BouwMachines januari 2018

26 JANUARI 2018 53 e JAARGANG NUMMER 1

Ondernemend in bouwmaterieel | www.bouwmachines.nl

32

12

48

20

TECHNIEK

BOUW MACHINES TEST

THEMA COMPACT MATERIEEL

SLOOP& RECYCLING

AUTOMATISCH 3D-FREZEN MET SMOOTHRIDE

VOLVO EWR150E: KORT ZWENKEN MAAR TOCH FLINK TILLEN

RUTTE GROEP VERGULD MET DUURZAME KRAMER E-WIELLADER

50-TONS LIEBHERR OP RECEPT EN TOCH AF FABRIEK

TKD SPECIAL 2018

ZORG DAT U GEZIEN WORDT! De mei-editie 2018 van BouwMachines staat in het teken van de TKD. Bereik uw doelgroep rondom de TKD door middel van de speciale FRPPXQLFDWLHSDNNHWWHQ GLH ZŬ YRRU X VDPHQJHVWHOG KHEEHQ

Ondernemend in bouwmaterieel | www.bouwmachines.nl

SPECIAL TECHNISCHE KONTAKT DAGEN • Dé Nederlandse vakbeurs voor professionals in het grondverzet, de recycling en aanverwante specialismen • Van donderdag 26 tot en met zaterdag 28 mei 2016 • Terrein Kievitsweg in Almere-Nobelhorst • 10 hectare buitenterrein, demobaan voor demonstraties • Kijken, vergelijken en proberen • BouwMachines blikt vooruit en is erbij!

9UDDJ YUŬ EOŬ YHQG LQIRUPDWLH RYHU GH PRJHOŬ NKHGHQ DDQ YLD ZZZ ERXZPDFKLQHV QO WNGVSHFLDO Direct meer informatie?

Neem contact op met uw accountmanager

Hans Hoogendoorn T: 088-584 07 28 M: 06-20 42 44 54 @: hanshoogendoorn@vakmedianet.nl

Nicole Messink T: 088-584 06 98 @: nicolemessink@vakmedianet.nl

COMMENTAAR

DOOSAN WIL RUST Met het vastleggen van Staad als importeur voor Midden-Nederland hoopt Doosan de rust in de markt te herstellen. Dat is geen overbodige luxe na het vele dimdammen van de afgelopen jaren.

De problemen zijn enkele jaren geleden begonnen toen Doosan in Nederland scherper wilde gaan concurreren. Het systeem met één importeur en diverse subdealers zou prijsopdrijvend werken, en daar wilde de Zuid-Koreaanse fabrikant vanaf. Het leidde tot een onoverbrugbaar verschil van inzicht en jarenlange rechtszaken met RoAd, tot dat moment de enige Doosanimporteur in ons land.

Inmiddels is de markt opnieuw verdeeld: Anema en Staad, voorheen subdealers van RoAd, hebben het importeurschap verworven. Zelf treden zij tevens op als dealer. Voor Zuid-Holland en een deel van de provincie Utrecht blijft ELM in Bleiswijk dealer-leverancier. ELM betrekt de machines via Staad.

Het geharrewar in de afgelopen jaren heeft links en rechts diepe wonden geslagen. Het duidelijkste voorbeeld daarvan is RoAd, dat dit voorjaar ophoudt te bestaan. De eigenaren zagen

geen uitweg meer toen met Doosan een zeer belangrijk deel van hun omzet, en daarmee de basis onder hun bedrijf, was weggevallen. Dat was, na bijna dertig jaar onafgebroken samenwerking met Doosan en daarvóór Daewoo, voor RoAd een bittere pil.

Ook Almat in het Gelderse Laren is gedupeerd.

Jarenlang was dit bedrijf Doosan-leverancier, als subdealer van RoAd. Na de breuk tussen Doosan en RoAd had Almat gedurende enkele maanden concreet zicht op het importeurschap voor Midden-Nederland. In het zicht van de finish brak Doosan de gesprekken hierover echter af, en gunde het bedrijf het importeurschap aan Staad. Almat staat volledig met lege handen, want ook het dealerschap is zij inmiddels kwijt.

Zeker is dat Doosan de onrust in de markt in belangrijke mate over zichzelf heeft afgeroepen.

Voor de fabrikant, en haar importeurs, valt te hopen dat dit zich niet al te zeer tegen haar gaat keren.

Boudewijn Warbroek Hoofdredacteur BouwMachines

CONTACT REDACTIE

VERKOOP

Hoofdredacteur

Redacteur

Advertentieverkoop

Boudewijn Warbroek

Cynthia Herweijer

Hans Hoogendoorn

088–5840756

088-5840659

088-5840728

boudewijnwarbroek@vakmedianet.nl

cynthiaherweijer@vakmedianet.nl

hanshoogendoorn@vakmedianet.nl

Persberichten kunt u inclusief fotomateriaal in hoge resolutie sturen naar redactiebouwmachines@vakmedianet.nl

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

3

BOUW MACHINES THEMA COMPACT MATERIEEL DEEL 10

32 VEILIG 3D-FREZEN MET SMOOTHRIDE Van Gelder gebruikte samen met Infra-Techniek een door Topcon ontwikkelde techniek om automatisch 3d te kunnen frezen.

Dat gebeurde op de 7 kilomerter lange N518 naar Marken.

40

De slooprobots van Brokk hakken zich in een kantoorpand op de Amsterdamse Zuidas etage na etage een weg naar beneden om twee nieuwe liftschachten aan te brengen.

12 COMPACT WORDT DE TREND

SLOOP& RECYCLING 20 PUINBREKEN MET LIEBHERR Van de Liebherr R946 die Van der Heijden in Nistelrode vorig jaar in gebruik nam, zul je niet snel een tweede exemplaar tegenkomen.

De 50-tons rupskraan is gebouwd volgens recept van de Brabantse aannemer in mobiel puinbreken. Ondanks de specifieke wensen rolde hij toch zรณ bij Liebherr uit de fabriek.

4

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

De afzet van de Volvo EWR150E - inmiddels ongeveer twee jaar in Nederland verkrijgbaar - is sterk gegroeid, ten koste van de EW140D. Short Radius blijkt in deze klasse dusdanig gewlld, dat Volvo de productie van de EW140D staakt. BouwMachines voelde de compacte semibinnendraaier aan de tand.

BOUW MACHINES TEST

IN DIT NUMMER 3 Commentaar

30 PINUP

6 Veel belangstelling voor open dag SOMA College

De compacte EWR150E van Volvo op het testterrein van praktijk- en vakcentrum IPC Groene Ruimte in Arnhem.

Zie ook de uitgebreide test vanaf pagina 12.

7 Vlieg met BouwMachines mee naar JCB 7 Column Lion Verhagen: slimmer leren 8 Machinistencafé op Relatiedagen Hardenberg 9 Agenda 11 Werk in uitvoering 24 Sloop & Recycling: Vermeulen sloopt St. Clara Ziekenhuis naast de Rotterdamse Kuip 27 Sloop & Recycling: ingestorte parkeergarage Eindhoven Airport gesloopt 28 Dealer Rogam pakt uit met Mercedes-programma 44 Thema Compact Materieel: meekijken bij een uiterst nauwkeurige klus in een compacte ruimte door Hijsen in het Nauw 48 Thema Compact Materieel: voor de Rutte Groep was de aanschaf van een vol-elektrische wiellader een logische stap 53 Eerste Sennebogen 613E draait bij Dematec Rail 54 Könst Machineverhuur breidt uit met Atlas 57 Machinist van de maand Gert Kroon 58 Volgende maand in BouwMachines

36 RUST AAN HET DOOSAN-FRONT Doosan hoopt zijn marktaandeel in Nederland de komende jaren verder te vergroten. De importeurs zijn Anema Arum en Staad. Beide bedrijven willen de eerdere discussies over dealerschappen snel achter zich laten. ‘We willen rust in de markt, daar hebben onze klanten ook behoefte aan.‘

OP DE COVER (ADVERTENTIE): 26 JANUARI 2018 53 e JAARGANG NUMMER 1

Ondernemend in bouwmaterieel | www.bouwmachines.nl

Na een bijzonder 2017 staat Doosan te trappelen om 2018 verder oranje te kleuren. Doel is het leveren van optimaal presterende machines die onze klanten helpen om succesvol te zijn.

Wilt u weten wat we voor u kunnen betekenen of gewoon kennismaken, kom dan op 6, 7 of 8 februari langs voor een kop koffie en een praatje tijdens de Infra Relatiedagen in Hardenberg, stand 715.

Graag tot ziens! www.anemabv.nl, www.staad-groep.nl 32

12

48

20

TECHNIEK

BOUW MACHINES TEST

THEMA COMPACT MATERIEEL

SLOOP& RECYCLING

AUTOMATISCH 3D-FREZEN MET SMOOTHRIDE

VOLVO EWR150E: KORT ZWENKEN MAAR TOCH FLINK TILLEN

RUTTE GROEP VERGULD MET DUURZAME KRAMER E-WIELLADER

50-TONS LIEBHERR OP RECEPT EN TOCH AF FABRIEK

Foto cover: Roos van der Sanden

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

5

UIT DE MARKT VEEL BELANGSTELLING VOOR OPEN DAG SOMA COLLEGE De jaarlijkse open dag van het SOMA College in Harderwijk mocht op zaterdag 13 januari weer op veel belangstelling rekenen. Potentiele leerlingen grepen de kans om een kijkje te nemen in de school en op de praktijkterreinen.

Het SOMA College biedt toekomstige leerlingen en andere belangstellenden met de jaarlijkse open dag de kans om een kijkje te nemen bij de machinisten- en monteursopleidingen. Tijdens de open dag waren niet alleen alle medewerkers, maar vooral ook veel

FOTO VAN DE MAAND WIN EEN JAARABONNEMENT Beusecom Grondverzet in Weert noemt zich dé specialist in het grote werk. De CAT 374D rupsgraafmachine en 980M wiellader van het bedrijf draaien hun uren in een steengroeve in Yvoir, België.

De foto is gemaakt door Jock Swinnen (19) uit Neer. Hij wint met zijn inzending een gratis jaarabonnement op BouwMachines.

‘In de steengroeve in Yvoir worden rotsblokken gebroken met een Metso LT125 kaakbreker’, laat Swinnen weten. ‘De CAT 374D laadt de rotsblokken in de breker. De 980M wiellader zorgt dat het gebroken materiaal via een transportband naar de fabriek gaat voor verdere verwerking.’

Wil jij ook kans maken op een gratis jaarabonnement op BouwMachines? Upload dan jouw mooiste foto van een bouwmachine in actie op de website. www.bouwmachines.nl/fotowedstrijd

6

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

enthousiaste leerlingen en personeelsleden van de school aanwezig. Op de praktijkterreinen buiten en in de practica binnen vertelden zij van alles over de opleidingen die het SOMA College aanbiedt.

Veel interesse was er voor het lokaal met simulatoren. Daar konden toekomstige monteurs en machinisten zelf proberen hoe het is om achter de hendels van zo’n grote machine te zitten.

Een recordaantal kandidaten maakten van de gelegenheid gebruik om zich tijdens de open dag aan te melden voor een opleiding.

Zo maken zij de meeste kans om aangenomen te worden. Het SOMA College hanteert namelijk de regel ‘wie het eerst komt, wie het eerst maalt’.

Het SOMA College is voortdurend bezig met het vernieuwen van het onderwijs. Zo wordt nu samengewerkt met de TU Twente en een grote kring van bedrijven. De nieuwste ontwikkelingen in het vakgebied worden verkend en waar mogelijk toegepast in het onderwijs.

COLUMN MAGNA TYRES START BANDENPRODUCTIE BIJ OBO BANDEN IN HARDENBERG

Lion Verhagen is directeur van de Vereniging Verticaal Transport, de

De Magna Tyre Group start met bandenproductie in de fabriek van OBO Banden in Hardenberg. In de Nederlandse fabriek gaat Magna onder meer banden voor dumpers en wielladers fabriceren.

Magna Tyres kan de productiecapaciteit van OBO Banden in Hardenberg goed gebruiken.

‘We hebben moeite om te voldoen aan de stijgende vraag naar onze banden. We hebben daarom stevig geïnvesteerd in de fabriek. Onze productiecapaciteit wordt hiermee fors groter’, zegt CEO van Magna Michiel de Ruijter.

Overigens is dit nog maar het begin, zegt De Ruijter, die aangeeft dat al nieuwe investeringen zijn gedaan om de capaciteit in de nabije toekomst nog verder te kunnen uitbreiden. Dat nu meer banden gemaakt kunnen worden, betekent immers dat er ook meer verkoopmogelijkheden zijn. Dus zal de vraag alleen maar sterker toenemen, verwacht de bandenfabrikant.

branchevereniging voor verticaaltransportbedrijven. l.verhagen@verticaaltransport.nl

SLIMMER LEREN Of het economisch verantwoord is om banden in een relatief duur productieland als Nederland te maken? Peter Schrijver, de general manager van OBO, zegt van wel. ‘Onze mate van efficiëntie, lage transportkosten en lage importheffingen maken het kosteneffectief. Hierdoor is het voor Magna zeker rendabel lokaal banden te produceren en te investeren in productiecapaciteit. Vanaf nu zijn de Magna MA02, M-Terrain en de AG24 leverbaar met het sigillum ‘Made in Holland.’ En daar zijn we heel trots op.’

VLIEG SAMEN MET BOUWMACHINES ALS EEN VIP NAAR DE JCB-FABRIEK IN ROCESTER Altijd al eens een fabriek van JCB willen bezoeken? Grijp dan nu je kans! BouwMachines mag namens de Engelse machinebouwer een onvergetelijke VIP-reis aanbieden.

In het voorjaar van 2018 vliegt de privéjet van JCB met zeven winnaars naar het hoofdkantoor van JCB in Rocester, Groot-Brittannië. De gelukkigen krijgen een exclusieve rondleiding door de fabriek en worden ge-

trakteerd op een heerlijke lunch. Om kans te maken op deze bijzondere dagreis, hoef je slechts enkele vragen te beantwoorden op de website van BouwMachines. Meedoen kan tot en met 31 maart 2018. De zeven winnaars van deze VIP-reis worden uiterlijk vrijdag 6 april bekend gemaakt. http://acties.bouwmachines.nl/vipreis-jcb-headquatersuk

Het gebeurt regelmatig, een cursus volgen enkel om een papiertje te krijgen.

Het verkrijgen van het papiertje wordt zo vaak belangrijker gemaakt dan de deskundigheid zelf. Recent nog kreeg ik een vraag van iemand die deskundig is op zijn vakgebied, maar toch naar een opleiding zocht die enigszins paste bij die deskundigheid. Met het te behalen papiertje zou hij dan kunnen aantonen dat hij vakbekwaam is. Binnen de traditionele opleidingen is maatwerk aanbieden, toegespitst op de kennis en kunde van de cursist, echter vaak duur.

De VVT onderzoekt momenteel hoe het aanbod aan opleidingen kan worden aangepast aan de behoefte, door dit meer af te stemmen op de werkprocessen. Hiervoor wil de VVT een methode ontwikkelen om kwalificatiedossiers op te stellen op basis van werkzaamheden die moeten kunnen worden verricht. De VVT is overigens niet de enige die hier onderzoek naar doet.

De uitkomst moet zijn dat het aantoonbaar maken van deskundigheid specifieker, of zoals je het ook kunt zeggen, meer modulair kan worden aangeboden.

Door het volgen van een selectie van modules kun je de deskundigheid verzamelen om een volledig beroep uit te kunnen oefenen. Dit systeem is geschikt te maken voor initiële opleiding, maar ook voor bijscholing en hercertificatie voor beroepen.

Het doel is werkend leren zodanig te kunnen organiseren dat werken en leren, maar ook werken en bijscholen en herscholen hand in hand gaan. De huidige communicatietechnieken maken het mogelijk om dit aantoonbaar te kunnen doen, en een onafhankelijke partij kan verklaren of het klopt. Zo doe je relevante deskundigheid op. En het maakt tevens een einde aan het volgen van een cursus waar je maar een gedeelte van nodig hebt.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

7

UIT DE MARKT VOLVO LANCEERT EIGEN RANGE STARRE DUMPERS Volvo Construction Equipment betreedt de markt met een eigen lijn starre dumpers. De range gaat bestaan uit vier modellen, beginnend met de 45-tons R45D. Het vlaggenschip wordt de 100-tons R100E. Introductie staat gepland voor het tweede kwartaal van 2018.

Medio 2014 nam Volvo CE de dumperdivisie van Terex voor 160 miljoen dollar over. Volvo werd voor dat bedrag eigenaar van de productiefaciliteit van Terex in het Schotse Motherwell. Met de overname streefde Volvo naar een sterkere positie in het segment voor off-highway trucks.

De lancering van een eigen range starre dumpers onder het Volvo merk betekent dat de productie van Terex Trucks starre dumpers op termijn ophoudt. In de fabriek in Motherwell zullen de Terex knikdumpers wel van de band blijven rollen.

VOLVO FMX 8X8 MET 44,5 TON GVW LEVERBAAR Volvo Trucks kan de Volvo FMX 8x8 met een GVW van 44,5 ton leveren. Door de asopstelling met een vooras en drie achterassen heeft het voertuig een uitstekende gewichtsverdeling, aldus Volvo Trucks. Dankzij de kruipversnellingen en de drie hydraulisch geveerde achterassen beschikt de truck over een goede terreinvaardigheid.

De Volvo FMX 8x8 C-Ride komt als 6x6 af fabriek waarna hij bij Terberg Techniek wordt omgebouwd tot een 8x8 met een 11,5-tons Sisu voorloopas. Deze as wordt net als de laatste as elektrisch-hydraulisch gestuurd.

De aangedreven vooras is bladgeveerd. De drie achterassen zijn hydraulisch geveerd en voorzien van waterpasdwarsregeling.

Het GVW van de Volvo FMX 8x8 is 44,5 ton.

Het netto laadvermogen bedraagt 25.600 kg.

‘De Volvo FMX 8x8 is een op de Nederlandse markt geoptimaliseerd concept. Door de tridem-asopstelling kunnen we een betere gewichtsverdeling realiseren. Bovendien bevordert deze asopstelling de wendbaarheid en beperkt deze de wringing in bochten. Dit zorgt voor uitstekende rijeigenschappen voor een truck die vaak over bouwterreinen met moeilijk toegankelijke ondergronden rijdt’, zegt Imre Lörinc, verantwoordelijk voor het construction segment bij Volvo Trucks Nederland.

