Fam 09 2014 by VMN Media

FACTO MAGAZINE

ONAFHANKELIJK VAKBLAD VOOR FACILITY EN INKOOP

WWW.FACTOMAGAZINE.NL

DE PARADOX VAN DUURZAAM GEBOUWBEHEER

NUMMER 9 SEPTEMBER 2014

RONDE TAFEL: MARKETING BINNEN FM ONTRAFELD

ASSED SHARING OOK VOOR FM VAN BELANG

T HEM

wu o b e G nden gebollaties insta

GELD VERDIENEN MET INSTALLATIES

COLUMN

TIME FOR CHANGE

u de zomervakantie voorbij is, kunnen we weer vooruitkijken naar de facilitaire agenda voor het najaar, waarin vooral de maand november bijzonder belooft te worden. Waarom? Omdat er dan enkele presentaties/momenten plaatsvinden die belangrijk zijn voor de verdere ontwikkeling van ons mooie facilitaire vak.

Een van die momenten is de presentatie van het FMN Marktonderzoek in november a.s. Het rapport biedt al jaren een betrouwbaar beeld van wat er op dit moment speelt op het gebied van FM en geeft inzicht in de trends en ontwikkelingen. Wat mij betreft verplichte leesvoer voor elke facilitydeskundige. Twee andere bijzondere momenten in november hebben te maken met de uitreikingen van twee awards: de Best Practice Award van FMN en de splinternieuwe Facilitaire Servicedesk Award 2014. De eerste award (uitreiking op 13 november) is bedoeld om facilitaire best practices in kaart te brengen en de opgedane kennis en ervaring te delen. De tweede award, ontstaan uit een samenwerking tussen ArrangeGroup, TOPdesk en Facto, is bedoeld om de facilitaire servicedesk in het zonnetje te zetten. De servicedesk is een belangrijke schakel tussen de eindklant en de facilitaire organisatie als het gaat om het verwerken van de bekende KWIS-meldingen. Om die functie goed te kunnen vervullen zijn gekwalificeerde medewerkers nodig die goed op de hoogte zijn van de producten en diensten en de processen daarachter. Daarnaast zijn zij zeer klantgericht, doorzien ze vragen en lossen ze problemen adequaat op. Als luisterend oor van het facilitair bedrijf is de servicedesk goed op de hoogte van het sentiment bij de eindklant: waar gaat het goed en waar zit de ontevredenheid? Kortom, de facilitaire servicedesk doet heel goed werk, maar is tegelijk een afdeling die behoorlijk in de anonimiteit functioneert. Time for change dus! Vanaf 1 september tot 1 oktober kunnen facilitaire servicedesks zich aanmelden via de www.sdaward.nl en meedingen naar de titel Facilitaire Servicedesk van het Jaar 2014. De award wordt 19 november a.s. uitgereikt tijdens een spetterend Servicedesking Event. Ik nodig alle facilitaire servicedesks in Nederland uit mee te doen aan de verkiezing. Want ook uw desk verdient het om een keer uitgebreid in

SERVICESK FUNCTIONEERT BEHOORLIJK IN DE ANONIMITEIT

de picture te staan!

GERARD DESSING, HOOFDREDACTEUR (GERARDDESSING@VAKMEDIANET.NL)

6 6

Nieuws

Thema: Gebouwgebonden installaties

Wanneer is een WKK aantrekkelijk? Voor het verwarmen van kantoorgebouwen wordt vaak een HR-ketel gebruikt. In grotere complexen zoals zorginstellingen, worden vaak installaties met

Voor veel facility managers en gebouw-

warmtekrachtkoppeling (WKK) ingezet.

beheerders lijkt dit een contradictie in

Dat kan aantrekkelijk zijn, maar dan

terminis. En toch zijn er mogelijkheden.

moet wel voldaan worden aan een aantal

Een belangrijke voorwaarde is integratie

voorwaarden.

tussen elektrotechniek (E) en werktuigbouwkunde (W). Onder de vleugels van dan een universele bediening en beheer

Duurzame installaties in nieuwbouw UMC+

van verlichting, klimaat, zonwering, be-

Maastricht UMC+ bouwt een nieuw,

veiliging en andere systemen.

duurzaam ziekenhuiscomplex van

één automatiseringssysteem ontstaat er

De paradox van duurzaam gebouwbeheer Duurzaam gebouwbeheer is niet zo makkelijk te realiseren. Dit heeft te maken met een aantal tegenstrijdigheden,

‘In de literatuur is weinig aandacht voor de inrichting van FM in kleine organisaties’

die samenkomen in de ‘paradox van duurzaam gebouwbeheer’. Er zijn mogelijkheden om resultaten te behalen, dan moet het kortetermijndenken worden ingeruild voor langetermijndenken.

4 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

Rising Star Leonie van der Hulst, zie p. 47

22.000 m2, met twaalf operatiekamers, een MRI-centrum, kantoren en een tweede serrehal. De duurzaamheid zit hem onder meer in de toepassing van klimaatplafonds in combinatie met basisventilatie.

28 28

Marketing binnen FM ontrafeld Tijdens een Ronde Tafel onder leiding van docent FM Jaap Kloos bogen vijf facility professionals zich over de vraag welke positie marketing binnen FM inneemt. In het eerste deel van een tweeluik staan begripsaanduiding en de toepassing van marketing binnen facility management centraal.

Assed sharing: ook voor FM van belang

‘De span of control van een inkoopmanager is ontoereikend om de hele organisatie naar zijn hand te zetten’ Maarten Erasmus op p. 25

Verder... 03

Column Gerard Dessing

Over inkoop

Succes met aanbesteden!

Recht

Werkdruk de baas

Servicedesk Awards 2014

Column HNW

Contacten en contracten

Rising Star

Boekrecensie

Agenda

Colofon / volgend nummer

Asset sharing, oftewel het delen van bedrijfsmiddelen, is in opkomst. Ook facility management kan slim gebruikmaken van het ‘nieuwe delen’. Want de

Verkiezing Servicedesk van het

voordelen zijn aantrekkelijk: er hoeft

Jaar 2014

minder geïnvesteerd te worden in de

Meld u aan vóór 1 oktober a.s.

aanschaf van middelen of diensten, ter-

Zie pagina 40.

T IP!

wijl het milieu en de planeet minder worden belast. Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem is enthousiast.

NIEUWS

MET POP-UP OFFICE LEEGSTAND TE LIJF Leegstaande vierkante meters terugdringen en toch meer werkplekken voor medewerkers. Dat is het idee van Pop-up Office. Een concept van Yask en Hago Next, waarbij organisaties leegstaande kantoren/werkplekken met elkaar delen. Zo ontstaat een netwerk van werken vergaderplekken op A-locaties door het land. Met Pop-up Office wordt leegstaande ruimte – waar nodig – omgebouwd en ingericht tot één van de innovatieve, prettige en duurzame werkplekconcepten van de toekomst. De verhuurbare ruimtes zijn eenvoudig te reserveren door me-

ken of te ontmoeten. Een werkplek is gratis. Vergaderzalen en

dewerkers van de deelnemende partijen op het online Pop-up

andere faciliteiten zijn door deelnemers uit het netwerk extra

Platform (boekingsapp en website). Om te vergaderen, te wer-

voordelig te boeken. <

Gratis whitepaper: 11 trends in FMIS Volledig webbased, mobiel, integratie met BIM, SaaS (FMIS in de cloud), ondersteuning van workflowmanagement, self service, toenemend gebruiksgemak, financiële en logistieke integratie, integratie met GIS-systemen zoals Google Maps, monitoren van energieverbruik en de carbon footprint om op duurzaamheid te kunnen sturen.

wordt geleverd als Software as a Service, dus 100 procent in the cloud. De software is eenvoudig aan te passen aan de eigen bedrijfsprocessen en er hoeft alleen voor het feitelijk gebruik te worden betaald.

> Prestatiemeting bij onderhoudsuitbesteding > Enterprise Content Management bij Evides > Bedrijfshulpverlening > Effecten van verlichting

Een whitepaper is bedoeld om een speci-

> Productiviteit en kantoorinrichting

fiek, afgerond onderwerp of probleem te

> De rol van FM bij bouw- en verbouw-

beschrijven. Het biedt praktische informa-

projecten

tie, zet voor- en nadelen op een rij, biedt

> Facilitaire planning en control

een mogelijke aanpak om een beschreven

> Succesfactoren van een FMIS-

Op gebied van Facility Management Infor-

uitdaging aan te pakken. Een whitepaper

matie Systemen (FMIS) spelen voortdu-

is bij uitstek geschikt om de lezer van rele-

> Aanbesteding beveiligingsdiensten

rend ontwikkelingen. Dat maakt het voor

vante, objectieve informatie te voorzien

> Prestatie-inkoop van catering

professionals die zich willen oriënteren op

die gebruikt kan worden voor het nemen

> 10 tips voor goedkoper en duurzamer

een (nieuw) FMIS niet altijd even gemak-

van een beslissing.

kelijk. In de nieuwe whitepaper ‘Trends in Voorbeelden

overzichtelijke en heldere manier de 11 be-

Voorbeelden van whitepapers die momen-

langrijkste trends en ontwikkelingen op

teel op www.facto.nl te vinden zijn:

een rij gezet. De whitepaper is samenge> Succesvol ontwikkelen van hospitality

Axxerion, ontwikkelaar en leverancier van

> De vergaande gevolgen van facilitaire

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

maak De whitepaper ‘Trends in FMIS’ is gratis te downloaden van www.facto.nl, zie boven-

steld en geschreven door deskundigen van

6 |

wagenparkbeheer > Verbetering belevingskwaliteit schoon-

FMIS’ op de website van Facto, zijn op een

het gelijknamige FMIS, een systeem dat

implementatie

uitbesteding

ste balk, onderdeel ‘whitepapers’. <

Hospitality in vier steekwoorden

Cleaning kit voor gebouwgebruikers Een omgevallen kop kof-

gasten mee in de laatste trends en ontwik-

fie of een lekkende pen.

kelingen op het gebied van hospitality,

De vlekken die daardoor

waarbij hij de vertaling maakte naar facili-

ontstaan, kunnen de be-

tair management binnen bedrijven.

leving van de gebouwge-

Albron voerde ook een hospitalitycheck uit

bruikers negatief beïn-

onder de aanwezigen. Steekwoorden die

vloeden.

mensen gebruiken om hospitality te omschrijven zijn: > warm welkom > aandacht

Cateraar Albron organiseerde voor de zomer een kennisbijeenkomst over Hospitality bij Thales in Hengelo.

> een glimlach > een goede kop koffie De bijeenkomst was de tweede in een reeks

Gastheer Jos Huizinga, facility manager van

van vier sessies. De volgende sessie staat in

Om dit te voorkomen in-

Thales, lichtte tijdens de bijeenkomst het

het teken van efficiency en vindt plaats op

troduceert CSU de Cle-

hospitalityconcept van Thales toe. Vervol-

4 september, op 24 november staat ‘goed

aning Kit, waarmee ge-

gens nam Erik Bemelmans van Foodstep de

werkgeverschap’ centraal. <

bouwgebruikers tijdens afwezigheid van schoonmakers, zelf de reinheid van hun werkplek op peil

EXCELLENCE AWARD F-MEX NAAR NIKKI BRUGGELING

kunnen houden. De kit is een wanddoos, gevuld met schoonmaak-

De Excellence Award van F-MEX is dit jaar in de wacht gesleept door Nikki Bruggeling. In het kader van haar afstudeerscriptie voor de opleiding Facility Management aan De Haagse Hogeschool, heeft ze een zelfscan voor inkoopprofessionaliteit opgezet.

producten waarmee ge-

Om een goed inzicht te krijgen in de bestaande modellen en de

De toepassing van de

werkbaarheid daarvan heeft ze interviews gehouden met een

schoonmaakproducten uit

groot aantal inkoopconsultants. Deze gegevens zijn meegeno-

de kit spreekt voor zich,

men in een eerste model. Het uiteindelijk ontwikkelde model is

maar voor de volledigheid

opgebouwd uit elf onderwerpen: inkooporganisatie, inkoopbe-

en om eventuele misver-

leid, inkoopprocessen, interne klant, HRM/personeel, contract-

standen te voorkomen

en leveranciersmanagement, informatiemanagement en tech-

wordt er een duidelijke

nologie, inkoopprestatiemanagement, categoriemanagement en

instructiekaart bijgele-

duurzaam inkopen strategisch kostenmanagement. <

verd. <

bouwgebruikers zelf een calamiteit kunnen oplossen en zo voor een schone werkomgeving zorgen.

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

GELD VERDIENEN MET INSTALLATIES

Voor veel facility managers en gebouwbeheerders lijkt dit een contradictie in terminis. En toch zijn er mogelijkheden. Een belangrijke voorwaarde is integratie tussen elektrotechniek (E) en werktuigbouwkunde (W). Onder de vleugels van één automatiseringssysteem ontstaat er dan een universele bediening en beheer van verlichting, klimaat, zonwering, beveiliging en andere systemen. DOOR ROB VAN MIL*

8 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

In toenemende mate is het in gebouwen mogelijk

(IP), powerline (elektriciteitskabels) en draadloos

om met één automatiseringssysteem zowel de E-

of een combinatie van deze technieken. De vrij-

als de W-installaties te regelen, te beheren en te

heid voor toepassing van de systemen en technie-

besturen. Een belangrijke impuls voor deze ont-

ken is daarmee erg groot.

wikkeling is de sterke groei van het automatiseringsprotocol KNX. Doordat wereldwijd meer

VOORBEELD: BAKKER GROEP

dan 350 fabrikanten producten en systemen voor

Hinke Bakker, eigenaar van Bakker Groep Coe-

deze ene standaard fabriceren, hebben installa-

vorden, een leverancier en dienstverlener voor de

teurs en systemintegrators eindelijk de middelen

olie- en gasindustrie, liet vorig jaar een nieuw be-

om aan de groeiende vraag naar één centrale be-

drijfspand realiseren. Alle installaties in het kan-

sturing van alle installaties in een gebouw tege-

toor en de grote werkplaats zijn volledig geautomatiseerd via het KNX-protocol.

moet te komen. KNX ALS STANDAARD KNX is een Europees en wereldwijd genormeerde standaard voor woning- en gebouwautomatisering. De technologie is genormeerd volgens de Europese norm EN 50090 en internationaal volgens ISO/IEC 14543. Mede hierdoor kiezen de

‘De eigenaar en technisch beheerder kunnen de bediening ook op afstand doen’

"Mijn eerste eis was een prettig werkklimaat voor de werknemers. Daarnaast waren eenvoud, duurzaamheid en energiezuinigheid belangrijke factoren. Niet alleen vanwege de kosten en een zuiver geweten, ook vanwege de positieve uitstraling die daarvan uitgaat in het marktsegment waarin ons bedrijf functioneert", aldus Bakker.

laatste jaren steeds meer fabrikanten om hun duizenden producten en systemen allemaal volgens

Zo ontstond de ambitie om naar BREEAM-certi-

dit gemeenschappelijke protocol te certificeren

ficering toe te werken. Uiteindelijk is het pand

zodat de markt de producten aan elkaar kan kop-

van Bakker Coevorden Groep met het BREEAM-

pelen en deze producten met elkaar kunnen com-

certificaat ‘Very Good’ opgeleverd.

municeren.

"Dit is mede gelukt door de integrale automatisering. Zo wordt het licht via aanwezigheidssenso-

STERK GEGROEID

ren en voorgeprogrammeerde regelingen op basis

Het protocol is inmiddels zo sterk gegroeid dat

van KNX geregeld. De verlichting schakelt auto-

het de communicatie tussen de meest uiteenlo-

matisch in zodra de eerste persoon het gebouw

pende installaties faciliteert; van verlichting tot

binnenkomt, en op dat moment loopt ook de tem-

verwarming, van beveiliging tot ventilatie, maar

peratuur op. Bij veel natuurlijke lichtinval geeft

ook audio en video, zorgsystemen, slimme ener-

KNX de raamscreens het bevel omlaag te gaan en

giemeters en zelfs witgoed, zoals wasmachines of

dimt de verlichting vanzelf.” <<

wasdrogers. Voor beheerders en facility managers is het belangrijkste voordeel dat de bediening en besturing van alle installaties centraal en overzichtelijk

CONGRES GEBOUWAUTOMATISERING

uit te voeren is. Daarnaast zijn ze nooit gebonden aan één leverancier en hebben ze de zekerheid

Op 6 november organiseert brancheorganisatie Gebouw Automatise-

dat, ook na vele jaren, er leveranciers zijn die

ring het congres 'Bits, Bricks & Behaviour', een congres over gebouw-

nieuwe componenten of producten leveren om

automatisering. Een aantal sprekers laat zien waarom gebouwautomati-

het systeem te renoveren, uit te breiden of deels

sering belangrijk is en welke rol de verschillende onderdelen van

te vervangen.

gebouwautomatisering daarin spelen.

