Vakblad Arbo - Nummer oktober 2021 by VMN Media

8 2021

VAKBLAD OVER VEILIG EN GEZOND WERKEN

Biomonitoring bij E olum Persuasive technologie tegen stress

001-001_ARB08_CVR.indd 1

Non formeel lerend naar veilig en vitaal

Het mengpaneel van ps chische belasting

21-09-21 09:34

LANDELIJK ARBOCONGRES 14 oktober 2021 | Jaarbeurs Utrecht

Werkplek van de toekomst Wilt u alles weten over de werkplek van de toekomst en welke kansen het biedt voor u als arboprofessional? Ontdek tijdens het Landelijk Arbocongres 2021 hoe u duurzaam veilig en vitaal (samen)werkt. Krijg inzicht in de trends en gevaren, de uitdagingen en nieuwe kansen van de werkplek van de toekomst.  Word door experts bijgepraat over de belangrijkste topics op het gebied van de werkplek van de toekomst  Volop mogelijkheden om te sparren met vakgenoten en uw netwerk te verbreden  Keuze uit interessante workshops: volg de workshops van uw voorkeur

Met welke onderwerpen gaat u aan de slag tijdens het Landelijk Arbocongres?

Keynotes De hybride organisatie - Jeroen Busscher Duurzaam veilig en vitaal (samen)werken: we leren het in de praktijk! - Arjella van Scheppingen Inspirerend werkgeverschap in een veranderende wereld - Arjen Banach

Workshops Hybride werken in de RI&E: Veerkracht in de thuiswerkbalans - Cecile de Roos Wolven krijgen geen burn-out - Irene van Eijk | Waarom doe je nou niet gewoon wat ik zeg - Hilde Jans Gevaarlijke stoffen/ 100 ways to die at work - Tamara Onos | Rookvrij werkt beter! - Hans Dam De arbofunctionaris van de toekomst - Corné Bulkmans

Meer informatie en inschrijven via:

ARBOCONGRES.NL Arbo Congres 210x297.indd 21 002-044_ARB08_ADV.indd

Al 19 jaar dé dag voor professionals 10-08-21 09:35 16:23 21-09-21

o ofon I EE E

E I

E E E

E E

0 108

E I

448

2400

2 2

E E

1 0

I I

41 0

2021 I

I E

1 41 2

rn o t

urn ou en huis erken a is de re a ie Daar e en e eigen i k nog aar hee einig van De ern i ers beroe s ziek en a en zien da beroe sgebonden s his he aan doeningen na ovid ook in de ees ge e de be roe sziek e is aar he aan a e dingen is ager dan voorgaande aren va end is da over s anning o burn ou door huis erk aar bi ro en van de e dingen a s ede oorzaak ord aangegeven Ter i e o h e z n a en hadden ver a h da huis erk a s e ra risi o a or in de i ers naar voren zou ko en

088 840888

De arbodiens en signa eren de a ge o en eriode een ager s his h verzui oe kan da ro dr orn oe en bedri s ar s bi rbo nie n i den van risis er ken ensen vaak o adrena ine en au o a is he i oo door T a da zou een reden kunnen zi n en ken erk van burn ou is da he een voorges hiedenis hee van anger dan zes aanden e s anningsk a h en De k a h en kunnen zi h as vee a er o enbaren en he kan dus ook zi n da de bedri sar sen de e e en van huis erken as vee a er e den e e en he nu nie zeker iss hien hebben vee eer erkne ers in ussen ook een be ere ba ans gevonden ussen erk en riv e aas is er bi erkgevers vaak onbegri over burn ou en on breek he aan kennis De ns e ie onderzo h de s hoso ia e arbeidsbe as ing van huis erkende erkne ers bi banken ui een k ar van de res onden en gee aan geen idee e hebben hoevee van hun erkne ers erks ress door huis erken ervaren e is ook nie eenvoudig De ene erkne er genie van huis erken en hee vee inder as van s ress Ter i bi de an der de s anning o oo a nu e is be angri k o a er e b i ven o signa en van en a e overbe as ing nze en o reven ie dus ee orga nisa ies bese en da de ransi ie naar een h bride vor van erken een u uuro s ag verg en kans o di o en e gebruiken o de risi o s van be er e oni oren oe gaa he e on a en en so ia e s eun e de s heiding ussen erk en riv a is er gerege d en ig da goed vas oe er ie s orden aange as a en e di a es de ko ende i d b i ven eva ueren in over eg e de erkne ers i voorbee d e he dashboard da e bes hri ven in di nu er Dan ko en erkgevers er sne genoeg a h er hoe groo he rob ee van is in hun organisa ie en kri gen zi eer zi h o oge i ke burn ou Da kan a een aar een verbe ering zi n

a ue ine oos en hoo dreda eur

arbo 8 | 2021

003-003_ARB08_COL_RED.indd 3

21-09-21 09:37

Inhoud

aak de juiste mi

erkdruk edereen hee er een bruik e er

ening over De ge

en o en door e kaar

oe kun e a s adviseur

he der en on ree adviseren over di onder er Door e i e de oos en ug nie

Technologie tegen stress

ersuasive e hno og hee nu a inv oed o de ek en da za in de oeko da in e ze en voor Door

s nog

erk

eer zi n s he zinvo

en a e gezondheid o he

erk

sbe h de or e

Biomonitoring bij E olum

o enregis ra ie is voor een o ie en benzine er geen eenvoudige aak oring ui o

voer

ina

eriodiek bio

oni

reven iebe eid e oe sen

Door ob as rzebski

ermoeide ogen voorkomen

eer huis erken nee

he risi o o ver

oei

de ogen oe De voorzieningen zi n huis nie zo goed a s o kan oor Door au

e deze i s houd u u

ogen gezond

e es

4 arbo 8 | 2021

004-005_ARB08_INH.indd 4

21-09-21 09:38

arbo erder in dit nummer

Iedere maand

Non formeel leren om vitaal te werken on or

rending ieu s en

ee eren b i k e kunnen he en bi he

duurzaa

vi aa en vei ig b i ven

nen organisa ies nog vee Door r e a van

erken Daar kun

eer gebruik van

astcolumn

aken

ingen

vonne

PB : een noodzakelijk kwaad

er van der o k

s he onverhoo

o h ou gaa hee de re h er he aa s e

oord

urisprudentie

Door ob oor

ob oor

iever geen politieagentje an i esen is reven ie rans or bedri zi n ro

a er

olumn

orden vaak voorges hreven en bi na ne zo vaak ook daad erke i k gebruik

ee s

olumn

ede erker bi in erna ionaa

dea ogis i in

den

ors e

ara

nos

eer o i ieagen e dan een van de ongens

Door ander

ei s

Ongeval nderhouds erk in de Opleidingen edia Producten

arbo 8 | 2021

004-005_ARB08_INH.indd 5

21-09-21 09:38

eer subjectief en voor discussie vatbaar selecteert de redactie iedere maand highlights op het gebied van veiligheid en gezondheid

Trending in arbo Kort nieuws heck de mentale gemoedstoestand

imiso atie

De mentale gemoedstoestand van thuiswerkers is voor werkgevers en werknemers

Het kabinet heeft een reactie geformu

een punt van zorg Het regent intussen gadgets om deze gemoedstoestand te peilen

leerd op het advies van de ezond

en op peil te houden

heidsraad over risico s van purschuim

Een van de oplossingen is flexibeler werkuren mogelijk maken. Bijna de helft van de werkgevers verruimde de werkuren dit jaar. Maar er zijn ook technische oplossingen. Vooral Engelse en Amerikaanse bedrijven zoeken het meer in technische snufjes. Zoals de moodband: een polsband met een gele en een blauwe knop. Je drukt tijdens het werk een van beide knoppen in en je leidinggevende weet hoe je je voelt. In San Francisco kan een werknemer die zich depressief voelt van het thuiswerken zelf direct hulp zoeken via een app. Vul een korte vragenlijst in, en je wordt verwezen naar de meest passende geestelijke bijstand. Ook computergigant Microsoft heeft iets bedacht. Wie veel werkt via Teams kan zijn nog openstaande workload aan het einde van elke werkdag afschuiven naar een speciale app. Die houdt voor de volgende dag bij waar je gebleven was, en vraagt bij je dagafsluiting hoe je deze werkdag hebt beleefd. Virtueel forenzen, noemt Microsoft dit concept. Het is te combineren met een online meditatiesessie als de spanningen te hoog zijn opgelopen. Maar voor veel thuiswerkers gaat er toch niets boven menselijk contact om je weer verbonden te voelen met ‘de zaak’.

Daarin geeft het kabinet aan dat werkgevers moeten zorgen voor goede arbeidsomstandigheden van isoleerders. De reactie verwijst naar het A-blad over de isolatie van kruipruimtes. Daarin staat onder andere dat de advieswaarde van de Gezondheidsraad uit 2018 voor de gebruikte isocyanaat het uitgangspunt is. Isoleerders moeten onafhankelijke adembescherming gebruiken en werkgevers moeten een PMO aanbieden.

orm vei ig eidste ens De herziening van NEN

over vei

ligheidskleuren en tekens in de werk omgeving is gepubliceerd

Wat is er veranderd? De vluchtwegaanduidingen voor personen met een mobiliteitsbeperking zijn toegevoegd. Verder is informatie over waarnemingsafstanden aangepast en zijn er enkele redactionele aanpassingen gedaan als gevolg van ontwikkelingen rond ISO-normen.

ei ig eid oa s Er zijn in Nederland meer dan

Te weinig bewust van gevaarlijke stoffen Bedrijven zijn zich nog steeds onvol doende bewust van de risico s van ge vaarlijke stoffen

Dit blijkt uit het rapport Toezicht op het werken met gevaarlijke stoﬀen in de periode 2016-2020 van de Inspectie SZW. Bedrijven nemen vaak onvoldoende maatregelen om de risico’s van gevaarlijke stoﬀen te beheersen, omdat ze zich de gevaren onvoldoende realiseren. De gevolgen worden vaak pas na jaren van blootstelling zichtbaar, niet zelden ook pas als

Discussieer mee in de linkedIn groep vakblad Arbo

mensen al lang met pensioen zijn. Wanneer bedrijven wél maatregelen treffen, pakken zij het risico vaak niet bij de bron aan, zoals dat hoort volgens de arbeidshygiënische strategie. Bij ruim 100.000 bedrijven in Nederland staat minstens één werknemer bloot aan gevaarlijke stoffen. Jaarlijks overlijden in Nederland ongeveer 3000 werknemers en gaan bijna 100.000 gezonde levensjaren verloren. Volgens de Inspectie SZW moeten deze cijfers snel flink omlaag en de inspectie houdt daarom toezicht op de blootstelling, de chemische- en procesveiligheid en ioniserende straling. De gezondheidsrisico’s van het werken met gevaarlijke stoffen moeten zo klein mogelijk zijn. Ook als de werknemer gestopt is met werken. Werkgevers moeten blootstelling aan gevaarlijke stoffen en beroepsziekten terugdringen, aldus het rapport.

boa s actief Hoe staat het met hun ar beidsomstandigheden

Boa’s nemen steeds meer taken van de politie over. Helaas zijn boa’s vaker slachtoﬀer van agressie en geweld, vooral sinds de start van de coronacrisis. Professionalisering, een betere samenwerking met de politie, betere ondersteuning vanuit de werkgever en in sommige gevallen wellicht bewapening kunnen de boa’s weerbaarder maken. Dat staat in het rapport Buitengewoon veilig.

IE rege ing

edio

gaat een nieuwe A IE re

geling in

eer bedrijven die werken

met gevaarlijke stoffen zullen aan de verplichtingen moeten gaan voldoen

Door de herziening kunnen bedrijven de ARIE beter naleven en kan de ARIE beter worden gehandhaafd. Het ziet ernaar uit dat met de nieuwe regeling 200 extra organisaties onder de ARIE-regeling gaan vallen.

arbo 8 | 2021

006-007_ARB08_TRE.indd 6

21-09-21 09:39

Twitter vakbladarbo TamaraOnos heeft geretweet

oelof Bosma

sep

Mooi nieuws! Samen met researcher Marco de Lange genomineerd voor de Prix Europa (categorie 'TV current aﬀairs') met @ZEMBLA 'Het stofspoor'. apked

sep

Het CNV pleit voor een 30-urige werkweek tegen hetzelfde salaris om burnouts tegen te gaan. Is dit een oplossing voor iemand? Ik zou zelf namelijk JUIST een burnout krijgen als ik alles in 30 uur zou moeten proppen. Reacties welkom voor een COLUMN.

To do Arbo Actualiteitendag Er staat weer een nieuw program ma klaar voor de Arbo Actualitei tendag E perts op het gebied van

I T gevaarstof

aug

jurisprudentie en arbo ontwikke

Na klachten over pakketten met gevaarlijke stoﬀen bezoekt de #ILT een webshop in chemicaliën in Noord-Holland. Gevaarlijke stoﬀen worden o.a. niet correct verpakt. Gevolg: een proces-verbaal en een last onder dwangsom. #EUHealthyWorkplaces #DuurzaamFysiekWerk #HoeTopWerkJij

Arbo in cijfers Waar werken we post corona laatste NEA O ID

it de

meting blijkt

dat 4 procent van de thuiswerkers als de verplichting tot thuiswerken is komen te vervallen volledig of gro tendeels vanuit huis wil blijven wer ken en 4 procent volledig of groten deels vanaf hun werklocatie wil gaan werken

Thuiswerken en werken vanaf locatie hebben ieder zo hun voordelen. Zo geeft driekwart van de thuiswerkers ‘minder reistijd’ als belangrijkste reden om in de toekomst vanuit huis te werken. Verder zijn de aard van het werk (86%), productiviteit en concentratie (69%) en de werk-privébalans

(63%) de belangrijkste redenen die thuiswerkers geven om vanuit huis te willen werken. De belangrijkste redenen van thuiswerkers om in de toekomst juist vanaf locatie te werken zijn voornamelijk de sociale contacten met collega’s (90%), samenwerking met collega’s (89%) en opvallend genoeg ook de werk-privébalans (61%). Iets meer dan vier op de tien thuiswerkers wil in de toekomst hybride gaan werken. Zij geven aan dat ze in de toekomst hun werktijd evenredig willen verdelen tussen thuiswerken en werken vanaf hun werklocatie. Bron: NEA O ID

lingen praten u in

n ochtend bij in

vier masterclasses

Ze nemen de belangrijkste actualiteiten met u door en geven direct aan wat de gevolgen voor uw praktijk zijn. Aan de hand van recente jurisprudentie, voorbeelden en tips lichten ze de actualiteiten toe. Altijd het laatste nieuws vertaald naar de praktijk. Dit keer zijn de thema's: PSA en thuiswerken. De Inspectie SZW vertelt over de uitkomsten van onderzoek. Burn-out, beroepsziekte nummer 1. Bas Sorgdrager gaat in op wat er bekend is over preventie uit de meest recente literatuur en praktijkervaringen. Actualiteiten PMO/PAGO na covid-19. Wendel Post laat zien wat de verschillen zijn tussen PAGO en PMO en hoe u dit kunt gebruiken bij corona. Aansprakelijkheid voor arbeidsongevallen. Bas van Batenburg schetst het juridisch kader van beroepsziekten en arbeidsongevallen (ook als dit tijdens thuiswerken gebeurt).

eer nieuws www arbo online nl

Meer resultaten van het onderzoek zijn te vinden op monitorarbeid.tno.nl/nl-nl/ coronacrisis/nea-covid-19/

arbo 8 | 2021

006-007_ARB08_TRE.indd 7

21-09-21 09:39

Het mengpaneel van ps chische belasting

aak de juiste

ver he he a erkdruk hee iedereen een ening s e vraag a da dan re ies is erkdruk zi n de an oorden inder on ree e raak ook akke i k in de ar van a e er en s his he be as ing en a e k a h en burn ou ui u ing s ress oe kun e a s adviseur he der en on ree adviseren over deze on der er en Teks

e i e de oos en ug nie

8 arbo 8 | 2021

008-011_ARB08_ART-THE01_DeRoos.indd 8

21-09-21 09:41

te mi H

et verzuim door mentale klachten stijgt de laatste jaren en staat in de top 3 van redenen voor verzuim. Dat zeggen de krantenkoppen. De teneur in de media is dat door corona de werkdruk en psychische klachten nog verder toenemen en dat er een golf van burn-outs aan zit te komen. Maar wat zijn de feiten? Laten we daarvoor eerst terugblikken naar de meest recente verzuimcijfers. Het hoogste verzuim in 2020 is gemeten in de zorgsector. Dit schommelt tussen de 6,8 en 8,2 procent. Daarna volgt het onderwijs, met een verzuimpercentage dat schommelt tussen de 4,6 en 5,7 procent. Het zal u verder niet verbazen dat het verzuim in de horeca in 2020 iets is gestegen tot 3,9 procent. De kleinere bedrijven hebben het laagste verzuim, zo rond de 4 procent. (bron: CBS). De reden voor verzuim is weergegeven in tabel 1.

