binnen kijken”, legt Baartmans uit. Andere producten in het gamma zijn ruiten met een UV-ﬁlter, verwarmde ruiten, geluiddempende ruiten en lichtere ruiten. “Toyota monteert vaak standaard UV-werende ruiten. Met de tekst ‘UV’ zijn de ruiten herkenbaar. Ze bieden niet alleen bescherming voor het interieur, maar ook voor inzittenden. Vooral voor mensen met een UV-allergie bieden die ruiten uitkomst. Ford is bekend om zijn verwarmde voorruiten. Wij produceren ook ruiten zonder verwarmingsdraden maar met een coating die de ruit verwarmt. Daarvoor was eigenlijk 42 volt boordspan-

Na het buigen wordt het glas geleidelijk afgekoeld van 600 naar 50°C. Daarna wordt het in banen gesneden en worden de randen gepolijst. © Saint-Gobain ning nodig, maar er zijn nu automodellen waar het systeem op 14 volt werkt. Geluiddempende ruiten of akoestische ruiten zijn steeds populairder. Het glasoppervlak wordt groter, waardoor het windgeluid toeneemt. Akoestisch glas ﬁltert bepaalde geluidsfrequenties weg, waardoor het voor inzittenden stiller wordt. In eerste instantie waren het Franse automerken die voor deze ruiten kozen. Mercedes-Benz kiest ook voor akoestische ruiten, omdat de voorruit van de Blue Eﬃciency-modellen dunner is, dat bespaart gewicht. Dunner glas laat meer geluid door. Tenzij je een akoestische ruit monteert”, legt Baartmans uit. “Op dit moment gebruiken bijna alle autofabrikanten akoestische ruiten.”

Glas van morgen “Wat kunnen we in de toekomst verwachten?”, vraagt een ATC-lid. Baartmans blikt vooruit: “Head up displays zijn populair. Maar in de toekomst kan de hele voorruit als display fungeren. Zo kun je augmented reality toepassen op autoruiten. Handig voor navigatiesystemen en waarschuwingen. Maar dat is toekomstmuziek. Autofabrikanten monteren camera’s en sensoren achter de voorruit. Dat brengt nieuwe problemen met zich mee. Ruiten moeten lokaal verwarmd worden zodat de ruit niet beslaat. Sommige autofabrikanten experimenteren met plastic in plaats van glas. Kleine zijruiten worden dan vervangen door plastic-exemplaren. Maar glas is goedkoper en krasbestendiger, dus voorlopig zien we dat nog niet op grote schaal terug.”

Car-Systems brengt klant en garagebedrijf bij elkaar -

“Zorg dat je bezig bent met je klanten” Een bedrijf dat niet met klantencontact bezig is, zal zijn klanten verliezen. “Andere bedrijven zijn er namelijk wel mee bezig en sturen ook jouw klanten aanbiedingen.” Dat zegt Nico Houben van Car-Systems, leverancier van het DMS-pakket Garagesoftware. Misschien wel de belangrijkste ontwikkeling in de autobranche is de manier waarop garagebedrijven en klanten met elkaar communiceren. Car-Systems brengt

ze dichter bij elkaar. Om de binding met de klant te versterken is de applicatie van AutoSociaal kosteloos te koppelen aan het DMS-pakket Garagesoftware. Klanten kunnen dan op hun eigen smartphone zien wanneer de werkplaats beschikbaar is en plannen direct een afspraak in. Het beheren van de gemaakte afspraken is ontzettend eenvoudig en het garagebedrijf heeft een optimaal inzicht in de eigen agenda. Car-Systems werkt samen met AutoSociaal aan meer functionaliteiten, zodat de klant ook via de app beter is te informeren. Wordt dus vervolgd. Integreer je grossiers Car-Systems stroomlijnt ook de communicatie met de grossiers. Door het bestelsysteem van de onderdelengrossiers te integreren in Garagesoftware wordt de eigen opgebouwde data gebruikt bij het bestellen van onderdelen. Dat verkleint de kans op foute bestellingen en reduceert tijdrovende retourstromen. ...en integreer ook de pechservice Nog zo’n slimme integratie is die van de pechsystemen van BOVAG-bedrijven,Vakgarage- en Bosch Car Service-

leden in Garagesoftware. Houben: “Als jouw klant met pech strandt, weet je tenminste zeker dat de auto bij jouw bedrijf wordt gebracht.” In één keer goed Om de binding met de klant te versterken is de betrouwbaarheid van de gegevens belangrijk. Car Systems ontwikkelde diverse methodes om klantdata direct goed in Garagesoftware te krijgen, bijvoorbeeld met de integratie van de website. Klanten hoeven hun gegevens maar één keer in te voeren en dat scheelt meer dan tijd. Klanten die hun eigen gegevens invoeren, maken namelijk zelden fouten.

Ofﬁcieel distributeur:

Turbo Direct uit Almere, officieel vertegenwoordiger voor Nederland van het turbomerk Mitsubishi, is het enige bedrijf in Nederland waar de klanten verzekerd zijn van 100% fabrieksnieuwe, originele turbo’s. De economische situatie van de afgelopen jaren heeft er toe geleid dat er veel mensen die een turbo probleem hebben, zoeken naar een zo’n goedkoop mogelijke oplossing. Gevolg is dat het land overspoeld wordt met aanbieders van zowel gereviseerde als imitatie turbo’s. Turbo’s, die er aan de buitenkant perfect uitzien, maar technisch te wensen overlaten. Dagelijks wordt Turbo Direct geconfronteerd met mensen die voor deze oplossing kozen, maar problemen bleven houden. Goedkoop blijkt in zeer veel gevallen duurkoop te zijn. Turbo Direct zal op AMT Live duidelijk maken waarom een fabrieksnieuwe turbo de enige juiste oplossing is. Naast turbo’s van het merk Mitsubishi, levert Turbo Direct ook turbo’s van de merken Garrett, 3K Borg Warner, IHI, Schwitzer en Holset.

www.turbodirect.nl Tel: 036-5364183

ONDERNEMEN

HARLEY-SPECIALIST EN BRAMMO-DEALER

Passie voor motoren In 1999 startte het bedrijf HD Downtown als Harley-Davidson specialist. Sinds een paar maanden focust het bedrijf zich op nog een Amerikaans motorfietsmerk: Brammo. Heeft elektrisch motorrijden toekomst? Volgens eigenaren Glenn Kneefel en Aniek Vink wel.

‘JE WORDT PAS GOED IN IETS ALS JE JE SPECIALISEERT’

DOOR PAUL JANSSEN / FOTO’S AMT

Op een industrieterrein naast de A12 in Duiven bevindt zich Harley-Davidson-specialist HD Downtown. Of het nu gaat om reparatie, onderhoud, motortuning of het aanpassen van motorﬁetsen, Harley-rijders kunnen voor alles terecht bij de drie medewerkers Glenn, Aniek en Niels. “Behalve voor de verkoop van nieuwe Harleys”, merkt Glenn op. Een aantal jaar geleden namen Glenn en Aniek het bedrijf van Glenns ouders over. Op dat moment verhuisde het bedrijf naar het bedrijventerrein in Duiven. De afgelopen jaren is het klantenbestand van 100 naar ruim 1200 klanten gegroeid. De klanten komen nu uit heel Nederland. “Op technisch gebied gaan we verder dan de dealer”, zegt Glenn. “Mijn vader was ook echt een techneut, van hem ik veel geleerd.” Voor het verbreden van een achterbrug draait hij zijn hand niet om. Vooral in de winter staat de werkplaats vol motorﬁetsen die aangepast moeten worden. Behalve op customizen richt HD Downtown zich ook op tunen van motoren. “Standaard draait de motor van een Harley-Davidson te arm. Vroeger kon je het verbrandingsproces beïnvloeden door de carburateurs anders af te stellen. Tegenwoordig regelt de ECU de verbranding. Zelf ik heb ik een IT-achtergrond, waardoor ik veel interesse heb voor het aanpassen van het motormanagement. Via de computer kunnen we de motor beter laten lopen of opvoeren”, zegt Glenn.

Specialisatie is noodzakelijk Glenn, Aniek en motorﬁetstechnicus Niels zijn alle drie actief in de werkplaats. “We zijn gewoon te druk om andere merken er bij te doen. Ik heb niets tegen andere merken, maar mijn passie ligt bij Harley-Davidson. Dus daar richten we ons op. Bovendien kun je pas goed in iets worden als je je ergens in specialiseert”, vindt Glenn.

HD Downtown is gespecialiseerd in het customizen van Harley-Davidsons. Sinds een paar maanden is het bedrijf ook officieel Brammo-dealer en Service Center. 44 | AMT | 31 oktober 2014

Ondanks dat HD Downtown zich op Harley-Davidson richt, is het bedrijf sinds een paar maanden Brammo-importeur. Glenn legt uit waarom er wel ruimte is voor dit tweede merk: “Een paar jaar geleden had ik het met mijn vader over elektrische motorfietsen. Ik geloof dat daar toekomst in zit. Dus zijn we ons er in gaan verdiepen. Net als Harley-Davidson-motoren maken elektrische motoren iets in me los, het is een passie. De manier van rijden kun je niet vergelijken met een motorfiets met verbrandingsmotor. Het Amerikaanse merk Brammo is sinds 2002 actief met elektrische motorfietsen. De E-motoren worden in Amerikaanse races gebruikt en zijn daar erg succesvol. En wat het goed doet in de racerij, scoort goed in de verkopen. Een race is bovendien een goede test, de motor wordt er maximaal op de proef gesteld. Natuurlijk hebben we ook naar andere merken gekeken, maar Brammo levert motoren met een versnellingsbak. Andere merken laten die achterwege. Hun e-motoren zijn net scooters. Toen een vertegenwoordiger langskwam met twee Brammo-modellen en ik een proefrit maakte, was ik verkocht. Nu zijn we officieel Brammo-dealer.”

Voordelen elektrische motor “Wij geloven in de elektrische motorfiets. Verschillende grote motorfietsmerken zijn er mee bezig. Het zou me niets verbazen als het aandeel elektrische motorfietsen flink stijgt. Ze zijn stil, zuinig en praktisch. Sinds we dealer zijn, hebben we veel proefritaanvragen gehad. De Brammo Empulse R is een populaire motor voor woon-werkverkeer. Op dit moment hebben we in onze showroom geen nieuwe Brammo staan. We wachten op de volgende levering. Een paar daarvan zijn verkocht en onze ervaring is dat de rest ook snel een eigenaar vindt. We proberen mensen enthousiast te maken door proefritten aan te bieden. Onlangs hebben we een evenement bij een tuincentrum in de buurt georganiseerd.

In de receptie en wachtruimte is het Brammo-dealerschap nog nauwelijks zichtbaar. In een video op het tv-scherm toont het bedrijf de techniek van de Brammo Empulse (R). Meer weten over die techniek? Kijk op pagina 104.

ONDERNEMEN

Mensen krijgen een ander beeld van elektrisch motorrijden als ze een proefrit gemaakt hebben. Elektrisch rijden op de Brammo is niet saai. De komende tijd hopen we meer mensen te enthousiasmeren. Brammo doet dat met een zeer aantrekkelijke korting: tot eind oktober geeft de fabrikant ruim € 5.000,- korting op de aanschaf. De Brammo Empulse was daardoor al voor minder dan € 10.000,- verkrijgbaar. Inderdaad, was. Want inmiddels is Brammo door zijn voorraad heen. Volgend jaar is de Empulse weer leverbaar. De Europese voorraad van het topmodel, Empulse R, daalt ook hard”, vertelt Glenn. Voor de verschillen tussen de Empulse en de Empluse R kijk je op pagina 104.

Brammo-specialist HD Downtown beschikt over een werkplaats met drie bruggen. Daar staan de Brammo-motoren bij onderhoud gewoon tussen de Harleys. “Op dit moment hebben we nog geen aparte werkplaats voor de Brammo’s, dat is iets voor in de toekomst”, zegt Glenn. “We hebben alle drie een training van Brammo gehad zodat we gekwaliﬁceerd zijn om aan de elektrische motoren te werken. De elektromotor behoeft weinig onderhoud, andere zaken zoals banden en remmen zijn gewoon slijtagedelen, dus helemaal onderhoudsvrij is

een elektrische motorfiets niet. En de motor beschikt over versnellingsbakolie en koelvloeistof.” Meer over het onderhoud lees je in ‘Oog voor techniek’ op pagina 104. Als een Brammo in de werkplaats komt, kan HD Downtown alle gegevens van de motorfiets uitlezen. De computer controleert alle componenten en geeft een melding bij fouten. “Een GPS-locatie houdt de motorfiets niet bij, wel kunnen we bijvoorbeeld zien hoeveel energie er teruggewonnen is en hoe en hoe vaak een bestuurder remt. Een motoreigenaar kan dat zelf niet. En dat is alleen mogelijk als we fysiek toegang hebben tot de motorfiets”, vertelt Glenn. Hij, Aniek en Niels hebben een extra training gericht op storingsdiagnose gevolgd. Glenn: “We hebben een computer waarmee we alles aan kunnen passen. Theoretisch kunnen we de begrensde topsnelheid en het motorvermogen verhogen. Dan vervalt wel de garantie. Tijdens een storing is het handig dat je elk systeem kan uitlezen en testen.” Omdat HD Downtown pas sinds kort Brammo-dealer is, behoren onderhoudsbeurten en diagnoses aan de Brammomotorfietsen nog niet tot de dagelijkse werkzaamheden. “Maar daar komt de komende tijd verandering in”, verzekert Glenn. “Voorlopig zijn we druk met het afleverklaar maken van de motorfietsen.”

De werkplaats telt drie hefbruggen. Voor het Brammo-onderhoud heeft HD Downtown nog geen aparte werkplek gereserveerd.

31 oktober 2014 | AMT | 45

AMT ADVERTORIAL

De voordelen van zakendoen met een echte smeermiddelenspecialist Kroon-Oil is een smeermiddelenproducent met een groot eigen productiebedrijf. Dit stelt hen in staat om snel in te springen op technische ontwikkelingen. Zo loopt de Almelose fabrikant altijd voorop als het gaat om de ontwikkeling van specialiteiten. Deze aanvoerdersrol levert onder andere nieuwe producten op, geschikt voor de modernste motoren met emissie- en brandstofreducerende technieken. Maar ook producten voor de nieuwste (automatische) transmissies. Daarnaast verliest de smeermiddelproducent bestaande producten en diensten nooit uit het oog. Zo is Copper + Plus(een hittebestendige, loodvrije anti-corrosiepasta) vernieuwd, heeft de Screen Wash een nieuwe formulatie, worden bestaande formulaties regelmatig verbeterd en hebben alle producten onlangs een geheel nieuwe verpakking en labels gekregen. Intussen lopen de Classic Oils mono- en

multigrade motoroliën voor klassieke auto’s geweldig. Niet zo vreemd gezien de historie en kennis van Kroon-Oil die teruggaat tot 1906.

Olie is een constructieonderdeel De tijd dat een smeermiddelenproducent kon volstaan met vijf motoroliën en drie transmissieoliën is allang voorbij. Olie is een constructieonderdeel geworden. Iedere voertuigfabrikant heeft z’n eigen kijk op smering, wil bepaalde problemen met smeermiddelen oplossen en stelt eigen voorwaarden aan additieven en oliesamenstelling. Kroon-Oil springt in op deze eisen en heeft voor iedere toepassing het juiste product. De SP Matic productlijn is onlangs bijvoorbeeld uitgebreid met de nieuwste generatie 7G-Tronic Plus transmissieolie voor Mercedes-Benz. Daar-

AMT ADVERTORIAL naast zijn er recent weer twee nieuwe motoroliën, Armado Synth Ultra 10W-40 en 5W-30, bijgekomen. Al die producten worden niet alleen geleverd in bulkverpakkingen, maar - in tegenstelling tot bij veel andere olieleveranciers - ook in verpakkingen van een liter of zelfs een halve liter. Kroon-Oil neemt lagere omloopsnelheden bij bepaalde specialiteiten voor lief omdat het merk het compleetste programma wil leveren. Inmiddels kan 98 procent van het Europese wagenpark worden voorzien van het juiste product.

Makkelijk zoeken op Kroon-oil.com In juni is de nieuwe website van Kroon-Oil gelanceerd. De site is ontdaan van alle opsmuk en zet het olieadvies heel overzichtelijk centraal. De meeste bezoekers willen weten welke olie geschikt is voor hun auto. De zoekbalk geeft aan de hand van een kenteken of een omschrijving het juiste smeermiddelenadvies. Handmatig zoeken is geheel aangepast; zeker in combinatie met een bouwjaar, bijvoorbeeld ‘Focus 1.8 2009’, ontstaat een snelle en intuïtieve manier van zoeken. De website maakt daarbij gebruik van geavanceerde, op google geïnspireerde zoekmethodes. Het ouderwetse selectieproces, dat je dwingt van de categorie personenauto’s, naar merk, model en type te gaan, is overbodig. Een goed advies hoeft geen vier of meer clicks te duren. Kroon-Oil heeft veel werk gemaakt van de nieuwe website, want op dit gebied heeft de onderneming een reputatie hoog te houden. Kroon-Oil was tenslotte de eerste oliefabrikant met een online adviesmodule.

Ruim 300.000 olie-adviezen per maand Nieuw is de keuze om het gebruik te kiezen: wil je een advies voor een normale verversingstermijn of zoek je juist olie met een verlengde verversingstermijn (zoals bij VAG-merken voorkomt. De button ‘meer informatie’ verstoort het overzicht niet maar geeft wel extra notities weer die van belang zijn. Uit onderzoek blijkt dat de meeste bezoekers van de website komen voor een smeermiddelenadvies: 300.000 per maand! De zoekfunctie staat daarom centraal op de site. Alle andere informatie staat aan de bovenkant of in de footer van de site, waar het met een paar snelle clicks is te vinden. Kroon-oil.com is op alle devices benaderbaar. Van mobiele telefoon, tablet tot desktop, de site past zich automatisch aan.

PowerFlush®: terugverdiend na 10-15 spoelingen De Kroon-Oil PowerFlush® is een geavanceerde machine, die de automatische transmissie spoelt, reinigt en snel voorziet van verse ATF. De praktijk wijst uit dat de PowerFlush® veel schakelproblemen oplost; het is repareren zonder sleutelen. De traditionele plastic can met twintig liter ATF is vervangen door een bag-in-box (letterlijk een zak in een doos) van vijftien liter. Dat past niet alleen beter bij de gemiddelde spoeling (die is namelijk vijftien liter), maar het scheelt ook verpakkingsafval. Een Kroon-Oil medewerker komt graag op verzoek langs met de mooie PowerFlush Servicebus om bij grossiers demonstraties en ondersteuning te geven. Interessant is dat elk garagebedrijf na zo’n 10-15 spoelingen de PowerFlush® al weer terugverdiend heeft.

Word Kroon-Oil specialist Naast een breed assortiment, biedt Kroon-Oil ook diverse servicemodules en concepten. Met de zes Kroon-Oil modules worden garagisten echte oliespecialisten en kunnen ze dat ook laten zien. Elke module bevat het beste van wat KroonOil te bieden heeft; producten, scholing, equipment en uitgekiende concepten zoals de Garage App, PowerFlush® en het Mobiliteitsplan. Natuurlijk beschikt de Kroon-Oil specialist over een scherp geprijsd assortiment hightech olieproducten. Als Kroon-Oil specialist is de garagist een steunpunt voor de consument die in het garagebedrijf een ambassadeur van Kroon-Oil herkent. Elke Kroon-Oil Specialist die dat ook naar buiten wil uitstralen en zich in de eigen regio van zijn collega’s wil onderscheiden, kan in samenwerking met Kroon-Oil kiezen voor een toepasselijke aankleding van het technisch personeel, de werkplaats en zelfs de gevel aanpassen in de huisstijl van het merk.

Heel direct: een telefonisch advies Elke Specialist krijgt vermelding op Kroon-oil.com (net als de grossiers), zodat het garagebedrijf makkelijk door de consument is te vinden. Door mee te doen met het Mobiliteitsplan krijgt de Specialist tegen geringe kosten de beschikking over een Kia Picanto leenauto of een bestelwagen (voor grossiers en landbouwmechanisatiebedrijven bijvoorbeeld). Kroon-Oil biedt ook ondersteuning met equipmentservice, zorgt voor verkooppromoties en informeert de garagisten via digitale nieuwsbulletins en het tijdschrift LUBEVISION. Specialisten doen ook mee aan de trainingen in het Kroon-Oil-trainingscentrum. En wie dan nog vragen heeft kan de technische helpdesk bellen; Geen belmenu met anonieme, ongeïnteresseerde callcentermedewerkers, maar een Almelose oliespecialist, die helder en duidelijk uitlegt; niets meer en niets minder.

De Garage App De Garage App is een module die Kroon-Oil in samenwerking met Autosociaal heeft opgezet. Eigenlijk is de Garage App, die geschikt is voor alle smartphones en tablets, de click tussen de garage en de klant. Het is een unieke manier om de binding met de klant te versterken en met klanten te communiceren op een manier die bij hen past. De garage kan met een pushnotificatie klanten op de hoogte brengen van het laatste nieuws. Klanten zien het occasionaanbod, krijgen hulp bij storingen, kunnen een chat opstarten en zelf een afspraak maken voor een onderhoudsbeurt, waarbij de garage de regie houdt. Daarnaast kan een garagist herinneringen naar de klant versturen voor APK, bandenwissel of olieverversing en heeft hij bovendien zicht op de gegevens van de Garage App-gebruikers en hun auto’s. De app wordt gemaakt in de huisstijl van het garagebedrijf.

ONDERNEMEN

NIEUW USN-CENTURI FILIAAL OP LOOPAFSTAND VAN HET OUDE

USN-Centuri verkoopt geen ‘nee’ in Assen De mannen in Assen hebben er weken hard voor moeten werken, maar het resultaat mag er zijn. Hier ging op vrijdag 26 september de vlag uit ter ere van de feestelijke opening van het nieuwe USNCenturi filiaal. De verbouwing, de inrichting en het opzetten van de stellingen mag dan een hele klus zijn geweest, toch zal zelden zo’n korte verhuisafstand tussen twee panden zijn overbrugd. Een groot deel van de voorraad verhuisde zelfs binnendoor. Het oude filiaal was gevestigd achter Euromaster, het nieuwe filiaal zit ernaast. Kleine afstand, groot verschil. Industrieweg 17 is een zichtlocatie, zodat ook de Assenaren die USN-Centuri nog niet zo goed kennen het filiaal makkelijk zullen vinden. Wim Bentum en Mike Pothof (respectievelijk manager en assistent-manager) gaan de kar trekken. Ze hebben assistentie van zes collega’s (inclusief oproepkrachten), die het filiaal zes dagen per week openhouden en met twee vaste auto’s hun routes rijden.

Bijna dertig productgroepen De 250 vierkante meter, die het ﬁliaal in Assen is gegroeid, hebben Bentum

en Pothof gebruikt om de voorraad te vergroten. Maar er is USN-Centuri veel aan gelegen om de ruimte ook te gebruiken voor verbreding van het assortiment. Zo is dit jaar een aanbod thermostaten van Gates opgenomen (marktdekking 90%), maar ook het huismerk Coldax levert steeds meer productgroepen. Zo rond deze tijd zou USN-Centuri het 12,5 jarig bestaan van Coldax kunnen vieren. Coldax begon bescheiden met accu’s, maar het succes overrompelde iedereen (de miljoenste Coldax-accu werd vorig jaar verkocht) en zorgde al snel voor Coldax-veren, -ruitenwisserbladen, -verlichtingsartikelen, -motorolie, -waterpompen, -startmotoren en dynamo’s. We zagen in Assen ook al Coldax-poetspapier en -werkplaatsrollen. Door begin dit jaar een samenwerking te tekenen met Kühne Havam beschikt USN-Centuri over nog meer productgroepen, zoals homokineten, aandrijfassen en radiatoren. Feitelijk kan USN-Centuri het hele assortiment van Kühne Havam leveren en is Kühne Havam een soort backorderleverancier op importeursniveau. ‘Virtual warehousing’ heet dat, want USN-Centuri beschikt via Kühne Havam nu over producten die het zelf niet heeft of die in backorder staan. Kühne Havam levert de producten alleen aan de USN-Centuri ﬁlialen en hanteert twee

ADVERTENTIE

Manager Wim Bentum (links) en assistent-manager Mike Pothof (rechts) gaan de kar in Assen trekken. Staand in het midden salesmanager Richard van Schie.

Kleine afstand, groot verschil. Industrieweg 17 in Assen is een zichtlocatie. Rechts buurman Euromaster. uitgangspunten: eerst wordt de eigen USN-voorraad aangesproken en neeverkopen is uit den boze.

Klein paleisje

Werkplaatsapparatuur & Wielservice Materialen

48 | AMT | 31 oktober 2014

Assen is één van de 31 USN-Centuri filialen in Nederland (en zeven in België). Assen was aan vernieuwing toe. Het heeft nu een mooi kantoor met dito kantine, nette vloerbedekking en nieuwe tafels en stoelen. “Een klein paleisje”, zegt salesmanager Richard van Schie. De dichtst bij Assen gevestigde filialen zijn die in Groningen, Heerenveen en Zwolle. Deze filialen hebben

de grootste rayons van Nederland. Vanuit ‘ﬁliaal 132’ (zoals Assen intern heet) worden ook Emmen, Hoogeveen en alles wat er tussen ligt verzorgd. Van Schie: “De meeste klanten komen uit Assen, maar de meeste concurrenten ook. Brezan zit aan de overkant van de straat, Delftechniek iets verderop en alle grossiers zitten hier in de buurt. Dat maakt het moeilijk om ons te onderscheiden, maar we prijzen ons gelukkig met de grote voorraden. De kans dat wij het wél hebben is net even wat groter dan bij onze concullega’s.”

ONDERNEMEN

Werkplaatsformules: Powerhand–inspectielamp voor je mening! Het aantal autobedrijven aangesloten bij een werkplaatsformule is naar recordhoogte gestegen, stelde onderzoeksbureau Aumacon vast. Dat roept vragen op: Kan een autobedrijf nog wel zonder formule? AMT zoekt jouw antwoorden op deze en andere vragen over werkplaatsformules. Geef ze, en we sturen jou een superslimme Powerhand ledinspectielamp van Serenco. Eerst wat Aumacon-cijfers: De grootste (franchise-)formule van Nederland is Bosch Car Service met 377 vestigingen. Daarna volgen Vakgarage (226), Proﬁle Tyrecenter (186), Kwik-Fit (180) en AutoCrew (139). Steeds meer autobedrijven sluiten zich bij een formule aan. In 2011 waren dat er 1.660, maar dit jaar zijn dat er al 2.301. Het is een nieuw record, terwijl de deelformules voor onderdelen (zoals Hella Service Partner en Premium Monroe safety expert), schade (Care) en banden (EuroTyre, Point S) nog niet eens zijn meegeteld.

Dan de vragen Dit willen we graag van je weten: Is straks iedereen bij een garage-, franchise-, inkoop-, onderdelen- of ketenformule aangesloten? Elke winkelstraat heeft al dezelfde Action, Blokker, Zeeman, Hema en Kruidvat. Krijgt de autobranche ook overal dezelfde formules? En is dat erg? Waar kies jij voor? Ben jij de ‘vent in de tent’ en vaar jij zonder marketingpoespas een eigen koers? Of kun je alleen overleven met een bord aan de gevel om zodoende te proﬁteren van de ketenvoordelen? Is een formule niet gewoon een dealerschap voor universele bedrijven? Wat mis je in formules en wat stel je op prijs? Stuur jouw ervaringen, oplossingen, opmerkingen of visie met zoveel mogelijk bijpassende foto’s naar amt@reedbusiness.nl (vergeet je adres, je telefoonnummer en de naam van je bedrijf niet) en wij belonen elke gemotiveerde reactie met zo’n slimme Powerhand 7+1 led-inspectielamp van Serenco.

Vijf nieuwe finalisten AMT-ATG Kennistest Tien finalisten plaatsten zich reeds voor de grote AMT-ATG Kennistestfinale op AMT Live. Wie plaatsten zich afgelopen maand voor de grote finale door in de Top-5 te eindigen?

De uitslag Onderwerp van de een na laatste kennistest was het ‘Lane Departure Warning System’. We kunnen er kort over zijn, het blijft toch lastig, elektronische

Een slim inspectielampje voor je mening over werkplaatsformules. Maar 80 gram en toch 790 lux aan lichtsterkte. En de leds gaan 50.000 uur mee, dus je kunt even vooruit.

ADVERTENTIE

veiligheidssystemen. Dolf Sanders bleek er het meeste van te weten en plaatste zich bovenaan de Top-5. Emiel van den Berg volgt op plek twee met kort achter hem Nico van der Laan, Jan van Lieshout en Moreno de Vries. Tussen deze nieuwe namen door prijken die van al geplaatste finalisten. Ongetwijfeld al flink aan het oefenen voor de grote finale.

Nog vijf plekken

De laatste kennistest staat klaar. Haal de Top-5 en plaats je voor de grote finale op AMT Live.

We hebben nu nog één AMT-ATG Kennistest te gaan en de uitslag daarvan is net voor AMT Live bekend. Hou er dus rekening mee om woensdag 19 november vanaf 14.00 uur vrij te houden mocht je jezelf plaatsen. En zo niet, kom dan vooral AMT Live bezoeken en de ﬁnales bekijken. Onderwerp van de laatste AMT-ATG Kennistest is ‘Datanetwerken’. Ga naar amt-atg.internettraining.org en doe mee!

31 oktober 2014 | AMT | 49

De beste catalogus van de Benelux

Brezan introduceert PartsCat new Uitgebreide technische data van HaynesPro t/m december 2014 gratis! generation! Een onderdelen catalogus is essentieel voor uw bedrijfsvoering. PartsCat is volledig vernieuwd. Door de volledige integratie met het gerenommeerde HaynesPro, bevat PartsCat new generation de beste OEM data.

PartsCat new generation: Grootste onderdelen catalogus In drie stappen de juiste onderdelen gevonden en besteld Universele onderdelen zoals accessoires en gereedschappen Betrouwbaarheid van OE

Direct inzicht in prijs, voorraad en levertijd Koppeling met div. Garage Management Systemen Technische data van HaynesPro De beste catalogus!

Wilt u ook de beste onderdelencatalogus? Vraag uw Brezan verkooppunt!

ONDERNEMEN

Trots op mijn bedrijf Wie: ARNO DIEKER, 45 jaar Wat: Eigenaar Auto Dieker Waar: Lichtenvoorde 1 Ben je je bedrijf zelf gestart? Ik heb in 1993 het LPG-station van mijn ouders in Vragender overgenomen. Ik ben in mijn eentje gestart en in 1997 heb ik mijn werkplaats in Lichtenvoorde geopend. 2 Wat is je specialisatie? Wij zijn een universeel garagebedrijf met als specialisatie gasinbouw en diagnose aan LPGauto’s. 3 Hoeveel mensen werken hier? Op dit moment drie personen, inclusief mijzelf en daarnaast altijd 1 of 2 leerlingen. 4 Waar ben je het meest trots op? Ons werkplezier en onze klantgerichtheid. Wij zijn elke avond open tot 21.00 uur. Onze klanten vinden het wel zo fijn dat ze ook na werktijd welkom zijn. 5 Waar investeer je in? Vlak voor de crisis ben ik gestopt met autoverkoop. Ik zag meer toekomst in onderhoud. Dus heb ik geïnvesteerd in veel en goed gereedschap en een Autologic-tester. 6 Wat zou je willen veranderen in de branche? Meer duidelijkheid. Zowel in regels als over onderhoudstermijnen. Maar ook duidelijkere aanduiding van storingen in auto’s. 7 Hoe ziet je zaak er over vijf jaar uit? Niet heel veel anders dan nu. Misschien meer onderhoud aan hybride en elektrische auto’s als alternatief voor LPG-voertuigen. 8 Als ik geen autobedrijf had dan... Had ik een demontagebedrijf. Het organiseren van zo’n bedrijf trekt me aan. En als je auto’s demonteert zie je pas echt hoe de techniek eruit ziet. Dat vind ik mooi. 9 Tip aan andere ondernemers? Communiceer duidelijk naar je klant. Dat is het belangrijkste wat er is. Leg uit wat je gaat doen vóór je begint aan reparatie of onderhoud.

31 oktober 2014 | AMT | 51

ONDERNEMEN

MAK Auto & Techniek is Autobedrijf van het Jaar! MAK Auto & Techniek uit Groot Ammers is Bovag Autobedrijf van het jaar. Gefeliciteerd team MAK! En gefeliciteerd automobilisten uit Groot Ammers en omgeving. Jullie automobiliteit is gegarandeerd. Wat maakt dit autobedrijf zo bijzonder? En welke bedrijven eindigden als tweede en derde?

Sterke concurrenten Autobedrijf van het Jaar word je niet zomaar. De concurrentie mocht er zijn. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n 400 bedrijven namen deel. Tien haalden de halve ďŹ nale. En na bezoeken van de jury en mysteryshoppers, -mailers en â&#x20AC;&#x201C;bellers bleven alleen Auto Blaschke uit Tilburg, EAG uit Venlo en MAK Auto & Techniek over. En dat zijn niet de minsten. JĂźrgen Blaschke nam het gelijknamige autobedrijf in 2005 over van zijn vader en leidt het nu samen met zijn vrouw Simone. De jury prees het bedrijf omdat ze nauwgezet sturen op cijfers, hun klanten binden met een slimme app, menupricing aanbieden en klanten via webcams laten meekijken in de werkplaats. EAG is Mercedes Benz-specialist en toont volgens de jury pure passie voor dat premiummerk. Sander Tuijt

en Laurens Tangena zijn er namens het bedrijf (en met dank aan de Euro 5-regelgeving) in geslaagd om alle oďŹ&#x192;ciĂŤle Mercedes-diagnosetools in huis te halen. En de 12 medewerkers volgen zelfs de oďŹ&#x192;ciĂŤle MB-scholing. Nog een bijzonderheid: terwijl beide andere ďŹ nalisten aangesloten zijn bij Bosch Car Service dankt EAG zijn succes naar eigen zeggen aan hun eigen formule.

Warmte als wapen

Mooi moment op het Bovag-jaarcongres voor onafhankelijke autobedrijven: Chris de Vos staat namens MAK met de trofee op het hoogste podium, en Erica Terpstra zet op unieke wijze het publiek van collega auto-ondernemers aan om de winnaars te huldigen met een wave.

En toch wist Mak Auto & Techniek uit Groot Ammers EAG (3e plaats) en Blaschke (2e) achter zich te laten. Hoe? Dat danken Martin Mak en de

broers Chris en Bas de Vos niet aan de omvang van het bedrijf. Ze werken met minder hefbruggen (6), min-

Team MAK heeft het goede nieuws gehoord: Autobedrijf van het Jaar 2014!

der doorgangen (2750) en minder medewerkers (9) dan hun beide medeďŹ nalisten. Maar ze bouwden wel een splinternieuw zelf ontworpen pand, ze hebben een state-of-the-art website en ze organiseren bijzondere klantenevents. Is dat voldoende voor de winst? Nee, voor de jury gaf het aspect â&#x20AC;&#x2DC;klantbelevingâ&#x20AC;&#x2122; de doorslag. â&#x20AC;&#x153;De warmte naar de klant is voelbaarâ&#x20AC;?, meldt het juryrapport zelfs. Kun je als bedrijf een mooier compliment krijgen? MAK Auto & Techniek is met recht Autobedrijf van het Jaar 2014. Een kijkje nemen in de werkplaats van MAK Auto & Techniek? Kijk op pagina 16 van deze AMT.