Tevens kan het communicatieprotocol volgens verschillende technieken worden doorgegeven:

Meer informatie: www.conferentiegebouwautomatisering.nl of

via aparte busbekabeling, maar ook via internet

info@knx.nl

Berendsen levert advies en oplossingen op maat voor een optimale toilet- en vloerhygiĂŤne. U wordt volledig ontzorgt door ons full service concept. Wij zorgen ervoor dat u altijd verzekerd bent van schone handdoekrollen, papieren handdoekjes, toiletpapier, (foam)zeep en overige producten voor een optimale hygiĂŤne!

Sanitaire ruimten tot in de puntjes verzorgd.

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

Zelfs in de toiletten is er een koppeling tussen de verlichting en de watertoevoer: zodra het licht via de aanwezigheidsmelders uitschakelt, sluit met enige vertraging ook de toevoer van het spoelwater af. Zo is bij eventuele lekkage onnodige verspilling uitgesloten. “Al deze integrale regelingen zijn alleen mogelijk doordat overal één universeel automatiseringsprotocol is gebruikt." OPTIMALE BEDIENING EN INZICHT De hele KNX-installatie is te besturen en te beheren op het 19-inchtouchpanel bij de receptie, die constant bemand is. Maar de eigenaar en technisch beheerder kunnen de bediening ook op afstand doen, via hun smartphones of tablets. Daarnaast hangt er in elke ruimte een ruimteregelaar waarmee licht, klimaat en zonwering tijdelijk handmatig te regelen zijn. Naast bediening biedt de visualisatie veel extra meldingen. Zo kan men er de energiemeterstanden per bouwlaag aflezen. De alarmmeldingen van de MIVA-toiletten komen er op binnen, met

Waar mogelijk zijn alle functies van de E- en W-

zowel een pop-up als een geluidssignaal.

installaties geïntegreerd. Uiteindelijk leidt de

Verder zijn er meldingen vanuit de lekdetectie

slimme aansturing vanuit die samenwerking tot

van bijvoorbeeld koelmiddelen. Een gepulste wa-

een optimaal en efficiënt energiegebruik. En het

termeter geeft via KNX een alarmsignaal wan-

levert de eigenaar en de gebouwbeheerder een to-

neer er een ongebruikelijke hoeveelheid water

taaloverzicht door de weergave van alle functies

wegstroomt. Automatisch slaan dan de kleppen

en meldingen in één scherm, vanuit één bron.

dicht en kan men direct naar aanleidingen en oplossingen zoeken.

KOSTENBESPARING Inmiddels constateert eigenaar Bakker dat de voordelen van deze integraties via één universele automatisering daadwerkelijk resulteert in de kostenbesparingen. Maar ook in tijdsbesparing, omdat het bijvoorbeeld eenvoudiger is om binnen één systeem te zoeken naar een storing, dan wanneer je twee of meer installatiesystemen moet nalopen.

*Rob van Mil werkt bij communicatiebureau Stijlmeesters in Vlaardingen.

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

DE PARADOX VAN DUURZAAM GEBOUWBEHEER Duurzaam gebouwbeheer is in de praktijk niet zo makkelijk te realiseren. Dit heeft te maken met een aantal tegenstrijdigheden, die samenkomen in de ‘paradox van duurzaam gebouwbeheer’. Toch zijn er mogelijkheden om resultaten te behalen, maar dan moet het kortetermijndenken worden ingeruild voor het langetermijndenken.

DOOR ROGIER BLEYS Een duurzaam kantoor, dat bovendien

van het gebouw geen onderdeel uit van

duurzaam wordt beheerd, heeft vele

de strategische doelstellingen. Onder-

voordelen. Het zorgt voor minder

houd wordt gezien als een noodzakelijke

milieubelasting, draagt bij aan het imago

voorwaarde voor de continuïteit van pri-

van een organisatie, kan een prettiger

maire bedrijfsprocessen.

verblijfsklimaat opleveren en levert een

Bovendien worden onderhoudsdiensten

lagere energierekening op.

vaak uitgevoerd door verschillende leve-

Het is dan ook niet verwonderlijk dat

ranciers, die over het algemeen gestuurd

steeds meer organisaties zijn geïnteres-

worden op het terugdringen van kosten

seerd in een duurzaam gebouw, dat ze

met relatief korte contractperiodes.

ook duurzaam willen beheren. 2. Meerdere partijen betrokken bij ont3 FACTOREN

werp en beheer

Echter, in de praktijk is dat makkelijker

Duurzaam gebouwbeheer begint met het

gezegd dan gedaan. Dat heeft te maken

realiseren van een gebouw met een lange

met een aantal factoren die samenko-

levensduur en waarvan de impact op het

men in wat de ‘paradox van duurzaam

milieu en de samenleving zo gering mo-

gebouwbeheer’ genoemd kan worden.

gelijk is. Dit betekent dat het gebouw

We noemen drie van deze factoren.

ook ontworpen moet zijn voor die lange levensduur.

1. Geen onderdeel strategische doelstellingen Bij de meeste kantoorhoudende organi-

In een ideale situatie wordt bij het ont-

saties maken het onderhoud en beheer

werp van een duurzaam gebouw al reke-

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

mix tussen de drie P’s vaak lastig te realiseren, waarbij de 3 P’s staan voor: > People ( = gebruikscomfort) > Planet (= milieuaspecten) > Profit (= levensduur van een pand) 3. Mogelijk onvoorspelbaar kostenverloop De verantwoordelijkheid voor duurzaam gebouwbeheer ligt bij veel organisaties bij de facility manager. Deze heeft daarbij meestal twee keuzes: zelf doen of uitbesteden? Zelf doen stelt eisen aan de eigen organisatie, zoals onder meer het op peil houden van het kennisniveau in de organisatie en het waarborgen van de kwaliteit op lange termijn. Het uitbesteden van het onderhoud aan een externe partij brengt afhankelijkheden met zich mee. Voor beide keuzes geldt bovendien dat de onderhoudsuitgaven, zowel vervangingsinvesteringen als exploitatiekosten, over de jaren heen grillig kunnen verlopen. En dat is niet ideaal. Immers, de meeste financieel directeuren zitten niet te wachten op een grillig kostenverloop. ENERGY SERVICE COMPANY Een interessante ontwikkeling in dit ka-

HET UITBESTEDEN VAN ONDERHOUD AAN EEN EXTERNE PARTIJ BRENGT AFHANKELIJKHEDEN MET ZICH MEE

der is die van de Energy Service Companies (ESCo). Een ESCo is een bedrijf dat de aanleg en het onderhoud en beheer van de (klimaat-) installaties van gebouwen overneemt. Daarbij wordt een energiebesparing gegarandeerd, inclusief de

ning gehouden met de facetten die kun-

duurzaam werk -en binnenklimaat?

financiering ervan. De gebruiker heeft

nen bijdragen aan goede prestaties op

Hoe kunnen we het reizen inperken?

dus niet te maken met investeringskos-

het gebied van duurzaamheid. Denk

Kunnen we als organisatie bijdragen

ten. Anders gezegd: de ESCo neemt de

aan het gebruik van duurzaam mate-

aan de lokale gemeenschap?

investering voor zijn rekening en schrijft

riaal, de inzet van energie-efficiënte in-

deze af over de levensduur van de instal-

stallaties, het aanbrengen van goede

Maar toch gaat dat in de praktijk niet

latie, waardoor de exploitatielasten voor

isolatie, het opwekken van duurzame

altijd goed. Want – zoals bij huursitua-

organisaties lineair verlopen.

energie et cetera.). Daarbij wordt – als

ties het geval is – bij het ontwerp en het

Voorwaarde is wel dat het bedrijf met de

het goed is – ook aan de toekomstige

beheer van het pand zijn vaak verschil-

ESCo een langdurige overeenkomst aan-

gebouwgebruikers gedacht: wat kunnen

lende partijen betrokken, met ieder hun

gaat. Veel bedrijven zien dit als een flink

we doen aan het realiseren van een

eigen belangen. Daardoor is de ideale

risico. Immers hoe ziet de financiële si-

14 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

tuatie er over 10 of 15 jaar uit? Is de opgewekte energie dan Ăźberhaupt nog noodzakelijk? UIT DE BEHEERPARADOX? De vraag is relevant: hoe komen we uit deze beheerparadox? Het geheim ligt in de bereidheid van organisaties om hun focus te veranderen: zij moeten kortetermijndenken inruilen

De Kleine Geweldenaarsâ&#x20AC;&#x201C; EDITION 90 nu voor speciale jubileumprijzen

voor langetermijndenken. In het meest gunstige geval wordt ĂŠĂŠn partij van begin af aan betrokken bij een gebouw (al in de ontwerpfase) en wordt een partnership aangegaan over de totale levensduur. Als vervolgens de balans wordt gevonden tussen de drie Pâ&#x20AC;&#x2122;s en wordt gestuurd op meerjarendoelstellingen, is echte verlaging van de TCO en duurzaam gebouwbeheer mogelijk. Immers, door doelstellingen over de totale levensduur van installaties of het gebouw te formuleren, ontstaat een wederzijds belang om op basis van een langetermijnvisie te scoren op duurzaamheid. RESULTAAT Wie dat voor elkaar krijgt, komt tot een mooi resultaat, namelijk: een duurzaam integraal ontworpen gebouw waarin comfort, gezondheid, milieuvriendelijkheid en financiĂŤle haalbaarheid elkaar versterken. Is dit onmogelijk? Nee, zeker niet. In tal van PPS-constructies wordt al op deze manier gedacht en samengewerkt. Waarom komt dit langetermijnperspectief in de commerciĂŤle sector dan zo langzaam van de grond? Het antwoord is helder: partijen voelen zich niet prettig bij de langetermijnfocus en de daarmee samenhangende onzekerheid en risicoâ&#x20AC;&#x2122;s. Misschien is een oplossing een contract met een lange looptijd af te sluiten, met de mogelijkheid het contract tussentijds, met restschuld, te ontbinden. PIONIERS GEVRAAGD Wie duurzaam wil zijn moet ook duurzaam denken. Er is dus een langetermijnfocus nodig, en de wil om onzekerheden en risicoâ&#x20AC;&#x2122;s te accepteren. Er zijn dus pioniers gevraagd om de paradox van duurzaam gebouwbeheer in de commerciĂŤle sector te doorbreken. >>

Rogier Bleys is senior energie-

Nu tot â&#x201A;Ź 1.029,extra korting!* Professionele was- en droogapparatuur EDITION 90 nu voor speciale jubileumprijzen. ĹĄ 1X WRW Ĺ H[WUD NRUWLQJ ĹĄ %HSHUNWH RSODJH Info: (0347) - 37 78 84 www.miele-professional.nl/90jaar 1X WRW ZHO Ĺ H[WUD NRUWLQJ %HSHUNWH RSODJH PHW MXELOHXPNRUWLQJ H[FO %7: WHQ RS]LFKWH YDQ GH YHUJHOLMNEDUH JHEUXLNHOLMNH 0LHOH PRGHOOHQ

consultant bij Sodexo Altys

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

WKK: WEL/NIET AANTREKKELIJK Voor het verwarmen van kantoorgebouwen wordt vaak een HR-ketel gebruikt. In grotere complexen zoals zorginstellingen, worden vaak installaties met warmtekrachtkoppeling (WKK) ingezet. Dat kan aantrekkelijk zijn, maar dan moet wel voldaan worden aan een aantal voorwaarden. DOOR MARNIX BALKE EN JORIK VAN DE WAERDT In de meeste bestaande kantoorgebou-

PRINCIPE

al flink hoger liggen dan bij een HR-

wen is een HR-ketel dé standaard voor

Wat is een WKK? Een WKK-installatie

ketel) een besparing ten opzichte van

het verwarmen van de ruimte. In meer

kan tegelijkertijd warmte en elektriciteit

een HR-ketel.

energie-intensieve gebouwen (zoals zor-

genereren en leveren. Deze worden opge-

ginstellingen en zwembaden), is in het

wekt met behulp van brandstof, vaak

Het uitgangspunt tijdens de ontwerpfase

verleden vaak een warmtekrachtkoppe-

aardgas. De warmte van de WKK wordt

is dus een gunstige business case. Maar

ling (WKK-installatie) geplaatst. Dat

gebruikt voor verwarming en de elektrici-

wat gebeurt er met deze business case als

kunnen ‘eigenbeheerinstallaties’ zijn

teit wordt zoveel mogelijk zelf gebruikt.

de situatie na een aantal jaren veran-

maar ook installaties die via energiebe-

Als een bepaalde hoeveelheid elektriciteit

dert? Bijvoorbeeld als de warmtevraag

drijven worden ingezet.

niet wordt gebruikt kan deze worden te-

daalt, als de onderhoudskosten stijgen of

rug geleverd aan het elektriciteitsnet.

als de rendementen lager zijn dan in eerste instantie gedacht?

De reden dat WKK in dergelijke omgevingen vaak wordt ingezet is helder:

Een WKK heeft twee belangrijke voorde-

WKK is doorgaans energetisch efficiën-

len ten opzichte van een HR-ketel: de

Deze vragen komen aan de orde in het

ter en financieel aantrekkelijker dan

installatie verbruikt minder energie en

volgende praktijkvoorbeeld.

warmteopwekking door een HR-ketel en

levert een lagere energierekening op. De

levering van elektriciteit door een ener-

cijfers laten dat duidelijk zien. Een WKK

PRAKTIJKVOORBEELD

giecentrale. Maar deze ‘winst’ wordt al-

levert 308 kWh elektriciteit en 1,68 GJ

In een multifunctioneel gebouw (met en-

leen behaald als aan een aantal voor-

warmte met 100 m3 aardgas voor onge-

kele gymzalen en twee zwembaden) le-

waarden is voldaan. Wie dus overweegt

veer 1 29,-. Wanneer dezelfde hoeveel-

vert een WKK warmte en elektriciteit.

een nieuwe WKK aan te schaffen, of aan

heid elektriciteit en warmte geleverd

Alle overige elektriciteit, die niet door

de vooravond staat om het huidige on-

wordt door een HR-ketel en een elektri-

het gebouw wordt verbruikt, wordt gele-

derhouds- of leasecontract te verlengen,

citeitscentrale, zal hiervoor 308 kWh

verd aan de omringende gebouwen op

doet er goed aan rekening te houden met

elektriciteit en 53 m aardgas worden ge-

het complex. Op basis van de warmte-

een aantal aandachtspunten. Hierna een

bruikt voor ongeveer 1 39,-.

vraag van de zwembaden en de overige

case van een WKK uit de praktijk, waar-

Een WKK biedt dus (afgezien van de on-

ruimtes draait de WKK op jaarbasis on-

in deze punten aan de orde komen.

derhoudskosten die bij een WKK meest-

geveer gelijk aan de situatie waarin een

16 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

HR-ketel geplaatst zou zijn (inclusief

Maar een WKK draait altijd op vol ver-

en het elektrisch rendement gedaald tot

onderhoudskosten). De WKK heeft een

mogen. Als er geen warmtevraag is, stopt

onder de 30 procent (figuur 1).

elektrisch vermogen van meer dan

de WKK, terwijl bij warmtevraag de in-

60 kW. Bij een elektrisch rendement

stallatie weer start.

over een heel jaar van 30 procent of

Het onderhoudscontract is in het jaar 2012 verlengd, maar wel tegen hogere on-

meer is vrijstelling van energiebelasting

Door de jaren heen is het aantal starts/

derhoudskosten. Bij het afsluiten van het

op het gasverbruik van de WKK van toe-

stops gestegen. Ook na het sluiten van

contract is een tarief per draaiuur afge-

passing. Veel eigenaren van WKK-instal-

één van de zwembaden is het aantal

sproken bij een minimaal aantal draaiu-

laties maken geen optimaal gebruik van

starts/stops gestegen. Uit de analyse

ren. Een lager aantal draaiuren dan het

deze vrijstelling. Ook in de voorgaande

blijkt dat in de zomermaanden het aan-

minimale aantal draaiuren levert dan ook

jaren is bij deze installatie geen gebruik-

tal starts/stops enorm stijgt, tot bijna

geen besparing op de onderhoudskosten

gemaakt van de vrijstelling.

twaalf keer per dag. De warmtevraag is

op. In dit geval is dit ongunstig omdat

in de zomermaanden immers kleiner.

met de warmtevraag het aantal draaiuren

VERANDERINGEN

Bij een hoger aantal starts/stops daalt

is gedaald onder het minimale aantal

In 2013 wordt één van de zwembaden

het elektrisch rendement. Door de jaren

draaiuren. Er moet nu dus betaald wor-

gesloten en daalt de vraag naar warmte.

heen is het aantal starts/stops gestegen

den terwijl er geen draaiuren gemaakt

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

(laten) controleren, zeker als het onderhoudscontract afloopt en moet worden verlengd. > Bedenk dat een te grote dimensionering van een WKK kan leiden tot een inefficiënte werking van de installatie. > Bij een reductie van de warmtevraag Figuur 1: Elektrisch rendement afhankelijk van aantal starts/

kunnen buffers aangebracht worden.

stops door de jaren heen.