Tabel : Belangrijkste klacht werknemers bij laatste verzuim

oor ee d ge aagde ro emen en esterijen Drie ede erkers s a en naar een ver rou ens er soon een ea eider en ee on eurs en van de on eurs gee aan da zi de si ua ie o de erkv oer nie eer kunnen vo houden De ea eider ver e da hi eveneens ge es ord door de ea eider van he andere ea De ver rou ens ersoon s a naar de a de ing De adviseur voer vervo gens een kor vooronderzoek ui a s he s haar verbazing De ea eiders heb ben beiden een assis en ea eider benoe d De ei dinggevende hee di oog uikend oeges aan De ei dinggevende die beide ea s aans uur i k eg e duiken voor de s erke ersoon i kheden binnen he ea i ko daaro iever nie in de buur oe e de drie ersonen aanvanke i k aangeven e orden ge es is he na een kor vooronderzoek a he der da he ie s anders ig o gee iedereen de anderen de s hu d De adviseur aa vervo gens een arbeids en organisa iedeskundige een verdie end onderzoek doen i ob serva ies ges ru ureerde in ervie s en een kor e vra gen i s b i ken een aan a zaken De ede erkers geven aan aar ze energie van kri gen e oon hun erk doen i voorkeur e een ko e e oon e uziek zoda ze hun o ega s nie hoeven e

horen r is e h er een vers hi en van de ea s gee aan da ze vo doende s eun en aardering ervaren e andere ea gee he egenoverges e de aan Deze groe gee eveneens aan da er een s e h e s eer o de a de ing is in de vor van groe svor ing negeren en agressie gedrag i de vragen i s en b i k da a e ede erkers i dsdruk ervaren en he erk nie o i d a kri gen Daar ee s aa de erkdruk in beide ea s o rood een zi n de s ressk a h en gro er in he ea aar geen s eun en aardering aan ezig is

Aan de slag

ier assen e he eng anee a s e a oor oe De anager van de a de ing ak he advies o en s ar e de a s e ing Di erk a s vo g » no duide i kheid a s ha en assis en ea ei ders » no s eun de ea eiders kri gen oa hing o a s ee erkend voor an e un ioneren » no aardering inze en van een andere ei dinggevende die bi draag aan s eun eedba k dui de i kheid » no eedba k de nieu e eidinggevende s ar e ke diens e kor e ee ings over ie a en aar

arbo 8 | 2021

008-011_ARB08_ART-THE01_DeRoos.indd 9

21-09-21 09:41

Op basis van de cijfers in Figuur 1 is te zien dat 5,2 procent van de mensen tot het eerste kwartaal van dit jaar aangeeft te verzuimen als gevolg van psychische klachten, overspannenheid of burn-outklachten. Dit is een brede categorie waar een ziekte als depressie ook onder valt. Stel dat je als arboadviseur adviseert in de zorg. De afdeling bestaat uit 145 zorgmedewerkers met 8,2 procent verzuim. Dan

Het mengpaneel van ps chische belasting

zijn dat gemiddeld twaalf medewerkers die verzuimen. Daarvan geeft 5,2 procent aan dat ze mentale klachten hebben. Op basis van de CBS-cijfers zou dit betekenen dat één medewerker zich heeft ziekgemeld met mentale klachten. Zo beschouwd lijkt het aantal verzuimgevallen door psychische klachten te overzien. Aan verzuim met psychische klachten gaat over het algemeen een periode vooraf met verminderde psychische gezondheid. En die staat momenteel wel degelijk onder druk. Onderzoek in januari 2021 door het Trimbos Instituut laat zien dat een op de vier mensen aangeeft dat hun psychische gezondheid achteruit is gegaan, terwijl dit in oktober 2020 nog bij een op de zes mensen was. Daarnaast heeft het Trimbos Instituut gevraagd wat mensen nodig hebben om deze periode goed door te komen. Perspectief en mogelijkheden tot sociaal contact werden het vaakst genoemd.

Burn outklachten of diagnose

Langdurige werkdruk en psychische belasting kunnen uiteindelijk tot burn-out leiden. Om te bepalen of burn-out toe- of afneemt wordt gebruikgemaakt van de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA), die jaarlijks door TNO en het CBS wordt gedaan. Voor dit onderzoek vragen zij naar uitputtingsklachten. Uit de NEA blijkt al een aantal jaar dat de uit-

10 arbo 8 | 2021

008-011_ARB08_ART-THE01_DeRoos.indd 10

21-09-21 09:58

Werkdruk = taak x tijd x verwachting. Als de taak niet binnen de tijd kan worden volbracht, ontstaat werkdrukbeleving. Dit is het gevoel dat mensen ervaren. Werkdrukbeleving is zodoende een aspect van psychische belasting. In de praktijk worden deze termen door elkaar gehusseld. De adviseur kan daarom anderen het beste helpen door deze adviestaal aan te passen en psychische belasting als mengpaneel uit te leggen. De praktijk leert dat je als adviseur op deze manier het kaf van het koren kunt scheiden.

Ps chische belasting als mengpaneel

puttingsklachten toenemen. Steeds vaker vertaalt men dit naar een toename van burn-out. Alleen zijn burn-outgerelateerde uitputtingsklachten nog geen burn-outdiagnose. Je kunt op basis van burn-outklachten niet de conclusie trekken dat dit onvermijdelijk tot burn-out leidt. Dit komt doordat mensen in beweging komen door die klachten. Zij gaan ze oplossen, waarna bij een groot deel van deze mensen de klachten afnemen. Dat de toename van psychische klachten in deze tijd met corona niet terug te vinden is in een toename van het verzuim zou heel goed kunnen samenhangen met wat mensen aangeven nodig te hebben. Namelijk perspectief en de mogelijkheid tot sociaal contact, zoals uit het Trimbos-onderzoek naar voren kwam. Dat is bij uitstek wat werk kan bieden, zelfs als het online is. Tot zover de cijfers in perspectief. Neemt niet weg dat er sprake kan zijn van werkdruk die leidt tot psychische belasting en mogelijk tot verzuim. Hoe pak je dit aan?

Op pagina 9 is een voorbeeld van een mengpaneel weergegeven. De werkdruk staat in dit voorbeeld op rood. Dat betekent dat meer dan 50 procent van de medewerkers op de afdeling aangeeft dat ze de taken niet op tijd af hebben en het resultaat niet voldoet aan de verwachtingen. De knoppen ‘waardering’ en ‘steun’ staan op groen. Dat betekent dat ongeveer 70 procent van de medewerkers op deze afdeling waardering en steun ervaart. Beide aspecten buﬀeren als het ware de negatieve eﬀecten van werkdruk. Vooral steun blijkt een belangrijke factor die eraan bijdraagt dat medewerkers minder kans hebben op het ontwikkelen van burn-outklachten die leiden tot verzuim (bron: TNO). Hoewel de werkdruk aanwezig is, is de kans om op korte termijn mentale klachten te ontwikkelen minder waarschijnlijk door de hoeveelheid steun en waardering. Aan de andere kant ervaren de mensen uit dit voorbeeld onvoldoende autonomie, feedback en duidelijkheid. Deze staan op oranje en dat kan juist weer bijdragen aan uitval. Ze zorgen als het ware voor extra valse tonen. Zo kunt u dus de oorzaken van psychische belasting zien als een mengpaneel met verschillende knoppen, waarbij de ene knop het tekort van een andere kan compenseren. Er zijn veel mogelijkheden om met de knoppen in het mengpaneel de toon bij te stellen. Alleen wanneer de knoppen niet op elkaar zijn afgestemd, klinkt de muziek vals. Op de langere termijn zorgt deze valse afstemming voor gezondheidsklachten bij medewerkers. Aan de hand van het voorbeeld in het kader wordt dit helder.

Evenwicht

Het mengpaneel als voorbeeld biedt alle betrokkenen inzicht waardoor zij concreet aan de slag kunnen gaan. Door als adviseur psychische belasting te vertalen naar een mengpaneel met meerdere knoppen kunt u zorgen voor de juiste afstemming. Uw advies kan zo bijdragen aan omstandigheden waarin mensen ‘gewoon’ hun werk kunnen doen. ecile de oos is o ri h er van de o eiding bi o ands o e ge do en en ze s andig arbeids en organisa iedeskundige Eug nie Oomes is so iaa en organisa ie s ho oog arboadviseur en hee de or iso anager on ikke d ronnen

Wat is werkdruk

Wat werkdruk is, is vanuit de bedrijfskundige visie technisch uit te leggen. Het is de druk op een taak, waarbij er onvoldoende tijd is om de taak op de gewenste manier te volbrengen tegen een afgesproken beloning waar een verwachting tegenover staat.

Trimbos.nl oortdurende coronacrisis leidt tot toename ps chische klachten en behoefte aan perspectief chaufeli,

. eiten en ctie urn out.

e s choloog, september

https: www.cbs.nl nl nl isualisaties dashboard arbeidsmarkt werken den ziekte erzuim

arbo 8 | 2021 11

008-011_ARB08_ART-THE01_DeRoos.indd 11

21-09-21 09:58

et persuasive technolog gedrag be nvloeden

Technologie t ersuasive e hno og hee nu a inv oed o de erk ek en da za in de oeko s nog eer zi n n he kader van haar ro o ie deed sbe h de or e onderzoek naar ersuasive e hno og s he zinvo da in e ze en voor gezondheid o he erk i voorbee d voor erkgere a eerde s ress eks

sbe h de or e

en leven zonder technologie is niet meer voor te stellen. Zo’n vijftien jaar geleden was een smartphone nog niet zo gewoon. Inmiddels wordt de smartphone gebruikt voor sociale interactie met vrienden, om de e-mail van ons werk te bekijken vanaf ons vakantieadres en om te zien of we onze sportdoelen hebben gehaald. We zijn omringd door technologie. Het is zichtbaar en onzichtbaar geïntegreerd in producten en omgevingen.

Technologie op het werk

Ook in de werkcontext is technologie overal om ons heen. Dit leidt enerzijds tot nieuwe soorten arbeidsrisico’s. Maar technologie biedt ook nieuwe mogelijkheden om arbeidsrisico’s te verminderen. Een belangrijk doel van organisaties is om werkcondities te scheppen die werknemers ondersteunen bij het behalen van goede werkprestaties op een gezonde, eﬃciënte en veilige manier. Technologische ontwikkelingen, zoals persuasive technology, kunnen aan dat doel bijdragen als interventie voor gezondheid en welbevinden op het werk. Persuasive technology is een verzamelnaam voor interactieve systemen die tot doel hebben de attitude of het gedrag, of beide, van gebruikers te veranderen door middel van overtuiging en sociale beïnvloeding. Het uitgangspunt is dat er geen sprake is van dwang. De intrinsieke motivatie van de gebruiker staat centraal. De term is oorspronkelijk bedacht door B.J. Fogg van Stanford University. Vergelijkbare termen voor dit soort systemen zijn Behavior Change Support Systems (BCSS) of Digital Behavior Change Interventions (DBCI).

Hulp bij het maken van keuzes

Verzamelde gegevens vormen de basis voor persuasive technology. Deze systemen kunnen het gedrag, de emoties, de fysieke en

mentale activiteit en lichaamsfuncties van de gebruiker monitoren. Dit kan door handmatige input van de gebruiker of met sensoren. Met algoritmes worden de gegevens gemodelleerd en geanalyseerd en kunnen patronen worden ontdekt in de data van de gebruiker. Persuasive technology helpt de gebruiker bij het maken van alledaagse keuzes op diverse gebieden en om gedrag te veranderen. Dit gebeurt door het geven van actieve, persoonlijke feedback en in de vorm van signalen, inzichten of aanbevelingen. Persuasive technology is er in allerlei varianten. Zoals een smartwatch die de gebruiker stimuleert regelmatig te sporten. Of een app die mensen eraan herinnert om op tijd medicijnen in te nemen. Of een systeem dat inzicht geeft in het energiegebruik in de thuisomgeving met tips voor energiebesparing. Persuasive technology heeft potentie als interventie in de werkcontext om arbeidsrisico’s te verminderen of beter te beheersen. En om werknemers tot gezond en veilig werkgedrag te stimuleren. Er zijn verschillende eigenschappen van persuasive technology die het interessant maken als interventie voor gezondheid en welbevinden op het werk. Als draagbare technologie, of wearable, kan het continu ons gedrag volgen, bewustzijn creëren en feedback geven op het moment dat het nodig is. De connectiviteit maakt het mogelijk om data te delen met gezondheidsprofessionals, een coach of collega’s. Bovendien is de technologie meestal gepersonaliseerd, afgestemd op de behoeften van de individuele gebruiker. Wanneer de technologie in staat is om zich continu aan te passen al naar gelang het gedrag van de gebruiker, dan is sprake van adaptieve technologie.

oorbeelden uit de praktijk

» Pauzesoftware. Een bekend voorbeeld van persuasive technology is pauzesoftware, ontwikkeld om werk-rustgedrag te beinvloeden. De software monitort het computergebruik, analy-

12 arbo 8 | 2021

012-015_ARB08_ART-THE02-DeKorte.indd 12

21-09-21 09:42

e tegen stress

seert het gedrag van de gebruiker en geeft suggesties voor het nemen van een pauze. Soms met lichamelijke oefeningen. De vroege versies van pauzesoftware werden niet als gebruiksvriendelijk ervaren omdat het zorgde voor afleiding bij het uitvoeren van taken. Tegenwoordig wordt veel aandacht besteed aan contextherkenning, waardoor bijvoorbeeld pauzesoftware beter de momenten kan herkennen waarop een gebruiker openstaat voor feedback of een pauze. » De Smartchair van BMA, een bureaustoel, bevat sensoren in de zitting en de rugleuning voor het meten van zithou-

dingen en zitgedrag. Op basis van de sensordata en algoritmen geeft de bureaustoel een signaal wanneer het tijd is om te bewegen. Via een display aan de zijkant van de zitting krijgt de gebruiker feedback over de zithouding. » De app Ommetje van de Hersenstichting, populair onder thuiswerkers tijdens de coronapandemie, is een goed voorbeeld van sociale beïnvloeding. De eigen wandelprestaties kunnen worden vergeleken met die van anderen; het is zelfs mogelijk in teams ‘tegen elkaar te wandelen’. » Recent hebben GGZ Centraal en TNO de Stress Autism

arbo 8 | 2021 1

012-015_ARB08_ART-THE02-DeKorte.indd 13

21-09-21 09:42

Arbo

Actualiteitendag 2 november 2021 Jaarbeurs Utrecht

In 1 dag up-to-date over alle arbo onderwerpen Experts op het gebied van jurisprudentie en arbo-ontwikkelingen praten u op hoog niveau bij in 4 masterclasses. Ze nemen de belangrijkste actualiteiten met u door en geven direct aan wat de gevolgen voor uw praktijk zijn. Altijd het laatste nieuws vertaald naar de praktijk. Ontvang praktische én tactische tips voor de arboprofessional over de laatste ontwikkelingen Blijf het betrouwbare aanspreekpunt binnen de organisatie en een volwaardige gesprekspartner op het gebied van de ontwikkelingen in de arbosector Stel de experts vragen die nú spelen

Met deze thema’s gaat u aan de slag: Masterclass 1: Masterclass 2: Masterclass 3: Masterclass 4:

PSA en thuiswerken Burn-out, beroepsziekte nummer 1 Actualiteiten PMO/PAGO na Covid-19 Aansprakelijkheid voor arbeidsongevallen

Meer informatie en aanmelden op:

arbo-online.nl/actualiteitendag Arbo Actualiteitendag 2021 210x297.indd 1 002-044_ARB08_ADV.indd 14

12-08-21 09:35 13:23 21-09-21

Mate ontwikkeld, een app die mensen met autisme coacht in het omgaan met stress door het geven van gepersonaliseerde adviezen. Om ervoor te zorgen dat de technologie goed past bij de wensen en behoeften van de gebruikers, zijn vanaf de allereerste ontwerpfase de gebruikers betrokken bij de ontwikkeling van de digitale stresscoach. Zie onder meer: www.youtube.com/watch?v=5styRXgbx2s

Wetenschap en toepassing

Kunnen we op persuasive technology vertrouwen? Persuasive technology verzamelt data met sensoren of zelf-rapportage. De kwaliteit van deze gegevens, de validiteit, de betrouwbaarheid en de nauwkeurigheid hebben gevolgen voor de interpretatie van het gedrag van de gebruikers. Maar ook voor de feedback op basis van deze gegevens. In elk van de stappen van monitoren, modelleren tot feedback vindt interpretatie plaats. Een bekend probleem voor persuasieve technologie is het bepalen van het afkappunt voor een werknemer om in een bepaalde gezondheids- of veiligheidsrisicocategorie te vallen. Dit wordt bepaald door het algoritme. Kleine variaties in de monitoring kunnen plotseling grote gevolgen hebben voor de gegeven feedback. Onzorgvuldige interpretatie kan gebruikers onnodig ongerust maken (fout-positieven). Of juist geruststellen terwijl ze zich zorgen zouden moeten maken (fout-negatieven). Dit is de reden dat persuasive technologie een solide theoretische en wetenschappelijke basis nodig heeft. Dat is nu niet altijd het geval, of niet duidelijk. Het verbeteren van de wetenschappelijke basis kan het potentieel van persuasive technology voor toepassing in de werkcontext aanzienlijk vergroten.