EasyDiesel: Meer kennis, meer omzet Rekenen we alle personenautoâ&#x20AC;&#x2122;s en lichte bedrijfsautoâ&#x20AC;&#x2122;s bij elkaar, dan is 1 op iedere 4 een diesel. In BelgiĂŤ is dat zelfs 2 op 3. Bij elkaar gaat dat om meer dan 40% van het wagenpark.

Een grote groep dus. En voor het autobedrijf een aantrekkelijke groep, want diesels rijden meer dan benzine-autoâ&#x20AC;&#x2122;s. Toch merken veel universele bedrijven weinig van al die diesels. Uit cijfers

ADVERTENTIE

-VOUFSFO t 5JMCVSH XXX BVUSBOT OM 52 | AMT | 31 oktober 2014

van Bosch blijkt dat maar 18% van de reparatie-en-onderhoudsomzet van diesels bij het universeelbedrijf terecht komt. Om daar verandering in te brengen, introduceert onderdelenleverancier Sator (van mijngrossier) nu EasyDiesel. Dat programma maakt QualiďŹ ed Diesel Specialisten van universele autobedrijven. Hoe? Met een trainingsprogramma door GMTO en Autoniveau, een assortiment ruildelen gereviseerd volgens fabrieksvoorschriften van Bosch, Delphi, Denso of VDO, speciaalgereedschap, een technische helpdesk en promotionele ondersteuning. En dankzij ruilprogramma Test & Go kan de QualiďŹ ed Diesel Specialist, mocht dat nodig zijn, gemonteerde dieseldelen gewoon retourneren.

Acht universele bedrijven deden mee aan een pilot. Zij doorliepen het scholingstraject en kunnen nu al het schildje â&#x20AC;&#x2DC;Qualified Diesel Specialistâ&#x20AC;&#x2122; op de gevel hangen. Rietman (Haaksbergen), Beltrum (Beltrum), John Klein Gunnewiek (Groenlo), Ikink (Vragender), Auto Klein Gunnewiek (Lichtenvoorde), Arendsen (â&#x20AC;&#x2DC;s-Heerenberg), Van der Linden, (Didam) en Sloot (Hengelo) gefeliciteerd!

Gemist in de Nieuwsbrief?

U W PA R T N E R I N W E R K P L A AT S EQUIPMENT

Lees deze berichten na op www.amt.nl/10-2014. Tweemaal per week de Nieuwsbrief met nieuws, achtergrond, videoâ&#x20AC;&#x2122;s en fotoreportages ontvangen? Ga naar: www.AMT.nl/nieuwsbrief.

Dalen de voertuigemissies echt zo fors?

HEFFEN

REMMENTEST

â&#x20AC;&#x153;Forse daling voertuigemissies door wegverkeerâ&#x20AC;?, zeggen Bovag en RAI bij de presentatie van de nieuwste â&#x20AC;&#x2DC;Mobiliteit in cijfers Autoâ&#x20AC;&#x2122;sâ&#x20AC;&#x2122;. Maar is dat werkelijk zo? Een blik achter de cijfers.

EMISSIE

Vencer: Nederlandse supercar gaat in productie Begin 2015 zal de eerste Vencer Sarthe MY2015 gereed zijn. Met de bouw van de Twentse supercar is inmiddels begonnen. Kunnen we er al een bestellen?

WIELSERVICE

ERKEND

TKD 09

GM: autonome auto in 2016

AFTERSALES SERVICES

AutoExcellent in Nederland van start Kentekencheck Green Planet Europese primeur

7MBTBLLFS t 95 .POUGPPSU 5F M ' B Y

w w w. a u t e c - v l t . n l

ONDERNEMEN

Stoppen met roken #Consumentenvertrouwen Wat kwam er voorbij op Twitter over dit onderwerp? NUnl_economie @NUnl_economie 19 okt. Goed jaar voor de verkoop van motorﬁetsen: http://bit.ly/1yOzqNe Goed nieuws: het consumentenvertrouwen groeit. En dus zit, na jaren van malaise, de verkoop van motorﬁetsen nu in de lift. RAI Vereniging heeft geretweet cartweets @car_tweet 17 okt. http://ow.ly/nm1r6 Weer meer auto’s verkocht, maar niet bij ons RTL Nieuws http://ow.ly/2PhQET Slecht nieuws: overal in Europa gaat het goed met de autoverkopen, behalve bij ons. Automotive Pro @Automotive_Pro 22 okt. MET SPOED! Zware Bedrijfswagentechnicus regio Emmeloord: Voor onze opdrachtgever zijn wij met spoed opzoek naa... http://bit. ly/1w7SsNw En bij de trucks? Blijkbaar oké. Er is vraag naar bedrijfsautotechnici. En: obesitas geen bezwaar

Aandacht vragen, aanzetten tot nadenken en je bedrijf positioneren. Die activiteiten zijn een deel van de noodzakelijke inspanningen om je omzetvliegwiel draaiende te houden. En dat aanzetten tot nadenken moet passen bij de positie die je wilt hebben in de markt. Wij als Carrec willen ervaren worden als betrouwbaar en logisch aanspreekpunt voor technische vragen over auto’s. Een adviseursrol dus. Een veel voorkomend probleem in onze dieselpraktijk is roetvorming bij vermogen vragen, zwart roken dus. Klanten stellen dit soms wel vast, maar slaan er vaak niet op aan. De prestatievermindering en de toename van het brandstofverbruik gaan zo geleidelijk dat dit zelden leidt tot een reactie van de automobilist. Alleen de cijferfanaten die langdurig bijhouden hoeveel kilometers ze uit een liter halen, zien een neerwaartse trend. Bij hogere kilometerstanden zien we vaak slecht presterende turbo’s, lekkage bij aansluitingen of van de intercooler zelf, vervuiling of verslechterde werking van de EGR en gedeeltelijke verstopping van de inlaat. Diagnose bestaat uit een proefrit, uitlezen van de motordata en een inspectie van de lucht- en de brandstofzijde. Deze maand voeren wij daarom onze ‘Stoppen met roken’ campagne. Daarmee haken we in op de activiteiten rond ‘Stoptober’. Eerder voerden

we een vergelijkbare campagne in januari om in te spelen op de goede voornemens voor het nieuwe jaar. De wintermaanden zijn sowieso een goed tijdstip. De dagen zijn dan korter en het woon-werkverkeer vindt deels in het donker plaats. Rook uit de uitlaat is dan, tegen het licht van de achterligger, goed te zien in de spiegel. We zetten zo aan tot nadenken. Roken duidt op onvolledige verbranding, geeft een hoger brandstofverbruik en de roetdeeltjes die teruggevoerd worden de motor in leiden tot problemen en schade. Om dit te voorkomen bieden we een diagnose tegen gereduceerd tarief. Beoogd resultaat is traffic genereren in de werkplaats en, aan de hand van de diagnose, oplossingen leveren. Bovendien bevestigen we zo onze adviseursrol. In een concurrerende markt, waarin klanten veelal goed geïnformeerd en prijs- en kwaliteitsbewust zijn, moet je een actieve en consistente rol spelen. Verplaats je in de positie van je beoogde klanten. Wat is hun beleving bij de auto en wat is belangrijk voor ze? Breng die behoeftes in kaart en speel er op in met de propositie waarmee jouw bedrijf in de markt wil staan. Campagnes of acties die afwijken van die propositie zijn wellicht winstgevend, maar doen afbreuk aan het beeld van je bedrijf. Daarom zijn ze op langere termijn funest. Waarmee gaat jouw bedrijf campagne voeren?

Column GUIDO VAN DER SPEK Guido van der Spek is de ondernemer achter Carrec Technocenter. Dat Bovag-revisiebedrijf is gespecialiseerd in de reparatie en revisie van automotoren, handgeschakelde versnellingsbakken en verstuivers. Daarnaast repareert en onderhoudt Carrec auto’s en levert het bedrijf chip- en eco-tuning. Meer weten? Kijk op www.carrec-technocenter.nl

Altijd op de hoogte zijn? Volg @AMTnl op Twitter!

31 oktober 2014 | AMT | 55

ONDERNEMEN

Stel virtueel diagnose met Electude Autotechniek leer je niet uit een boek. Vandaar dat Electude al vanaf 2005 werkt met webmodules. Inmiddels levert de scholingsspecialist die aan autotechnische scholen en opleidingsinstituten in 40 landen. Die maken gebruik van Electudes leerling management systeem, waarin meer dan 400 modules zitten. Voorbeelden van die modules zijn: Carterventilatie, Hoofdremcilinder of De wet van Ohm. In zo’n module komt alles over dat onderwerp aan de orde. Dat werkt met animaties, korte teksten en veel vragen, zodat de leerling zich niet snel zal vervelen. Voor de docent zijn er tal van voorgedeﬁnieerde lesprogramma’s. Die zijn opgebouwd uit een reeks modules. Voorbeeld: Benzinesysteemsensoren. Daarin vormen de modules over onder meer lambdasondes, luchtmassameters, gaskleppositiesensors een

compleet lesprogramma. Maar een docent kan de modules ook zelf als Lego-stukjes gebruiken om naar eigen inzicht lesprogramma’s te bouwen. In beide gevallen kan hij de vorderingen van zijn leerlingen steeds nauwkeurig volgen.

Levensechte simulator Nieuwste aanwinst in het systeem is de Engine Simulator. Dat is een virtuele motor, compleet met alle componenten en sensoren, waarin een storing kan worden ingebouwd. Dat werkt levensecht. De leerling kan de motor starten. En loopt die daarna op drie cilinders, dan ziet hij dat ook aan de trillingen. Om storingen op te lossen beschikt de leerling over een complete virtuele toolbox met diagnosetester, scoop, break-outbox en nog veel meer. Maar

Diagnosestellen aan de Electude Engine Simulator is zo echt als echt. Leren was nog nooit zo leuk! hij kan niet alleen meten, hij kan ook onderdelen vervangen. En net als in het echt, is dat niet gratis. Er is namelijk ook gewoon een werkorder en een factuur. Dus prima dat je de injector van de eerste cilinder vervangt, maar hij komt wel op de rekening. Zo is het een feest om met deze simulator te spelen. Je kunt dingen doen

die je bij een echte auto in een echte werkplaats maar beter kunt laten. Fouten maken mag hier. Het gaat immers alleen ten koste van virtuele euro’s. En waarvan leer je beter dan van je fouten? Nieuwsgierig geworden naar de Electude Engine Simulator? Op 18 en 19 november zie je meer op AMT Live.

Zwaar weer voor schadeherstelbranche? De omzetten in de schadebranche staan onder druk en technische innovaties zorgen voor minder schades. “Het piepje van de parkeersensoren kost de schadebranche geld”, zegt bedrijfseconoom en journalist Jeroen Smit als dagvoorzitter op het Focwa Congres op 15 oktober. Waar liggen kansen voor het autoschadebedrijf? “We zitten in een fase van ontwrichtende vernieuwing. Het internet heeft veel invloed. Verschillende branches hebben ﬂinke klappen gekregen. Auto’s zijn tegenwoordig verbonden met het internet. Jongeren willen geen auto meer. Een auto is duur en levert gedoe op. Bovendien ben je niet online als je auto rijdt”, zegt Smit. “Maar daar komt verandering in, want autorijden wordt gerobotiseerd.

Steeds meer automodellen beschikken al over parkeerhulpsystemen.” Volgende spreker, Marcel van Empel director connected vehicles bij Egis Easytrip Services, geeft advies: “Voertuigen gaan onderling communiceren. Dat leidt tot minder ongevallen. De markt is in beweging. Ben je niet ‘connected’? Dan mis je de boot. Je moet onderdeel uitmaken van een netwerk.” Leon Veenhuijzen, directeur PwC richt zich eerst tot de automobilist: “De prijsconcurrentie voor autoverzekeringen neemt toe. Verzekeraars bieden nieuwe producten aan, denk aan een blackbox in de auto. Houd je je aan de snelheid en anticipeer je goed, dan kan dat positieve invloed hebben op je verzekeringspremie. Wil je geen kastje in je auto? Dat kan, dan betaal je de

Leon Veenhuijzen, director PwC Advisory, geeft advies: “De wereld verandert. Ben je schadehersteller of verzekeraar? Kijk bijvoorbeeld naar de Hema en vraag je af waarom dat bedrijf nu ook verzekeringen aanbiedt.” hoogste premie. Hulpdiensten kunnen aan de hand van de data uit de blackbox de schade bepalen. Handig om te bepalen of er een ambulance nodig is. Ook voor autoschadebedrijven kunnen die data waardevol zijn. Dus zoek de interactie op met de autoverzekeraar en zorg dat je over die data beschikt.” Tijdens het congres neemt Denis Maessen de voorzittershamer van

Frits Huﬀnagel over. Vereniging Focwa Schadeherstel is bezig met een herpositionering. Biedt dat kansen voor de autoschadebranche? “Focwa zorgt niet voor meer werk, maar is wel bereid te luisteren. De vereniging gaat de komende periode gebruiken om de uitdagingen van vandaag te voorzien van eigentijdse antwoorden,” zegt Maessen.

ADVERTENTIE

Excellente Diagnoseapparatuur!

56 | AMT | 31 oktober 2014

www. diagnosexl.nl 0595 854444

TECHNIEK

RENAULT VERKENT GRENZEN

Eolab wijst de weg naar de toekomst

Een technische workshop als een drietrapsraket. Die omschrijving past bij onze reportage rond het ontstaan van het Eolab-prototype. Van kleimodel tot rijdend prototype en uiteindelijk ook de presentatie van het showmodel op de autoshow van Parijs. Er is geen andere auto waar zoveel technische innovaties in zijn verzameld. We zetten ze op een rij.

DOOR ROB VAN GINNEKEN EN ERWIN DEN HOED / FOTO’S RENAULT EN RVGP

Zero Emission Hybrid Renault spreekt van een ‘Z.E. Hybrid’ (zero emission hybrid) en onderstreept dat de Eolab onderdeel is van een groter plaatje van de Franse overheid en industrie. Daarin wordt gewerkt naar ‘Een op vijftig voor iedereen’. Met een elektrische actieradius van 66 km is de Eolab voor veel grootstedelijke consumenten inderdaad vrijwel zero emission te rijden. Hoe energie-efficiënt hij is, blijkt uit het miniformaat van het 6,7 kWh 400 volt li-ion pakket. In perspectief: de BMW C-evolution elektrische scooter kan al putten uit 8 kWh.

In maart waren we voor het eerst in de Renault R&Dafdeling om het ontstaan van Super Alma te volgen. Drie bezoeken later (Technocentre, windtunnel en testbaan) konden we in het technologische highlight van de Mondial de l’Automobile rijden. Met een nieuwe naam: Eolab. Een verwijzing naar Aeolus, de mythologische god van de wind. Een half jaar na de eerste kennismaking met het kleimodel zien we de Super Alma alias Eolab als werkend prototype terug in de aero-akoestische windtunnel net buiten Parijs. Renault wil aantonen dat dit prototype verder gaat dan een PR-oefening. De auto scoort inderdaad opmerkelijke waardes. Hij heeft een frontaal oppervlak van 2,04 m2 en zijn Cw-waarde blijkt 0,226. Het product van die twee is bepalend voor de luchtweerstand van een auto. De Eolab scoort 0,461. Voor de huidige Clio is die waarde 0.670, anderhalf keer zo hoog. De Clio geldt voor Renault als ijkpunt bij alles waar in deze reportage over wordt gesproken. Overigens zien we op hetzelfde beeldscherm in de windtunnel dat de Eolab 950 kilogram weegt. Stilstaand dan, want hij wordt virtueel iets lichter door de lift van de rijwind. Hoe dan ook: een intrigerend laag gewicht voor een B-segment plug-in hybride.

Omgekeerde gewichtsspiraal Daarmee hebben we meteen twee pijlers in beeld waarop het Super Alma-project rust: gewicht en aerodynamica. R&D-directeur Remi Bastien spreekt van het omkeren van de gewichtsspiraal: “In de huidige testprocedure ben je 58 | AMT | 31 oktober 2014

Eolab is een ‘proeftuin’ die onder andere op het gebied van aerodynamica moet helpen bepalen wat in een productiemodel haalbaar is. De ideale druppelvorm wordt dicht benaderd. Let ook op de kleine zijdelingse verticale spoilers achteraan de flanken. ‘zuinig’ door simpelweg een groot accupakket in te bouwen. Onze route is tegengesteld. Vergeleken met de Clio is 30% in luchtweerstand gewonnen, 250 kilogram in gewicht en veel in rolweerstand. Die drie ‘posten’ bepalen de benodigde aandrijfkracht. Onze spiraal gaat dus omlaag: een lichtere aandrijving, lichter onderstel, banden en remsysteem. Maar ook een kleiner accupakket en lagere materiaalkosten. Naast normale prestaties staat ook een haalbaar prijskaartje bovenaan de wensenlijst. Mikpunt is de prijs van een Clio diesel. Toegegeven, dat kan tot 2020 duren omdat met name onze productiefaciliteiten en toeleveranciers er niet klaar voor zijn.” De grote lijnen op een rijtje: Eolab slankte 400 kg af, maar kreeg er 150 terug door de techniek van de tweede aandrijving. Behoudens de 1-liter driecilinder, die sterk doet denken aan de Twingo, is werkelijk álles vanaf een blanco stuk papier ontworpen.

Technologisch feestmaal De Eolab is dan ook een technologisch feestmaal. Laten we beginnen met de aerodynamica. Uitgangspunt was behoud van de zitruimte van een Clio, maar die cocon is zo veel mogelijk in de ideale druppelvorm gestopt en hangt lager boven de weg. Toch levert dat een bruikbare auto op, zoals de rij-indruk op de Aubevoye R&D-testbaan leert. Je kunt heel fatsoenlijk zitten, dus lijkt het idee vlot toepasbaar in productie: “De vorm van de achterkant en de vlakke bodemplaat spelen de hoofdrol. De rijhoogte wordt

TECHNIEK Zeer compacte en lichte aandrijfunit. Let op het uitlaatsysteem met kunststof resonator. Dat is zeer kort en eindigt midden onder de auto. Dat schept ruimte voor accu en tank onder achterbank en laadvloer.

‘IN DE NEDC BEN JE ‘ZUINIG’ DOOR EEN GROOT ACCUPAKKET IN TE BOUWEN. ONZE ROUTE IS TEGENGESTELD’

Het Eolab-prototype is met de hand opgebouwd uit kunststof, staal, aluminium en magnesium. Zelfs met het blote oog zijn ongekend veel materiaal- en verbindingscombinaties te zien.

ventilatierooster open wanneer de remmen heet worden. Gestuurd door een sensor in de wielen. Winst? “Min 0,005 in Cw-waarde.” Een grotere stap richting de 30% lagere luchtweerstand zijn de cameraatjes die de functie van alle spiegels overnemen. Recht achteruit kijken doe je in de bovenrand van het 11” infoscherm. En op beide deuren vind je een Tomtom-achtig beeldschermpje. Even wennen, maar het werkt goed en mag worden toegepast in productiemodellen. Dat geldt trouwens voor veel van de innovatieve componenten: “Richting 2018 zie je een belangrijk deel van de innovaties terug.” Het ligt voor de hand dat de volgende generatie Clio qua vorm veel van de Eolab zal weghebben. “Het zou bij 130 km/u tot 1,2 liter op 100 km kunnen schelen.” En dat past mooi bij het Franse overheidsstreven om 1 op 50-verbruik in een betaalbare auto te realiseren.

De wieldoppen van de Eolab kunnen opendraaien, wanneer dat voor koeling nodig is. Gesloten is de luchtweerstand lager.

Winst: 400 kilogram aerodynamisch optimaal gehouden met actieve vering. Bij instappen staat hij 25 mm omhoog, de stadsmodus is de middenstand en vanaf 70 km/u zakt het koetswerk nog eens 25 mm. Dan komt ook de actieve voorspoiler omlaag en schuiven achter uit de zijkanten 40 cm lange en 10 cm brede ‘ﬂaps’ die de luchtstroom achter de auto’s stabiliseren.” En: “Koelopeningen blijven gesloten zolang dat kan. Door het lichte koetswerk en de eﬃciënte aandrijving is dat in de praktijk bijna altijd.” Slim detail: actieve wieldoppen. De schijven draaien als een

Twee andere pijlers onder het terugdringen van de energieconsumptie bij project Super Alma zijn het verlagen van de rolweerstand en met name spectaculair gewichtsverlies. Om met de banden te beginnen, bij ons eerste bezoek aan het Technocentre in maart stond de Super Alma nog op smalle bandjes waarin we ‘vermomde’ thuiskomers herkenden: “Michelin was toen nog bezig met deze radiaalbanden (in de maat 145/70R17 (77T), red.). Ze zijn smal, hoog en een stuk lichter. De rolweerstand is 15% lager en het proﬁel helpt mee om de luchtweerstand te verlagen.” 31 oktober 2014 | AMT | 59

TECHNIEK

Uitgekiend materiaalgebruik

Kunststof tot in het extreme doorgevoerd, van koelingdrager (schuim) tot grote delen van de stoelconstructie en de middenstijl. De lichtgewicht aluminium kabelboom, hybride samengebouwde elektronica-units en zeer lichte dashboard-dwarsdrager leveren ook belangrijke winst op.

Plaatstaal Heet- en koudgeperst zeer sterk staalplaat Heet- en koudgeperst ultrasterk staalplaat

Magnesium Geperste magnesium dakplaat Spuitgietwerk magnesium

Het juiste materiaal op de juiste plek. 60 | AMT | 31 oktober 2014

Aluminium Geperst aluminium plaat Geëxtrudeerd aluminium Spuitgietwerk aluminium

Thermoplastic Versterkt met lange vezels Spuitgietwerk met glasvezelversterking

In de prototypewerkplaats zagen we in maart hoe de structuur met ‘hybride’ materiaal- en verbindingstechniek werd gebouwd. Het juiste materiaal op elke plek. Er zit overigens géén carbon in vanwege de kosten. Uiteraard wel staal, maar dan dun en VHEL (Very High Elastic Limits), met een sterkte van 1200- tot 1500 MPa (Dat is 50 tot 200 meer dan de VHEL-staalsoorten die thans worden toegepast). Aluminium vind je in vele vormen. Het aluminiumplaatwerk is veelal warmgeperst en wordt in de achterzijde gecombineerd met aluminium gietstukken. Het magnesium dak weegt 4,5 kilo. Dat is de helft minder dan een stalen dak. De magnesium plaat komt van specialist Posco en kent een nieuw procedé dat voor het eerst toestaat om (corrosiegevoelig) magnesium op zo’n plek te gebruiken. Die innovatie gaat volgens Renault in praktijktoepassingen spectaculaire winst opleveren. Op veel plekken wordt spuitgiet- en warmgeperst composiet (glasvezelversterkt) thermoplastic gebruikt. Dat laatste zelfs in de bodemgroep, de B-stijlen en de rug van de achterbank. Het oogt als carbon, maar is veel goedkoper: “Op zwaarbelaste plaatsen gebruiken we matten met lange vezels, voor extra sterkte.” Trim en uitrusting brengen 110 kg winst. Denk aan een aluminium kabelboom, in één unit samengebouwde elektronische regeltechniek, gecoate polycarbonaat ramen achter en dun gelamineerd glas zijdelings voor, plus 3 mm dun glas in de kleine voorruit (Saint Gobain Sekurit, 2,6 kilo lichter). Overigens oogt de ruit groter dan hij is door de vrij zwevende A-stijlen. “Puur design, voor de aerodynamica hoefde het niet.”

TECHNIEK Je kunt op productietoepassing wachten en dat zal geen oﬀers vragen, want de Eolab stuurt goed en precies. Daar moesten we trouwens wel ruim geduld voor oefenen, want bij de eerste poging bleek de 12 volt-accu leeg. Lastig, omdat die ook de sluiting van de achterklep bedient. Eenmaal open ‘gesleuteld’ moest de complete software opnieuw worden geïnstalleerd: “Tja, dat heb je wel eens met prototypes. Alles werkt en dan zit het probleem in een 12 V-accu die zo van de plank komt.”

Slim afslanken Naast lucht- en rolweerstand is als gezegd ook de gewichtswinst van enorm belang. Werkelijk alles is daarvoor onder loep genomen en letterlijk gewogen. Dat levert netto 250 kilo winst op. Zo’n 130 kilo werd gevonden in de structuur. Een verhaal apart. Zie daarvoor het kader hiernaast. Onder en binnen de auto gaat het verder. Veelbelovend voor productietoepassing zijn ook de (Faurecia) stoelen, met veel composietmateriaal en een slank ontwerp, waarin de zijsteunkussens als een tweede laag los van de rug ‘zweven’. Het is 12 kg lichter, maar het comfort lijdt er niet onder. “Omdat de zitmeubels maar drie centimeter dik zijn, winnen we ruimte. Ook belangrijk om de druppelvorm zo goed mogelijk door te kunnen voeren. De achterpassagiers zitten iets meer in de bolling van de druppel. Ze stappen rechts in, waar twee deuren zitten. Dat scheelt een deur en een klapmechanisme in de stoelen.” Een intrigerend idee is het gebruik van zeer dun kunststof materiaal voor alle interieurpanelen en bijvoorbeeld sandwichmateriaal met schuim als kern als afwerking van de koﬀerbak. Nog zo’n opvallend detail: de hele unit voor de luchttoevoer voorin oogt fors, maar is gemaakt van polypropyleenschuim. Vijfmaal dikker, maar het weegt 700 gram (normaal 3 kilo). “Het onderstel, subframe en alles daaromheen neemt een vijfde van het gewicht van een Clio in, 225 kilogram. Maar het gebruik van aluminium en veren en achteras uit vezelversterkt composiet leverde 21 kg winst op.” Continental ontwikkelde een lichte elektrohydraulische MK C1-remunit, met geïntegreerde ABS en ESC. Winst: 4 kg. De

remwerking is softwarematig te beïnvloeden via een sporten comfortmodus. Daarnaast heeft Eolab nieuwe lichte remtangen van Continental en op een aluminium hart gebouwde schijfremmen. De ook al licht uitgevoerde trommels achter krijgen een geïntegreerde elektrische parkeerrem mee, die werkt via de MK C1-unit. Dat scheelt kabels. “Zelfs het uitlaatsysteem is bijzonder: het is kort, om ruimte te scheppen voor accupakket en tank, en heeft een kunststof Helmholtz-resonator om laag geluid te dempen.” Werk in uitvoering overigens, want het ontgaat je niet als de driecilinder ‘er bij komt’ onder het rijden. En dat ondanks het tot 200°C hittebestendige dempingsvat.

Twee motoren, geen koppeling Wanneer de technici de aandrijving op een scherm tonen, sta je voor een intrigerende puzzel. Het oogt zo eenvoudig dat een deel van de techniek lijkt weggelaten. Even googlen leert dat de naam van ontwikkelingstechnicus Nicolas Fremau internationaal bij de patenten op deze ‘hybride aandrijving en transmissie’ van de Eolab vermeld staat. Dat smeekt om een gesprek, later op de testbaan. Fremau wijst twee innovaties aan: de elektrische motor en de transmissie: “Ze kunnen namelijk ook separaat worden gebruikt. De 57 kW en 95 Nm sterke benzinemotor in de Eolab lijkt op die van de Twingo, maar we hebben het ontwerp ook al met een viercilinder beproefd en goedgekeurd.” Op de tekeningen zien we een zeer platte elektromotor en een bijzondere versnellingsbak: “Klopt, de 40 kW sterke e-motor is een axial ﬂux constructie. Zo’n motor wordt wel pannenkoekmotor genoemd. Doordat de richting van de magnetische ﬂux parallel is aan de as, kan de motor heel plat geconstrueerd worden. De rotor is een grote platte schijf en de spoelen zitten daar, ver verwijderd van de as, omheen. Dat vraagt weinig ruimte en is licht. Bak en motor wegen samen 55 kilo. Menig dubbelkoppelingbak weegt dat alleen al. Toch is hij sterk: bij samenwerkende motoren heb je 200 tot 220 Nm aan de primaire as.” De transmissie oogt verrassend eenvoudig. Hoeveel versnellingen heeft hij eigenlijk? “Tja, ik zou eerder van rijmodi willen spreken. Negen dan, inclusief vrijstand. Elektrisch

Drie belangrijke details in één beeld: bruikbare ruimte achterin, één achterdeur en in zwevende lagen uitgevoerde voorstoelen met veel composietmateriaal.

De voorruit is relatief klein en zeer dun. De ‘zwevende stijl’ geeft de auto optisch meer volume. Een aerodynamische functie heeft de opening volgens de R&D-mensen niet.

‘VERSNELLINGEN? IK SPREEK LIEVER VAN RIJMODI’

Een waar feest van slimme oplossingen: composiet achteras, vezelversterkte kunststof veren achter, hoogteregeling voor optimale luchtweerstand en makkelijker instappen, zeer lichte remmen voor, trommels met geïntegreerde e-handrem achter, zeer kort uitlaatsysteem (deels kunststof ) en remmechanisme met geïntegreerde elektronica en bekrachtiging. De motorkap is vast bevestigd.

31 oktober 2014 | AMT | 61

TECHNIEK

Hybride transmissie ontleed Hoe werkt de hybride transmissie van de Eolab? Dat is goed op te maken uit de tekeningen bij de patentaanvraag voor deze transmissie. Kijk even mee. Opvallend is het geringe aantal onderdelen, zo ontbreekt een koppeling. Wel heeft de transmissie twee primaire assen. De centrale is via een tweemassavliegwiel verbonden met de verbrandingsmotor. De tweede primaire as is hol, zit om de eerste heen en is verbonden met de rotor van de elektromotor.

Tekening uit Renaults patentaanvraag van de hybride koppeling. Er is geen koppeling en er zijn slechts drie tandwielparen. Toch zijn er zes overbrengingen vooruit en nog een oplaadmodus bij stilstand.

Synchromesh of koppelsysteem 5 kan niet alleen een zwevend tandwiel aan de centrale primaire as koppelen, maar kan ook beide primaire assen aan elkaar koppelen, zoals in deze tekening. Dat maakt twee (van de vier) verschillende hybride rijmodi mogelijk.

1 Centrale primaire as 2 en 3 Beide massa’s van het tweemassa vliegwiel 4, 11 en 12 Zwevende tandwielen 5 en 13 Synchromesh of ander koppelsysteem 6 Holle primaire as 7 Rotor van de elektromotor 8, 9 en 14 Vaste tandwielen 10 Secundaire as 15 Transmissietandwiel 16 Differentieel

‘NOEM HET EEN DUBBELKOPPELINGBAK, MAAR DAN ZONDER KOPPELING’

meer weten Meer hybride transmissie

Alle rijmodi van Eolabs hybride transmissie in actie zien? Kijk op www.amt.nl/10-2014.

62 | AMT | 31 oktober 2014

En zo ontstaat de derde hybride overbrenging. De twee langste tandwielparen zijn tegelijk gekoppeld.

rijdend zijn er twee verhoudingen: tot 60 voor in de stad en een modus daarboven tot rond de 120 km/u. Dat wordt met een korte onderbreking geschakeld. Hybride rijdend zou je van een dubbelkoppeling versnellingsbak zónder koppeling kunnen spreken. De bediening gebeurt met elektrische actuatoren die drie maal minder kracht nodig hebben dan bij de gebruikelijke schakeltechniek. Het afstellen van de elektronische sturing was in dit concept de grootste opgave.” Op de testbaan merk je dat Eolab altijd elektrisch optrekt, maar hoe synchroniseer je de boel vervolgens wanneer de driecilinder gaat werken. En met schakelen? “Daar zit de kern van de zaak. De techniek regelt alle samenwerkende componenten zo dat er pas wordt geschakeld wanneer motor en as minder dan 50 toeren van elkaar verschillen. Alles speelt mee om dat gedaan te krijgen, inclusief de e-motor.”

Drie tandwielparen De transmissie telt maar drie tandwielparen. De twee kortste hebben ieder een vast tandwiel op de holle primaire as. Beide tandwielen zijn verbonden met zwevende tandwielen op de secundaire as. Zo bieden ze twee elektrische overbrengingen: een korte en een intermediate. De langste overbrenging komt tot stand via een zwevend tandwiel op de centrale primaire as met een vast tandwiel op de secundaire as. Bij die overbrenging is alleen de verbrandingsmotor in gebruik. Twee koppelsystemen De synchromesh op de primaire as (“kan ook een ander koppelsysteem zijn”, zegt de patentaanvraag) kan zoals gebruikelijk het zwevende tandwiel aan de centrale primaire as koppelen. Maar het kan ook de beide primaire assen aan elkaar koppelen. In die situatie bieden beide tandwielparen die verbonden zijn met de holle as twee verschillende hybride overbrengingen. Een derde hybride overbrenging ontstaat als de synchromeshes de twee tandwielparen met de langste overbrengingen tegelijkertijd inschakelen. In principe kan op dezelfde manier ook het kortste tandwielpaar gecombineerd worden met het langste. Zo ontstaat een vierde hybride rijmodus. Daarin is de overbrengingsverhouding tussen motor en wielen gelijk aan die in de derde, maar is die van de elektromotor korter. Stilstaand opladen Ten slotte kan de synchromesh op de primaire as beide assen verbinden zonder dat de synchromesh op de secundaire as één van beide tandwielparen inschakelt. In die situatie kan de verbrandingsmotor de elektromachine aandrijven zonder dat de wielen worden aangedreven. Zo wordt de batterij opgeladen langs de kant van de weg. Al met al biedt de hybride transmissie zo acht modi: een vrij, een korte en een intermediate volelektrische mode, een lange verbrandingsmotormodus, drie hybride modi en de oplaadmodus bij stilstand.

SUPERBREED IN REMMEN! Breed en sterk zijn onmisbare kenmerken als het gaat om het Hella Pagid Brake Systems productenprogramma, de kwaliteit en kennis op het gebied van zowel droge als hydraulische remdelen. Alle artikelen worden gedistribueerd met een excellente, zeer ďŹ&#x201A;exibele logistiek en een hoge beschikbaarheidsgraad. En dat is precies wat de producten van Hella Pagid Brake Systems een extra voorsprong gee . Kijk voor meer informatie op www.hella.nl

BESCHERMEN

V-Snaarspray 090102

Anti-Marter 090103

Impregneermiddel 090104

Siliconenspray 090107

Elektrobeschermer 090108

PTFE Olie 090203

PTFE Vet 090204

Industrieel Kettingvet 090205

Multispray 090206

Kopervet 090301

Vaseline Spray 090302

Kruipolie 090303

Lijm 090304

Koud Krimp 090306

Keramisch Vet 090307

Stockholmer Teerspray 090308

Rem Montagevet 090310

SMEREN

PTFE Droog 090201

MONTEREN

Montagevet 090300

MONTEREN

Koud Krimp Olie 090305

N I EU W E

P R OB L EEMOP L OSSE RS

TOOLS

Pakkingverwijderaar 090403

Anti Spat 090404

Snelstart 090405

Lekzoeker 090406

TOOLS

Snij- en Boorolie 090407

Stofvrij 090408

Breuk Detectie 090409

Afbijtmiddel 090410

REINIGEN

Textiel Reiniger 090500

Bandenreiniger 090502

RVS Reiniger 090503

Ruitenreiniger 090504

Contactreiniger 090505

Motorreiniger 090506

Airco Reiniger 090508

REINIGEN

Remmenreiniger 750 ml 090514

Industrieel Reiniger 090509

Carburateur Reiniger 090510

Schuimreiniger 090511

Citrus Reiniger 090513

DPF-Reiniger 090515

EGR-Reiniger 090516

Power Remmenreiniger 090563

THEMA

HĂ&#x2030;T LIVE KENNISEVENEMENT VOOR DE AUTOMOTIVE PROFESSIONAL

Leren, beleven en ontmoeten! Op dinsdag 18 en woensdag 19 november aanstaande staat het Autotron van Rosmalen in het teken van AMT Live. Een hal gevuld met stands, inspiratiepleinen, kennistheaters en een centraal AMT Ontmoetingsplein. Ook op de derde editie van AMT Live staat alles in het teken van leren, beleven en ontmoeten. Wat is er te doen op dit live kennisevenement? 66 | AMT | 31 oktober 2014

AMT-LIVE DOOR TOM POLMAN / FOTO’S AMT

AMT Live 2013 was een geweldig evenement, maar het kan altijd nog beter. AMT Live is dit jaar daarom nog interactiever en er valt nog meer te leren, beleven en ontmoeten. Wat, hoe en wie? Lees maar.