Overweeg ook een eventueel warmteoverschot door derden te laten gebruiken. > Bekijk of vrijstelling van energiebelasting mogelijk is. Let er wel op dat de installatie een elektrisch vermogen van meer dan 60 kW en een elektrisch rendement van meer dan

Figuur 2: Business case toekomstscenario (exclusief

30 procent heeft. > Bedenk dat een vrijstelling voor ener-

vrijstelling energiebelasting).

giebelasting aangevraagd kan worden voor een periode tot 5 jaar terug. Daar is een ambtshalve verzoek voor nodig. zijn. De onderhoudskosten zijn niet varia-

financieel slecht draaiende installatie.

bel meer maar zijn vaste kosten.

Uit de behandelde case blijkt dat bij aan-

de WKK geproduceerde elektriciteit

schaf van een WKK of verlenging van

zoveel mogelijk zelf te gebruiken.

Met de hogere onderhoudskosten en het

een onderhoudscontract een aantal aan-

Terugleveren van elektriciteit aan het

lagere rendement komen de totale kos-

dachtspunten van toepassing is:

net is minder gunstig dan eigen ge-

ten in 2013 en in de toekomst 1 5500,hoger uit dan bij toepassing van een HR-

> Het is het meest gunstig om de met

bruik.

> Het is zaak zowel het elektrische als

ketel. De besparing op elektriciteit is

thermische rendement te monito-

veel lager dan in eerdere jaren.

ren. Zo kan het financiële rendement bepaald worden. Voor een onder-

Voor de jaren 2010 en 2011 is het elek-

houdscontract zal een zo laag moge-

trisch rendement hoger dan 30 procent.

lijk aantal draaiuren worden afge-

Bij een elektrisch rendement van hoger

sproken. Een reductie van het aantal

dan 30 procent kan vrijstelling van ener-

draaiuren levert een reductie van de

giebelasting verkregen worden. Het gaat

onderhoudskosten op.

hier om energiebelasting op het gasver-

> De onderhoudskosten hebben grote

bruik van de WKK. Over deze jaren kan

invloed op het financiële resultaat.

met ambtshalve verzoek, betaalde ener-

Let daarom scherp op het tarief en de

Ing. Marnix Balke (links), senior consul-

giebelasting tot 5 jaar teruggevraagd

uitgevoerde werkzaamheden.

tant bij Corporate Facility Partners (CFP)

> Probeer een verandering van de

en ir. Jorik van de Waerdt, consultant bij

worden. Bij voldoende gegevens zou dat ook kunnen voor 2009.

warmtevraag tijdig te herkennen.

Corporate Facility Partners (CFP) in

Zo’n verandering heeft grote invloed

Apeldoorn.

AANDACHTSPUNTEN WKK

op de financiële efficiëntie van de

Een WKK kan zich van een financieel

WKK. Het is dan ook verstandig de

efficiënte installatie ontwikkelen tot een

prestaties van de WKK regelmatig te

Ontvang handvatten om aan de slag te gaan met een moderne werkstijl!

MASTERCLASS OVER HET NIEUWE WERKEN

Start 30 oktober 2014

OOK INTERESSANT VOOR U:

Maak op verschillende inspirerende locaties kennis met Het Nieuwe Werken en leer van gerealiseerde en succesvolle projecten. 5-daagse Masterclass waarbij alle aspecten van het nieuwe werken aan bod komen: de fysieke omgeving, de ICT-wereld, de gevolgen op het gebied van cultuur en leiderschap en het veranderen communicatietraject. Alle dagen zijn volgens een vast stramien opgebouwd. Na een inleiding van ĂŠĂŠn of meer experts over het thema gaat u concreet aan de slag. De masterclass wordt steeds op een inspirerende locatie gegeven. Op die manier maakt u ook werkelijk kennis met gerealiseerde en succesvolle projecten.

LEIDINGGEVEN AAN DE NIEUWE WERKERS

6 november 2014 De drie kritische succesfactoren voor HNW en hoe u, als leidinggevende, hiermee concreet aan de slag gaat!

Bekijk het complete programma en schrijf u in:

www.ohnw.nl/opleidingen over Het

Nieuwe Werken

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

DUURZAAM RENDEMENT DOOR INSTALLATIES

Impressie van de nieuwbouw van Maastricht UMC+ aan de Verheylaan 10.

Maastricht UMC+ bouwt een nieuw, duurzaam ziekenhuiscomplex van 22.000 m2, met twaalf operatiekamers, een MRI-centrum, kantoren en een tweede serrehal. De duurzaamheid zit hem onder meer in de toepassing van klimaatplafonds in combinatie met basisventilatie. DOOR MIA SPRUIT* Het is de grootste uitbreiding van het academisch

naar een vergroting van haar zorgcapaciteit. Een

ziekenhuis van Maastricht sinds zijn bouw in 1993.

mooie uitdaging, die hem vooral zat in het kli-

Aan de Verheylaan 10 zal een nieuw gebouw verrij-

maatconcept. Ingenieursbureau Deerns heeft sa-

zen met acht verdiepingen. Het moet een duurzaam

men met Architecten aan de Maas goed gekeken

multifunctioneel complex worden. De serrehal, een

naar de wensen en behoeften van het ziekenhuis

knooppunt van routes, verbindt het nieuwe gebouw

en naar de aansluiting op de nieuwe situatie. Voor

met het hoofdgebouw en herbergt het terras van het

het Maastricht UMC+ was het belangrijk om een

personeelsrestaurant ĂŠn een dek om ook in de winter

modern, duurzaam ĂŠn flexibel gebouw te realise-

van een comfortabel klimaat te kunnen genieten.

ren. Daarnaast streeft het ziekenhuis naar BREEAM-certificering voor de nieuwbouw. De

KLIMAATCONCEPT

combinatie van al deze aspecten heeft geleid tot

Het Maastricht Universitair Medisch Centrum+

de toepassing van klimaatplafonds in combinatie

(Maastricht UMC+) streeft met de uitbreiding

met basisventilatie.

THEMA: GEBOUWGEBONDEN INSTALLATIES

De operatiekamers in de nieuwbouw zijn uitgerust met een eigen luchtnabehandelingsinstallatie, zodat het binnenklimaat kan worden aangepast aan het type operatie dat er op dat moment plaatsvindt. Foto: Maastricht UMC+

KLIMAATPLAFONDS VOOR KOELING

ruimtes waar het altijd koel moet zijn, zoals de

EN WARMTE

computerruimtes en de ruimtes met zware medi-

De klimaatplafonds werken op lagetemperatuur-

sche inrichtingen, te koelen.

verwarming en hogetemperatuurkoeling en verzor-

Het totale complex is installatietechnisch zo in

gen zowel de verwarming als de koeling in de ge-

elkaar verweven, dat het de duurzaamheid alleen

bruikersruimtes. Met deze klimaatinstallatie is het

maar ten goede komt.

mogelijk om de nieuwbouw aan te sluiten op de ‘retourwarmte’ van de op een hogere temperatuur ge-

HYBRIDE OPERATIEKAMERS

stookte bestaande gebouwen. Het nieuwe gedeelte

De operatiekamers zijn volgens de laatste stand

is dusdanig goed geïsoleerd dat de overblijvende

der techniek ontworpen. Twee worden zelfs hy-

warmte in het bestaande complex kan worden gebruikt om de nieuwbouw mee te verwarmen. De warmte wordt dus niet direct teruggevoerd naar de warmtecentrale wat voorheen het geval was. Dit

NIEUWBOUW MAASTRICHT UMC+

leidt tot een betere benutting van de warmte. Het is helemaal mooi dat op deze manier ook de

Adres

: Verheylaan 10

Indeling:

: 12 operatiekamers, MRI-centrum, nieuw goederen-

installatie van een warmtepomp mogelijk is, om-

ontvangstkantoor, kantoren, tweede serrehal

dat de retourtemperatuur voldoende laag is. De

Oppervlak

: ca 22.000 m² (8 bouwlagen)

warmtepomp maakt het weer mogelijk om de

Oplevering

: 2016

22 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

bride. Dit betekent dat er tijdens een operatie beeldopnames en rĂśntgenapparatuur kan worden gebruikt om gelijk inzicht te krijgen in de consequenties van de ingreep. Tevens is de ventilatie-installatie voorzien van warmte- en vochtterugwinning in de vorm van warmtewielen. De operatiekamers zijn allemaal uitgerust met een eigen luchtnabehandelingsinstallatie zodat het klimaat aan te passen is aan het soort operatie die plaatsvindt. Immers, hoe meer mensen en medische apparatuur zich in een operatiekamer bevinden, hoe meer warmte moet worden afgevoerd met de ventilatielucht. Ten slotte is de hele afdeling van operatiekamers ingedeeld in zones met een drukhiĂŤrarchie om een zo steriel mogelijke omgeving te creĂŤren.

7HQVDEDUULHUÂ&#x160; SURIHVVLRQHOH DIVFKHLGLQJVSDOHQ YDQ GEĂ?NTEGREERDE SYSTEMEN De energie-efficiĂŤnte van het gebouw wordt nog verder verhoogd door een individuele ruimteregeling van de verlichting, het klimaat en de zonwering. Een slim geĂŻnte-

7HO ( PDLO LQIR#PHWKRQ QO

greerd systeem bepaalt in een bepaalde ruimte wat de meest efficiĂŤnte keuze is aan de hand van de temperatuur en de daglichttoetreding. Dit kan tot 30 procent energiebesparing opleveren. Het automatisch uitwisselen van data tussen de ruimteregeling en het verwarmings- en koelingssysteem zorgt voor deze significante besparing. BREEAM-ONTWERPCERTIFICAAT Alle maatregelen resulteren in een sterke reductie van het energieverbruik en CO2-uitstoot van een gebouw dat intensief zal worden gebruikt. De toegepaste duurzame maatregelen worden inzichtelijk getoetst bij de certificering. Het ziekenhuis kreeg al als eerste in Nederland een BREEAM-certificaat voor het ontwerp van de nieuwbouw.

TRAINING

Werkdruk de baas ,Q ppQ GDJ DOOH SUDNWLVFKH KDQGYDWWHQ RP ZHUNGUXN GH EDDV WH ZRUGHQ Ć&#x201D; 6WUHVV KHUNHQQHQ pQ HUNHQQHQ Ć&#x201D; 2 PJDDQ PHW YHUDQGHULQJHQ HQ HHQ HQHUJLHYUHWHQGH RPJHYLQJ Ć&#x201D; )RFXV KRXGHQ HQ JUHQ]HQ VWHOOHQ Ć&#x201D; :HJ PHW WHFKQRVWUHVV Ć&#x201D; 9DQ ZHUNGUXN QDDU ZHUNSOH]LHU

Een vervolgcertificaat voor de uitvoering wordt na de realisatie afgegeven. Dit zal met name gaan over de installa-

-H ]XOW PLQGHU VWUHVV HQ PHHU SOH]LHU HUYDUHQ

tietechnische en bouwkundige zaken in het ontwerp die meestal niet zichtbaar zijn. Daarom zijn de zonnepanelen in de zuidgevel geĂŻntegreerd zodat deze zichtbaar zijn.

LOCATIE: Landgoed Zonheuvel, Doorn PRIJS: â&#x201A;Ź 495,- (bij meer deelnemers â&#x201A;Ź 445,-)

De nieuwbouw is naar verwachting in het eerste kwartaal van 2016 gereed. *Mia Spruit was tot eind juni medewerker Marketing & communicatie bij Deerns, Rijswijk.

:HUNGUXN GH EDDV LV HHQ WUDLQLQJ YDQ

.LMN YRRU KHW YROOHGLJH SURJUDPPD HQ LQVFKULMYHQ RS ZZZ RYHUZHUNGUXN QO ZHUNGUXNGHEDDV

OVER INKOOP

P2P VERSNIPPERING ZAL NOG WEL EVEN BLIJVEN

Het lastige aan het purchase-to-pay proces (dus alles van inkoop tot betaling) is dat het zich vrijwel volledig buiten de inkoopafdeling afspeelt, buiten het gezicht van de inkoopmanager.

DOOR MAARTEN ERASMUS

oals zo vaak geldt ook hier: uit het

leveranciers. Dus als iemand een contract afsluit,

oog uit, het hart. Dat is begrijpelijk.

mag dit niet in de la verdwijnen. En wie is degene

Het gaat hier om een complex proces met vele vaders. Niet eenvoudig

om die allemaal in het gareel te krijgen. Het is de vraag of de inkoopmanager verantwoordelijk moet zijn voor het P2P-proces? Moet

ALS IEMAND EEN CONTRACT AFSLUIT MAG DAT NIET IN DE LA VERDWIJNEN

die er oplet dat afspraken in zo’n contract worden nagekomen? Of dat er geleverd is? Of dat de factuur betaald mag worden? Enzovoort. Hoeveel mensen er ook in dit proces betrokken zijn, alle lijntjes voeren uiteindelijk naar de in-

hij zich er wel druk over maken? Tenslotte is de

koopmanager. Hij is de spil in al deze processtap-

inkoopmanager niet degene die beslist wat er

jes en zal moeten zorgen dat ze op orde zijn en

gekocht moet worden. En ook niet wie er betaalt,

goed op elkaar aansluiten.

of hoe er betaald wordt. Toch? DRUK MAKEN GEROEPEN

Het P2P-proces is dus versnipperd over vele af-

Laten we dit als uitgangspunt nemen. Eens kijken

delingen en medewerkers. En de inkoopmanager

wat er gebeurt.

weet wat dat betekent, versnippering. Dat betekent verspilling. En kansen!

Het P2P-proces begint bij de behoefte. Iemand wil

Als iemand zich dus druk zou moeten maken over

iets bestellen, maar weet nog niet precies wat. De

het P2P-proces, dan is dat wel de inkoopmanager.

grootste bedreiging voor de inkoopmanager is dat deze persoon zelf alles gaat regelen. Inkoopafde-

LEUK

lingen zijn nu juist in het leven geroepen om dit te

De praktijk is weerbarstig. De span of control

voorkomen. Het is dus wel zaak voor inkoopma-

van een gemiddelde inkoopmanager is ontoerei-

nagers om het aanvraag- en bestelproces in goede

kend om de hele organisatie naar zijn hand te

banen te leiden. Maar dit is nog maar één stap.

zetten. Wil hij dus echt iets betekenen, dan zal

De inkoopmanager zal toch ook willen weten of

hij steun moeten krijgen op directieniveau.

er budget is, voordat hij aan de slag gaat. Achteraf

De CFO of CEO zullen moeten begrijpen waar

controleren kan natuurlijk ook, maar dat zullen de meeste organisaties niet wenselijk vinden. Zo kunnen we nog wel even doorgaan. Inkoop zal ook moeten weten welke afspraken er zijn met

MAARTEN ERASMUS IS MA-

het over gaat. Probeer daar maar eens zo’n ope-

NAGING CONSULTANT BIJ

rationeel proces (want dat is het), tussen de oren

EMERITOR

te krijgen. Echt leuk valt het niet te maken.

(WWW.EMERITOR.COM)

En makkelijk ook niet. De versnippering zal dus nog wel even blijven.

CONGRES

Factomiddag op 17 november a.s. in Breukelen

SUCCES MET AANBESTEDEN Op maandag 17 november a.s. organiseert Facto een kennismiddag over facilitair aanbesteden. Met een presentatie door prof. Jan Telgen (Aanbestedingswet weer op de schop: wat gaat er veranderen?), een juridische update door mr. Suzanne Brackmann en twee praktijkcases (aanbesteden schoonmaak bij ING en aanbesteden catering bij Autoriteit Financiële Markten). DOOR GERARD DESSING NIEUWE REGELS OP KOMST

Daarna worden drie parallelle sessies

Sessie 2. Van resultaatgericht naar

De middag begint met een plenaire pre-

aangeboden.

klantgericht (case aanbesteden schoon-

sentatie van prof. dr. Jan Telgen, hoogle-

maak bij ING). Sprekers:

raar Inkoopmanagement voor de publie-

Sessie 1. Juridische update aanbeste-

ke sector, Faculteit Management en

dingsrecht

Bestuur, Universiteit Twente.