Bewezen effectief

Persuasive technology is, mits goed ontworpen, bewezen eﬀectief voor gedragsverandering. Of dat ook geldt bij toepassing in de werkcontext is nog onduidelijk. Het onderzoek op dit gebied bevindt zich nog in het beginstadium. Er is behoefte aan langetermijnstudies om gedragsverandering en leereﬀecten te evalueren. Het is al wel duidelijk dat rekening houden met gebruikerservaringen en de gebruikscontext van persuasive technology van belang is. De relevantie en voordelen van persuasive technology moeten duidelijk zijn voor de gebruiker. Daarnaast moet de technologie worden afgestemd op de arbeidsomstandigheden waarin die wordt gebruikt. Bijvoorbeeld in operatiekamers, cleanrooms of olieplatforms. Om een goede match te garanderen van persuasive technology, gebruiker en gebruiksomgeving wordt aanbevolen om participatieve ontwerpbenaderingen met eindgebruikers toe te passen vanaf het eerste ontwerp. En om persuasive technology in een reële omgeving te testen. Verschillende belanghebbenden kunnen profiteren van persuasive technology voor gezondheid en welzijn op het werk. Er kunnen gemeenschappelijke voordelen zijn, zoals preventie van arbeidsrisico's (bijvoorbeeld werkgerelateerde stress). En verbetering van gezondheid en welzijn. Er zijn bij toepassing in de werkcontext een aantal aandachtspunten. Zo kan de nadruk die persuasive technology legt op zelfmanagement leiden tot een verschuiving in de ervaren verantwoordelijkheid in de richting van de individuele werknemer. Hoewel gezondheid en welzijn volgens de Arbowet een geza-

menlijke verantwoordelijkheid is van werkgever en werknemer.

ragen over privac

Het voortdurend verzamelen van informatie leidt tot vragen over privacy en de bescherming van de persoonsgegevens. Zeker omdat persuasive technology vaak de grenzen tussen werk en privé overschrijdt (bijvoorbeeld bij het monitoren van de slaapgegevens van nachtwerkers). Tot slot bestaat het risico dat werknemers autonomie verliezen. Door persuasive technlogy kan een werknemer zich gecontroleerd voelen door monitoring, zelfs als het gebruik vrijwillig is, omdat privéactiviteiten zichtbaar kunnen worden in de werkcontext. Door mensen controle te geven over wat er met hun gegevens gebeurt, kunnen we tegelijkertijd bijdragen aan gezonder werken en de bescherming van de privacy.

Effectief in de werkconte t

Hoe kunnen werkgevers, werknemers en arboprofessionals bepalen wanneer, waar en voor wie persuasive technology effectief kan zijn in de werkcontext? Een richtinggevend kader om de verplichtingen en verantwoordelijkheden met betrekking tot dit soort systemen te verduidelijken, kan daarbij helpen. Momenteel zijn er diverse initiatieven om in deze behoefte te voorzien. Een voorbeeld hiervan is de (concept)richtlijn ISO 82304-2 Health software – Quality and reliability of health and wellness apps, dat aan de hand van een checklist professionals en gebruikers helpt apps te selecteren en ontwikkelaars om betere apps te maken. Persuasive technology heeft nu al invloed op de werkplek. En dit zal in de toekomst nog relevanter worden. Gezien de huidige status van de technologie kunnen we concluderen dat de toepassing op het werk potentie heeft en dat er ook nog uitdagingen zijn. Dat betekent dat het nu tijd is om na te denken over hoe de invoering van persuasive technology op het werk in goede banen geleid kan worden. Om de gezondheid en het welzijn van werknemers in stand te houden, of liever nog te verbeteren.

ver de a te r sbe h de or e ro oveerde o a ri aan de T De ndus ri a Design ngineering e haar onderzoek oring ersuasive e h no og in he on e o hea h and e being a ork on ine e ezen o books i ska rin ing n hesis de or e e erk a s enior esear h ien is bi T ea h iving

arbo 8 | 2021 1

012-015_ARB08_ART-THE02-DeKorte.indd 15

21-09-21 09:42

OPLEIDING

Middelbare Veiligheidskunde Wat je wil weten:

Wat doe je tijdens de opleiding?

Wat levert het op: Een erkend diploma Middelbare Veiligheidskunde Doorlooptijd: 28 dagdelen plus scriptietraject Prijs: € 5.800,- excl. btw, incl. lesmateriaal en examen Start/locatie: 15 november 2021 en 7 april 2022 Lestijden: Van 17.45 tot 21.00 uur Locatie: Utrecht

Je volgt de volgende modules: weten regelgeving, veiligheid en arbeidshygiëne, risico-inventarisatie en -evaluatie, veiligheid, leren van incidenten en je schrijft een scriptie. In de opleiding komt er per les een docent uit de praktijk die zich dagelijks bezig houdt met het lesonderwerp. Bij bouwveiligheid komt bijvoorbeeld Jos Schouten van Aboma, hij audit bouwplaatsen. Je kan dus wel stellen dat hij met z’n voeten in de klei staat.

Wat doe je als MVK’er? Je maakt de RI&E en werkplekinstructies. Je doet ongevallenonderzoek, lost klachten op, voert LOTOTO procedures uit, organiseert toolboxmeetings en stelt een LMRA op en voert die uit. Daarnaast geef je eerstelijns advisering.

Pak deze kans en schrijf snel in!

WEERDSINGEL WZ 32 | 3513 BC UTRECHT | T 030 231 82 12 | WWW.PHOV.NL | INFO@PHOV.NL

PHOV_210823_Adv_MKV_AUG21_185x130mm_01_wt.indd 1

31-08-21 17:37

Succesvol adviseren in de praktijk Dit boek is samengesteld door en voor professionals in het adviesvak. Het is ontstaan vanuit het idee dat een adviseur succesvol is als hij waarde toevoegt voor de klant. De ingrediënten hiervoor zijn verwoord in de schijf van vijf: rollen, stijlen, vaardigheden, competenties en hoe vertrouwen bij kan dragen. Cecile de Roos Edith Groenendaal €39,95 ISBN: 9789462155701

De vijf ingrediënten vormen de voeding voor de adviseur met behulp waarvan hij zichzelf continu kan ontwikkelen. De vijf stappen van het adviesproces vormen het sluitstuk van het theoretische gedeelte.

Kijk snel op www.vakmedianetshop.nl

002-044_ARB08_ADV.indd 16

Boeken

21-09-21 09:35

onne waterman

Recentelijk schreef Tamara Onos de boeiende column e wisten an niets, o er de kwartsproblematiek bij roRail. n aansluiting daarop licht ik toe waarom slachtoffers an beroepsziekten juridisch in zo’n moeilijke positie erkeren waarom dat in andere landen niet zo is en hier ook niet nodig is. lachtoffers an beroepsziekten moeten aantonen dat het causaal erband tussen hun ziekte en hun werk ‘helder, bepaalbaar en in rele ante mate’ be staat. at is moeilijker naarmate een ziekte meer multicausaal is dus poten tieel oorzaken kan hebben die buiten de werksfeer liggen . ele beroeps ziekten hebben een lange incubatieperiode, waardoor het bewijs jaren, soms decennia in het erleden ligt. Tel daar de torenhoge kosten en wacht tijd op deskundigenrapporten bij op: zo’n rechtszaak is comple , peperduur en langdurig. ijf jaar is relatief kort, ijftien jaar is niet bijzonder. e juris prudentie laat zien dat beroepsziektezaken zelden worden gewonnen. at betekent dit in de praktijk tel: een erpleegkundige krijgt co id , dat hij mogelijk op het werk heeft gekregen maar wellicht ook in de bus, de supermarkt of an zijn familie. r is ernstige longschade: hij kan nooit meer werken. Of: de werknemer komt al dertig jaar als wijk erpleegkundige o er de loer bij pati nten die thuis roken. ij krijgt zeer multicausaal longkan ker en o erlijdt binnen een paar jaar. n beide ge allen is de kans an de werknemer om een rechtszaak tegen de werkge er te winnen gering, hoe wel aststaat dat hij op het werk is blootgesteld aan schadelijke stoffen. Ge oelsmatig is het causaal erband groot, juridisch niet. eel andere landen hanteren beroepsziektenlijsten op grond an LO er drag nr. : heb je een ziekte die op zo’n lijst staat en het bijpassende be roep, dan wordt jouw ziekte geacht of ermoed hard tegenbewijs mogelijk door het werk te zijn eroorzaakt. n elgi bij oorbeeld geldt dit s steem en is men er lot bij geweest om co id als beroepsziekte toe te oegen oor erpleegkundigen. e afschrikwekkende discussie o er causaal erband per indi idu komt niet aan de orde. eliswaar geldt daar een s steem an hoge uitkeringen in plaats an schade ergoedingen maar dat doet niets af aan de resultaten an inkomenszekerheid en rust op de werk loer. Ook de urope se nie kent een eigen beroepsziektelijst. anuit de rechts ergelijking kan ik u ertellen dat ik geen enkel land ken met zo’n omslachtig, slachtoffer on riendelijk s steem inzake beroepsziekten als dat wij hebben. aarom hanteren wij geen beroepsziektelijsten en goede raag mmers, wij zijn lid an de en hebben dit erdrag al in gerati ceerd. Ook de di erse commissies opperen deze oplossing niet. et antwoord: wij ne geren stelselmatig ons eigen erdragsrecht. aarmee worden de slachtof fers in de kou gezet en dragen hun eigen schade, letterlijk en guurlijk. Mr.dr. Yvonne Waterman promo eerde in op de aansprakelijkheid an de werkge er oor arbeidsonge allen en beroepsziekten. ij speciali seert in aansprakelijkheidsrecht. Ook doceert zij o er het beroepsziekterecht.

arbo 8 | 2021 1

017-017_ARB08_CLM_GAST.indd 17

21-09-21 09:43

to enregistratie om e e o gave voor E o m

iomonitoring voor e tra e er eid es her ing van erkne ers egen b oo s e ing aan s hade i ke s o en begin e een goed overzi h van rodu en aar ze ee erken o enregis ra ie is voor een o ie en benzine er ina geen eenvoudige aak o u voer daaro eriodiek bio oni oring onder zi n ersonee ui o vas e s e en o he re ven iebe eid e e ie is eks

ob as rzebski

xolum Amsterdam is een tankterminal in het Westelijk Havengebied met een totale opslagcapaciteit van 616.000 kubieke meter. In de 44 tanks met uiteenlopende volumes worden producten opgeslagen als benzine, (bio)diesel en (bio)stookolie. De terminal, met 49 werknemers, fungeert als dienstverlener voor de internationale

erie er en met gevaar ij e sto en n de vorige edi ie van akb ad rbo ver e de Ta ara nos da in or a ie over ge vaar i ke s o en voor erkgevers as ig bi e kaar e s rokke en is n deze asus eggen erkne ers van o u s erda ui hoe da ko ierna zu en e nog eer organisa ies hierover aan he oord a en

brandstoffenhandel. Op het terrein worden brandstoffen verladen, onder andere voor export. In opdracht van handelaren worden ook grondstoffen in tanks gemengd tot bijvoorbeeld benzine, (bio-) diesel en (bio)stookolie met een specifiek gewenste samenstelling.

t ee over i

t astig

“De typering van onze activiteiten maakt duidelijk waarom een continu actueel overzicht van aanwezige stoﬀen en hun specifieke blootstellingsrisico’s een lastige opgave is”, schetst Michael Heezius, HSE-specialist bij Exolum. “Wij zijn zelf geen eigenaar van de producten in onze tanks en de aard en hoeveelheden van de stoﬀen in opslag wisselen gedurende de dag voortdurend. Bij het mengproces verandert de samenstelling van de inhoud van sommige tanks bovendien ook.”

Ondanks hun dynamische productvoorraad zijn ook opslagterminals gehouden aan de wettelijke eis voor het bijhouden van een actuele stoﬀenregistratie. Tot pakweg tweeënhalf jaar geleden was er in de terminalbranche de nodige onduidelijkheid over de verantwoordelijkheid voor die registratie. Michael Heezius: “In de keten ‘producent-verlader-terminal-klant’ is er een wettelijk voorgeschreven communicatieplicht. Die houdt in dat de producent van een product met potentiële gezondheidsrisico’s bij levering van het product een REACH-safety data sheet of veiligheidsinformatieblad moet meeleveren. Dat veiligheidsinformatieblad geeft de klant alle informatie die hij nodig heeft om te bepalen op welke manier hij zijn werknemers tegen schadelijke eﬀecten van die stof kan beschermen. Aan de andere kant hebben de afnemers van de

18 arbo 8 | 2021

018-021_ARB08_ART01_Jastrzebski.indd 18

21-09-21 09:44

i hae

eezius

s e ia is bi

producten ook de plicht om die veiligheidsinformatie op te vragen. De terminals hadden als tussenschakel in de keten een wat onduidelijke positie. Brancheorganisatie Votob vond dat de terminalsector een grotere verantwoordelijkheid moest nemen en bracht daarom in 2018 een handreiking uit. Een steun voor het goed inrichten van een systeem voor stoﬀenregistratie, als basis voor blootstellingspreventie voor werknemers. Alle terminals in Votob-verband hebben afgesproken die handreiking te volgen.”