THEMA

AMT Live, het programma Dag 1: Dinsdag 18 november 13.30 uur 14.00 uur 14.15 uur

Kennissessies Op het programma staan meer dan twintig Kennissessies. Nieuw zijn de Kennissessies van de partners. Geen commerciële sessies, nee de partners van AMT Live laten je graag zien welke kennis zij in huis hebben en hoe ze jou kunnen helpen je werk nog beter uit te voeren. Natuurlijk verzorgt ook AMT enkele Kennissessies. Het vakblad komt tot leven met onder meer live ‘Diagnosetips uit de praktijk’ door Jeroen Vertongen, en een zeer interessante Kennissessie van AMT-columnist Ronald Dingerdis over personeel en leiderschap. Meer over alle Kennissessies lees je enkele pagina’s verderop.

15.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 17.00 uur 17.00 uur 17.30 uur 19.00 uur 19.30 uur 20.00 uur 20.30 uur

Deuren open! Welkom bij AMT Live door uitgever Aart Freriks en hoofdredacteur Tom Polman Gastspreker Thomas Mooren van Engineer To Race over engineeren vanaf de basis Eerste ronde Kennissessies Tweede ronde Kennissessies Start Innovatietour vanaf het AMT Ontmoetingsplein Derde ronde Kennissessies Start Google Glass Experience tot 19.00 uur Vierde ronde Kennissessies Vijfde ronde Kennissessies Zesde ronde Kennissessies Zevende ronde Kennissessies Afsluiting en AMT borrel

Dag 2: Woensdag 19 november Eerst engineeren Ok, in de Kennissessies valt heel wat te leren, maar hoe zit het met het ‘beleven’? Dat start al vanaf de opening op het AMT Ontmoetingsplein. Thomas Mooren neemt je in een inspirerende presentatie mee naar het ontstaan van zijn bedrijf Engineered To Race. Thomas bouwde een MercedesBenz G-Klasse om naar een voor Dakar geschikte rallyauto. Niet door simpel onderdelen te vervangen, nee, door te engineeren vanaf de basis. Thomas: “Men kan de beste onderdelen uit de wereld in een raceauto stoppen, het is geen garantie voor succes. Verbeteren doe je vanuit de basis door de zwakke punten aan te pakken met de juiste verbeteringsontwerpen en onderdelen. En dat doe je met de juiste mensen.”

Waterstofauto Ook een kijkje in de toekomst mag niet ontbreken op AMT Live. Het HAN Hydromotive-team is aanwezig met hun Arval Inspire II. Een op waterstof aangedreven voertuig waarmee het team deelneemt aan de Shell Eco-marathon. Sinds kort heeft de Inspire II zelfs een kenteken en is daarmee toegestaan op de openbare weg. Ontdek alle ins-en-outs op de stand van HAN Hydromotive.

3D-printer

09.00 uur 13.30 uur 14.00 uur 14.15 uur 15.00 uur 15.00 uur 15.30 uur 16.00 uur 16.00 uur 17.00 uur 17.30 uur 18.30 uur 19.00 uur 19.30 uur 20.30 uur

Grossiers Management Training tot 14.00 uur.* Deuren open! Welkom bij AMT Live door uitgever Aart Freriks en hoofdredacteur Tom Polman Gastspreker Thomas Mooren van Engineer To Race over engineeren vanaf de basis Start kwartfinale AMT-ATG Kennistest op het AMT Ontmoetingsplein Eerste ronde Kennissessies Tweede ronde Kennissessies Start Innovatietour vanaf het AMT Ontmoetingsplein Start Google Glass Experience tot 18.00 uur Derde ronde Kennissessies Vierde ronde Kennissessies Start halve finale AMT-ATG Kennistest op het AMT Ontmoetingsplein Vijfde ronde Kennissessies Start spetterende finale AMT-ATG Kennistest op het AMT Ontmoetingsplein Afsluiting en AMT borrel

*De Grossiers Management Training is alleen toegankelijk indien je werkzaam bent bij een grossier. Aanmelden kan via eventsamt@reedbusiness.nl onder vermelding van Grossiers Management Training en je contactgegevens. Deelname is gratis.

Indeling Kennissessies Tijdens elke Kennissessieronde vinden vier verschillende Kennissessies plaats. Op www.amtlive.nl vind je het meest actuele programma en de indeling. De inhoud van elke Kennissessie vind je verderop in dit thema.

Ook een team van Hogeschool Zuyd neemt deel aan de Shell Eco-marathon. Speciaal aan hun voertuig is dat die met 3D-printtechnologie is gemaakt. Er werden ruim 220 mallen geprint om de carbonﬁber-onderdelen voor de carrosserie te maken. Het dashboard, het stuur, de spiegels en de handvatten kwamen zelfs direct uit de 3D-printer. Kom op AMT Live kennismaken met de 3D-printtechnologie die wel eens de toekomst van autofabricage kan worden.

Google Glass Experience Nog meer toekomst tijdens de Google Glass Experience. Dit jaar staan er meer dan twintig Kennissessies op het programma voor AMT Live. Stuk voor stuk praktisch en leerzaam. Kijk voor de indeling op www.amtlive.nl. 31 oktober 2014 | AMT | 67

AMT-LIVE

THEMA

AMT Ontmoetingsplein Centraal op AMT Live staat het AMT Ontmoetingsplein, want naast ‘leren’ en ‘beleven’ is ‘ontmoeten’ een belangrijk element van AMT Live. Wat is er te doen op het AMT Ontmoetingsplein? Op dit plein staat, zoals de naam al aangeeft, het ‘ontmoeten’ centraal. Netwerk met collega-technici en deel ervaringen en kennis. Het vakblad komt tot leven op AMT Live, maar ook AMT Garageforum is interactief te beleven dankzij een tafel met iPads waar je samen met de redactie en de AMT Topmonteurs over het forum kan bijpraten. Ook krijg je hier informatie over AMT Reparatiewijzer en de andere producten van AMT. En wie weet kunnen we je al een stukje van de geheel vernieuwde AMT Online laten zien.

Op ons eigen AMT Ontmoetingsplein komt AMT echt tot leven. Spar met de redactie in de BMW i8, en maak kennis met collega-technici bij de interactieve AMT Garageforum-tafel. AMT Ontmoetingsplein beschikbaar voor een nadere kennismaking.

Pitstop in BMW i8 Op AMT Live ontmoet je niet alleen collega’s, maar ook de AMT redactie. AMT hoort graag jouw mening over alles wat jou bezighoudt in je werk en ook over AMT zelf! Spar één-op-één met de redactie tijdens de ‘AMT Pitstop’ in de exclusieve BMW i8. Ook de BMW i3 is op het

Meer beleven op het AMT Ontmoetingsplein Er is nog meer te beleven op het AMT Ontmoetingsplein. Natuurlijk vind hier de opening plaats, met aansluitend de presentatie van

Op beide dagen kun je op het AMT Ontmoetingsplein zelf de Google Glass-bril opzetten. Aan de hand van een korte instructie kun je de bril zelf bedienen. Welke rol gaat de Google Glass-bril spelen in de automotive branche? Ontdek het zelf. En heb je ideeën over een autotechnische toepassing? We horen ze graag.

VAKBLAD AMT KOMT TOT LEVEN

Wegenwacht Iedereen kent ze wel, die geel gekleurde busjes en trucks van de Wegenwacht. Op AMT Live presenteert de Wegenwacht een nieuw voertuig: de Wegenwacht-motorﬁets voor stedelijk gebruik. Behalve deze slimme tweewieler en de gewone Wegenwachtauto nemen de Wegenwachten ook hun nieuwe multifunctionele voertuig met afsleep-as mee. Weten hoe je daarmee werkt? Ontdek het op AMT Live.

Innovatietour

Neem zelf een kijkje in de toekomst tijdens de Google Glass Experience. Welke toepassingen zijn er al bedacht voor de automotive branche? En welke ideeën heb je zelf?

68 | AMT | 31 oktober 2014

Slenteren langs de stands en pleinen is leuk, maar onder begeleiding is dat nog veel leuker zagen we vorig jaar. Ook dit jaar zijn de Themaroutes weer terug, maar dan onder een nieuwe naam: De Innovatietour. De opzet is hetzelfde gebleven. In een uur leiden we je langs vijf partners die voor jou een korte presentatie, demonstratie of vraag- en antwoordsessie hebben georganiseerd van maximaal tien minuten. Na dit uur heb je nieuwe kennis opgedaan, inspiratie getankt en kennis gemaakt met deskundigen die beslist iets voor jouw bedrijf kunnen betekenen. Beide dagen start de Innovatietour om 16.00 uur op het AMT Ontmoetingsplein. Aanmelden kan ter plekke.

Thomas Mooren (zie programma). Gedurende de dag kun je hier ook terecht voor de Google Glass Experience en op 19 november voor de spetterende kwart-, halve- en finale van de AMT-ATG Kennistest. Op beide dagen is het AMT Ontmoetingsplein ook de plaats waar we afsluiten onder het genot van een hapje en een drankje, aangeboden door AMT.

Finale AMT-ATG Kennistest Elke maand weer plaatst de Top-5 van de AMT-ATG Kennistest zich voor de grote finale op AMT Live. In een spetterende show à la ‘RTL Miljoenenjacht’ gaan we op zoek naar de beste twee diagnosespecialisten uit de in totaal twintig kwartfinalisten. Tegen de avond wordt het spannend, want dan gaan beide finalisten op het AMT Ontmoetingsplein een storing in een auto oplossen. Degene met de beste werkorder, diagnosetijd en toelichting kronen we tot Diagnosespecialist van 2014. Maak zelf ook kans op een finaleplek, door mee te doen aan de AMT-ATG Kennistest.

Onthulling AMT Diagnose Boot Camp 2015 Afgelopen juni organiseerden we de tweede editie van het AMT Diagnose Boot Camp. Het was opnieuw een groot succes en natuurlijk komt er in 2015 een vervolg. Op AMT Live maken we de nieuwe datum bekend, evenals de geheel nieuwe locatie. Dit doen we op het Boot Camp-plein waar je nog eens kan napraten met de oud-deelnemers. Volgend jaar gratis deelnemen? Los dan de storing in de auto ter plekke op en maak kans op een vrijkaart!

Verdien PE-punten Ben je als registerexpert ingeschreven bij het Nivre? Kom dan voor 15.00 uur naar AMT Live en verdien 10 PE-punten. Vanaf 18.00 kun je aansluiten bij de Nivre-lezing: Composietschade, wat nu? Deze wordt verzorgd door het Composieten Expertise Centrum (CEC) in de Bentley-room.

THEMA

Kennissessies AMT Live Diagnosetips uit de praktijk Jeroen Vertongen, diagnosetechnicus bij Sergoyne Diagnostics, ken je van verschillende ‘Diagnosetips uit de praktijk’ uit ons vakblad. In deze interactieve Kennissessie komt deze rubriek tot leven! Jeroen toont je aan de hand van foto’s en video hoe hij storingen tot een oplossing brengt. Denk zelf mee tijdens de sessie en leer welke werkwijze Jeroen hanteert om snel tot de oplossing te komen.

Verbeter de teamspirit

‘LAAT IK DE KLANT ZELF BELLEN?’

Ronald Dingerdis maakt in AMT furore als columnist en zijn columns worden zeer gewaardeerd. Dingerdis Customer Care traint bedrijven om klantgerichter te werken. Daarbij gaat het niet alleen om de externe klant maar ook om medewerkers, de interne klanten. Ronald: “Gemotiveerde en betrokken interne klanten zorgen voor tevreden externe klanten en daarmee voor meer verkoop”. Wil je weten hoe je de teamspirit binnen jouw bedrijf verbetert? Zorg dat je op de voorste rij zit tijdens de Kennissessie ‘Personeel en leiderschap’.

Diagnosetips uit de praktijk komt tot leven op AMT Live. Diagnosetechnicus Jeroen Vertongen (links) verzorgt op beide dagen een interactieve kennissessie met foto’s, video en veel interactie.

Verdienen aan je schadeverzekering

Het aantal hybrideen volledig elektrische automodellen neemt toe. Wat betekent dat voor de benodigde kennis van de autotechnicus in de toekomst?

Dick Kampen is een verzekeringsspecialist met 38 jaar ervaring in de automotive sector. Hij neemt je tijdens deze Kennissessie mee in zijn kijk op de verzekeringsmarkt. Vaak valt er veel te besparen. Aan de hand van praktijkvoorbeelden zie je welke verborgen risico’s er kunnen zijn in jouw verzekeringspakket. Je gaat naar huis met praktische tips en een zelftoets om jouw verzekeringspakket simpel onder de loep te nemen.

Laatste marktontwikkelingen Komt het nog wel goed met de automotive sector? Wegvallende marktvraag, inzakkende prijzen, waar gaat het naar toe? Wie blijft en wie valt af? Vragen die meer dan eens spelen. Clem Dickmann is directeur van Aumacon, een analysebureau voor de automotive branche, en heeft als geen ander inzicht in wat zich allemaal afspeelt. Tijdens deze Kennissessie hoor je zijn visie op de toekomstige ontwikkelingen in onze branche.

Hoe servicegericht is jouw bedrijf? Klantenbinding. In de huidige tijd is misschien wel niets belangrijker dan dat. Goede service en klantgerichtheid geven je voorsprong op de concurrentie. Maar hoe breng je dit in de praktijk? Is het te regisseren? Ja! Hoe? Stel jezelf kritische vragen als: “Laat ik de klant zelf bellen als zijn auto een servicebeurt nodig heeft of ga ik daar proactief mee aan de slag?” Milo Berlijn coacht al jaren bedrijven om hun de klantenbinding te verbeteren. Vooraf bezoekt hij die bedrijven ‘undercover’ om daarna de medewerkers te laten zien waar het goed ging en waar het beter kan. Leer de verwachtingen van de klant te overtreﬀen en breng dat morgen nog in de praktijk!

De gevolgen van elektrische aandrijving Het aantal automodellen met hybridetechniek neemt al jaren toe, maar ook het aantal volledig elektrische modellen groeit. Autofabrikanten ontwikkelen steeds meer hybrideen elektrische aandrijvingsvormen om de emissie-eisen te halen. Mooie, maar ook complexe techniek. Wat betekent de elektrische aandrijving voor de autotechnicus van vandaag en die in de toekomst? Arthur van den Heuvel, trainer van Electude, praat je helemaal bij. 70 | AMT | 31 oktober 2014

AMT-LIVE

THEMA

Kennissessies partners ACtronics: De kracht van revisie Revisie of gebruikt? Wat is de beste oplossing? “Een product dat professioneel gereviseerd geleverd wordt aan de klant is gelijkwaardig aan een nieuw OE-onderdeel”, zegt Leon Kleine Staarman, directeur van ACtronics. Hoe gaat ACtronics te werk bij de revisie van elektronische componenten?

Gates: Voorkom montagefouten Roger Siau, technisch expert bij Gates, vertelt je hoe Gates als OE-leverancier de kwaliteit van after market-producten waarborgt. Welke nieuwe ontwikkelingen komen er aan? Ook interessant zijn de voorbeelden van veel voorkomende montagefouten: “Zet de distributieriemspanner op een Ford 1.8 TDCi niet op de juiste spanning vast en er ontstaan ﬂinke problemen.” Leer van de tips en tricks van een van Gates’ beste technische experts.

De partners van AMT Live verzorgen dit jaar ook kennissessies. Geen commerciële verhalen, nee het draait om de praktijk. Lees hier hoe leerzaam ze zijn.

SKF: Innovatieve oplossingen SKF is volop bezig met nieuwe technologieën en oplossingen voor zowel de autofabrikant als de after market. In deze kennissessie laat SKF-expert Rudolf Amsing je zien hoe de ontwikkelingen vanuit SKF’s “snelste laboratorium”, de Formule 1, ook in toekomstige auto’s worden toegepast.

SCR-kat met AdBlue toevoeging toe aan het uitlaattraject om de Euro 6-norm te halen. Hoe werkt dat? Wat kun je verwachten in de werkplaats? Edwin de Ridder van Tenneco praat je bij over de laatste ontwikkelingen waar Tenneco als fabrikant nauw bij betrokken is.

Car-Systems: Software voor winnaars

Varta: Nieuwste generatie VSSP 2.1

Car-Systems levert uitstekende automatiseringsoplossingen voor het autobedrijf. Een bewijs is misschien wel dat alle ‘Autobedrijf van het jaar’-winnaars van de afgelopen vijf jaar dit automatiseringspakket gebruiken. Kersverse winnaar Chris de Vos, eigenaar van MAK Auto & Techniek geeft een toelichting op hun winst en hoe de software van Car-Systems daar een rol in heeft gespeeld.

Johnson Controls, moedermaatschappij van Varta, presenteert op AMT Live de volgende generatie van het Varta StartStop Service Program. Met VSSP 2.1 test en vervang je in een handomdraai alle type autoaccu’s. Van vervangingsadvies en een stap-voor-stap demontagebegeleiding tot het wissen van foutcodes. Roel Korteweg legt je uit hoe het werkt.

EasyDiesel: Dieseldiagnose en -reparatie Forté: Common rail-systemen Peter de Leeuw, Technisch Manager bij Forté, praat je bij over de ontwikkeling van de common rail-inspuiting. De storingsgevoeligheid komt aan bod en ook praktische tips en adviezen ontbreken niet. Welke functiestoringen en schades ontstaan door onjuiste inspuiting? Hoe herken je deze storingen? En: Hoe los je ze op?

EasyDiesel maakt het autobedrijf in zeer praktische trainingen wegwijs op het gebied van dieseldiagnose. GMTO geeft in deze kennissessie inzicht in de wereld van dieseldiagnose en -reparatie. Praktische voorbeelden en eenvoudige tips geven je handvatten om snel en eﬃciënt de juiste diagnose te stellen bij een moderne common rail-motor.

Basisolie gemaakt van aardgas om smeermiddelen nog beter te maken. Hoe werkt dat? Maarten Beckers van Shell Nederland geeft toelichting.

LEER VAN PRAKTISCHE KENNISSESSIES

Harley-Davidson University BDC Premium: Dieselkwaliteit in praktijk Je leert meer over de hoge kwaliteitseisen horend bij de revisie van common rail-injectoren en -hogedrukpompen. Voldoet een dergelijk onderdeel niet aan die eisen, dan gaat het voertuig in noodloop, of raakt het roetﬁlter verstopt. Revisie van moderne common rail-onderdelen vergt dan ook veel kennis. Hans de Kam (Diesel Büchli) en Peter Terlouw (Terlouw Diesel) leggen je graag uit hoe gereviseerde dieseldelen de marge van het autobedrijf verhogen én tevreden klanten opleveren.

Tenneco: Emissietechnieken Het roetﬁlter zorgt meer dan eens voor problemen. De originele kwaliteit is vaak een kostbare oplossing. Welke alternatieven zijn er? Daarnaast voegen autofabrikanten de

Ed Anderson, Service & Customization Consultant van Harley-Davidson, geeft je een kijkje in de keuken van de Harley-Davidson University. Iedereen werkzaam bij HarleyDavidson, van management en klantenservice tot alle technici volgen deze trainingen. Al in 1917 vonden de eerste plaats. Hoe pakken ze dat wereldwijd aan? En wat levert het op?

ABC Olie: Shell PurePlus Technologie Onlangs las je in AMT nog hoe Shell motorolie maakt op basis van aardas. Shell zegt met deze doorzichtige basisolie de prestaties van synthetische motorolie signiﬁcant verbeterd te hebben om het maximale uit de hoogwaardige motoren van tegenwoordig te halen. Hoe werkt dat? Maarten Beckers van Shell Nederland legt het je uit.

“Een goed gereviseerd onderdeel is gelijkwaardig aan nieuw”, zegt Leon Kleine Staarman van ACtronics. Waarom? Ontdek het op AMT Live. 31 oktober 2014 | AMT | 71

ALLES VOOR DE MONTEUR

ART. CB67

De juiste machines voor de juiste prijs!

ART. 810

WWW.TOOLSPECIAL.COM

ALLES VOOR DE MONTEUR

ART. AL230

ART. CB66

ART. 887

WWW.TOOLSPECIAL.COM

THEMA

Partners AMT Live AMT Live is niet alleen leren. Nee, er is ook heel veel te beleven op de stands van de AMT Live-partners. Hieronder lees je er meer over. Van demonstraties tot wedstrijden en technisch advies.

Dometic: Nieuwe aircoserviceapparatuur De Dometic Group houdt zich vooral bezig met koeling. Stationaire koeling voor hotels of ziekenhuizen, maar ook produceert de Dometic Group voor een lange rij auto- en truckmerken koelkasten en koelboxen. Daarnaast levert de Dometic Group de benodigde werkplaatsapparatuur om onderhoud en reparaties uit te kunnen voeren aan autoaircosystemen, veelal bekend onder de naam Waeco. Op de stand van Dometic leer je op correcte wijze omgaan met airconditioningservice. Dometic neemt zijn volledige scala aan aircoserviceapparaten volgens OEM-normen mee. Deze kunnen overweg met zowel R134a als met het ‘nieuwe’ koudemiddel R1234yf. Dometic stelt zijn nieuwste aanwinst, de ASC-5000, live voor aan de bezoekers en legt uit waarom die uitgerust is voor de toekomst. Natuurlijk doet Dometic een interessante beursaanbieding.

ACtronics: Live revisie Dometic neemt voor AMT Live zijn volledige scala aan aircoserviceapparatuur mee. Allemaal geschikt voor koudemiddel R1234yf.

ACtronics bestaat pas sinds 2004. Inmiddels werken er al honderd mensen bij het Almelose bedrijf, en samen gaven zij al vele onderdelen een tweede leven. Dat doen ze doormiddel van professionele revisie tegen een betaalbare prijs. Van ECU’s tot instrumentenpanelen en gasklephuizen. ACtronics reviseert niet alleen, maar verbetert ook daar waar mogelijk de elektronische verbindingen. ACtronics geeft twee keer per dag een Kennissessie, maar ook op de stand

Car-Systems levert uitstekende automatiseringsoplossingen. Ontdek wat de software voor jou kan betekenen. is genoeg te beleven. Kijk bijvoorbeeld live mee hoe een onderdeel wordt gereviseerd. Op de stand schakelt men zelfs live over naar de vestiging in Almelo. Verder ontdek je nieuwe producten waar recent een revisieproces voor is ontwikkeld en deelt ACtronics paarse goodiebags uit met daarin veel tips & tricks.

Gates: Zelf aan de slag Gates is een internationale speler op het gebied van aandrijf-, koel- en brandstofsystemen. Zo levert Gates onder meer distributiekits, waterpompkits, Micro-V kits, vrijlooppoelies, trillingsdempers en nog veel meer. Op AMT Live geeft het technische team van Gates je stap-voor-stap uitleg over het monteren van riemen op kritische motoren. Daarnaast komen belangrijke aandachtspunten als riemspanning, motorspeciﬁek-gereedschap en technische handleidingen aan bod. Je gaat tevens zelf aan de slag met een riemvervanging. Hoe goed en snel kan jij een distributieriem vervangen?

SKF: Win montagegereedschap

Gates geeft uitleg over de montage van riemen op kritische motoren. Hoe belangrijk is de uitlijning? en laat nieuwe tools zien zoals de uitlijningslaser. 74 | AMT | 31 oktober 2014

Als OEM-leverancier aan autofabrikanten is SKF Vehicle Service Aftermarket wereldwijd actief in de vervangingsmarkt voor auto’s en commerciële voertuigen. SKF richt zich op systemen die slijtage ondervinden. Denk aan wiellagers, distributiesets, aandrijfassets en wieldraagarmen. Allerlei handige gereedschappen en smeermiddelen die van toepassing zijn bij vervanging van slijtagedelen. Op AMT Live vind je bij SKF informatie voor een juiste reparatie van het distributiesysteem en de toepassing van speciﬁeke montagegereedschappen. Die laatsten zijn een primeur in het gamma van SKF en je maakt kans op het winnen van dit handige gereedschap. Bezoek de stand en ga aan de slag!

AMT-LIVE

THEMA

Een close-up van een injectornaald waarop lakaanslag zichtbaar is. Forté laat je op AMT Live alles zien over het nut van reiniging.

Car-Systems: Leverancier van winnaars Car-Systems heeft al ruim dertig jaar ervaring met de automatisering van het garagebedrijf. Het bedrijf is ontstaan in het garagebedrijf van de eigenaren, dus letterlijk op de werkvloer. Car-Systems levert uitstekende automatiseringsoplossingen voor de dagelijkse processen in het autobedrijf. Een bewijs daarvoor is misschien wel dat alle ‘Autobedrijf van het jaar’-winnaars van de afgelopen vijf jaar het automatiseringspakket van Car-Systems gebruiken. Ontdek wat de software van Car-Systems voor jouw bedrijf kan betekenen. Daarnaast ervaar je zelf de mogelijkheden van de software op de stand van Car-Systems. Wat is nog goed om te weten? “De software van Car-Systems is al sinds 2000 Bovag gecertiﬁceerd, alle mogelijke certiﬁcaten zijn behaald”, zegt Nico Houben, eigenaar van Car-Systems.

Forté: Ontdek de reinigingskracht Interne motorvervuiling is een veelvoorkomende oorzaak van storingen. Hoe pak je die aan? De specialisten van Forté weten er wel raad mee. Het assortiment telt 24 producten voor preventie of reiniging van allerlei typen vervuiling. Die producten levert Forté via de eigen organisatie omdat ze alleen dan de juiste service en ondersteuning kan geven. Zo voorzien 33 adviseurs ruim 4.500 klanten van technische documentatie en ondersteuning. Tot endoscopisch onderzoek aan toe. Laat je bijpraten over de meest recente vervuilingsproblematiek in de Kennissessie. En neem een kijkje in een motor om het verschil voor en na reiniging met eigen ogen te zien.

Kan een ruilproduct zich meten met een nieuwe? Op AMT Live laten de technici van Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center je de productie van een BDC Premium-ruilproduct zien.

BDC Premium: Live demonstratie Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center slaan voor AMT Live de handen ineen. Deze twee toonaangevende specialistische bedrijven op het gebied van dieselinspuitsystemen hebben kwaliteit en service hoog in het vaandel staan. Niet voor niets zijn zowel Diesel Büchli als Terlouw Diesel Center benoemd tot Bosch BDC Premium-partner. Beide bedrijven leveren ruildelen zoals dieselbrandstofpompen en verstuivers van alle merken. Ook voor roetﬁlterreiniging of -vervanging kun je bij ze terecht. Interessant is ook het ‘vangnet’ voor het garagebedrijf in geval van complexe storingen. Op AMT Live demonstreren beide specialisten hoe BDC Premium-ruilproducten worden geproduceerd. Kan een ruilproduct zich meten met een nieuw onderdeel? Ontdek het op AMT Live.

‘ALLES DRAAIT OM KENNIS’

Tenneco: Ontdek het gemak van Tadis

Bij Tenneco draait alles om kennis. Ontdek het technische platform Tadis op de stand op AMT Live en bezoek de Kennissessie: Emissietechnieken van de toekomst.

Tenneco is beter bekend onder de merknamen Monroe en Walker. Als het om onderstelproducten gaat, levert Tenneco schokdempers, veren, stuurdelen en gasveren onder het label Monroe. Uitlaatsystemen brengt Tenneco wereldwijd op de markt onder de merknaam Walker. Het assortiment bestaat uit uitlaten, katalysatoren en DPF’s. Op de stand van Tenneco draait alles om kennis. Tenneco: “Tijdens AMT Live trachten we de professional duidelijk te maken dat kennis de sleutel is naar succes.” Tenneco doet dat met Tadis. Een technisch platform dat bol staat van diagnose-, reparatie en productinformatie. Van video’s tot technische bulletins. Weten wat je er kunt vinden? Kom naar AMT Live. 31 oktober 2014 | AMT | 75

AMT-LIVE

THEMA

Ga op AMT Live aan de slag met het nieuwste gereedschap van Toolspecial.

Varta presenteert op AMT Live een ‘all-in-one’-oplossing voor het testen en vervangen van autobatterijen. De nieuwe VSSP 2.1 helpt je stap-voor-stap.

Arnott Europe: Geen angst voor luchtvering Arnott Europe levert gereviseerde luchtbalgen en veerpoten voor premium automerken. Sinds kort zijn er ‘beter dan originele’ luchtbalgen en veerpoten leverbaar voor deze merken. Daarnaast assembleert Arnott Europe nieuwe compressoren van AMK en Wabco en kun je bij ze terecht voor ‘Air-to-Coil’-sets. Het team van Arnott Europe helpt bij de inbouw: “Als universeel autobedrijf hoef je niet huiverig te zijn om luchtveringreparaties uit te voeren. Doorsturen naar de dealer is vaak niet nodig.” En een primeur? Arnott Europe neemt zijn allernieuwste producten mee. De BMW 7 Serie-veerpoot en de Maybach-veerpoten. Origineel zijn dat kostbare onderdelen. Arnott levert ze 50% tot 70% goedkoper.

Varta: VSSP 2.1

‘VOLOP DEMONSTRATIES’

Johnson Controls Power Solutions is een grote speler als het om batterijen gaat. Wel een derde van de loodzuurbatterijen in de wereld voor autofabrikanten en de aftermarket is afkomstig van dit bedrijf. Onder het merk Varta levert het bedrijf accu’s en geavanceerde batterijen voor start-stop-, hybrideen elektrische voertuigen. Op AMT Live presenteert Varta de volgende generatie van het Varta Start-Stop Service Program, ook wel VSSP 2.1: “Een ‘all-in-one’ oplossing voor het testen en vervangen van autoaccu’s, ook bij auto’s met een stop-start- of energiebeheersysteem.”

Toolspecial: Werken met nieuw gereedschap Toolspecial levert gereedschap en werkplaatsequipment. Het assortiment bestaat uit 50.000 producten van Hazet, Kraftwerk, Metabo, Valvoline, Midlock en anderen. Daarnaast voert Toolspecial een aantal lijnen onder private label, zoals BST, Ecomil en Eagle. Op AMT Live toont Toolspecial het nieuwste (speciaal)gereedschap. Innovatiever en handiger met meer eﬃciëntie in de werkplaats tot gevolg. Natuurlijk kun je op AMT Live aan de slag met het nieuwste gereedschap.

EasyDiesel: Tips & Tricks EasyDiesel biedt een compleet programma onderdelen en trainingen om zelf dieseldiagnoses te stellen en reparaties uit te voeren. Dieselruildelen die volgens strikte fabrieksvoorschriften zijn gereviseerd, speciaal gereedschap en een professionele helpdesk maken het je nog gemakkelijker. Tijdens de kennissessie laat EasyDiesel zien hoe je je omzet op het gebied van dieselreparatie kan vergroten. Ook handige tips & tricks passeren de revue. EasyDiesel introduceert daarnaast de ‘Qualiﬁed Diesel Specialist’. Na het voltooien van het trainingsprogramma biedt dit keurmerk je interessante voordelen. Weten welke? Kom naar AMT Live.

Mijngrossier.nl: Aan de slag met Autotools Veel autobedrijven gebruiken mijngrossier.nl om online onderdelen te bestellen. Een mooie aanvulling is de technische ondersteuning met AutoTools. Hier heb je altijd de laatste technische informatie voorhanden van 18.000 verschillende autotypen. Op AMT Live ontdek je hoe je het beste haalt uit mijngrossier.nl, TopMec, en andere technische tools van mijngrossier.nl. Hoe? Je gaat zelf aan de slag met enkele praktijkcases. Tot slot een primeur, op AMT Live presenteert mijngrossier.nl haar vernieuwde website en bestelsysteem! 76 | AMT | 31 oktober 2014

mijngrossier.nl, een van de meest gebruikte onderdelenbestelwebsites, is vernieuwd. Ontdek alle functies, van het bestellen van onderdelen tot het raadplegen van technische gegevens in Autotools.

THEMA

Tesla breidt uit en zoekt nieuwe medewerkers. Pas jij bij dit merk?

WD-40: Gratis sample Als je denkt aan een blauwe bus met rode dop, denk je aan WD-40. De WD-40 Company bedient de automotive branche en -industrie met zeven WD-40 Specialist-producten. Van multi- en contactspray tot siliconenspray en kruipolie. Op AMT Live leer je alles over het assortiment en de te behalen tijdsbesparing. Voor iedere bezoeker ligt een gratis sample klaar van een WD-40 Specialist-product. Op de stand van WD-40 ontdek je de zeven nieuwe WD-40 Specialistproducten. Vergeet niet de gratis sample mee te nemen.

Tesla: Technici gezocht! Vorig jaar stond de toen net nieuwe Model S te schitteren op het AMT Ontmoetingsplein, dit jaar neemt Tesla deel aan AMT Live met een eigen stand. Tesla werkt hard aan een revolutie door wereldwijd de overstap naar elektrische mobiliteit te versnellen. Op AMT Live maak je nader kennis met deze autofabrikant. En Tesla maakt ook graag kennis met jou, want Tesla groeit ﬂink en is op zoek naar nieuwe medewerkers. Pas jij bij Tesla? Ontdek het op AMT Live.

bijvoorbeeld de actieve verkoop van 1 liter ﬂacons bijdragen aan een goed rendement? Op de stand kun je verder de kwaliteit van Shell PurePlus-basisolie zien, die als basis dient voor de Shell Helix Ultra-smeermiddelen. Vergeet ook niet te vragen naar de speciale AMT Live-beursaanbieding.

HAN Automotive: Autotechnisch ingenieur HAN Automotive leidt op tot autotechnisch ingenieur. Studeer je er af, dan kun je op veel plekken terechtkomen: van fabrikant, importeur en dealer tot leasebedrijf of carrosseriebouwer. Op de stand van HAN Automotive maak je kennis met de complexe toekomst die ons te wachten staat in de autotechniek. Van nieuwe aandrijftechnieken tot auto-elektronica. Het benodigde kennisniveau voor de autotechnicus neemt snel toe. HAN Automotive laat zien hoe je bijblijft.

Delta International: Nieuw gereedschap uitproberen Delta International is distributeur van perslucht- en handgereedschap van onder andere Steiner Air Tools, Custor en Deltach. Daarnaast biedt de importeur een full-service reparatiedienst. Op de stand van Delta International zie je waarom met een speciale slagmoersleutel een wielmoer wél veilig is vast te zetten. Daarnaast neemt Delta International veel nieuwe producten mee om uit te proberen.

ABC Olie zorgt voor omzetstijging

Een wielmoer vastzetten met een slagmoersleutel? “Dat kan prima met het juiste gereedschap”, zegt Delta International. 78 | AMT | 31 oktober 2014

Als oﬃciële Shell-smeermiddelendistributeur in Nederland levert ABC Olie alle Shell automotive smeermiddelen, carcleaning- en absorptiemiddelen aan garagebedrijven en toeleveringsbedrijven. Tijdens AMT Live legt het team van ABC Olie uit hoe de verkoop van Shell-smeermiddelen tot een omzetstijging in het autobedrijf kan leiden. Hoe kan

Ontdek op de stand van ABC Olie de kwaliteit van Shell PurePlus-basisolie gemaakt uit aardgas. Het is de basis van de hoogwaardige Shell Helix Ultra-smeermiddelen.