Door mr. Suzanne Brackmann, senior-

Hoewel de huidige Aanbestedingswet nog

advocaat bij Brackmann Aanbestedings-

maar sinds begin 2013 in werking is, komt

specialist, Rotterdam

> Ronald Willems, portfolio manager Facility Services bij ING > Peter-Paul Daey Ouwens, businessunit directeur CSU Noord West > Perry van Gils, account directeur

er alweer nieuwe weten regelgeving aan. In januari 2014 zijn namelijk nieuwe EU-

Suzanne Brackmann bespreekt ten eer-

richtlijnen aangenomen en vastgesteld. De

ste recente rechtspraak over aanbeste-

nieuwe regels gaan leiden tot wederom

dingen op het gebied van facilitaire

een nieuwe Nederlandse aanbestedings-

dienstverlening.

wet. De nieuwe wet moet per begin 2016

Daarnaast geeft ze een overzicht van de

Wat betekent klantgerichtheid op het ge-

in Nederland van kracht zijn. Welke veran-

mogelijkheden die opdrachtgevers en

bied van schoonmaak voor de kantoor-

deringen komen eraan, voor welke keuzes

opdrachtnemers hebben om juridische

medewerker van ING? Tijdens de her-

staat Nederland (op ca. 20 punten kan Ne-

valkuilen bij aanbestedingen zoveel mo-

aanbesteding van schoonmaak heeft de

derland kiezen: wel of niet opnemen?), in

gelijk te vermijden.

afdeling Facility Services van ING vol in-

GOM Schoonhouden > Rob Klinkert, directeur MasterKey Interim

gezet op klantgerichtheid. Aanleiding

welk opzicht krijgen bij facilitaire aanbestedingen betrokken partijen (opdrachtge-

Kortom: welke lessen zijn te leren uit re-

hiervoor was een pilot waarbij de tevre-

vers en opdrachtnemers) hiermee te ma-

cente uitspraken en wat valt er te leren

denheid over schoonmaak steeg van 44

ken en wat kunnen de veranderingen voor

van ‘fouten’ die anderen al gemaakt heb-

naar 88 procent. In 2014 worden zeven

hen gaan betekenen?

ben in facilitaire aanbestedingen?

hoofdkantoorlocaties, waar meer dan

26 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

10.000 medewerkers werken, omgezet van avond- naar dagschoonmaak.

> Mariëlle Hintzen, senior-adviseur HTC Advies

Tijdens de workshop uitgebreid aandacht voor het traject voorafgaande aan

De Autoriteit Financiële Markten heeft

de heraanbesteding, de heraanbesteding

eind 2013 een nieuw werkplekconcept in-

zelf en het proces van de uitrol. De af-

gevoerd. Hiermee diende ook de functie

spraken over schoonmaak en klantge-

van het restaurant te veranderen, van een

richtheid zijn vastgelegd in een contract,

‘traditionele’ lunchruimte naar een plek

ingegaan op 1 januari 2014 voor een pe-

waar medewerkers ook buiten lunchtij-

riode van maximaal vijf jaar.

den kunnen werken en overleggen en waar ze bezoekers kunnen ontmoeten.

Vragen die aan de orde komen: > Hoe is het voortraject ingestoken; wat

De huidige Aanbestedingswet (van begin

Bij de aanbesteding speelden voor AFM

2013!) gaat weer veranderen. Hoogleraar

waren belangrijke randvoorwaarden?

een aantal uitgangspunten een belangrij-

Inkoopmanagement prof. Jan Telgen

> Op welke wijze is de vraag van klant-

ke rol: objectiviteit, transparantie, duur-

geeft een overzicht van de mogelijke wij-

gerichtheid in de heraanbesteding

zaamheid, lokale leveranciers en gezonde

zigingen.

verwoord en beantwoord?

voeding. Om deze elementen een prominente rol te kunnen geven in de restaura-

als duurzaamheid, lokale leveranciers en

van uitvragen gehad op de prijs en

tieve voorzieningen was AFM op zoek

gezonde voeding geïmplementeerd in

kwaliteit?

naar een ondernemer die voor de restau-

> Welke consequenties heeft deze wijze

> Wat waren de meest moeilijke punten?

ratieve voorzieningen zou zorgen. Om die op het spoor te komen voldeed de traditi-

> Wat was de reactie van ING-mede-

onele manier van aanbesteden (het be-

het nieuwe concept? > Welke invloed hebben de twee concepten restaurant en de espressobar op elkaar? > Waarom heeft AFM gekozen voor deze

antwoorden van vragen) niet meer. Daar-

hybride vorm van aanbesteden (combi-

om werd ervoor gekozen de cateraars op

natie tussen traditioneel aanbesteden en

nagement van het schoonmaakbedrijf

basis van een functioneel beschreven Pro-

prestatie-inkoop) en wat zijn de voor- en

en gebouwbeheerders van ING?

gramma van Eisen een ondernemings-

nadelen?

werkers en schoonmakers? > Wat is het meest lastig voor het ma-

> Welke elementen hadden in de uitrol meer aandacht moeten hebben?

plan te laten schrijven, met daarin hun plannen voor de restauratieve voorzieningen. Per 1 augustus is het nieuwe cate-

Sessie 3. Gezocht: ondernemende cate-

ringcontract gestart met een onderne-

raar (case aanbesteden catering bij AFM).

mende cateraar.

Sprekers:

> Op welke wijze wordt het ondernemerschap van de cateraar gemeten en gemonitord? > Creëert een ondernemende cateraar samen met de opdrachtgever een vorm van optimaal partnerschap?

Vragen die aan de orde komen:

> Op welke wijze is het ondernemingsplan

> Jacqueline Winnen, manager Huis-

> Hoe belangrijk zijn de doelstellingen van

vesting & Services Facilitair Bedrijf

de organisatie ten aanzien van de restau-

procedure en welke rol speelt het kwali-

bij Autoriteit Financiële Markten

ratieve voorzieningen?

tatieve en financiële aspect?

> Hayk Simons, directeur HTC Advies / Atir

> Op welke wijze zijn uitgangspunten zo-

beoordeeld binnen de aanbestedings-

> Welke rol heeft de marktverkenning gespeeld binnen de aanbestedingsprocedure?

CONGRESMIDDAG SUCCES MET AANBESTEDEN!

> Wat zijn de eerste resultaten van het nieuwe concept en welke verandering brengt de ondernemende cateraar?

Datum

: maandag 17 november 2014

Locatie

: Hotel Van der Valk, Breukelen (vlakbij NS station)

Tijd

: 13.00 - 17.00 uur

partijen om hun nieuwe rol te vervullen

Informatie

: www.facto.nl/middagcongres of bel

(AFM moet loslaten en cateraar moet

Monique van der Horst, tel. 06 - 51615659.

> Hoe makkelijk of lastig is het voor beide

meer ondernemen)?

RONDE TAFEL

MARKETING BINNEN FM ONTRAFELD (1) Tijdens een rondetafel bogen vijf facility professionals zich over de vraag welke positie marketing binnen FM inneemt. In het eerste deel van een tweeluik staan begripsduiding en de toepassing van marketing binnen facility management centraal.

DOOR JAAP KLOOS

De liefde tussen marketing en facility management kwam pas echt tot bloei aan het einde van de jaren 90. Daarvoor hadden facilitaire afdelingen, veelal opererend op een interne markt waarbinnen een systeem van gedwongen winkelnering gold, onvoldoende prikkels zich actief met marketing bezig te houden. Hierbij speelde mee dat het facilitair werkveld marketing vooral zag als een discipline waarin omzet en winst de rode draad vormden. BOEK HERMAN KOK Een belangrijk kantelpunt was de publicatie van het boek ‘Marketing van de facilitaire organisatie’ van Herman Kok in 1997. De uitgave werd enthousiast ontvangen en wierp een nieuw licht op de meerwaarde van marketingdenken binnen het facilitair landschap. De timing van de publicatie was ideaal. De sterke groei van de commerciële facilitaire markt betekende dat de concurrentiepositie van interne facilitaire afdelingen onder druk kwam te staan. De traditionele facilitaire dienst (sterke interne focus en taakgericht) werd gedwongen van koers te veranderen en zichzelf opnieuw uit te vinden.

28 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

Leanne Lovink

Ron van der Pluijm

Seth Halkes (ING/Natio-

David van Stijn

Herman Kok (AAFM,

(AbvaKabo)

(Havenziekenhuis)

nale Nederlanden)

(Sodexo)

Wageningen University)

Kok stippelde in zijn publicatie een route uit en gaf

op de juiste wijze bedienen van de klant, blijft het

een voorzet hoe facility managers actuele marke-

uitgangspunt. De essentie bestaat uit het zoeken

tingthema’s zoals de marketingmix, positione-

naar verbindingen tussen het facilitair aanbod en

ring, consumentengedrag en marktsegmenta-

de klantvraag. Wil je daarbij onderscheidend zijn,

tie binnen hun context kunnen toepassen. Hij

dan is de uitdaging het aanbod integraal te bena-

voorzag facilitaire organisaties hiermee indi-

deren en deze conceptmatig te vertalen naar de .”

rect van nieuwe impulsen de ingezette professionalisering verder vorm te geven.

DOMINANTERE PLEK

Kok: “Dat in de facilitaire media rela-

Dat marketing een dominantere plaats krijgt op de

tief weinig publicaties verschijnen

beleidsagenda is slechts een kwestie van tijd. “Wat

over marketing wordt in de eerste

marketing binnen facility management betekent

plaats veroorzaakt doordat het geas-

zie je bijvoorbeeld bij een financieel dienstverlener

socieerd wordt met adverteren en com-

of een ziekenhuis. Voorheen bezocht je het gebouw voor een specifieke dienst (ophalen van een polis of

merciële activiteiten. In de tweede plaats

een medische ingreep) waarvan de kwaliteit zich

vormt het silodenken binnen organisaties een belemmering. Organisaties hebben de

moeilijk liet meten. Nu ligt er de uitdaging klanten

mond vol over klantgerichtheid maar het ont-

met de aanwezige faciliteiten te verrassen, een beleving te creëren die aansluit op datgene wat je als

breekt aan een overkoepelende visie waarin de

organisatie wilt uitstralen.

klant centraal staat. Oude denkbeelden overheer-

De tijd waarin klanten naar een gebouw toekomen

sen en nieuwe initiatieven als cocreatie komen maar moeizaam van de grond.” METAMORFOSE

Deelnemers aan

bestaat straks niet meer. Het gebouw van de toe-

de Ronde Tafel

komst moet klanten naar binnen zuigen met on-

- Seth Halkes (ING/

derscheidende facilitaire voorzieningen”, stelt Kok.

Bijna twintig jaar later heeft de facilitaire wereld

Nationale Neder-

een ware metamorfose ondergaan. De professio-

landen)

nalisering heeft ertoe geleid dat facilitaire organisaties slanker zijn geworden, een breder productportfolio hebben gekregen en bedrijfsmatig worden aangestuurd. Als gevolg van de meer bedrijfskundige benadering is marketing hoger op de beleidsagenda komen te staan.

- Herman Kok

Ron van der Pluijm vult aan: “In een zorgomgeving doet elke facilitair medewerker aan marke-

(AAFM, Wagenin-

ting. Alle handelingen die de medewerker ver-

gen University)

richt hebben invloed op de totale kwaliteits-

- Leanne Lovink (AbvaKabo) - Ron van der

beleving van de patiënt. Ik zie een kentering ontstaan waarbij het facilitair bedrijf steeds meer moet laten zien wat het doet en waar het onder-

Volgens Kok is sprake van een trendbreuk sinds

Pluijm (Havenzie-

scheidend in is.” Halkes deelt die visie maar hinkt

het traditionele ‘productdenken’ heeft plaatsge-

kenhuis)

ook op twee gedachten. “Moeten we als facilitair

maakt voor een meer conceptuele benadering. “De basisgedachte van marketing, het kennen en het

- David van Stijn (Sodexo)

bedrijf expliciet kenbaar maken dat we het goed doen of moeten we de dingen gewoon goed doen?

Toptitels Vakmedianet LEES

TIP

Praktijkboek arbeidsomstandigheden 2014

Praktijkgids arbeidsveiligheid 2014 De tekst van editie 2014 is weer volledig geactualiseerd.

Handleiding voor werknemers, ondernemingsraden en VGW(M)-commissies ISBN: 9789462151451

ISBN: 9789462151635

dhr. K. Langenhuysen i.s.m. FNV Bondgenoten en FNV Formaat

dr. A.W. Zwaard e.a

€ 54,95

€ 222,00

Collectief Arbeidsrecht Een handleiding voor de praktijk ISBN: 9789462150478 dr.mr. S.F.H. Jellinghaus, Mr. K. Maessen

€ 39,95

Praktijkgids Ziekte en reintegratie Over ziekte en arbeidsongeschiktheid van werknemers ISBN: 9789462151277 mr. N. Ridder

€ 265,-

Memo Plus Ondernemingsraden 2014

Wat willen ze nou eigenlijk En wat wil ik? ISBN: 9789462152083 dhr. drs. H.A. Roele

€ 27,95

OR en pensioen Dit boek gaat over pensioenen waarbij een ondernemingsraad is betrokken. ISBN: 9789462151000 dhr. Thijs Jansen

€ 34,95

Alle prijzen zijn inclusief btw

Compleet naslagwerk op het gebied van medezeggenschapsrecht en aanverwante terreinen ISBN: 9789462151413 Hoofdredacteur: mw. mr. E. Cremers-Hartman, mr. M.J.A.C. Driessen, drs. T. de Bondt, mr. A. Brons, mr. I. Zaal, mr. J.R. Wirschell

€ 52,95

www.vakmedianetshop.nl

THEMA: RONDE TAFEL

En waar ligt de meerwaarde van marketing als

scan van onze gebouwen levert op dat er qua toe-

klanten ons goed beoordelen in het periodieke

gankelijkheid het nodige te verbeteren valt. Een

KTO.”

belangrijk aspect als het gaat om het krijgen van meer binding met onze leden.”

Lovink: “Als je de zaken goed op orde hebt en je

Van der Pluijm: “Het waait stevig in de zorgsector

slaagt er daadwerkelijk in het primair proces te

en we moeten zuinig omspringen met de financiële

ontzorgen, dan komen ze ook bij je terug. Dat is

middelen. Dit vraagt niet alleen om het maken van

ook wat marketing beoogt.”

keuzes (sourcing). Het vraagt vooral een onderne-

David van Stijn van Sodexo: “Ook als commercië-

mende houding met als voornaamste speerpunt

le supplier staat het kennen van de doelgroepen

het optimaliseren van de klantbeleving.”

bovenaan onze lijst. Omdat we in een speelveld terecht zijn gekomen waar meerdere partijen actief zijn, moeten we helder in kaart brengen wie onze stakeholders zijn en hoe we met hen communiceren over de dienstverlening.” ANDERE ROLVERDELING De uitbestedingsgolf in het voorbije decennium heeft ervoor gezorgd dat de rolverdeling tussen opdrachtgever en opdrachtnemer is veranderd.

‘Dat marketing een dominantere plaats krijgt op de beleidsagenda is slechts een kwestie van tijd’

EVIDENCE-BASED FM Kok ziet voor de komende jaren een belangrijke rol weggelegd voor ‘evidence-based’ facility management. “Niemand zal ontkennen dat de verwevenheid van het primair en facilitair proces meer zichtbaar is geworden, terwijl die er altijd al was. De volgende fase is, dat het facilitair werkveld via onderzoek zal moeten aantonen welke toegevoegde

Lovink spreekt over een nieuwe werkelijkheid

waarde het heeft op het functioneren van de tota-

waarin beide partijen, ook op marketinggebied,

le organisatie. Bij voorkeur niet meteen in euro’s

met elkaar optrekken om de klantverwachtingen

maar op andere kwantitatieve factoren zoals pro-

op de juiste wijze te managen.

ductiviteit of kwalitatieve factoren als arbeidste-

“Ik zie een meer ondernemende houding bij orga-

vredenheid en branding. De keuze voor de inzet

nisaties in de facilitaire markt. De toon van het

van facilitaire diensten en ruimten kun je dan ook

gesprek aan de tafel is nu meer gericht op part-

baseren op de invloed die ze hebben op primaire

nership.”

processen en organisatiesucces. Als we daarin slagen zijn we ook met marketing bezig.”

Van der Pluijm: “De kracht van de facilitaire markt ligt juist in het samen met de opdrachtgever zoeken naar verbeteringen in de dienstverlening. Want uiteindelijk gaat het om de waarde-

In Facto Magazine nr. 10, oktober 2014, volgt

ring die de klant heeft voor jouw performance.”

deel 2. Daarin komt de toepassing van de marketingthema’s zoals klantmanagement,

MARKETINGTHEMA’S

klantfeedback en branding aan de orde.