Bijzonder is verder dat de Volvo FMX 8x8 geen conventionele tussenbak heeft, maar over een eenvoudige verdeelbak beschikt.

Dat kan doordat er gebruik gemaakt wordt van de I-Shift met kruipversnellingen met een overbrengingsverhouding van 32:1.

MACHINEHAL EN MACHINISTENCAFÉ OP INFRA RELATIEDAGEN HARDENBERG Op de komende editie van Infra Relatiedagen, op 6, 7 en 8 februari in Hardenberg, is een aparte hal ingericht als machinehal.

Hier zullen zoveel mogelijk machine- en materieelbedrijven staan. Bovendien herbergt hal 7 een heus machinistencafé, waar onder

het genot van een hapje en een drankje kan worden bijgepraat.

In hal 7 kunnen ook interactieve sessies worden bijgewoond in de kennisarena. De onderwerpen die worden behandeld sluiten aan op de thema’s duurzaamheid en veiligheid.

Komatsu-importeur BIA zal op beursdag 2 en 3 lezingen geven over intelligente machines.

Kennis- en adviescentrum Volandis verzorgt drie verschillende sessies, waarbij dag 3 in het teken staat van de DIA Innovation Award.

Inmiddels hebben meer dan 350 exposanten zich aangemeld voor de Infra Relatiedagen in Hardenberg.

Bezoekers kunnen online een e-ticket aanvragen met registratiecode 61800020142. evenementenhal.nl/infra-hb

8

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

UIT DE MARKT BMWT-KEUR EN SIGMACERT WEDERZIJDS ERKEND Een machine die in Nederland is gekeurd onder BMWT-Keur hoeft bij inzet in België niet langer opnieuw gekeurd te worden. Dat is de het gevolg van de wederzijdse erkenning van het Belgische SigmaCert en het Nederlandse BMWT-Keur van elkaars keuringen van werkmaterieel.

Dankzij de wederzijdse erkenning worden bedrijven die een machine afwisselend in België en Nederland inzetten, verlost van on-

nodige (extra) kosten en tijdverlies van keuring. De wederzijdse erkenning heeft betrekking op die machines die onder beide kwaliteitssystemen worden gekeurd. Het gaat dan om graafmachines, (wiel)laders, verreikers, betonpompen, heftrucks en tractiebatterijen.

In Nederland krijgen jaarlijks meer dan 280.000 machines een periodieke veiligheidskeuring volgens BMWT-Keur.

ALMERE THUISBASIS VOOR EUROPEES HOOFDKWARTIER VAN GEREORGANISEERD KOBELCO CME Kobelco Construction Machinery Europe en Kobelco Cranes Europe zijn met ingang van dit jaar samengevoegd. De nieuwe onderneming opereert vanuit Nederland. Het Europese hoofdkwartier krijgt Almere als thuisbasis en wordt verantwoordelijk voor verkoop en service van zowel graafmachines als kranen.

De reorganisatie is het gevolg van een consolidatie die in 2016 door moederbedrijf Kobelco Construction Machinery (KCM) wereldwijd in gang is gezet. KCM wil zo de efficiency verbeteren en de ontwikkeling van producten versterken.

AUTOMATISCHE CW-SNELWISSEL In de december-uitgave van BouwMachines vond u een artikel met daarin tien veelgestelde vragen (en antwoorden) over de automatische snelwissel. Eén van de vragen ging erover of er voor de CW-snelwissel een automatisch snelwisselsysteem beschikbaar is. Wij gaven aan van niet. Handelsonderne-

ming Rigter wijst ons erop dat er wel CW-systemen met automatische snelkoppeling verkrijgbaar zijn. Al zo’n zes jaar is er een CW-snelwissel met Riedlberger-koppeling op de markt. Deze wordt zowel in Duitsland als in ons land verkocht.

De meest recente agenda staat op www.bouwmachines.nl 6 - 8 februari Infra Relatiedagen Evenementenhal Hardenberg www.evenementenhal.nl 9 – 10 februari ROGAM bouwvoertuigdagen Bergweg Zuid 102, Bergschenhoek www.rogam.nl 23 - 28 april Intermat Parijs Nord Villepinte paris-en.intermatconstruction.com 23 - 28 april World of Concrete Parijs Nord Villepinte www.worldofconcrete.com 31 mei – 2 juni TKD 2018 Nobelhorst, Almere www.tkd.nl 6 – 8 september Intermat Asean Bangkok, Thailand asean.intermatconstruction.com

www.rigterhandelsonderneming.nl

WATERLAND TRADING OVERGENOMEN DOOR TADANO Tadano is sinds 2 januari van dit jaar de nieuwe eigenaar van de Nederlandse en Belgische distributeur Waterland Trading. De overgenomen ondernemingen gaan verder onder de naam Tadano Nederland en Tadano Belgium, als dochterbedrijven van Tadano Faun.

Waterland Trading is in 1990 opgericht door Peter Bleyenberg en werd in 1998 de exclusieve distributeur van Tadano. In 2003 verkreeg Waterland Trading het dealerschap voor België. Het team bestaat tegenwoordig uit 25 medewerkers die Tadano kranen en

AGENDA

6 – 8 september Concrete Asia Bangkok, Thailand concrete-asia.com 8 – 9 september Demodays Sodewa Site, Braine L’Alleud (B) www.demodays2018.be 2019

onderdelen verkopen en onderhouden op de Nederlandse en Belgische markt.

Tadano kondigt gelijktijdig met de overname aan de activiteiten op zowel de Nederlandse als Belgische markt te willen uitbreiden. Het Japans-Duitse merk bouwt mobiele kranen van 40 tot 600 ton.

8 – 14 april Bauma Messe München www.bauma.com Voor opname van uw evenementen in de rubriek Agenda kunt u een bericht zenden aan: redactiebouwmachines@ vakmedianet.nl.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

9

SERVICE

PARIJS

23 T/M 28 APRIL 2018 INTERNATIONALE VAKBEURS VOOR BOUWMATERIEEL EN INFRASTRUCTUUR

ONTWIKKELING

VERKOOP

HUUR

BOUW MEE AAN DE TOEKOMST

VRAAG NU UW GRATIS TOEGANGSBADGE AAN OP PARIS.INTERMATCONSTRUCTION.COM BLOG

CODE:

PROMONDL

#intermatparis

TEGELIJKERTIJD MET DE BEURS

Kruisbaak 25 2165 AJ Lisserbroek +31 (0)88 - 20 20 600 info@dehaco.nl www.dehaco.nl

PROMOSALONS NEDERLAND Tolstraat 127 - 1074 VJ Amsterdam T. 020 4620020 E. info@promosalons.nl

WERK IN UITVOERING

ZIE OOK DE VIDEO VAN DIT WERK OP WWW.BOUWMACHINES.NL/VIDEO

TROTS OP DE RUPSKRANEN

Allereerst wil ik alle lezers een goed en gezond 2018 toewensen. Dat het maar een mooi jaar mag worden.

In december zijn we in opdracht van de gemeente Pijnacker-Nootdorp bezig geweest met de inrichting van de Boezemzoom. Hierbij ging het erom een graslandschap achter de dijk van de Boezem in te richten tot een groengebied. Dit groengebied bestaat nu uit een waterpartij met daaromheen paden voor voetgangers.

Het gebied is niet alleen bedoeld om te recreëren. De ruimte waar de waterpartij is aangelegd, gaat in de toekomst tevens dienst doen als waterberging voor het omliggende gebied. Tijdens het werk werd de Boezemzoom voorzien van een hondenstrand en een vlonderpad van 165 meter lang en 1,5 meter breed. Met het oog op duurzaamheid en levensduur is gebruikgemaakt van Accoya-hout.

Voor het realiseren van dit mooie project is 23.100 kubieke meter grond ontgraven. Maar liefst 90 procent hiervan lag onder grondwaterniveau. Bij het ontgraven ging het om 7.500 kubieke meter zwarte grond, en 15.600 kubieke meter klei. De grond en klei zijn afgevoerd naar door de opdrachtgever aangegeven depots.

Olivier van Det (1981) is machinist op een Hitachi 140W-5. Daarnaast is hij fotograaf. Speciaal voor BouwMachines selecteert hij elke maand een van de foto’s die hij maakte en vertelt hij het verhaal erachter.

Het project is in een aantal weken gemaakt, en was vóór de kerst klaar. Alles is gerealiseerd met de inzet van onze eigen rupskranen.

Alle kranen zijn voorzien van gps, behalve de rupskraan die op het depot stond. Mooi om te zien hoe het bedrijf meegaat met de tijd.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

11

COMPACTE V BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Volvo EWR150E De afzet van de EWR150E is sterk gegroeid, ten koste van de EW140D. Short Radius blijkt in deze klasse dusdanig gewild, dat Volvo de productie van de EW140D staakt.

EELKUNNER

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

TEST

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

Boven: geen verrassingen in de cabine voor de Volvo-kenner. De EWR is geen vinnige machine, maar er zit toch productie in. Af fabriek is de EWR volledig voorbereid op een Steelwrist-draaikantelstuk dat je via de CAN-bus kunt aansturen.

Links: de onderwagen als geheel is identiek aan die van de EW160E, zo blijkt ook uit de specificaties. Die gaat al even mee en is ook nog eens overbemeten voor de lichtere EWR150E. Een goede basis.

Rechts: rechtsachter de Bosch-Rexroth pomp. Dezelfde als in de EW160E, maar dan anders afgeregeld. Hier kun je ook het hydrauliekoliepeil aflezen en zijn het brandstof- en motoroliefilter te vinden.

D

e Volvo EWR150E is nu zo’n twee jaar in Nederland verkrijgbaar en heeft de weg geplaveid voor de EWR170E die nu op de markt komt. De een noemt hem compact, de ander semi-binnendraaier. Weer anderen, waaronder Volvo zelf, houden het op Short Radius.

Hoe je het beestje ook noemt, alles draait om dezelfde korte zwenkradius van 1,72 meter. De 3.600 kilo ballast zwaait slechts marginaal over, en dat maakt de machine zeer compact, terwijl hij toch over dezelfde heftabellen beschikt als een 140D. Volvo ziet in Nederland, maar ook Duitsland een grote trend richting deze compacte machines. Je kunt er makkelijker mee werken binnen een baanvak of op krappe projecten in de stad.

Als we de EWR150E bot moeten samenvatten, dan bestaat die uit de onderwagen van de EW160E, de gieken van een

14

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

EW140 en een te heet gewassen EW-bovenwagen met een viercilinder onder de kap. Uiteraard ligt het iets genuanceerder. Over de onderwagen is niets gelogen. Die komt 1-op-1 van de conventionele EW160E, die op zijn beurt weer stamt van de D-generatie. Die heeft zich intussen wel bewezen dus.

Standaard is een kist aan het chassis gebout, optie is een lade waar je 120 kilo in kunt stouwen. Handig: je kunt er nĂŠt je eigen hijsketting in laten zakken met de eigen giek.

Motor blijft achterin In tegenstelling tot sommige andere fabrikanten kiest Volvo ervoor om de motor achterin te houden en niet opzij te plaatsen. Hiermee behoudt Volvo goed zicht naar rechts en hoeft niet alles op de schop. Concessie is een iets mindere bereikbaarheid van sommige onderdelen, vooral een kwestie die speelt bij groter onderhoud. Daarentegen zijn zaken als

Omgerekend per ton machinegewicht is de compacte EWR per saldo iets productiever dan zijn grote broer

Links: links achter de cabine is een opstap ingebouwd. Hier tref je ook de accu’s, en dat is nieuw. Via een smal bordes is de motor prima bereikbaar. Die voldoet aan de Stage IV-eisen middels uitlaatgasrecirculatie, roetfilter, en een SCR-katalysator.

Boven: Volvo won vooral ruimte door het hele motorcompartiment dichter op de giek te bouwen. De opzet is niet echt gewijzigd.

Links: de EWR150E is echt compact en doet in prestaties weinig concessies.

In verhouding tot zijn gewicht verzet de EWR zelf een paar procent meer dan de EW160E, die we in 2015 in onze test hadden.

Rechts: Volvo koos bewust niet voor een motor aan de zijkant, om hier het zicht vrij te houden. Dat is goed gelukt. Ondanks de beperkte ruimte is je uitzicht over rechts prima in het verkeer.

AdBlue en brandstoftank gemakkelijk af te bouwen. In het dagelijkse onderhoud zijn gewoon alle filters vanaf de grond bereikbaar.

Om toch alles, inclusief koelers, achterin te krijgen, heeft Volvo vooral ruimte gewonnen tussen motorcompartiment en giek. Die zitten dichter bij elkaar. De tanks (hydrauliek, AdBlue, brandstof) zitten aan de rechterzijde. De accu’s verhuisden naar links. Links achter de cabine is een opstap gecreëerd waarmee je op een bordes komt, waarvandaan je de motorkap kunt openen. De koelvloeistof bijvullen doe je ook hier. Het ventielenblok is tegen een wand tussen motor en cabine gebouwd.

tig. Technisch complex is Volvo’s cq Deutz’ keuze voor de emissietechniek. Naast een SCR-katalysator (AdBlue) wordt er namelijk uitlaatgas gekoeld, maar slechts deels gerecirculeerd, en is er een roetfilter. Er zijn andere merken in de markt die deze normen halen met alléén SCR. Roetfilters hebben los van het merk bovendien geen beste reputatie. Weerwoord van Volvo is dat ze met háár keuze juist alweer bijna klaar is voor de Stage V-eisen, dat het AdBlueverbruik laag is, en dat de motor minder warmteontwikkeling kent. Roetfilters waren in het verleden inderdaad soms problematisch, maar Volvo zegt veel geleerd te hebben in de D-serie. Op de huidige E-serie zou de techniek fors zijn verbeterd. Eens in de 500 uur regenereren is voldoende.

Complexe uitlaatgastechniek Onder de kap ligt een vierliter, viercilinder motor met zo’n 140 pk. Die presteert prima, op lage toeren, en is lekker rus-

Kalm draaien De hoofdpomp is dezelfde als op de EW160E, Bosch Rexroth BouwMachines 1 > 26 januari 2018

15

TEST dus, maar dan anders afgesteld. Deze pomp heeft een groot regelbereik en is nu, uiteraard, afgestemd op het koppel en vermogen van de viercilinder. De werkdruk gaat terug van 370 naar 360 bar, maar de pomp levert in de EWR meer liters bij minder toeren. Standaard draait de motor 1.500 toeren. Je draait dan weliswaar in Eco-modus, maar die is dusdanig dat je hierin praktisch alle werk kunt doen.

Ook bij serieus vrachtwagens laden mis je niets bij de EWR, op wat meer motorgeluid na dan. Ondanks dat alles kort op elkaar is gebouwd, merk je daar qua geluidsniveau in de cabine weinig van. Op 1.500 toeren levert de viercilindermotor zijn maximale koppel en is het prima en vooral erg rustig werken. Zoals de EWR klinkt, zo voelt hij ook aan. Ontspannen, rustig, soepel. Het is geen vinnige of supersnelle machine.

Prestaties Hoewel de EWR soepel, misschien zelfs iets bedeesd aanvoelt, zit er toch ook wel productie in. Meten is weten. De Volvo verzet tijdens de sleuvenproef slechts 4 kuub minder per uur dan de toch fors zwaardere EW160E die we in 2015 in deze test hadden. Anders gezegd: de EWR150E verzet slechts 1 procent minder per uur, terwijl die in geteste uitvoering toch een ton lichter is dan de conventionele EW160E. Omgerekend per ton machinegewicht is de compacte EWR per saldo dus iets productiever dan zijn grote broer. Ook bij het laden van de vrachtwagen houdt de EWR zich keurig staande. Verder is de EWR compleet, als je tenminste voor de juiste opties kiest. Voor 18 uitrustingsstukken kun je dan zowel de druk (optie) als de liters instellen en opslaan. Als ma-

chinist kun je die drukken zelf in stappen van 10 bar verzetten. Ook kun je de functie enkelwerkend of dubbelwerkend zetten. Bij de proportioneel te bedienen functies kun je de agressiviteit instellen via een response-modus. De rotatiefunctie is in liters instelbaar (drie standen). En de omschakeling bak-grijperfunctie (optie) is nu voortaan elektrisch vanuit de cabine te doen.

Geen elektrische servo Nog even over de giek gesproken: bij de test van de EW160E mopperden we al een beetje op de afwerking van, en vooral het veelvoud aan, slangen op de giek. Volvo werkt nu aan een verbeterde slangrouting op de lepelsteel van deze EWR. In de loop van dit jaar wordt dat doorgevoerd. Je kunt op deze

TECHNISCHE GEGEVENS Motor

Hydraulisch systeem

Geluid

Merk en type Volvo/Deutz, D4J Emissieklasse Stage IV, met gekoelde EGR, DPF (roetfilter) en SCR (AdBlue) Cilinders/inhoud 4/4,0 liter Max. vermogen 105kW/143 pk bij toeren 2.000 Max. koppel 605 Nm bij toeren 1.500 Koeling vloeistof Plaatsing motor dwars achterin

Lastafhankelijk hydraulisch systeem met verstelbare pomp: 275 liter/min; werkdruk 36 Mpa. Zwenkmechanisme wordt aangedreven middels onderhoudsvrije radiaalplunjermotor. Max 9 omw./min. Zwenkkoppel 50,4 kNm.

LwA / LpA

Aandrijving

Afmetingen en gewichten

Elektronisch geregelde rijaandrijving met tweetraps Powershift transmissie met kruipsnelheid. Rijsnelheden terrein 5,0/8,5 km/ uur. Rijsnelheden weg: 20/30/35 km/uur.

Kruipversnelling: 3 km/uur. Trekkracht 111 kN, Banden: Alliance 650/45R22.5

Gewicht 16.050 kg Wielbasis 2.600 mm Breedte 1.940 mm Vrije hoogte onder contragewicht 1.260 mm Bodemvrijheid 340 mm Hoogte bij weggebruik 3.080 mm, gemeten met tweedelige boom en 2.45 knikarm

16

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

100 / 71

Inhoud reservoirs Brandstoftank AdBlue Hydraulisch systeem Motorolie

200 liter 25 liter 230 liter 16 liter

Elektrisch systeem 24 V, dynamo 120A, startmotor 5,5 kW, twee 12 V accu’s van elk 100 Ah.