AMT-LIVE RecyBEM: Hoe snel kun jij wisselen? RecyBEM organiseert op AMT Live de ‘Open NK BEM bandenwissel’-wedstrijd. Probeer op de stand van RecyBEM met een slagmoersleutel zo snel mogelijk de wielen van een Formule-auto te wisselen. Als team of als individu kun je strijden voor mooie dagprijzen. Ontdek hoe snel jij bent op AMT Live!

Turbodirect: Kies voor origineel Turbo Direct is oﬃcieel vertegenwoordiger voor turbomerk Mitsubishi in Nederland. Hoe belangrijk een turbo van goede kwaliteit is weet iedereen wel, maar Turbo Direct signaleert steeds vaker dat er toch soms gekozen wordt voor een goedkope oplossing. Goedkoop is duurkoop? “Sommige turbo’s zien er aan de buitenkant perfect uit, maar technisch laten ze te wensen over. Op AMT Live laten we graag zien waarom naar ons idee een fabrieksnieuwe turbo de juiste oplossing is.” Behalve turbo’s van Mitsubishi levert Turbo Direct ook turbo’s van Garrett, 3K Borg Warner, IHI, Schwitzer en Holset.

MotipDupli: 42 nieuwe probleemoplossers Met het merk MoTip, is Motip Dupli Group voornamelijk actief in de automotive en industriële markten met een groot assortiment spuitbussen. Variërend van hoogwaardige lakken tot meer technische producten, zoals EGR Cleaner, DPF Cleaner, Remmenreiniger en siliconensprays. Op AMT Live introduceert Motip Dupli een nieuwe lijn technische sprays. Dit zijn 42 specialistische ‘probleemoplossers’ voor de werkplaats. Uiteraard vinden er demonstraties plaats en is tegen een speciale prijs een praktische toolbox met enkele van de nieuwe producten te koop.

THEMA moet opnemen in de werkplaatskarren. Op AMT Live kun je de iDuctor natuurlijk zelf uitproberen. Extra interessant is dat je op bestellingen tijdens AMT Live en de week erna 20% beurskorting krijgt.

Vocor: Opblaasbare spuitcabine Vocor levert diverse gereedschappen voor de auto- en schadeherstelbranche. Op AMT Live tonen ze een select aanbod uit het assortiment. In het oog springend is de buiten opgestelde opblaasbare spuitcabine. Met zijn acht meter lengte ruim genoeg voor het meeste spuitwerk. Hoe handig dat is? Laat je verrassen op AMT Live.

CSW: Vernieuwde software CSW ontwikkelt sinds 1986 administratieve software voor de autobranche. AutomaaT is het bekende softwarepakket voor het universele garagebedrijf, waar TradeMate dat is voor automaterialenzaken. Op AMT Live informeert CSW je over de nieuwe mogelijkheden van beide pakketten. Eén van de vernieuwingen is het online klantenportaal. Een klant kan online een afspraak inplannen en ziet tevens wanneer er nog ruimte vrij is in de agenda. De onderhoudsgeschiedenis van zijn auto is inzichtelijk en daarnaast kan hij openstaande rekeningen direct via iDeal betalen. Met deze en andere vernieuwingen laat CSW je graag kennismaken op AMT Live.

‘LEER VAN TIPS & TRICKS’

Nerons: Kwaliteit en veiligheid “Motor- en scooterrijders behoren tot de meest kwetsbare weggebruikers, zodat wat ons betreft geen enkele concessie aan veiligheid en kwaliteit mag worden gedaan”, zegt Nerons. Zij zijn sinds de oprichting in de jaren 80 uitgegroeid tot een toonaangevende specialist in kleding, helmen en accessoires. Daarnaast verzorgt Nerons de reparatie van helmen en installatie van communicatiesystemen.

Motip introduceert een nieuwe lijn van 42 technische sprays. Van EGR Cleaner tot siliconensprays.

IDtools: Tools voor de toekomst IDtools is het bedrijf achter de iDuctor, een innovatieve tool voor precisieverhitting door middel van inductietechnologie. Diverse ijzerhoudende metalen kunnen hiermee van binnenuit worden opgewarmd. Kenmerkend voor inductieverhitting is dat hoofdzakelijk de buitenste constructiedelen worden verwarmd, in tegenstelling tot een gasbrander die alles tegelijk verhit. Door het verschil in temperatuur van de constructiedelen kunnen deze eenvoudiger worden losgemaakt. Deze techniek is bruikbaar voor vastzittende moeren, bouten, fusees, nippels, lagers en andere onderdelen. De iDuctor won al meerdere Innovatie-prijzen. Volkswagen onderzoekt in Duitsland of men deze tool zelfs standaard

Vastzittende moeren zijn simpel en veilig los te maken met de iDuctor van IDtools. Hoe simpel het werkt? Probeer het zelf op AMT Live. 31 oktober 2014 | AMT | 79

AMT-LIVE

THEMA RAI GT: Sleutelen aan Harley’s RAI-afdeling Gemotoriseerde Tweewielers (GT) behartigt de belangen van de Nederlandse importeurs van motorfietsen, motorscooters en brom- en snorfietsen en importeurs en grossiers van de daarbij behorende accessoires, onderdelen, werkplaatsinrichting en -gereedschappen. RAI GT neemt deel aan AMT Live met een aantal partners. Daaronder zijn Harley-Davidson, EM Parts, Govecs, Nerons, Motoria en Motana. Maak kennis met de motorfietstechniek, elektrische scooters, kleding, diverse onderdelen en technische toebehoren. Ofwel, een complete GT-beleving op AMT Live! Hieronder lees je wat zij je op AMT Live bieden.

Putoline Oil, leverancier van smeermiddelen en onderhoudsproducten presenteert op AMT Live de vernieuwde website met adviesdatabase.

Harley-Davidson: Volop motortechniek Harley-Davidson Benelux BV is de importeur voor alle Harley-Davidson merkartikelen voor de Benelux. Naast de Kennissessie, waarin je een kijkje in de keuken van de Harley-Davidson University neemt, is er veel te beleven bij de stand. Wat dacht je van een opengewerkt motorblok en een motor met een 600 Watt audio-installatie? Of van een opengewerkte motor om je de HD-techniek van vandaag te laten zien?

EM Parts: Win een fabrieksbezoek EM Parts is een internationale importeur en groothandel in motorﬁetsaccessoires, smeermiddelen, gereedschappen en werkplaatsinrichting. Vele producten van merken als Hazet, Scorpion, Momo en Redbrick levert EM Parts aan de motorﬁetsbranche. Op AMT Live ontdek je het complete aanbod smeermiddelen van Valvoline en de nieuwste productlijn Scorpion-uitlaten. Is er nog wat te winnen? Jazeker! Word dealer van Scorpion en maak kans op een bezoek aan de Scorpion-fabriek in de UK.

Putoline: Het juiste advies Putoline Oil is leverancier van een breed assortiment smeermiddelen en onderhoudsproducten voor uitsluitend gemotoriseerde tweewielers. Het is ook voor motorﬁetsen steeds belangrijker om de juiste motorolie te kiezen. Toch is het nog niet gebruikelijk om een adviesdatabase te raadplegen. Putoline Oil heeft er nu wel een beschikbaar. Daarin vind je niet alleen de juiste motorolie maar ook de juiste vulhoeveelheden voor veringscomponenten. Uniek voor deze branche. Op AMT Live presenteert Putoline Oil de vernieuwde website en vertelt je graag hoe dit assortiment een margebrenger kan zijn.

Govecs: Denk met ons mee! Govecs is een in Europa geproduceerde elektrische scooter, die geschikt is voor intensief gebruik. Diverse technieken in deze elektrische scooter worden ook gebruikt in elektrische auto’s. Denk aan het CAN-bus-systeem en de batterijtechniek. Tijdens AMT Live wil het team van Govecs graag in contact komen met autobedrijven om van gedachten te wisselen over samenwerkingskansen voor mobiliteitsoplossingen.

Govecs zoekt samenwerking met autobedrijven voor mobiliteitsoplossingen. De elektrische scooter is pas nog door Thuisbezorgd. nl geadopteerd als duurzame oplossing. 80 | AMT | 31 oktober 2014

Deze gerestaureerde BMW R80 krijgt op AMT Live een nieuwe eigenaar.

Motoria: Geeft een motor weg! Motoria is een groothandel en importeur van technische onderdelen voor de motorﬁetsenmarkt in Nederland en België. Zo levert Motoria alle merken motorbanden, slijten smeerdelen, en accessoires. Op AMT Live vertellen de technici van Motoria je meer over de techniek achter een onderdeel zoals de motorﬁetsband. Tijdens AMT Live reikt Motoria ook de gerestaureerde BMW R80 uit aan een van de gelukkige winnaars van de verlotingsactie gehouden onder klanten van Motor SN en Motoria.

Motana: Exclusieve producten Motana Benelux is gespecialiseerd in het leveren van slijtagedelen en accessoires voor de gemotoriseerde tweewielermarkt. Motana neemt de exclusief door Motana leverbare Benelux Oxford-producten mee naar AMT Live. Daarnaast kun je kennismaken met het volledige productassortiment met merken als Motul, DID, Yuasa, en NGK.

KOM KENNIS TANKEN OP AMT LIVE!

18+19

NOVEMBER

AUTOTRON ROSMALEN

Grossiers Management Training Voor jou als grossier hebben we een speciaal ochtendprogramma op de tweede dag van AMT Live (woensdag 19 november), de Grossiers Management Training. Clem Dickmann van Aumacon vertelt je alles over de toekomstige ontwikkelingen in de automotive branche en Jan Kraaijeveld (Slimstock) en Donald Houben (Consafe) vertellen je alles over voorraadoptimalisatie in het magazijn.

Programma

AMT Live programma

Woensdag 19 november 2014

Kennissessies aangeboden door AMT

09.00 - 09.30 uur 09.30 - 09.35 uur 09.35 - 10.00 uur 10.00 - 11.30 uur 11.30 - 11.50 uur 11.50 - 12.45 uur 12.45 - 13.45 uur 13.45 - 14.45 uur 15.00 - 21.00 uur

* Personeel en leiderschap * Klantvriendelijkheid * Slim omgaan met schadeverzekeringen * Live Diagnose tips uit de praktijk * De gevolgen van elektrische aandrijving * Marktontwikkelingen in de automotive branche

Ontvangst koffie en thee Welkom Toekomstige ontwikkeling automotive branche Voorraadoptimalisatie in het magazijn Pauze Voorraadoptimalisatie in het magazijn Lunch Servicelevel Agreements als Salestool Vervolg AMT Live programma op de vloer

Ronald Dingerdis Milo Berlijn Dick Kampen Jeroen Vertongen Arthur van den Heuvel Clem Dickmann

Technische kennissessies worden aangeboden door onze partners. Kijk voor meer informatie op www.amtlive.nl.

Inschrijven training Deelname aan deze training is geheel gratis. Schrijf je in via eventsamt@reedbusiness.nl onder vermelding van â&#x20AC;&#x2DC;Aanmelding Grossiers Management Trainingâ&#x20AC;&#x2122;. Vermeld je naam, bedrijfsnaam, functie en contactgegevens. De training vindt alleen doorgang als er voldoende aanmeldingen zijn.

Gratis toegang AMT Live Wil je daarna je programma vervolgen op AMT Live, maak dan gebruik van de kortingscode AMTGRS om je gratis in te schrijven. Inschrijven kan via www.amtlive.nl/inschrijven.

WWW.AMTLIVE.NL De Grossiers Management Training wordt mede mogelijk gemaakt door:

WERKPLAATS

WEGENWACHT KLAAR VOOR DE WINTER MET NIEUWE ACCUTESTER

Hoe test de Wegenwacht een accu? De Wegenwacht was toe aan een nieuwe accutester. Voornaamste reden, het oude apparaat kon geen EFB-accu’s doormeten. En als je dan toch vervangt, dan kun je maar beter iets kopen dat aan al je eisen en wensen voldoet. De keus viel op een aangepaste Midtronics MBC-5500. Hoe test de Wegenwacht daarmee?

‘ACCUPROBLEMEN ONTSTAAN VAAK DOORDAT DE ACCU ONVOLDOENDE WORDT GELADEN’

DOOR WIM RUBERG / FOTO’S WIM RUBERG

Met een accutester ‘van de plank’ kan de Wegenwacht niet uit de voeten. John van de Water (Coördinator technische opleidingen) legt uit waarom. “Om een accu goed te kunnen testen moet je de instructies van de accufabrikant volgen. Vaak komt dat neer op circa 18 uur laden, 6 tot 8 uur laten rusten en pas dan mag je meten. Die procedure kan een Wegenwacht uiteraard niet uitvoeren. Je kunt een gestrand Wegenwacht-lid moeilijk adviseren om een hotel te nemen in afwachting van de testuitslag.” Om die reden moest de software van de MBC-5500 worden aangepast. De Wegenwacht laadt namelijk lege accu’s in zeer korte tijd op, of liever gezegd bij. De accu is dan qua laadtoestand niet te vergelijken met een accu die 18 uur is opgeladen. Een standaard accutester zal dan het advies geven de accu te vervangen of om de accu eerst op te laden en dan opnieuw te meten. De software van de MBC-5500 is zo aangepast dat hij ‘begrijpt’ dat de accu kort is geladen. Overigens presenteerde Midtronics juist op de afgelopen Automechanika zijn splinternieuwe DSS 7000-tester. Dat apparaat kan in één minuut tijd de gezondheidstoestand van een ontladen accu bepalen. Meer daarover in het artikel over de Automechanika op pagina ... in dit nummer.

Halve dag cursus Met de komst van diverse nieuwe accutypen en intelligente laadsystemen is het stellen van een juiste diagnose moeilijker geworden, zelfs met een nieuwe accutester. Vandaar dat elke Wegenwacht een halve dag cursus krijgt

De stroomsterkte wordt aan de massakabel gemeten. Ook dan moet je nog oppassen, want er is maar één kabel die echt naar massa gaat. 82 | AMT | 31 oktober 2014

om te leren werken met de MBC-5500. Dat is niet overbodig. Er zijn nogal wat valkuilen. En diezelfde valkuilen kun je ook in de werkplaats tegenkomen. Overigens is de tester van de Wegenwacht vergelijkbaar met de EXP-1000, die aan het garagebedrijf wordt geleverd.

Vraag het de klant Communicatie met de klant, in geval van de Wegenwacht met het lid, is belangrijk. Van de Water stelt dat dit al 80% van de diagnose is. Is de accu leeg omdat er iets aan is blijven staan? Heeft de auto lang stil gestaan of wordt het voertuig uitsluitend voor korte ritten gebruikt? Waren er al eerder startproblemen? Zo maar een greep uit de vragen die helpen om een juiste diagnose te kunnen stellen. Verder kan een goede inspectie van de accu verhelderend werken. Gecorrodeerde of loszittende kabels, corrosie op de poolklemmen, vervuiling bovenop de accu en een te laag peil van het elektrolyt zijn regelmatig voorkomende oorzaken van startproblemen.

Extra gegevens invoeren Na de visuele controle moet de accutester worden aangesloten, waarna het apparaat een aantal vragen gaat stellen. De eerste vijf zijn speciﬁek voor de Wegenwacht en zitten niet in de standaard apparaten. Zo moet een Wegenwacht bijvoorbeeld de leeftijd van de accu invoeren. Die keuze is mede bepalend voor een correcte uitslag, want de software in het testapparaat gaat die accu als referentie gebruiken. Een compleet ontladen accu van vijf jaar oud zal bij een lage waarde worden afgekeurd terwijl een accu van

De stroomsterkte meten bij de pluspool? Niet aan te raden. Welke draad moet je hier nemen voor een goede meting?

WERKPLAATS

één jaar oud met diezelfde waarden het advies ‘laden’ krijgt. Ook als je die gegevens niet kunt invoeren, kun je ze wel in het achterhoofd houden.

Zes standaards Daarna volgen vragen die in de meeste accutesters zijn geprogrammeerd. Welk type accu is er gemonteerd (Normaal, AGM, Spiraal of EFB) en om welke accustandaard gaat het? Daar zijn er zes van. Bij de Europese Norm (EN), de SAE (Society of Automotive Engineers), de CCA (Cold Cranking Amps), de Deutsche Industrie Norm (DIN) en de IEC (International Electrotechnical Commission) moet de koudstartstroomwaarde (CCA) worden ingevoerd. De JIS (Japanese Industrial Standard) werkt met een combinatie van cijfers en letters waar een CCA-waarde aan gekoppeld is. Na het meten van de accutemperatuur kan de laad- en testcyclus beginnen. De Wegenwacht laadt een lege accu minimaal 5 minuten op. Bij voertuigen met een BMS (Battery Monitoring System) mag daarbij de negatieve laadklem niet op de accu worden gezet. Dat moet op een massapunt na de BMS module op de negatieve pool. Doe je dat niet, dan raakt het laadsysteem van slag. Het BMS blijft namelijk uitgaan van een lege accu en zal zijn best doen om, nadat de auto uiteindelijk gestart is, de accu (over)vol te pompen.

Wat kan er mis zijn? Aan de hand van de hoogte en het verloop van de laadstroom kan de tester een goed oordeel geven over de conditie van de accu. Als er met meer dan 14,5 volt, maar met minder dan 10 ampère wordt geladen, kunnen de accupolen vuil zijn. Ook kan de accu gesulfateerd zijn. De poriën van de platen in de accu zijn dan met loodsulfaat opgevuld. Daardoor wordt het plaatoppervlak afgeschermd en is laden

van de accu meestal niet meer mogelijk. Loopt het ampèrage maar langzaam op, dan is er sprake van ‘stratificatie’. Daarbij splitst het elektrolyt in de accu zich in zwavelzuur en water. Het zwaardere zwavelzuur zakt naar de bodem. Door de afwezigheid van zuur, doet het bovenste deel van de platen dan niet meer mee. Het onderste deel wordt juist overbelast. Stratificatie treedt op bij accu’s die regelmatig onvoldoende worden opgeladen (korte ritten) of bij een te lage laadspanning. Regelmatig bijladen kan stratificatie voorkomen! Bij een op zich goede accu loopt de laadstroom gelijkmatig

Accu’s testen is een schone én lucratieve taak voor het autobedrijf. De Wegenwachters van de ANWB namen er onlangs een nieuwe tester voor in gebruik. Wat kunnen we van hen leren?

Vijf accutypes Tot in de jaren 90 kenden we in auto’s uitsluitend lood/antimoon accu’s. Die kunnen al bij een lage spanning (13,4 tot 14,2 Volt) stroom opnemen. Nadelen zijn de hoge zelfontlading en het onderhoud dat ze vragen. Vanaf 1990 komt de hybride accu. Die heeft lood/calcium in de positieve plaat en lood/ antimoon in de negatieve plaat. Dit type accu heeft minder last van zelfontlading. De laadspanning moet tussen de 13,8 en 14,4 volt liggen. In 2003 doet de Sealed Maintenance Free (SMF) accu (calcium/calcium) zijn intrede. De positieve plaat is gelijk aan die van de hybridevariant, maar de negatieve plaat bevat lood/calcium. Dit type accu heeft een hogere laadspanning nodig:14,2 tot 14,7 volt. De meest recente generaties zijn de AGM (Absorbed Glass Matt) en EFB (Enhanced Flooded Battery) accu. Beide werken met een BMS (Battery Monitoring System). De AGM is zwaar, maar heeft weinig last van zelfontlading. Omdat hij slecht tegen warmte kan, is dit type accu meestal isolerend ingepakt, of op een koele plaats in de auto gemonteerd. De EFB-accu heeft iets meer last van zelfontlading, dan de AGM. Wel kan de EFB beter tegen een hogere temperatuur. Daardoor is plaatsing onder de motorkap mogelijk. EFB wordt vooral bij de kleinere auto’s met start-stop gebruikt. Voor zowel de AGM als de EFB ligt de laadspanning tussen 13,8 en 14,7 volt.

31 oktober 2014 | AMT | 83

WERKPLAATS

De klem van de oude accutester schoot soms van de accupool af. Dan moest de meting overnieuw worden gaan. Het nieuwe apparaat gaat gewoon verder waar het is gebleven. De positieve klem meet niet alleen de spanning, maar ook het percentage actief plaatoppervlak van de accu.

Vaak staat op accu’s met BMS een waarschuwing dat er op de minpool géén klem mag worden geplaatst.

Alles uit!

Ook aan de dynamo kun je herkennen of een laadsysteem een BMS heeft. DFM staat hier voor Digital Field Monitor.

‘BIJ INTELLIGENTE LAADSYSTEMEN WORDT DE ACCU MAAR VOOR 80% GELADEN’

De massaklem van de laadhulp moet bij auto’s met BMS op een geschikt massapunt worden aangesloten. Doe je het toch rechtstreeks op de minpool, dan raakt het laadsysteem van slag.

op. Is de laadstroom meteen al 60 ampère, blijft hij op dat niveau en wordt hij ook nog eens warm, dan is er sprake van kortsluiting. Dat kan in de accu zijn, maar ook in het voertuig.

Na het laden moet de accu eerst even tot rust komen. Dat wil zeggen het voltage moet op een constante waarde blijven staan. Daarna kan de accutest beginnen, waarbij de accutester rekening houdt met de net uitgevoerde laadcyclus. Daarvoor moeten alle (!) verbruikers zijn uitgeschakeld. Dat wil zeggen contact uit, de CAN-bus moet ‘slapen’ en de portieren, motorkap en koﬀerdeksel moeten op slot zijn. Bij keyless go moet de sleutel buiten bereik van de auto zijn. Ook eventueel aanwezige stroomverbruikers in stopcontacten of usb-aansluitingen moeten worden verwijderd. Dan twee minuten wachten om de restspanning weg te laten vloeien. Bij het testen is de uitslag niet altijd heilig. John van de Water weet dat SMF-accu’s waarvan nog maar een beperkt plaatoppervlak werkt en daarvan dan nog maar een deel

1. Zet verbruikers uit en motor stationair. 2. Zet verbruikers aan en motor stationair. 3. Met verbruikers aan, verhoog toerental voor 5 sec.

Testcyclus De Midtronics-tester loodst je gemakkelijk door de hele testprocedure heen. De lekstroom wordt niet met de Midtronics gemeten, maar met een nauwkeurige multimeter. De gemeten waarde wordt in de Midtronics ingevoerd.

84 | AMT | 31 oktober 2014

4. Verhoogd toerental gezien, terug naar stationair. 5. Verbruikers en motor uitzetten. Uitslag: ‘Accu OK + Laden’.

Een accu kan leegraken door lekstroom. Bij sommige auto’s moet de accu, zodra de minpool is losgemaakt, opnieuw worden ingelezen. Om dat te voorkomen plaats je één klem van de ampèremeter op de poolklem en zet je de meetpen op de pool. Meet je een heel klein lekstroompje? Bij een auto die dagelijks wordt gebruikt voor langere afstanden heeft dat geen gevolgen. Maar bij een auto die regelmatig lang stilstaat, zal de accu leeg raken. Ook hier is goede communicatie met de klant dus van belang.

WERKPLAATS

Wat zegt de teststrook? geladen is, toch nog te redden zijn. Ondanks dat de tester ‘vervangen’ aangeeft. “Zulke accu’s moeten wel eerst goed worden doorgeladen. Stuur je een klant weg met een onvoldoende geladen accu, dan kan de motor zelfs afslaan op het moment dat de elektrische stuurbekrachtiging of een andere stroomverbruiker voor een te grote spanningsval zorgt.”

Voldoende laden Accuproblemen ontstaan vaak doordat de accu onvoldoende wordt geladen. Dat kan zijn door een defect in het laadsysteem (te lage laadspanning) of het uitsluitend rijden van korte afstanden. Een laadspanning die maar een paar tienden te laag is, kan al voor problemen zorgen. Ook de intelligente laadsystemen kunnen een duit in het zakje doen. John van de Water licht toe: “Bij intelligente laadsystemen wordt de accu (AGM of EFB) in principe maar voor 80% geladen. De resterende 20% wordt aangevuld tijdens de regeneratieve laadperiode. Dat zijn de momenten waarop het voertuig afremt. Rijd je bijna uitsluitend korte stukjes met de verlichting en verwarming aan, dan neemt de conditie van de accu snel af.”

Werk aan de winkel Hier ligt een schone (en lucratieve!) taak voor het autobedrijf. Voer bij klantenauto’s tijdens een servicebeurt of een speciale (winter) actie, een accutest uit. Aan de hand van de uitslag kan je de klant adviseren de accu goed te laten doorladen om de conditie weer op peil te brengen. Lukt dat niet meer, dan is het advies: nieuwe accu. Zo voorkom je als garagebedrijf winterse startproblemen en ergernis bij de klant. Heeft de auto een intelligent laadsysteem en een trekhaak, vraag dan of de klant een caravan met ‘mover’ heeft. Volgens John van de Water komt het nogal eens voor dat de accu van de caravan door de auto deels wordt ‘leeggezogen’. Het laadsysteem ziet die tweede accu gewoon als één gecombineerde accu met die van het voertuig. De autoaccu redt het wel maar door de 80% ladingstoestand haalt hij de caravanaccu leeg en dan blijft er onvoldoende energie voor de mover over. Het plaatsen van een scheidingﬁlter lost dit probleem op.

Controle van het laadcircuit Nadat de accu is getest en eventueel vervangen door een exemplaar van de juiste soort, wordt het starten laadsysteem gecontroleerd. Dan blijkt het belang van de juiste invoer van de accuspeciﬁcaties. Tijdens het starten van de motor meet de MBC-5500 de startstroom. Vervolgens wordt, met ingeschakelde achterruitverwarming en verlichting, de laadspanning bij circa 2000 t/min gemeten. Bij voertuigen met een lood/antimoon of hybride accu moet die tussen 13,8 en 14,4 Volt liggen. Bij de SMF-, EFB- en AGM-accu’s moet de laadstroom tussen 14,2 en 16,0 Volt liggen. De laadstroom moet groter zijn dan 20 ampère.

Hoe staat het met de multi-V-riem? John van de Water geeft een praktische tip: “Een lage laadspanning hoeft niet per se te wijzen op een defect in het laadsysteem. Soms is de multi-V-riem de oorzaak. Die riem

De testuitslag van een jonge accu die voor startproblemen zorgde. Van boven naar beneden de gemeten spanning en CCA. Daaronder de ingevoerde CCA. Daaruit blijkt dat de accu nog maar 70% van zijn startstroom levert. Het accutype is ‘normaal’ ofwel standaard. De vier volgende regels zijn specifiek voor de Wegenwacht-tester. Gezien de leeftijd wordt een laadadvies gegeven. Het laadsysteem is OK. De SOC (State of Charge) is 50%. De startmotortest (spanning, stroom en tijd) laat een, voor deze accu, normaal beeld zien. De ‘Loop Ohms’ zeggen iets over de inwendige weerstand van het startcircuit. Tijdens het starten wordt de spanningsdip en de aanloopstroom gemeten. Die spanning wordt door de stroom gedeeld en de uitkomst wordt uitgedrukt in Loop Ohms. Minder dan 20 is goed, van 20 tot 30 is een ‘grijs’ gebied. Boven de 30 is controle van het startcircuit gewenst. Het laadsysteem werkt, zonder en met ingeschakelde verbruikers, naar behoren. Ook de rimpelspanning is goed. Als die te hoog is, kan er een defect aan de diodes van de dynamo zijn, of is er een beschadiging aan de stator. De lekstroom is 0 mA. Die waarde is aan de hand van een meting met de multimeter ingevoerd. De meettang van de Midtronics meet dergelijke kleine waardes niet. De lekstroom moet in principe onder 50 milliampère blijven. Bij grote accu’s mag dit iets meer zijn.

‘SOMS IS DE MULTIV-RIEM OORZAAK VAN EEN TE LAGE LAADSPANNING’

In de MBC-5500 is een temperatuursensor opgenomen. De gemeten waarde is medebepalend voor het testresultaat. maakt namelijk niet meer het snerpende geluid van een versleten v-snaar. Soms komen we riemen tegen die zo ver versleten zijn, dat ze zelfs de groeven in de poelies hebben beschadigd. Daarom het advies om bij een lage laadspanning (14,1-14,2 Volt) de multi-V-riem een beetje nat te sproeien met een plantenspuit. Zakt de laadspanning, dan moet de riem worden gespannen of vervangen. In sommige gevallen geldt dat ook voor de poelie van de dynamo.” Aan het einde van de test maakt de Wegenwacht een printje met de uitslag. Dat krijgt het lid mee. De data wil de Wegenwacht in de toekomst gaan opslaan. Zo ontstaat een databank waarmee sneller en gerichter diagnoses kunnen worden gesteld.

meer weten

De juiste accuservice

Zo maar een nieuwe accu uit het rek pakken is er niet meer bij. Elke auto heeft zijn specifieke type nodig. Meer over het belang daarvan lees je op www.amt.nl/10-2014.

31 oktober 2014 | AMT | 85

AMT ADVERTORIAL

Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center samen op AMT Live

Dieselspecialisten willen inspireren Da’s verrassend! De twee grootste dieselspecialisten van Nederland, Diesel Büchli in Harderwijk en Terlouw Diesel Center in Mijnsheerenland, presenteren zich samen op AMT Live. Op één stand!

Twee concurrenten gezamenlijk op één stand tijdens AMT Live? Verbazingwekkend? Hans Gerrits (Diesel Büchli) en Peter Terlouw (Terlouw Diesel Center) vinden van niet. Ze zijn collega-dieselspecialisten en beide dealer van Bosch, Delphi, Denso, VDO, Stanadyne en Yanmar. Bovendien kennen ze elkaar al van hun studententijd. Hans Gerrits: “Beide bedrijven hebben vaak met dezelfde kwesties te maken, omdat ze met dezelfde techniek te maken hebben.” Peter Terlouw: “Door samen op te trekken bereiken we meer, maar we blijven twee verschillende bedrijven met elk een eigen identiteit. Op AMT Live willen we graag samen de autobranche inspireren.”

RUIL IS DUURZAAM BOSCH BDC PREMIUM De actualiteit van de gezamenlijke presentatie ligt mede in het feit dat beide bedrijven over het ‘BDC Premium’-predicaat van Bosch beschikken. Gerrits en Terlouw willen op AMT Live laten zien dat ruilproducten geen opgekalefaterde gebruikte onderdelen zijn. Terlouw: “De kwaliteit van ruildelen, en zeker die van Bosch BDC Premium, is dermate hoog dat het zich kan meten met nieuw.” Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center beschikken dan ook beide over goedgeschoold personeel, speciaalgereedschap, testbanken en stofarme ‘cleanrooms’. Ze werken volgens strenge fabrieksprocedures, waarbij alleen originele Bosch onderdelen voor Bosch-producten worden gebruikt. Gerrits: “Bosch geeft twee jaar garantie op alle ruil hogedrukpompen en injectoren, die Terlouw of Büchli geproduceerd hebben; niet alleen op de vervangende Bosch-onderdelen, maar op het hele product. Vanwege de bewezen kwaliteit mogen wij de ruildelen verpakken in het Bosch BDC Premium-doosje.”

Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center willen inspireren op AMT Live door de mogelijkheden van ruildelen onder de aandacht te brengen. Gerrits: “In de toekomst zullen bedrijven en consumenten anders gaan denken over de wegwerp- en de consumptiemaatschappij. Duurzaamheid en hergebruik zullen nieuwe kernwaarden worden en daarin spelen ruilproducten een belangrijke rol.” Daarom is het BOVAG-predicaat Erkend Duurzaam ook belangrijk. Terlouw: “De kernactiviteit van ons soort bedrijven is op zich al duurzaam. Door commonrailpompen, verstuivers en pompverstuivers te herproduceren zijn minder grondstoffen nodig, voorkom je onnodige productie en afval, maak je gebruik van lokale arbeid en heb je minder logistiek nodig. Het resultaat is een product dat zich kwalitatief kan meten met de beste nieuwe producten.” Naast Bosch hebben beide bedrijven een compleet assortiment ruildelen van Delphi, Denso en VDO op de plank liggen.

GEBRUIK DE SPECIALIST Onderhoud en reparaties zijn aardig te plannen. Diagnoseklussen doorgaans niet, waardoor de werkplaatsplanning in het honderd loopt. Gerrits: “Een garagebedrijf dat na twee uur zoeken geen sluitende diagnose heeft gesteld, kan er beter een specialist bij halen. Wij richten ons op de dieperliggende oorzaak om de klacht blijvend te verhelpen.” Terlouw begrijpt dat garagebedrijven liever alleen werk uitbesteden als het druk is. Terlouw: “Maar ook in rustige tijden heb je niets aan zoekuren die je niet in rekening kunt brengen.” Diesel Büchli en Terlouw Diesel Center zullen garagebedrijven op AMT Live voorrekenen dat je aan uitbesteden meer geld kunt verdienen, dan aan doormodderen. Ook zullen ze hun herproductie- en diagnosevaardigheden tonen. Laat je inspireren.

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

TECHNIEK

BLIK IN DE TOEKOMST OP IAA BEDRIJFSWAGENSHOW

Van chauffeur naar transportmanager

Euro 6 heeft bij alle belangrijke merken compleet nieuwe truckgeneraties opgeleverd. Vandaar dat de vraag op de belangrijkste bedrijfswagenshow IAA ditmaal was: hoe nu verder? Met als kortst samengevat antwoord: nog meer elektronica en automatisering. En dat gaat het chauffeursberoep behoorlijk veranderen.

DOOR PETER FOKKER / FOTO’S FABRIKANTEN

Mercedes-Benz trapte al voor de persdagen af met een complete Future Truck (zie AMT 9), op de show stelden ook toeleveranciers als ZF en Delphi een ‘toekomsttruck’ voor. Volkswagen hield het op meer concreet toekomstnieuws met de TriStar-studie, vooruitkijkend naar de nieuwe generatie Transporter die komend jaar verschijnt. Op zich een belangrijke primeur, gezien het grote aandeel dat de Transporter al zo lang heeft in lichte bedrijfswagens. Maar de grootste aandacht gaat op de IAA-show altijd naar het zware werk. En daar was de blik sterk op de verdere toekomst gericht. Waarin nieuwe regels een niet onbelangrijke rol spelen, zoals de komende verplichting om op trucks een rijbaanbewaking en een automatisch noodremsysteem te hebben. Plus de vraag wat er komt na de Euro 6-uitlaatgaseisen, waarbij algemeen wordt aangenomen dat het dan zal gaan om beperking van CO2-uitstoot, dus van het brandstofverbruik.

Autonoom rijden Zowel de toekomsttruck van Mercedes als de showopstelling van Delphi stonden zwaar in het teken van geautoma-

tiseerd rijden, waarvoor rijbaanbewaking en AEB automatische noodrem de eerste aanzet vormen. Of misschien beter gezegd de tweede, want vooruitziende systemen die de aandrijﬂijn optimaal regelen voor de te rijden route zijn er al, zoals bijvoorbeeld ook Bosch en ZF tonen. Op basis van navigatie houden ze rekening met hellingen en wegsituaties, om daarbij automatisch de beste versnelling en motorbelasting te kiezen. Wat dan zomaar 5 tot 10 procent brandstofverbruik kan schelen. Intelligente cruise control die vanzelf in het verkeer voldoende afstand houdt en de snelheid aanpast is evenzo niks nieuws meer. Tel daar automatisch remmen in noodsituaties bij op, en bewaking dat de truck in zijn rijbaan blijft, dan zijn we al een eind op weg naar autonoom rijden. Delphi wijst er ook bij de bedrijfswagens al op dat ze vanaf 2016 communicatiesystemen gaan leveren voor ‘Car2X’, contact tussen voertuigen onderling, en tussen voertuig en infrastructuur. Dan gaat het wel over personenauto’s van General Motors, maar alle truck-toekomstvisies zeggen dat ook het zware verkeer ‘connected’ zal zijn. Verbonden met internet, en op termijn ook met Car2X-systemen. Waarmee de pure bediening van de truck nog verder geautomatiseerd wordt. Delphi nodigde trendbureau Roland Berger uit voor zijn

Zo ziet Mercedes-Benz de gestroomlijnde truck van de toekomst, die in 2025 in staat zou zijn tot autonoom rijden. Merk op dat de buitenspiegels plaats maken voor camera’s die minder luchtweerstand geven, een trend die nu ook bij personenauto’s speelt.