Op de vraag welke marketingthema’s op de agenda staan, lopen de meningen sterk uiteen. Halkes: “We zitten thans in een veranderingsproces waarbij we een flinke reductie in vierkante meters moeten realiseren. Vanuit de marketinggedachte staat doordachte communicatie op alle niveaus centraal. Ondanks de turbulentie is de facilitaire winkel gewoon open en willen we de-

Jaap Kloos is teamleider

zelfde kwaliteit leveren.”

van de opleiding Facility

Lovink: “Wij zien vooral kansen in innovatie en

Management aan de

het zoeken van toenadering tot onze leden. Een

Haagse Hogeschool.

the facility lab

RECHT

VALLENDE ROLDEUR

Een werknemer krijgt een defecte roldeur op zijn hoofd. De werkgever wijst aansprakelijkheid af omdat het pand gehuurd is. Maar volgens de rechter geldt de zorgplicht van een werkgever ook voor gehuurde gebouwen en gereedschappen.

DOOR MR. ING. R.O.B. POORT

en werknemer brengt, in verband met verhuizing van het bedrijf, met een vrachtwagen spullen van het oude naar het nieuwe pand. Bij een

volgende rit ziet hij dat een aantal plastic kratten het zakken van de roldeur van het laaddock belemmeren. Hij roept van buiten naar zijn leidinggevende dat de deur is blijven steken en duwt de kratjes naar binnen. Zijn chef roept nog vergeefs

OOK ALS HUURDER HEEFT DE WERKGEVER EEN VEILIGHEIDSVERPLICHTING

situatie doordat de beveiliging ontbrak. Daarmee was de roldeur onveilig en is aansprakelijkheid van de werkgever een gegeven, tenzij die aannemelijk maakt, dat hij zijn zorgplicht is nagekomen. De werkgever heeft aangevoerd, dat hij als huurder van het gebouw (waarvan de roldeur deel uitmaakte) geen veiligheidsverplichting had, en dat hij ervan uit mocht gaan dat het gebouw veilig was. De kantonrechter verwerpt dit verweer. Ook bij een

‘Niet doen’!, maar de roldeur klapt naar beneden

gehuurd gebouw strekt de veiligheidsverplichting

en komt op het achterhoofd van de werknemer

van de werkgever zich over het gebouw uit. Daar

terecht die vervolgens met zijn gezicht tegen het

worden de werkzaamheden immers uitgevoerd.

laaddock aanslaat. Later blijkt dat de kabelbevei-

Dit betekent dat de werkgever – in het kader van

liging, die op de roldeur moet zitten om dit soort

zijn veiligheidsverplichting jegens werknemers –

ongevallen te voorkomen, ontbreekt.

zelf de verplichting heeft om het gebouw te (laten) beoordelen door middel van een risico-inventarisa-

De Inspectie SZW legt de werkgever een boete op

tie. Daarbij verwijst de rechter tevens naar het feit

wegens overtreding van art. 7.7 Arbobesluit.

dat de Inspectie SZW een overtreding van de Ar-

De werknemer wil vergoeding van zijn schade,

bowetgeving heeft geconstateerd. De werkgever

maar de werkgever wijst elke aansprakelijkheid

heeft daarmee niet voldaan aan zijn zorgplicht en

af. De werknemer stapt naar de rechter.

is aansprakelijk voor de gevolgen van het ongeval.

OORDEEL KANTONRECHTER

OPMERKING

Volgens de kantonrechter legt artikel 7:658 Bur-

De zorgplicht van een werkgever om de werkom-

gerlijk Wetboek een zorgplicht op aan de werkge-

geving van zijn werknemers veilig te houden geeft

ver. Die moet het werk en de werkplek zodanig or-

geen absolute waarborg. Dat heeft de Hoge Raad

ganiseren, dat de werknemer bij het verrichten van zijn werkzaamheden geen schade lijdt. Deze verplichting is beperkt tot hetgeen redelijkerwijs noodzakelijk is en geeft daarom geen absolute waarborg. In dit geval was sprake van een onveilige

KANTONRECHTER

meermaals duidelijk gemaakt. Maar werkgevers

UTRECHT, 29 JANUARI 2013,

hebben wel een zorgplicht met betrekking tot de

ECLI:NL:RBMNE:2013:BZ8091

veiligheid van alle lokalen en gereedschappen die

ROB POORT IS JURIST EN VEILIGHEIDSKUNDIGE (WWW.BUREAUPOORT.NL)

werknemers in hun werk gebruiken, ongeacht of die eigendom zijn van de werkgever of niet.

ECONOMIE

Eigendom maakt plaats voor delen

ASSET SHARING: OOK VOOR FM VAN BELANG Asset sharing, oftewel het delen van bedrijfsmiddelen, is in opkomst. Ook facility management kan slim gebruikmaken van het ‘nieuwe delen’. Want de voordelen zijn aantrekkelijk: er hoeft minder geïnvesteerd te worden in de aanschaf van middelen of diensten, terwijl het milieu en de planeet minder worden belast. Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem is enthousiast. DOOR ROYAN VAN VELSE*

34 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

De virtuele marktplaatsen zijn al jaren niet meer

> parkeerplaatsen die in het weekend leeg

weg te denken uit onze maatschappij. Particulieren

staan kunnen gebruikt worden voor evene-

bieden er spullen, diensten of ruimtes aan, of speu-

menten;

ren die marktplaatsen af naar iets wat zij graag wil-

> opleidingen en trainingen waarin de ene or-

len hebben. Soms gaat iets gratis weg, soms wordt

ganisatie meer bedreven is dan de andere kun-

iets verkocht of verhuurd, en in andere gevallen

nen worden ingekocht.;

wordt er geruild. Voor consumenten is dit inmid-

> leegstaande ruimtes kunnen ter beschikking

dels de meest normale gang van zaken geworden.

worden gesteld; > voorraadoverschotten kunnen een goede be-

Het marktplaatsen, om er maar een werkwoord

stemming vinden;

van te maken, gaat zich de komende tijden steeds

> functionerende apparatuur kan tweedehands

meer uitbreiden naar de business-to-business sector (B2B). De economische crisis heeft ervoor gezorgd dat organisaties zorgvuldiger met hun financiën moeten omgaan. De publieke opinie en de aandacht voor MVO dwingen ons daarnaast om zuiniger om te gaan met middelen. Het ‘out of the box’-denken wordt hiermee gestimuleerd: heel veel middelen en diensten kun je delen met een andere organisatie, of deze nu concurrerend is of niet. Het mes snijdt vervolgens aan twee kanten. Er hoeft minder geïnvesteerd te

worden aangeboden;

‘Het van de gebaande paden treden is niet altijd even vanzelfsprekend, je moet het bedenken, durven en gewoon doen’

> de capaciteit van vervoer kan optimaal benut worden door vrachtwagens te delen; > een keuken die toch al in bedrijf is, kan maaltijden bereiden voor verschillende organisaties die geografisch dicht bij elkaar liggen. Je kunt het eigenlijk zo gek niet bedenken. En juist dát is een struikelblok. Het van de gebaande paden treden is niet altijd even vanzelfsprekend. Je moet het bedenken, durven en gewoon doen.

worden in de aanschaf, terwijl het milieu en de

Om Rijnstate bij dit proces te helpen is er vanuit

planeet minder worden belast. Aan twee van de

FLOOW2 een asset manager aangewezen (Lieke

drie P’s (People, Planet, Profit) van het MVO-

van Kerkhoven) die in het ziekenhuis, samen met

principe wordt hiermee al tegemoet gekomen.

een zorgmanager (Berry van der Beek) in gesprek gaat met de verschillende afdelingen.

B2B-MARKTPLAATS FLOOW2

Het doel daarbij is om de mogelijkheden te open-

Ziekenhuis Rijnstate in Arnhem heeft als hoofd-

baren én om mogelijke obstakels te inventarise-

ambitie een goede patiëntenzorg, maar wil hier-

ren en uit de weg te ruimen. Daarbij gaat het om

naast ook financieel gezond blijven en haar bijdrage leveren aan het milieu. Het ziekenhuis heeft daarom aansluiting gevonden bij FLOOW2, een B2B-marktplaats. FLOOW2, die heel duidelijk heeft begrepen dat asset sharing, oftewel het delen van bedrijfsmiddelen, bij het nieuwe businessmodel hoort, biedt een online platform voor organisaties. Het brengt vraag en aanbod naar middelen en diensten bij elkaar. VOORBEELDEN ASSET SHARING Bij asset sharing kun je aan van alles denken. Enkele voorbeelden: > gespecialiseerd personeel kan gedetacheerd worden bij andere organisaties om een tijde-

Parkeerplaatsen die in het weekend leeg staan, kunnen gebruikt worden voor

lijk tekort te overbruggen;

evenementen.

Gom. Laat uw organisatie stralen

Stralende organisaties zijn die organisaties waar je prettig verblijft. Of waar je je, als klant, reiziger, patiĂŤnt of gast meteen welkom voelt. Het zijn organisaties waar je optimisme voelt, energie en plezier. Stralende organisaties zijn gastvrije organisaties. In onze visie zijn managers en bestuurders ook gastheren. We zien het als onze taak inhoud te geven aan hun gastheerschap. Wij laten organisaties letterlijk en figuurlijk stralen. Daardoor voelen gasten zich extra welkom. Medewerkers voelen zich extra thuis en presteren daardoor beter. Want in een bedrijf dat blinkt, zullen de medewerkers eerder uitblinken. Voor onze opdrachtgevers is onze manier van zaken doen doorslaggevend. Steeds meer waarderen ze ons niet alleen om onze betrouwbaarheid en het nakomen van afspraken, maar kiezen ze ons ook vanwege onze visie, het invulling geven aan gastheerschap en de hechte samenwerking waarbij de verdieping naar de wensen van de individuele klant centraal staat. We zijn pas tevreden als Gom. Laat uw organisatie stralen een opdrachtgever niet alleen zijn locatie, maar ook zijn organisatie ziet stralen.

Onderdeel van Facilicom

ECONOMIE

Het ter beschikking stellen van een skillsroom in de zorg is ook een moge-

V.l.n.r. : Royan van Velse, Lieke van Kerkhoven en

lijkheid van asset sharing.

Berry van der Beek.

zowel vraag als aanbod. Uiteindelijk worden de

gaan, ten gunste van de afdeling zelf die vervol-

vastgestelde mogelijkheden opgeladen middels

gens de baten kan inzetten voor het verbeteren

een advertentie op de marktplaats.

van de zorg aan de eigen patiëntengroep.

BELEMMERINGEN

De bijbehorende contracten worden centraal

Belemmeringen zijn er echter ook. Zo is er de

vastgelegd, dit om de afdelingen te ontlasten en

vrees om de grip op de assets te verliezen wan-

ervoor te zorgen dat alle juridische aspecten ook

neer ze ter beschikking worden gesteld aan der-

daadwerkelijk worden afgewogen voordat er op

den. Contractueel gezien is dit echter te onder-

levering van de prestatie wordt overgegaan. Af-

vangen door bijvoorbeeld een begin- en eind-

spraken worden op deze wijze helder geformu-

datum af te spreken. De vraag waar de verantwoordelijkheid van de verhuurder eindigt en die van de huurder begint, dient ook duidelijk beantwoord te worden. Wie regelt bijvoorbeeld het transport? En hoe zit het met risico en met verzekeringen? En wie draagt deze extra kosten? Kwaliteitsissues spelen ook mee in de afwegingen: voldoen de producten/diensten die wij (ver)huren of (ver)kopen aan de geldende kwaliteitseisen bij een andere organisatie?

leerd en nagekomen.

‘Een niet onbelangrijke kwestie is de prijs die gevraagd wordt voor een dienst of een middel’

Asset sharing is nieuw, en toepasbaar op iedere denkbare organisatie en ieder bedrijf. Het bespaart overtollige uitgaven door assets te delen in plaats van te kopen, of door zaken tweedehands te kopen. Door anders te denken dan tot nog toe gangbaar was, genereert het extra inkomsten in het geval van verhuur of verkoop. Maar naast de financiële trigger is de grootste winnaar in deze, dankzij minder verspillingen, toch vooral het milieu.

PRIJS Een niet onbelangrijke kwestie betreft de prijs die gevraagd wordt voor een dienst of een middel. Het tarief moet interessant genoeg zijn om er energie in te steken, maar ook weer niet dusdanig hoog zijn dat er geen afname volgt.

*Royan van Velse is ma-

Om de afdelingen binnen Rijnstate extra te moti-

nager Inkoop en Logis-

veren de stap te zetten, komen de verdiensten, na

tiek bij Ziekenhuis Rijn-

aftrek van de eventuele lasten die ermee gepaard

state in Arnhem.

ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN

HOE WORD JE WERKDRUK DE BAAS? Een overvolle mailbox met minstens twintig e-mails die NU beantwoord moeten worden, voortdurend telefoontjes, vijf keer per dag mensen aan je bureau met een dringend verzoek en een enorme takenlijst. Je doet je best om het te managen, maar aan het einde van de dag heb je regelmatig het gevoel dat er niets gebeurd is. Herkenbaar? Dan is de kans groot dat je last hebt van een te grote werkdruk. Hoe ga je daar op een gezonde manier mee om en hoe schep je orde in de chaos? Tips en trucs van ervaringsdeskundigen. DOOR ALINE DE BRUIN

Met een beetje stress op je werk is niets mis. Het helpt je bij je werkzaamheden en zorgt voor een goede focus. Pas als je voortdurend last hebt van werkstress, gaat het mis. “Ik vergelijk het begrip weleens met een elastiekje”, zegt Geert Teunissen, eigenaar van trainingsbureau Natuurlijk Creatief Denken. “Een goed elastiekje moet je een beetje kunnen uitrekken. Dan krijg je weerstand en is het de bedoeling dat je weer loslaat. Maar als je te lang achter elkaar druk zet, rekt het elastiekje uit. En dat moet natuurlijk niet gebeuren.” NU WORDT HET ECHT TE DRUK We bereiken allemaal een keer de grens, dat ene punt waarop we denken ‘nu krijg ik het echt te druk’. De vraag is dan hoe je met dat besef omgaat. “De definitie van werkdruk is erg persoonlijk”, aldus

38 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

Peter Vos, trainer bij Sherpas Proyects.

zwemmen, maar even op het droge gaan

“Vaak zie je dat mensen dezelfde hoe-

zitten en alles op een rijtje zetten. Be-

veelheid werk moeten verrichten, maar

denk wat je prioriteiten zijn, met de na-

Meer weten over omgaan met

de één ervaart het als werkdruk en de

druk op je. Sommige mensen laten zich

werkdruk? Volg dan de speciale

ander niet.”

leiden door de prioriteiten van mensen

training ‘Werkdruk de baas’.

Geert Teunissen is dat met hem eens.

om hen heen, maar als je stuurt op je ei-

Tijdens deze dag geven vier trai-

“Als je er gemakkelijk instaat en goed

gen prioriteiten, loop je minder kans om

ners, onder wie Geert Teunissen

kunt relativeren, zul je minder snel last

het slachtoffer te worden van een te hoge

en Peter Vos, presentaties over

krijgen van de cyclus van werkstress. Je

werkdruk.”

het omgaan met werkdruk en

kunt je ergeren aan van alles en nog wat,

Belangrijk daarbij is het veranderen van je

werkstress.

maar je bent het niet verplicht.”

mindset, aldus Geert Teunissen. “Kijk van

Informatie en inschrijven:

een afstand naar wat je doet en bedenk dat

www.overwerkdruk.nl.

ZELF VERANTWOORDELIJK

je altijd een keuze hebt. Als je lekker aan

Natuurlijk werkt het in de praktijk niet

het werk bent en de telefoon gaat, kun je

altijd zo simpel. We trappen allemaal al

er ook voor kiezen om de telefoon niet op

snel in de valkuil van het niet nee durven

te nemen en later terug te bellen. Je bent

zeggen. Of we roepen ‘O, dat doe ik wel

zelf baas over je eigen tijd.”

WERKDRUK DE BAAS

even’, terwijl we helemaal niet hebben uitgezocht hoeveel tijd het eigenlijk kost.

OVERVOLLE MAILBOX

“Mensen die altijd alles voor een ander

Het helpt om je manier van werken kri-

“Ik hoor regelmatig van mensen dat ze

willen doen en nooit ‘nee’ durven zeggen,

tisch tegen het licht te houden en waar

een te volle mailbox hebben en dat de

zijn vaak gevoelig voor werkstress. Als ze

nodig dingen te veranderen. Peter Vos

achterstand van onbeantwoorde mails

onder druk komen te staan, roepen ze dat

gebruikt in zijn trainingen vaak het

steeds groter wordt. Dat probleem is re-

ze het wel móeten doen. Terwijl dat vaak

voorbeeld van de overvolle mailbox.

latief simpel op te lossen. Stel ten eerste

helemaal niet klopt.”

een paar vaste momenten per dag in waarop je de mailbox doet. Als je de hele

Ook Peter Vos waarschuwt voor de

dag je mailbox open hebt staan, word je

valkuil van het werk naar je toe

een slaaf van je e-mail. Dat is alleen

trekken. “Dan krijg je al snel veel

maar nadelig voor de rest van je werk.”

te veel werk op je bordje. Als je dat niet tijdig benoemt, kan het hele-

GEEF METEEN ANTWOORD

maal misgaan. De kunst is om tij-

Het is volgens Vos zaak jezelf aan te le-

dig door te hebben dat je te veel

ren om tijdens die momenten mail te

werk hebt en dat ook te benoe-

openen en er meteen iets mee te doen.

men. Je moet er niet alleen over

“Als je gemakkelijk antwoord kunt ge-

klagen tegen je collega’s, maar

ven, doe je dat. Als de mail wat meer

het ook bespreekbaar maken

werk vereist, zet je hem in een apart

bij je baas en een oplossing

mapje of labelt hem onder actie.

zoeken. Als je iets wilt veran-

Informatieve mails kun je het beste met-

deren aan je werksituatie, ben

een archiveren. Op die manier houd je

je daar zelf verantwoordelijk

de controle over je werk, stel je prioritei-

voor.”

ten en houd je overzicht. En laat dat nou dé perfecte manier zijn om werkdruk de

EIGEN BAAS

baas te zijn!”