Vrachtwagen laden: 14,88 ton in 73 s = 733,8 ton/h = 43,68 ton/h per ton machinegewicht

Load & carry over 2x 50 m: 42,86 m3 in 357 s = 432,20 m3/h = 25,72 kuub/h per ton machinegewicht

Prijs Op aanvraag Informatie smt.network/benelux

EWR150 een vaste giek krijgen, maar vrijwel iedereen kiest de verstelgiek zoals getest. Deze heeft een 4,70 meter hoofdarm en 2,45 meter lepelsteel.

De testmachine is voorzien van een symmetrische Steelwristsnelwissel. Volvo heeft een belang in Steelwrist en biedt als optie ook SVAB L8-sticks voor de geïntegreerde bediening van het draaikantelstuk. Die is dan volledig via de CAN-bus aangestuurd.

De EWR heeft geen elektrische servobediening. Automatische graaffuncties zijn dus nog echt een brug te ver, maar Volvo werkt aan een tussenoplossing in de vorm van DigAssist GPS. Dit wordt in Nederland nog niet vermarkt, maar het is in de basis een Android-tablet (CoPilot). CoPilot werkt 2D en je kunt het upgraden naar 3D ‘In Field design’ (zelf in het werk 3D-tekeningen maken).

Ook kun je een app installeren van Topcon of Trimble, die gebruikmaken van de sensoren op de machine. Enkel in het geval van Trimble moet er een hardware component worden bijgeplaatst. Net als bij twee andere fabrikanten verwachten wij dat Volvo dit systeem op termijn koppelt aan elektronische bediening, met bijbehorende nieuwe mogelijkheden, zoals automatische graaffuncties.

Vrij zicht naar rechts Een automatische graafrem is net zoals op andere modellen als optie te leveren. In stilstand zet de machine zichzelf automatisch actief op de rem en activeert tegelijk ook de asblokkering. Automatische centrale smering is af fabriek (SKF/Vogel) of via SMT (Groeneveld) leverbaar. Ook met de vetspuit zijn de smeerpunten goed bereikbaar. Een andere optie is BSS: Volvo’s Boom Suspension System. Ook wel bekend als lastcompensator, te herkennen aan twee stikstofaccumulatoren op de hefcilinders. Het systeem werkt na inschakelen rijsnelheidsafhankelijk, boven 5 kilometer per uur. Omdat Volvo het systeem tussen slangbreukventiel en cilinder inbouwt, is er geen drukval bij het inschakelen van BSS. Dat is wel zo veilig.

Over veiligheid gesproken. Het is Volvo ook gelukt om ondanks de compacte bouwwijze het zicht naar rechts volledig vrij te houden. Tijdens het verplaatsen over de weg is direct

Met speciale dank aan: - Praktijk- en vakcentrum IPC Groene Ruimte in Arnhem (www.ipcgroen. nl) voor het beschikbaar stellen van de testlocatie - Putman Groep in Westervoort (www.putmangroep.com) voor het kippertransport tijdens de testmetingen - SMT voor het beschikbaar stellen van de machine

zicht wel zo prettig. Een camera rechts is standaard. Ga je voor maximaal, dan is een 360-graden-camerasysteem te krijgen zoals ook bij andere merken. Ook deze camerabeelden zijn op de vaste terminal te zien. Een extra scherm is in principe dus niet nodig.

Zonder concessies De EWR150E is alweer zo’n twee jaar op de markt en is een dusdanig succes, dat de vraag naar de conventionele EW140D fors is gezakt. Dit type zal daarom binnen afzienbare tijd uit productie gaan en geen opvolger meer krijgen. Had je dit bij de introductie van de EWR voorspeld, dan was je waarschijnlijk voor gek verklaard. Niet in de laatste plaats door Volvo zelf.

Zo is het terugkijkend toch nog snel gegaan met de opmars en acceptatie van deze compacte 15-tonner. Niet gek, want binnen het formaat van een conventionele 12-tonner heb je met de EWR150E een machine die véél meer mans is. Natuurlijk, het investeringsplaatje is ook anders. Maar de EWR is dan ook een machine die veel breder inzetbaar is. Immers, uit deze test blijkt dat hij qua sleuven graven niet onderdoet voor zijn grote broer EW160E. De kracht van de EWR150E: hij is als volwaardige 15-tonner de markt op te sturen, maar kan zich ook prima redden op krappe locaties of kleine klussen. Zoals uit de test blijkt, is de EWR een compacte machine zonder échte concessies. www.volvoce.com

Meer tests vindt u op www.bouwmachines.nl/test

PRESTATIES VOLVO EWR150E Eerder getest in

Vrachtwagen laden

Graafproef

Bouwmachines: Doosan DX165W-5 Liebherr A918 Compact

SCORE:

43,68

Ton per uur per ton machinegewicht

SCORE:

25,72

Ton per uur per ton machinegewicht

De tests van Bouwmachines vinden plaats op basis van dezelfde proeven, onder vergelijkbare omstandigheden, maar op verschillende locaties. Bij onderlinge vergelijking van de testresultaten dient rekening te worden gehouden met geringe afwijking van deze condities.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

17

INFRA

6, 7 februar& 8 i 2018 E veneme nte Harden nhal berg

Kom naar het platform voor de grond-, weg en waterbouw Ontmoet 18.000 infraprofessionals in een gemoedelijke sfeer Bekijk het inspirerende aanbod van zo’n 350 exposanten uit de grond-, weg- en waterbouwbranche Blijf op de hoogte van de laatste innovaties en trends in de branche

Meer informatie: evenementenhal.nl/infra Registreer u nu online voor e-tickets via: evenementenhal.n;/infra-hb Uw registratiecode is: 61800116

Veiligheids Zakboekje 2018 Uw gids naar veilig werken In de bouw gebeuren nog altijd veel ongelukken. Heeft u te maken met het beoordelen van (on)veilige situaties op de werkvloer? Met het Veiligheids Zakboekje heeft u een handig hulpmiddel, waarmee u eenvoudig (on)gevaarlijke situaties beoordeelt.

In het boek komt aan de orde: t Persoonlijke bescherming t Werken op hoogte t De werkplek t Gereedschap en machines t Werkzaamheden t Transport t Regels en instructies Met behulp van honderden tips, voorschriften en checklist voor bijna alle werksituaties verhoogt u het niveau van veilig werken.

Meer informatie of bestellen? www.vakmedianetshop.nl/veiligheidszakboekje

Nieuwe editie is verschenen

SLOOP&RECYCLING Ondernemend in bouwmaterieel | www.bouwmachines.nl

20 DE 50-TONS LIEBHERR RUPSKRAAN DIE

24 VERMEULEN SLOOPT HET ICONISCHE

VAN DER HEIJDEN SPECIAAL LIET SAMEN-

ST. CLARA ZIEKENHUIS IN ROTTERDAM-ZUID.

STELLEN, ROLDE TOCH ZO UIT DE FABRIEK.

EEN GEVECHT TEGEN ASBEST EN STOF. BouwMachines 1 > 26 januari 2018

19

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

Unieke Liebherr R946 nieuwste aanwinst van Van der Heijden

SPECIAALBOUW AF FABRIEK Van de Liebherr R946 die Van der Heijden in Nistelrode vorig jaar in gebruik nam, zul je niet snel een tweede exemplaar tegenkomen. De 50-tons rupskraan is gebouwd volgens recept van de Brabantse aannemer in mobiel puinbreken. Ondanks de specifieke wensen rolde hij toch zĂł bij Liebherr uit de fabriek. Bij dag zijn het vooral de verhoogde draaikrans en de forse giek die in het oog springen, maar in de vroege ochtend is het de verlichting die de aandacht trekt.

20

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

SLOOP& RECYCLING Links: de draaikransverhoging in beeld. De onderwagen staat verder op iets versmald spoor, om binnen de totale breedte van 3,5 meter te blijven.

Linksonder: Van der Heijden heeft twee teams op pad, met telkens een breker, zeef en een wiellader. Merkgebonden is het bedrijf niet. Naast deze Volvo L120G is er een Komatsu WA500 in bedrijf.

Onder: iets meer ruimte tussen onder- en bovenwagen beperkt het risico op beschadiging wanneer de rupsen onverhoopt een stuk betonijzer oprapen. Ook geeft het extra overzicht. De machine meet 3,60 meter cabinehoogte, zodat hij probleemloos op een dieplader past.

D

e grootste rupskraan uit het machinepark is voor elke kleinere aannemer met een machinehart wel iets méér dan gewoon een investering in een stuk ijzer. Dat dit bij Van der Heijden ook het geval is, behoeft weinig uitleg. Het is de machine gewoon aan te zien. Extra verlichting links en rechts, contourlampen, getinte cabinebeglazing en een forse lichtbak bovenop het contragewicht, waarop prominent de bedrijfsnaam pronkt. En ondanks al wat draaiuren tussen het puin staat de machine er nog krasvrij bij.

Mede-eigenaar en tevens machinist Tijn van der Heijden is trots op de dikke Liebherr, maar tegelijk nuchter. ‘We hebben hem pas net. De Liebherr moet zich écht nog bewijzen, ik ga ‘m niet de hemel in prijzen nu.’

Gezien de donkere omstandigheden is de verlichting een niet te vermijden gespreksonderwep. Tijn: ‘Die extra lampen hebben we eigenlijk op alle machines. Per uur of per ton verdien je er geen cent meer mee, maar wij vinden dat gewoon mooi.’ Van der Heijden merkt uit de reacties die hij krijgt dat de

nieuwe rups wel iets teweegbrengt. ‘Je kunt het mooi vinden of je hebt er helemaal niks mee, maar hoe dan ook; er wordt veel gepraat over de nieuwe kraan. En dat is altijd reclame.’

Niet merkgebonden Als we het machinepark bekijken, dan blijkt Van der Heijden niet merkgebonden. Er draaiden in het verleden diverse merken rupskranen, nu zijn er naast de nieuwe Liebherr nog twee Hyundais (520 en 380). Er zijn twee brekers in bedrijf, per breker neemt Van der Heijden ook een eigen wiellader mee om de granulaat op depot te zetten.

Dat is een Komatsu WA500 of een Volvo L120G. Toen het bedrijf voor aanschaf van de nieuwe rupskraan stond, lagen dus alle opties open. Van der Heijden had voor zichzelf wel heel duidelijke technische eisen én wilde dat die af fabriek doorgevoerd zouden worden.

Dat een machine zonder ombouwen af fabriek geleverd wordt is niet alleen praktisch.

Van der Heijden hechtte hier ook waarde

aan, zodat hij één aanspreekpunt heeft bij de machine. Van der Heijden: ‘Niets ten nadele van anderen. Maar als je de giek zelf laat verlengen en na enkele jaren gaat de draaikrans stuk, dan heb je toch te maken met twee partijen. Want ligt het dan aan de draaikrans of aan het werken met de langere giek?’ Van der Heijden wilde deze discussie graag voor zijn. Hij verduidelijkt: ‘Als iets compleet af fabriek geleverd wordt, dan weet je gewoon zeker dat alle componenten precies op elkaar afgestemd en berekend zijn.’ De machine die Van der Heijden voor ogen had, bleek alleen Liebherr af fabriek te kunnen leveren. Komt bij dat de ondernemers geen slechte ervaringen hadden met een eerdere Liebherr R954.

Die kocht het bedrijf eerder gebruikt uit de handel aan, en werd in 2012 weer verkocht.

Lange giek en lepelsteel Voor maximaal bereik koos Van der Heijden voor een 6,80 m monoboom in combinatie met een 3,90 m lepelsteel. Als tegenwicht monteerde Liebherr een ballastblok van 12 ton. Om vervolgens alle krachten op te BouwMachines 1 > 26 januari 2018

21

SLOOP& RECYCLING

Boven: grote schollen beton verdwijnen in de breker. Die Van der Heijden zelf bouwde.

Rechtsboven: het bereik van de R946 is fors met z’n lange giek en lepelsteel, die door Liebherr volledig af fabriek zo werden geleverd.

Rechts: in het donker is de nieuwste aanwinst een bezienswaardigheid, en on-

vangen, staat de machine op de onderwagen en draaikrans van een R954. Deze onderwagen wilde Van der Heijden op maximaal 3,50 meter buitenkant rups hebben. ‘Omdat we minimaal eens per week op transport moeten, wilden we binnen die grens blijven. Anders maak je het jezelf onnodig lastig.’ De onderwagen is mechanisch verstelbaar in breedte en werd door Wynmalen Hausmann iets smaller gezet. Laatste wens was een verhoogde draaikrans. Omdat de bovenwagen 35 à 40 centimeter hoger staat, levert dat een beter overzicht op. Toch was behoud van de machine een minstens zo belangrijke reden.

Van der Heijden: ‘Nu raakt de bovenwagen minder snel beschadigd, mochten de rupsen ijzer oprapen met nog wat beton eraan.’

derwerp van gesprek.

ONDERSCHEIDEN MET EIGEN BREKERS De geschiedenis van Van der Heijden gaat al even terug. Vanuit de ouderlijke boerderij startte opa Martien met één graafmachine. Toen zijn zoons Toon en Jan erbij kwamen, werd gestart met sloopwerk en grindhandel.

Een lang verhaal kort: in 1997 bouwde Toon zijn eigen puinbreker en zeef, omdat hij hierin toekomst zag. Intussen is dit het specialisme van het bedrijf, waarin ook de derde generatie nu mede aan het roer staat. Naast Tijn is dat ook zijn zus Eefje.

Tijn blikt terug: ‘Rond het jaar 2000 bleek de eerste puinbreker eigenlijk te klein. Toen stonden we voor de keuze: óf groot, óf stoppen.’ Het werd groot. Van der Heijden bouwde een voor die tijd extreem grote rupsmobiele breker. In 2008 volgde een tweede exemplaar.

Op locatie bij een klant in ‘s Hertogenbosch verdwijnen ook forse brokken gewapend beton zonder pardon in de invoer. Bij tegensputteren krijgen ze desnoods nog een tikkie mee van de 50-tonner. Tijn: ‘Dat was en is onze kracht. De breker kan overweg met brokken puin van een meter bij een meter bij 30 centimeter dikte. Onze klanten hoeven dus weinig te vergruizen en niet met een prikker aan de slag. Dat scheelt ze geld.’

Compleet Het is op zich geen nieuws dat Liebherr veel af fabriek kan leveren. Daar staat de fabrikant in de markt min of meer om bekend en ook Van der Heijden was hiervan op de hoogte. Toch ging dat nog verder dan Van der Heijden in eerste instantie vermoedde: ‘Wij hebben gekozen voor de draaikransverhoging en de langere giek met een langere lepelsteel. Maar wil je dan een nog zwaardere bakcilinder of giekcilinder, dan is dat ook geen enkel probleem.’ Een op wens gebouwde bakkenset maakt de machine tot slot compleet, en ook hier werd over nagedacht.

Van der Heijden: ‘Matt Nielen heeft twee driekuubse bakken gebouwd volledig uit Hardox. Een tandenbak en een bak met mes.

De bakvorm is speciaal op maat ontworpen, zodat ze exact tussen de lepelsteel en giek vouwen tijdens transport. De bak kan dus gewoon aan de kraan blijven.’ www.puinbreken.nl

22

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Tekst: Harrie Hoitink; foto’s: Olivier van Det

Vermeulen sloopt iconisch Rotterdams ziekenhuis naast De Kuip

CLARA GEEFT ZICH LASTIG GEWONNEN In Rotterdam-Zuid sloopt Vermeulen Sloop- en Milieutechniek het voormalige St. Clara Ziekenhuis. Het hospitaal moet plaatsmaken voor trainingsvelden van Feyenoord. Alleen… geeft de 54 meter hoge Clara zich niet zomaar gewonnen. Ze zat bomvol met asbest en produceert nu tijdens het slopen op grote hoogte flink wat stof. Een immense Hitachi, een iets minder immense Volvo, netten, zeilen en veel water krijgen Clara echter op de knieën.

R

otterdam-Zuid had er in december en de eerste weken van januari een publiekstrekker van formaat bij; de sloop van het voormalige St. Clara Ziekenhuis aan de Olym-

24

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

pialaan, op een steenworp afstand van stadion De Kuip. Dagelijks volgden honderden Rotterdammers vanachter bouwhekken de sloop. Terwijl imposante sloopmachines kamer voor kamer wegknippen, maken ze fo-

to’s en mijmeren ze over vroeger. Want over de 54 meter hoge, 50 jaar oude Clara kan praktisch elke Rotterdammer wel een herinnering ophalen; de geboorte van een kind, een operatie, een ziekenbezoekje, het ster-

SLOOP& RECYCLING ven van een bekende. Clara staat symbool voor heel veel Rotterdams lief en leed…

Van hoogbouw naar voetbalveld Maar Clara móet weg. Simpelweg omdat ze sinds de sluiting in 2011 overbodig is geworden, tot de nok toe is gevuld met asbest en er een andere bestemming voor het 2,3 hectare grote terrein is gevonden; trainingsvelden voor de voetbaltalentjes van Feyenoord. De sloop van het St. Clara Ziekenhuis is gegund aan Vermeulen Sloop- en Milieutechniek uit Pijnacker. Het is de tweede sloper die zich over het complex ontfermt. In 2013 werd er door een collega-bedrijf al een begin met de sloop gemaakt en de laagbouw verwijderd.

Omdat de gemeente toen de bestemming nog niet helder had – er zou mogelijk een parkeergarage annex parkeerterrein komen – werd de sloop stilgelegd. Nu er wel duidelijkheid over de bestemming is, kan Clara definitief ontmanteld worden.

Vermeulen startte half augustus met het eerste deel van de sloop: het saneren van het vele asbest in het gebouw. Directeur Richard Timmerman: ‘Wij zijn specialist in het verwijderen van asbest, maar kwamen hier toch wel voor een uitdaging te staan. In het hele gebouw was namelijk een asbesthoudende stuclaag aangebracht op wanden en plafonds. Dé vraag was; hoe krijg je die laag los van de ondergrond zonder de halve muur mee te nemen? Dat lukte met een speciaal ontwikkelde vloeistof die we op de stuclaag spoten en die ervoor zorgde dat de hechting verminderde. Vervolgens konden we het stucwerk – 1.100 vierkante meter per verdieping – eenvoudig wegsteken en afvoeren. De poriën van het beton hebben we daarna gereinigd door ze te zandstralen. Op die ma-

VERMEULEN EN DE CRISIS Toen de crisis zich in 2009 aandiende, maakte Vermeulen Sloop- en Milieutechniek vroegtijdig de keuze om zich te specialiseren in de sanering van asbest en de sloop links te laten liggen. Het gros van het materieel van het bedrijf werd verkocht. Directeur Richard Timmerman: ‘Die keuze is achteraf een hele goede geweest. We hebben nieuwe, industriële markten aangeboord en onze positie in de markt kunnen versterken.’ Nu de markt versneld weer aantrekt, duikt Vermeulen weer op de sloopmarkt. ‘Maar we zijn absoluut geen prijsvechter. Interessante klussen voor ons zijn die waar ook asbest moet worden gesaneerd en waar uitdagingen zijn. Een klus als de sloop van dit ziekenhuis past ons bijvoorbeeld perfect: we moeten veel kwaliteit leveren, opereren in een spanningsveld tussen werk en omgeving en creatief zijn.’