Dee na

e aan bio

oni oring gebeur o vri

i ige basis

e E o m ra tij Heezius licht toe hoe Exolum de registratieverplichting in de praktijk heeft ingevuld. Het ankerpunt voor ons preventiebeleid om blootstelling te minimaliseren is het programma Stoffenmanager. “Kenmerkend voor ons bedrijf is dat we dagelijks heel veel wisselende grondstoﬀen binnenkrijgen uit onze toeleveringsketen. Stoﬀen met wisselende eigenschappen en risico’s. Bij elke levering vragen we om de bijbehorende safety datasheet, ook wel veiligheidsinformatieblad genoemd. Om te

beginnen controleren we in onze database of het de eerste keer is dat een bepaald product wordt geleverd of dat het al een bekend product is, waarvan al een veiligheidsinformatieblad aanwezig is. Bij nieuwe producten voeren we eerst een productacceptatie uit om een goed inzicht te krijgen in de risico’s van het product, waaronder ook de gezondheidsrisico’s bij blootstelling. Na acceptatie nemen we het verstrekte veiligheidsinformatieblad op in onze database. Periodiek voeren we de nieuwe sheets in in Stoﬀenmanager. Op ba-

arbo 8 | 2021 1

018-021_ARB08_ART01_Jastrzebski.indd 19

21-09-21 09:44

tiviteiten of bij onderhoud aan tanks en leidingen. Bemonsteringen van opslagen mengtanks vinden ook plaats via een gesloten systeem. Maar op het moment dat het productmonster uit het systeem wordt gehaald, kan in theorie ook blootstelling plaatsvinden.

a ans in maatrege en

s erda

gebruik si ua iea hanke i ke bes her

ings

aa rege en voor ieder

rodu

iomonitoring

sis van die geregistreerde safety datasheets, maken we werkplekinstructiekaarten voor ons personeel. Die zijn de basis voor het preventiebeleid, met technische veiligheden in de werkprocessen en voorgeschreven persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM). Inmiddels bevat onze Stoﬀenmanager circa vierhonderd veiligheidsbladen.”

ers

Michael Heezius: “Uiteraard volgen we stringent de PBM-voorschriften op grond van de blootstellingsbeoordelingen die we hebben uitgevoerd, om inademing van dampen en contact met vloeistoﬀen te voorkomen. Het type product, de aard van de werkzaamheden en de aanwezige beheersmaatregelen bepalen het aanvullende beschermingsniveau met behulp van PBM. Daarbij is maximale bescherming van de gezondheid van onze werknemers het uitgangspunt. Maar daar zitten wel grenzen aan. Absolute veiligheidsgarantie heb je alleen als je mensen continu in een volledig luchtdicht gaspak met actieve adembescherming laat werken, maar dat is onwerkbaar, fysiek belastend en ook onnodig. Wij zoeken continu naar de balans tussen blootstellingspreventie en werkcomfort. Soms volstaan de reguliere PBM, zoals chemiebestendige handschoenen, werkpak en een filtermasker. Maar in andere gevallen werken we met chemicaliënpak en onafhankelijke ademlucht. Bijvoorbeeld bij werkzaamheden aan een tank met stookolie. Dat olieproduct is zelf niet zo gevoelig voor uitdamping, maar bevat wel waterstofsulfide. Dat is al in zeer lage concentraties toxisch. Zo stellen we voor ieder product op de terminal situatieafhankelijke beschermingsmaatregelen vast.”

i ende samenste ing

Het bedrijf is er continu alert op of de verstrekte safety datasheets bij levering van producten actueel zijn. Een punt van aandacht is daarbij volgens Heezius dat eenzelfde product dat door verschillende toeleveranciers wordt aangeboden

voor opslag of verwerking toch een andere samenstelling kan hebben. Dat kan consequenties hebben voor de blootstellingsrisico’s van de betreﬀende stof. Om die reden kan de terminal er niet altijd onvoorwaardelijk op vertrouwen dat een al aanwezige safety datasheet bij elke levering van een bepaald product alle relevante veiligheidsinformatie geeft. Omdat Exolum werkt met volledig gesloten systemen zijn de blootstellingsrisico’s op de terminal zeer beperkt. Maar niet ‘nul’, want bij sommige werkprocessen is er een kans dat werknemers in aanraking komen met vloeistoﬀen en dampen. Bijvoorbeeld bij het aan- en afkoppelen van leidingen bij verladingsac-

De voortdurend wisselende voorraad grondstoffen en eindproducten op de terminal maakt het zoals gezegd lastig om continu een actuele en sluitende stoffenregistratie bij te houden. “Met onze database en Stoffenmanager komen we een heel eind en hebben we een solide basis voor ons preventiebeleid ten aanzien van blootstelling. Maar om nog meer zekerheid in te bouwen dat onze werknemers goed beschermd zijn, zijn aanvullende metingen essentieel.” “Zo dragen al onze medewerkers bij werkzaamheden op de terminal continu een persoonlijke gasmeter, die vier belangrijkste grenswaarden meet: de LEL

20 arbo 8 | 2021

018-021_ARB08_ART01_Jastrzebski.indd 20

21-09-21 09:44

en rodu da door vers hi ende everan iers ord aangeboden kan een andere sa ens e ing hebben voor de explosiegrenswaarde, waterstofsulfide, zuurstof en koolmonoxide.” Maar het bedrijf gaat nog een stap verder met biomonitoring, gekoppeld aan luchtmetingen. Periodiek stelt Exolum zijn werknemers in de gelegenheid om via analyse van urinemonsters te laten onderzoeken of zij stoﬀen in hun bloed hebben die daar niet thuishoren. Zo controleert dhet bedrijf of het blootstellingspreventiebeleid eﬀectief is. Michael Heezius doet momenteel in het kader van de afstudeerscriptie van zijn studie arbeidshygiëne onderzoek naar de vraag op welke wijze zo’n gezondheidsmeting

via biomonitoring standaard deel uit kan maken van het safetybeleid bij Exolum.

e atief nie

instr ment

“Voor Exolum is biomonitoring nog een relatief nieuw instrument. Tot dusver hebben we twee keer zo’n onderzoek uitgevoerd onder onze medewerkers, in 2010 en 2016. Om vast te stellen of eventuele overschrijding van grenswaarden van schadelijke stoﬀen in het lichaam gerelateerd kan zijn aan de werkzaamheden op de terminal, hebben we een referentie-onderzoek uitgevoerd on-

E o m ou s erda is onderdee van o u De groe o va er i na s is aan ezig o v iegve den en o ereer eer dan ki o e er i eiding voor rans or van brands o en en he i a i n o u is o era ionee in a h anden an e he erenigd oningri k er and Dui s and e der and ana a uador en an De er ina in s erda e anks e een o a e o s ag a a i ei van bi na kubieke e er n de anks zi n benzine kuub bio diese rodu en kuub en bio s ooko ie rodu en kuub o ges agen De rodu en orden ui s ui end er s hi aan en a gevoerd iervoor hee ou s erda zes aan egs eigers voor zees he en kus s he en en binnenvaar s he en

der kantoorpersoneel. Allemaal op vrijwillige basis, want we kunnen onze werknemers niet verplichten tot deelname aan biomonitoring. Wij vinden het wel een belangrijk instrument, als aanvulling op de stoﬀenregistratie, de blootstellingsbeoordelingen en het daarop gebaseerde PBM-beleid. We nemen de gezondheid van onze medewerkers uiterst serieus en willen ons maximaal inspannen om te voorkomen dat blootstelling leidt tot gezondheidsschade.” De gehouden blootstellingsonderzoeken in 2010 en 2016 toonden volgens Heezius aan dat het beschermingsbeleid van Exolum eﬀectief is. Er werden geen overschrijdingen van grenswaarden gezien in de urinemonsters. “Het plan was om in 2020 opnieuw een biomonitoringonderzoek uit te voeren. Maar dat is vanwege de coronacrisis niet doorgegaan. Omdat wij voor onze specifieke werkpraktijk toegevoegde waarde zien voor biomonitoring, onderzoeken we of en in welke vorm we dit instrument kunnen borgen in ons arbeidshygiënebeleid.”

arbo 8 | 2021 21

018-021_ARB08_ART01_Jastrzebski.indd 21

21-09-21 09:44

i s ij et t

is er en

ermoeide ogen v

erken e ver oeide ogen kan verve end zi n u e eer huis erken nee di risi o oe o da de voorzieningen daar ees a nie zo geavan eerd zi n a s o kan oor e deze i s houd u u ogen gezond eks

e es

e weten allemaal dat we langdurig in dezelfde houding zitten of staan moeten voorkomen. Maar wat geldt voor armen, benen en rug geldt ook voor onze ogen. Dus langdurig turen geeft een verhoogde belasting aan de oog- en ooglensspiertjes. Of dat nu is om te zien wat in de verte gebeurt, of dichtbij. Denk bij dat laatste aan het werken met een beeldscherm met een pc, laptop, of tablet. Maar ook aan fijnmechanisch werk zoals bij tandartsen. Het kan zorgen voor vermoeide ogen. Afwisselen is daarom de boodschap. Met andere woorden: wisselen tussen dichtbij en veraf kijken. En dat betekent dus niet een blik naar buiten werpen als je een tijd met je beeldscherm hebt gewerkt (of gespeeld). Maar echt even scherp de blaadjes van de boom of de voegen aan de overkant zien. Optometriste Jiska van Dam geeft als handvat de 3 x 20-regel. Dat houdt in dat je 20 minuten werkt op de korte zichtafstand. Daarna kijk je 20 tellen veraf en stel je je ogen scherp op een afstand van tenminste 20 x 30 centimeter, oftewel zes meter. Gewoon veraf kijken is vergelijkbaar met rechtop lopen. Dat houd je ook makkelijk lang vol.

aadjes

Met het thuiswerken neemt het kijken op de korte afstand wat meer toe. Vaak staat de werktafel tegen een muur. Dus als je opkijkt van je scherm, kijk je nog

steeds op de korte afstand. Draai je hoofd en kijk voor de afwisseling dus door het raam naar buiten. Geniet van het uitzicht dat op zo’n 6 meter of meer weg is en kijk naar de blaadjes. Kijkend naar het groen van planten en bomen geeft bovendien een positief eﬀect op je welbevinden. Is langdurig kijken op je scherm schadelijk? Nee. Maar vermoeiend: ja. Waarom waarschuwen de oogartsen ons dan dat steeds meer jeugdigen aan de bril moeten? Door langdurig op de korte afstand te kijken, gaat je visuele motoriek (oogspiertjes en visuele hersenen) dat kijken op de korte afstand gewoon vinden. Daardoor krijg je moeite met veraf kijken. En ja, dat moet je dan corrigeren met een bril. Ook voor de jongeren geldt: 20 minuten op de computer, dan even 20 tellen naar buiten kijken. Of gewoon lekker naar buiten gaan.

t van ee ds

erm

Is het blauwe licht van je beeldscherm schadelijk? Over het algemeen niet. De kracht van het licht, de intensiteit van de blauwe golflengte is te gering voor schade. Wel heeft blauw licht in de avond invloed op de aanmaak van melatonine. Dit is het hormoon dat we nodig hebben voor het slapen. Onze biologische klok regelt nauwgezet ons dagelijks en ‘maanlijks’ hormonenritme in ons lijf. Een teveel aan blauw licht in de avond- of nachturen kan deze klok ontregelen. Het

gevolg is een soort maandagochtendkater zoals na een weekend stappen. Extra vermoeiend voor de ogen kan een te hoge helderheid van het beeldscherm ten opzichte van de omgevingshelderheid zijn. Dit maakt dat je pupillen zich steeds op een andere lichtsterkte moeten instellen. Een continue pupil-adaptatie dus. We hebben dan de neiging om te knijpen met de ogen. De remedie is eenvoudig. Verlaag als het buiten donkerder wordt de helderheid van je beeldscherm. Dus ook bij zware bewolking. Het voordeel is dat het wit in het scherm wat grijzer wordt. Dit heeft weer een positieve werking op de receptoren in onze ogen. Want die hoeven dan niet zo hard te werken.

iege end ee ds

erm

Grote helderheidsverschillen ontstaan ook bij spiegelende beeldschermen met een ‘glossy’ toplaag. Hierin spiegelen (zonder deugdelijke daglichtwering) de helderheid van de zon en wolken via de ramen en verlichtingsarmaturen in het scherm. Dit verstoort het lezen van de informatie van het scherm. Dat geeft discomfort. En langdurig discomfort geeft ergernis. Dat zorgt weer voor een verminderde werkprestatie. Glanzende en spiegelende schermen zijn misschien mooi om te zien. Maar ze geven altijd spiegelingshinder en dus verhoogde vermoeidheid aan je ogen. Een mat scherm is ook mooi en geeft geen discomfort en zichthinder.

22 arbo 8 | 2021

022-024_ARB08_ART03_settels.indd 22

21-09-21 09:48

n voor omen

roge ogen a

ten

Dan iets over droge-ogenklachten. Die komen lang niet altijd door de luchtvochtigheid. Op koude winterdagen lopen we buiten zonder droge-ogenklachten. Dan is de relatieve luchtvochtigheid (RV) vaak lager dan 20 procent. De thuiswerkplek heeft een luchtvochtigheid die gelijk is aan de buitenlucht. Een opmerking: een airco-unit voor thuisgebruik circuleert de lucht in de ruimte en maakt deze droger. In grote kantoren wordt de buitenlucht in de winter verwarmd en in de zomer gekoeld. En als het nodig is ook bevochtigd. Hogere RV-waarden dan 45 procent zorgen in kantoren vaak voor bacteriologische vervuiling. Voor kantoren is in de winter een RV-waarde van 20 procent voldoende. In de praktijk worden droge-ogenklach-

isse en is de boods ha h even s her de b aad es van de boo o de voegen aan de overkan zien ten vaak veroorzaakt door stofvervuiling, stralingswarmte of sterke luchtstroom en tocht. » Stofvervuiling is het gevolg van te weinig goed stofzuigen van vloerbedekking en stoelzittingen. Maar ook door het niet vaak genoeg stoﬀen van de bovenzijde van kasten en kastplanken en door veel papieropslag. » Stralingswarmte wordt veroorzaakt

door zonnewarmte van de ramen en infraroodwarmtepanelen aan de wanden bij de werkplek. Maar ook van verouderde lcd-beeldschermen die vaak 45°C warmte uitstralen. » Sterke luchtstromen kunnen komen van onjuist afgestelde of slecht ingeregelde luchtbehandelingsroosters aan het plafond. Of door luchttrek door grote temperatuurverschillen in

arbo 8 | 2021 2

022-024_ARB08_ART03_settels.indd 23

21-09-21 09:48

(advertentie)

We teach... Meer dan 30 nieuwe titels en 160 modules voor professionals in de public ...een breed scala aan bij- en nascholing, en occupational health

veelal online: jaarlijks meer dan 30 nieuwe titels en 160 modules.

NIEUW

JOBCRAFTING: ZELFSTURING IN JE WERK 1 november 2021

HET RECEPT VOOR ONLINE INTERACTIE 3 november 2021 (13.00-17.00 uur)

PLOEGENDIENST: GEZONDHEID EN VEILIGHEID 8 november 2021

ENGELS VOOR DE BEDRIJFSARTS 11 november en 9 december 2021 (9.00-13.00 uur)

VAN MENTAAL WERKVERMOGEN NAAR WERK 11 november 2021

HART EN WERK 15 november 2021

EMDR IN DE SOCIAAL GENEESKUNDIGE PRAKTIJK 16 november 2021

NASCHOLING VOOR KEURINGSARTSEN SCHEEPVAART EN OFFSHORE-INDUSTRIE 17 november 2021 (13.30-16.30 uur)

SPOEDEISENDE HULP EN AED IN BEDRIJF 17 november 2021

grote ruimtes of tussen ruimtes onderling. Maar ook door openstaande deuren of ramen, of door veel personen- of verkeersbewegingen. Ook separaat opgestelde ventilatoren geven, ondanks de verkoelende werking, een luchtstroom langs de ogen. En je weet: een wasje in de wind droogt snel.