Op een goede manier omgaan met werkdruk begint dus bij jezelf. “Als je verzuipt, moet je niet nog harder gaan

FACILITAIRE SERVICEDESK AWARDS

WIE WINT DE FACILITAIRE SERVICEDESK AWARD 2014? Een goed functionerende servicedesk is van strategische waarde voor organisaties en kan een directe bijdrage leveren aan het succesvol presteren van de facilitaire organisatie. Alle reden dus om Facilitaire Servicedesks op het podium te plaatsen. Daarom organiseren ArrangeGroup,TOPdesk en Facto voor de eerste maal de ‘Facilitaire Servicedesk Awards 2014’. Op 1 september 2014 is de inschrijving

STRATEGISCHE WAARDE

gestart voor de eerste editie van de Faci-

Een professionele servicedesk vervult een

litaire Servicedesk Awards 2014

spilfunctie en is vaak een belangrijke suc-

(www.sdaward.nl), een nieuw initiatief

cesfactor voor een moderne service-

van ArrangeGroup, TOPdesk en Facto.

organisatie. Het optimaliseren van de servicedeskactiviteiten en het investeren

Een goed werkende Servicedesk is voor

in informatiesystemen zijn dan ook doel-

veel organisaties van groot belang. De

stellingen die veel organisaties opnemen

desk staat middenin de organisatie en

in hun operationele plannen. Het uitvoe-

krijgt dus voortdurend te maken met za-

ren van die plannen en de resultaten van

Jurylid Bart Voortman, directeur

ken en onderwerpen die binnen de orga-

de kwalitatieve en kwantitatieve investe-

Group Facility Services Achmea:

nisatie spelen. Denk bijvoorbeeld aan

ringen laten vaak te wensen over door on-

“Een servicedesk staat voor ge-

thema’s als HNW, digitalisering, regie,

voldoende managementaandacht.

meende menselijke aandacht. Zeg

kostenbeheersing, verbetering van kwali-

De servicedesk is een unieke afdeling en

wat je doet en doe wat je zegt.”

teit, aantrekkelijk werkgeverschap en

heeft veel potentie. Het kan een unique

MVO. Deze thema’s brengen voor de ge-

selling point (USP) zijn voor het facility

middelde servicedesk continu verande-

management en de gehele organisatie.

ringen met zich mee. Niet alleen qua

Het is daarmee één van de weinig opera-

werkdruk, maar ook vanwege verande-

tionele afdelingen, die mogelijk van stra-

rende taken, bevoegdheden en verant-

tegische invloed is op de organisatie.

woordelijkheden, resultaten en klanten werkbeleving.

KENNIS IS MACHT

Interessant is hoe servicedesks zich in

De servicedesk is het kennisinstituut van

deze situaties ontwikkelen. Welke focus

de FM-afdeling, en bovendien een belang-

Jurylid Marcel Boltjes, hoofd Hospi-

kiezen zij op de efficiency van systemen,

rijke indicator van de medewerkerstevre-

tality bij Eneco: “In tijden van digita-

processen en mensen? Hoe kunnen zij

denheid. Met de juiste organisatie van de

lisering heeft een servicedesk naast

een bijdrage leveren aan de invulling van

servicedesk kan men beschikken over ken-

Click en Call ook Face nodig”.

het hospitalityconcept?

nis en deze activeren. Goede medewerkers

40 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

zijn van wezenlijk belang op de service-

HOE DEELNEMEN?

lichten deze opdracht toe voor een onaf-

desk en laten de organisatie glimlachen.

Door het invullen van een kwantitatieve

hankelijke jury, bestaande uit kopstuk-

Hiermee dragen zij direct bij aan het be-

en kwalitatieve vragenlijst op

ken uit de facilitaire wereld.

staansrecht van de servicedesk, namelijk:

www.sdaward.nl nemen servicedesks

een organisatie gelukkig en goed laten

deel aan de Facilitaire Servicedesk

SAMENSTELLING JURY

werken en verblijven.

Awards 2014. Het neerzetten van een

Voor een belangrijke prijs is een onaf-

toekomstbestendige servicedesk vraagt

hankelijke jury van groot belang. Daar-

FACILITAIRE SERVICEDESK

om projectmatige aanpak. Elementen

om bestaat de jury van de Facilitaire Ser-

AWARDS 2014

die daarbij in zowel kwalitatieve als

vicedesk Awards 2014 uit diverse

De Servicedesk kan één van de meest dy-

kwantitatieve zin aan de orde komen

professionals uit het werkveld, te weten:

namische afdelingen in het facilitaire

zijn: personeel, systemen, processen, or-

proces genoemd worden. Hoog tijd dus

ganisatie en dienstverlening. Deze ele-

om de facilitaire servicedesk nader op

menten worden zowel afzonderlijk als in

het podium te plaatsen in de vorm van

samenhang beschouwd en geanalyseerd.

de Facilitaire Servicedesk Awards 2014,

> Marcel Boltjes, hoofd Hospitality bij Eneco. > Bart Voortman, directeur Group Facility Services Achmea.

een nieuw initiatief van ArrangeGroup,

Schrijf op tijd in: 1 oktober 2014 is de

TOPdesk en Facto Magazine.

sluitingsdatum!

Vanaf 1 september kunnen alle service-

Na analyse van de inschrijvingen volgt

desks van Nederland zich inschrijven via

de bekendmaking van de genomineer-

www.sdaward.nl. Of het nu om een reeds

den. Zij worden gevraagd een creatieve

UITREIKING AWARDS

bestaande of nieuwe servicedesk gaat,

opdracht voor te bereiden. Extra aan-

Op woensdag 19 november worden alle

een ‘succesvol’ werkende servicedesk of

dacht gaat in deze opdracht uit naar de

deelnemers uitgenodigd voor het Ser-

één die volop in ontwikkeling is. De uit-

klanten werkbeleving van de service-

vicedesk Kennisevent 2014. Tijdens deze

nodiging geldt voor álle Nederlandse fa-

desk, waarin de mensfactor centraal

middag worden naast interessante work-

cilitaire en shared servicedesks.

staat. De genomineerde servicedesks

shops ook de winnaars bekendgemaakt

> Jeroen Boks, customer support manager bij TOPdesk. > Sander Koop, directeur en eigenaar van ArrangeGroup.

en gehuldigd. Zij kunnen, naast het juryrapport, de roem en een eervolle award, FACILITAIRE SERVICEDESK AWARDS 2014

uitgebreide aandacht in Facto Magazine van december verwachten.

Aanmelden

: van 1-9-2014 tot 1-10-2014

Website aanmelden

: www.sdaward.nl

Uitreiking awards

: 19 november 2014

Meer informatie

: Wisse Stenchlak,

wisse.stenchlak@arrangegroup.nl

Continuïteit van de business Is security in beeld?

20 november 2014 | Nijkerk Business Continuity Management (BCM) is het proces dat potentiële bedreigingen voor een organisatie identiﬁceert en is structureel van aard. Security is vaak incidentgedreven en geen deel van het kernproces. Daar liggen kansen voor u! Dagvoorzitter

Schrijf u in voor het ASIS Security Management Congres op 20 november, stel uw eigen programma samen en leer hoe u security een serieuze rol kunt laten spelen in BCM!

Toine van Peperstraten, presentator bij Fox.

Gratis voor ASIS Benelux leden IFPO Europe leden, abonnees op Security Management of studenten: € 69,- p.p. Reguliere prijs: € 199,- p.p.

Meer informatie en inschrijven:

www.securitymanagement.nl/congres Hoofdsponsor

Sponsors Goud

Sponsors Zilver

Organisatie

COLUMN

WAT LEVERT AANBESTEDEN OP?

HENNY VAN EGMOND SINDS 2005 ACTIEF OP HET GEBIED VAN HET NIEUWE WERKEN. IS PARTNER VAN YOLK (WWW.YOLK.NU)

Een tijdje geleden bezocht ik voor een poliklinische behandeling een ziekenhuis. De dokter hechtte een wondje en ik kon naar huis. Maar amper thuis vielen de hechtingen uit de wond. Ik terug. Geen probleem, ik werd opnieuw gehecht. Maar wéér ging het fout. Inmiddels was het na halfzes en belandde ik bij de eerste hulp. De nieuwe arts vertelde dat dit regelmatig voorkwam. Na een aanbesteding was gekozen voor goedkoper hechtdraad. Tegen de zin van de artsen, want zij waren niet gecharmeerd van het nieuwe hechtdraad. De arts zou het anders doen, sprak hij ietwat geheimzinnig. De artsen hadden vlak voor het nieuwe contract in ging een enorme hoeveelheid van het oude hechtdraad verstopt in een kast. Na tien minuten kon ik – prima gehecht – vertrekken. Het kortetermijnvoordeel van de lagere inkoop weegt in mijn ogen absoluut niet op tegen het extra werk en in dit geval zelfs extra risico’s. Ik heb datzelfde gevoel al jaren bij de PPS-contracten die het Rijk afsluit voor allerlei nieuw- en verbouwplannen. Dat gevoel werd bewaarheid door een artikel in De Volkskrant over de Kromhoutkazerne waarvoor contracten zijn gesloten tot en met 2035 voor onderhoud, beheer en facilitaire dienstverlening. Inmiddels staat de kazerne grotendeels leeg en wil er niemand heen, onder meer vanwege de hoge kosten van extra dienstverlening die niet in het begin is uitonderhandeld. Zo schijnen een paar bitterballen flink duurder te zijn als in de gewone gebouwen van Defensie! Het probleem is in mijn optiek dat de macht te veel ligt bij de inkopers die een verkeerde opdracht van de top van de organisatie krijgen. Te vaak gaat het over het besparen op de kosten, terwijl onvoldoende wordt nagedacht over de gevolgen voor de praktijk. Het heeft ook te maken met de rigide aanbestedingsregels, waardoor het proces van inkopen ook nog eens vele malen duurder is geworden en de inkopende

IN MIJN OPTIEK LIGT DE MACHT TE VEEL BIJ DE INKOPERS

partij van tevoren al moet bedenken hoe hij alle onderdelen van een voorstel van een leverancier waardeert. De oplossing is volgens mij simpel: niet de afdeling Inkoop heeft het voortouw bij de aanschaf van spullen of het inhuren van leveranciers, maar de professional die er uiteindelijk mee moet werken. En als het even kan, wil ik er als gebruiker, klant of patiënt ook nog wel iets over zeggen.

Wanneer maakt u gebruik van interim professionals? VFM

We facilitate

www.VFM.nl

CONTACTEN EN CONTRACTEN OOK IN DEZE RUBRIEK? MAIL UW KORTE TEKST + JPG-FOTO NAAR GERARDDESSING@VAKMEDIANET.NL

Hago werkt aan duurzaamheid Begin vorig jaar lanceerde schoon-

aan een goed doel. Inmiddels is be-

maakbedrijf Hago een interne cam-

kend welke goede doelen een geld-

pagne om medewerkers bewuster

bedrag ontvangen:

te maken van duurzaamheid en be-

SDW uit Roosendaal, het G-team

staande duurzame activiteiten in

van voetbalvereniging MOC’17, Ve-

kaart te brengen. Tijdens de cam-

bego Foundation en Ronald McDo-

pagne gingen medewerkers duur-

naldhuis in Valkenburg/Hathem.

zame uitdagingen aan. Hago zette vervolgens iedere vervulde uitda-

Op de foto: Het team van Hago

ging om in een geldbedrag dat de

overhandigt een cheque aan SDW

medewerkers mochten toekennen

Roosendaal. <

Onderhoudscontract Zorgpartners Midden-Holland

WIJZIGINGEN ISS-TOP In de top van ISS Nederland zijn twee wijzigingen doorgevoerd. Hans Hensbergen (bovenste foto) is benoemd tot directeur Key Accounts. Hij wordt verantwoordelijk voor de ontwikkeling en het behoud van top 100- opdrachtgevers. Hij volgt Jan Kreeft (onderste foto) op, die is benoemd tot directeur Concern Relaties.

Op de foto v.l.n.r. Gert van de Velde (Schilderwerken Van de Velde), Marco Dekker (Bouwbedrijf De

Kreeft is in zijn nieuwe functie

Vries en Verburg), Humphrey Versloot (Zorgpartners Midden-Holland) en Patrick Brunn (Unica Bo-

verantwoordelijk voor de ont-

degraven) Foto: M. Droog

wikkeling van klantrelaties op directie- en RvB-niveau. <

Op 5 juni hebben Zorgpartners Midden-

pilotprojecten, waar de uitvoerende partijen

Holland en Servicepartners het contract onder-

verantwoordelijk zijn voor het onderhouds-

tekend voor het resultaatgericht vastgoed-

scenario. Daaruit is gebleken dat het onderhoud

onderhoud van drie wooncomplexen in Gouda.

gemiddeld zo’n 20procent goedkoper kan gedu-

Vanuit het consortium Servicepartners zijn de

rende een exploitatieperiode van 25 jaar met ge-

volgende partijen bij de samenwerking betrok-

lijkblijvende kwaliteit.

ken: Bouwbedrijf De Vries en Verburg, Unica

Ook de indirecte kosten voor de opdrachtgever

Bodegraven en Schilderwerken Van de Velde.

dalen aanzienlijk, zo’n 50 procent. Door de resultaatgerichte samenwerking hoeft niet op-

Er is onafhankelijk onderzoek gedaan naar het

nieuw aanbesteed te worden.

verschil tussen traditioneel aanbesteden op ba-

Door het werken met vaste partners, worden

sis van een door opdrachtgevers zelf opgesteld

afstemmingsproblemen over de wijze van wer-

bestek voor onderhoudswerkzaamheden en re-

ken veel minder, waardoor de klanttevredenheid

sultaatgericht vastgoedonderhoud bij zo’n 32

toeneemt. <

44 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

VAN DER POOL IN BOARD OF DIRECTORS IFMA

OLIFANTSGRAS IN WC-PAPIER Olifantsgras in het hygiënepapier van Van Houtum. Het is in de toekomst goed denkbaar. Van Houtum heeft met Cradle

Ian van der Pool, tot

Crops, de Zeeuwse leverancier van het oli-

5 juni voorzitter van FMN,

fantsgras, een 10-jarig afnamecontract ge-

is gekozen in de Board of

sloten. Oud papier wordt als grondstof

Directors van IFMA, de

steeds schaarser. Het olifantsgras zou voor

International Facility Ma-

ons wel eens één van de grondstoffen van de

nagement Association.

toekomst kunnen worden, aldus van Hou-

Van der Pool stond, eerst

tum. Op de foto: algemeen directeur Bas Ghe-

als vicevoorzitter en later

len van Van Houtum (links) en directeur

als voorzitter van FMN,

Filip Baecke van Cradle Vergaderservice. <

aan de wieg van het ‘Triple-Win’ Agreement

TenneT ondertekent schoonmaakcode

met IFMA. Deze samenwerking resulteerde in de oprichting van de IFMA

TenneT heeft de Code Verant-

Management van TenneT or-

dat de code direct op juiste

Alliance, waarvan FMN

woordelijk Marktgedrag voor

ganiseerde samen met CSU

wijze nageleefd kan gaan wor-

het eerste lid werd. <

de schoonmaakbranche on-

een informatiesessie voor de

den. Verantwoordelijke be-

dertekend. De afdeling Facility

schoonmaakmedewerkers zo-

trokkenen vanuit TenneT zijn Ingeborg Leene als manager Facility Management, Ilja Huis in ’t Veld als facility coördinator Logistiek Centrum en Remco Gogan als supply manager. Verantwoordelijke betrokkenen vanuit CSU zijn Patrick de Groot als businessunit directeur, Kasper Dekker als districtsmanager en Sigrid Schehrer als rayonleider. <

ROYAL HASKONINGDHV EN NIJMEGEN Royal HaskoningDHV heeft van Lloyd’s de PAS 55-certificering ontvangen voor het duurzame vastgoedbeheer (650 gebouwen) dat het bedrijf verzorgt voor de gemeente Nijmegen. De gemeente bespaart er jaarlijks meer dan een half miljoen euro mee. Voor het vastgoedbeheer stelt Royal HaskoningDHV een jaarlijks onderhoudsplan op, beheert een 24/7-servicedesk voor klachten over de faciliteiten en storingen, en houdt toezicht op het onderhoud. Op de foto v.l.n.r. Bert Debie (Royal HaskoningDHV), Eric Peperkamp (gemeente Nijmegen), Rinus Vader, Piet Besselink en Jaap Wildeman (Royal HaskoningDHV) en Paul Bokdam (Lloyd’s). Foto: Bart Nijs Fotografie. <

WINNAAR Managementboek van het Jaar 2014 NR.1 r Waniangemneantbaoek M Jaar 2014 van het

Zakendoen in de Nieuwe Economie Zeven vensters op succes ‘Dit boek gaat voorop in de nieuwe realiteit. Het is conceptueel en praktisch tegelijk, en daagt een breed lezerspubliek uit om nieuwe wegen in te slaan. Bovendien is het erg mooi vormgegeven!’, aldus de jury. Marga Hoek, directeur van ondernemersplatform De Groene Zaak, beantwoordt in Zakendoen in de Nieuwe Economie vragen als: Hoe schaar je je als ondernemer bij de koplopers van de nieuwe economie - de economie van morgen? Hoe ontwikkel je businesscases? Hoe vind je er À QDQFLHULQJ YRRU" +HW ERHN JHHIW RQGHUQHPHUV FRQFUHWH KDQGYDWWHQ RP ‘de nieuwe economie’ in hun eigen organisatie handen en voeten te geven. Auteur: Marga Hoek Prijs: € 40,00 ISBN 9789013109429

Meer informatie of bestellen? www.overmanagement.nl/shop

PRODUCTEN EN DIENSTEN

Facilitaire diensten

Bedrijfscatering

Sanitaire dienstverlening

BESPAREN OP SANITAIRE HYGIËNE?