Bij Vermeulen werken 47 mensen in vaste dienst. Daarnaast heeft het bedrijf nog zo’n 40 zzp’ers voor zich aan het werk. Het bedrijf werkt in heel Europa en binnenkort ook ver daarbuiten.

nier hebben we in totaal 110 ton asbesthoudend materiaal verwijderd; een klus van 13 weken, één week per verdieping.’

Vermeulen werkte efficiënt, door tijdens de sanering de verdiepingen die al schoon waren te strippen en de gipsen binnenmuren weg te slopen. De afvoer van het materiaal gebeurde met behulp van bobcats, big bags en een speciaal daarvoor geplaatste bouwlift in het midden van het ziekenhuis.

Het is een imposante ervaring om de 140 ton zware en im-

Stof probleem

mens grote Hitachi aan het werk te zien.

In de laatste week van november kon de daadwerkelijke sloop van Clara beginnen.

Richard Timmerman: ‘Het probleem dat je met Clara hebt, is dat het zo’n hoog gebouw is in een drukke wijk met pal ernaast sportvelden en De Kuip. Slopen op hoogte geeft altijd veel stof en verspreiding van kleine deeltjes, en daarmee overlast voor de omgeving. Zelfs als het op de grond windstil is, waait het boven nog f link. De kunst hier is

om die stofwolk en daarmee de overlast zo klein mogelijk te houden.’

De specialisten van Vermeulen overwogen een Japanse sloop, waarbij de sloopmachines het gebouw van boven naar beneden sloopten. ‘Alleen waren de vloeren niet sterk genoeg voor zo’n operatie. Er zit niet heel veel wapening in. We zouden met hele lichte machines moeten werken. Dat schiet natuurlijk

De Hitachi 870 UHD vervult de hoofdrol in de sloop van het St. Clara. De machine heeft een

De Volvo EC700C UHD neemt het knipwerk onder de 30 meter voor rekening. Wanneer de

reikwijdte van liefst 48,5 meter. De giek alleen al weegt ruim 40 ton.

Hitachi dit doet, begint de machine te ‘hikken’ vanwege de zwaarte van de giek.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

25

SLOOP& RECYCLING

Kleinere machines verwerken het puin verder op de grond.

Vermeulen huurt het meeste sloopmaterieel in. Daarbij werkt het bedrijf veel samen met Lek Sloopwerken.

niet op en betekent dat de omgeving nog veel langer in het stof zit.’ Verder was springen van het pand helemaal geen optie en zou de kogel ook niet werken als je zo weinig mogelijk gruis wilt verspreiden. ‘Dus dan blijft er weinig anders over dan het gebouw wegknippen.’

Hitachi 870 UHD Een 54 meter hoog gebouw slopen, machines die dat kunnen ‘maken’ heeft Vermeulen zelf niet. Daarop werd een beroep gedaan op Lek Sloopwerken met haar Hitachi 870 UHD. De 160 ton zware sloopmachine – met een giek die alleen al 40 ton weegt – kan tot 48,5 meter hoogte slopen. De resterende 6 meter werden overbrugd door de machine op een f linke berg puin te zetten. Richard Timmerman: ‘Om de verspreiding van het stof zoveel

mogelijk te beperken, bevestigden we een sproeikop aan de 3,2 ton zware sloopschaar.

Daarnaast hebben we de gehele achtergevel – die grenst aan de sportvelden van Varkenoord – afgeschermd met een groot fijnmazig net. Dat doek vangt het meeste stof en gruis af en slopen we gewoon mee. Verder hebben we de kunstgrasvelden die het dichtst bij de sloop liggen volledig afgedekt met zeil. Wanneer namelijk gruis in het kunstgras komt, kan dit uiteindelijk de drainage verstoppen met alle gevolgen van dien.’

De hoogbouw van het St. Clara bestaat uit drie delen: het middendeel met daarin de liftschachten met links en rechts daarvan twee vleugels. De Hitachi sloopte allereerst de twee vleugels weg, zodat het sterke middendeel bleef staan. De machine kan daarbij tot op een hoogte van 30 meter werken, daarna moet de giek ‘te ver door de knieën’ en neemt de Volvo EC700C UHD het over.

Deze machine – eveneens van Lek Sloopwerken – heeft een bereik van 35 meter hoogte

tot 13 meter diepte. Kleinere machines halen het puin voor de voeten van de Hitachi en Volvo weg, verkleinen het en knippen het ijzer eruit.

Kortere giek en dóór Half januari is de hoogbouw volledig gesloopt en begint Vermeulen met het keldercomplex. Daarvoor wordt de lange giek van de Hitachi verwisseld voor een kortere, driedelige giek. Samen met de Volvo sloopt de machine de kelders er in vier weken volledig uit. ‘In totaal hebben we dan 25.000 ton puin geoogst’, vertelt Richard Timmerman. ‘Daarnaast ligt hier op het terrein nog eens 35.000 ton repac. Het resultaat van het voornemen om hier een groot parkeerterrein te maken…

Dat voeren we ook gelijk af, zodat er schone grond overblijft voor de realisatie van prachtige sportvelden voor de voetbaltalentjes van Rotterdam. Ook het bewonderen waard voor al die mensen langs de hekken.’ www.vermeulen-bv.com

HET ST. CLARA ZIEKENHUIS

In Rotterdam wordt meestal gebouwd. Dan is een sloopklus als die van het Clara best opvallend.

26

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

In mei 1965 werd de eerste paal voor het St. Clara Ziekenhuis in Rotterdam geslagen. Ruim drie jaar later verhuisde het oude ziekenhuis naar het nieuwe gebouw, waarna prinses Margriet het 604 bedden tellende St. Clara op 24 april 1969 officieel opende. Het ziekenhuis telde dertien verdiepingen, was 54 meter hoog en gold als een beeldbepalend gebouw voor Zuid, waar nog nauwelijks hoogbouw was. In 2000 fuseerde het St. Clara met het Zuiderziekenhuis tot het Medisch Centrum Rijnmond-Zuid (MCRZ). Het MCRZ werd in 2008 het Maasstad Ziekenhuis. In 2011 werd het nieuwe Maasstad Ziekenhuis opgeleverd en kwam het St. Clara ziekenhuis leeg te staan. In 2013 werd begonnen met de sloop, die echter werd stilgelegd in afwachting van een definitief bestemmingsplan. Half 2017 hervatte Vermeulen Sloop- en Milieutechniek de asbestsanering en de sloop, die eind februari 2018 volledig moet zijn afgerond.

SLOOP& RECYCLING

Compacte Powerscreen-capaciteitsmaker voor Sagro Van der Spek Vianen heeft een nieuwe Powerscreen combi-puinbreker aan Sagro geleverd. De nieuwe machine, met een gewicht van 34 ton, is een compacte capaciteitsmaker. De opgavebunker van de Powerscreen TP260SR, met een inhoud van zo’n 2,5 kubieke meter, kan zowel met een kraan als met een laadschop beladen worden. In de bunker is in het verlengde van de voeder een voorzeefdek gemonteerd. Hierop kan de fijne

fractie worden uitgezeefd. Door middel van een klep kan men kiezen om deze fijne fractie onder de breker door te laten gaan en met het gebroken product af te voeren, of via de gemonteerde zijafvoerband af te voeren.

Vanaf de bunker wordt het te breken product in de breker gevoerd. De invoeropening is 860x610 mm. De prallwerken van de TP260SR zijn geheel hydraulisch te verstellen.

Renewi Contrans investeert in vier Volvo wielladers Renewi Contrans (voorheen Van Vliet Contrans) heeft vier nieuwe Volvo wielladers aangeschaft. Voor de vestiging Wateringen is geinvesteerd in een L90H en L150H. De vestiging Hoek van Holland heeft een nieuwe Volvo L150H en L180H aan het materieelpark toegevoegd. Het totale aantal Volvo wielladers bij Renewi Contrans komt met deze aankopen op elf stuks.

De L90H en L150H worden op de vestiging in Wateringen voornamelijk ingezet voor de verwerking van bouw- en sloopafval. De

L150H is voorzien van een 7,2 m3 Eurosteel hoogkiepbak om de vrachtauto’s te beladen.

De machine is uitgevoerd met Volvo Loadassist. Dit weegsysteem weegt bijvoorbeeld een te verwerken partij materiaal en kan tussendoor exact de vrachtautobelading afwegen.

De bediening verloopt via een touchpad, en de gegevens worden vanuit de wiellader automatisch geüpload naar kantoor. De L150H en L180H worden op de locatie in Hoek van Holland ingezet bij de verwerking van compost uit de glastuinbouw. Voor deze werkzaamhe-

den zijn de Volvo’s onder meer uitgerust met een automatisch omkeerbare koelfan, automatische vetsmering en Loadassist.

Ingestorte parkeergarage Eindhoven Airport gesloopt Sloopbedrijf Beelen is medio januari in opdracht van bouwonderneming BAM gestart met de sloop van de ingestorte parkeergarage op Eindhoven Airport. Garage P1 bezweek op 27 mei, twee weken voor oplevering. De oorzaak was een constructiefout in de vloeren.

Met de sloop en het verwerken en opruimen van het puin zijn twee tot drie maanden gemoeid. Zodra het terrein weer leeg is, begint BAM in april met de bouwwerkzaamheden

voor de nieuwbouw. De oplevering is in juni 2019 gepland.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid kondigde eerder al aan het voorval te onderzoeken. De sloopwerkzaamheden gaan in nauw overleg, laat de Onderzoeksraad weten. ‘Op verzoek van de Onderzoeksraad zal een aantal delen uit de constructie tijdens de sloop worden veiliggesteld, zodat deze beschikbaar blijven voor nader onderzoek’, staat in een toelichting.

Nieuwe Cat overslagmachines bieden maatwerk Cat introduceert een drietal nieuwe overslagmachines op banden: de MH3022, MH3024 en de MH3026. Met deze overslagmachines kun je voor elke toepassing de meest geschikte machine samenstellen. De MH3022 is bijvoorbeeld geschikt voor overslagwerk binnen gebouwen. Bij deze machine heb je keuze uit twee MH-gieken, drie rechte sticks met scharniermechanisme en twee Drop-Nosesticks. De compacte onderwagen is breed genoeg voor een goede stabiliteit. Ondertussen zorgt het centraal geplaatste zwenklager

voor dezelfde capaciteiten bij werken over de voorkant en achterkant.

Is ruimte geen probleem, dan is de MH3024 ideaal voor taken als vuilstort, recycling en overslag van bulkmateriaal. De MH3024 biedt, zo zegt Cat, een optimaal bereik met de lange MH-hefarm en een keur aan onderwagenconfiguraties. Wanneer voor de werkzaamheden grotere hefvermogens en een groter werkbereik nodig zijn, is de MH3026 de optimale machine, aldus Cat. Deze is uitgerust met een lange MH-giek. Verder biedt

hij keuze uit drie Drop-Nose-sticks, in lengte variërend van 4,9 tot 5,9 m, drie rechte sticks, en drie onderwagenmaten.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

27

PRODUCT Dealer Rogam toont gehele leveringsprogramma ĂŠn primeurs

Tekst en foto’s: Iep van der Meer

MERCEDES IN VOLLE BREEDTE TE ZIEN

Mercedes-Benz was ooit een toonaangevend merk in de bouwsector. De afgelopen jaren is dat door specifieke wetgeving in Nederland teruggelopen, maar daar komt verandering in, als het aan dealer Rogam ligt.

De nieuwe 31,5-tons 6x2 met sturende en liftbare sleepas op 180 centimeter afstand.

Mercedes wint momenteel terrein met haar vijf-assers.

28

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

De 8x8 WS-kipper is inmiddels een bekende verschijning.

M

ercedes-Benz Trucks-dealer Rogam houdt op 9 en 10 februari het Mercedes Bouwevent.

Daarbij zal het complete programma gepresenteerd worden. Met alle versies kan uitvoerig gereden worden, zowel on- als offroad, en er zijn zelfs regelrechte primeurs te bewonderen.

Mercedes-Benz is in grote delen van de wereld een belangrijke speler op het gebied van bouwvoertuigen. Met de Arocs, maar ook met de Unimog en de SLT-voertuigen voorziet het merk met de ster op veel markten de bouw van passende voertuigen. In ons land ligt dat wat lastiger door de specifieke Nederlandse wetgeving met betrekking tot de gewichten.

Nederland kent wetgeving die afwijkt van de rest van Europa en dat maakt lokale aanpassingen noodzakelijk. Zo is een wide-spread gestuurd tandemstel vrijwel onmisbaar voor de bouwsector. Doordat deze constructie maar liefst 3,5 ton meer laadvermogen mogelijk maakt heeft dit de voorkeur voor de meeste ondernemers. Mercedes heeft in het verleden deze constructie af fabriek geleverd maar daarbij was de timing nooit gelukkig. De markt was net op een all time lowniveau toen het WS-tandemstel leverbaar werd. Daardoor werd het al snel weer van de markt gehaald.

Oplossingen voor Nederland Het spreekt voor zich dat een merk als Mercedes-Benz geen specifieke voertuigen voor de kleine Nederlandse markt gaat ontwikkelen. Wel levert het merk af fabriek een 10x4 met een gestuurde naloopas. Deze vijfasser zet een GVW van maximaal 47 ton op de weg.

Naast deze 10x4 is er echter veel meer mogelijk. Het leveringsprogramma reikt inmiddels van de kleine, handige Fuso 4x4 tot de zware 10x8 WS. Veldhuizen heeft een groot aantal specifiek voor de Nederlandse markt ontwikkelde oplossingen die een waardevolle aanvulling betekenen. Daaronder vinden we een mechanisch wide-spread tandemstel, opgewaardeerde voorassen en midliftassen. Hiermee stijgt het aantal configuraties voor de bouw bij Mercedes-Benz.

50-tons 10x8 Met de aanpassingen van Veldhuizen beschikt de MercedesBenz-dealer voortaan over een uniek aantal keuzemogelijkheden voor de 50-tons 10x8. Zo is er een variant met een starre tussenas, een gestuurde tussenas en uiteraard de versie met het mechanische wide-spread systeem. Alle uitvoeringen kunnen naar keuze op grote of standaardwielen geleverd worden.

Kenmerkend voor al deze uitvoeringen zijn de lage onderhoudskosten door eenvoudige techniek. Dit aanbod, gecombineerd met de ijzersterke aandrijf lijn van Mercedes, zorgt voor een grote populariteit van deze 50-tonners. Er is voor de Arocs een keuze mogelijk uit maar drie motoren, met een cilinderinhoud van 10,7, 12,8 of 15,6 liter. Dat betekent dat maar liefst elf vermogensvarianten leverbaar zijn tussen de 326 en 625 pk. In combinatie met de PowerShift 3 versnellingsbak en de befaamde Mercedes-Benz tussenbak biedt dat voor iedere toepassing een optimale aandrijf lijn.

Servotwin Het compleet vernieuwde en meest uitgebreide bouwprogramma op de Nederlandse markt is voor Mercedes-Benz-dea-

Nog een primeur wordt gevormd door deze starre 50-tons 10x8.

ler Rogam reden om stevig uit te pakken. Tijdens het Rogam Bouwevent kunnen klanten en belangstellenden kennismaken met de vele mogelijkheden van het programma. Een aantal noviteiten betreffen af fabriek voertuigen met onder meer de hydraulische voorwielaandrijving genaamd HAD. Verder is er onder meer het Servotwin stuursysteem waarmee bijzonder precies en vederlicht gestuurd kan worden. Met name voor trucks met twee sturende assen is dat een uitkomst, en echt een systeem waarmee rijdend kennis gemaakt moet worden om het te waarderen.

Primeur Een regelrechte primeur betreft een Actros 6x2-bakwagen met een haakarmsysteem in een wide-spread configuratie.

Deze asopstelling maakt een einde aan het oude probleem van overbelading van de motorwagen bij het transport van losgestort materiaal in afzetcontainers. Dit soort voertuigen wordt vaak ingezet voor de afvoer van sloopafval, en daarbij is de motorwagen vaak overbelast terwijl de aanhangwagen laadvermogen overhoudt.

Door toepassing van een 10-tons sleepas in wide-spread opstelling en een 10-tons vooras ontstaat een drieassige motorwagen met een GVW van 31,5 ton. De 10-tons sleepas is elektro-hydraulisch gestuurd en luchtgeveerd. De as is liftbaar uitgevoerd. Dankzij de 10-tons assen levert deze constructie een extra reserve van 3,5 ton aan laadvermogen op. Daarmee biedt deze primeur een keurige oplossing voor het probleem van overbelading. Het eerste voertuig dat met deze asopstelling is gebouwd, staat klaar voor proefritten tijdens het Bouwevent van Rogam.

Zandbaan en route In totaal staan er maar liefst zeventien voertuigen paraat voor demonstraties en demoritten tijdens het Rogam Bouwevent in Bergschenhoek. Er zijn trucks in de meest uiteenlopende configuraties te zien en te rijden. Speciaal voor de gelegenheid wordt een zandbaan aangelegd en is een route uitgezet van 12 kilometer door de omgeving.

Op vrijdagochtend 9 februari start het evenement met een technische training voor het Mercedes-Benz-personeel en het proefrijden voor het verkoopteam. Van 13 uur tot 22 uur is er gelegenheid tot proefrijden voor belangstellenden. Dat kan ook de hele zaterdag 10 februari, van 7 tot 18 uur. www.rogambouwvoertuigenevent.nl BouwMachines 1 > 26 januari 2018

29

TECHNIEK

Tekst: RenÊ Koerhuis; foto’s: leveranciers

VEILIGER, SNELLER, NAUWKEURIGER

DEEL 10

Automatisch 3D-frezen met SmoothRide-concept Aannemingsmaatschappij Van Gelder zocht een oplossing om de bijna 7 kilometer lange N518 naar het voormalige eiland Marken sneller, veiliger en nauwkeuriger in te meten, te frezen en van een nieuwe toplaag te voorzien. Samen met Infra-Techniek gebruikte het bedrijf de door Topcon ontwikkelde techniek om automatisch 3D te kunnen frezen.