Een ri staat me niet Oogklachten kunnen ook ontstaan uit ijdelheid. Boven een leeftijd van ongeveer veertig jaar krijgen we bijna allemaal te maken met gebreken. We zien slechter op de korte afstand. Een leesbril of leesdeel in de bril is dan nodig. Uit ijdelheid wil men daar soms nog niet aan. ‘Ik voel me zo oud met een bril’, ‘een bril staat me niet’ of ‘ik vind het irritant, een bril op mijn neus’. Dus oog- en hoofdpijnklachten en verminderde werkprestatie krijgen dan de voorkeur boven een (beeldscherm)bril. Maak deze werknemers ervan bewust dat leesbaarheid en gezondheid makkelijker zijn dan beperkingen. Dat is een eerste stap naar acceptatie en gebruik van een goede oogcorrectie.

ee ds

SAMENWERKEN MET BLOGGERS, VLOGGERS EN SOCIAL INFLUENCERS 18 november 2021

Bekijk onze actuele bij- en nascholingskalender op www.nspoh.nl

De NSPOH wil een waardevolle bijdrage leveren aan de verbetering van de volksgezondheid, de arbeidsomstandigheden en participatie in Nederland. Dit doen wij door professionals kwalitatief goed en vraaggestuurd op te leiden voor de hedendaagse praktijk van public en occupational health. Wij ontwikkelen en organiseren opleidingen, bij- en nascholing, in-company programma’s en symposia op academisch en post-hbo niveau.

erm aag

Lezen in een boek of tijdschrift doe je automatisch met je hoofd iets naar beneden. Daarbij gaan je ogen ook iets naar beneden en convergeren zich over je neus op de tekst die je wilt lezen. Met je beeldscherm is het eigenlijk niet anders. Zet daarom je beeldscherm zo laag mogelijk op je werkblad. Vervolgens kantel je het scherm zo naar achteren dat het scherm haaks staat op je ooglijn. Zo heb je geen vertekening van de letters. En je leessnelheid is 20-50 procent. Dat is beter dan als je recht naar voren kijkt. Onthoud dat afwisselen óók met een goede beeldschermbril de boodschap blijft. Wissel het beeldschermwerk, of ander werk af met veraf kijken. 3 x 20 dus. Ga maar even drinken halen en loop minstens een halfuurtje per dag buiten. Zo houdt u uw ogen en lijf gezond. Paul

Settels ur rg is visua ergono

24 arbo 8 | 2021

022-024_ARB08_ART03_settels.indd 24

21-09-21 09:48

Gert an der olk

an al onze er aringen is de tijd misschien wel de meest ongrijpbare. lke dag heeft e en eel uren, toch is de ene dag sneller oorbij dan de andere. Naarmate je ouder wordt, lijkt de tijd sneller te gaan. en klok in beweging tikt lang zamer dan een klok die stilstaat.

s de i d druk hebben e er e einig van o de dingen e doen die e i en o oe en e voor s hri den van de i d i k s eeds sne er e gaan en ord een as ke se onde die eg ik vergroo he risi o da e oe en oegeven da e hebben ge aa d o da e i d ekor k a en Taak nie gedaan be o e nie aarge aak a bi ie nie gerea iseerd r s aa vee o he s e de k ok ik nie a een harder aar ook uider an e vee i d hebben e ook as Dan i e bi voorbee d da de i d sne er gaa zoda ie s on re igs gau voorbi gaa in de andar ss oe e nie sende ensen in de i e ee e geen raad e de zee n van i d die e overhoud o da s hoo o erk e akke i k is voor e o o da e geen gri heb o die einde oos ange vakan iedag die zi h eeg voor e ui s rek Dan hebben e as van horror va ui van verve ing van gebrek aan ui da ging oor he egenoverges e de van i dsdruk bes aa geen goed oord i ds Ti dsdruk is onaangenaa e kri gen er s ress van oe kri gen e gri o de i d die ons bedruk doorda e er e einig van hebben n een v ieg uig s ringen o o he aags e un van eder and erken he e niks he e o van i n i d verander a een aar en o zi h e van die van i n i d reik hoog eraar so io ogie Tan a van der een ander n aar b i i e een aan a s ra egie n aan o eer ui de i d e ha en zoa s u i as ken v ki ken en ai he ken en i drovende a ivi ei en inrui en voor i d bes arende huis s or en in aa s van bi de s or vereniging De o ossing van au eur Th van der ei den is he even in de breed e aar a e gebeur enissen zi h ge i k i dig a s e en in aa s van e kaar i d rovend o e vo gen e is een re edie die e a er egen en housias oe assen e ver eerderen onze i d door die van anderen in e ko en van de hu die ons huis s hoon aak de ede erker die onze kinderen o vang de bezorger die onze akke es breng er gri o e kri gen a ken e i d verhande baar en daar ee in rodu eren e een ra e o he bo o de uren die e van anderen inko en oe en inder kos en dan de onze an anders kan he nie ui er sa do ver eggen e de i dsdruk ns even in de breed e vers a da van anderen rgens houd he o vee s hi n ze s andigen en nu uren on ra an en kunnen ervan ee ra en n daaro in e zi n re en e advies ekerheid voor ensen s ee de een nor arie van euro er uur e benadruk a i be re da gri kri gen o i d sdruk nie a een een ersoon i ke aar ook aa s ha e i ke k es ie is

ert van der o vennoo bureau voor rganisa ies in rain adviseer en s hri over sa en erkingsvragen

ikke ing

arbo 8 | 2021 2

025-025_ARB08_CLM_KOLK.indd 25

21-09-21 09:48

ra tis

ijs eid in etten om te eren

on formee naar vei ig en vitaa Duurzaa vi aa en vei ig b i ven erken oe doen e da in deze i d vo on ikke ingen on or ee eren b i k daarbi e kunnen he en Daar kunnen organisa ies nog vee eer gebruik van aken eks

r e a van

ingen

erk verandert continu. Werkenden hebben te maken met steeds vernieuwende (ICT-)systemen. Klantvragen veranderen en er komen andere producten of diensten. Werk wordt ook steeds vaker in wisselende teams verricht en fusies en reorganisaties zijn aan de orde van de dag. ‘Accept, adapt and move on’, het credo van Pieter van de Hoogenband als chef de mission voor de Olympische Spelen in Tokio, is voor veel werkenden dagelijkse praktijk. Nu al kennen we interactieve navigatiesystemen, gepersonaliseerde lifestyletechnologieën en gezichtsherkenning. Maar dat is nog lang niet alles. De impact van kunstmatige intelligentie, robotica, 3D printing en vele andere technologieën kunnen we bij lange na niet overzien. Het vraagt de nodige elasticiteit om daar invulling aan te geven. Hoe blijf je in die dynamiek ook nog eens vitaal en veilig werken? Vitaal en veilig invulling geven aan veranderingen is niet iets wat je kunt voorschrijven of implementeren. Regels en voorschriften volstaan niet. Doorwrochte plannen schrijven evenmin. Wat we nodig hebben in deze tijd is actieve inbreng en een open leerhouding van iedereen. Vitaal en veilig blijven werken in veranderende tijden vraagt vooral om een collectief leerproces.

ormee en informee

attitudes die werknemers informeel opdoen, worden maar weinig gedeeld met anderen en blijven daarmee impliciet. Dat geldt ook voor kennis, vaardigheden en attitudes die nodig zijn om vitaal en veilig samen te blijven werken. Een gemiste kans!

Leren in werksituaties kan formeel, in trainingen of cursussen met vastomlijnde doelen en eindtermen. Maar leren in werksituaties kan ook informeel plaatsvinden, in en door de uitvoering van het werk zelf. Dat informele leren gebeurt spontaan, los van eisen of kwalificaties. Mensen doen allerhande nieuwe inzichten en vaardigheden op, simpelweg door het werk te doen. Daarbij leren ze ook van elkaar. Ook voor vitaal en veilig vakmanschap geldt dat je veel leert van je eigen ervaringen en die van anderen. Toch maken organisaties maar weinig gebruik van het leren in en vanuit de praktijk. De kennis, vaardigheden of orm van eren

enmer en

on formee eren Een derde manier van leren kan helpen: non-formeel leren (zie figuur 1). Dat is een semi-gestructureerde manier van leren. Een vorm van werkplekleren of ervaringsleren. Daarmee leren werkenden bewuster en meer expliciet van en in de praktijk. Het gaat om gecreëerde ontmoetingen of leeromgevingen die edoe ing

n en ionee

rganisatie

ebonden aan eind er en en doe s e ingen

s e a is h an a ig

eorganiseerd ui en de

erk ek

aak e ern on or

n en ionee en non in en ionee

ader en in en ie van eren ko en voor ui en ra e on ikke un en n

ikke ingsgeri h

eorganiseerd

abi de

erk ek

n ern o e ern n or

on in en ionee

ie gebonden aan kaders eind er en en in en ies

Toeva ig s on aan

iguur

ken

erken van or

ee non or

ind overa

aa s

n ern

ee en in or

ee eren

2 arbo 8 | 2021

026-029_ARB08_ART05-vanscheppingen.indd 26

21-09-21 09:46

stimuleren dat mensen iets doen waarvan ze leren. Mensen leren van elkaar door ervaringen en hun praktische wijsheid te delen en te verrijken. Non-formeel leren kan plaatsvinden in werkoverleg, teamsessies, toolboxmeetings of leergemeenschappen. Voorbeeld: gemeente De werkgroep van een afdeling bij een gemeente ontwikkelde in anderhalf jaar tijd drie grootschalige leerbijeenkomsten. Zij verwerkten ervaringen met het veranderende werk in filmpjes en activerende werkvormen. Dit was een opmaat naar dialoog en reflectie. Zo ontstonden concrete handvatten om beter om te gaan met de veranderende eisen van burgers, bedrijven en wetgeving. Ook zorgde het voor versterking van de interne samenwerking en het benutten van elkaars competenties en vaardigheden.

E aar aanv

Om vitaliteit in de organisatie te bevorderen, kunnen bijvoorbeeld trainingen, e-learningmodules of vitaliteitscans worden aangeboden (formeel leren). Maar mensen hebben vaak ook in de praktijk ervaren wat hen helpt om vitaal te blijven werken (informeel leren). Bewuster leren vanuit de praktijk kan bijvoorbeeld door met collega’s ervaringen uit te wisselen over manieren van werken die helpen

i aa en vei ig invu ing geven aan veranderingen is nie ie s a e kun voors hri ven o i e en eren om vitaal te blijven functioneren in het betreﬀende werk (non-formeel leren). Voorbeeld: machines Zo kun je ook veilig werken met machines bevorderen door cursussen aan te bieden (formeel leren). Maar mensen leren ook in de praktijk om veilig met machines om te gaan. Simpelweg door het te doen en te zien hoe anderen het doen (informeel leren). Daarnaast kan je veilig werken met machines stimuleren door andere ervaringen aan te bieden, of door de praktische wijsheid over machineveiligheid tussen collega’s te delen en te verrijken (non-formeel leren). Informeel leren gaat om spontaan leren, los van enig doel. Non-formeel leren daarentegen heeft wel degelijk een bepaalde intentie. Het gaat niet om voor-

opgestelde doelen in kennis en kunde, maar om de diepere bedoelingen binnen het vak, zoals veilig vakmanschap. Mensen leren hun vak breder en duurzamer toepasbaar maken. Zo ontwikkelen werkenden meer vakmanschap of professionele identiteit.

ij er voor de ra tij

Nu de praktijk. Wat kan je als leidinggevende of arboprofessional doen om non-formeel leren te stimuleren? Hoe faciliteer je een collectief leerproces waarin de praktische wijsheid van vitaal en veilig vakmanschap wordt bevorderd? Er is niet één allesomvattend antwoord voor deze vragen. Er zijn wel algemeen geldende principes. Motivatie en inzet voor samen leren kan je vooral verwachten als:

arbo 8 | 2021 2

026-029_ARB08_ART05-vanscheppingen.indd 27

21-09-21 09:46

IN SAMENWERKING MET

NIEUWE PERSPECTIEVEN OP VEILIGHEID 6-delige collegereeks | 3 nov t/m 8 dec 2021 | Nyenrode Business Universiteit

Een nieuwe kijk op veiligheid De veranderende wereld vraagt om nieuwe, realistische en werkbare perspectieven op veiligheid, binnen én buiten organisaties. Tijdens deze collegereeks delen hoogleraren en experts, elk vanuit hun eigen discipline, deze nieuwe perspectieven met u en andere veiligheidsprofessionals.

Uw resultaten na het volgen van deze 6-daagse collegereeks:  U kunt realistische en werkbare perspectieven op veiligheid bepalen.  U bent in staat om realistische grenzen te stellen aan het organiseren van veiligheid binnen uw organisatie.  U weet wat veilig leiderschap is en kunt uw gehele organisatie hierbij betrekken.

Inclusief certificaat van Arbo en Nyenrode

 U kunt gericht anticiperen op (veiligheid)risico’s.  U weet welke lessen u kunt halen uit incidenten.

Voor wie? Deze collegereeks richt zich onder andere op arbo- en veiligheidsprofessionals, organisatieadviseurs en preventiemedewerkers. Kortom: voor iedereen die een rol speelt in het bevorderen van veiligheid binnen de organisatie.

Meer informatie en inschrijven via:

nieuweperspectieven.arbo-online.nl Arbo Nieuwe Perspectieven 210x297.indd 1 002-044_ARB08_ADV.indd 28

12-07-21 21-09-21 12:29 09:35

er De

ij er d

ezen i ke

r aam vitaa en vei ig

ijven samen

er en

aaro

erk aan een geza en i k ervaren be ang he onder er oe er oe doe voor iedereen org voor geza en i ke ading en aa de diverse be rokkenen oe en zi h erin herkennen

» »

ui aan en voeg oe » »

erken a er a is en voeg daar ie s zinvo s aan oe ie s a voor a e be rokkenen be ekenis hee en ins ireer aak aar oge i k gebruik van gangbare on oe ingen o over egvor en e heb vaak eer aan de dingen anders doen dan aan he e aa andere dingen doen

a i i eren van non or e e bi eenko s en re er en a i i eer be ekenisvo e aans rekende on aak gebruik van a iverende ervaringsgeri h e eerd en ord rak is he i sheid on s o en

a » » iguur

en eren en duurzaa

erkvor

oe ingen en Daardoor

ord een a ieve dee na

inbedden

i u eer he eren in he hier en nu org ervoor da denken en doen zo in ankerend a ie onderzoek onders eun en s i u eer he duurzaa eren erk i zer duurzaa

e ges i

vi aa en vei ig b i ven sa

» mensen ruimte hebben voor actieve inbreng; » zij voortborduren op aanwezige kennis, ervaring en praktische wijsheid; » zij zich onderdeel voelen van een geheel of vakgebied – ze doen het ergens voor; » de diverse betrokkenen belang hechten aan het onderwerp – het doet ertoe [2]. Om een collectief leerproces te faciliteren, zijn deze principes vertaald in een praktische werkwijzer [3] (figuur 2). Hiermee is het leerproces te standaardiseren. Maar de inhoud en invulling blijven altijd maatwerk. De kunst is om, vanuit gezamenlijk belang, aan te sluiten bij wat er al is. En daar een betekenisvolle, inspirerende en activerende stap aan toe te voegen. Niets is immers demotiverender dan passief beziggehouden worden met dingen die jou niet ‘raken’. Bijeenkomsten waarin je moet aanhoren hoe je geacht wordt te werken, zullen nauwelijks beklijven. Ook niet als met een smiley je gemoedstoestand erover weer kan geven. Let wel: non-formeel leren komt pas goed tot z’n recht wanneer het een plek heeft binnen de organisatie. Eén eenmalige bijeenkomst leidt niet tot duurzame eﬀecten. Voorbeeld: verpleeghuis Zo ontwikkelden twee verpleeghuisorganisaties via een werkgroep ervaringsgerichte leerbijeenkomsten voor zorgprofessionals en studenten [4]. Deelnemers hebben daarin zelf ervaren hoe het is als bewoner om oud en hulpvragend te zijn. Ze maakten gezamenlijk een ver-

oge i k

orden ges heiden

erken

taalslag van het geleerde naar de praktijk. Deze non-formele manier van leren zorgde voor veel nieuwe inzichten over het werk en droeg bij aan de motivatie om zich vitaal in te blijven zetten voor de ouderenzorg. De gekozen vorm van leren is vervolgens ingebed in onboarding-programma’s, werkoverleg en familiebijeenkomsten. Met een representatieve werkgroep werken, is een praktische manier om inbreng van diverse betrokkenen te krijgen. De leden van de werkgroep vormen de ogen en oren van de organisatie. Zij weten wat er speelt. De diverse perspectieven komen in die werkgroep samen. De inzichten en ervaringen vanuit de verschillende perspectieven worden betrokken bij de leerbijeenkomsten en het vervolg. Waak intussen voor schijnparticipatie. Actieve participatie betekent dat ieders inbreng ertoe doet. Ook wanneer dat wat verder afstaat van jouw visie als expert of leidinggevenden. Laat je niet verleiden tot het aftappen van ideeën van mensen waar je uiteindelijk toch niets mee doet. Niets werkt verlammender dan dat. Dat wil overigens allerminst zeggen dat iedereen altijd maar zijn of haar zin kan krijgen. Mensen begrijpen en accepteren dat ook, mits hun inbreng serieus wordt genomen en meegewogen voor een eventueel vervolg. Voorbeeld: bouw In een bouwproject leerden werknemers van diverse subcontractors via non-formele leerprocessen om samen veiliger te werken. Actieve inbreng van werkne-

mers bij veiligheid in toolboxmeetings werd gestimuleerd via photo voicing [5]. De medewerkers maakten foto’s van concrete (on)veilige werksituaties. Zij bespraken een analyse van de foto’s en leerden ervan. Het leidde tot meer actieve betrokkenheid bij veiligheid. Zij waren intrinsiek meer gemotiveerd om veiligheid bespreekbaar te maken en (bijna-)ongevallen te melden.