WWW.DOLMANS.COM SCHOON MAAKT BLIJ t 088 0 - 365 62 00 f s.com e info@dolman CWS Nederland B.V. | De Beverspijken 16, 5221 ED ‘s-Hertogenbosch | T 073 6 338 338 | E: info.nl@cws.com

www.serving-nature.nl

OOK ADVERTEREN IN DEZE RUBRIEK? BEL VAKMEDIANET - MICHEL LASES

06 528 672 56

OF STUUR EEN E-MAIL: MICHELLASES@VAKMEDIANET.NL

46 |

FA C TO MA G A Z INE

| 9 2014

Sanitaire dienstverlening

RISING STAR

LEONIE VAN DER HULST LEEFTIJD: 25 OPLEIDING: HBO FM (MOMENTEEL: MASTER ZORGMANAGEMENT, EUR) Ik ben: senior office manager en HR-medewerker bij Expand Online. Mijn werk bestaat uit: het soepel laten verlopen van interne bedrijfsprocessen op het gebied van facility en P&O. Daarbij ben ik verantwoordelijk voor de dagelijkse aansturing van het officeteam. Samen zijn wij het visitekaartje van Expand Online.

Belangrijkste inkoop/FM-trend? Dat is de aandacht voor de gezondheid van medewerkers. Niet alleen op het gebied van gezonde voeding, maar ook vanuit andere facilitaire invalshoeken. Denk hierbij aan verstrekking van bedrijfsfietsen, fitnessabonnementen en ontspanning tijdens het werk.

Over 5 jaar ben ik: afgestudeerd als master en hoop ik ook mijn kennis op het gebied van zorgmanagement in de praktijk te kunnen toepassen.

Grootste verbazing tot nu toe? Tijdens de studie en in de literatuur is er weinig aandacht voor de inrichting van FM in kleine organisaties. Hoe kun je een professionele facilitaire organisatie inrichten op kleine schaal?

Grootste succes tot nu toe? Het succesvol afronden van een verhuisproject afgelopen september.

Social media? In mijn rol als officemanager lever ik onder meer ideeën aan voor onze Facebook- en twitteraccounts, zoals het delen van foto’s of de video van het nieuwe pand.

Wat zou je graag beter kunnen? Op het gebied van leidinggeven wil ik mij graag verder ontwikkelen. Dit is belangrijk voor mij omdat het team steeds groter wordt en ik het team graag wil coachen en enthousiasmeren.

Laatst gelezen managementboek? ‘Durven Delegeren’ van André M. Nijssen. Een boek vol praktische tips voor iedereen die leiding geeft.

In deze rubriek komt jong talent aan het woord over carrière en ambities. Aanmelden van personen kan bij de redactie: gerarddessing@vakmedianet.nl

Succesvol schoonmaken is gewoon

goed werk leveren Indrukwekkend, imposant en innovatief. In 2000 werd aan de oevers van het Amsterdamse IJ, de Passenger Terminal Amsterdam (PTA) geopend. Een prachtig gebouw dat de verbinding tussen land en water symboliseert. De golvende vorm, verwijzend naar het deinende water en het vele glas dat direct bij aankomst een weids uitzicht over de stad garandeert.

Vanaf de start is Egbert Rohenkohl betrokken geweest bij het ontstaan van de terminal. De heer Rohenkohl startte zijn loopbaan bij de Nederlandse Spoorwegen. Succes Schoonmaak kent hij al vele jaren, als vertrouwd gezicht voor het onderhoud van de stations. De PTA is onderdeel van de NS en zo kwam hij in 1998 in aanraking met het project. “Als dit van de grond komt, ben ik de man die de facilitaire kar gaat trekken”, riep hij destijds tegen zijn directeur. Zo geschiedde. Over wie zijn partner in schoonmaakdienstverlening moest worden hoefde hij niet lang na te denken; “Wie aan succesvol schoonmaken denkt, zegt Succes Volendam.” “Wij hanteren hier voor de kwaliteit van schoonmaak een ander niveau. De cruisepassagier wordt aan boord verwend en die hoge standaard moet worden doorgetrokken. Vijf dagen per week hebben wij een vaste vakschoonmaker van Succes. Hij werkt niet volgens een vast schema, dat is hier onmogelijk. Hij wordt geacht zelf in te zien wat gedaan moet worden, pro actief en resultaatgericht. Zichtbaar aanwezig zijn, maar ik wil je niet zien of horen. Oftewel: geen gezeur, gewoon goed werk leveren.” aldus Rohenkohl.

multifunctionele terminal in Europa. Een succesvolle combinatie die veel navolging kreeg in diverse havens over de hele wereld. Eenzelfde succesvolle combinatie is de samenwerking met Succes Schoonmaak. “De bemanning van dat schip wordt gekenmerkt door de Volendamse harde werkers mentaliteit. Zij weten dit goed over te dragen naar leidinggevenden en vakschoonmakers. De medewerkers van Succes zijn stuk voor stuk heel betrokken, flexibel en dienstverlenend. Zij voeren de werkzaamheden met passie uit en dat vertaald zich in een uitstekende technische- en belevingskwaliteit. Laten we stellen dat de juiste koers gevaren wordt.” Stapt u ook aan boord? Maak kennis met de kracht van Succes Schoonmaak. Onze klanten waarderen onze dienstverlening met een 7.4. Meer hierover? Kijkt u op www.succesvolendam.nl.

“We kennen hier qua drukte grote pieken en dalen. Ruim 300.000 cruisepassagiers komen hier jaarlijks voor een dagje Amsterdam. In het hoogseizoen passeren er duizenden per dag. In- en uitcheckend volgens een strak geregisseerd plan. Direct daarna moet alles worden schoongemaakt alsof er nooit iets gebeurd is.” Behalve als cruise terminal doet de PTA ook dienst als evenementenlocatie. De PTA was de eerste

Mgr. C. Veermanlaan 10

1131 KH Volendam

info@succesvolendam.nl

Special Over Het Nieuwe Werken - september 2014

Special van het platform Over Het Nieuwe Werken

Manager heeft eindelijk fiducie in Nieuwe Werkers - pag 4

Het Nieuwe Werken echt laten werken. Congres - pag 10

Kijk op www.ohnw.nl

Leidinggeven in nieuwe werkvormen - pag 12

UW TIJDREGISTRATIEâ&#x20AC;ŚONS VAK

- CrĂŠdit photos : Bodet - Fotolia - Thinkstock

Bodet maakt integrale oplossingen voor tijdregistratie, orderregistratie en planning

www.tijdregistratie.nl 070-364 38 56

Over Het Nieuwe Werken is een uitgave van Vakmedianet

Afscheid van Het Nieuwe Werken

De special en het congres maken deel uit van het Platform Over Het Nieuwe Werken. Meer informatie over dit platform en over Het Nieuwe Werken kunt u vinden op www.ohnw.nl

Redactieadres Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Uitgever Frederique Zeemans fzeemans@vakmedianet.nl Marketing Mandy de Lange mandydelange@vakmedianet.nl Redactionele realisatie Manon Beuzenberg redactiepwdegids@vakmedianet.nl Redactie Ernst Verrijk, Pauline Tournier (cover en beeldredactie), Ton Zonneveld (fotografie) Vormgeving: colorscan - www.colorscan.nl Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de algemene leverings voorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.vakmedianet.nl

Partners:

Is het tijd dat we afscheid nemen van Het Nieuwe Werken? De laatste jaren wordt de kritiek steeds heviger. Een deel van de kritiek is van conservatieven, mensen die eigenlijk nooit willen veranderen. Dezelfde mensen die in een organisatie altijd roepen dat het vroeger beter was. We kunnen die kritiek afdoen als ouderwets, van mensen die zijn blijven steken in de twintigste eeuw. Maar kritiek zet je wel aan het denken. Uit de Nationale Enquête Het Nieuwe Werken blijkt dat er minder voorstanders zijn van Het Nieuwe Werken. Tegelijkertijd zijn er organisaties die schoorvoetend een stapje zetten en thuiswerken tolereren, iets wat al in 1986 mogelijk was, zoals Van Kooten en De Bie ons lieten zien. Is dat erg? Ik denk het wel. Ze negeren de immense veranderingen die zich voltrekken in de samenleving. Jan Rotmans, hoogleraar Transitiekunde in Rotterdam, zegt het treffend: “We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk”. Een groot aantal organisaties negeert de trends die futurologen, trendwatchers, economen en vele andere mensen voorspellen. Erger nog: zelfs politici die geacht worden een visie op de toekomst van ons land te hebben, houden vooral vast aan het verleden. Als de economie maar weer gaat groeien komt alles goed.

Henny van Egmond Dagvoorzitter van het congres Over Het Nieuwe Werken en partner bij Yolk

Niets lijkt minder waar. De grootste uitdaging voor organisaties die een goede toekomst willen, is meekomen met de snelheid van vernieuwing. En dan niet alleen de technologische vernieuwing. Veranderingen gaan zo snel, dat organisaties die niet innoveren, uiteindelijk niet zullen overleven. Door nieuwe technologie en robots verdwijnt de helft van de banen, voorspellen onderzoekers van de universiteit van Oxford. En wij kopen inmiddels bij Chinese internetwinkels artikelen tientallen procenten goedkoper. Businessmodellen van traditionele bedrijven blijken niet meer te werken. Kortom, we moeten aan de slag. Eerst met Het Nieuwe Werken, maar daarna met nieuwe organisaties. Meer hierover op ons congres Over Het Nieuwe Werken, zie pagina 10

04 Eindelijk krijgen mensen vertrouwen in Nieuwe Werkers, zo blijkt uit de Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken. 08 Qidos: wat betekent Het Nieuwe Werken voor de manier waarop bedrijven opleiden? 10 Congres Over Het Nieuwe Werken

12 Interview Mathieu Weggeman: Leidingeven in nieuwe werkvormen. 14 Moneypenny: In ieder bedrijf en in iedere functie is ruimte om HNW vorm te geven.

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Onderzoek

Eindelijk is er vertrouwen N AT I O N A L E E N Q U Ê T E O V E R H E T N I E U W E W E R K E N We geloven echt wel dat die collega zijn uren maakt, ook al zien we hem niet. Zelf vinden we dat onze manager daar ‘natuurlijk’ ook op kan vertrouwen. Dat hoeft hij niet te controleren door naar onze output te kijken. We willen liever worden beoordeeld op resultaten. Tekst: Ernst Verrijk

at beeld ontstaat bij het doornemen van de resultaten van de vierde Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken. Controle op output als ik alleen werk, is voor 40 procent van de deelnemers overbodig. Vorig jaar vond nog maar 30 procent dat. En we zijn er vrij zeker van dat onze collega’s aan het werk zijn als we ze niet zien: het percentage dat daarop vertrouwt, ging van 65 procent in 2012 naar 69 procent nu. “Natuurlijk kan ook mijn eigen manager erop vertrouwen dat ik mijn uren maak”, zegt 82 procent van de deelnemers. En: “Ik kan de verantwoordelijkheid van Het Nieuwe Werken aan”, zegt niet minder dan 94 procent. Driekwart denkt dat dit ook geldt voor de meeste collega’s.

Het Normale Werken En daarmee is Het Nieuwe Werken, anno 2014, onderdeel geworden van Het Normale Werken. Het is niet meer iets voor later. Vorig jaar zag 42 procent van de deelnemers aan de Nationale Enquête Het Nieuwe Werken als toekomstige werkvorm, nu onderschrijft nog maar 17 procent die stelling. Niet dat iedereen overal en altijd Nieuw Werkt. Het betekent dat we vaker dan ooit zelf bepalen wat we waar en wanneer doen. Dat geldt nu voor 62 procent. Dat betekent ook regelmatig ‘s avonds of in het weekend. Net als vorig jaar heeft twee van elke drie deelnemers daar geen moeite mee. Misschien komt dat omdat we het werken ‘elders’

vrij beperkt houden. Ergens anders werken doen we gemiddeld één dag per week, zegt 34 procent. Vorig jaar haalde 29 procent dat gemiddelde. Sommige deelnemers geven zelfs aan dat ze een werkverdeling hebben gemaakt: overleggen op kantoor, uitzoekwerk thuis. “De momenten dat ik op kantoor aanwezig ben, benut ik vooral om met collega’s en medewerkers in gesprek te gaan. De beleidsmatige en administratieve taken voer ik zo veel mogelijk thuis uit.”

Flexibele organisatievormen Het Nieuwe Werken gaat niet alleen over thuiswerken. Met die mythe willen de deelnemers dit jaar echt wel afrekenen. “Het Nieuwe Werken is niet gelijk aan thuiswerken. Het moet de flexibiliteit geven om plaatsen tijdonafhankelijk te werken en dat kan dus ook thuis zijn.” Sommige kantoornomaden beschouwen zich als HNW’er omdat ze in het pand van hun werkgever steeds op wisselende plekken zitten. Anderen noemen ook de trein of de seats to meet als werkplek. Deze mensen mogen wel ergens anders werken: “Structureel thuiswerken is geen optie, incidenteel mag wel. Thuiswerken, net hoe het uitkomt en of het werk het toelaat. Het mág, het is geen must.” En soms kan vasthouden aan thuiswerken zelfs contraproductief zijn. “Het gaat erom dat mensen bij complexe problematiek snel een gelegenheid kunS p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Onderzoek nen zoeken waar ze bijeen kunnen zitten met de juiste disciplines en wellicht juist níet thuis werken, dat is contraproductief!” Het gaat er maar om dat je de juiste werkvorm zoekt, zoals een deelnemer het zegt, die ervoor zorgt dat het eindresultaat zo effectief mogelijk is. Ook gelet op de beschikbare tijd en kosten, natuurlijk.

Ruimte krijgen Henny van Egmond is partner bij Yolk en adviseert bedrijven regelmatig over Het Nieuwe Werken. Hij is te spreken over de grotere keuzevrijheid die steeds meer mensen ervaren: “Bewuste keuzes maken is heel belangrijk. Gelukkig zien we in het onderzoek dat medewerkers dat steeds vaker doen. Voor mij is dit het bewijs dat een organisatie Het

om hun werk te doen, helder maken waar de organisatie voor staat.”