D

e N518 vanaf Monnickendam is de enige verbindingsweg naar het voormalige eiland Marken en daardoor een belangrijke verkeersader. De provincie Noord-Holland had dan ook diverse eisen ten aanzien van de bereikbaarheid, en verbood afsluitingen en afzettingen overdag. Die eisen waren voor Aannemingsmaatschappij Van Gelder reden om het inmeten en fre-

32

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

zen van de bestaande asfaltlaag over een andere boeg te gooien. Het vond hierbij partners in asfaltfreesbedrijf InfraTechniek en automatiseerder Topcon.

Het inmeten van een bestaande openbare weg is volgens Van Gelder niet alleen een tijdrovende, maar vooral ook een potentieel risicovolle bezigheid. Elke 5 of 10 meter meet een medewerker de weg op drie punten (links, midden, rechts)

Linksboven: de RD-M1-scanner is de kern van het Topcon SmoothRide-concept voor het inmeten van het wegdek.

Het Lidar-systeem meet continu de afstand tussen de scanner en het wegdek.

Rechtsboven: de direct control-sensor wordt op de freesmachine van Infra-Techniek gemonteerd, zodat de freesrol automatisch aangestuurd kan worden via het 3D-model.

Links: tijdens het ‘oefenen’ met de freesmachine en de 3D-techniek kwam aan het licht dat het noodzakelijk was om de direct control-sensor op de derde of vierde ski van de freesmachine, die normaal de hoogte van de freesrol aanstuurt, continu te activeren.

handmatig in met een gps-stok. Hiervoor wordt de weg telkens tijdelijk afgesloten om zo de hoogte, de verkanting en het afschot te kunnen inmeten.

Wegontwerpers gebruiken de meetgegevens van de bestaande situatie, tezamen met de eisen die de opdrachtgever stelt aan onder meer de minimale nieuwe laagdikte en de (nieuwe) breedte van de weg, om een nieuw wegontwerp te ontwikkelen.

Hierna volgt een tweede wegafsluiting om de kenmerkende witte cijfers op het wegdek te spuiten, de instructies voor het freesbedrijf. Nadat er (’s nachts) gefreesd is, volgt een tweede meting om te bepalen hoeveel asfalt er precies op elke positie aangebracht moet worden om de vereiste hoogte en verkanting en het juiste afschot te verkrijgen. In dit hele proces is er kans op onveilige situaties (wegafsluitingen), faalkosten door verkeerd en te diep freeswerk, en kost het meermalig handmatig inmeten veel tijd. Dat moet veiliger, sneller, nauwkeuriger en ook voordeliger kunnen, dachten ze bij Van Gelder.

tection And Ranging). De RD-M1 wordt gemonteerd op (de trekhaak van) een voertuig zoals een pick-up, waarbij het Lidar-systeem continu de afstand meet tussen de scanner en het wegdek. Hierbij worden de hoogteverschillen in het gehele wegdek in de lengte- en in de breedterichting in kaart gebracht met maximaal honderd metingen per seconde.

Corrigeren De RD-M1 beschikt ook over een GNSS-ontvanger, een wielsensor en een IMU (Inertial Measurement Unit). Deze IMU zorgt onder meer voor inzicht in voertuigsnelheid, -kanteling en -versnelling en corrigeert de bewegingen van het voertuig en de scanner. Het zal overigens niet verbazen dat al deze technieken, en meer, ook gebruikt worden in zelfrijdende autonome voertuigen.

Het voertuig met de RD-M1-scanner brengt het wegdek met maximaal 80 kilometer per uur al rijdend in kaart. Hoewel Van Gelder tot dusver met 30 tot 60 kilometer per uur reed,

Lidar-scanner

DE SLIMME BOUWPLAATS, DEEL 10

Voor het inmeten vond Van Gelder een oplossing bij Topcon in de vorm van de RD-M1-scanner. Topcon introduceerde deze scanner anderhalf jaar geleden in Nederland als onderdeel van het zogenoemde SmoothRide-concept, een complete workf low voor frees- en asfalteerprojecten. De RD-M1-scanner vormt daarbij de kern van het systeem en maakt gebruik van Lidar (LIght Detection And Ranging of Laser Imaging De-

Innovaties stomen in sneltreinvaart op richting de bouwplaats. Onder invloed van Internet of Things, big data en het werken in de cloud krijgt techniek een steeds belangrijkere rol en drukt deze een stempel op het bouwproces. BouwMachines beschrijft in deze serie hoe de bouwplaats steeds slimmer wordt.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

33

TECHNIEK trol box van de freesmachine om automatisch gps-gestuurd te kunnen frezen. Daarbij is er dus wel een verschil, want de diepte (Z) wordt niet aangestuurd via gps-coördinaten, of een taster, maar via een direct control-sensor op de freesmachine en een relatief model. Na het frezen (onbedoeld) achteruitrijden en vervolgens opnieuw vooruitrijden en frezen, leidt hierdoor wel tot te diep frezen.

Een verschil met frezen zonder het gebruik van het SmoothRide-concept (of vergelijkbaar), is dat de twee machinisten van de freesmachine geen witte cijfers op het wegdek hoeven te lezen voor de aansturing van de freesrol. En juist dit blijkt in de praktijk het verschil te kunnen maken. Want hoe goed en ervaren de machinisten ook zijn, automatische aansturing van de freesrol werkt altijd nauwkeuriger. En daar zit ook een belangrijk deel van de winst: de machinisten kunnen zich beter concentreren op de machine en het vullen van de vrachtauto’s of dumpers met gefreesd product, en de tolerantie van de freesmachine neemt af. Die nam af van maximaal 1 centimeter op het traditioneel gefreesde wegvak, naar maximaal 4 millimeter op het wegvak dat automatisch werd gefreesd. Dit betekent (gemiddeld) minder afvoer, geringere slijtage van de freesbeitels en ook minder aanvoer van nieuw asfalt. Bovendien zijn de bedrijven ervan overtuigd dat de nieuwe asfaltlaag een constantere dikte heeft en hierdoor ook een langere levensduur.

Eerst geoefend

Boven: het 3D-freesmodel (of asfalteringsmodel) wordt ingeladen in de control-box op de machine, waarna de freesdiepte via de gps-coördinaten automatisch wordt aangestuurd.

Onder: ondanks de automatisering blijven machinisten cruciaal. Zij kunnen zich door het automatisch 3D-frezen beter concentreren op de machine en het vullen van vrachtauto’s of dumpers.

bestaat gewoon de mogelijkheid om tijdens het inmeten van het wegdek gewoon met het verkeer mee te kunnen rijden.

Geen wegafsluitingen dus en geen (potentieel) onveilige situaties voor werknemers met een gps-stok.

De puntenwolk die de RD-M1 oplevert bevat de gps-coördinaten met bijbehorende hoogteverschillen in het bestaande wegdek. Op aangeven van de wegontwerpers worden (ter controle) verschillende referentiepunten met een gps-stok ingemeten. Deze dienen ook voor het ‘georefereren’ van de puntenwolk in de breedte, lengte en hoogte. Met behulp van alle verkregen data ontwerpen de wegontwerpers het nieuwe wegdek en berekenen ze exact hoeveel materiaal er waar weggefreesd moet worden, rekening houdend met de vereiste minimale laagdikte, de verkanting en het afschot van de nieuwe toplaag.

3D-freesmodel Net zoals bij een 3D-model voor graafmachines en wielladers, worden de 3D-freesmodellen vervolgens ingevoerd in de con34

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Voordat Van Gelder en Infra-Techniek het concept gebruikten op de N518 naar Marken, ‘oefenden’ ze begin 2017 op een groot onderhoudsproject aan de N235 tussen Purmerend en Ilpendam. Daarbij kwam onder andere aan het licht dat het noodzakelijk was om de direct control-sensor op de derde of vierde ski van de freesmachine, die normaal de hoogte van de freesrol aanstuurt, continu te activeren.

Omdat machinefabrikant Wirtgen geen toestemming gaf voor het automatisch richting sturen, is een alternatieve freesrolaansturing ontwikkeld. Het kalibreren van de freesmachine in combinatie met de 3D-gps-machinebesturing had ook wat voeten in de aarde, en Van Gelder hoopt dat de controlescan na het frezen op termijn niet meer nodig is. Een volgende uitdaging is het bereik van het GNSS-systeem van de RD-M1-scanner op de pick-up in onder andere stedelijk gebied en in tunnels.

Hoewel alle freesmachinemachinisten zich betrokken voelden bij de proeven op de N235 en de N518, blijft de nieuwe techniek vanzelfsprekend wennen voor hen en ook voor de uitvoerders. De laatsten misten vooral een referentie in de vorm van cijfers op het asfalt en een tekening op papier.

Niettemin zijn de ervaringen van de drie betrokken partijen, de provincie en ook de weggebruikers positief. Zo kwamen er geen klachten van weggebruikers over steenslag en hadden enkele automobilisten na het frezen het idee dat het wegvak al opnieuw geasfalteerd was, zo strak was het freeswerk…

Van Gelder gaat de RD-M1-scanner dan ook vaker gebruiken. www.vangelder.com, www.infra-techniek.nl, www.topconpositioning.nl

EFFICIENCY

ST

E E LW R I S T

F

NT PIN LOC RO

ST

K

EEL CASTED ST

E E LW R I S T

AU

ST

ON

CONNECTI TO

E E LW R I S T

Tom van Baars +31 6 53 12 25 17 tom.vanbaars@steelwrist.com

www.steelwrist.com

OP ZOEK NAAR JE DROOMBAAN OF EEN ENTHOUSIASTE MEDEWERKER? JE VINDT ZE SNEL EN SIMPEL VIA: BOUWMACHINES.NL/VACATURES

Dé ontmoetingsplek tussen werknemer en werkgever binnen de bouwmaterieelsector

Met onze gratis job alerts mis je geen enkele vacature meer

Gebruik onze handige zoekfilters om direct geschikte vacatures te vinden

Solliciteer rechtstreeks bij de werkgevers of het recruitmentbureau

Kijk voor interessante vacatures op:

BOUWMACHINES.NL/VACATURES

MARKT

Tekst: Boudewijn Warbroek; foto’s: Bert Jansen en Staad

De gebroeders Staadegaard voor hun bedrijfspand in Veghel.

Van links naar rechts: Jan Willem, Pieter en Sijmen. ‘Er is veel veranderd in het Doosan-netwerk, daarom willen wij nu samen met Anema naar de markt toe eensgezindheid uitstralen.’

Staad en Anema hopen op rust in de markt na nieuwe gebiedsafspraken

HEILIG GELOOF IN DOOSAN

Doosan hoopt zijn marktaandeel in Nederland de komende jaren verder te vergroten. Daarvoor staan nu definitief twee importeurs aan de lat: Anema Arum voor Friesland, Groningen, Drenthe en NoordHolland, Staad voor de rest van het land. Beide bedrijven zijn heilig overtuigd van de groeipotentie voor Doosan. De gevoerde discussies over eerdere dealergebieden hopen zij zo snel mogelijk achter zich te laten. ‘We willen rust in de markt, daar hebben onze klanten ook behoefte aan.’

J

arenlang is er onduidelijkheid geweest over het dealer- en importeurschap van Doosan. RoAd in Barneveld was geruime tijd de enige importeur voor Nederland. Machines werden veelal uitgeleverd via subdealers, waaronder Staad en Anema. Na een conf lict tussen Doosan en RoAd werd het importeurschap uiteindelijk gegund aan Staad en Anema.

Almat in het Gelderse Laren, dat sinds 2008 via RoAd ook Doosan-machines verkocht, kondigde in het voorjaar van 2017 aan het importeurschap voor Midden-Nederland te hebben verworven. Dit bleek echter gebaseerd op een mondelinge toezegging van Doosan, zei Almat achteraf. In december volgde berichtgeving door Staad dat zij naast Zuid-Nederland voortaan ook de import, leveringen en service voor Midden-Neder-

36

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

land doet. Staad is gevestigd in Veghel en Bergen op Zoom.

‘Het moet nu voor iedereen duidelijk zijn dat er in Nederland namens Doosan twee importeurs zijn: Staad en Anema’, zeggen algemeen directeur Jan Willem Staadegaard van Staad, en Siep Anema, eigenaar-directeur van Anema Arum, tijdens een gezamenlijk gesprek met BouwMachines. Aanleiding voor het gesprek is de nieuwe overeenkomst tussen Staad en Doosan over het importeur- en dealerschap voor Midden-Nederland. Aan tafel zijn verder aangeschoven Staadegaards broers, en mede-eigenaren van Staad, Pieter Staadegaard en Sijmen Staadegaard, en Nelleke Hilarides namens Anema.

‘Het is goed om samen op te trekken. Er is veel veranderd in het Doosan-netwerk, daarom willen wij naar de markt toe nu eensgezindheid uitstralen’, zegt Jan Willem Staadegaard. Siep

Siep Anema: ‘Die draai van 180 graden, waarbij twee importeurs voor Doosan opeens toch voldoende was, kwam onverwacht.’

Anema: ‘Er is gigantisch veel rumoer geweest. Met RoAd, zonder RoAd. Met Almat, zonder Almat. Voor de klanten van Doosan is het van belang dat er duidelijkheid komt. Dat leidt tot rust in de markt, en daar heeft iedereen behoefte aan.’

Langere termijn Pieter Staadegaard wijst erop dat bedrijven die een Doosanmachine kopen of leasen, willen weten waar zij aan toe zijn.

‘Iedere klant vraagt zich af: met wie ga ik de komende jaren in zee? Het gaat niet alleen om vandaag, morgen of overmorgen, maar ook om de langere termijn. Klanten willen weten bij wie ze terecht kunnen voor service en onderhoud. Voor iedereen moet helder zijn dat er nu twee door Doosan gesteunde partijen in de markt actief zijn.’

Volgens Siep Anema is er nog veel verwarring. ‘Klanten zijn op zoek naar de juiste leverancier. Dat geldt ook voor bedrijven die al een Doosan hadden.’ De onduidelijkheid is mede veroorzaakt door de Zuid-Koreaanse fabrikant zelf, meent Anema. Nadat Doosan de samenwerking met RoAd definitief had opgezegd, stelde Anema aan Doosan voor om Nederland te verdelen tussen Staad en hemzelf. Maar er ‘moest en zou’ een derde importeur komen. ‘Die draai van 180 graden, waarbij twee partijen voor Doosan opeens toch voldoende was, kwam onverwacht’, merkt Anema op.

Rechtsboven en -onder: in de werkplaats van Staad in Veghel worden machines klaargemaakt voor levering. Het opbouwen van een mobiele machine duurt een week. Voorheen was dit drie weken.

bewezen als een krachtige importeur en leverancier. Het bedrijf wist de afgelopen jaren steeds meer nieuwe en gebruikte machines te verkopen. In 2015 ging het om 214 stuks, een jaar later om 274 exemplaren. Vorig jaar werd de stijgende lijn doorgetrokken naar in totaal 315 verkochte nieuwe en gebruikte machines.

‘We hebben er heel hard aan moeten trekken’, weet Jan Willem Staadegaard. ‘Je moet jezelf bewijzen, en ik denk dat wij dat de afgelopen jaren hebben gedaan. Ook daarom heeft

Reorganisatie Voor Staad pakte de koerswijziging bij Doosan goed uit. ‘Wij werden op een gegeven moment gebeld met het verzoek om naar Praag te komen, waar Doosan kantoor houdt. Daar werd aan ons gevraagd of wij ook Midden-Nederland wilden doen.

Vervolgens was het binnen twee weken geregeld’, aldus Jan Willem Staadegaard.

Het Nederlandse geharrewar voltrok zich tegen de achtergrond van een ingrijpende reorganisatie bij Doosan in Europa. Er kwamen nieuwe mensen aan het bewind, en dat heeft vermoedelijk mede geleid tot de nieuwe visie op het importeurschap voor Nederland, denken Staadegaard en Anema.

Stijgende lijn

TWEE IMPORTEURS, DRIE DEALERS Doosan wordt nu in Nederland vertegenwoordigd door twee importeurs en drie dealers. Anema (voor Noord-Nederland) en Staad (voor Midden- en Zuid-Nederland) zijn de importeurs. Voor Noord-Nederland is Anema tevens de dealer-leverancier. Staad is dealer-leverancier voor het grootste gedeelte van Midden- en Zuid-Nederland. In de provincie Zuid-Holland en een deel van de provincie Utrecht treedt ELM in Bleiswijk op als dealer-leverancier. ELM betrekt de machines van Staad.

Almat zegt voornemens te zijn voor haar eigen, bestaande klanten de service en het onderhoud aan Doosan-machines te blijven verrichten. Reeds via Almat bestelde machines worden de komende tijd ook nog door het Larense bedrijf geleverd. Nieuwe bestellingen kan Almat niet meer aannemen.

Daarnaast had Staad zich in Zuid-Nederland ruimschoots BouwMachines 1 > 26 januari 2018

37

MARKT Links: Jan Willem Staadegaard (links), hier met zijn broer Pieter: ‘Je moet jezelf bewijzen, en ik denk dat wij dat de afgelopen jaren hebben gedaan.’

Rechtsboven: Sijmen Staadegaard: ‘Nederland is voor Doosan een interessante markt, waar zij een hoog marktaandeel heeft.’

Rechtsonder: Doosan en Staad ondertekenen het contract voor het importeurschap voor MiddenNederland. Charlie Park, vice-president EMEA Heavy & Portable Power van Doosan (links), schudt Jan Willem Staadegaard de hand. Sijmen en Pieter Staadegaard kijken toe.

Doosan ervoor gekozen om de samenwerking met ons uit te breiden.’

Kritische inbreng Staadegaard en Anema roemen de samenwerking met Doosan. De lijnen zijn kort, en naar kritische inbreng vanuit Nederland wordt serieus geluisterd. ‘Natuurlijk hebben wij weleens kritiek. Maar dat is opbouwende kritiek, en dat weet Doosan ook. Nederland is voor Doosan een interessante markt, waar zij een hoog marktaandeel heeft. Daarom zijn onze vragen en opmerkingen altijd welkom’, vertelt Sijmen Staadegaard.