88 | AMT | 31 oktober 2014

TECHNIEK

De trucker van de toekomst zou in een soort luxe kantoor zitten, en kan achter het stuur van de autonome truck aan het transportmanagement werken op zijn tablet.

der. Wat het chauﬀeursvak wel interessanter maakt voor de met elektronica opgevoede jeugd.

Brandstofcel en stoommachine

Zo moet ie worden, de volgende Transporter-generatie die Volkswagen volgend jaar gaat introduceren, als je het laadbakje en de anderhalve cabine van de TriStarstudie even wegdenkt. persconferentie, Norbert Dressler van dat bureau voorspelde 270% omzetgroei tot 2025 voor ‘connected’ systemen. Hun visie op autonoom rijdende trucks: “Voor 2020 deels geautomatiseerd rijden, voor 2025 automatisch rijden op snelwegen en pas na 2030 trucks die helemaal automatisch kunnen rijden.” Voortgaande automatisering van het rijden geeft de chauﬀeur meer vrijheid andere dingen te doen, met de intrede van internet in de cabine kan hij zijn ritten en leveringen beter regelen, en continu in contact staan met de thuisbasis. Vandaar de kop van dit artikel, de trucker zal veel meer transportmanager moeten worden dan truckbestuur-

Klinkt allemaal uitdagend, net als de uitspraak van Delphi’s techniekchef Jeﬀ Owens dat de rekenkracht in truckelektronica over tien jaar met 1000% toegenomen zal zijn. Maar hebben we ook praktische voorbeelden? Wat betreft verbruik en schoner uitlaatgas is de vooruitblik dat over de hele wereld common rail inspuiting de overhand krijgt. Delphi presenteert zijn F2 common rail-familie, met inspuitdrukken tot 2700 à 3000 bar, een nieuwe DFI 21 injector voor 2016, en daarnaast een HPDi gasinjector. CNG als alternatief voor diesel heeft kansen, zegt Owens, meer dan hybridisering. Waarop bureau Roland Berger inhaakt: “Hybride is te duur, alleen in speciale toepassingen kan het wat zijn, we voorspellen een aandeel dat groeit van 2 naar 4%.” Bosch ziet dan ook naast hybridisering een andere mogelijkheid, warmteterugwinning. Ze presenteren een systeem om met uitlaatwarmte een stoommachine aan te drijven. Niet helemaal letterlijk met stoom, het werkend medium is ethanol dat een stuk vlotter verdampt dan water. Het is een gesloten kringloop, zoiets als een airco, waarin ethanol met uitlaatwarmte wordt verdampt en op druk gebracht. Zo wordt een turbine aangedreven die direct aan de krukas gekoppeld kan worden, of nevenaccessoires kan aandrijven zoals een generator. De ethanol condenseert na gedane arbeid, en het proces begint opnieuw. Met een jaar of vier

Delphi presenteert zijn F2 common rail-systeem in drie varianten, voor lichte tot zware motoren, en rekent dat ook buiten Europa en de VS roterende pompen gaan verdwijnen.

‘CONNECTIVITEIT KAN HET TEKORT AAN CHAUFFEURS VERMINDEREN’

31 oktober 2014 | AMT | 89

TECHNIEK Dit is de Bosch-stoomturbine, werkend op uitlaatwarmte en mogelijk een vervanger voor de generatoraandrijving vanaf de krukas.

‘BOSCH PRESENTEERT EEN SYSTEEM OM MET UITLAATWARMTE EEN STOOMMACHINE AAN TE DRIJVEN’

zou het in productie kunnen komen, denkt Bosch. Een modern alternatief zien we ook bij Eberspächer, voor het aggregaat op koeltrucks en de algemene stroomvoorziening. Ze werken daarvoor een 3 kW brandstofcelsysteem uit dat op diesel draait. Met hoger rendement (40%) dan een traditioneel dieselaggregaat, veel schoner uitlaatgas en minder geluid. Voorziene productiedatum: 2017.

Optimaliseren

ZF op overnamepad Naast besturingen en automatisering, even een zijstap. Kort voor de show kondigde ZF een overeenkomst aan om de Amerikaanse branchegenoot TRW over te nemen, als alle benodigde toestemmingen afkomen in 2015. Vooral de elektronische veiligheidssystemen van TRW vindt ZF interessant, maar die partner maakt ook stuursystemen. Zodoende besloot Bosch alle aandelen van ZF Lenksysteme over te nemen, dat wil zeggen de helft die ZF had. Technisch gezien verzorgde ZF de mechanische stuurdelen en Bosch het elektronisch gedeelte. Nu krijgt Bosch dus een compleet bedrijf in stuurinrichtingen, terwijl ZF voor de elektronica TRW krijgt. Het moet allemaal nog afgerond worden, dus hoe het er precies komt uit te zien, blijkt pas komend jaar.

90 | AMT | 31 oktober 2014

Nu er voor ongeveer elke truck nieuwe Euro 6-motoren zijn, getrimd op schoon én zuinig, moet verdere brandstofbesparing komen van de details. Daarvoor schuift Wabco zijn uitschakelbare luchtcompressor naar voren, die alleen meedraait als er druklucht gebruikt wordt. Wabco denkt ook aan de trailer, waarvoor ze al (in Nederland uitgevonden) Opti Flow-stroomlijnpanelen hebben voor de zijkant van trailers. Daarbij komt nu een Opti Flow-oplossing voor de achterzijde, inklapbare spoilers die in de nieuwste wetgeving toegestaan zijn achter de maximale trailerlengte. De toekomstvisie van ZF bevat een TraXon-hybridetransmissie, gekoppeld aan ServoTwin-besturing met elektrisch ondersteunde bekrachtiging en Openmatics-telematica. Met de elektromotor in de automatische transmissie kan een truck-trailercombinatie op afstand bestuurd worden voor manoeuvreren bij in- of uitladen. Zonder dat de dieselmotor loopt, dus schoner en stiller. Zulk parkeren-op-afstand met een tablet of smartphone als bediening zagen we eerder van ZF voor personenwagens. Elektrische regeling van de bekrachtigde besturing is tevens een nieuwtje bij tedrive. Hun iHSA-module kan gekoppeld worden aan traditionele hydraulisch bekrachtigde besturing van trucks en bussen. Hiermee kan de bekrachtiging gebruikt worden voor automatische stuuruitslagen, door per elektromotor het stuurventiel te bedienen dat normaal alleen op draaien aan het stuurwiel reageert. Het voordeel is duidelijk, automatische stuuringrepen door elektronica worden mogelijk. Van zijwindcompensatie, via vanzelf binnen de rijbaan blijven, tot automatisch sturen en stoppen bij een bushalte.

Het stroomfabriekje van Eberspächer reformeert diesel zodat die samen met lucht in brandstofcellen verwerkt kan worden. Er zou al samenwerking zijn met ‘een grote truckfabrikant’ om dit uit te ontwikkelen. vooruit kunnen, ideaal voor servicewagens waarmee op locatie diagnose gesteld wordt. Er zal ook in de ‘connected truck’ samenwerking moeten zijn. De chef van Bosch’ automotive afdeling Dirk-Henning Scheider voorziet dat eind volgend jaar elke truck een internetverbinding zal hebben. Dan zal hij ook wel doelen op tablets en smartphones die de chauﬀeurs bij zich hebben. Daarvoor heeft Bosch binnenkort mySpin, dat de apps van een smartphone kan afbeelden op een dashboard-display. Dit jaar voor personenauto’s, “maar het kan net zo goed in bedrijfswagens gebruikt worden”, aldus Scheider. Delphi heeft ook gedacht aan persoonlijke elektronica, en laat een dashboard zien met een vak waarin die apparatuur draadloos (inductief) opgeladen kan worden. Leg je mobieltje in het vak, dan wordt hij vanzelf geladen. Net als bij personenwagens is de toekomst aan beeldschermen in het dashboard, in plaats van metertjes. Alleen zo kunnen meldingen van alle waarschuwings- en informatiesystemen overzichtelijk gehouden worden. Waartoe er nog meer elektronica wordt toegevoegd, die beslist welke weergave op welk moment het belangrijkst is, zodat het dashboard alleen dat laat zien wat nuttig is.

Iedereen connected In samenwerking presenteerden Wabco en Würth het mobiele W.Easy Trailer Power-testapparaat. De handheld tester dient voor diagnose van alle elektra op een trailer, bij de verlichting en signalering kan ook die van de trekker getest worden. Het apparaat werkt op een batterij en zou acht uur

Handige tester van WabcoWürth om het elektriciteitsnet van trailers te controleren, met 12 of 24 volt, ook voorzien van een foutcodelezer, voltmeter en ampèremeter.

Launch werkplaats equipment, topkwaliteit en betaalbaar. Launch X-431 Pro3 diagnosesysteem.

Het meest professionele diagnosesysteem voor de minste investering Ŕ High-speed diagnosesysteem met internet connectiviteit Ŕ Draadloze communicatie tussen de X-431 PRO3 en de 16 polige OBDII DBS Car connector Ŕ Ingebouwde camera met foto & video-functie Ŕ Uitgerust met Wi-Fi en Bluetooth Ŕ Alle functies van een Android 10,1 inch tablet

€ 2.250,00 excl. BTW incl. alle OBDI connectoren

Ŕ Uitgebreide diagnose software voor bijna alle Europese, Aziatische en USA automerken met grote hoeveelheid aan functies Ŕ Reparatie tips inclusief verwijzing naar diverse links en online portals

1e Tussendijk 17 5705 CG Helmond Tel. 0031 (0)492 525 717 info@aa-equipment.nl www.aa-equipment.nl

Ontdek het totaalconcept van Gates voor de aandrijving

GARANTIE

Kits voor volledig onderhoud van de aandrijving Om uw klanten een betrouwbaar synchroon aandrijvingssysteem te garanderen, biedt Gates een gamma van PowerGrip® Kits aan die, afhankelijk van de toepassing, één of meerdere distributieriemen, spanrollen, meelooprollen, een montage-instructie, een kilometersticker en andere onderdelen bevatten. Gespecialiseerde installatietools Om te garanderen dat de installatie op een correcte manier en volgens de instructies van de autofabrikant gebeurt, moet de juiste tool gebruikt worden. Als specialist in aandrijfsystemen biedt Gates daarom ook een gamma professionele tools aan die een perfecte installatie garanderen. Garantiesysteem Om de garage nog meer ondersteuning te geven, biedt Gates nu ook een uniek garantiesysteem aan. Bij een Gates PowerGrip® Kit geinstalleerd met behulp van de overeenkomstige motorspecifieke installatietool en van de bijgevoegde montagehandleiding, biedt Gates een garantie voor een termijn van 4 jaar*.

*) Meer weten over ons uitgebreide garantiesysteem of onze trainingsmogelijkheden? Bezoek ons tijdens AMT Live 2014 op 18 en 19 november in Rosmalen

POWERING PROGRESS™

WAECO AirCon Service Center

jubileum actie

YEAR

S 1974 2014

Nu tijdelijk bij aanschaf van een AirCon ASC 2000 / -2500 of -3000 servicestation:

" " T.w.v:

â&#x201A;Ź 270

Volautomatisch airco serviceapparaat. Opslagcapaciteit: 21 kg

Low Emission. Opslagcapaciteit: 16 kg

Volautomatisch airco serviceapparaat. opslagcapaciteit: 30 kg

Artikelnr: 8885200063

Artikelnr:8885200095

Artikelnr:8885200080

â&#x201A;Ź 3.995,-

â&#x201A;Ź 4.535,-

â&#x201A;Ź 5.295,-

NU: â&#x201A;Ź 3.395,-

NU: â&#x201A;Ź 3.855,-

NU: â&#x201A;Ź 4.550,-

Actie is geldig tijdens AMT Live, 18 en 19 november 2014.

www.airconservice.nl Dometic Benelux B.V. Ecustraat 3 4879 NP Etten-Leur Tel: 076 50 29 000 Email: info@dometic.nl

Rondje Automechanika TREND: MEER TECHNISCHE INFO VOOR DE WERKPLAATS

De Automechanika in Frankfurt is dé beurs voor de Europese automotive aftersalesmarkt. Hier presenteren alle grote en ook veel kleinere leveranciers van onderdelen en werkplaatsequipment hun innovaties voor de werkplaats. AMT maakte een rondje door de hallen. Opvallende trend: meer en betere technische informatie voor het onafhankelijk autobedrijf. DOOR ERWIN DEN HOED EN PAUL JANSSEN / FOTO’S AMT EN FABRIKANTEN

94 | AMT | 31 oktober 2014

PRODUCT Gates helpt universeel autobedrijf Gates gebruikte de Automechanika om internetplatform GatesTechZone.com te presenteren. Allereerst is de website een uitgebreide catalogus. Je vindt er de micro-V- en distributieriemen voor alle voorkomende auto’s, los of in kits, maar je vindt er ook slangen, thermostaten en vuldoppen. Heel mooi, maar ‘TechZone’ is meer. De site geeft uitgebreide montage-instructies. Natuurlijk wordt daarin verwezen naar het nodige speciaalgereedschap. En: Wie dat gebruikt, breidt de garantie op de Gates vervangingsdelen uit van twee naar vier jaar. Ook nuttig is het diagnosedeel op de GatesTechZone-site. Wat kun je allemaal aﬂezen aan de conditie van een riem? En wat aan die van een spanrol of krukastrillingsdemper? En hoe zie je of een vrijloop dynamopoelie nog goed functioneert? Je vindt het hier. En dan is er nog het deel met technische tips. Dat bevat pdf’s met voertuigen productspeciﬁeke technische bulletins. Waar moet je op letten bij vervanging van de distributieriem bij die ene VAG-, Opel- of Renault-motor. Nog veel praktischer: als je je registreert op GatesTechZone krijg je nieuwe bulletins in het vervolg netjes in je e-mail.

TMG: Licht, snel en betaalbaar wielen tillen BMW X5, standaard wiel, 19” met runﬂat, wat weegt dat? “34 kg”, weet Ralph Dubbeldam van TMG. “En een beetje chique 21”-wiel voor die auto komt zomaar op 45 kg.” Hoe lang gaat je rug mee als je regelmatig zulke wielen moet wisselen? Vroeg Dubbeldam zich af. Nou hoeft dat ook niet, want er zijn diverse systemen in de handel die de autotechnicus dit tilwerk uit handen nemen. “Klopt, maar die werken met pneumatiek of hydrauliek en accu’s. Dat maakt ze duur en omslachtig.” Dubbeldam wilde een simpeler systeem

Dankzij twee gasveren werkt de wiellifter snel, gemakkelijk en zonder inspanning.

Alles bij de hand met GatesTechZone: productcatalogus, montage-instructies, probleemdiagnose en technische bulletins.

dat toch arbo-vriendelijk, snel, betaalbaar en veilig is. TMG ontwikkelde dat, vroeg er patent op en werd er zelfs ﬁnalist voor de innovatieprijs mee op de Automechanika. Vanaf eind dit jaar staat de TMG-wiellifter in de Toolspecial-catalogus. Ook aan de prijs vertil je je niet: € 399,-.

Bosch schetst toekomstig autobedrijf “Hoe meer elektronica er in een voertuig zit, hoe meer behoefte er is aan de juiste diagnoseapparatuur”, zegt HansPeter Meyen, verantwoordelijk voor diagnose en ontwikkeling bij Bosch. Bosch speelt in op de toekomst waarin het gewoon wordt dat voertuigen hun ‘gezondheidstoestand’ doorgeven aan de werkplaats. Pech onderweg moet zo voorkomen worden. En omdat de werkplaats gegevens van het voertuig op afstand kan bekijken, is het mogelijk om eventuele onderdelen al te bestellen. Om de autotechnicus te ondersteunen biedt Bosch augmented reality met reparatieadviezen. Hoe dat werkt? Als de autotechicus de camera van zijn Bosch DCU-tablet op de motorruimte richt, toont de tablet adviezen in het videobeeld. Reparatiehandboeken worden daarmee overbodig. Augmented reality biedt ook voordeel bij werkzaamheden aan onderdelen die lastig toegankelijk zijn. Bekabeling in het dashboard geeft de tablet bijvoorbeeld als 3D-afbeelding weer. Om te zorgen dat de informatie up-to-date blijft, wordt de data uit de cloud gedownload.

‘HOE LANG GAAT JE RUG MEE ALS JE REGELMATIG ZULKE WIELEN WISSELT?’

Werkplaatshandboeken behoren tot het verleden met de augmented reality-toepassingen van Bosch. De Duitse fabrikant werkt nog aan deze ontwikkeling. 31 oktober 2014 | AMT | 95

Midtronics: Accu’s testen anno nu

Nieuwe voertuigen met nieuwe technieken en nieuwe accutypes vragen om een nieuw soort accutester: de DSS-7000.

‘95% VAN DE GARANTIECLAIMS IS ONTERECHT. ONDERDELEN GAAN STUK DOOR VERKEERDE MONTAGE’

96 | AMT | 31 oktober 2014

‘Charge + Retest’. Dat is een veel voorkomende uitslag van een accutest. Vervelend, want eigenlijk wil je direct weten: ‘vervangen of laten zitten’. Met de nieuwe Midtronics DSS-7000-tester kun je die beslissing wel vaak snel nemen. Na een laadtest van 1 minuut geeft het apparaat uitsluitsel en weet je of deze accu vervangen of alleen geladen moet worden. Een tweede verschil met de traditionele tester is dat de DSS-7000 niet alleen de koudstartstroom bepaalt, maar ook de reservecapaciteit. Die is belangrijk voor auto’s met start-stopsysteem. De accu in zo’n auto moet namelijk ook nog voldoende koudstartstroom kunnen leveren als hij eerst een tijdlang een serietje accessoires en elektrische systemen aan de praat heeft moeten houden. Verder lijkt de DSS-7000 helemaal niet op een traditionele accutester. Hij bestaat uit een base-unit, die je aansluit op de accu, en een tablet, waar je vrij mee rondloopt. En op die tablet zet Midtronics een aantal apps. Midtronics maakt ze op maat voor bepaalde automerken, en er is een variant voor universele bedrijven. Zo is er bijvoorbeeld een app voor een aﬂeveringstest, maar ook een voor accuvervanging. Daarmee helpt de DSS-7000 bij de voertuigherkenning en loodst hij de autotechnicus stap-voor-stap door het proces. Belangrijk, want in de moderne auto moet het batterijmanagement weten dat de accu vervangen is. Ook nuttig: de DSS-7000 houdt per voertuig een historie bij en kan een testresultaat direct naar de receptie of de klant mailen.

Tenneco: Technische info voor iedereen

Hoe vervang je een roetfilter? Of: Hoe controleer je schokdempers? Tadis geeft autotechnici praktische tips. En die zijn Nederlandstalig.

Problemen voorkomen met ContiTech “95% van alle garantieclaims is onterecht”, zegt ContiTech. “Onderdelen gaan kapot door verkeerde montage. Wij bieden daarom trainingen voor autotechnici.” En ContiTech doet meer om montagefouten te voorkomen. Zo breidt de fabrikant zijn productaanbod uit met complete distributieriemkits. Die bevatten een riem, een waterpomp en eventuele span- en omlooprollen. “De autotechnicus heeft dan alle benodigde onderdelen bij de hand. Bovendien weten we dat de onderdelen aan de kwaliteitseisen voldoen en voor elkaar gemaakt zijn. Dat voorkomt problemen”, zegt Markus Pirsch, marketing manager bij de ContiTech Power Transmission Group. Op de Automechanika presenteerde ContiTech Multi-V-riem-kits. Met ongeveer 100 kits dekt ContiTech een groot deel van populaire automodellen af. Een multi-V-riem of spanner die niet op tijd vervangen wordt, kan schade aan de distributieriem veroorzaken. Dat leidt tot motorschade. Wie vragen heeft over de producten of montageadvies wil, kan op de vernieuwde PIC-website (Product Information Center) terecht. Op www.contitech.de/ aam vind je de informatie.

Tenneco presenteerde Tadis. Dat staat voor Technician’s Advanced Digital Information System. Op de Tadis-website kan iedereen terecht voor meer informatie over de producten van Tenneco: Walker-uitlaatsystemen en Monroe-schokdempers. Registreren is gratis en kan via http://ta.tenneco-emea.info/. Eenmaal ingelogd kun je kiezen uit: productinformatie, technische gegevens, diagnosetips, installatietips, speciaal gereedschap, technische video’s Naast distribuen technische artikelen. Autotechnici tieriemkits biedt vinden er alle relevante informatie ContiTech nu ook voor het stellen van diagnose en monmulti-V-riem-kits tagehandleidingen. Tenneco bundelt aan. Zo heb je altijd de informatie over de producten, alles bij de hand en waardoor het systeem vele tientallen voorkom je gevolgpagina’s bevat over uitlaatsystemen schade. en schokdempers. En Tenneco vult alle informatie aan met technische video’s. In AMT 9 kwam Tadis al aan bod, toen was het maar in een paar talen beschikbaar. Op de Automechanika presenteerde Tenneco de Nederlandstalige versie van Tadis. Kijken dus!

FIAT - ALFA - LANCIA

AUTOMATERIALEN

GROOTHANDEL

IMPORT - EXPORT

Magneti Marelli accu’s Voor Fiat, Alfa Romeo en Lancia onderdelen belt u 058-294 8970 of neem een kijkje op www.Buren-Hallum.nl Buren Hallum Automaterialen | Edisonstraat 18A | 8912 AW Leeuwarden

UW UITLIJNSERVICE EQUIPMENT I ONS WERK

Oskamp Equipment

NIEUW PROLINE C484RC-2

NIEUW HUNTER PROLINE

BEURSPRIJS € 7.995,-

HUNTER PROLINE 3D

BEURSPRIJS € 9.950,-

BEURSPRIJS € 14.900,-

ERVAAR ONZE NIEUWE HUNTER WHEEL ALIGNMENT PRODUCTLIJN NEEM CONTACT OP VOOR EEN VRIJBLIJVENDE DEMONSTRATIE Oskamp Equipment - T + 31 318 648345

ar ,5 ja ist 2 1 l A al peci uw s

info@oskamp-equipment.nl

www.oskamp-equipment.nl

STARTRANS Quality transmissions

Ɣ VERSNELLINGSBAKKEN Ɣ KOPPELOMVORMERS Ɣ KLEPPENBLOKKEN BEL ONS GERUST VOOR INFO: Tel. (0318) 590 991

www.startrans.biz Ɣ info@startrans.biz

PRODUCT Kroon-Oil vindt juiste olie Welke olie moet er in een Audi A6 2.0 TDI uit 2006? Olie opzoeken kun je eenvoudig aan de hand van een kenteken doen. Maar wat als je het kenteken niet bij de hand hebt? Kroon-Oil vergemakkelijkt het zoeken met een enkele zoekbalk. Hoe dat werkt? Voer ‘A6 2006 2.0’ in en Kroon-Oil toont direct de zoekresultaten. Klik er een aan en zie meteen het resultaat: Helar SP 5W-30 LL-03 is geschikt voor deze auto. Automerk, -type, motorisering en bouwjaar selecteren in verschillende dropdown-menu’s behoort tot het verleden. Opzoeken aan de hand van het kenteken blijft natuurlijk ook gewoon mogelijk.

Ten: Moderne roetmeter

‘IS HET ROETFILTER DEFECT? MET DEZE ROETMETER ZIE JE DAT’

TBA, Technisch Bureau Andriessen toonde zijn nieuwe roetmeetapparatuur op de Automechanika. De meetbuis daarvan is met 215 mm nog maar half zo lang als die van de traditionele apparaten. Lekker compact, maar belangrijker is dat de traditionele halogeenlamp vervangen is door leds, die een limekleurig licht uitzenden (golﬂengte tussen 550 en 575 nm). TBA claimt dat deze nieuwe roetmeter zo’n 100 maal nauwkeuriger maakt dan de huidige. Of de APK daarom vraagt? “Nee”, zegt Patrick Andriessen namens TBA. “We doen het in eerste instantie voor Duitsland. Bij de AU (AbgasUntersuchung) werken ze daar al met de ‘Plakettenwerte’. Dat is de vrije acceleratiewaarde bij de typegoedkeuring. De regels voor de komende ‘Leitfaden 5’ worden nog strenger.” Vandaar dat TBA de nieuwe led-roetmeter vanaf midden volgend jaar op de Duitse markt brengt. “En ook voor Nederland gaan we niet verder met de oude techniek.” Wat zo’n modern apparaat bij ons voor voordelen heeft? “Ik mat mijn eigen Citroën DS5 met DPF. Met de huidige roetmeters meet je bij zo’n auto gewoon 0 m-1. Nu mat koud 0,34 en met de motor op temperatuur 0,06 m-1. Dus is het roetﬁlter defect? Met deze roetmeter zie je dat.”

Is het roetfilter defect? Met de nieuwe TEN-roetmeter van TBA zie je dat. 98 | AMT | 31 oktober 2014

Olie zoeken a la Google: Terwijl je het autotype en bouwjaar intypt geeft de Kroon-Oil-website suggesties. Auto gevonden? Klik er op en de website toont direct de juiste oliesoort.

NGK/NTK: Uitlaatgastemperatuursensors NGK/NTK kennen we van de bougies, gloeibougies en lambdasondes. Daar komt nu een nieuw product bij: de EGTS. Zo’n EGTS of voluit Exhaust Gas Temperature Sensor komen we steeds vaker tegen op de uitlaatsystemen van moderne auto’s. Hun belangrijkste functie: de turbo, het DPF en de katalysator(en) beschermen tegen te hoge uitlaatgastemperaturen. NGK/NTK claimt zo’n 35% van de EGTS-en te leveren die eerste montage worden ingebouwd. “En”, zegt het merk er trots bij: “Op de meest veeleisende plek, daar waar de temperatuur het hoogst is, voor de turbo dus, is ons wereldmarktaandeel zelfs 62%”. De top 20 van best verkopende uitlaatgastemperatuursensors maakt NGK/NTK nu ook beschikbaar voor de onafhankelijk aftermarket. Het gaat om sensoren voor onder meer Audi, BMW, Ford en Renault.

In principe gaat een EGTS (uitlaatgastemperatuursensor) een autoleven mee. In de praktijk met temperaturen van -40 tot +900°C vallen ze weleens uit. NGK/NTK levert ze nu aan het onafhankelijke kanaal.

Hoe is het met uw accu? ůŬ ǀŽĞƌƚƵŝŐ ŚĞĞŌ ŚĞŵ ŶŽĚŝŐ͊ Midtronics, gebruikt door verreweg de meeste autofabrikanten ĠŶ ŝŶƚĞƌŶĂƟ ŽŶĂůĞ ƉĞĐŚŚƵůƉĚŝĞŶƐƚĞŶ͘

MDX-300 & MDX-600 Veilig, snel, simpel test de accu en print ĚŝƌĞĐƚ ŚĞƚ ƌĞƐƵůƚĂĂƚ͘

ǁǁǁ͘ŵŝĚƚƌŽŶŝĐƐ͘ĐŽŵ

EXP-1000 & ChargeXpress ,Ġƚ ĐŽŵƉůĞƚĞ ƉĂŬŬĞƚ ǀŽŽƌ HD-accu’s en onderhoud aan elektrische systemen, speĐŝĂĂů ŽŶƚǁŽƌƉĞŶ ǀŽŽƌ ƚƌƵĐŬͲ ƐĞƌǀŝĐĞďĞĚƌŝũǀĞŶ ĞŶ Ň ĞĞƚͲ ŽǁŶĞƌƐ͘

GRX-3000 Combineert switchmode laden, conductancetechnologie en loadtesten om in zo ŵŝŶ ŵŽŐĞůŝũŬ Ɵ ũĚ ĞĞŶ ǀŽůůĞͲ ĚŝŐĞ ĚŝĂŐŶŽƐƟ ƐĐŚĞ ƌŽƵƟ ŶĞ ŽƉ ĞĞŶ ĂĐĐƵ Ƶŝƚ ƚĞ ǀŽĞƌĞŶ͘

@midtronics

GRX-5100 Hybrid/EV Laden bij startproblemen, ďĂůĂŶĐŝŶŐ ĞŶ ǀŽůůĞĚŝŐ ŽŶƚͲ ůĂĚĞŶ ǀĂŶ ĂĐĐƵƉĂĐŬƐ ŵĞƚ ĂůƐ ŐĞǀŽůŐ͗ ŵŝŶĚĞƌ ŐĂƌĂŶͲ Ɵ ĞŬŽƐƚĞŶ ǀŽŽƌ ĨĂďƌŝŬĂŶƚͲ en, sneller repareren en ůĂŐĞƌĞ ŬŽƐƚĞŶ ǀŽŽƌ ŬůĂŶƚĞŶ͘

PRODUCT

Op de stand van Mann Filter niet alleen nieuwe, maar ook gebruikte filters. Doel: laten zien dat ze de volledige standtijd hun werk blijven doen, zelfs onder zware omstandigheden. Dit luchtfilter deed negen maanden dienst in een truck in een steengroeve. Het verzamelde 5 kg stof. Royaal meer dan zijn eigen gewicht.

Exponentia biedt met de app Rapidoo hulp op afstand. Een expert voorziet de autotechnicus van praktische adviezen en technische schema’s.

‘DE RAPIDOOAPP HELPT BIJ DIAGNOSESTELLEN’

Exponentia helpt op afstand Wat doe je als je een auto met een lastige storing in de werkplaats hebt staan? Natuurlijk overleg je met een collega, gebruik je AMT Garageforum of bel je een helpdesk. Exponentia voegt daar Rapidoo aan toe. Dat is een app die helpt bij het diagnosestellen. Via de app stel je vragen en vraag je technische gegevens en schema’s op. Lukt het niet om het probleem zo op te lossen, dan start de Rapidooexpert een videogesprek op voor extra hulp. Via augmented reality geeft hij adviezen aan de autotechnicus. Op dit moment is Rapidoo actief in het Verenigd Koninkrijk en Italië. Binnenkort volgen ook Frankrijk en Duitsland. Wanneer Exponentia de dienst in Nederland aanbiedt? We wachten in spanning af.

Mann-filters doen wat ze moeten doen Mann Filter produceert meer dan een half miljard filterelementen per jaar. Bij elkaar gaat het om 6500 filtertypen voor 90.000 toepassingen. Mann biedt filters voor 97% van alle toepassingen in het Europese wagenpark. “Indrukwekkend”, vindt een journalist tijdens de persconferentie. “Maar wat als elektrische auto’s doorzetten. Die hebben geen olie-,

‘ALS KEURMEESTER VOLG JE DE BLAUWE BALK MET DE WITTE. WERKT FEILLOOS!’

Snel remmen op de rollenbank, maar niet te snel? Volg de witte balk met de blauwe. 100 | AMT | 31 oktober 2014

brandstof-, en luchtfilters nodig?” Mann’s antwoord: “Nu zijn er 1,2 miljard auto’s, in 2022 is dat 1,6 miljard. Zelfs al zou 3% daarvan elektrisch zijn, dan nog zijn er veel meer filters nodig.” Bovendien hebben ook elektrische auto’s interieurfilters nodig. En omdat steeds meer mensen last hebben van allergieën, presenteerde Mann een interieurfilter dat allergenen bindt, de groei van schimmels en bacteriën vermindert en fijnstof tegenhoudt. Daartoe heeft dit FreciousPlusfilter naast de actieve koolstof laag (tegen geurtjes) een polyphenol-laag. Dat klinkt chemisch, maar: “Polyphenol is een natuurproduct dat allergenen onschadelijk maakt. Het zit ook in... groene thee.”

Autec VLT: Sneller remmen testen Tijd is geld, dus een APK-remmentest op de rollenbank moet zo snel mogelijk. Maar wat gebeurt er als je de remdruk té snel opbouwt? Juist, dan springt de as uit de bank en duurt de test juist langer. VLT, de fabrikant van de Autec-VLT testapparatuur, ontwikkelde een hulpmiddel om de keurmeester te helpen de remdruk snel op te bouwen, maar niet te snel. Het gaat om een extra balk op het uitleesscherm. Die geeft de rem-eﬃciency (= remkracht/gewicht) weer, en bouwt geleidelijk op tot 100%. Als keurmeester hoef je er alleen maar voor te zorgen dat je met de blauwe balk, die de remkracht aangeeft, de witte volgt. Werkt feilloos! Niet nieuw, maar goed om nog eens te benadrukken, is dat het gewicht van een as op de rollenbank door het remmen kan veranderen. Zeker bij opleggers met meerdere assen en luchtvering is het belangrijk je te realiseren dat het asgewicht dynamisch is. De remkracht zorgt namelijk voor een koppel om het scharnierpunt van de draagarm. En die kan het dynamisch gewicht van de as met de helft doen afnemen! Dat kan heel goed het verschil tussen goed- en afkeur betekenen. Vandaar de knop op de afstandsbediening van de Autec-VLT om de draairichting van de bank om te keren. Zo rem je eerst het ene wiel achteruit en daarna het andere en voorkom je bij dit type voertuigen de drastische afname van het dynamisch gewicht. Zien waarom dat zo werkt? Kijk op www.AMT.nl/10-2014.

Amerika wil communicatie tussen auto’s verplichten..

Deze strip wordt mogelijk gemaakt door ACtronics

Gem beo iddeld o met rdeeld een 8!

Arend Ardon "Voor mij is de masterclass geslaagd als deelnemers concrete sleutels in handen hebben om in hun eigen veranderprocessen effectiever te handelen en vooral zin hebben daarmee aan de slag te gaan."

Tijdens de masterclasses Veranderkunde leert u: Sturing geven aan processen om veranderingen succesvol te kunnen leiden Om te gaan met weerstand en onzekerheid tijdens verandertrajecten Welke interventietechnieken u kunt toepassen bij veranderingen

Perfect in ba

prof. dr. Léon I.A. de Caluwé

lans

bekijk demo

Volledig hori zo

ntaal

prof. dr. André F.M. Wierdsma

prof. dr. Thijs H. Homan

dr. Arend J. Ardon

Samenwerkingspartner:

drs. Jaap Peters

Mediapartners:

dr. Hans Vermaak

PRODUCT Groene olie van Liqui Moly

De DS650E is het nieuwe diagnoseapparaat van Delphi. Volgens Delphi werk je op dealerniveau met deze diagnosetester.

Liqui Moly toonde een aantal nieuwe producten op de Automechanika. Een belangrijk product is de online oliewegwijzer. Dagelijks maken 30.000 mensen gebruik van het olieadvies. Naast automerk, -type en motorisering kunnen gebruikers nu ook kilometerstand, bouwjaar en de gewenste oliekwaliteit invoeren. “Bij zoekopdrachten verschenen soms tientallen producten. Nu helpen we de gebruiker met een speciﬁeke olie-aanbeveling.” Nieuw van Liqui Moly zijn de Leichtlauf Ecoolie en Pro-Line spuitbussen. Het Pro-Line assortiment bestaat uit zeven producten die smeren, oplossen, verwijderen en beschermen. De basis van Liqui Moly Leichtlauf Eco 10W-40 bestaat uit afgewerkte olie die Liqui Moly hergebruikt. De olie voldoet aan MB 229.1 en VW 501 01/505 00 en biedt een alternatief voor nieuwe olie. Omdat Liqui Moly afhankelijk is van de aanvoer van afgewerkte olie, is het milieuvriendelijke smeermiddel vooralsnog alleen in Duitsland verkrijgbaar.