Het Nieuwe Leidinggeven Veel zicht op een andere manier van leidinggeven blijkt nog niet uit de cijfers van dit onderzoek. 40 Procent denkt niet dat de stijl is veranderd; bijna net zoveel mensen (39 procent) heeft er geen mening over. Als er al iets is veranderd, is dat meer richting een coachende stijl (44 procent), of een meer resultaatgerichte stijl, zegt 63 procent. Van Egmond noemt deze uitkomst opmerkelijk. “Ik vind het opvallend dat 40 procent stelt dat de stijl van leidinggeven niet is veranderd. Dat kan eigenlijk niet. Als medewerkers meer tijden plaatsonafhankelijk gaan werken en de stijl van leidingge-

“Medewerkers moeten de ruimte krijgen om zelf keuzes te maken” Nieuwe Werken goed heeft ingevoerd: als medewerkers de ruimte krijgen om deze keuzes zelf te maken.” Deze gewenning betekent niet dat Het Nieuwe Werken ‘af’ is: leidinggevenden en medewerkers moeten nog altijd wennen aan hun nieuwe rollen. In de commentaren klinkt vaak de roep om een nieuwe manier van aansturen, meer gericht op resultaten. Want dat is nog lastig, menen veel respondenten. “De ene manager kan hier sneller aan wennen dan de ander. Het vraagt om vertrouwen in de medewerker en dus om loslaten. En ook om duidelijke afspraken.” Van Egmond ziet een duidelijk andere rol voor leidinggevenden in de toekomst: “In moderne organisaties hebben we meer behoefte aan leiders, die de juiste omstandigheden creëren voor mensen

Het onderzoek Voor de vierde keer heeft het onafhankelijk Platform Over Het Nieuwe Werken de Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken gehouden. Tussen 25 en 30 april 2014 hebben 4858 deelnemers bij de overheid, onderwijs, cultuur, welzijn en het bedrijfsleven hun opvattingen over het onderwerp kenbaar gemaakt. Het zijn vooral kennisspecialisten en managers die zich met het onderwerp bezighouden. Ze werken op HRM (23 procent), bij het openbaar bestuur en de overheid (13 procent), op facility management en inkoop en ICT (7 procent). De helft is kennisspecialist; de andere helft vervult een managementfunctie.

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

ven verandert niet, dan hebben ze zich kennelijk nooit iets aangetrokken van hun leidinggevenden. Hetzelfde geldt misschien wel voor de 40 procent die er geen mening over heeft. Wat haarscherp duidelijk wordt, is dat de rol van leidinggevenden in traditionele organisaties eigenlijk weinig voorstelt. Ze vergaderen, hebben veel bilateraal overleg en zijn vooral managers. In moderne organisaties hebben we meer behoefte aan leiders, die de juiste omstandigheden creëren voor mensen om hun werk te doen, helder maken waar de organisatie voor staat”. In de commentaren klinkt inderdaad vaak de roep om een nieuwe manier van aansturen, meer gericht op resultaten. Maar dat is nog lastig voor veel managers, menen veel respondenten. Dat geldt ook voor leren omgaan met nieuwe vrijheden en verantwoordelijkheden en helderheid scheppen in processen, rollen en taken. Misschien dat het afhangt van de manager, zoals een respondent suggereert. “De ene manager kan hier sneller aan wennen dan de ander. Het vraagt om vertrouwen in de medewerker en dus om loslaten. En ook om duidelijke afspraken.” Maar ook voor de medewerkers zelf is Het Nieuwe Werken nog geen gesneden koek. Aandachtspunten zijn: letten op de balans werk-privé, op tijd de gewenste resultaten opleveren, voldoende contactmomenten inbouwen, tijdig om hulp vragen, omgaan met resultaatafspraken, zelf bepalen of je werkt in privétijd en of je `vrij’ neemt op tijden dat er meestal wordt gewerkt. Wat nodig is, zijn “duidelijkheid en concrete afspraken over verwachtingen en gedrag. De medewerker moet zich verant-

woordelijk voelen voor zijn werk, dat hij deels thuis doet.”

Bewuster contact houden Die wisselende werkplekken en werkvormen betekenen ook dat we bewuster contact moeten zoeken met collega’s om elkaar niet ‘kwijt te raken’. “Niet alleen contact bij concreet resultaat, maar ook tijdens een proces en voor sociale cohesie.” Want: “Het is niet meer vanzelfsprekend dat je elkaar wel tegenkomt om onderwerpen te bespreken.” Sommigen zien daar de voordelen van in: “Door veel meer te focussen op totaalresultaat is het duidelijk geworden dat je nog meer gebruik moet maken van de expertise van collega’s. Door meer resultaatgerichte uitwisseling ontstaan er nieuwe diensten en producten.” Het biedt zicht op het grotere geheel: “Voel me minder onderdeel van de afdeling, maar meer van de organisatie.” Het betekent ook “wat meer eigen beslissingen nemen en die pas later terugkoppelen/afstemmen.” Deze deelnemer heeft de indruk dat hij en zijn organisatie er slagvaardiger door zijn geworden.

Niet voor iedereen geschikt Natuurlijk zijn er ook mensen voor wie Het Nieuwe Werken als werkvorm niet geschikt is. Sommige respondenten zijn er zelfs van overtuigd dat de meeste mensen er niet bij zijn gebaat. “Een groot deel van de mensen heeft meer contact nodig dan mogelijk is met Het Nieuwe Werken. Zij hebben het

nodig om zich verbonden te voelen met de cultuur door op een plek te zijn met collega’s.” De nuchterheid heeft duidelijk toegeslagen in de commentaren: “Niet elk soort werk leent zich goed voor Het Nieuwe Werken. Het nieuwe werken werkt niet voor elke organisatie of bedrijf/functie.” Een deel van de respondenten noemt “medewerkers overtuigen van het nut van Het Nieuwe Werken. Alle neuzen dezelfde kant op krijgen” als hun grootste uitdaging de komende jaren.

We moeten doorzetten Toch denken steeds meer mensen dat Het Nieuwe Werken niet heel erg ingewikkeld hoeft te zijn. Een respondent wijst erop dat “veel organisaties al decennia lang zo werken. Die weten echt niet waar u zich druk over maakt.” Een ander gaat nog wat verder terug in de tijd: “De handelsreiziger vertrok voor de Tweede Wereldoorlog in de trein om elders in het land te gaan werken. Zullen we het maar gewoon doen en gaandeweg de kleine probleempjes oplossen?” Ook Henny van Egmond van Yolk vindt dat we moeten doorzetten met Het Nieuwe Werken. “Organisaties die werkelijk een gezonde toekomst willen hebben, moeten die stap zetten. Op de oude manier blijven werken zorgt in de toekomst alleen maar voor problemen.” ● Meer lezen over Het Nieuwe Werken? Kijk op OHNW.nl S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Advertorial

Ontwikkelen in de toekomst Het Nieuwe Werken betekent vrijheid van handelen, verschillend voor iedereen. Een prachtig principe, maar waarom passen we deze principes dan niet breder toe? Ieder mens is tenslotte uniek. Martijn de Wildt, oprichter van Qidos, stelt dat deze manier van werken ook heel goed toegepast kan worden op de ontwikkeling van medewerkers. Tekst:Corry Daalhof

en leerproces moet uitgaan van het individu, meent Martijn de Wildt, oprichter van Qidos. Wat heeft deze nodig om te leren en zich blijvend te ontwikkelen? De wereld verandert in rap tempo, talenten en kwaliteiten van medewerkers maken nu al het verschil. Dat wordt in de toekomst nog veel belangrijker. Het individu is met de talenten en kwaliteiten het enige dat zekerheid en houvast biedt.”

Blijvend ontwikkelen De Wildt stelt dat bij Het Nieuwe Werken, duurzame inzetbaarheid en blijvend ontwikkelen nog nauwer met elkaar verbonden zijn. “Er is geen blauwdruk voor te maken. Het gaat om een andere, bredere manier van kijken naar het personeelsbeleid. HR-afdelingen gaan uit van het individu – zijn individuele wensen, behoeftes en mogelijkheden – is de toekomst. Centrale gedachte hierbij is dat stilstand achteruitgang betekent en dat elke mede-

werker en ook elke HR-afdeling zich dit moet realiseren.”

Leren: 70, 20, 10 Qidos ontwikkelde een leerconcept dat uitgaat van dezelfde principes als Het Nieuwe Werken met leervormen die naadloos aansluiten op individuele wensen en behoeften.

dat het beste resultaat ligt in een mix van deze drie leervormen. Daarom ontwikkelde Qidos het MyQi; een uniek en vernieuwend concept voor leren en ontwikkelen in een persoonlijke leeromgeving. Josje Dikkers werkt aan de Hogeschool Utrecht en voert regelmatig onderzoeken uit voor Qidos. “HNW gaat over bricks,

70 procent van de kennis doet werknemer tijdens het werk op “Zeker als je weet dat écht leren slechts voor tien procent in een klassikale training gebeurt, voor twintig procent in leren van elkaar en maar liefst voor zeventig procent in learning on the job. Deze kennis vraagt om nieuwe leerconcepten.” De Wildt stelt

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

bites & behaviour. Het Nieuwe Werken gaat over tijd en plaats van werken, maar zeker ook over ICT voor de informatievoorziening. Ik merk dat veel studenten continu bezig zijn met laptop of smartphone om kennis te vergaren. Social me-

dia speelt daarin ook een grote rol. Het lijkt wel of alles online gaat. Toch is het minstens zo belangrijk dat er voldoende fysiek contact is. Leren in teamverband te werken en elkaar aanspreken in het echt, blijken lastig voor velen en dat is online niet te leren. MyQi biedt ruimte voor dergelijke momenten: voortgang bespreken in intervisiegroepjes en leren van elkaar.” Dikkers stelt dat virtueel onderwijs toekomst heeft. “Denk aan de MOOC (Massive Online Open Course). MyQi gaat zelfs nog een stapje verder want het biedt continuïteit, maatwerk en intervisiemogelijkheden. MyQi is dus niet te vergelijken met e-learning, die slechts content bevat.” MyQi is een persoonlijke en interactieve online tool die het eigen leerproces van de medewerker ondersteunt. MyQi wordt afgestemd op eigen leerstijl en leerbehoeften. De medewerker bepaalt zelf wat, wanneer, hoe en met wie wordt geleerd.

MyQi is 24/7 beschikbaar MyQi werkt met credits als vertegenwoordiging van bepaald bedrag, inzetten voor gekozen activiteiten. Credits worden verdiend door ervaring, talenten en/of kennis beschikbaar te stellen. De jaargesprekken vormen een belangrijk ijkpunt in het ontwikkelingsproces. MyQi vergroot de meerwaarde van het jaargesprek. Stimulans van medewerkers om de online 360 graden feedback tool uit te zetten en prikkeling met vragen/opdrachten ter voorbereiding van gesprek. De kern van MyQi is het persoonlijk leren. Om goed aan te sluiten bij de organisatiedoelstelling bestaat de mogelijkheid om vanuit de werkgever bepaalde thema’s als veerkracht, vitaliteit of ondernemerschap te stimuleren en faciliteren. MyQi kan ook worden gekoppeld aan het interne opleidingsaanbod. Qidos is een HR advies- en trainingsorganisatie met als motto Versterk mens en werk. Qidos onderzoekt, voert effectmetingen uit, geeft leerinterventies vorm, verzorgt workshops, opleidingen en trainingen en ontwikkelt interne (e-learning) tools. De expertise ligt bij thema’s als flexibel werken, duurzame inzetbaarheid, leiderschap van nu, nieuw organiseren en de balans werk-privé. www.qidos.nl

Achter het online-systeem reageert een ontwikkelcoach op de initiatieven en vragen van de medewerker, wijst hem de weg en stimuleert waar nodig.

MyQi werkt volgens drie geïntegreerde leermethodes: actieleren (learning on the job), leren van elkaar (collega’s, leidinggevende, externen) en klassikaal leren ●

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Over vertrouwen, vrijheid en veranderen 2014 CONGRES

Over Het Nieuwe Werken 4 december 2014 - NBC Nieuwegein

“Help met HNW uw organisatie vooruit” “Het Nieuwe Werken” wordt door veel organisaties ingezet. Dit betekent vele zichtbare en onzichtbare veranderingen. Bijvoorbeeld: nieuwe kantoren, flexplekken, andere ICT-infrastructuur én een andere manier van leidinggeven waarbij er steeds meer wordt beoordeeld op prestaties in plaats van aanwezigheid. Leer van organisaties die HNW ingevoerd hebben. Veranderen is niet altijd eenvoudig en roept vaak weerstand op. Hoe gaat u daarmee om? Hoe krijgt u management en medewerkers zover dat ze werkelijk anders gaan werken? Wat kunt u leren van verandertrajecten bij andere organisaties? Dát zijn de thema’s van dit congres. Het congres gaat over vertrouwen, vrijheid en veranderen. Voor managers maar ook voor betrokken medewerkers. Toonaangevende organisaties delen hun visie, kennis en ervaringen.

Programma 10:00 - 11:00

KEYNOTE SPEECH

11:00 - 11:30

PAUZE

11:30 - 12:30

SESSIES, RONDE 1

12:30 - 13:30

LUNCH

13:30 - 14:30

SESSIES, RONDE 2

14:30 - 15:00

PAUZE

15:00 - 16:00

SESSIES, RONDE 3

16:00 - 16:45

SLOTPRESENTATIE

16:45 - 18:00

NETWERKBORREL

“Leer vanuit de praktijk, ontwikkel visie en ontvang praktische vervolgstappen”

Bekijk het hele programma en schrijf u in via ohnw.nl/congres

Keynote speech

Slotpresentatie

Over modern leiderschap in professionele organisaties

Van Het Nieuwe Werken naar Het Nieuwe Organiseren

Prof. dr. ir. Mathieu Weggeman, hoogleraar

Henny van Egmond, partner bij Yolk, auteur van het boek ‘Het nieuwe werken, van visie naar praktijk’, sinds 2005 actief op het gebied van HNW.

Organisatiekunde aan de TU/e en bestuursadviseur.

Sessies 1. Sturen op resultaat: makkelijker gezegd dan gedaan! Cilia Linssen, senior-trainer bij Leertouwer Van Dijck &U. Jeanette Wijnhoven, senior-trainer bij Leertouwer Van Dijck & U.

2. Van Weerstand naar Enthousiasme (case Paleis van Justitie Amsterdam)

Marie Mart Roijackers, bedrijfskunstenaar bij Kantopia en artistiek coördinator huisvesting. Rik Olijve, projectleider huisvesting bij het Openbaar Ministerie.

3. Flexibel werken voor iedereen?

10. Een eigen draai aan Het Nieuwe Werken (case Parnassia)

Jos van Nieuwkoop, directeur Vastgoed bij Parnassia Groep. Marc Baars, projectleider Het Nieuwe Werken bij Parnassia Groep.

11. De nieuwe digitale werkplek Arthur Turksma, ondernemer in online-communicatie en werkzaam bij Iris Intranet / Triptic in Eindhoven.

12. Het Nieuwe (samen)Werken: partnership als basis voor succes

(case NS)

(case ENECO)

Elske Overgoor, programmadirecteur NS Next.

Frank Veldhof, directeur Hutten Business Catering en Hospitality Services. Marcel Boltjes, hoofd Hospitality bij Eneco.

4. Over communiceren en de kunst van verleiden Aart Bouwmeester, als veranderen communicatiemanager bij Yolk betrokken bij diverse HNW-projecten.

5. Managers en Het Nieuwe Werken (case ABN AMRO Hypotheken Groep)

Bartjan van der Jagt, teammanager operations bij ABN AMRO Hypotheken. Susan Smulders, partner Moneypenny Consulting, advies, begeleiding & training bij implementatie van Het Nieuwe Werken.

13. HNW-carrousel: 15 tips en 5 tools in 60 minuten Onder leiding van Qidos delen KLM, BAM en NUON hun ervaringen over gedrag & HNW. U ontvangt tips en tools.

14. Er bestaat niet één HNW Laura Atsma, architect / directeur bij Fokkema & Partners Architecten, Delft.

6. Verander de organisatiecultuur Bram Doolaege, partner bij CuteSolutions - The Habit Company en docent verandermanagement. Sarah Cherif, directeur-eigenaar CuteSolutions – The Habit Company.

7. HNW en ICT: een heel gelukkig huwelijk Enrico Karsten, directeur van Nexct | the people behind it. Monica van Dixhoorn, creatief strateeg/eigenaar van Branie | online samenwerken zoals het bedoeld is.

8. De psychologie van de werkplek Dr. Marjette Slijkhuis, docent Toegepaste Psychologie (Hanzehogeschool Groningen) en onderzoeker bij Kenniscentrum Noorderruimte. Ir. Jan Gerard Hoendervanger, onderzoeker en docent bij de Hanzehogeschool Groningen.

Informatie en aanmelden Datum: Locatie: Prijs:

4 december 2014 Vergader- en congrescentrum NBC in Nieuwegein €399,- p.p. €349,- p.p. bij 2 personen van één organisatie €299,- p.p bij 3 of meer personen van één organisatie

Contact: VAKMEDIANET Monique van der Horst 088-5840916 moniquevanderhorst@vakmedianet.nl

9. ‘Anders werken’, anders doen (case Provincie Utrecht)

Irene van Gogh-van der Puijl, projectleider, procesmanager en facilitator bij Provincie Utrecht Lauren Algra, projectleider, procesmanager en facilitator bij Provincie Utrecht.