Anema sloot voor Noord-Nederland een contract in 2014, Staad deed dit voor Zuid-Nederland in 2013. Voor MiddenNederland werden in december 2017 de handtekeningen gezet door Staad en Doosan. Staad en Anema hebben een heilig geloof in het ‘oranje’ van het Zuid-Koreaanse merk. Beide bedrijven gaan voor maximale continuïteit. ‘Als dealer ben je niet van de ene op de andere dag hierop ingespeeld. Dat heeft tijd nodig. Pas daarna ga je zien dat je inspanningen effect hebben’, zegt Pieter Staadegaard.

Snellere opbouw Intussen is Staad druk bezig met het verder stroomlijnen van de interne processen. Het opbouwen van een mobiele machine in Veghel duurde in het begin drie weken, nu is dat nog een week. Vooraf worden alle details met de klant doorge38

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

sproken. De monteurs in de werkplaats krijgen de beschikking over een opbouwboek waarin exact staat aangegeven aan welke specifieke wensen van de klant de machine moet voldoen. ‘Doordat we volume hebben, kunnen we dingen steeds beter en sneller doen. Onze medewerkers dragen daar zelf veel ideeën voor aan. Dat koesteren we ook. Die jongens zijn hier de hele dag mee bezig, zij weten als geen ander wat er valt te verbeteren’, vertelt Pieter Staadegaard.

Anema: ‘Een geluk is ook dat Doosan een merk is dat bereid is om erg ver mee te gaan met de wens van de klant. We kijken naar wat wél kan, en niet naar wat níet kan. Ik zeg nooit nee. Doosan weet dat ook. Andere merken zijn soms minder makkelijk. De wil om het klanten naar de zin te maken, is bij Doosan echt heel groot. Dat is voor ons erg fijn werken.’ www.elmbv.nl, www.anemabv.nl, www.staad-groep.nl

Importeur voor de Benelux

EUROSTEEL BV VAN HEEMSKERCKWEG 10 5928 LL VENLO NEDERLAND WWW.EUROSTEEL.NL

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

SLEUTELROL VOOR SLOOPROBOT Brokk bouwt zo licht mogelijke machines met een knoert van een tool Een gedateerd kantoorpand ombouwen tot een luxueus viersterrenhotel. Dat is de spectaculaire klus die de komende twee jaar uitgevoerd wordt op de Amsterdamse Zuidas. Per 2020 opent hier in het voormalige AkzoNobel-hoofdkantoor een hotel met 330 kamers.

A

lsof zo’n extreme metamorfose nog niet genoeg is, groeit de wolkenkrabber ook nog met een aantal extra etages. Dat heeft weer tot gevolg dat een verzwaring van de fundering nodig is. Verder komen er twee nieuwe liftschachten in het pand, dwars door alle verdiepingsvloeren, en worden bestaande liftschachten vergroot. Een bedompte kantoorentree past tot slot ook niet bij een luxueus hotel. Dus is ook gevraagd of hoofdaannemer J.P. van Eesteren een groot deel van de eerste verdiepingsvloer kan wegbreken om ruimte te scheppen voor een mooie vide, uiteraard zonder hierbij de dragende kolommen te raken.

Hoofdsloper RGS nam het karwei aan en verrichtte het grovere werk met een 30-tons rupskraan. Vervolgens gunde zij Visscher Sloop en Asbestverwijdering in Zwaag de klus om 40

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

het volledige interieur te strippen. Op het werk staat een Liebherr LR1100 die containerbakken op hoogte tegen het gebouw houdt, waarna een schranklader het volledige interieur via het kozijn in de containers laadt.

Minigravers Het specialistische sloopwerk in het bestaande gebouw, waar ook constructietechnisch nog wel enig denk- en rekenwerk plus een dosis ervaring bij komt kijken, kwam op het bordje van De Jong Betonboringen uit Wormerveer. Naast standaard boor- en zaagwerk specialiseerde De Jong zich de laatste jaren juist in dit soort complexere werken.

Dat het bedrijf meer doet dan de naam doet vermoeden, blijkt wel uit de machines die De Jong op de Amsterdamse werf heeft staan. Naast het boor- en zaagmaterieel staan op

THEMA COMPACT MATERIEEL

De machine is voorzien van automatische smering voor de hamer. De drukknop is voor bedie-

De radiografische bediening en het werken met de hamer vereisen een gevoel voor slo-

ning van de elektrische vulpomp voor de hydrauliekolie.

pen. Omdat je op verschillende plekken naast de machine staat, moet je in spiegelbeeld kunnen denken.

Deze Brokk 160 werkt volledig elektrisch. Dat is niet alleen handig voor het werk binnen,

Brokk produceert een eigen snelwissel voor de robots. Deze is licht en met 40 millimeter

maar het bespaart ook een hoop gewicht.

assen toch sterk. Er zijn twee standen waarin je een tool kunt aankoppelen.

de bouwplaats enkele minigravers, een schranklader en zelfs een eigen 15-tons mobiele graafmachine met sorteergrijper.

Zo kan het bedrijf de klussen geheel zelfstandig uitvoeren, inclusief het sorteren en afvoeren van het vrijgekomen puin en de overige reststromen. Nico Swart stuurt als projectleider het geheel aan. Hij geniet zichtbaar van de mooie klus. ‘Het is een leuke ploeg. Er is een strakke planning en de onderlinge samenwerking tussen alle bedrijven loopt erg goed. Dat is aangenaam werken.’

Beperkt draagvermogen Het werken in het bestaande duo wolkenkrabbers, voorheen ook wel bekend als Stibbetoren en nu als TWO-Amsterdam, kent beperkingen. Allereerst de binnenhoogte, maar minstens zo beperkend is het relatief lage draagvermogen van de verdiepingsvloeren. Projectleider Nico Swart: ‘Daarom zetten we onze slooprobot hier in. Die kan door elke normale deur naar binnen, werkt volledig elektrisch en is licht. Met 1.600 kilo mag hij nog exact in de bouwlift. Zo kan de robot gemakkelijk van verdieping naar verdieping.’

Op elke verdieping zaagde het bedrijf twee liftschachten in de vloer. Om te voorkomen dat de uitgezaagde plaat als ge-

heel op de onderliggende etage ploft, zet De Jong de slooprobot in om de opening langzaam open te knagen met een betonschaar. De ontstane openingen worden direct versterkt met een op maat gemaakte staalconstructie. De Jong is dus breed: zowel sloper als bouwer.

BROKK ZUSTER VAN DEMAREC Brokk behoort tot de Lifco-group. Dat is misschien een weinig zeggende naam, maar Lifco is ook het moederbedrijf achter merken als Demarec, Kinshofer, Darda en Auger Torque.

Brokk bestaat 42 jaar en bouwde in die tijd zo’n 10.000 slooprobots. Het is een echte nichemarkt. Radiografisch en op basis van camerabeelden bediende machines voor het ontmantelen van kerncentrales zijn internationaal een belangrijke markt.

Jaarlijks verkoopt de fabrikant naar eigen zeggen zo’n 15 machines in de Benelux. Die handel gaat grotendeels rechtstreeks, Brokk heeft sinds kort een eigen Belgische verkoopvestiging die de gehele Benelux bedient. Het leveringsprogramma loopt van de 0,5-tons Brokk 60 tot aan de 11,3-tons Brokk 800P. Er zijn zowel elektrische als dieselaangedreven modellen.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

41

Geen speelgoed De Brokk 160, slooprobot van dienst, staat nu op de onderste etage. Hier hakt de machine een betonvloer weg zodat de onderliggende fundering verzwaard kan worden. De Jong werkt nu 4,5 jaar met de robot. Op het eerste gezicht is het een geinig apparaatje. Niet alledaags, radiografisch te bedienen; bijna speelgoed. En met de zojuist uitgesproken kwalificaties licht, compact en elektrisch, ontstaat toch al snel het vooroordeel dat de capaciteit wel behelpen zal zijn.

Het is een behoorlijk foute inschatting, blijkt al snel als operator Frank Keessen begint te hameren. De gewapende 40 centimeter dikke betonvloer verandert met gepast geweld niet in gruis, maar in mooie brokken puin. Keessen en Swart leggen uit: ‘Er hangt een 200 kilo zware Atlas Copco-hamer aan de Brokk, die trouwens ook volledig ontwikkeld is om in combinatie met deze hamer te werken. Zou je dezelfde hamer aan een minigraver hangen, dan heb je een 4- à 6-tons machine nodig om een gelijke capaciteit te halen.’

De kleine robot staat z’n mannetje dus wel. Swart wijst ter vergelijk op hun Bobcat E10-minigraver met 50 kilo hamer, een combi van 1.300 kilo, die even verderop op een verdiepingsvloer staat te hakken. Fijn puingruis valt naar beneden.

Swart: ‘De Brokk is slechts iets zwaarder, maar doet bijna drie keer zoveel.’

Forse investering Andersom geredeneerd is de slooprobot dus twee à drie keer lichter dan een minigraver met identieke hamer en capaci-

teit. Dat maakt slooprobots in z’n algemeenheid onderscheidend. Het is tevens de visie van fabrikant Brokk: zo licht mogelijke machines bouwen met een knoert van een tool eraan.

Goedkoop is de robot niet met een aanschafprijs van ongeveer 100.000 euro. Ook lever je in op stabiliteit, omdat je een lichte basismachine hebt met een relatief zware hamer. Dit is met name een aandachtspunt bij het verplaatsen. In het werk staat de robot stabiel dankzij de vier stempels.

Krachtstroom De Brokk 160 draait op dit project op een 63 Ampère krachtstroomaansluiting. Eventueel kan dat ook met 32 Ampèrestekkers met een iets gesmoord vermogen tot 31A. Op dit project is het een kwestie van de stekker in het stopcontactsteken en draaien, wat ideaal is. Als geen aansluiting beschikbaar is, dan werkt De Jong op een aggregaat. De bediening met de radiograaf vergt gevoel, doordat je soms links of rechts, dan weer voor of achter de machine staat. Telkens moet je de bedieningshandelingen dus gevoelsmatig kunnen spiegelen.

Bijzonder is ook de verstelcilinder op de giek. Deze werkt samen met de hefcilinder, waardoor een functie ontstaat waarmee je de sloophamer of vergruizer in één handeling precies horizontaal dan wel verticaal kunt verplaatsen. Dat is handig in het repeterende werk, om telkens rechtstandig te drukken op je sloophamer, of telkens de volgende hap pakken bij het vergruizen van een dekvloer.

De hamersnelheid is in te stellen met een draaiknop. Via

Links: de Brokk is licht en werkt met een zware tool. De stabiliteit is dus een concessie, vooral bij het verzetten.

Afgestempeld staat hij als een huis. Huisje.

Rechts: bijzonder is ook de verstelcilinder op de giek.

Deze werkt samen met de hefcilinder, waardoor je een tool precies horizontaal dan wel verticaal kunt verplaatsen.

Links: De Jong hakt de 40 centimeter dikke vloer, met onderliggend luchtkanaal, vrij. Zo kan de fundering van het gebouw verzwaard worden.

Rechts: verdieping voor verdieping knaagde de Brokk zich door de vloeren. Resultaat: twee nieuwe liftschachten die direct met een constructie zijn versterkt.

42

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

THEMA COMPACT MATERIEEL Links: de Liebherr vakwerkkraan zorgt voor het interne transport op de bouwplaats.

Rechts: De Jong Betonboringen doet meer dan de naam vertelt. Het bedrijf heeft ook een mobiele graafmachine op de werf staan om het vrijgekomen puin te sorteren.

Een schranklader stript alle gebouwen. Daarna worden de

De Bobcat E10-minigraver werkt met een 50 kilo hamer, een

De twee wolkenkrabbers, voorheen ook wel bekend als

nodige constructieve aanpassingen gedaan, later kan de

combi van 1.300 kilo. De Brokk werkt met een 200 kilo hamer en

AkzoNobel-hoofdkantoor en Stibbetoren, nu als TWO-

aannemer aan de slag.

weegt 1.600 kilo. ‘De Brokk is slechts iets zwaarder, maar doet

Amsterdam. De linkertoren wordt een hotel, de rechter-

bijna drie keer zoveel’, aldus De Jong.

toren opnieuw kantoor.

drukknoppen wissel je snel tussen maximaal en de ingestelde zachtere stand. Bijvoorbeeld bij het hakken van kanaalplaten. Frank Keessen kan met z’n ervaring intussen lezen en schrijven met de machine. Projectleider Nico Swart: ‘Vergis je niet, het belangrijkste stuk van de machine is het onderdeel dat bruin brood eet. Voor het hakken moet je echt gevoel hebben.’ Leverancier Joachim van de Perre valt hem bij: ‘De bediener zorgt dat er aan de juiste kant van de beitel gesloopt wordt.’

Automatische smering De onderhoudsbehoefte van de Brokk is vrij laag, omdat een dieselmotor ontbreekt. De hamer is voorzien van een automatische smering met reservoir om altijd optimaal te presteren. Elke 50 uur moet de pot bijgevuld. Het hydraulieksysteem is het enige dat je zo af en toe moet peilen en afvullen.

Opvallend: bijvullen doe je middels een ingebouwde vulpomp. Deze drukt de verse hydrauliekolie via het filter de tank in. Een garantie dat er nooit gruis in komt en geen gedoe met bussen hydrauliekolie.

De werkarm blijft spelingsvrij dankzij de konische assen en bussen. ‘Elke week even de momentsleutel erop’, zegt Frank Keessen. Samen met de compacte machine lukt het met regelmaat om de meest onmogelijke sloopklussen op te knappen voor aannemers, die zelf dan de wanhoop nabij zijn. De robot is het enige alternatief voor (onbegonnen) handwerk in

kelders of andere krappe ruimtes. Keessen: ‘Klussen die geraamd zijn op weken handwerk, kunnen wij doen in een paar dagen.’ Mooi werk dus. Met de betonschaar kan de elektrische Brokk bovendien praktisch geluidloos en trillingsvrij slopen. Op de sloophamer zit optioneel een automatische watertoevoer om op die manier stofoverlast te beperken.

Snelwissel Dankzij een snelwissel kan de machine met verschillende tools werken. De Jong werkt met een betonschaar met een 42 centimeter bek en de genoemde sloophamer. De symmetrische snelwissel met zware 40 millimeter assen ontwikkelde Brokk zelf, omdat die volgens de fabrikant zo’n 40 kilo lichter zou zijn dan een CW10.

De uitrustingsstukken hebben twee aankoppelmogelijkheden: één voor regulier werk én eentje om verticaal naar boven te werken. In theorie kan er ook een graafbak aan de slooprobot, maar in de praktijk valt dat toch tegen vanwege het lage eigengewicht. Swart: ‘Wij kiezen ervoor om er dan een minigraver of schranklader bij te zetten om het puin mee te ruimen. Dan kan de Brokk verder met slopen, en halen we maximale capaciteit.’ Tenslotte moet er wel een beetje vaart in gehouden worden, willen de eerste hotelgasten hier in 2020 hun kamers kunnen betrekken. www.brokk.com BouwMachines 1 > 26 januari 2018

43

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

Meekijken bij een klus van Hijsen in het Nauw

KRACHTIG HIJSEN IN EEN KRAPPE RUIMTE Compacte hijskranen tillen praktisch hun eigen gewicht en kunnen tĂłch door een normale loopdeur een gebouw binnen. Dat maakt ze geschikt voor interne hijsklussen waar je met ander materieel niet of lastig bij kunt komen. De verhuurmarkt voor deze machines is volwassen geworden. Naast veel kraanverhuurders die inmiddels een compactkraan in de vloot hebben, grepen ook nieuwkomers hun kans om te starten in deze nichemarkt. Wij kijken mee bij een klus van Hijsen in het Nauw.

44

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

THEMA COMPACT MATERIEEL Linksboven: de kranen zijn één brok techniek. Bovenop de 1-tons lier. De haspels voor hydrauliek en elektra zijn gemonteerd om de extra functies ten behoeve van het fly-jib mee te bedienen.

Linksonder: het contragewicht van zo’n 1.300 kilo is hydraulisch uitschuifbaar, en dan nog handmatig om te klappen.

Rechtsboven: op de werkvloer is op zich voldoende ruimte. Dankzij de rupsonderstellen hebben de kraantjes geen moeite in het natte zand.

Rechtsonder: krapper wordt het om door een uitsparing in de verdiepingsvloer het trapdeel in te hijsen. Rustig blijven en beetje bij beetje manoeuvreren is het devies.

E

en machine die je door een standaard deur naar binnen rijdt, en waar je vervolgens toch 4 ton mee pakt of lasten tot 750 kilo op 22 meter hoogte mee wegzet. Dat is samengevat waartoe een minihijskraan in staat is. Om dit te bereiken zijn de minimachines één brok techniek.

De genoemde cijfers gelden trouwens voor de minikraan van het merk en type Hoeflon C10, die we in actie zien bij Appie van Beek. Samen met compagnon Leendert van Pommeren is hij eigenaar van Hijsen in het Nauw in Veenendaal. Vijf jaar geleden startten zij met de verhuur van een eerste minikraan en nu beschikken de ondernemers over een vijftal machines voor de verhuur, die veelal met eigen machinisten op pad gaan. Van Beek: ‘Mijn compagnon heeft een staalbedrijf. Hij huurde eerst compactkranen in. Daar zagen we zelf ook wel markt voor. Zodoende hebben we samen een eerste kraantje gekocht en van daaruit is de verhuur verder gegroeid.’

Arbo Dat het bedrijf kon groeien de laatste jaren heeft met een aantal factoren te maken, zo blikt de jonge ondernemer terug. ‘Vroeger werd veel hijswerk binnen met de hand gedaan. Op hondjes werden de stalen balken naar binnen gereden. Je begon met het boren van een gat, zette een anker, en met kettingtakels kwam je een heel eind.’

Vanuit veiligheidsoogpunt en om Arbo-technische redenen is dat in veel gevallen nu geen praktijk meer. De compacte hijskraan neemt nu veel van deze montageklussen over.

Een tweede markt is het zetten van glas. Van Beek: ‘Lichtinval is steeds belangrijker bij nieuwe gebouwen, dus worden de ramen groter en zwaarder. Ook is het nu veelal triple-beglazing.’ Deze ruiten zijn dusdanig zwaar dat machines no-

dig zijn om ze te plaatsen. Daarom kan de verhuurder zijn minikranen uitrusten met verschillende glaszuigers. Die tillen ruiten van 500 tot 1.000 kilo.