ete enisvo e manier De voorbeelden laten zien dat non-formeel leren een betekenisvolle manier van leren in de praktijk is. De praktische wijsheid van werkenden wordt beter benut en verder verrijkt. Daarmee leren werknemers hoe ze duurzaam vitaal en veilig kunnen blijven (samen)werken. Dat is in onze snel veranderende tijd van niet te onderschatten belang. Dr Arjella van Scheppingen is ze s andig onderzoeker en a i i a or vi a e arbeidsor ganisa ies oten an he ingen e a rvarings eren voor zorg ro essiona s en s uden en n der i s en ezondheidszorg De in de e De er ina ion Theor DT an De i onderkende basisbehoe en voor o iva ie au ono ie o e en ie en verbondenheid zi n aangevu d e geza en i ke be ekenisgeving ebaseerd o de e hodiek van rganisa i ona a ing an he ingen e a De er ining organisa ion s e i a ors or deve o ing hea h in erven ions in o anies o ea h s h an he ingen e a rvarings eren voor zorg ro essiona s en s uden en nder i s en ezondheidszorg an he eve rbo

ingen e a

aar de ne

arbo 8 | 2021 2

026-029_ARB08_ART05-vanscheppingen.indd 29

21-09-21 09:46

E ENTE

jurisprudentie aar ge erk ord gebeuren onge ukken on s aan on i en en ord verzui d o s ko de re h er eraan e as o e be a en o iedereen e vo gens de rege s hee gehande d en overzi h van re en e re h er i ke ui s raken en aanzien van arbeidsongeva en on i en ziek everzui en re in egra ie

eks

ob oor

Baas deed weinig tegen gevaar en dire eur ord eerderen keren ge ezen o ekor ko in gen aar hi nee onvo doende aa rege en o z are ongeva en e voorko en Een onderneming ontwikkelt en produceert uit chemische grondstoﬀen producten voor derden. Door de toegestane hoeveelheid gevaarlijke stoﬀen valt het bedrijf onder de werking van het BRZO 1999. De directeur is bestuurder en enig aandeelhouder. Bij een inspectie in juli 2014 blijkt dat diverse acties onvoldoende zijn geïmplementeerd. Deze waren in het eerder door de inspectie vereiste explosieveiligheidsdocument (EVD) genoemd. Ook zegt het plan van aanpak onvoldoende over de termijn van afronding van open-

staande acties. Bij een later bezoek ziet de inspecteur dat brandbare stoffen in vier 200 liter-drums worden afgevuld. De dampen worden afgezogen via puntafzuiging met een ventilator die niet explosieveilig is, terwijl het volgens het EVD gevarenzone 1 betreft. Deze puntafzuiging is niet geschikt voor dergelijke dampen. Ook de gebruikte weegschaal is niet explosieveilig. Bij latere controles blijkt (nog steeds) veel mis te zijn met de beheersing van het EVD: gebreken in het bluswatersysteem, blusvoorziening, brandmeldinstallatie, opslag van gevaarlijke stoffen, vrijhouden van vluchtwegen, bereikbaarheid van blusmiddelen en journaal van de opgeslagen gevaarlijke stoffen. De directeur wordt, als feitelijk leidinggevende, door de rechtbank veroordeeld tot een boete van 10.000 euro. Hij gaat in beroep. Het gerechtshof stelt vast dat de directeur heeft erkend dat geen explosieveilige weegschaal werd gebruikt. Het pro-

duct kan een explosieve atmosfeer veroorzaken (Arbobesluit, artikel 3.1, aanhef en achter c). Om dat te voorkomen, zou voor het afvullen worden gekoeld tot 15 graden en daar zag de directeur persoonlijk op toe, heeft hij verklaard. Maar hij zei ook dat het personeel een eigen verantwoordelijkheid had. Daaruit leidt het hof af dat er niet steeds toezicht was. Een technische borging voor temperatuuroverschrijding ontbrak. Er bestond een reëel risico op het ontstaan van een explosieve atmosfeer met een evidente kans op een zwaar ongeval. Het hof merkt op dat niet vereist is dat een incident zou kunnen uitgroeien tot een zwaar ongeval. Het gaat bij artikel 5, eerste lid, BRZO immers om het antwoord op de vraag of de noodzakelijke maatregelen zijn getroﬀen ter voorkoming van zware ongevallen. Over de overige gebreken concludeert het hof gemotiveerd dat de directeur als leiding-

(advertentie)

Arbo

Actualiteitendag In 1 dag up-to-date over alle arbo onderwerpen 2 november 2021 | Jaarbeurs Utrecht 0 arbo

8 |420x65.indd 2021 Arbo Actualiteitendag 2021 1

030-031_ARB08_JUR-ADV.indd 30

21-09-21 09:46

gever wist dat het veiligheidsbeheersysteem niet goed werd nageleefd. Hij was bevoegd om de nodige maatregelen te treﬀen, maar heeft dit nagelaten, ondanks dat hij herhaaldelijk uitdrukkelijk op de tekortkomingen was gewezen en hij daartoe wel verplicht was. Daarmee heeft hij bewust de kans aanvaard dat de verboden gedragingen zich zouden voordoen. Het hof acht bewezen dat artikel 6, eerste lid, eerste volzin, Arbowet tweemaal opzettelijk is overtreden, terwijl de directeur daaraan feitelijke leidinggaf. De boete wordt vastgesteld op 9.000 euro. Omdat de rechtszaak (te) lang op zich heeft laten wachten wordt deze verlaagd naar 8.000 euro, subsidiair 75 dagen hechtenis. Bron: Gerechtshof ’s-Hertogenbosch, 10 december 2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:4730

Seksopmerkingen zijn niet passend rove seksuee ge in e o er kingen aken egen een vrou e i ke o ega a hen oh Desge vraagd on ken de erkne er zi n gedrag nie eens an h zo is nu een aa de u uur binnen di bedri

Een werknemer werkt sinds 2015 bij een bedrijf op de afdeling expeditie. Daar werken zes mensen, onder wie één vrouw. Begin augustus 2019 worden twee klachten ingediend over de werknemer en een collega wegens seksuele intimidatie en pestgedrag. De klachten worden onderzocht door een (externe) commissie. De werknemer wordt, gezien de aard en de ernst, hangende het onderzoek geschorst. De vrouwelijke werkneemster is regelmatig geconfronteerd met seksistische opmerkingen die vaak grensoverschrijdend zijn, zoals verzoek(en) om een pijpbeurt in de koelcel. De werknemer heeft dit niet weersproken. De onderzoekscommissie beveelt aan om actief aandacht te besteden aan de gewenste cultuur en omgangsvormen, die zeer te wensen over laat. De werknemer hoort 9 oktober 2019 dat de werkgever op grond van de bevindingen het dienstverband wil beëindigen wegens ernstig verwijtbaar gedrag. De kantonrechter stelt voorop dat de onderzoekscommissie niet eenduidig heeft kunnen vaststellen dat de fysieke, seksueel intimiderende gedragingen hebben plaatsgevonden. De werknemer heeft erkend dat het gebruikelijk was om grove en seksueel getinte opmerkingen te maken, maar dat iedereen dit deed en dat het paste binnen de cultuur. Volgens de kantonrechter kunnen dit soort uitla-

tingen, zeker bij een vrouwelijke collega, niet door de beugel. Het kan een onveilig gevoel op de werkplek geven. De werknemer kan zich niet met succes verschuilen achter een sfeer of cultuur. Dat de opmerkingen daarin zouden passen, valt niet te rijmen met de negatieve impact: beide klagers zijn arbeidsongeschikt geraakt. De werkgever mag op de werkvloer een professioneler gedrag verwachten. De werknemer kende de gedragscode, waarin onder meer staat dat intimiderend, afkeurend en beledigend gedrag niet wordt geaccepteerd. Maar ook zonder zo’n code hoort een werknemer te weten dat dergelijk gedrag ontoelaatbaar is. Het verwijtbare handelen van de werknemer, diens houding en het ontbreken van zelfreflectie bieden geen ruimte voor herplaatsing. De duur en ernst van de gedragingen blijken onvoldoende uit het onderzoeksrapport. De rechter komt daarom tot het oordeel, dat geen sprake is van ernstige verwijtbaarheid. De arbeidsovereenkomst wordt per 1 april 2020 ontbonden. De werkgever is een transitievergoeding van 4.180 euro verschuldigd. Bron: Kantonrechter Leiden, 5 februari 2020, ECLI:NL:RBDHA:2020:1158 ob Poort uris en vei igheids kundige

bureau oor n

(advertentie)

Nieuwe editie

Helder en praktijkgericht Experts op het gebied van jurisprudentie en arbo-ontwikkelingen praten u op hoog niveau bij in 4 masterclasses. Ze nemen de belangrijkste actualiteiten met u door en geven direct aan wat de gevolgen voor uw praktijk zijn. Altijd het laatste nieuws vertaald naar de praktijk.

arbo-online.nl/actualiteitendag

Waardering Hobeon SKO-AH en SKO-VK: 1 punt

arbo 8 | 2021 12-08-21 1

030-031_ARB08_JUR-ADV.indd 31

13:12

21-09-21 09:46

ist ge r i en toe i

t te en oo

o m t an et misgaan orden vaak voorges hreven en bi na ne zo vaak ook daad erke i k gebruik aar he gaa nie a een o he voors hri ven ok de u s e idde en oe en er bes hikking orden ges e d en er oe a ie orden oegezien o he gebruik n a s he ou gaa hee de re h er he aa s e oord eks

ob oor

ver het voorschrijven van persoonlijke beschermingsmiddelen (verder: PBM) is het nodige gezegd en geschreven. Aan het gebruik van deze middelen en het toezicht daarop in de dagelijkse praktijk wil het nog weleens schorten.

r eids

gi nis

e strategie

Dat geldt ook voor het feit dat deze middelen op grond van de arbeidshygiënische strategie pas als laatste middel moeten worden ingezet. Uitgangspunt is immers dat gevaren zoveel mogelijk aan de bron worden bestreden. Dat heeft de wetgever bepaald in artikel 3, lid 1, onder b van de Arbowet. PBM zijn daarmee de laatste optie. En ook meestal de slechtste omdat ze vaak als belasting worden gezien waardoor het gebruik te wensen over zal laten. De werknemer is wel verplicht om de PBM te gebruiken, zeker als dit nadrukkelijk is voorgeschreven! Maar ook dan kan het nog weleens fout gaan, bijvoorbeeld als het gevaar onderschat is – of erger nog, als de risico’s niet zijn onderkend.

Ondanks gevaar geen PBM voorgeschreven Gemeentewerknemers snoeien struiken en versnipperen de takken met een gehuurde houtversnipperaar. Een van hen verliest het zicht in zijn linkeroog doordat daar een takje in vliegt. Hij draagt geen PBM om gelaat of ogen te beschermen. Gelaatsbescherming was wel beschikbaar, en de boete wegens overtreding van art. 8.3, tweede lid Arbobesluit is daarom iets verminderd. De werkgever gaat in beroep. De gebruiksaanwijzing geeft een veilige zone op 1,5 tot 2 meter van de machine en het slachtoﬀer stond daar ver buiten. Volgens de Raad van State bevond de

werknemer zich tijdens het ongeval in een situatie waarbij gevaar voor zijn veiligheid of gezondheid aanwezig was of kon ontstaan. Hij werkte immers met twee collega’s aan een houtversnipperaar, een gevaarlijke machine. Dat die machine door collega’s werd gebruikt, neemt niet weg dat hijzelf ook als gebruiker op de arbeidsplaats aanwezig was. Dat hij een meter of zes daar vandaan stond, doet niet af aan het gevaar. Uit de handleiding kan niet worden afgeleid dat na 1,5 tot 2 twee meter een veilige zone begint. De werkgever heeft niet gezorgd, dat de werknemer de beschikbare gelaatsbescherming gebruikte

an een erkgever hoe nie e orden ver a h da hi aars hu voor a ge een bekende gevaren

2 arbo 8 | 2021

032-034_ARB08_ART04_poort.indd 32

21-09-21 09:46

[1]. Het doorgeven van door de verhuurder gegeven instructies is niet hetzelfde als het zelf geven van instructies. Ook toezicht op de naleving ontbrak. Het beroep wordt verworpen. Regels zijn regels Uit deze zaak bleek ook, dat – indien noodzakelijk – naast instructie ook toezicht moet worden gehouden op het gebruik. Dat is zeker nodig omdat de werknemer vaak toch enige belemmering zal ondervinden bij het gebruik. Zelf schiet me daarbij de tuinman te binnen, die bij een chemisch concern het bloemenperk bij het centrale kantoorgebouw onderhield. Het bedrijf had zoals dat heet ‘de veiligheid hoog in het vaandel’ en dat werd geïllustreerd doordat overal buiten de gebouwen een helmdraagplicht gold. Ook voor de ingeleende tuinman in het bloemenperk. Die werd na een tweede waarschuwing – omdat hij zijn helm had afgezet – door de portier/bewaker van het terrein gestuurd. Het was een warme zomerdag en van enig risico op van boven vallende voorwerpen was ook bij lang nadenken geen sprake. Maar ja, de regels...