Diagnose stellen met Delphi Wat doe je als je twijfelt aan de common rail-verstuivers? Opsturen naar een dieselspecialist? Met de nieuwe Hartridge IFT-200 is dat niet meer nodig. Met deze tester controleer je de verstuivers zelf. “Wereldwijd rijden 115 miljoen voertuigen rond met een common rail-inspuitsysteem. Dat biedt kansen voor het autobedrijf. De IFT-200 biedt autobedrijven de mogelijkheid om verstuivers vakkundig te controleren. De Magmah-software ondersteunt de autotechnicus in de testcyclus”, zegt Delphi. Voor andere diagnosewerkzaamheden presenteert Delphi de DS650E op de markt. Met deze werkplaatsbestendige

meer weten

As wordt lichter op de rollenbank

Hoe dat precies zit met het dynamisch gewicht van een meerassig voertuig met luchtvering op de rollenbank? Vind het uit op www.amt.nl/10-2014

102 | AMT | 31 oktober 2014

Eurol levert naast olie ook 24 verschillende additieven. Een online additievenadviseur helpt bij het vinden naar de beste oplossing bij een bepaald symptoom.

De zeven Pro-Line-spuitbussen van Liqui Moly bieden de autotechnicus een helpende hand. tablet werk je volgens Delphi op dealerniveau. De 10.4”-tablet draait op Windows 8 en heeft toegang tot verschillende stuurapparaten zoals het motormanagement, ABS, SRS, tractioncontrol en wegrijblokkering. Verder kan de DS650E stuurapparaten van updates voorzien. De voertuigdatabase krijgt drie keer per jaar een update. Hoe de DS650E in de werkplaats presteert, lees je binnenkort in de AMT-rubriek ‘Unboxing’.

Eurol presenteert additievenlijn “Het percentage bio-bestanddelen in brandstoffen neemt toe, ritten worden korter, de motortechniek verfijnder en olieverversingsintervallen langer. Dat kan leiden tot mindere motorprestaties, een slechte start, hoger verbruik of buitengewone rookontwikkeling”, zegt Martijn Pfeiffer, directeur Eurol. Eurol biedt een oplossing en voegt 24 varianten diesel- en benzineadditieven, motoren transmissieolie additieven en radiatoradditieven toe aan het productaanbod. Welke heb je nodig? Kijk op www.eurol.com/adviseur om het juiste product te vinden. De verpakking geeft gebruikers informatie over toepassing, gebruik, effect en dosering. Voor de meeste additieven geldt een ‘one shot’ toepassing, waardoor ze gemakkelijk in gebruik zijn.

$% 30%#)!,)34 ). "2!.$34/&3934%-%.

2UILPRODUCTEN UIT VOORRAAD LEVERBAAR #OMMON RAIL POMPEN EN VERSTUIVERS 6ERDELER EN LIJNPOMPEN

6/%245)'34/2).' $)!'./3%

2UILPRODUCT TOPPRODUCT

4%34%. 2%6)3)% %. 2%0!2!4)%

4ESTEN VAN "RANDSTOFPOMPEN 6ERSTUIVERS 0OMPVERSTUIVERS "ENZINE INJECTOREN $IAGNOSE AAN 6OERTUIGEN 6OERTUIGTESTS IN TESTCABINE 2OETüLTER REINIGING EN INBOUW 4RAINING AAN TECHNICI

"/3#( $%,0() $%.3/ 6$/ 34!.!$9.% 4%(!' 9!.-!2

Serious tools > serious results! Informeer bij uw grossier naar de aantrekkelijke prijzen en het complete assortiment!

POWERHAND LAMPEN Beter licht op de werkplek

PS-1224

€629,-

Vanaf

€22,50 Excl. BTW

WERK BETER MET MEER ZICHT! Powerhand uw verlichtingsleverancier, voor iedere klus de juiste werklamp!

PS-700

€309,Serenco Nederland BV • Maarssenbroeksedijk 39 • 3542 DM UTRECHT • Tel. 030 2415011 • Fax 030 2415046 • www.serenco.nl • info@serenco.nl. Prijzen zijn in Euro’s en excl. BTW en verwijderingsbijdrage. Alle afbeeldingen, gegevens, prijswijzigingen en zetfouten zijn voorbehouden. Geldig t/m 31 december 2014. Serenco Nederland is gespecialiseerd in het leveren van exclusief gereedschap en klein werkplaatsequipment voor de industrie en de autobranche. Wij voeren de volgende merken:

Twee rijmodi

Instrumentenpaneel met geheugen Het instrumentenpaneel beschikt over een grote toerenteller. Zodra je de 7000 tpm bereikt, gaan een aantal leds boven het display branden. Het LCD-display toont onder meer de snelheid, actieradius en gekozen versnelling. De motor slaat al die gegevens één keer per seconde op. De dealer kan die data gebruiken om na te gaan of alles naar behoren werkt. Uitlezen kan alleen als de motor in de werkplaats staat. De gegevens zijn voor de bestuurder niet toegankelijk.

Starten doe je met een startknop. Met die knop wissel je ook tussen de twee rijmodi: normaal en sport. In de sportstand regenereert de Empulse (R) meer en rem je merkbaar af op de motor. De Empulse R is in de stand ‘normaal’ begrensd op 63 Nm koppel, het maximale koppel van het instapmodel, Empulse. In de sportstand levert de R 90 Nm koppel. Tractiecontrole en ABS zijn nog niet verkrijgbaar op de motorfiets. Wel is het motorvermogen begrensd zodat powerwheelies bijna onmogelijk zijn.

Niet onderhoudsvrij De elektromotor weegt 16 kg, en is onderhoudsvrij. Toch moet de Brammo regelmatig naar de dealer voor onderhoud. De banden, remmen en kettingaandrijving zijn slijtagedelen. De versnellingsbakolie moet om de 6000 km ververst worden. Verder beschikt de Empulse (R) over een vloeistofgekoelde elektromotor. De koelvloeistof moet om de 29.000 km (18.000 mijl) vervangen worden.

Empulse en Empulse R De Brammo Empulse en Empulse R zijn op de meeste vlakken gelijk. Beide motoren leveren 40 kW. De Empulse R heeft een krachtigere driefase elektromotor en levert maximaal 90 Nm koppel, waar de Empulse het bij 63 Nm voor gezien houdt. Verder is de vering van de Empulse R volledig instelbaar. Het prijsverschil tussen beide motoren is ruim € 2.000,-.

104 | AMT | 31 oktober 2014

Woon-werk actieradius De Brammo-motorfiets beschikt over een zeven Lithium-ion batterijen, die samen 9,3 kWh op kunnen slaan. Elke batterij bestaat uit 36 cellen. Opladen kan via de ingebouwde 3 kWlader. De laadtijd van 0

naar 100% bedraagt 3,5 uur. Volledig opgeladen heeft de Empulse R een actieradius van 205 km in de stad, en 130 km bij gecombineerd gebruik. Rij je alleen maar snelweg, dan moet je na ongeveer 100 km een laadpaal

OOG VOOR TECHNIEK Brammo Empulse R DOOR PAUL JANSSEN / FOTO’S BRAMMO

Hybride- en elektrische auto’s zie je dagelijks op de weg. Dat geldt niet voor elektrische motorfietsen. Toch zijn er tegenwoordig verschillende merken verkrijgbaar. De Brammo Empulse R is bijzonder, want hij heeft een elektrische motor met versnellingsbak. Met een topsnelheid van 177 km/u is het bovendien momenteel de snelste elektrische motorfiets in productie. Welke bijzondere kenmerken heeft de Empulse R nog meer en hoe zit het met het onderhoud? AMT neemt ‘m onder de loep.

TECHNIEK E-motor met versnellingsbak? De Brammo Empulse (R) beschikt over een sequentiële versnellingsbak met een hydraulisch bediende natteplaatkoppeling. De neutraal, die je eigenlijk niet nodig hebt, bevindt zich tussen de tweede en derde versnelling. In de stad kun je de motor in z’n drie of vier laten staan. De koppeling intrekken als je stilstaat is niet nodig. Waarom kiest Brammo voor een versnellingsbak? “Om het maximale uit de motor te halen. Bij direct drive maak je een compromis tussen topsnelheid en acceleratie. Een versnellingsbak biedt je het beste van beide”, staat op de Brammo-website.

meer weten Hoe klinkt dat?

opzoeken, tenzij je in de spits rijdt en je veelvuldig op de motor afremt. Dan recupereert de motor de remenergie. In winterse temperaturen worden de cellen elektrisch verwarmd zodat ze optimaal blijven presteren.

Motorrijden en lawaai worden vaak in één zin genoemd. De Brammo Empulse R heeft uiteraard geen uitlaat en mist dus het typische motorgeluid. Toch is de motor niet helemaal stil, want de elektromotor en versnellingsbak hoor je. Hoe dat klinkt en hoe de motor presteert zie je in een video op www.amt.nl/10-2014.

31 oktober 2014 | AMT | 105

TECHNIEK

VW PASSAT POWERDIESEL MET ‘SIAMESE’ TURBO

Turbodruk tot 3,8 bar Met zijn 240 Pk en 500 Nm is de nieuwe ‘krachtdiesel’ in de Passat een krachtbron met een verhaal. Zeker als je weet dat hij slechts twee liter meet. De ontwikkelingstechnici claimen een primeur voor Volkswagen: de werking van de dubbele turbo-eenheid en zijn variabele toevoer. De nieuwe Passat is er, alweer in zijn achtste generatie. Vergeet alles dat je meende te weten over de moeder aller behoudende reisautomobielen. Werkelijk álles is namelijk nieuw. Hij staat op de bekende MQB-basis, net als de Golf, en dat levert een verrassend geraﬃneerde auto op. Met vlotte rijeigenschappen. Bij de technisch presentatie worden we in een zaaltje vol ‘Exponaten’ als een magneet naar een compacte en ingewikkeld ogende biturbo-eenheid getrokken. Twee boven elkaar – als een Siamese tweeling – en kennelijk op drie punten actief geregeld. Getuige een trio trek- en duwstangen aan de hete zijde. Het heeft allemaal te maken met de uitzonderlijk potente tweeliter TDI en de bijzondere rol die de laders daarbij spelen. Ontwikkelingstechnicus Karsten Bennewitz legt uit: “Om zulke prestaties uit een tweeliter viercilinder dieselmotor te halen moeten we diep gaan. Bijvoorbeeld een laaddruk van

3,8 bar. Over een breed gebied. Het zwaarste werk gebeurt daarbij door de grotere hogedrukturbo en dat is de bovenste. Dat formaat heeft logischerwijs als minpunt dat er een grotere massa op gang moet worden gebracht naar pakweg 180.000 toeren.”

Compressor gepasseerd station Vandaar de tweede turbo eronder. Misschien een wat grote zijstap, maar dan moeten we vanzelf denken aan de vroegere combinatie met een extra

ADVERTENTIE

Amtech Automotive B.V. - Spitsstraat 4a - 8102 HW RAALTE T: +31 (0)572 363 186 - F: +31 (0)36 536 92 96 - info@amtech.nl - www.amtech.nl

106 | AMT | 31 oktober 2014

compressor: “Een gepasseerd station. Dat kan met moderne turbo’s beter worden geregeld. We hebben betere materialen – die een motorleven meegaan – en betere elektronica tot onze beschikking. Inderdaad begint de werking van de unit met een hoofdrol voor de kleine turbo, die ook nog een variabele geometrie heeft. In deze combinatie een primeur. Hij komt zeer snel op gang, zodat de motor vrijwel geen turbogat kent. Daarna worden de lamellen teruggedraaid in normale positie. Hij kan zeer hoge toerentallen maken – wel tot 200.000 – maar heeft zijn beperkingen.” Intussen loopt de grote turbo erboven al in serie mee, op uitlaatgas dat via de kleine turbo komt, maar nog weinig krachtig omdat de gassnelheid wordt gedempt. “Vanaf zo’n 2500 motortoeren gaat geleidelijk een bypassklep in het uitlaatsysteem open, zodat de gasstroom grotendeels naar boven wordt geleid en steeds meer van het werk door de bovenste turbo wordt opgepakt. Die doet eenmaal op gang bijna al het werk. Ook daar zijn grenzen aan, dus

In de dubbele turbo-eenheid werken beide units altijd mee. De kleine bouwt snel druk op, waarna de grote het zware werk verricht. Let op de drievoudige regeling: variabele hoek toestroom uitlaatgas, de bypassklep die de hogedrukturbo de hoofdrol geeft en de wastegate. boven 4000 t/min komt de wastegate in actie. Aan de inlaatkant van de turbo’s vind je ook nog een automatisch werkende terugslagklep om te voorkomen dat de hoge laaddruk terug kan naar de onderste.”

meer weten Drie turbo’s

Indrukwekkend zo’n dubbele turbo. Maar BMW ging eerder al een stapje verder met drie turbo’s, en Volvo nu ook. Bekijk de video’s op www.amt.nl/10-2014.

TECHNIEK

Techniek van toen Schoon rijden in 1954 Transport moet schoon. Dus voldoen auto’s en trucks aan steeds strengere Euro-normen. En moet het nog schoner, dan is er elektrische aandrijving. Ook 60 jaar geleden was er grote behoefte aan schoon transport. Toch zou de elektrische Brammo Empulse-motorfiets (op pagina 104 van deze AMT) daar toen niet toe gerekend worden. In die jaren was een voertuig schoon als het zijn inzittenden beschermde tegen straatvuil en regen. En zo stapten veel mensen over van ‘vuile’ scooters of brommers naar autootjes die daar qua aandrijving nauwelijks van afweken, maar wel twee volwassenen, twee kinderen en hun bagage schoon en droog konden vervoeren. In AMT 11 van 1954 namen we zo’n autootje onder de loep: de nieuwe Goggomobil van fabrikant Glas uit het Beierse Dingolfing. Voor de historici onder ons: Glas werd later overgenomen door BMW, en tegenwoordig bouwt de BMW-fabriek in Dingolfing héél

andere auto’s dan die Goggomobil. Die had achter het kinderbankje een 250 cm3 staande tweecilinder tweetakt met 14 pk, goed voor een topsnelheid van 80 km/h. Het autootje was 2,70 m lang, 1,25 m hoog en 350 kg licht. De 10” wieltjes hadden ieder een eigen 180 mm trommelrem, en die remmetjes waren zowaar hydraulisch bediend. Bijzonder vond onze redacteur dat de Goggomobil niet één, maar twee deuren had. En daar kon dus niet alleen een heel gezinnetje met hun bagage door naar binnen, nee: “Alle zitplaatsen, behalve die van de bestuurder kunnen met enkele snelle handgrepen worden uitgenomen. De vrijkomende ruimte is dan beschikbaar voor goederenvervoer tot een totaalgewicht van 175 kg.” Dat mag bescheiden lijken, maar dat valt mee, de term obesitas was toen nog niet uitgevonden. Kortom, er is veel veranderd in 60 jaar tijd. Toch bleven sommige dingen ook gelijk. Zo

Overdekte vierwieler Goggomobil was vanaf 1954 in veel gezinnen de opvolger van een motor of scooter. waren we ook toen al recordhouder autobelastingen. Lees maar mee: “In Duitsland wordt dit hupse overdekte vierwielertje aan de markt gebracht voor 2940 D-Mark. Voor die prijs zal het bij vele motoren scooterrijders een goede kans hebben. Maar in ons land zal de fiscus wel weer de oorzaak worden dat veel van die mooie kans wordt bedorven.” Lees het hele artikel over de Goggomobil terug op www.amt.nl/10-2014.

ADVERTENTIE

RUIL, NIEUW EN REVISIE!

Ziet u het verschil? Wat past het beste bij uw klant en het voertuig? Een fabrieksnieuwe originele turbo of een gunstig geprijsde ruilturbo? Een bestaande turbo reviseren kan natuurlijk ook! Wat u ook zoekt Turbo’s Hoet heeft de juiste oplossing voor X :LM ]LMQ RI¿FLHHO GLVWULEXWHXU YDQ DOOH WXUERIDEULNDQWHQ HQ VSHFLDOLVW RS JHELHG YDQ WXUERUHYLVLH 'DDUGRRU LV NZDOLWHLW altijd gegarandeerd! 0HGH GRRU RQ]H XLWJHEUHLGH WHFKQLVFKH RQGHUVWHXQLQJ HQ RQV XQLHNH 7XUER3DUWQHU SURJUDPPD ]LMQ ZLM Gp OHYHUDQFLHU voor garagisten. Geïnteresseerd in de mogelijkheden? Kijk op www.turbo-partner.nl.

by Honeywell

31 oktober 2014 | AMT | 107 Turbo’s Hoet Nederland BV - De Wel 6b - 3871 MV Hoevelaken - Nederland - Tel +31 (0)33 247 30 90 - sales@turbos-hoet.nl

TECHNIEK

JEEP RENEGADE: KIND VAN FIAT-CHRYSLER SAMENWERKING

Jeep, maar dan klein Niet eerder had Jeep een model in het compacte Bsegment, vooral in Europa is er grote hoop voor de kleinste Jeep. Verwant aan het modulaire Fiat 500L-concept, maar toch een echte Jeep. Een terreinauto, “dat is wat we doen, en niets anders”, zegt merkdirecteur Mike Manley. Bij benadering heeft de Renegade (vanaf november te koop) de afmeting van een Fiat 500L, ietsje korter en breder. Volgens Jeep kan in het populaire segment van compacte suvs nog geen enkel ander model ware terreincapaciteiten bieden. Dat zal ook niet elke Renegade doen, om de prijzen (vanaf volgend jaar) net onder € 23.000,- te laten beginnen. Pas bij sterkere motoren en hogere uitrustingsniveaus is 4WD een optie. Alleen het topmodel Trailhawk is standaard een terreinbeest, maar dan spreken we over meer dan 42 mille. Alle motoren komen van Fiat Powertrain, tenminste in Europa. Het gaat om de 1.4 MultiAir2 turbomotor in twee vermogensvarianten, iets later komt een eenvoudige 1.6 benzinemotor. Daarnaast zijn er 1.6 en 2.0 MultiJet II diesels, die laatste in twee vermogens-

versies. Erachter zit een handgeschakelde zesbak, alleen de 1.6 moet het met een vijfbak stellen.

Negen versnellingen en Active Drive

Bij Active Drive Low onder het topmodel Trailhawk zit naast het achterdifferentieel met daarin een platenkoppeling voor de 4WD-regeling nog een tweetrapstransmissie.

Het onderstel van de Renegade heeft onafhankelijke ophanging met dwarsen langsarmen achteraan, en is zo al geen directe Fiat 500L-afgeleide. Wel lijkt die ophanging achter, aan een apart subframe, op de constructie die Lancia vaak gebruikte. Een stukje vaderlandse trots: de dempers komen van Koni, het FSD-type met variabele demping afhankelijk van de frequentie waarmee het wiel veert. Heel apart, zeker in een kleine suv, is de ruime keus in automatische transmissies. Bij de 103 kW 1.4 benzinemotor is Fiats zestraps dubbelkoppelingbak mogelijk. Voor de 125 kW 1.4 en de 2.0 diesel is er de negentraps ZF-automaat, die in de nieuwste Cherokee debuteerde. Daar komt bij de Trailhawk (sterkste diesel, negentrapsautomaat) nog een terreinoverbrenging bij, maar die zit niet in de versnellingsbak. Dit brengt ons bij de Active Drive vierwielaandrijving, pure Jeep-techniek. Hierbij zorgt een elektronisch geregelde platenkoppeling in het achterdiﬀerentieel voor aan- en afkoppelen van de 4WD, plus regeling van de koppelverdeling voor-achter.

Niet voor Europa, de 2.4 uit Chryslers Tigershark-familie, maar wel met Fiats MultiAir2 hydraulisch variabele inlaatklepbediening.

Italiaanse stijl, Amerikaanse kracht

Let op de achterlichten: met een profiel erin zoals in de jerrycan achterop de allereerste Jeep. Een design-detail dat overal terugkomt, geheel in Italiaanse mode-stijl. 108 | AMT | 31 oktober 2014

De elektronische sturing van Active Drive levert een instelknop op voor de 4WD en een terreinsoort, waarbij het gedrag van aandrijﬂijn en onderstelelektronica worden aangepast. Helaas zit de knop in de Renegade diep onderaan de middenconsole. Maar er zit wel een stand meer op (voor ‘rots’) dan bij de Cherokee (met drie programma’s). Zonder uit te weiden: duurdere

Renegades zijn werkelijk Jeep-waardig in het terrein, ze worstelen zich overal doorheen. Alle Renegades worden geproduceerd in Italië, en dat zie je. Mooi design binnen en buiten, originele kleuraccenten en designgrapjes op en rond het dashboard. Waarin een fors multimedia-beeldscherm zit, en een heel mooi 7” TFT-infodisplay. Wat ons betreft: de eerste echte samensmelting van Fiat- en Chrysler/Jeep-kunde. Met een geslaagde uitkomst.

Vragen uw leerlingen vaak aandacht? Dan is het tijd voor Jack. Met de online instructievideoâ&#x20AC;&#x2122;s van Jack kunnen uw leerlingen zelfstandig aan de slag. Dat is goed voor hun ontwikkeling en handig als u druk bent. Gratis proberen? Kijk dan op www.innovam.nl/jack

200+ instructievideoâ&#x20AC;&#x2122;s | Speciaal voor leerlingen gemaakt | Past perfect bij de opleiding | Zelfstandig en samen leren | Gratis te proberen

WERKPLAATS

FORMULE 1 VOOR AUTOTECHNICI: TOYOTA SKILL CONTEST

De beste Toyota-technicus van Nederland Ooit trachtte Top Gear een Toyota om zeep te helpen. Tevergeefs. Wat Clarkson ook probeerde, de Hilux bleef starten en lopen. Toch onderkent ook Toyota het enorme belang van de werkplaats: “De tweede auto wordt daar verkocht.” Alle reden om Toyota-technici te stimuleren zich verder te bekwamen. Met een spetterende competitie: de Skill Contest.

‘DE WINNAAR WORDT ALS EEN HELD ONTVANGEN IN JAPAN’

And the winner is… Wim van de Ven! Hij is diagnosetechnicus bij Gebr. Van Gent in Ede. Naast hem op het podium Kevin Torenstra (Beukers, ‘s-Gravenzande) en Christ Donkers (Driessen, Eindhoven). Overige Toyota-technici van links naar rechts: Artwie van Herpen (Jos van Boxtel Oss), Evert van Engelenburg (Gebr. Van Gent, Veenendaal), Robert Kenter (Louwman, Purmerend), Pieter Spruij (Louwman, Amersfoort), John Marissen (Mengelers, Landgraaf), Edwin Vriens (Car Net, Portugaal), Gert Webers (Auto Lunenborg, Emmen). En omdat de finale halen al een megaprestatie is: allemaal van harte gefeliciteerd! 110 | AMT | 31 oktober 2014

DOOR ERWIN DEN HOED / FOTO’S AMT

Op naar Japan

Hoe word je de beste Toyota-technicus van Nederland? De eerste stap is de voorronde. In april trokken Toyota’s technische trainers Peter van Casteren, René Janssen en Erik-Jan Raijmakers het land in om bijna 200 Toyota-technici te testen op hun kwaliteiten. Dat deden ze op de acht regionale voorronde-avonden op ROC’s die met Toyota’s T-TEP scholingsprogramma werken. T-Tep staat voor Toyota Technical Education Program. Binnen dat programma stelt Toyota praktisch lesmateriaal beschikbaar om leerlingen op niveau 2, 3 en 4 te ondersteunen bij het competentiegericht leren. Zo kregen de 15 deelnemende ROC’s eind juli een compleet lesprogramma inclusief materialen rondom de nieuwste generatie inverter-converter uit Toyota’s hybridetechniek beschikbaar. Doel van dat T-TEP programma is natuurlijk de autotechnici van de toekomst al vroegtijdig kennis te laten maken met de nieuwste technieken. Terug naar de wedstrijd. Aan de voorrondes deden een kleine 200 Toyota-technici mee. Toyota trakteerde de 41 deelnemers met de beste resultaten op een bezoek aan het Toyota Parts Centre Europe in het Belgische Diest. Indrukwekkend: vanaf 100.000 m2 vloeroppervlak bevoorraden 800 medewerkers niet alleen de 500 Toyota-dealers in de Benelux en Noord-Frankrijk, maar ook de nationale en regionale distributiecentra in alle andere Europese landen.

Heel mooi, maar alleen de tien allerbeste Toyota-technici gaan naar de ﬁnale. En die is vandaag in het Louwmancollege op het terrein van de Toyota-importeur in Raamsdonksveer. Voor de tien toppers met de ﬁnale-opdrachten aan de slag gaan, heet Toyota aftersales servicemanager Rens Braat ze welkom. Aan de meegekomen collega’s, familie en vrienden legt hij uit waarom goede autotechnici zo belangrijk zijn: “De tweede auto die een automobilist koopt, wordt verkocht vanuit de werkplaats.” En: “De winst van onze dealerbedrijven komt grotendeels uit de aftersales.” Maar dat gaat allemaal niet vanzelf: “De technische ontwikkelingen gaan razendsnel. Bijblijven vereist veel aan kennis en bijscholing.” Kortom, autotechnici zijn razend belangrijk voor het merk en dat maakt deze Skill Contest even belangrijk als de F1 voor de autosport, of het WK voor het voetbal. Niet voor niets wacht de winnaar straks een reis naar Japan. Samen met de winnaars uit andere landen wordt hij daar als een held ontvangen door de hoogste leiding van het concern. En zijn naam zal worden bijgeschreven in Toyota’s eigen Wall of Fame. Winnaar van de vorige Skill Contest-editie, René Hadderingh van Peterman Autogroep in Enschedé is vandaag als VIP aanwezig: “De gastvrijheid, de entourage, echt heel bijzonder. Je wordt onthaald alsof je de koning bent. De mensen kijken echt tegen je op. Ze vinden het een eer dat je bij ze komt kij-

WERKPLAATS ken. Terwijl ik het juist een eer vond om daar te mogen zijn. En dan het fabrieksbezoek, wat een organisatie! Echt mooi om te zien hoe de bouw van auto’s daar in zijn werk gaat.”

Het complete werkterrein Tijd voor de wedstrijd. De tien ﬁnalisten krijgen ieder vijf opdrachten van drie kwartier voor de kiezen. Samen beslaan die opdrachten het complete werkterrein van de Toyotatechnicus: omgaan met Toyota’s informatiesystemen, elektronica, mechanische componenten, onderhoud volgens de Toyota-procedures en diagnose stellen. Wat er precies van de deelnemers verlangd werd? En wie er uiteindelijk als winnaar uit de bus kwam? Lees het op deze pagina’s.

Vijf opdrachten. Ze duren ieder drie kwartier en samen beslaan ze het complete werkterrein van de Toyota-technicus. Wie van de tien finalisten brengt het er het best af?

Twee storingen in één Prius “De berijdster van deze Prius Wagon maakte een paar dagen geleden een afspraak. Tijdens het telefoongesprek meldde zij dat een van haar remlichten niet werkte. Toen ze vanmorgen de auto wilde brengen startte de auto niet meer. De auto is opgehaald en staat nu op jouw werkplek. Verhelp beide storingen.” Zo ongeveer luidt de diagnoseopdracht voor de tien finalisten. Hoe pak je dat aan? Twee storingen in één auto. Zouden die iets met elkaar te maken hebben? De Toyota-technici worden allereerst beoordeeld op de procedure die ze volgen. Stellen ze op systematische wijze diagnose? En nemen ze de hoog-voltage veiligheidsregels in acht? Verder is het van belang dat ze hun handelingen en het resultaat daarvan goed schriftelijk vastleggen en natuurlijk is ook het oplossen van de storingen belangrijk voor hun score. Hoe deze toppers zo’n klacht aanpakken? Allereerst de klacht controleren. Dat leert dat de auto niet op READY gezet kan worden en dat het linker en het derde remlicht niet branden. Volgende stap: foutcodes uitlezen. Er zijn meerdere DTC’s opgeslagen in het hybridesysteem en meerdere in het ABS/VSCsysteem. De vaste procedure is dan: opslaan, wissen en opnieuw uitlezen. Resultaat één DTC in het hybridesysteem die wijst op de hoog-voltage zekering en twee in het ABS/ VSC-systeem die aan die hybridestoring gerelateerd zijn. Nu komt het aan op het opzoeken van de juiste procedure: controles op sluiting, controle van de zekering in het batterijpakket en ten slotte het vervangen van die zekering. Dat klinkt allemaal niet zo moeilijk, maar ga er maar aan staan als publiek en jury je op de vingers kijken. Toch komt het meren-

deel van de tien finalisten hier goed uit. Probleem opgelost, maar de klok tikt door en aan de remlichtstoring is nog niets gebeurd. Twee remlichten branden niet. Dat duidt op een combinatie, maar toch eerst even controleren of toch niet beide lampjes stuk zijn. Dat is niet het geval. Dan op zoek in het elektrisch schema. Dat levert drie mogelijke storingsplaatsen op. Welke is het meest waarschijnlijk? En welke is het makkelijkst bereikbaar? Uiteindelijk blijkt er een stukje van een metalen stekkerpootje te zijn gebroken. Storingsoorzaak gevonden.

Robert Kenter is meewerkend voorman bij Louwman Purmerend. Hij kijkt graag verder dan de Toyotachecklists en dat komt vandaag goed van pas. Zeker bij deze Prius Wagon met twee storingen.

31 oktober 2014 | AMT | 111

WERKPLAATS

Diesel slaat niet aan Wegwijs in infosystemen Werkplaatshandboeken met zwarte vingers erop? Toyota-technici gebruiken vooral andere informatiebronnen. Maar hoe goed kunnen de tien finalisten overweg met systemen als Toyota TechDoc en TIP van importeur Louwman & Parqui? Aan de slag dus. Eerst op zoek naar de troubleshooting guide van een parkeerhulpsysteem van de Yaris. Dan het onderdeelnummer van een stekker van de buitenspiegelverwarming van een Verso-S zien te vinden. Daarna op zoek naar een document dat gaat over het programmeren van een startblokkering. Dat blijkt een bulletin te zijn. Ook voor de updateprocedure van de multimedia- en navigatiesystemen blijkt zo’n bulletin te zijn. De volgende vraag is het aanhaalmoment van de aftapplug van een versnellingsbak van een Yaris. Het antwoord vinden de technici in een Service Data Sheet en ten slotte moet het digitale reparatiehandboek er aan te pas komen in verband met het oplossen van een storing aan een Proace-bedrijfsauto.

Ja, ook dat hoort bij de Toyota-technicus. Achter de laptop op zoek naar info. Edwin Vriens is werkplaatschef bij Car Net in Portugaal en vindt ook dit een mooi onderdeel van zijn werk.

Deze diesel slaat niet aan. Het is Eerst een dieselprobleem oplossen, dan een elektrisch aan de finalisten om de oorzaak schema bouwen en daaraan meten met de scoop. Meedaarvan op te sporen. Hoe? Door werkend voorman bij Autobedrijf Beukers in ‘s Gravende meetwaarden van de elekzande, Kevin Torenstra, gaat zo’n uitdaging graag aan. tronische componenten van het brandstofsysteem te vergelijken met de specificatie. Dat doen ze met behulp van zogenaamde Freeze Frame Data (FFD). De finalisten beschikken over zo’n FFD van het niet aanslaan. De echte toppers in dit gezelschap weten dat de aanzuigstuurklep (SCV) van de hogedrukbrandstofpomp dit probleem zou kunnen veroorzaken. Ze openen de FFD, lezen daaruit de stroomsterkte naar de SCV af, berekenen daarmee de weerstand van die aanzuigstuurklep en vergelijken die met de beschikbare gegevens. En natuurlijk leggen ze meting, berekening en conclusie lekker overzichtelijk schriftelijk vast. Zit deze opdracht er daarmee op? Absoluut niet. Er staat nog een meetpaneel te wachten waarop de deelnemers een elektrisch schema moeten bouwen om een reeks metingen te verrichten en ze moeten aan de slag met de scoop. Met een signaalgenerator moeten ze het juiste beeld op het scherm toveren, om ook daar weer aan te rekenen. En dat allemaal binnen drie kwartier...

Vijf sterren onderhoud Een ‘beurtje’ simpel? Dat mag zo lijken, maar het belang van goed onderhoud is bijna niet te onderschatten. Deze Toyota Auris kwam voor een 15.000 km beurt. Het is aan de finalisten om dat onderhoud volgens Toyota’s TSM-vinklijst uit te voeren. En om daarbij heel opmerkzaam te zijn. De auto vertoont namelijk mankementen. Zo werkt de binnenverlichting niet bij openen van het rechterachterportier, zijn aan de rechterkant het rem- en achterlicht defect, ontbreekt het koppelingspedaalrubber, zit er een bevestiging van de remleiding linksvoor los, ontbreekt het onderhoudsboekje en staat het klokje verkeerd. De echte topper die dat allemaal opspoort en herstelt doet zijn klant een plezier, scoort extra omzet in de werkplaats en houdt de verkoop op gang. De tweede auto wordt immers verkocht in de werkplaats.

Christ Donkers is diagnosetechnicus bij Driessen in Eindhoven. Zijn favoriete werk is storingzoeken en leerlingen begeleiden. Maar ook bij dit ‘eenvoudige’ beurtje is hij scherp.

Excessief olieverbruik “Meten aan mechanische componenten is absoluut geen routineklus voor Toyota-technici”, haast de wedstrijdorganisatie zich te melden. Maar ja, sleutelvaardigheid en meetnauwkeurigheid zijn ook voor Toyota-technici belangrijke eigenschappen. In dit geval gaat het over een benzinemotor. De klant klaagt over het olieverbruik, de autotechnicus krijgt het shortblock (zonder cilinderkop) aangeboden en de vraag is: Is er ongewone slijtage? Aan welke onderdelen? Wat kan de oorzaak zijn? Om op die vragen antwoord te kunnen geven moet de finalist diagnose stellen. Hij moet diverse metingen doen en daaraan conclusies verbinden. Concreet: hij moet een aangewezen zuiger demonteren, de cilinderdiameter en de zuigerdiameter meten net als de radiale speling op het drijfstanglager en de axiale krukasspeling. Ten slotte moet hij de zuiger ook weer monteren. En natuurlijk moet dat allemaal volgens de juiste procedures, met de juiste gereedschappen en moeten de metingen en conclusies overzichtelijk op papier komen.

112 | AMT | 31 oktober 2014

Is er ongewone slijtage aan dit motorblok? Pieter Spuij, chef werkplaats bij Louwman in Amersfoort, meet het na en laat zich niet van de wijs brengen door een meekijkend jurylid.

DOC_RAPNB12013.NLA - Code SAP : 307335 - Conception et réalisation Service publicité NTN-SNR -© NTN-SNR 08/2013 - Photos : Pedro Studio Photos / Shutterstock.

LAGERS EN WIELLAGERKITS

NTN-SNR, UW

NR.

1 PARTNER

Als fabrikant en leider, staat NTN-SNR voor originele kwaliteit en dit samen met de autoconstructeurs en de vrije onderdelenmarkt. Dankzij uw noden, de inzet van onze teams en onze know-how, kunnen wij een kwalitatieve service bieden als meerwaarde voor uw onderneming. Daarom is NTN-SNR, wereldwijde leider in wiellagers, uw logische partner.

www.ntn-snr.com

TECHNIEK

MONDIAL DE L’AUTOMOBILE: TECHNOLOGISCH HAGELSCHOT De Mondial de l’Automobile levert traditioneel show, glitter en glamour op. Hoe kan het ook anders in lichtstad Parijs? Toch kun je als oplettende bezoeker doorgaans toch wel een trend ontdekken. Deze keer is de rode draad feitelijk dat er geen helder antwoord is op de vraag: “Hoe gaan we de 95 gram CO2-vlootnorm over zes jaar realiseren?”