Trapelementen De C10 is het zwaarste model uit de verhuurvloot. En tevens het zwaarste model uit het leveringsprogramma van leverancier Hoef lon, overigens een Nederlandse fabrikant.

Twee exemplaren van dit type zien we op een hijsklus in Volendam in actie. In een bedrijfshal in aanbouw gaan de minihijskranen twee delen van een betonnen prefab-trap plaatsen. Dat had de aannemer uiteraard het liefst direct tegelijk met het leggen van de verdiepingsvloer gedaan, vóórdat het dak dichtgelegd werd. De trapelementen waren op dat moment echter nog niet geleverd. Voor de aannemer was het kiezen uit twee kwaden. Wachten was geen optie gezien de strakke planning, dus opteerde hij ervoor om minikranen in te huren om de trappen achteraf alsnog te plaatsen. Vanwege de krappe ruimte, het onverharde terrein, leidingen in de bedding en de beperkte hoogte was het onmogelijk om deze klus nog met een roterende verreiker of autolaadkraan te doen.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

45

THEMA COMPACT MATERIEEL Linksboven: de radiograaf kent twee standen. De kraan is te bedienen volgens een eigen Hoeflon-logica, maar ook via de meer universele laadkraanbediening. De actuele last is op het display af te lezen.

Rechtsboven: de tandemhijs is teamwerk. Tussen de staanders door wordt het betonnen trapelement op z’n plek gelegd. Ook op vlucht staan de kleine kranen hun mannetje.

Linksonder: het bovenaanzicht en tevens bewijs dat de ruimte érg krap is. Al staan de mannen wel eens voor hetere vuren.

Rechtsonder: het fly-jib is nu even buiten gebruik. Hiermee kunnen de kranen indien nodig tot 22 meter hoogte reiken.

Door een deur De minikranen voelen zich prima thuis in de geschetste omstandigheden. De bouw is nog redelijk ruim in vergelijking met de gebruikelijke werkterreinen, veelal in bestaande gebouwen. Met de stempels opgeklapt kan de kraan door een normale loopdeur. De rupsonderwagen is daartoe hydraulisch verstelbaar.

Eenmaal opgesteld hebben de stempels toch een behoorlijke spanwijdte voor de benodigde stabiliteit. De machines draaien in deze open hal op hun rustig snorrende dieselmotortje.

Op krachtstroom is ook een mogelijkheid.

Bijzonder is de bediening. ‘De radiograaf kan op twee programma’s draaien’, legt machinist Arjan Copier uit. ‘Je kan de minikraan bedienen met de logica van een autolaadkraan, maar je kunt ook switchen naar Hoef lons eigen bediening.

De volgorde van functies wijzigt dan.’

Door de kraan tactisch op te stellen, pakt Copier tussen zijn uitleg door het 2.300 kilo wegende betonelement op en draait deze over 180 graden een stuk dichter bij de plek van bestemming.

TECHNISCHE GEGEVENS HOEFLON C10 Motor: Yanmar 3 cilinder diesel, 7,5 kW Elektro: 400V Max. hijscapaciteit: 4.000 kg Liercapaciteit enkel: 1.000 kg Vlucht: 13,7 meter.

Vlucht met fly-jib: 19,8 meter Hijshoogte: 16,3 meter Hijshoogte met fly-jib: 22 meter Transportafmetingen: 3,93 x 0,80 x 1,97 Gewicht compleet: 4.700 kg Waarvan ballast: 1.340 kg Onderwagen: hydr. verstelbaar rupsonderstel

om de extra functies van het f ly-jib mee te bedienen. Zo komt het minikraantje dus aan zijn indrukwekkende 22 meter.

Liefhebber van de C6 Passen en meten De tweede kraan stelde hij eerder al op. Door een uitsparing steekt de mast door de verdiepingsvloer om het betonnen trapelement van bovenuit in de tweede uitsparing te hijsen.

In de enorme hal is het op deze vierkante meters toch passen en meten.

Copier vervolgt z’n uitleg: ‘De kraan is voorzien van een 1-tons lier op de mast. Door de staalkabel vier keer in te scheren hijst de machine zijn maximale 4 ton.’

Voor het lichtere werk is een 0,5-tons lier beschikbaar. Deze is vooral veel sneller, maar tilt navenant dus ook minder.

Vooral in licht montagewerk komt de kleinere lier tot zijn recht. De mast oogt volgebouwd met twee extra haspels: eentje voor hydrauliek en de tweede voor elektra. Ze zijn nodig 46

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Je zou het hem niet geven, maar met zo’n 4,7 ton is de C10 stiekem toch een zwaargewicht. De 1.340 kilo ballast kan het kraantje eventueel nog wel eigenhandig afzetten.

Om gewichtsredenen is mede-eigenaar Appie van Beek met name een liefhebber van het type C6 uit de verhuurvloot.

‘Die weegt 2.800 kilo en mag dus gewoon op de aanhanger achter een zware bestelbus.’

Deze machine komt op de écht krappe plaatsen, soms in combinatie met de zogenaamde multi-grab. Dat is een grijptang die óp de mast gezet kan worden en waarmee je materialen niet hijst, maar vastklemt. Van Beek besluit enthousiast: ‘Die gebruiken we in renovatieprojecten. Een stalen balk tot 750 kilo kunnen we dan vastklemmen, roteren en zonder hijshoogte strak tegen een plafond aan duwen.’

Mekos 3D leveler: 3-Dimensionaal proďŹ leren van zand en korrelbanen met een total station.

Mekos levelers: Volautomatisch werkende machine’ s, ook met traploos instelbare ronding.

Voorzien van automatisering door middel van laser techniek, total station of gps.

De Mekos machines zijn uniek, sterk en duurzaam, geschikt voor zand en korrelbanen. (op getoonde producten zijn individueel patenten van toepassing)

Partners:

Mekos Schagerbrug BV Tel. 0224-571555 www.mekos.net

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

RUTTE ZWEERT BIJ ELEKTRISCH Wiellader van Kramer bewijst binnenstedelijk zijn waarde ‘Wat er ook gebeurt, dat ding móéten we hebben.’ Dit dacht Enrico Rutte hardop, op z’n Amsterdams, toen hij op de Bauma voor het eerst oog in oog stond met de volledig elektrische wiellader van Kramer: de 5055E. Samen met twee neven is hij eigenaar van wegenbouwbedrijf Rutte Groep in Amsterdam. De mannen zijn niet bang risico te nemen, zeker niet wanneer dat duurzaam verantwoord is. De aankoop van de eerste vol-elektrische wiellader in Nederland was dus een logische stap.

48

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

THEMA COMPACT MATERIEEL

Even stekkeren in plaats van tanken. Zo gaat dat bij een elektrische wiellader. In dit geval is er

Dik 400 uur stonden er eind vorig jaar op de klok. De wiellader draait meestal halve

een vaste stroomaansluiting op het werk. Die is niet altijd voorhanden. Rutte zou in de toe-

dagen en gaat dan weer aan de lader. Op dit werk past dat toevallig ook. Maar het be-

komst graag bij openbare laadpalen willen laden. Bij een herprofilering zijn die toch niet be-

tekent wel dat de techniek nog niet ver genoeg is om een dieselmachine volwaardig te

reikbaar voor auto’s.

vervangen.

E

n zo geschiedde. De wiellader zonder dieselmotor, maar mét een accupakket onder de kap, werd eind 2016 bij de aannemer afgeleverd. Toch ging de machine niet direct aan het werk. Enrico: ‘We hadden de elektrische shovel gekocht met het idee deze in te zetten in de onderaanneming voor Heijmans, op het Leidseplein. Dit werk, een MVI-aanbesteding waarin het elektrisch werken naar verwachting goed uit de verf zou komen, ging echter naar een andere partij.’ Een tegenvaller waardoor de wiellader niet direct in actie kwam.

In de loop van 2017 diende een nieuwe klus zich aan, opnieuw in Amsterdam. Rutte Groep werkt hier nu in onderaanneming voor Heijmans aan herprofilering van de Lairessestraat. Hier is een secure aanpak van het werk extra noodzakelijk om de overlast tot een minimum te beperken.

Het is een van de duurste straten in Amsterdam, schetst Rutte, terwijl een Bentley Bentayga (vanafprijs 223.250 euro) zich over de stoep nog snel even langs de afzetting wurmt.

Rutte vervolgt: de elektrische wiellader beperkt op zo’n werk de geluidsoverlast richting de omgeving. Ook de jongens vinden het erg prettig werken.

Rijdende reclamefolder Voor de Rutte Groep is de elektrische Kramer een slimme aankoop geweest, ook al was deze duurder in aanschaf dan een diesel. ‘Uiteindelijk blijkt het ook een rijdende reclamefolder voor ons bedrijf. Daar hebben we hem niet voor gekocht, maar dat is zo gegaan’, blikt Rutte terug. Dat de elektrische wiellader bij Rutte in het plaatje past, wil niet zeggen dat deze volledig voldoet aan alle eisen van de praktijk. Enrico Rutte ziet nog wel verbeterpunten: ‘Bij zwaarder werk blijft de actieradius steken op 3,5 à 4 uur. Je kan er dus geen hele dag mee werken, maar in dit werk is dat niet zo erg. We gebruiken de shovel ‘s morgens om baan te maken. Het andere deel van de dag gebruiken we een straatmakker of minishovel om bij te rijden en machinaal te leggen.’

Rutte benadrukt dat de productie in de stad verhoudingsgewijs laag is vanwege het lastige werken langs de grachten en met al het kleine frutselwerk eromheen. ‘Als je 150 vierkante meter baan maakt en 150 meter legt, dan heb je hier een dagproductie. We werken met kleine faseringen en dan is zo’n elektrisch shoveltje uitermate geschikt. Werk je in een Vinex-wijk 600 of 800 meter per dag weg, dan heb je veel meer capaciteit nodig en is de elektrische machine minder geschikt.’ Om deze reden staat zeker nog niet vast dat op termijn meer elektrische wielladers worden aangeschaft.

Minder loze uren Tegelijk zijn er andere werken waarin het elektrische juist weer een voordeel kan zijn. ‘Denk aan het bestraten van parkeergarages. Vergis je ook niet hoeveel een shovel stationair draait op een dag. Die uren heb je met een elektrische machine niet: zodra je uitstapt verbruikt de Kramer geen stroom

PROJECT BIJNA VOLLEDIG ELEKTRISCH Rutte Groep heeft eerder het bedrijf Mokum Maritiem overgenomen. Hiermee beschikt Rutte nu over een grote vol-elektrische boot met een enorm accupakket en een lage hut. Met 45 ton stenen kan deze CO2-neutraal bouwmaterialen aanvoeren op projecten in de binnenstad.

Enrico Rutte: ‘Het is zeer druk in de stad. Aanvoer van materialen met vrachtwagens wordt steeds lastiger door vergunningen en ontheffingen.

Door steentrailers aan de rand van de stad te lossen en over te laden in het schip, is dat overbodig. Door de combinatie met de elektrische wiellader kunnen we een project bijna volledig elektrisch maken. Zo proberen we innovatief te zijn.’

Rutte is van mening dat hier bij aanbestedingen nog meer naar gekeken zou moeten worden dan nu het geval is. ‘Wie het minste CO2 uitstoot, zou het werk moeten mogen maken. Er moet toch wat gebeuren’, zegt de ondernemer.

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

49

THEMA COMPACT MATERIEEL

werkvloer is vooral het stil werken een voordeel. Voor eigen mensen én de omgeving.

meer. Daar is wel over nagedacht. Per saldo maakt een dieselmachine dus meer uren dan strikt noodzakelijk.’

Een ander voordeel is de lagere servicebehoefte. ‘Alleen de olie in de assen en van de hydrauliek verversen. Dat is het eigenlijk’, zegt Rutte, die nu dik 400 uur op de klok heeft van zijn machine. Te weinig om uitspraken te doen over de levensduur van de accu. ‘De prestaties zijn gewoon goed. Je kunt er 1.800 kilo mee pakken, en ook echt wel een straatje opbreken met de 1,85 meterse puinriek.’

Rechtsonder: een bijkomend voordeel van elektrisch: de machine loopt nooit stationair. Zo kun je er

Openbare laadpalen

toch wat langer mee werken dan je zou verwachten.

De ondernemer verwacht wel dat de fabrikant de machine nog kan verbeteren. ‘De lood-zuuraccutechniek van de Kramer is inmiddels alweer ingehaald door modernere lithiumiontechniek.’ Tot slot is de infrastructuur om te laden niet op elk werk aanwezig. De Kramer heeft genoeg aan een 230Vaansluiting om de ingebouwde lader van spanning te voorzien, maar dan nog: niet op alle werken is dat per definitie aanwezig. Rutte: ‘Het moet makkelijker worden om de shovel bij openbare laadpalen op te laden. Die staan hier in Amsterdam genoeg, en kunnen toch niet gebruikt worden als ze in een werk staan. Maar ze vereisen nu vaak een kenteken dat je moet invoeren en ze hebben een andere aansluiting. We zijn wel bezig om een verloopstekker te maken.’

Linksboven: de Kramer is vol-elektrisch. Hij heeft geen wielmotoren, maar een centrale elektromotor voor de wielaandrijving en eentje voor de hydrauliek.

Rechtsboven: het Hoppecke lood-zuuraccupakket bestaat uit 40 losse cellen en weegt 1.230 kilo. Het levert 80 Volt en 416 Ah. De ontwikkelingen gaan snel, intussen zouden ‘nieuwe’ accutechnieken de actieradius al kunnen verbeteren.

Linksonder: emissievrij werken is bij aanbestedingen natuurlijk hét argument voor elektrisch. Op de

FAMILIEBEDRIJF MET EIGEN MATERIEEL Rutte Groep is een familiebedrijf met 70 vaste medewerkers. Enrico Rutte vormt samen met twee neven de directie. Dingen zelf doen met eigen materieel is altijd een kernwaarde van het bedrijf geweest. Zo zijn er acht eigen Iveco-trucks om ook transport in eigen hand te houden.

Van oorsprong is Rutte dan ook een transportbedrijf. In de jaren negentig kwam de aannemerij erbij. Dat is nu de hoofdtak. Verder is het bedrijf gespecialiseerd in het plaatsen van ondergrondse afvalcontainers. Hiervoor produceert Rutte Groep ook putten uit gerecycled beton.

www.ruttegroep.nl 50

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

SCHRIJF U NU IN VOOR ONZE GRATIS NIEUWSBRIEF

GA DIRECT NAAR BOUWMACHINES.NL/NIEUWSBRIEF

HANDEL 43-TONS DUMPER-DUO VAN BELL VOOR TE KLOEZE BRUYL Van der Spek leverde twee nieuwe 43-tons Bell B60E dumpers aan Te Kloeze Bruyl. De machines worden ingezet voor op- en overslagwerk in een groeve, waar Te Kloeze Bruyl alle logistieke processen uitvoert voor één van hun klanten. De nieuwe Bell B60E dumpers vervangen enkele starre dumpers en diverse kleinere 3-assige knikdumpers.

Wat de nieuwe Bell B60E’s volgens Van der Spek uniek maakt, is het compleet nieuwe bouwconcept, waarbij naast twee assen met 4x4-aandrijving ook een knippunt wordt toegepast om de machine zeer wendbaar en stabiel te maken. ‘Een draaicirkel van maar 9.524 mm met een machine die beladen bijna 100 ton kan wegen, geeft goed aan wat bedoeld wordt met wendbaar’, zegt de leverancier.

Om de machine met een volle bak van 55 ton lading efficient te laten rijden, is de B60E voorzien van een 6-cilinder Mercedes-Benz krachtbron, goed voor 577 pk vermogen. www.vanderspek.nl

TROOST LEVERT CASE CX250D AAN VOSHART

Troost Machinehandel heeft een nieuwe Case hydraulische graafmachine, type CX250D, geleverd aan Maatschap Voshart in Numansdorp. De Case CX250D is voor Voshart opgebouwd met een compleet overdruksysteem.

Ook heeft Troost Machinehandel gezorgd voor een Trimble 3D GPS-systeem. Andere extra’s zijn zwenksmoring, een brandstofvulpomp met lange slang, gereedschapskist in de onderwagen en een 27 mc-radio.

De Case CX250D wordt aangedreven door een Stage IV commonrail dieselmotor met 180 pk. De hydrauliekpompen hebben een opbrengst van 2x243 l/min. www.troostbv.com

52

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

MERLO ROTO 40.30MCSS VERREIKER IN STATIG BLAUW VOOR ELENBAAS STAAL Verreikercentrum Midden Nederland leverde een nieuwe Merlo Roto 40.30MCSS aan Elenbaas Staal in Scharendijke. Elenbaas zet de Merlo in voor utiliteitsbouw.

De Merlo verreiker is door Verreikercentrum Midden Nederland afgeleverd in de blauwe huiskleur van Elenbaas. De machine is uitgevoerd met een vorkenbord, een jib met 2-tons lier, een uitklap-

bare werkkooi, een radiograaf en diverse werklampen. De TCVT-keuring is door TUV Nederland verzorgd. www.vc-mn.nl

MAN 6X2/4 TREKKERS VOOR GBO Gebr. Van den Brand & van Oort (GBO) in Uden investeerde in twee MAN 26.460 trekkers, die worden ingezet in combinatie met kipper-opleggers. De MAN 6x2/4 trekkers zijn uitgevoerd met een liftbare en sturende voorloopas. Omdat de trucks die liftbare en sturende voorloopas hebben, wordt het maximale laadvermogen gehaald zonder de

aslasten te overschrijden. Het bedrijf heeft gekozen voor de MAN in TGX-uitdossing.

De 460 pk sterke D26 krachtbron wordt in deze uitvoering geleverd met de nieuwe TipMatic TX-transmissie van ZF. Deze razendsnelle nieuwe versnellingsbak is nog sneller bij de les dan de vorige generatie. www.man-nederland.nl

Meer materieelnieuws vindt u op www.bouwmachines.nl

DRIE KOBELCO’S EN EEN ATLAS VOOR WETTERSKIP FRYSLÂN Wetterskip Fryslân heeft onlangs een Atlas 160Wsr en drie Kobelco SK140SR’s in gebruik genomen.

De Kobelco’s voor het Friese waterschap zijn standaard zeer compleet uitgerust. De extra functies zijn bijvoorbeeld proportioneel te bedienen en de machine is voorzien van een camera met geïntegreerd kleurenscherm. De ergonomisch verantwoor-

de cabine is ruim opgezet en biedt veel zicht op de werkzaamheden.