Niet alleen aanbieden maar actief voorschrijven PBM moeten niet alleen worden aangeboden, maar ook actief worden voorgeschreven. Dat was tenminste het oordeel van de rechtbank in de zaak van een ingeleende Poolse werknemer bij een bollenoppotbedrijf. Hij liep bij het vervangen van kapotte kasruiten ernstig handletsel op en vorderde schadevergoeding. De werkgever verweerde zich met de stelling dat snijbestendige handschoenen ter beschikking waren gesteld. De werknemer betwistte dit. De rechtbank oordeelde dat van een werkgever verwacht mag worden dat medewerkers worden geïnstrueerd en ook wordt gecontroleerd of de voorgeschreven middelen tijdens het werk worden gebruikt. Omdat dit niet kon worden aangetoond, had de werkgever niet voldaan aan zijn zorgplicht. De enkele stelling dat snijbestendige handschoenen aan alle werknemers (voor zover nodig) werden aangeboden, was onvoldoende [2]. Het betrof hier een eis tot schadevergoeding op grond van artikel 7:658 BW. Dit artikel verplicht de werkgever letselschade te vergoeden die een werknemer lijdt

door zijn werk. De werkgever kan dit ontlopen door aan te tonen dat hij aan zijn zorgplicht heeft voldaan. Een belangrijk criterium is of al die maatregelen zijn genomen die redelijkerwijs nodig zijn om te voorkomen dat een werknemer schade lijdt. De werkplaats moet veilig zijn ingericht met de juiste machines en gereedschappen. Instructies moeten ervoor zorgen dat deze middelen ook correct en veilig worden gebruikt. En waar nodig moeten de juiste PBM worden voorgeschreven en beschikbaar gesteld. Overigens komen de kosten van deze middelen voor rekening van de werkgever (art. 44 Arbowet). Tot slot zal de werkgever er ook op moeten (laten) toezien dat alle beschikbare middelen – ook de PBM – op de juiste wijze worden gebruikt. Daarmee is de zorgplicht afdoende aangetoond. De RI&E, in combinatie met het Plan van Aanpak, kan daarbij ook een belangrijke rol spelen.

e j iste midde en Dat de beschikbare middelen op de juiste wijze moeten worden gebruikt, is helder. Maar soms ontbreekt het ook aan

arbo 8 | 2021

032-034_ARB08_ART04_poort.indd 33

21-09-21 09:46

het inzicht dat deze ook geschikt zijn voor het beoogde doel. We zagen al bij het bollenoppotbedrijf dat de wel geschikte handschoen niet beschikbaar bleek. Maar in de rechtspraak zien we ook dat bij het meest gangbare PBM, de veiligheidsschoen, niet altijd goed is nagedacht over het beoogde doel. We sluiten af met enkele voorbeelden. Geen antislipzolen in het zwembad Een medewerker van een zwembad glijdt uit tijdens de reparatie van het zeepbakje in een douchehokje. De precieze toedracht van de glijpartij blijft onduidelijk omdat er geen getuigen waren. Ook de werknemer kan zich niet meer herinneren waarom hij is uitgegleden, maar hij wil wel zijn schade vergoed krijgen. Het sportcentrum heeft gesteld dat de vloer ter plaatse droog was. Maar dat is niet met voldoende zekerheid vast te stellen. Hetzelfde geldt voor de vraag of de gladde vloer de oorzaak is geweest. Omdat geen schoenen met antislipzool zijn verstrekt acht het gerechtshof de werkgever aansprakelijk [3]. In deze zaak kwam de toedracht van het ongeval niet vast te staan. Maar het hof betrekt bij zijn oordeel ook het ongevallenboeterapport van de Inspectie SZW. Daarin stond dat sprake was van overtreding van artikel 3.2, lid, 1 Arbobesluit. Het rapport vermeldde dat ‘in de natte ruimte niet zodanige maatregelen zijn getroﬀen als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat een werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden gevaar zou lopen als gevolg van een val door gladheid, in dit geval ontstaan door water’. De vloer in het natte gedeelte van de kleedruimte is niet glad als de vloer droog is. Dat geldt ook voor het wegdek, zo ontdekte een vuilnisophaler. Veiligheidsschoenen onvoldoende slipbestendig De vuilnisophaler werkt bij een afvalverwerker en komt bij het gooien van vuilniszakken in de vuilnisauto tijdens een winters december 2009 ten val wegens de gladheid. Hij loopt letsel op en stelt zijn werkgever aansprakelijk voor de gevolgen. De rechtbank is van oordeel dat de zorgplicht een hoog veiligheidsniveau vereist van werkruimte, werktuigen en gereedschappen en ook van de organisatie van het werk. Dat geldt zeker ook als een werkplek niet als ar-

beidsplaats kan worden aangemerkt, zoals de openbare weg. Dan kunnen in het kader van de zorgplicht van de werkgever meer maatregelen worden verwacht om ongevallen te voorkomen. De schoenen die de man droeg, waren wel getest op slipweerstand op een met water bedekte keramieken bodem en op een stalen bodem met glycerol. Maar niet op slipbestendigheid bij glad weer of ijzel. Daarom oordeelt de rechtbank dat de ter beschikking gestelde schoenen onvoldoende bescherming boden tegen uitglijden bij deze winterse weersomstandigheden, ook gezien het specifieke werk van de werknemer. Van de werkgever mag dan worden verwacht dat hij gladheidsbestendig schoeisel verstrekt of de werkzaamheden opschort. Zeker nu na het ongeval de werkgever de in Finland gebruikte hak-spikes ook in Nederland ter beschikking heeft gesteld [4]. Hieruit blijkt dat bij het nemen van veiligheidsmaatregelen goed moet worden nagegaan of de genomen maatregel afdoende is en aan het doel beantwoordt. Dat geldt ook bij het voorschrijven van het gebruik van PBM. Ook zal op gezette tijden moeten worden nagegaan of geen betere voorzieningen mogelijk zijn (art. 3 Arbowet). Het voorschrijven van PBM kent echter wel zijn grenzen, zo blijkt uit een laatste voorbeeld. Veiligheidsschoenen niet nodig: zorgplicht niet geschonden Een beveiliger valt tijdens het lopen van zijn slotronde in een gebouw van het ministerie van Financiën van de trap. De metalen trap is mogelijk glad geworden door inlopen van vocht wegens extreme regenval. Anders dan de rechtbank oordeelt de Centrale Raad van Beroep dat de werkgever (de staatsecretaris van Financiën) zijn zorgplicht niet heeft geschonden. De toedracht is onduidelijk, maar de raad gaat uit van de lezing van de beveiliger dat hij uitgleed door een natte trap of natte schoenen. Volgens de raad is algemeen bekend dat een natte trap gevaarlijk kan zijn. De bewuste trap werd vaker nat bij zware regenval. Het niet plaatsen van een waarschuwingsbord is in dit geval geen schending van de zorgplicht. Volgens de beveiliger hadden veiligheidsschoenen de val kunnen voorkomen, maar die waren niet verstrekt. Maar op de trap, waarvan ook kantoorpersoneel gebruik

maakte, waren veiligheidsschoenen niet verplicht. Volgens de werkgever bleek die noodzaak ook niet uit de RI&E. De staatsecretaris heeft dan ook niet zijn zorgplicht geschonden door geen veiligheidsschoenen te verstrekken [5]. De uitspraak ligt in lijn met de uitspraak in de zaak Perez/Casa Grande [6]. In deze zaak gleed werkneemster Perez van het Arubaanse hotel Casa Grande uit op tegels die glad waren geworden door hevige regenval. De Hoge Raad vond, net als het gerechtshof, dat van een werkgever redelijkerwijs niet kan worden gevergd dat hij bij of na regen direct overal in het hotel waarschuwingsborden plaatst. Van een werkgever hoeft dus niet te worden verwacht dat hij waarschuwt voor algemeen bekende gevaren. Dat is op zich juist, maar als de ongewenste, gevaarlijke situatie vaker optreedt, mag wel worden verwacht dat de werkgever nog eens nagaat of aanvullende preventieve acties nodig en mogelijk zijn.

ot es it De werkgever moet maatregelen nemen om gezondheidsschade als gevolg van de werkzaamheden te voorkomen. Daarvoor moeten de risico’s worden geïnventariseerd en waar nodig de juiste maatregelen worden genomen of middelen worden verstrekt. Als laatste mogelijkheid kan daarbij ook het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen worden voorgeschreven. Een belangrijk onderdeel van het preventiebeleid is de voorlichting over de genomen maatregelen en zeker ook het redelijkerwijs te houden toezicht op de uitvoering daarvan. ob Poort uris en vei igheidskundige bureau oor n

oten aad van ok ober e h bank

ae oord

ere h sho s e h bank

d bes uursre h s raak o and

er ogenbos h

idden

eder and

en ra e aad van eroe oge aad

de e

ber aar aar ber

aar

4 arbo 8 | 2021

032-034_ARB08_ART04_poort.indd 34

21-09-21 09:46

Tamara Onos

‘Geen druppel op, toch dronken: deze man heeft een brouwerij in zijn lichaam’, schreef

RTL Nieuws een tijdje terug.

en an erd aangehouden door de o i ie vie door de and bi een b aas es aar be eerde da hi nu h er as n ensie edis h onderzoek oon de aan da hi eed aan he au o bre er s ndro e ersonen e di s n droo aken vee eer a oho aan dan de doorsnee ens n hun i haa zi een s hi e die koo h dra en o ze in e hano a e in de vo ks ond a oho noe en Deze ensen orden bi i ze van s reken adderza door he e en van een bord as a k hou van di soor verha en De ui zondering o de rege aa zien hoe inge nieus de ens gebou d is or aa ges roken rodu eer he i haa een k ein bee e e hano aar s o er een s hi e in en he i verander in een goed o ende brou eri verigens ken ook de erug eg ui zonderingen en gezonde ever breek e hano a in a ee a deh de en vervo gens in he re a ie ons hu dige azi n zuur o ige ensen hebben een ekor aan he enz D angui a deh de deh drogenase da nodig is voor de eede s a i kri gen daardoor re a ie vee a ee a deh de in he b oed na he drinken van a oho e e z a kend over s raa na een ha g aas e bier Da aa s e herken ik na de eers e s ok s hie de a oho in i n benen en a s he g as eeg is gaa ogis h redeneren e bi zonder s e h a die re den drink ik hoogui vi g azen i n er aar ou ik eiden aan he a oho ushing s ndro e ee ensen e een ekor aan D kri gen hoogro de angen vandaar de naa ok kunnen zi as kri gen van k a h en a s duize igheid har k o ingen o isse i kheid de ange er i n is de kans o a oho gere a eerde kanker ook gro er bi deze groe va end genoeg ko di s ndroo re a ie vaak voor onder zia en s arbeidsh gi nis vraag ik e a o di s ndroo onse uen ies hee voor de erk ek s er e e hano ord ge erk vind b oo s e ing voora aa s door inade ing ok bi deze o na erou e ord e hano a gebroken in de ever erkne ers e een gebrek aan D zouden in heorie een gro ere kans oe en hebben o gezondheidsk a h en dan hun o ega s die vo o voorzien zi n van di enz De vo gende vraag is dan is er rekening gehouden e di s ndroo bi he vas s e en van een grens aarde k kan e zo voors e en da di in eder and nie is gebeurd a uur i k orden er vei igheids a oren gehan eerd zo da de ees e ensen bes her d zi n zo ang on en ra ies onder de grens aarde b i ven aar ze dza e ui zonderingen orden nie eegeno en aar in de zia is he anden k heb geen da abase e grens aarden ui hina ie na en o s reken oge i k is daar e rekening gehouden e he a oho ushing s ndro e oe groo oe de ui zonderingsgroe zi n voor e deze o nor s e Di zi n ne onder er en o over e i eren ie ee ak ik vanavond een i n e o er in a e rus nog eens over na e denken i i ze van ui zon dering dan

arbo 8 | 2021

035-035_ARB08_CLM_ONOS.indd 35

21-09-21 09:46

reventiemede er er an i esen

iever geen o itieagent

inds anderha aar is an i esen reven ie ede er ker bi in erna ionaa rans or bedri dea ogis i in den i i geen o i ieagen e s e en aar daar i k he o h vaak o Ter i hi er sa en e iedereen voor i zorgen da he bedri vei iger ord orona aak e he er nie akke i ker o Di ar ike aa zien aar ee een reven ie ede erker kan ors e en eks

ander

ei s

k heb het een beetje onderschat”, geeft Jan Jilesen aan. “Er komt nu wel heel veel op me af.” Vroeger werkte hij in de planning en was hij in samenspraak met klanten, chauﬀeurs en management bezig om alle puzzelstukjes van het logistieke proces zo naadloos mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Toen was zijn instelling: pak die vrachtwagen en laden maar!, terwijl hij nu op alle details moet letten in het kader van de veiligheid. Is de vrachtwagen veilig? Zijn alle spullen aanwezig? Is de chauﬀeur goed uitgerust? Weet hij hoe de trailer werkt?

anda

t voor vei ig eid

De chauﬀeurs van Idealogistic rijden bijvoorbeeld met dubbelstocktrailers rond. Normaal passen er 33 pallets in een trailer, en met behulp van balken wordt dat aantal verdubbeld. Maar die balken moet je wel op een goede manier bevestigen. “Een tijdje geleden viel zo’n

balk eruit en die raakte iemand aan z’n hoofd.” Gelukkig liep het met een sisser af, maar nu zit er wel op iedere trailer aan iedere kant een grote sticker met uitgebreide instructies, in verschillende talen. Het transportbedrijf is de laatste jaren flink gegroeid en in zo’n groeistuip is er wel eens wat minder aandacht voor veiligheid, geeft Jilesen aan. “Gelukkig besteedt het management er wel steeds meer aandacht aan. Normaal gesproken heb ik bijvoorbeeld wekelijks overleg met de financieel directeur. Ik heb alle vrijheid, ook budgettair. Als het moet gebeuren, dan kan ik het gewoon doen. Een deel van het MT ziet die aandacht voor veiligheid wel als het opslokken van tijd, maar ook zij lopen uiteindelijk altijd in veiligheidshesjes en op veiligheidsschoenen door het bedrijf waar dat verplicht is. Voor mij is dat heel belangrijk, want ze hebben een voorbeeldfunctie.”

an et

atertra

e en

Toch voelt hij zich af en toe in het diepe gegooid en vindt hij dat hij soms aan het watertrappelen is. “Ik voel me wel een eenling”, zegt hij. Corona maakt het wat dat betreft niet makkelijker. “Thuiswerken is dan geen voordeel, zeker niet op het moment dat er op de locatie allerlei coronamaatregelen worden doorgevoerd, zoals mondkapjes, looproutes, een beperking van het aantal mensen aan een tafel in de kantine en ga zo maar door.” Als preventiemedewerker word je dan vooral een naam onder de memo’s waarmee de beperkingen worden opgelegd. “En als je toch op het werk bent, moet je soms politieagentje spelen als ze weer ergens een geblokkeerde deur openzetten. Dan denken ze: daar heb je hem weer met zijn regeltjes. Dat maakt het werk zeker minder leuk.” Volgens hem moet je echt ter plekke zijn om te kunnen zien wat er aan de

arbo 8 | 2021

036-037_ARB08_ART02.indd 36

21-09-21 09:46

hand is en hoe het veiliger kan. Bovendien is hij het liefst onder de mensen en praat hij bij het koﬃeapparaat over wat hen bezighoudt. “Dat persoonlijke contact is heel belangrijk, dan hoor je wat er speelt”, vindt hij.

Informatie van internet Zijn voorganger werkte twee dagen in de week als preventiemedewerker. Toen die met pensioen ging, vroegen ze hem. In het begin was hij enthousiast. Hij deed een cursus van een half jaar, met één cursusmiddag in de maand, en daarnaast kreeg hij twee halve dagen vrij om invulling te geven aan zijn functie. “Maar als je op de internationale planning zit voor veertig chauﬀeurs, schiet het erbij in. Het werd een ondergeschoven kindje.” Daarnaast verhuisde het bedrijf naar een andere locatie, waar de veiligheid ook in de gaten moest worden gehouden. Bovendien werd de functie steeds breder. “Nu heet het QSHE, wat staat voor Quality, Safety, Health and Environment. Preventiemedewerker is nu dus maar één onderdeel van de job. In overleg met het MT ben ik het toen fulltime gaan doen.” Bij alle gebieden waar hij zich mee bezighoudt, zijn er veel regels die hij moet

Da ersoon i ke on a is hee be angri k dan hoor e a er s ee kennen. Zijn informatie haalt hij voornamelijk van het internet. De TLN, de beroepsorganisatie voor transport en logistiek, heeft een goede site en dan is er nog Arbo-online en de arbosite van de overheid. Ook kan hij altijd een expert bellen als dat nodig is. Wel vindt hij het jammer dat zijn netwerk van collega’s niet van de grond komt. “Die cursus hebben we met zes mensen gedaan. We wilden contact houden, maar dat vervaagt jammer genoeg. Ik zoek ook wel eens contact met een soortgelijk bedrijf hier in de buurt, maar het enige wat ik dan hoor is eigenlijk: ‘Heel goed idee, daar kom ik op terug’.”