‘EÉN GRAM CO2VERMINDERING KOST DE VOLKSWAGEN GROEP 100 MILJOEN EURO’

Alle opties open richting 2020 DOOR ROB VAN GINNEKEN / FOTO’S PSA, TOYOTA

De autowereld maakt zich zorgen. En dan hebben we het niet eens over de tegenvallende verkoopresultaten. De pijn zit hem in de dreigend naderende deadline die is opgelegd door de EU: in 2021 moet het gemiddelde van de CO2-uitstoot van nieuwe modellen aan de 95 gram-norm voldoen. En al een jaar eerder dient dat dicht benaderd te worden. Al in de komende autogeneratie moeten er dus signiﬁcante stappen worden gezet. De beoogde patentoplossing van elektrische modellen en plug-in hybrides geeft de fabrieken weinig extra lucht nu het ‘superkrediet’ dat auto’s onder de 50 gram opleveren – een soort korting op de CO2-eisen – door de EU is beperkt. Alles bij elkaar een verhaal op zich. Kort door de bocht betekent het dat de industrie nu in het oog van de storm zit: over vijf, zes jaar is het zover. De R&D-afdelingen staan nóg eerder voor het blok. Want zo’n 30% zuiniger rijden vraagt een technische aardverschuiving. Aan de vooravond van de autosalon waarschuwde Volkswagen Groep topman Martin Winterkorn dat ook de automobielindustrie zijn grenzen heeft en te zwaar belast wordt met steeds strengere normen. De aanleiding: de ‘ambitieuze’ Europese Commissie lijkt de touwtjes richting 2025 nog strakker aan te willen trekken. “Terwijl het nu al zeer de vraag is hoe de markt van elektrische auto’s, oplaadbare hybrides en andere alternatieve vormen van aandrijvingen zich ontwikkelt. Maar de investeringen moeten wel worden gedaan. Elke gram die we in onze

Europese vloot besparen kost onze groep bijna 100 miljoen euro – en dat is dan 100 miljoen die we vooraf moeten investeren, zonder te weten of ze zich terug zullen betalen”, zegt Winterkorn in Parijs. “Daarom maak ik me grote zorgen als er nu al wordt gesproken over nog strengere normen na 2020.” Hij krijgt bijval van Fiat Chrysler CEO Sergio Marchionne: “Er is een grens aan wat de industrie kan dragen, en die grens hebben we bereikt. In een tijd dat de economie krimpt, gooi je niet met extra kosten naar een bedrijfstak die al zwaar worstelt om te overleven.”

Denken in oplossingen Ruim een miljoen bezoekers zullen op de tentoonstellingsvloer van de Mondial zeker niet de moeder aller oplossingen hebben genoteerd. Het is duidelijk dat de volgende grote stap zal moeten komen van een waaier aan innovaties die op speciﬁek gebruik zijn gericht. Slim gebouwde hybrides en met name ‘oplaadbare’ hybrides spelen daarbij een hoofdrol. Om in Frankrijk te beginnen: de Renault Eolab wordt op pagina 58 in deze uitgave in detail voorgesteld. Als onderdeel van het nationale ‘2 liter op 100 kilometer voor de gewone autokoper’-project, waar de Eolab deel van uitmaakt, is er bij PSA een alternatief in de vorm van de Peugeot 208- en Citroën Cactus HYbrid Air 2L. Belangrijk gegeven: PSA zegt

Net als de Renault Eolab zoekt PSA gewichtswinst in combinaties van alu, magnesium en verschillende soorten composiet. 114 | AMT | 31 oktober 2014

TECHNIEK

HYbrid Air van PSA op de autoshow als betaalbaar alternatief voor een kostbare accutechniek. Benzinemotor – links – en luchtdrukmotor en compressor – rechts – werken via een planetaire bak samen. Hier de nieuwste uit de Cactus HYbrid Air 2L.

meer weten dat prototypes een snapshot zijn. “Maar de nieuwe technologie moet rond 2020 betaalbaar te realiseren zijn.” In het geval van de 208 betekent dat pakweg een halvering van het verbruik. We citeren hun achtergrondinfo: “Elke gram CO2-besparing is haalbaar door een gewichtsreductie van 10 kg, 50 Watt minder elektriciteitsverbruik, 6 Newton reductie in rolweerstand, een verbetering in luchtweerstand met SC x 0,03 m2, of een 1% betere motoreﬃciency.”

Slimme materialen De 208 HYbrid Air 2L is gebaseerd op het 1.2 PureTechmodel. Door net als bij de Renault Eolab gebruik te maken van een materiaalmix van staal, aluminium en composiet. Dat laatste materiaal is onder andere verwerkt in de bodemplaat, de achterklep en in alle panelen, inclusief het dak, maar ook in de schoefveren. In tegenstelling tot zijn concurrent gaat PSA opvallend genoeg wél voor het kostbaarder carbon, en claimt een gewicht van 860 kg: “Een voordeel is dat je voor bijvoorbeeld de achterklep geen versterking nodig hebt. Hij bestaat uit een buitenhuid en een 1,5 mm dikke versterkende binnenlaag. Verder wordt aluminium toegepast in de motorophanging, dorpels en andere structurele delen. Andere delen zijn opnieuw ontworpen, zoals een dunwandig RVS uitlaatsysteem.” Er is onder de streep 100 kg van het gewicht ‘afgeschaafd’. Lees: 10 gram CO2. Daarnaast zijn alle mogelijk aerodynamische aanpassingen doorgevoerd en staat het prototype op

hoge en smalle banden. PSA claimt meer dan 20% reductie in rijweerstand. Een centraal thema bij het Franse ‘2 liter’project.

Intrigerende aandrijving Om met de meer alledaagse techniek onder de kap te beginnen: er is ﬂink gewerkt aan reductie van frictie in de motor: “Dat snoept zo’n 20% weg van de kracht die hij levert. We hebben daar 4% teruggewonnen met ‘DLC’ diamantharde carbon coating op zuigers en nokkenassen. Maar ook een nieuwe olie met zeer lage viscositeit, waarvoor nieuwe polymeerlagers zijn ontwikkeld. De krachtbron loopt na de start ook zeer snel met maximaal rendement.” Bijzonder intrigerend is de keuze voor een luchtdruksysteem als energieopslag voor hybride aandrijving. Gecomprimeerde lucht ondersteunt en vervangt kortstondig de verbrandingsmotor. In de motorruimte vind je een hydraulisch werkend systeem met motor en pomp, onder de auto zit een grote lagedruktank als expansievat en achterin de hogedrukluchttank uit aluminium met een composiet versterking eromheen. “Een planetaire transmissie verzorgt de balans tussen beide krachtbronnen en vervangt de normale versnellingsbak.”

Persluchthybride in actie

Precies zien hoe PSA’s hybridesysteem met perslucht en hydrauliek werkt? De video vind je hier: www.amt.nl/10-2014.

‘TWEELITER AUTO VOOR DE GEWONE AUTOKOPER, 208 HYBRID AIR 2L WEEGT 860 KG’

Brandstofcel Terug naar de tentoonstellingsvloer. Een andere en in zekere zin meer futuristische koers is de ontwikkeling van een 31 oktober 2014 | AMT | 115

TECHNIEK

Definitieve versie Toyota FCS zoals die volgend jaar in productie gaat. Prijs rond de 50 mille?

Toyota brengt de brandstofcelauto FCS volgend jaar in productie. Op de Tokyo Motor Show was al zichtbaar wat er onderhuids zit. Links aandrijving en regeling, onder de stoel de brandstofcel, onder de achterbank en onzichtbaar achterin twee tanks en daartussen de lithium-ion accu.

‘BRANDSTOFCELAUTO’S? DE EERSTE KOSTTE EEN MILJOEN, NU ZITTEN WE TEGEN EEN COMMERCIEEL HAALBAAR NIVEAU AAN’

Methaan als alternatief Andreas Schamel kijkt als advanced ontwikkelingstechnicus vijf tot twintig jaar vooruit. Methaan is een van zijn aandachtspunten: “Aardgas wordt nu ook wel gebruikt, maar verkeerd, omdat we ook op benzine willen rijden. Je zou het direct moeten inspuiten in een hogecompressiemotor om van 130 octaan te profiteren. In methaan zit al minder koolstof dan in benzine en met een doelgericht ontwikkelde motor haal je heel simpel dubbele cijfers aan CO2-winst. Synthetisch methaan biedt via diverse methodes kansen als hernieuwbare energiebron.”

116 | AMT | 31 oktober 2014

toekomstige generatie brandstofcelauto’s die commercieel haalbaar is. Alle reden om eens bij Toyota op bezoek te gaan. Op autoshows doet hun brandstofcelprototype al een hele tijd de ronde, maar sinds de Mondial de l’Automobile in Parijs is Toyota een stap verder: de productieversie zoals die volgend jaar zal worden geleverd. Te beginnen in Japan, maar ook Europese regio’s met een ‘ontluikende’ waterstofgasinfrastructuur staan op de rol, zo meldt ontwikkelingstechnicus Gerald Killmann: “Londen heeft nu vijftien brandstofcelauto’s, Kopenhagen evenveel en Hamburg zo’n vijftig. Daar kun je op beginnen te bouwen.” Tijd voor een test dus? “Dat stadium zijn we echt al gepasseerd. Al schat ik wel in dat de echte doorbraak nog twee decennia kan duren. Maar is dat lang? Vergelijk het maar eens met de nu heel ‘normale’ hybridetechniek. In 1997 kwam de Prius – ook eerst in Japan – en toen keek men daar feitelijk precies zo naar als nu naar een brandstofcelauto. Een te kostbare nieuwe techniek toch? Inmiddels weten we hoe dat is gelopen: talloze andere merken zijn aangehaakt. Met reden.”

Investeren in toekomst Een geval van: de kosten gaan voor de baten uit? “Daar ligt zeker een overeenkomst met de Prius destijds, want inderdaad is er aanvankelijk ﬂink in geïnvesteerd. Ook deze keer zal het een lange adem vergen, maar onder de streep is waterstof gewoon een interessante brandstof. Of liever gezegd: een secundaire vorm van energie. Je produceert het met elektriciteit en wekt er elektriciteit mee op. Je rijdt zeer schoon, de oplossing leent zich voor langere afstanden en biedt de mogelijkheid om in drie minuten te tanken. Het beste van drie werelden. Overigens proﬁteren we met de Fuel Cell Sedan van alle ervaring die we vanaf de Prius met elektrisch rijden hebben opgebouwd.” Deels identieke techniek dus? “Technisch stellen we de FCS binnenkort in detail voor, maar laat ik het zo zeggen: we

gebruiken een permanent magneet elektromotor en dat kan je bekend voorkomen. Net als de boost converter die het voltage van de brandstofcelstack verhoogt. In de Prius gebeurt dat vanaf het accupakket: van 202 naar 650 volt. Dat maakt namelijk een kleinere motor mogelijk. Feitelijk mag je zeggen dat ook de rest van de techniek voor het rijden met brandstofcel geen item meer is. Dat hebben we onder de knie en we ontwikkelen en produceren alle sleutelcomponenten zelf: stack en tanks.” Start- en temperatuurperikelen waren volgens Killmann al vijf jaar geleden onder de knie. “De techniek is robuust en niet langer de focus. De stack is ook al zo klein dat hij onder de voorstoel komt. Het werk richt zich nu op het terugdringen van de kosten, feitelijk net als het proces dat we met de Prius hebben doorlopen. We dringen de toleranties steeds verder terug, zodat we minder veiligheidsmarge hoeven in te bouwen. Het terugdringen van kostbare katalysatormaterialen is ook een belangrijk punt.” Kan het ook zonder? Killmann glimlacht: “Misschien kan het in de toekomst zelfs wel heel anders! Vooralsnog dringen we bijvoorbeeld componenten terug. Nog maar twee in plaats van vier tanks in eerdere generaties en een luchtbevochtiger is er bijvoorbeeld niet meer. We gebruiken damp van de uitlaatgassen. We begonnen met auto’s die een miljoen kostten, maar zitten nu al tegen een commercieel haalbaar niveau aan. Nu er meer merken zijn die de kar trekken kan het met de infrastructuur ook sneller gaan dan je misschien denkt.”

Betaalbare FCV In 2015 als primeur in Japan dus. Prijs? Met subsidies naar verluidt rond de 50 mille. En voor de volgende markt Amerika wordt 69 duizend dollar als prijs genoemd. Niet kostendekkend, geeft de technicus toe, maar kijk maar hoe het met de Prius is gelopen. Ze hebben net de grens van zeven miljoen verkochte full hybrids doorbroken.

Gratis

Faceboo kcampagn e t.w.v. € 1 95,-

Nieuwe klanten trekken? Ga naar Klantenvinden.nl Op Klantenvinden.nl maakt u zelf reclameacties. In vijf simpele stappen. Met de kennis, handige tools en adressendatabases van PostNL. U kiest eenvoudig een combinatie van verschillende media. En houdt de touwtjes én kosten in eigen hand. Ervaar het zelf. Plan nu een reclameactie op Klantenvinden.nl en ontvang gratis uw eigen advertentiecampagne op Facebook t.w.v. € 195,-. Ga naar Klantenvinden.nl

we hebben iets voor je

TECHNIEK

GRONINGSE STICHTING ENERGY EXPO PROMOOT GROEN RIJDEN

Stilte op TT-circuit Ook de noordelijke provincies Groningen en Drenthe doen graag wat voor het milieu, en subsidiëren daarom groen rijden. Ze steunen ook de stichting Energy Expo, die met een reeks zakelijke sponsors het groen rijden wil bevorderen. Bijvoorbeeld met een testdag op het circuit van Assen. Trok dat net zoveel bekijks als de TT-race?

DOOR PETER FOKKER / FOTO’S AMT

Nee, natuurlijk, want dan zouden we het hebben over zo’n honderdduizend bezoekers. Zoveel tegelijk kun je onmogelijk op een dag voorlichten en laten proefrijden. In een aantal sessies konden zowel zakelijke als particuliere belangstellenden kennis nemen van meerdere soorten groen rijden. Groener, tenminste, dan op benzine of diesel. Waarbij het groene vooral betrekking heeft op een lagere CO2-uitstoot, minder klimaatverstoring en minder gebruik van fossiele brandstof. Voor demonstratie stonden elektrische auto’s, hybrides en auto’s die op gas lopen ter beschikking. Ook aardgas (CNG of LNG) geeft immers minder CO2-uitstoot. Nog mooier is Groengas uit afvalstromen, dat net zo schoon verbrandt maar ook nog organisch materiaal hergebruikt en niet uit de bodemschatten komt. Landbouwafval als grondstof is er nu juist in de noordelijke provincies in ruime mate.

Financieel steuntje Opvallend is dan ook dat de provincie Groningen met name gebruik van Groengas stimuleert. Tot eind volgend jaar is daarvoor € 600.000 uitgetrokken. Aanschaf of ombouw van een personen- of bedrijfsauto op Groengas kan met € 2.000,tot 3.000,- gesubsidieerd worden. We lezen bij Energy Expo: “We verwachten dat het gebruik van klimaatvriendelijke brandstoﬀen en zuinige auto’s zal afnemen door afschaﬃng van het voordeel in de motorrijtuigenbelasting voor zeer zuinige auto’s.” De provincie Groningen geeft dus tegengas, door Groengas te bevorderen. Elektrisch rijden komt in dat verhaal niet voor, anders dan in Drenthe. Die provincie subsidieert sinds 2013, tot 1 januari

Het meeste bekijks trok de elektrische Brammo, vooral bij de jeugd. En op hun vraag: “Ja, hij trekt als een lier, zelfs zonder te schakelen.” De techniek van deze Empulse R bespreken we op pagina 104.

118 | AMT | 31 oktober 2014

aanstaande, naast Groengas ook rijden op aardgas, en aanschaf van een laadpaal voor elektrisch rijden. Dat laatste levert dan € 1.000,- op, mits de laadpaal ook wel publiek toegankelijk is. Een nieuw voertuig dat op (al of niet groen) gas kan rijden wordt met € 1.750,- tot 2.500,- gesponsord. Ombouw van een bestaand voertuig naar Groengas levert € 2.000,- tot 3.000,- op. Wat betreft geheel of deels elektrisch rijden is de insteek kennelijk dat de landelijke overheid daar al genoeg voordeel aan knoopt, met investeringsregelingen en lage ﬁscale bijtelling.

Beperkte belangstelling Echt druk werd het niet op het Asser circuit, ook al stond er een aardige rij nieuwe auto’s van zeer uiteenlopende signatuur klaar om met een rondje over de beroemde baan te proberen. Er kwamen nog wel heel wat belangstellende scholieren langs. Achter de pitboxen trok vooral Brammoimporteur Electric Motorcycles Nederland aandacht. Het in de provincie Groningen gevestigde bedrijf had twee elektrische Brammo Empulse R-modellen meegebracht. Er zijn in ons land nu vier Brammo-verkooppunten, die ook een flinke financiële douceur hanteren om elektrisch rijden aantrekkelijk te maken. Althans, dat doet de fabrikant in Amerika, waar eveneens korting wordt gegeven. Hier komt dat neer op € 5.600,- inclusief BTW onder de catalogusprijs, voor de Empulse R die we op Assen even reden. Importeur Marcel Bulthuis zegt dat de zaken prima lopen. “De verkoop van elektrische motorfietsen in het algemeen groeit van jaar op jaar, vorig jaar waren het er 80, nu kunnen we boven de 100 uitkomen.” Ofwel tegen de één procent van de totale motorfietsmarkt,

Ecotap uit Boxtel maakt zelf een heel gamma van laadpunten: “Allemaal van staal en daardoor vandalismebestendig”. Ze hebben als nieuws op hun site www.ecotap.nl ook een handig staatje met de sinds juni per stroomleverancier uiteenlopende tarieven voor laden.

TECHNIEK

Weinig kansen voor gas Een aardige conclusie van Aumacon is dat het gemiddeld bijtellingpercentage behoorlijk is teruggelopen (van het uniform 22% tarief in 2007, naar 16,5% bij de huidige zeven tarieven). Er wordt dus tenminste zakelijk wel zuiniger en groener gereden. De laagste bijtellingklasse groeit steeds het hardst. Voor de pogingen in Groningen en Drenthe om Groengas te promoten is dat geen goed nieuws. Gas helpt je niet naar een lagere bijtelling. Het aandeel verkochte aardgas/Groengasauto’s ligt volgens Mobiliteit in Cijfers van Bovag/RAI rond 0,1% van de markt. In aantallen gingen er vorig jaar vijf keer zoveel elektrische auto’s de showroom uit, als auto’s op aardgas. Puur elektrische auto’s zie je al niet heel veel. Laat staan auto’s op gas. Niet zo lang ‘bijtelling’ het magische woord is.

dat is beter dan het bij auto’s gaat. Met nog maar twee e-motorﬁets merken, Zero en sinds de zomer Brammo. Voor een Empulse R ben je met korting toch nog twaalf mille kwijt, maar het rijdt ook echt interessant. Bulthuis: “Je moet anders denken. Niet ‘hoe ver kan ik komen’, maar ‘waar wil ik vandaag stoppen’. Overal waar je stopt laad je even bij aan het gewone stopcontact, je betaalt een paar euro voor de stroom, dan is er geen probleem met het rijbereik.” Met de prestaties zit het wel goed. Elektrisch, dus het trekt als een lier vanuit stilstand of op snelheid. Zonder schakelen, in de derde of vierde versnelling van de zesbak. Die zorgt

enerzijds dat een top van 177 km/h mogelijk is zonder de elektromotor te overtoeren, en anderzijds dat je die motor tussen 3000 en 4000 toeren kunt houden waar hij maximaal eﬃciënt draait, legt Marcel Bulthuis uit.

Noordelijke dealers zorgden voor een ruime selectie van elektrische en aardgas/Groengasauto’s. Maar om nou te zeggen dat het zwart zag van belangstellenden voor een proefritje…

Gedreven door subsidie Minder druk was het bij de Brabantse laadpalenfabrikant Ecotap, die ook voor de Brammo’s een laadpunt neerzette. Toch klaagde men niet bij Ecotap, er is genoeg vraag naar laadpunten, vooral ook om elektrische scooters en de zeer populaire e-bikes bij te laden. Daarvoor heeft Ecotap zelfs een prachtige mast met zonnepaneel, die zonder aansluiting op het elektriciteitsnet kan voor het bijladen van e-bike accu’s. Maar ook laadpunten op krachtstroom om auto’s te laden hebben ze. Het lijkt dus dat de opkomst van elektrisch autorijden niet zal stranden op een chronisch gebrek aan laadmogelijkheden. Een recente analyse van het bureau Aumacon over zakelijk rijden en ﬁscale bijtelling werpt een ander licht op de zaak. Veel zal afhangen van wat binnenkort besloten wordt over de overheidsstimulering voor groen rijden. Met de verwachting dat de zeer lage bijtelling voor e-auto’s (en andere zuinige modellen) ﬂink aangepast zal worden. De zakelijke markt, al gauw de helft van de totale autoverkoop, reageert sterk op deze regels zoals blijkt uit Aumacons analyse over de laatste zeven jaar, waarin de verschillende bijtellingtarieven zijn verschenen. Samengevat trekt de zakenrijder massaal naar modellen met lagere bijtelling, deels gedwarsboomd door scherpere overheidseisen om modellen in een van de lage tarieven te laten vallen. Met als derde speler de auto-industrie, die steeds zuiniger types uitbrengt waardoor weer meer modellen onder lagere bijtelling vallen.

DENK NIET: ‘HOE VER KAN IK KOMEN’, MAAR: ‘WAAR WIL IK STOPPEN’

31 oktober 2014 | AMT | 119

De technologie in de meest betrouwbare autoâ&#x20AC;&#x2122;s ter wereld. Wie heeft het gestart ?

U NIE

Het nieuwe automotive productgamma van VARTAÂŽ is samengesteld om de huidige automarkt te bedienen en de juiste batterij voor elk type auto te bieden. VARTA SILVER AGM- en BLUE EFB-batterijen zijn de nieuwste toevoegingen aan ons assortiment. Beiden hebben een hoog startvermogen, een langere levensduur en zijn bovendien tot drie keer meer cyclusvast dan conventionele batterijen. Ons schoon fabricageproces waarborgt ook nog eens dat ze milieuvriendelijk zijn. Upgrade naar VARTA AGM-en EFB-batterijen als u hoogwaardige batterijen met superieur startvermogen en hoge betrouwbaarheid nodig hebt. Ga voor meer informatie naar www.varta-automotive.nl

It all starts with

AMT ADVERTORIAL

ACtronics; Tier 1-leverancier De afgelopen 10 jaar heeft ACtronics uit Almelo zichzelf neergezet als internationaal toonaangevend bedrijf op het gebied van revisie van auto-elektronica. Vanuit de passie voor het vak en de behoefte uit de markt is er nu ook een dochterbedrijf met de naam ID4motion opgericht, dat een digitale gebruikersinterface op maat maakt voor autofabrikanten als Tier 1-leverancier. Dat zorgt voor een synergie-effect waardoor beide bedrijven hun klanten nog beter van dienst kunnen zijn. VOORTGEKOMEN UIT GEPASSIONEERD WERK

DE FINISHING TOUCH VOOR DROOMAUTO’S

De grote kracht van ACtronics is het leveren van de hoogste kwaliteit en het meedenken met de klant of het al dan niet een rendabele investering is om een onderdeel te laten reviseren. Sander Speek, CCO van de ACtronics Group: “Per dag reviseren we ongeveer 300 onderdelen uit 23 landen. In 7 landen hebben we een eigen vestiging. Vanaf onze start eind 2004 zijn we heel hard gegroeid. Onze kennis en klantgerichtheid is daarbij heel belangrijk geweest. En dat heeft weer te maken met de gepassioneerde manier waarop onze medewerkers hun werk doen. Ook de eigen productie die we nu hebben opgezet is een soort uit de hand gelopen hobby. We hebben er veel plezier in met zijn allen en de markt reageert heel positief op onze aanpak.”

ID4motion levert een digitale gebruikersinterface voor de automobielbranche. Dat is een grafisch instrumentenpaneel, waar in de toekomst ook infotainment bij kan worden geleverd. De complete experience voor de eindconsument staat daarbij voorop. Het belangrijkste aspect van deze producten is dat ze helemaal geïndividualiseerd kunnen worden, vertelt Sander Speek: “Onze huidige doelgroep zijn de fabrikanten die kleinere series auto’s vervaardigen. Eerder konden zij alleen een instrumentenpaneel inkopen dat óf analoog en dus ouderwets was, óf die wel digitaal is maar niet op maat te maken. Terwijl het juist zo belangrijk is voor iedereen die zijn droomauto werkelijkheid wil laten worden om alles helemaal zelf te kunnen ontwerpen. Met onze panelen kan dat nu eindelijk.” Verschillende autofabrikanten in de exclusieve markt maken al gebruik van de instrumentenpanelen. Zo zijn de wagens van Panoz uit de Verenigde Staten en die van W Motors uit Dubai voorzien van maatwerk uit Almelo.

ONDERSCHEIDEND TEN OPZICHTE VAN ANDEREN Een belangrijke reden voor ACtronics om te beginnen met eigen productie, was dat dit een duidelijke meerwaarde oplevert voor de dagelijkse revisietrajecten. Als je leverancier bent, kijk je immers heel anders naar producten die afgeleverd worden dan wanneer je alleen reviseert. Deze kennis zorgt voor nog meer onderscheidend vermogen ten opzichte van andere bedrijven in de branche. Daarom besloot ACtronics in 2010 om de stoute schoenen aan te trekken en eens te polsen of er in de automotivebranche animo was voor de ideeën die men had. Tijdens de Automechanika in Frankfurt stond er een kleine display met een instrumentenpaneel, puur om de reacties te peilen. Daaruit kwam naar voren dat vooral autofabrikanten interesse hadden in deze producten. Sinds dat moment is de ontwikkeling in volle gang, met een team van zes mensen dat er fulltime aan werkt.

Ook ACtronics gaat live op 18 & 19 november! Op de stand van ACtronics zal een revisie te zien zijn van een elektronisch onderdeel waarbij we voor sommige stappen in het revisie proces live naar onze vestiging in Almelo zullen schakelen.

SYNERGIE TUSSEN REVISIE EN PRODUCTIE Eén van de mooiste aspecten van het nieuwe bedrijf is wel dat de kennis die wordt opgedaan door ID4motion tijdens de projecten die zij doen, wordt gebruikt door ACtronics om de ontwikkeling nog beter te laten verlopen. De medewerkers van het nieuwe bedrijf werken namelijk nog gewoon bij ACtronics, zodat ook omgekeerd nieuwe knowhow kan worden gebruikt om de digitale gebruikersinterfaces nog verder te verbeteren. Revisie gaat immers om verder kijken dan je neus lang is. Door middel van ervaring en reverse engineering weten de medewerkers welke aspecten van een elektronicaonderdeel nog beter kunnen worden gemaakt dan de standaard fabrieksversie. Meer weten over revisie van auto-elektronica en ACtronics? Kom dan naar onze kennissessies op AMT Live, dagelijks om 17.00 uur & 19.00 uur in kennistheater 3.

AMT ADVERTORIAL

Werk effectief met kennis uit Tadis

Tenneco-informatie centraal op AMT Live Tenneco - bekend van Monroe ondersteltechniek en Walker emissietechniek neemt voor de derde keer deel aan AMT Live. Tenneco zet de Walker EVO DPF-filters in kennissessies centraal en legt uit hoe autotechnici met de informatie van Tadis effectiever kunnen werken. Tenneco is de fabrikant achter de Walker-uitlaatsystemen, katalysatoren en roetfilters (DPF’s). Walker levert twee soorten roetfilters. Naast het bestaande EVO S-assortiment van siliciumcarbide (vijftig referenties), zijn sinds april jl. ook de betaalbare en betrouwbare EVO C (cordieriet) filters als alternatief opgenomen. Beide DPF’s zijn gehomologeerd. De EVO C filters zijn dertig procent goedkoper dan de EVO S-filters en zijn geschikt voor een groeiend aantal nieuwere auto’s. In plaats van siliciumcarbide (een hard keramisch materiaal) gebruiken de EVO C-filters cordieriet technologie, dat zachter en goedkoper is. De EVO C is een betaalbare oplossing voor een breed scala van goed onderhouden oudere personenauto’s.

VAKER IN DE WERKPLAATS: MONROE CVSA-DEMPERS Tenneco is natuurlijk ook bekend van Monroe-ondersteltechniek. Monroe maakt onder andere de zeer geavanceerde CVSA-dempers. CVSA staat voor Continuously Variable Semi Active ofwel continu aangestuurde elektronische ophanging. De CVSA-dempers beschikken over een elektronisch bediende klep die tot vijfhonderd keer per seconde de dempingseigenschappen aanpast, afhankelijk van de weg, rijmodus, voertuigsnelheid, stuurhoek en remkracht. Dit zorgt voor optimale controle van de auto. De CVSA dempers worden al in 37 automodellen gebruikt, waaronder de VW Golf VII, dus we zullen ze ook in de werkplaats steeds vaker tegenkomen. Volgend jaar komt de CVSA2 op de markt, die gebruikt maakt van twee elektronisch bediende kleppen, één voor rebound en één voor compressie, die individueel regelbaar zijn.

WERK EFFECTIEVER MET TADIS WALKER HELPT BIJ DE KEUZE Een auto die af fabriek van een siliciumcarbidefilter is voorzien, kan heel goed uitgerust worden met een voordelig cordierietfilter. Andersom kan dat niet. Siliciumcarbide heeft een hogere opvangcapaciteit en een hoger smeltpunt dan cordieriet, waardoor de EVO S filters in de praktijk dus ook zeer geschikt zijn voor auto’s die veel in stedelijke gebieden rijden, waaronder taxi’s en koeriersdiensten. Om autotechnici te helpen bij het kiezen van het juiste filter heeft Walker een tabel opgesteld met daarin het soort auto, de leeftijd, het gebruik en een advies voor een passend filter. Op AMT Live zal Tenneco Walker kennissessies organiseren over deze filters, die in veel opzichten uniek zijn. Vergeet niet dat dit de enige gehomologeerde roetfilters op de markt zijn.

Het Technician’s Advanced Digital Information System (Tadis) is het nieuwe online systeem van Tenneco. Tadis bevat naast afbeeldingen, video’s en montage-instructies ook veel achtergrondinformatie over Monroe en Walker. Consumenten lezen over de verschillen tussen de Walker EVO C- en S-filters en autotechnici vinden er instructies hoe ze de Monroe CVSAdempers kunnen monteren. Na het aanmaken van een account heb je gratis toegang tot zestienduizend afbeeldingen met technische informatie, vijfhonderd video’s, montagehandleidingen en -schema’s, diagnosetips, catalogi en 3D animaties. Tadis werkt ook op tablet en smartphone. Op AMT Live zal Tenneco uitleggen hoe autotechnici met deze informatie onder handbereik veel effectiever kunnen werken. http://ta.tenneco-emea.info/technical.php

PRODUCT

BOSCH KTS VERSUS AUTOLOGIC VAG

Diagnosetester getest “Snel”, “Intuïtief te bedienen”, “Kan 95% van het wagenpark aan”, “Diepgang op OEM-niveau.” Leveranciers van diagnosetools zijn meestal erg enthousiast over hun producten. Maar hoe werkt zo’n apparaat in de praktijk? Technisch Specialist Frank Bouman pakt diagnosetools uit en gaat er meteen mee aan de slag in zijn werkplaats. Zijn oordeel? Lees maar… Vanaf deze maand pakken we deze rubriek net even anders aan. We bepalen niet meer van één apparaat of dat mag blijven. Nee, we gaan aan de slag met twéé diagnoseapparaten. Met beide gaan we dezelfde storing of serviceklus te lijf en we kijken welke het er het best vanaf brengt. Welke mogelijkheden bieden de diagnosesystemen bij deze klus? En met welke los je de storing ook echt op? We starten met twee oude bekenden: de Bosch KTS en het Autologic VAG-pakket. En omdat de elektrische parkeerrem van de Volkswagen Passat uit de modelserie 3C in de werkplaats voor ﬂinke hoofdbrekens zorgt, gaan we die ermee te lijf. In onze werkplaats staat zo’n Passat 3C met een storing in de elektrische parkeerrem. De waarschuwingslampjes in het combiinstrument branden en de parkeerrem functioneert niet meer.

Bosch KTS We starten de diagnose met de Bosch KTS. Voertuigselectie verloopt via kentekenherkenning, handmatige selectie en in sommige gevallen via VIN-detectie. In dit geval werkt de VIN-detectie perfect. De KTS leest probleemloos de opgeslagen foutcodes uit het parkeer-

Durf je het aan? Durf je het aan om je diagnoseequipment te laten testen in de alledaagse diagnosepraktijk van Frank Bouman? Mail dan naar AMT@reedbusiness.nl. Kijk voor nog veel meer reviews van diagnoseapparatuur en EOBD-scanners op www.amtdiagnosewijzer.nl

remsysteem van de Passat. De foutcodes 02432 en 02433 zijn opgeslagen. Via het tabblad ‘Foutzoeken’ belanden we in het werkplaatshandboek. Hierin vinden we een uitgebreid stappenplan om de foutcodes aan te pakken. Naast de mogelijkheid tot het uitlezen en wissen van foutcodes kan de KTS meetwaarden weergeven, een actuatortest opstarten en vinden we onder het submenu ‘Aanpassingen’ functies voor het vervangen van remblokken en het uitvoeren van de basisafstellingen van het parkeerremsysteem.

lezen opnieuw de foutcodes uit. Ook Autologic toont de foutcodes 02432 en 02433. Bij beide codes toont Autologic een testplan. Het testplan kan beschouwd worden als werkplaatshandboek. Ook hier een stappenplan om deze foutcodes aan te pakken. Ook de Autologic-set biedt mogelijkheden tot het bekijken van live data en het uitvoeren van actuatortests. Onder het submenu ‘Control unit functions’ staan de functies voor het vervangen van de remblokken en de benodigde basisafstellingen. Verder vinden we ook op deze set technische informatie terug.

Terug naar de Passat

ningsvoorziening van de stelmotoren. Beide diagnoseapparaten beschikken over extra informatie voor de technicus. In de technische informatie van Autologic wordt gewezen op een software-update voor het parkeerremregelapparaat. De vaste AMT Garageforum-lezer wist natuurlijk al van deze software-update. Op het forum is de storing immers al diverse keren beschreven.

De omschrijving bij de storingscodes wijst op een probleem met de span-

Welke kiezen?

Autologic Autologic biedt de technicus een automatische voertuigselectie. Deze werkt goed. We selecteren het systeem en

Bosch KTS vs. Autologic. Nederlands vs. Engels. Toch is Autologic hier bij de servicefunctie (remblokken vervangen) duidelijker.

Nieuwe unboxing-aanpak. Niet meer uitpakken en aan de slag, maar twee testers strijden tegen elkaar. Welke presteert het best op een bepaalde serviceklus of storingsdiagnose?

Welk diagnoseapparaat nu onze voorkeur geniet? De Bosch KTS heeft het voordeel van een Nederlandstalige user-interface en bovendien een zeer eenduidige opbouw van de menustructuren. Toch kiezen we voor de Autologic. Waarom? Terwijl we met het stappenplan van de KTS uitkwamen bij: “Vervang het regelapparaat van de parkeerrem”, konden we dat met de Autologic herprogrammeren. Na de reﬂash was de storing aan de parkeerrem verholpen.

31 oktober 2014 | AMT | 123

VERNIEUWDE SITE NU ONLINE !