De circa 16 ton wegende en compact draaiende Atlas 160Wsr kenmerkt zich op zijn beurt door het uitstekende zicht vanuit de comfortabele en geluidsarme cabine. Aanpassing aan de Atlas voor het waterschap zijn de metalen spatborden. www.kemp-groep.nl

EERSTE SENNEBOGEN 613E DRAAIT BIJ DEMATEC RAIL Van den Heuvel Cranes & Services in Werkendam heeft de eerste vernieuwde Sennebogen mobiele telescoopkraan type 613E afgeleverd bij Dematec Rail in Dodewaard. Deze kleinste telg uit de Sennebogen-telescoopkraanfamilie is onlangs compleet op de schop gegaan.

De Sennebogen 613 is de junior in de Crane Line-serie van Sennebogen. De

FUCHS MHL360F MET MEGA BEREIK VOOR VAN LEUSDEN

eerste vernieuwde Sennebogen 613E mobiele telescoopkraan draait nu bij Dematec Rail. De machine wordt ingezet voor hijswerkzaamheden op en langs het spoor. Daarvoor krijgt de telescoopkraan een railonderstel en spoorconversie.

Van der Spek Vianen leverde een nieuwe Fuchs MHL360F overslagmachine aan transportbedrijf Van Leusden. De machine is uitgerust met een 18 meter giek, waarmee ook brede schepen kunnen worden gelost.

Met de grijper erbij komt het bereik van de Fuchs MHL360F zelfs op 19,5 meter. De MHL360F wordt aangedreven door een Deutz krachtbron. De Deutz TCD 7.8 6-cilinder is gekoppeld aan Bosch-Rexroth pompen.

Net als zijn grotere broer MHL390F heeft de MHL360F twee pompen voor de functies van de laadinrichting en grijper en een geheel separate hydrauliekpomp voor de zwenkfunctie. ‘Het grote voordeel hiervan is dat de machine optimaal kan werken met de laadinrichting en de grijper zonder dat dit invloed heeft op de zwenk. Grote overslagcapaciteiten met een laag brandstofverbruik zijn het resultaat’, zegt Van der Spek. www.vanderspek.nl

IMPOSANTE MAN TGX 37.500 VOOR MICK VOLENDAM

De Sennebogen 613E telescoopkraan heeft een driedelige, krachtige FullPower boom. Die heeft een gieklengte van 18,8 meter en een maximale hijscapaciteit van 16 ton. De machine wordt aangedreven door een Tier 4 Final-krachtbron.

De Multicab, het nieuwe type cabine van Sennebogen met meer ergonomie en comfort, biedt de machinist een veilige en comfortabele werkplek. Door de speciale vorm van de voorruit heeft de machinist een optimaal zicht naar voren en naar boven.

Bovendien kan de cabine nog 1,75 meter in hoogte versteld worden.

Kraanverhuurder Mick Volendam investeerde in een MAN TGX 37.500 8x2 trekker, voorzien van een Palfinger 92 Ton/meter kraan met een bereik van maar liefst 36 meter hoogte.

De MAN is voorzien van de extra brede TGX-cabine met hoog dak. Bij Wierda Voertuig Techniek is een tweede, gestuurde vooras bijgebouwd. De kraan heeft een f ly-jib, waarmee het bereik maar liefst 32 meter horizontaal en 36 meter verticaal bedraagt.

www.vdheuvelwerkendam.nl

www.man-nederland.nl

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

53

HANDEL COMPACTE KRACHTPATSER VOOR POL HOOGEVEEN

Pol Transport uit Hoogeveen heeft een Iveco Stralis 8x2 trekker met een zware autolaadkraan in bedrijf genomen. De Iveco Stralis is

van het type AS320S51 YPS, wat staat voor een 510 pk sterk 8x2 chassis. CCH in Halsteren bouwde de HMF8520OK6 autolaadkraan met Fly-Jib op. Met een capaciteit van 85 ton/ meter en een vlucht van 34 meter een gigant van een kraan.

Het Iveco-chassis is aan de voorzijde voorzien van een steunpoot voor extra hijscapaciteit rondom. Aan de achterzijde is de stempelbalk zo compact mogelijk gehouden met het oog op het vervoer van opleggers. Er is plek voor een afneembare laadbak, een kist voor hijsmateriaal en een koppelschotel.

KÖNST MACHINEVERHUUR BREIDT UIT MET ATLAS

VAN DEN HEUVEL VERHUURT NIEUWE JUNTTAN PMX22

Johan Könst Machineverhuur in Kamerik heeft een nieuwe Atlas 150W T4F mobiele graafmachine in ontvangst genomen. De Deutz TCD 4.1 motor heeft een vermogen van 95 KW/130 pk en dankzij het motortoerental (max. 1.800 omw./min) een laag brandstofverbruik. De circa 15,6 ton wegende Atlas 150W heeft een sterk hydraulisch systeem, uitstekend zicht vanuit de geluidsarme cabine en een grote stabiliteit. Meest in het oog springende aanpassingen zijn het Engcon draaikantelstuk inclusief GPS en de metalen spatborden.

Van den Heuvel in Werkendam verhuurt een nieuwe Junttan PMx22 heimachine aan Gebr. van ’t Hek in Zuidoostbeemster. De Junttan wordt ingezet op de bouw van een groot distributiecentrum. De Junttan heeft een 4 meter telescopisch uitschuifbare makelaar met hydraulische palendraaiers. Extra optie op deze PMx is een enkelzijdige side cathead, met een schijf voor de hamer- en twee schijven voor de paallier. De maximale paallengte is 22,5 meter. In de machine hangt een nieuwe, geluidgedempte Junttan heihamer, type HHK5/6A-1200.

www.kemp-groep.nl

www.vdheuvelwerkendam.nl

www.cornelis-bedrijfsautos.nl

SWINKELS RECYCLING ZWEERT BIJ SCANIA V8 De Scania V8 is voor Sjeng Swinkels de ultieme truck. Hij investeerde onlangs in twee New Generation Scania S520 4x2 trekkers, waarmee zijn wagenpark naar twintig voertuigen is gegroeid. Zoals alle voertuigen bij Swinkels staan ook deze trucks in het bekende brandweerrood. De trucks zijn fully loaded, dus met alle opties van het Driverpakket, inclusief het grote 7-inch infotainmentsysteem met navigatie, het complete V8-stylingpakket met de verchroomde deurgrepen en lederen bekleding met de mooie speciale rode stiksels.

Daarnaast het V8-logo in rood op de achterwand en het volledige comfortpakket met de superluxe chauffeursstoel. Op de vooras zitten fraaie Alcoa-wielen.

De V8-beul levert 520 pk. Swinkels koos niet voor de V8 730 motor. ‘Wij willen binnen de maximale gewichten blijven, maar ook zoveel mogelijk laden. Dan is de 520 pk Scania V8 een mooi compromis.’ www.scania.com/nl

54

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Kracht & dynamiek Cees Berkhof B.V. Importeur van Knikladers I Telescoopladers

• Compact • Wendbaar

• Werkbreedte v.a. 79 cm • Veelzijdig

Barneveldsestraat 20 I Renswoude I 0318 - 57 23 45 info@ceesberkhof.nl I www.ceesberkhof.nl

Biologisch t afbreekbare t synthetische t hydrauliekolie Zeer lange t levensduur

10.000 draai uren

Hydrauliekolie met een natuurlijk karakter Duport Lubricare Archimedesstraat 9 7701 SG Dedemsvaart 0523-619892 info@panolin.nl

BRANCHEWIJZER Voor meer informatie bel of mail Hans Hoogendoorn, tel. 088-5840728, hanshoogendoorn@vakmedianet.nl

A

D

M

S

DiagnosES,

MD Techniek

Aewal 21, 9951 LL Winsum.

Tel. 0595-854444. info@diagnosexl.nl www.diagnosexl.nl

Postbus 1041 4700 BA Roosendaal Neon 15P 4751 XA Oud Gastel Tel. 0165-318222 info@mdtechniek.nl www.mdtechniek.nl

Surveyour A28 Rental Domstraat 65 3864 PN Nijkerkerveen Tel. 033-4569666 A28@a28rental.nl www.a28rental.nl verhuur grondverzetmachines, zeefverhuur

B

Jaltest diagnoseapparatuur voor agri- en grondverzetmachines.

D

N

Rubensstraat 104/73 B-2300 Turnhout België Tel. 013-3699360 www.surveyour.eu info@surveyour.eu Specialist in toepassing van GPS meetapparatuur voor de Bouw en Agri.

Maakt GPS meten bereikbaar, betrouwbaar, betaalbaar en compleet!

T NEXT RENTAL

Duport Lubricare Brinkmann & Niemeijer Motoren Engelenburgstraat 45 7391 AM Twello Postbus 50, 7390 AB Twello Tel. 0571-276900 info@bnmotoren.nl www.bnmotoren.nl www.jcb-aggregaten.nl

Archimedesstraat 9 7701 SG Dedemsvaart Tel. 0523-619892 bernie@duport.nl www.duportlubricare.nl High Tech Smeermiddelen

E

Bennebroekerdijk 218 2142 LD Cruquius Tel. 06-10282531 Linda de Groot Tel. 06-20016713 Chiel Brandenburg info@nextrental.nl www.nextrental.nl Verhuur van grondverzetmachines v.a. 20 ton. Huur, ervaar, bespaar en optimaliseer uw bedrijfsvoering

P

Topcon Sokkia Nederland De Kronkels 14 3752 LM Bunschoten Tel. 033-2992939 info@topconsokkia.nl verkoop@topconsokkia.nl www. topconsokkia.nl GPS systemen voor o.a. graafmachines, wielladers en buldozers

V

C

Cees Berkhof

Eurosteel

Parker Hannifin

Van Heemskerckweg 10 5928 LL Venlo Tel. 077-3876060 info@eurosteel.nl www.eurosteel.nl

Edisonstraat 1, 7575 AT Oldenzaal Postbus 340, 7570 AH Oldenzaal Tel. 0541-585000 parker.nl@parker.com www.parker.nl

Barneveldsestraat 20 3927 CA Renswoude Tel. 0318-572345 info@ceesberkhof.nl www.ceesberkhof.nl

Eurosteel, Rototilt, Quick Twin, Powertilt, Eurotilt

Schäffer

engcon Netherlands b.v.

H

Dehaco, Kaeser

Import, Distributie & Verkoop

Hydrauliekonline.com Wjitteringswei 114 8495 JT Aldeboarn Tel. 0566-785094/06-26793202 bauke@hydrauliekonline.com www.hydrauliekonline.com Alle merken tandwielpompen en motoren, importeur en voorraadhouder van het merk Blue Ascend. Officieel importeur van Faster en Multifaster snelkoppelingen, veelal uit voorraad leverbaar!

56

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

PIRTEK Hongkongstraat 29 NL-3047 BR ROTTERDAM Tel. 088 111 88 88 info@pirtek.nl www.pirtek.eu 1-uurs hydrauliek storingsdienst, preventief onderhoud, oliemanagement

Dehaco Kruisbaak 25, 2165 AJ Lisserbroek Postbus 189, 2160 AD Lisse Tel. 0252-417950 info@dehaco.nl, www.dehaco.nl

Takkebijsters 8, 4817 BL Breda Postbus 6869, 4802 HW Breda Tel. 076-5712288 info@vincotte.nl www.vincotte.nl

W Basicweg 11f 3821 BR Amersfoort Tel. +31 682 253 662 netherlands@engcon.com www.engcon.com

D

Vinçotte Nederland

WellinkCaesar De Stenenmaat 15, 7071 ED Ulft Postbus 16, 7070 AA Ulft Tel. 0315-695470 info@wellinkcaesar.nl www.wellinkcaesar.nl Caesar, Dutch Dragon, John Deere, Diverto, Bugnot, Pentin Paja, Westtech, Baltrotors, Cranacab, Hultdins, KonradWoody, Moisio Forest Oy, Vhava, Epsilon

Wilt u ook gezien worden in de Bouwmachines Branchewijzer?

Bel of mail Hans Hoogendoorn, tel 088-5840728 hanshoogendoorn@vakmedianet.nl

Tekst: Boudewijn Warbroek; foto: Koos Groenewold

Gert Kroon ‘Ruim 25 jaar al werk ik bij het loon- en grondverzetbedrijf Fa. W. Timmer & Zn. in Ermelo. In 1991, toen ik zestien jaar was, ben ik op de trekker begonnen. Daarna heb ik op een kraantje gezeten, een mini-kraantje, en zo ben ik langzaam maar zeker op de shovel terechtgekomen.

Dat is nu een jaar of achttien geleden.

Ik begon op een wiellader van Case. Maar al snel kwam ik op een Caterpillar terecht. Mijn eerste was een Cat 926.

Dat was een bestaande machine, maar ik vond het direct heel fijn werken. Daarna heb ik op drie nieuwe Cats gedraaid: een 924, een 930 en een 930H. Op die 930H draai ik nu nog. Dit jaar komt er een 930M. Dat wordt dan de vijfde Cat waarop ik draai.

Ik ben een beetje een Cat-fan geworden. Shovels van Cat zie je in Nederland niet zo gek veel, maar ik kan ze iedereen aanraden.’ Meer lezen over Gert Kroon en zijn Cat 390H? www.bouwmachines.nl/machinist

llega kan als Ook jij of je co de Maand in Machinist van s komen. ne hi BouwMac l naar Stuur een mai machines@ redactiebouw zelf nl en meld je vakmedianet. ! en aan. Do of je collega

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

57

VOLGENDE MAAND COLOFON Colofon Bouwmachines, www.bouwmachines.nl BouwMachines is een uitgave van Vakmedianet Hanzestraat 1, 7006 RH Doetinchem Tel.: 088-5840700 Fax.: 088-5840900 www.vakmedianet.nl Uitgever Esther Scholten

TEST KOMATSU D61PXI-24

SLIMME BULLDOZER IN DE PRAKTIJK Volgende maand testen we de 20-tons D61PXi-24 van Komatsu. Naast de techniek zal de focus vooral liggen op de mogelijkheden en onmogelijkheden van Komatsu’s zogenoemde iMC: Intelligent Machine Control.

Hoofdredactie Boudewijn Warbroek, boudewijnwarbroek@vakmedianet.nl Redactie E-mail: redactiebouwmachines@vakmedianet.nl Cynthia Herweijer, cynthiaherweijer@vakmedianet.nl Harrie Hoitink, harriehoitink@vakmedianet.nl Eindredactie Henk Stam Vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl Advertenties Hans Hoogendoorn, tel.: 088-5840728 E-mail: hanshoogendoorn@vakmedianet.nl Marketing en Events Manon Schmitz manonschmitz@vakmedianet.nl Klantenservice Postbus 31, 2370 AA Roelofarendsveen Tel.: 088-5840 888 klantenservice@vakmedianet.nl Adreswijzigingen adreswijziging@vakmedianet.nl Abonnementen Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via www.bouwmachines.nl/abonneren of telefonisch bij onze klantenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk drie maanden voor de vervaldatum bij onze klantenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk of per e-mail. Ook voor informatie over uw lopende abonnement kunt u contact opnemen met onze klantenservice.

OMGEBOUWD HITACHI ZW180PL-5

WIELLADER ALS HIJSKRAAN Al meer dan 25 jaar wordt Jan van Doesburg uit Emmeloord samen met zijn wiellader met hijsfunctie ingehuurd door tal van opdrachtgevers. Sinds een aantal weken is Van Doesburg eigenaar van een Hitachi ZW180PL-5. Gebr.

Koerts Techniek uit Dronten bouwde de grondverzetmachine om tot hijskraan.

REPORTAGE JELLE BIJLSMA

VEELZIJDIGHEID TROEF Tussen Leeuwarden en Dokkum, in Giekerk, gedijt Jelle Bijlsma B.V. al ruim een halve eeuw.

Anno 2018 worden hier met 120 vakmensen, en met een door rupsen gedomineerd machinepark, prachtige projecten gerealiseerd. Daarbij staat duurzaam werken voorop. De veelzijdigheid blijkt een belangrijke troefkaart van het bedrijf.

De hierboven gemelde onderwerpen zijn onder voorbehoud. De volgende uitgave van BouwMachines verschijnt op vrijdag 23 februari 2018. Het thema is dan: banden en rijwerken.

58

BouwMachines 1 > 26 januari 2018

Oplage Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring van Grant Thornton www.vakmedianet.nl Prijzen Jaarabonnement Nederland € 340,00 (excl. 6% btw). Kijk voor voordelige introductietarieven op www.bouwmachines.nl/abonneren.

Jaarabonnement buitenland op aanvraag.

Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van BouwMachines, door BouwMachines gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen.

Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Vakmedianet zijn van toepassing de algemene voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. De algemene voorwaarden zijn in te zien op www.vakmedianet.nl.

Privacy Vakmedianet, waarvan BouwMachines onderdeel is, legt klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact hebt met Vakmedianet. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van Vakmedianet en zorgvuldig geselecteerde derden. De adresgegevens kunnen daarnaast aan zorgvuldig geselecteerde derden ter beschikking worden gesteld voor het verstrekken van informatie of aanbiedingen. Ook als u dat niet expliciet hebt aangegeven kunt u per e-mail over gelijksoortige producten en diensten van Vakmedianet worden geïnformeerd, tenzij u daartegen bezwaar maakt. Als u geen prijs stelt op informatie of aanbiedingen per mail of per post, dan kunt u contact opnemen met ons via klantenservice@vakmedianet.nl. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacystatement op www.vakmedianet.nl/privacy-cookie-statement Druk Veldhuis Media

9 & 10 FEBRUARI

13.00 - 22.00u

7.00 - 17.00u

eldienst Bezoek met de pend laats rkp -we de montage van HYVA!

- Bergschenhoek Schiebroekseweg 22

ROGAM Bouwvoertuigenevent Op het ROGAM bouwvoertuigenevent kan je eens lekker ruiken aan de techniek van de Mercedes-Benz bouwvoertuigen.

MAXIMAAL LAADVERMOGEN | KLEINE DRAAICIRKELS | MINIMAAL ONDERHOUD

Je kan de “Off-Road” schakelstand proberen in een speciaal aangelegde zandbaan.

Ook kan je proefrijden op een 12 km lang parcours.

MET 21 VERSCHILLENDE CONFIGURATIES!

6x2 • 6x4 • 6x6 • 8x2 • 8x4 • 8x8 • 10 x4 • 10 x8

ROGAM

BOUWVOERTUIGEN

EVENT

Veelzijdig inzetbaar

Zaxis-5/ZW6.

No compromise