Een van de jongens Het is een behoorlijke slag om mensen steeds maar weer te attenderen op veiligheid, zo concludeert Jilesen terugkijkend op de afgelopen tijd. Gelukkig begint het langzaamaan bij sommigen te leven, maar hij denkt wel dat hij men-

sen er altijd op zal moeten blijven wijzen. “Doe je hesje aan, draag beschermende schoenen en nog veel meer van dit soort kreten zal ik altijd moeten blijven roepen.” Daarnaast blijft het een belangrijke taak om collega’s af te remmen. “Dan moet ik weer zeggen: ‘Waarom loop je met die zware banden te leuren?’, waarna we samen gaan kijken naar oplossingen en hulpmiddelen. Want zo voorkom je vervelende blessures. Dat is preventief denken.” Gelukkig zijn er ook mensen die het nut van de maatregelen inzien en zijn werk waarderen. Aan de andere kant zijn er genoeg die het allemaal als lastig zien. “Dat zul je altijd hebben. Maar mijn ideaal is dat ik het bedrijf samen met iedereen veiliger maak. Zo wil ik in die rol groeien. Ik wil een van de jongens zijn, niet het politieagentje. Dat gaat met horten en stoten, maar dat is wel het doel. Ik ben ook gewoon een collega, niet meer en niet minder.”

arbo 8 | 2021

036-037_ARB08_ART02.indd 37

21-09-21 09:46

A E ON

Onderhoudswerk moet in I E en erkne er die e een he ru k een dekse van een goed gaan en in o ee geen ins ru ie en e aa ver kri g een inke boe e

eks

adbou van

enger naar beneden robeer e du en Da kan nie e den van he ongeva bi de ns e ie De erkge

eze

n de productiehal van een recyclingbedrijf staat een menger opgesteld. De menger bestaat uit een grote ronde constructie met daarin een roerwerk. Op deze constructie zit een stalen deksel dat met bouten en moeren rondom gemonteerd is. De menger bevindt zich op ongeveer twee meter hoogte. Aan één kant van de menger is een bordes gemonteerd zodat een operator de menger kan vullen en monsters kan nemen. Op een dag is het deksel van de menger gedemonteerd en in de werkplaats gereviseerd. Hierna moet het deksel teruggeplaatst worden. Daar waar het bordes is, maakt de monteur gebruik van dit bordes om de bouten en moeren terug te plaatsen. Aan de andere kant wordt gebruikgemaakt van een ladder. Tijdens het monteren blijkt dat het deksel, vermoedelijk door laswerkzaamheden, enigszins is kromgetrokken. De monteur krijgt de moeren niet op de bouten omdat deze niet volledig door de flens steken. Hij vraagt een collega om het deksel wat naar beneden te duwen met een hef-

truck. Omdat de vorken van de heftruck zich precies boven een gat bevinden waar een bout in moet, verplaatst de heftruckchauﬀeur de heftruck een stukje. Op dat moment schiet een vork van de heftruck een stukje naar beneden door de spanning die is opgebouwd vanwege het naar beneden drukken van het deksel. De vinger van de monteur die op de ladder staat, raakt bekneld tussen de flens van de menger en de vork van de heftruck. Hierdoor wordt een stukje van zijn vinger geamputeerd. Pas na tien dagen wordt het ongeval bij de Inspectie SZW gemeld. De inspecteur stelt een onderzoek in en kan aan de hand van getuigenverklaringen en onderzoek ter plaatse het ongeval reconstrueren.

Oorzaken en lessen

Uit het onderzoek bleek dat het deksel jaarlijks werd gereviseerd. Maar in de risico-inventarisatie- en -evaluatie waren de bijbehorende risico’s niet opgenomen. Ook was er geen instructie aan-

De on eur s ond o een adder voor erk aarbi hi ee handen nodig had en aarbi hi kra h oes ze en

wezig hoe de werknemers deze werkzaamheden moesten uitvoeren. Volgens het Arbeidsomstandighedenbesluit moeten montage- en demontagewerkzaamheden op een veilige manier worden uitgevoerd. Daar was hier geen sprake van. Ten eerste stond de monteur op een ladder, terwijl hij werkzaamheden uit moest voeren waar hij twee handen bij nodig had en waarbij hij kracht moest zetten. Een rolsteiger of een hoogwerker was voor deze werkzaamheden het geschikte arbeidsmiddel. Daarnaast werd een heftruck gebruikt om het deksel naar beneden te duwen. Hiervoor is ander montagegereedschap beschikbaar zoals klemmen of het gebruik van langere bouten. Ook had een controle van het deksel voor montage het naar beneden duwen kunnen voorkomen. Maar die maatregel was niet genomen.

Boeterapport

Een inspecteur stelt een boeterapport op vanwege overtreding van artikel 16, lid 10, van de Arbeidsomstandighedenwet, juncto artikel 7.5 en lid 5 van het Arbeidsomstandighedenbesluit. De tekst van dit artikel luidt: ‘Montage en demontage van een arbeidsmiddel vindt op veilige wijze plaats, met inachtneming van de eventuele aanwijzingen van de fabrikant.’ Het boetebedrag van €7.200 wordt door de boeteoplegger verhoogd met €300 vanwege het te laat melden van het ongeval.

8 arbo 8 | 2021

038-038_ARB08_ONG.indd 38

21-09-21 09:45

BEKIJK HET COMPLETE PROGRAMMA OP ARBO-ACADEMY.NL

Landelijk Arbocongres - Werkplek van de toekomst Ontdek hoe u duurzaam veilig en vitaal (samen)werkt. U krijgt inzicht in de trends en gevaren, de uitdagingen en nieuwe kansen van de werkplek van de toekomst. Ervaar wat inspirerend werkgeverschap inhoudt. Want u kunt uw medewerkers juist boeien en binden in tijden van verandering. Dit is uw kans om als arboprofessional in te spelen op veilig en gezond werken nu en in de toekomst.

Omgaan met gevaarlijke stoffen Leer hoe u de gevaren van stoffen kunt herkennen aan de hand van etikettering. En op welke wijze u kunt nagaan welke risico’s hieraan verbonden zijn. Hoor tijdens deze eendaagse opleiding welke stappen u moet zetten, zodat werknemers veilig en gezond kunnen werken met gevaarlijke stoffen. En kom te weten wat u moet doen bij meldingen van gezondheidsklachten of -ziekten die mogelijk in verband staan met blootstelling aan gevaarlijke stoffen.

Begeleiden en toetsen van dynamische RI&E Houd veilig en gezond werken levend binnen uw organisatie. Het werken met een dynamische RI&E vraagt voor iedere betrokkene een andere rol. Tijdens deze dag ontdekt u onder andere wat deze rollen zijn binnen uw bedrijf. Met deze opleiding verankert u de RI&E in uw organisatie, zodat de werknemers deze uiteindelijk zelf kunnen onderhouden.

Adviseren en grenzen stellen In de uitoefening van uw adviestaak neemt u de verantwoordelijkheid van een opdrachtgever al snel over. U neemt zo steeds meer ballast op uw schouders. In deze training leert u meer over de taken, positie en natuurlijke grenzen die behoren bij adviseren. Leer beter omgaan met werkdruk, lastige situaties en weerstanden en krijg tips en adviezen voor het creëren van meer draagvlak in uw organisatie.

3-daagse Praktijkopleiding preventiemedewerker Bent u (net) aangesteld als preventiemedewerker? Dat is een hele verantwoordelijkheid! Dit is uw kans om met de juiste kennis en vaardigheden nog beter te worden in uw functie. In drie dagen bent u een expert. U doet niet alleen alle noodzakelijke kennis op, maar gaat tegelijkertijd aan de slag met het oefenen van de vaardigheden die u nodig heeft.

14 OKTOBER 2021

€ 399 4 NOVEMBER 2021

€ 599 4 NOVEMBER 2021

€ 599 11 NOVEMBER 2021

€ 599 16 EN 25 NOVEMBER EN 2 DECEMBER 2021

€ 1499

Bekijk het complete programma op

ARBO-ACADEMY.NL 0314 Opleidingenpagina ARBO aug 2021.indd 1 002-044_ARB08_ADV.indd 39

13-07-2021 11:01 21-09-21 09:35

EDIA egels en rek Regels. Veel mensen hebben er een haat-liefdeverhouding mee. We hebben steeds complexere systemen opgetuigd voor het maken en bewaken van regels, die steeds minder ruimte bieden voor de noodzakelijke rek. Dit boek is voor al die professionals in (publieke) organisaties die door de vele administratie niet meer toekomen aan hun ‘echte’ werk. Het ontrafelt stap voor stap van welke regels je last hebt en laat je zien hoe je de rek in de regels vindt zonder het houvast dat ze bieden los te hoeven laten. Talloze praktijkvoorbeelden en eenvoudige opdrachten helpen je om zelf concrete stappen te zetten. Er is ook een kaartenset beschikbaar. Boukje Keijzer, De regels en de rek, Boom uitgevers Amsterdam, EAN 9789462763944

Dare to care eWorks lanceert de gratis DareToCare safety-app. Daarmee kunnen KAM- en HSE-manages real time informatie ophalen en versturen. De app heeft verschillende functies, zoals onbeperkt meldingen doen, vragen stellen en deze afhandelen; locatie- of afdelingsspecifieke pushmeldingen sturen; onbeperkt gebruikmaken van het generieke WPI-, LMRA- en coronaformulier; diverse gratis toolboxen; registratie van deelname aan fysieke toolboxmeetings; belangrijke documenten delen; en snel en overzichtelijk rapportages maken. Meer informatie op www.eworks.nl

euk In dit boekje zijn veertig columns gebundeld van een bedrijfsarts die ook lekker schrijven kan. Zijn kriebelz en krabbelz geven een aardig inkijkje in de praktijk van de bedrijfsgeneeskunde van alledag door zijn behoorlijk gekleurde bril. Dat levert leerzame, vermakelijke stukjes op waar je meteen een beeld bij krijgt. Auteur André Weel schuwt de ironie en het cynisme niet. Niet alleen hij krijgt soms jeuk van hoe het gaat, de inlevende lezer zal vast willen meekrabbelen. Jeuk! Kriebelz en krabbelz van een bedrijfsarts, André Weel, Uitgeverij Lucifer, ISBN 9789074965002

Onbevreesde organisatie Met dit boek zette zet Amy C. Edmondson het begrip psychologische veiligheid binnen organisaties en teams op de kaart. Ze baseerde het op twintig jaar diepgaand onderzoek. Het toont met vele overtuigende praktijkvoorbeelden en wetenschappelijke onderbouwing aan dat een bedrijf pas tot werkelijke vooruitgang komt als medewerkers zich vrij voelen om hun plannen en ideeën te bespreken en ook hun bedenkingen durven uiten. Amy C. Edmondson, De onbevreesde organisatie, uitgeverij Business Contact, EAN 9789047013280

Arbo in de praktijk Arbo in de praktijk is een kennisbank. Deze bevat een schat aan tools, adviezen, voorbeelden van (te voorkomen?) ongevallen en artikelen over veilig en gezond werken voor een succesvolle uitoefening van je arbotaken. Met juridische tips en analyses over de meest voorkomende kwesties. Met deze kennisbank vindt u zeker een snel, goed en betrouwbaar antwoord op al uw vragen. Geïnteresseerd? Bekijk de mogelijkheden voor een abonnement 0p www.arboindepraktijk.nl

40 arbo 8 | 2021

040-040_ARB08_MED.indd 40

21-09-21 09:45

rodu en eiligheid is persoonlijk

Koelgasdetectie

Een lockout/tagout-hangslot is vaak het laatste obstakel om het ongewenst inschakelen van een machine te voorkomen. Dat gebeurt om te zorgen dat er geen ongevallen gebeuren tijdens (onderhouds-) werkzaamheden. Zo’n ongeval is geen cijfer op een verzuimbord, er zijn mensen bij betrokken. Om dat te benadrukken heeft Brady Corporation PrintFace ontwikkeld: een volledig gepersonaliseerd hangslot, met de foto van een medewerker erop geprint. Naast het toevoegen van een foto zijn er nog andere personalisatiemogelijkheden, waaronder het toevoegen van een bedrijfslogo, serienummer, tekst, enzovoort. De SafeKey Lockout-hangsloten van Brady hebben een innovatief slotmechanisme met meer dan 100.000 mogelijke combinaties in complexe sleutelhiërarchieën, met meerdere lopers en centrale lopers. www.bradycorp.com

De Bacharach MGS-450 helpt bij het creëren van een eenvoudig systeem voor koelgasdetectie om uw mensen te beschermen tegen gevaarlijke gaslekken in besloten koelruimtes tot -40°C. Het apparaat voldoet eenvoudig en effectief aan de veiligheidscodes voor koeling (ASHRAE 15, NL 378, CSA-B52. De bijbehorende mobiele app stelt gebruikers in staat om via Bluetooth te communiceren met de gasdetector, wat de inbedrijfstelling en ook het onderhoud makkelijk maakt; er is geen speciaal gereedschap of training voor nodig. Met plug & play voor gekalibreerde sensormodules kunnen de sensoren snel en eenvoudig worden vervangen. Het apparaat heeft geïntegreerde hoorbare en visuele alarmen. Drie door de gebruiker te configureren relais (fout, laag en hoog alarm) kunnen worden gebruikt om externe bakens, ventilatie of andere tegenmaatregelen te activeren. www.catec.nl

Hoogvacu m afzuigs steem rook optimaal wordt afgezogen zonder het beschermgas hierbij aan te tasten en met behoud van de kwaliteit van de las. Zelfs als twee lassers tegelijk op één apparaat aan het werk zijn. www.kemper.eu

Niet zo lang geleden werden afzuigtoortsen vaak als onpraktisch beschouwd, maar dat beeld is sterk aan het veranderen. Op basis van overtuigende testervaringen heeft de Nederlandse fabrikant Aebi Schmidt Nederland B.V. zelfs gekozen voor een toortsgeïntegreerd hoogvacuüm afzuigsysteem van Kemper. Doel was om de ademluchtkwaliteit in de hal, die dicht tegen de grenswaarde zat, te verbeteren door de concentratie van gevaarlijke stoﬀen omlaag te brengen, vooral in de laswerkplaats. De beste oplossing gezien het groot aantal verschillende lasposities bleek directe afzuiging van de lasrook aan de bron, in combinatie met een halventilatiesysteem. Nu staan er 13 VacuFil 250 hoogvacuümsystemen voor 26 werkplekken voor de schoonst mogelijke lucht; opgehangen aan de muur, desgewenst ook als mobiele unit in te zetten. De toestellen zijn qua afzuigvermogen op de afzuigtoortsen afgestemd, zodat de lasai u

in or

041-041_ARB08_PRO.indd 41

a ie voor deze rubriek

g o o naar arbo vak

ediane n

arbo 8 | 2021 41

21-09-21 09:44

Binnenkort in Arbo

Trends in arbo

» 4 Kopstukken over veilig en gezond werken: trends en toekomstvisies

En verder » Het gat tussen papier en praktijk » De dood van de eigen regie » De Omgevingswet voor de arboprofessional » Nieuwe richtlijn PTSS » Werken met gevaarlijke stoffen (serie) » Inkopen van arboproducten en diensten

arbo

Deze aankondiging is onder voorbehoud

42 arbo 8 | 2021

042-042_ARB08_BIN.indd 42

21-09-21 09:44

uvex silv-Air premium Comfortabel ademen Optimale pasvorm. Optimale bescherming. Biedt ook bij langdurig gebruik een betrouwbare bescherming. De uvex silv-Air premium maskers zijn opgebouwd uit zacht filtermateriaal. Het masker is voorzien van een instelbare hoofdband, past zich uitstekend aan de gezichtsvorm aan en is bovendien verkrijgbaar in 2 verschillende maten. Dankzij het aangename comfort wordt het dragen van een masker veel gemakkelijker aanvaard.

Bescherming Het masker voldoet aan de aanvullende eisen van de dolomietstoftest en biedt altijd de beste ademhalingscapaciteit.

Afdichting Optimale afdichting wordt verkregen dankzij het ontwerp met 3 filtervlakken, de aanpasbare neusclip en de zachte afdichtlip aan de binnenzijde.

Ademcomfort Door het uitademventiel verlaagt de uitademweerstand en wordt warmte en vocht zeer snel afgevoerd. De individuele verpakking beschermt het masker tegen vervuiling voor gebruik.

Combineerbaarheid Dankzij het optimaal vormgegeven neusgedeelte kan het masker uitstekend worden gecombineerd met uvex veiligheidsbrillen.

uvex-safety.be | uvex-safety.nl

002-044_ARB08_ADV.indd 43

21-09-21 09:35

002-044_ARB08_ADV.indd 44

21-09-21 09:35

Vakblad Arbo - Nummer oktober 2021

Articles inside

Maak de juiste mix

Biomonitoring bij Exolum