DELTACH

CUSTOR

WWW.DELTAINTERNATIONAL.NL

STEINER AIRTOOLS

PRODUCT

Moet de APK-roetmeter voor 2019 aan nieuwe eisen voldoen? Bericht vanuit het RAI Equipment Platform: “Een leverancier van APK-meetmiddelen maakt misleidende reclame.” Hoe zit dat? Wat is er aan de hand? Om welke leverancier gaat dit? En over welke apparatuur? AMT geeft antwoord. “Aangepast aan de APK regelgeving die 1-1-2019 ingaat”, schreef JN Testapparatuur in een advertentie voor Capelec-emissieapparatuur, die als losse bijlage meeging met AMT 9. “Misleidende reclame”, zegt RAI Equipment daarvan. Om te snappen waar dit vandaan komt, moeten we terug naar 1 januari 2009. Vanaf die datum hoeven er bij de roetmeting niet meer per deﬁnitie drie piekmetingen te worden gedaan. De tekst die toen in de Staatscourant stond komt erop neer dat als de K-waarde bij de eerste of de tweede meting minstens 0,5 m-1 onder de toegestane waarde is, de roetmeter dan aangeeft dat de meting wordt beëindigd.

Geen ombouw nodig Dat vraagt dus om andere software in de apparatuur. Maar om te voorkomen dat autobedrijven die op hun bestaande apparatuur moesten laten installeren, stond er in het Staatsblad nog een mooie juridisch verantwoorde volzin. Die kwam er op neer dat er tot 1 januari 2019 nog certiﬁcaten voor eerste keuring kunnen worden afgegeven voor apparaten die nog met de oude software werken. Terug naar de Capelec-apparatuur. De advertentie bedoelde natuurlijk dat die over de aangepaste software beschikt, zodat de apparatuur niet onnodig om herhaling van de piekmeting vraagt. Mooi, maar niet bijzonder. Navraag bij het NMI leert namelijk dat: “Voor zover bekend, alle nieuw geleverde roetmeters door RAI Vereniging Platform Equipment-leden al zijn voorzien van de gewijzigde software.” Zijn er consequenties voor autobedrijven die nog met een apparaat met de oude software werken? Nou nee, zij

kunnen hun roetmeter gewoon blijven gebruiken, ook na 1 januari 2019.

De Capelec-emissietester werkt met de nieuwe software. Niet bijzonder. Dat doet iedere nieuwe tester die je koopt bij een lid van RAI Vereniging Platform Equipment.

Met Bright bandenmachines klaar voor wisselweken Toolspecial beloofde ons al eerder een gamma-uitbreiding van de bandenmachines van Bright. Dat moment is

De montage-arm van de Bright 887 kantelt achterover. De pneumatische hieldrukker (voor hele brede en stugge banden) is lichter gekleurd, omdat die als optie verkrijgbaar is.

nu gekomen, vlak voor de bandenwisselweken. In de vijfde editie van het Toolspecial-magazine worden twee nieuwe bandenmachines van de Chinees/Italiaanse fabrikant Bright aangeboden. De Bright 887 is een volautomatische de- en montagemachine voorzien van een achterover kantelende montagearm met pneumatische vergrendelbare montagekop. De machine bevat een grote opspantafel met dubbele draaisnelheid en heeft een bereik tot 26 inch voor vrijwel alle personen- en bestelauto’s. De hieldrukker heeft een capaciteit van 2.800 kg en is uitgebreid verstelbaar. De Bright 887 wordt geleverd met bescherming voor de opspantafel en hieldrukker en kost € 1.599,-. Voor de hele brede en stugge banden (zoals runﬂat) is een pneumatisch bedienbaar hieldrukker verkrijgbaar voor € 669,-. De Bright CB67 is een balanceerapparaat met een digitaal ledbeeldscherm

en een extra inleesarm die de wielmaten automatisch geeft (de velgbreedte moet wel handmatig ingevoerd te worden). De CB67 heeft een rempedaal en een slimme ledstrip aan de zijkant van de machine, die oplicht na de meting en het wiel op de juiste positie zet om het wiellood te plakken. De CB67 is geschikt voor velgen tot 28 inch groot en 20 inch breed. De

CB67 kost € 1.499,- en wordt geleverd met vier centreerconussen voor het Europese wagenpark, een snelspan opspanmoer, velgbreedtemeter en wielgewichttang. Toolspecial levert alle Bright bandenmachines met twee jaar garantie. Toolspecial Tel (030) 265 03 21 – www.toolspecial.com

ADVERTENTIE

UW AUTOMOTIVE WERKPLAATS I ONS WERK

Oskamp Equipment

Oskamp Equipment - T + 31 318 648345

info@oskamp-equipment.nl

www.oskamp-equipment.nl

31 oktober 2014 | AMT | 125

PRODUCT

Wheel Train-hefarm ontlast DIAGNOSEWIJZER

Autel Maxiscan MS609 Matronix: “Het is aansluiten, de auto op contact zetten en verbinding maken. Makkelijker kan niet. De merkdiepgang en merkbreedte is wisselend maar toereikend. Al met al een prima uitlezer geschikt voor de APK, het uitlezen van foutcodes en het inzien van wat live data.” Beoordeling: 8,0

Brainbee F-box Autobedrijfnuijten: “Ik vind de F-Box gemakkelijk in gebruik. De merkdiepgang valt me wel tegen. Volvo is totaal niet uit te lezen. De merkbreedte kan beter. Toch vind ik de prijs-kwaliteitverhouding goed genoeg omdat ik er over het algemeen wel goed mee kan werken.” Beoordeling: 6,0 Ga voor laatste beoordelingen van diagnoseapparatuur naar: www.amtdiagnosewijzer.nl

Explora ontwikkelde in eigen huis de Wheel Train, een railsysteem met een pneumatische hefarm die wielen optilt. Met de Wheel Train hoeven autotechnici geen band-wielcombinaties meer op te tillen. Met de aankomende winterbandenwissels is dat wel zo prettig. Volgens Explora blijkt uit onderzoek dat bijna vijftig procent van de fysieke belasting in de werkplaats bestaat uit het frequent tillen van lasten tussen 5 en 25 kilo en het veelvuldig buigen en draaien van de romp. Een keer per dag een last tillen is niet zo’n probleem, maar dezelfde last keer op keer heﬀen en verplaatsen is een te zware belasting voor het lichaam en kan leiden tot lichamelijke klachten. De Wheel Train lost dat probleem op door bandwielcombinaties van een auto op de brug op te tillen en ze naar de banden de- en montagestraat te brengen en vice versa.

Aan de Wheel Train hangt een luchtsleutel, waarmee de bandenmonteur het wiel kan los of vast kan maken. zitten weer aan het werk kunnen. Vereniging VACO, de bedrijfstakvereniging voor de banden en wielenbranche, heeft de Wheel Train in Apeldoorn bekeken. Voor een eventuele opneming in de Arbo-catalogus wil VACO dat de Wheel Train een CE-keur heeft

en Explora zegt daaraan te kunnen voldoen. Wat de Wheel Train moet kosten kan Explora niet vertellen, omdat er teveel variabelen zijn en de inbouw in de werkplaats maatwerk is. Explora Tel (0318) 64 82 20 – www.explora.nl

Investeer in technologische ontwikkelingen De eerste Wheel Train is in het Premium Kwik-Fit ﬁliaal in Apeldoorn geïnstalleerd. Kwik-Fit heeft de hefarm getest en ervaringen met Explora gedeeld, waarna de Wheel Train is geoptimaliseerd. De hefarm is gemaakt van roestvaststaal en beschermt de velg tijdens het transport tegen beschadiging. Er is geen beperking in bandenmaat en gewicht. Volgens Kwik-Fit wisselen in Nederland bijna drie miljoen auto’s twee keer per jaar van winter- naar zomerbanden en andersom. In de wisselperiode kan het daarom voorkomen dat autotechnici per dag meer dan honderd band-wielcombinaties tillen en om de medewerkers fysiek minder te belasten monteerde Kwik-Fit de Wheel Train.

Het wiel blijft op de Wheel Train staan. De Wheel Train tilt de band-wielcombinatie van de auto tot de de- en montagestraat en vice versa. ADVERTENTIE

VACO heeft interesse De Wheel Train draait om ergonomie, niet om snelheid. Dat kan vooral tijdens de wisselweken bij bandenservicebedrijven een nadeel zijn. Het voordeel is echter dat bandenmonteurs, die nu met rugproblemen thuis 31 oktober 2014 | AMT | 127

KOM JIJ BIJDRAGEN AAN HET VERANDEREN VAN DE WERELD? Houd je van het werken met nieuwe technologieën en ben je op zoek naar een carrière met grote uitdagingen? Ja? Dan is Tesla Motors het juiste bedrijf voor jou.

We zijn een groeiend bedrijf en een echte game-changer - wij zorgen voor een revolutie en versnellen wereldwijd de overstap naar elektrische mobiliteit. Bij Tesla delen we een passie voor deze revolutie en we bieden je de kans om uit te blinken in een snel veranderende omgeving met veel carrièremogelijkheden op de lange termijn. We zijn op zoek naar toekomstige medewerkers die een ideologie hebben die overeenstemt met die van ons, de capaciteit hebben om groots te dromen en de vaardigheden en geestdrift om fantastische resultaten te behalen. Kijk voor alle carrièremogelijkheden bij Tesla op teslamotors.com/careers Of bezoek ons op AMT Live ‘14

ATC AGENDA

AGENDA AFDELINGEN NOVEMBER 2014

Amsterdam-Kennemerland 3 november Wat betekent het nieuwe koudemiddel R-1234yf voor de werkplaats? Aircospecialist Unicorn vertelt er alles over. De Zoete Inval, Haarlemmerstraatweg 183, Haarlemmerliede Antwerpen en Vlaanderen 21 november ATC België bezoekt het Suzukitrainingscenter voor een presentatie over Suzuki’s nieuwe technologie en merkspecifieke diagnoseapparatuur. Vooraf inschrijven noodzakelijk Apeldoorn 18 november Hoe werkt de Vario-transmissie bij de Fendt-traktoren? En wat is het voordeel? Fred Horst van Fendt geeft antwoord. De Stolp, Violierenplein 101, Apeldoorn Arnhem/Nijmegen 5 november Hans de Kam van Diesel Büchli geeft een presentatie over moderne dieseltechniek. Wapen van Elst, Dorpstraat 26, Elst Drenthe 18 november Hoe voorzie je een voertuig van luchtvering? Alleen het vervangen van de stalen veren is niet voldoende. Rick van der Velden van VB-Airsuspension legt uit hoe het wel moet. JS Automotive, De Noesten 38, Westerbork

Friesland 6 november Anton de Coster van Continental geeft uitleg over remvloeistoffen. Buitenplaats It Wiid, Koaidyk 8, Eernewoude Friesland 15 november ATC Friesland bezoekt een verzameling stationaire scheepsmotoren van Egbert Kuipers. Grote Kranenweerd 56, Zwartsluis Groningen 6 november Een auto zit boordevol elektronica. Wat doe je bij een storing? Technisch trainer Atte Roskam geeft praktische tips. Postillion, Emmalaan 33, Haren Limburg 12 november Herman Spijker van Brink trekhaken duikt in de trekhaaktechniek en bijbehorende elektronica. ‘t Kaar, Stationstraat 126, Beek Midden Brabant 13 november De ATC-leden bezoeken Daqpoint, een bedrijf dat zich richt op testen meettechniek voor de automotive branche. Daqpoint, Vaart 19-21, Gorinchem Noord-Holland Noord 18 november Hoe werkt de Mitsubishi Outlander PHEV? Fried Lommerse van Mitsubishi geeft tekst en uitleg. GMTO, Kosterij 24, Broek op Langedijk

Rotterdam 11 november Technisch instructeur Perry Vroon geeft een technische presentatie over de Apache-gevechtshelikopter. Albeda College, Van Graftstraat 10, Rotterdam ‘t Sticht 18 november Gerrit Walgemoed van bureau Fridon besteedt aandacht aan voertuigcriminaliteit. Hoe gaan criminelen te werk? Iva, Buntlaan 2, Driebergen Twente 11 november De heer Hövels produceerde zelf een 1:1 replica van de MercedesBenz Patent Wagen uit 1886. Wat kwam er bij de reproductie kijken? De Marke, Vossenbeldsstraat 1, Wierden Zeeland 20 november Hoe werk je aan een modern dieselsysteem? Sergoyne Diagnostics geeft advies. Van Beek Autobedrijven, Marie Curieweg 25, Ritthem Zwolle 13 november Ronald Kremer van Waypoint geeft een presentatie over navigatiesystemen voor de fiets en motorfiets. Innovam, Schrevenweg 19, Zwolle

Wilt u meer inlichtingen over de genoemde informatieavonden, belt u dan met de secretaris van de betreffende afdeling. De telefoonnummers treft u aan in de colofon. Of bezoek de ATC op internet: www.vereniging-atc.nl.

Mazda Skyactiv Auto’s moeten zuiniger. Mazda doet dat door verschillende autoonderdelen onder de loep te nemen. Van motor en transmissie tot aan carrosserie en onderstel, elk onderdeel wordt geoptimaliseerd. Deze ontwikkelingen vallen onder de Mazda SkyActiv Technology. Waar valt nog winst te behalen? ATC Rotterdam en West Brabant krijgen Mazda’s antwoorden tijdens de presentatie. Locatie en datum ATG, Pieter Zeemanweg 116, Dordrecht Datum: 20 november

Vereniging van Automobieltechnici ATC Kijk voor nadere informatie op: www.vereniging-atc.nl Adreswijzigingen etc. alleen doorgeven aan het secretariaat van de eigen afdeling. Dagelijks bestuur: Wim Donkervoort (algemeen voorzitter) voorzitter@atcnl.nl Leon de Boer (algemeen penningmeester en ledenbeheer) pmr@atcnl.nl Hub Veders (algemeen secretaris) secretaris@atcnl.nl Louis Matthys (vice-voorzitter) vice-voorzitter@atcnl.nl Hans Boot (projecten) projecten@atcnl.nl Hub Veders (p.r. en sitebeheer) pr@atcnl.nl Centrale ledenadministratie: Jean Nefkens, ledenbeheer@atcnl.nl APK-zaken: Achiel Fermans, apk@atcnl.nl Wim Donkervoort, voorzitter@atcnl.nl Amsterdam-Kennemerland: Tel.: (0297) 54 07 92 secretaris@atc-ak.nl Apeldoorn: Tel.: (055) 366 77 46 secretaris@atc-apeldoorn.nl Arnhem-Nijmegen: Tel.: 06-53 29 74 54 secretaris@atc-arnhem-nijmegen.nl België/Antwerpen/Vlaanderen: Tel.: (052) 42 76 83 secretaris-aw@atc-belgium.be secretaris-vl@atc-belgium.be Deventer-Zutphen: Tel.: (0573) 45 28 08 secretaris@atc-dz.nl/info@atc-dz.nl Drenthe: Tel.: (0524) 55 06 96 secretaris@atc-drenthe.nl Friesland: Tel.: (0513) 43 57 13 secretaris@atc-friesland.nl ‘s-Gravenhage: Tel.: (0174) 62 88 03 secretaris@atc-gravenhage.nl Groningen: Tel.: (0592) 54 26 32 secretaris@atc-groningen.nl Limburg: Tel.: (045) 541 44 30 secretaris@atc-limburg.nl Midden-Brabant: Tel.: (013) 468 38 46 secretaris@atc-middenbrabant.nl Noord-Holland Noord: Tel.: (0224) 55 15 68 secretaris@atc-nhn.nl Oost-Brabant: Tel.: (040) 842 07 48 secretaris@atc-oostbrabant.nl Rotterdam: Tel.: (0180) 42 80 19 secretaris@atc-rotterdam.nl ‘t Sticht: Tel.: ( 030) 688 50 46 secretaris@atc-sticht.nl Twente: Tel.: ( 06) 12 37 44 87 secretaris@atctwente.nl West-Brabant: Tel.: (076) 521 63 32 secretaris@atc-westbrabant.nl Zeeland: Tel.: (0113) 31 22 14 secretaris@atc-zeeland.nl Zwolle: Tel.: (0529) 43 22 72 secretaris@atc-zwolle.nl

31 oktober 2014 | AMT | 129

AMT WIJZER AIRBAGS

Airbagbank (European Airbag Center BV) Het Riet 15, 5431 NL Cuijk Tel.: (0485) 33 11 99 Fax: (0842) 13 48 00 E-mail: info@airbagbank.eu www.airbagbank.eu Uw airbag expertise team

AIRCONDITIONING

De Auto Airco Specialist Kampenstraat 2E, 7575EK Oldenzaal Tel.: 0541 536681 / Fax: 0541 536470 E-mail: info@deautoaircospecialist.nl

Airco Techniek Groningen Kattegat 10, 9723 JP Groningen Tel: (050) 529 18 83 Fax: (050) 529 18 76 E-mail: info@aircotechniek.nl www.aircotechniek.nl

AUTO-ONDERDELEN EN -TOEBEHOREN

Kawe bv Grundelstraat 1, 8102 HT Raalte Tel: (0572) 34 59 99/Fax: (0572) 34 59 44 www.kawe.nl

Frentec BV Import & Export Automotive Parts Marconilaan 9 - 6003 DD Weert Tel: 0495-462140 - Fax: 0495-462149 Email: info@frentec.biz www.frentec.biz Importeur o.a. van Remy/EDR, RenosX-one, Trico, AircoX-one,Teamec. Accu’s, Airco, Startmotoren, Dynamo’s, Remklauwen, Stuurhuizen,etc.

BATTERIJEN/ACCU’S

STROOMVERDELERS

GEBRUIKTE benzine en dieselmotoren VEGE Benelux BV Ir H De Grootweg 1 NL 3201 AB Spijkenisse Tel. : 00 31 181 652100 E-mail: sales@vege.nl Website: www.ecoxchange.nl

AANVRAGEN GEBRUIKTE ONDERDELEN

Bart Ebben Specialist Citroën Peugeot Sluisweg 18, 6581 KA Malden Tel: (024) 345 68 94 Fax: (024) 357 03 29 www.bartebben.com

ACtronics Bornerbroeksestraat 459F, 7609 PK Almelo Tel: (0546) 66 04 10 Fax: (0546) 66 04 19 E-mail: info@actronics.nl www.actronics.nl

BEDRIJFSMIDDELEN, DIVERSE DIENSTEN ONDERHOUDSPRODUCTEN

OCD Nederland bv Maxwellstraat 41, 3316 GP Dordrecht Tel: (078) 651 23 22 Fax: (078) 617 48 48 www.bardahl.nl

LUCHTVERINGSYSTEMEN

R&W Traktiebatterijen Import BV Bellstraat 12 6716 BA Ede Tel: 0318-690088, Fax: 0318-690236 info@r-w.nl, www.r-w.nl Importeur van TAB & Discover batterijen Fronius laders

Airsus Luchtveringsystemen Kerkweg 2, 8355 BK Giethoorn Tel: +31 (0)521 76 90 26 Mobiel: +31 (0)614 66 11 14 Info@airsus.nl, www.airsus.nl

Berner Produkten bv Vogelzankweg 175, 6374 AC Landgraaf Postbus 30034, 6370 KA Landgraaf Tel: (045) 533 91 33/Fax: (045) 531 45 88

GEBRUIKTE MOTOREN

AUTOMATERIALEN

Robert Bosch bv Henri Genessestraat 1, B-1170 Brussel Tel: +32 2 525 51 11 www.bosch.nl

Kleine Staarman bv Bolscher Landen 12, 7627 NP Bornerbroek Tel: 074) 384 15 67 Fax: (074) 384 10 43 www.asiamotoren.nl Japanse en Koreaanse automotoren

Hella bv Postbus 1398, 3430 BJ Nieuwegein Tel: (030) 609 56 11 Fax: (030) 605 16 77 www.hella.nl

OMC Occasion Motoren Centre Klompenmakerstraat 119, 3194 DD Hoogvliet Tel: (010) 416 57 23 Fax: (010) 416 57 48 E-mail: info@omc-engines.nl Ruim 2000 gebruikte benzine- en dieselmotoren uit voorraad leverbaar

130 | AMT | OKTOBER 2014

Kempenlandstraat 20 5211 VN ‘s-Hertogenbosch (NL) NL Phone: +31 (0)73 7850 580 BE Phone: +32 (0)258 846 90 www.ArnottEurope.com info@ArnottEurope.com

ONDERDELEN VOOR VERSNELLINGSBAKKEN

Transmission Products Europe bv Arkansasdreef 30a, 3565 AR Utrecht Tel: (030) 298 08 98/Fax: (030) 276 70 79 E-mail: info@transmission-products.nl www.transmission-products.nl Ruilstuurhuizen, pompen en reparatiesets. Tevens transmissieonderdelen en koppel omvormers

www.d2.nl

SMEERMIDDELEN Handel-Mij Noviol bv Roggeweg 11, 6534 AH Nijmegen Tel: (024) 355 21 02 www.kendall.nl

OCD Nederland bv Maxwellstraat 41, 3316 GP Dordrecht Tel: (078) 651 23 22 Fax: (078) 617 48 48 www.bardahl.nl

AMT WIJZER EXAMINERING EN CERTIFICERING ABC Olie Goirke Kanaaldijk 28, 5046 AT Tilburg Tel: (013) 542 52 00 Fax: (013) 535 39 77 www.abcolie.nl

AFGEWERKTE OLIE

IBKI Postbus 2360, 3430 DV Nieuwegein Tel: (030) 608 77 66 Fax: (030) 608 78 00 E-mail: info@ibki.nl www.ibki.nl

KALIBRATIE

TTC B.V. Brouwerstraat 24, 2984AR Ridderkerk Tel: 0180 - 413777 Fax: 0180-416377 E-mail: info@ttcbv.nl, Internet: www.ttcbv.nl RvA accreditatie K094 APK manometer erkenning TKD-32 KALIBRATIE OP LOCATIE ® … MEETBARE KWALITEIT !!!

LED VERLICHTING

TURBO’S

VEGE Benelux BV Ir H De Grootweg 1 NL 3201 AB Spijkenisse Tel. : 00 31 181 652100 E-mail: sales@vege.nl Website : www.vege.info

VERSNELINGSBAKKEN

AUTO EN WERKPLAATS GS-Recycling Nederland Hoogoorddreef 9 1101 BA Amsterdam T +31 (0)85 2100 200 F +31 (0)85 2100 201 info@gs-recycling.nl www.gs-recycling.nl Uw afgewerkte olie is geld waard!!!

ATG bv Pieter Zeemanweg 116, 3316 GZ Dordrecht Tel: (078) 655 02 66 Fax: (078) 655 02 60 E-mail: info@atg.nl www.atg.nl

OPLEIDINGEN/TRAININGEN APK-OPLEIDINGEN

P.S.B. Particuliere School Benschop bv Postbus 78, 3417 ZH Montfoort Tel: (0348) 45 21 12 Fax: (0348) 45 23 75 E-mail: info@keurmeesterapk.nl www.keurmeesterapk.nl

BEOORDELING EN CERTIFICERING

Blokvoort Led Shop Jekerstraat 35, 4105 ZD Culemborg Telefoon: 0345-778943 Mobiel: 06-23468879 Info@sterkinled.nl www.sterkinMKBled.nl/automotive Montage, lease, servicecontract Voor automotive bedrijven

ACtronics Bornerbroeksestraat 459F, 7609 PK Almelo Tel: (0546) 66 04 10 Fax: (0546) 66 04 19 E-mail: Info@actronics.nl, www.actronics.nl

Ganzeboom Transmissies bv Planthofsweg 45, 7601 PH Almelo Tel: (0546) 81 95 10 Fax: (0546) 82 65 16 Vestiging Rosmalen: Friezenstraat 5, 5249 JT Rosmalen Tel: (073) 522 98 33 Fax: (073) 522 98 34 Uit-inbouw station Amsterdam Tel: (020) 411 47 50 E-mail: info@ganzeboom.net Website: www.ganzeboom.net Automatische en handgeschakelde versnellingsbakken. Groothandel onderdelen, koppelomvormers en kleppenhuizen.

REVISIE-AUTOMATEN

REVISIEMOTOREN

MOTORELEKTRONICA/ECU’S Innovam Groep Postbus 2360, 3430 DV Nieuwegein Tel: (030) 608 77 77 Fax: (030) 608 77 00 E-mail: info@innovam.nl www.innovam.nl

DIAGNOSE APPARATUUR

Smeets Solutions B.V. Spaubeekerstraat 93, 6191 HN Beek Tel:+31(0)46-4571880 Fax:+31(0)46-4571885 E-mail: info@smeetssolutions.nl www.diagnoseapparatuur.nl

Startrans Barneveldsestraat 21b, 3927CA Renswoude Tel: (0318) 59 09 91 Fax: (0318) 59 06 54 www.startrans.biz

MRT Engines bv Pater van den Elsenlaan 6, 5462 GG Veghel Tel: (0413) 34 20 14 Fax: (0413) 34 39 42 E-mail: engines@mrt.nl, www.mrt.nl

DIESEL SPECIALIST ViaNorm B.V. Structuurbaan 19, 3439 MA Nieuwegein Postbus 1476, 3430 BL Nieuwegein Tel: (030) 608 79 70 Fax: (030) 608 79 95 E-mail: info@vianorm.nl www.vianorm.nl

KLEINJAN Kleinjan Diesel Center Rudolf Dieselstraat 20, 7442 DR Nijverdal Tel: (0548) 61 37 61 Fax: (0548) 61 02 05 www.kleinjan.nl

Autrans bv Lunteren Tel: (0318) 48 41 44 Tilburg Tel: (013) 469 18 85 www.autrans.nl Revisie van (automatische) versnellingsbakken en koppelvormers. Bel onze helpdesk voor diagnose en prijsopgave

Motorenrevisie Valkenswaard Dragonder 43, 5555 XZ Valkenswaard Tel: +31(0)40 201 25 81 / Fax:+31(0)40 204 59 68 www.mrv.nl Cilinderkoppen, motoren, krukassen

OKTOBER 2014 | AMT | 131

AMT WIJZER

CF Techniek J.W. Frisostraat 31 4413 CB Krabbendijke Tel: (0113) 50 12 55, Fax: (0113) 50 66 60 www.cftechniek.nl Email: parts@cftechniek.nl For automotive, industrial and also marine engines.

VEGE Benelux BV Ir H De Grootweg 1 NL 3201 AB Spijkenisse Tel. : 00 31 181 652100 E-mail: sales@vege.nl Website : www.vege.info Motoren, Cilinderkoppen & Versnellingsbakken

ATS Den Haag bv Cort vd Lindenstraat 5 2288 EN Rijswijk Postbus 3263, 2280 GG Rijswijk Tel: (070) 399 14 94 Fax: (070) 398 98 77 www.atsdenhaag.nl

COMPLETE WERKPLAATSINRICHTING

Autec – VLT Automotive Equipment Industrieterrein IJsselveld, Vlasakker 11, 3417 XT Montfoort Tel: (0348) 47 70 00 Fax: (0348) 47 51 04 E-mail: info@autec-vlt.nl www.autec-vlt.nl

REVISIE EN REPARATIE

De Boer Transmissies Karenbrug 4, 8331 VE Steenwijk Tel: +31 521-526000 Fax: +31 521-526001 E-mail: info@deboertransmissies.nl www.deboertransmissies.nl Diagnose, revisie en modificatie van handgeschakelde en automatische transmissies voor personenwagens en lichte bedrijfswagens.

Berner Produkten bv Vogelzankweg 175, 6374 AC Landgraaf Tel: (045) 533 92 62 Fax: (045) 533 92 92, www.berner.nl

AA Equipment bv 1e Tussendijk 17, 5705 CG Helmond Tel: (0492) 52 57 17/Fax: (0492) 52 45 74 Diagnose en Werkplaatsequipment

(AUTOMATISCHE) VERSNELLINGSBAKKEN

Transmission products europe bv Arkansasdreef 30a, 3565 AR Utrecht Tel: (030) 298 08 98 Fax: (030) 276 70 79 E-mail: info@transmission-products.nl www.transmission-products.nl Dé specialist voor automatischeen handgeschakelde transmissies, koppelomvormers en revisieonderdelen. Ook voor bekrachtigde stuurhuizen.

132 | AMT | OKTOBER 2014

Rocar-Tech Granaatstraat 55 7554 TN Hengelo Tel: (074) 259 41 61 E-mail: info@rocartech.nl www.rocartech.nl

Internationale Handelsonderneming Explora bv Maxwellstraat 4, 6716 BX Ede Tel: (0318) 64 82 20 Fax: (0318) 64 82 45 E-mail: info@explora.nl, www.explora.nl

Overlander bv Morseweg 2, 3899 BP Zeewolde Tel: (036) 521 92 00 Fax: (036) 523 44 30 E-mail: info@overlander.nl, www.overlander.nl

Amtech Automotive Spitsstraat 4A 8102 HW Raalte Tel: (0572) 36 31 86 www.amtech.nl

Saarloos Automotive Equipment bv Ambachtstraat 46 5804 CD Venray Tel: (0478) 64 21 25 Fax: (0478) 64 21 05 www.saarloos.com

Carscan bvba Sint-Janshoefstraat 22 3511 Kuringen (Hasselt) België Tel: +32 470 80 39 41 E-mail: info@carscan.be www.carscan.be Werkplaatsinrichting Alles voor garage en industrie

Sonic Equipment BV Netwerk 144 1446 WR Purmerend Tel.: 0299 437000 Fax: 0299 436610 E-mail: info@sonic-equipment.com www.sonic-equipment.com

Müller Werkzeug Benelux Toepadweg 4 5301 KA Zaltbommel Tel: (0418) 68 03 43 Fax: (0418) 68 03 44 E-mail: benelux@mueller-werkzeug.de www.mueller-werkzeug.nl

HEFBRUGGEN

Van Zetten Hefbruggen Bedrijfsstraat 9 Zuid-Beijerland Tel: (0186) 66 25 70 Fax: (0186) 66 21 05 www.vanzettenhefbruggen.nl

DIVERSEN AANHANGWAGENONDERDELEN EN TOEBEHOREN

GEREEDSCHAPPEN

Snap-on Tools bv De Trompet 2100 1967 DC Heemskerk Tel: (0251) 20 97 15 Fax: (0251) 20 93 47 E-mail: Benelux.info@snapon.com ww.snapon.com/nl

Triorep bv Glashorst 102a 3925 BV Scherpenzeel (GLD) Tel: (033) 277 88 66 www.triorep.nl Groothandel en werkplaats voor Camper-, caravan- en traileronderstellen Partner van Westfalia, AL-KO en MAD

COLOFON

BINNENKORT IN tTHEMA: WERKPLAATSFORMULES t#.8 i8 IN DE PRAKTIJK tDE WERKPLAATS VAN DONKERVOORT t,"*;&/ 4$"/*" PRODUCTIE ;80--& tMADE IN HOLLAND: CANTA Wilt u zich abonneren op AMT? www.amt.nl/abonneren Verschijnt op: 28 november 2014 Sluitdatum: 11 november 2014 Wilt u adverteren in AMT? www.adverterenbijreedbusiness.nl

www.amt.nl Vaktijdschrift voor autotechniek, onderhoud, werkplaatsinrichting en -organisatie, schadeherstel en bedrijfsvoering. AMT is een uitgave van Reed Business bv Hanzestraat 1, 7006 RH Doetinchem Postbus 4, 7000 BA Doetinchem Tel.: (0314) 34 99 11 Fax.: (0314) 34 24 08 www.reedbusiness.nl KvK-nummer: 33.293.475 BTW-nummer: NL003514614B01 Met mededelingen van: Vereniging van Automobieltechnici ATC. www.vereniging-atc.nl REDACTIE E-mail: amt@reedbusiness.nl Hoofdredactie: Ing. Tom Polman Redactie: Drs Ing. Erwin den Hoed, Ing. Paul Janssen, Ing. Jos Jan Langendijk Freelance medewerkers: Rob van Ginneken, John Mulder, Wim Ruberg, Annemiek van de Heg, Hugo Claver, Alain de Jong, Tony de Mesel, Frank Bouman, Peter Fokker, Joop Sijses EINDREDACTIE/VORMGEVING Michel Buyvoets, Ing. Martijn Roskam, Lex Aalders, Paulus Maessen Managing director: Casper Niesink Publishing director: Aart Freriks

verbindt automotive professionals ADVERTENTIES Key account manager Desmond Kentrop Tel.: 06-12888773 desmond.kentrop@reedbusiness.nl Key account manager desksales Joost van Duin Tel.: (0314) 34 95 15 joost.van.duin@reedbusiness.nl Key account manager desksales Hans Hoogendoorn Tel.: (0314) 34 92 68 hans.hoogendoorn@reedbusiness.nl Account development manager Anton van der Werf Tel.: 06-20179917 Sales manager Sebastiaan Jansen MARKETING Marketing manager: Bart Vording KLANTENSERVICE Tel.: (0314) 35 83 58 (op werkdagen van 08.30-17.00 u.) Fax: (0314) 34 90 48 Adres: Postbus 808, 7000 AV Doetinchem E-mail: klantenservice@reedbusiness.nl Website: www.amt.nl/klantenservice ABONNEMENTEN Kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via www.amt.nl/abonneren of telefonisch bij onze Klantenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 30 dagen voor de vervaldatum bij onze Klantenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk, telefonisch of per e-mail. Ook voor informatie over uw lopende abonnement kunt u contact opnemen met onze Klantenservice.

PRIJZEN Jaarabonnement Nederland â&#x201A;Ź 150,60 (exclusief 6% btw) bij automatische incasso of elektronische facturatie. Bij betaling via acceptgirokaart wordt â&#x201A;Ź 2,50 acceptgirokosten in rekening gebracht. Jaarabonnement buitenland op aanvraag. COPYRIGHT Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van AMT, door AMT gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen. LEVERINGSVOORWAARDEN Op alle aanbiedingen, oďŹ&#x20AC;ertes en overeenkomsten van Reed Business bv zijn van toepassing de algemene voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel in Amsterdam, Handelsregister Amsterdam nr. 33.293.475. De algemene voorwaarden zijn in te zien op www.reedbusiness.nl/contact/voorwaarden, waar u deze kunt printen en opslaan.

PRIVACY Reed Business, waarvan AMT onderdeel is, legt uw klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements) overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact heeft met Reed Business bv. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van Reed Business bv en zorgvuldig geselecteerde derden. De adresgegevens kunnen daarnaast aan zorgvuldig geselecteerde derden ter beschikking worden gesteld voor het verstrekken van informatie of aanbiedingen. Ook als u dat niet expliciet heeft aangegeven kunt u per e-mail over gelijksoortige producten en diensten van Reed Business bv worden geĂŻnformeerd, tenzij u daartegen bezwaar maakt. Als u geen prijs stelt op informatie of aanbiedingen per mail of per post, dan kunt u dit doorgeven aan Reed Business bv, t.a.v. Adresregistratie, Postbus 808, 7000 AV Doetinchem, of aangeven bij adresregistratie@reedbusiness.nl. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacy statement op www.reedbusiness.nl/privacy. Druk Senefelder Misset bv, Doetinchem

DISCLAIMER Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeĂŤn en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door Reed Business, de uitgever van AMT, of door de redactie niet beoordeeld op de juistheid, volledigheid en rechtmatigheid daarvan. Reed Business en auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving van advertenties.

31 oktober 2014 | AMT | 133

Bosch, de multispecialist in de automotive aftermarket

Een uitgebreid kwaliteitsgamma voor vakmensen in: X Benzine-injectie

X Bougies en gloeibougies

X Dieselinjectie

X Accuâ&#x20AC;&#x2DC;s

X Filters

X Verlichting

X Remdelen

X Werkplaatsuitrusting

X Starters en dynamoâ&#x20AC;&#x2122;s

X Elektrische delen en elektronica

X Ruitenwissers

www.facebook.com/BoschAuto

www.bosch-auto.nl

Bosch auto ndl