RCC K&L, editie 1, 2018

111e JAARGANG NR 1 JANUARI 2018

KOELTECHNIEK EN WARMTEPOMPEN

INNOVATIE OOK IN DIT NUMMER: • FUTURISTISCH KOEL- EN VRIESHUIS • EXPERTS OVER AFBOUW HFK'S • VOORBESCHOUWING VSK 2018

VOLLEDIG OP MIJ AFGESTEMD BETEKENT VOOR MIJ: VOOR ELKE LOCATIE EEN PASSENDE OPLOSSING

Overdekte zwembaden veroorzaken een hoge en constante verdamping van water. WOLF biedt daarvoor de oplossing met de serie AHU TE luchtbehandelingskasten in zwembaduitvoering.

Het doel van deze luchtbehandelingskast is de reductie en de regulering van de luchtvochtigheid om schade aan het gebouw voor te zijn en een optimaal klimaat voor de bezoeker te waarborgen.

Voor meer oplossingen: PRO.WOLF.EU

inhoud

COVER: THERMO-AKOESTISCHE WARMTEPOMP (CONGRESVERSLAG, PAGINA 19)

EXPERTVISIES OP DE KOUDEMIDDELMARKT !

% $

49

14 VERSLAG: CONGRES OVER INNOVATIES %

% % $

18 PROTOCOL QUICKSCAN BINNENMILIEU KANTOREN % "

%

$

VERDER IN DIT NUMMER: 05

REDACTIONEEL

06

NIEUWS

10

VERENIGINGSNIEUWS

38

UITREIKING DAIKIN-AWARDS

44

KOPPELCURSUS MBO-HBO

46

INTERNATIONAAL NIEUWS

48

PRODUCTNIEUWS

50

COLOFON & VERWACHT

26 ADVERTEERDERSINDEX

RONDGANG LANGS VSK-DEELNEMERS

# & ' # ϐ % " " " $

31 BOEK OVER ONTWERP KOEL- EN VRIESHUIS

% %

" % $

40

Januari 2018

AHOY

29

AMBRAVA

47

APAC

37

CARRIER

07

CATEC MEETINSTRUMENTATIE

48

CENTERCON

45

COOLMARK

25

DELTA TECHNICS

08

ECR-NEDERLAND

52

FAIRFIELD TECHNOLOGIES

37

ICEFISH

45

ISOCAB

09

KALIBRATIEBUS

49

KUSTERS THO

51

OPLEIDINGSCENTRUM GO

30

STULZ

13

SYSTEMAIR

04

WOLF ENERGIESYSTEMEN

02

WIJBENGA

06

ZIEHL-ABEGG

17

3

Å® Å®

redactioneel

Puzzels oplossen

W

ie of wat?

A) 78, 107, 110, 154, 191, 234, 268, 344, 574, 646, 655, 688, 736, 762, 777, 779, 788, 805, 919, 945, 996.

B) 1, 6, 107, 174, 454, 468.

Bovenstaande vraag komt uit de AIVD-kerstpuzzel 2017. De veiligheidsdienst maakt deze puzzel elk jaar en organiseert daarbij een wedstrijd waar iedereen aan kan deelnemen. De puzzel staat bekend als de moeilijkste van Nederland. Iedere opgave bestaat uit een vage vraag, waarbij het antwoord moet worden gehaald uit reeksen letters of cijfers.

Onderzoekers zijn ook druk bezig met het oplossen van moeilijke puzzels.

Uko Reinders Hoofdredacteur

De puzzel was aanvankelijk bestemd voor intern gebruik bij de AIVD, om systematisch denken van medewerkers te stimuleren. Sinds 2011 wordt de puzzel echter online gezet. Het gerucht gaat dat de puzzel wordt gebruikt om nieuwe AIVD-medewerkers te werven. Dit werd althans gesuggereerd bij het tv-programma ‘De Wereld Draait Door’.

Het oplossen van de puzzel deed me terugdenken aan het congres Innovatie dat we samen met de KNVvK op 22 november in Ede organiseerden. Over dit congres vindt u op pagina 18 een uitgebreid verslag. Bij een aantal technieken die daar de revue passeerden, zijn onderzoekers ook druk bezig met het oplossen van moeilijke puzzels.

Magnetische koeling is zo'n techniek. Hierover werd in 1933 al gepubliceerd, maar van een commerciële doorbraak is het nog niet gekomen. Een van de problemen was dat temperatuurtransport bij de meeste materialen alleen bij zeer lage temperaturen mogelijk was, waardoor magneetkoeling bij kamertemperatuur niet goed functioneert. Ekkes Brück heeft samen met zijn onderzoeksteam aan de TU Delft materialen gevonden die wel bij hogere temperaturen functioneren.

Een andere puzzel die nog moet worden opgelost, is die van de thermo-akoestische warmtepomp van Blue Heart Energy. Het systeem werkt zonder koudemiddel, verdamper, compressor en condensor. Het gebruikt helium, en de onderzoekers werken aan het tegengaan van verliezen door warmteophopingen op verkeerde plekken in de heliumbuis.

Bij zulke koeltechnische puzzels is het onbekend of er überhaupt wel een oplossing bestaat. Dat maakt de uitdaging een stuk groter dan bij de AIVD-kerstpuzzel.

Het antwoord op de puzzelvraag waarmee ik deze tekst begon, moet overigens worden gevonden in de noteringen van de Top 2000 uit 2016. Met die aanwijzing kunt het antwoord wellicht ontrafelen.

5

nieuws

Installatie Vakbeurs en Elektro Vakbeurs krijgen combi-editie Dit jaar vinden Installatie Vakbeurs en Elektro Vakbeurs gelijktijdig plaats in Evenementenhal Hardenberg. Door de twee vakbeurzen te combineren, kan zowel de e- als de w-installateur alles onder ĂŠĂŠn dak vinden. “Door de groei van het aantal totaalinstallateurs en de toename van afhankelijke systemen binnen de installatiebranche, neemt het onderscheid tussen e-installatie en w-installatie af. Een installateur wordt steeds meer een alleskunner, ook wel ‘totaalinstallateur’ genoemdâ€?, aldus Vincent Bilanovic van Easyfairs Evenementenhal. “Deze ontwikkeling was voor ons de reden om te heroverwegen hoe we de installateur het beste kunnen bedienen. We hebben marktonderzoek en een uitgebreide analyse uitgevoerd om tot een concept

te komen waarbij Installatie Vakbeurs en Elektro Vakbeurs worden samengevoegd, zodat de installateur een totaalplatform krijgt aangeboden dat aansluit op de actualiteit�. Beide namen - Installatie Vakbeurs en Elektro Vakbeurs - blijven ongewijzigd. In de communicatie naar bezoekers is ‘De week van de installateur’ het motto. Bilanovic: “We willen ons op 11, 12 en 13 september profileren als ‘the place to be’ voor de installateur uit Noord- en Oost-Nederland. Ondanks dat beide beurzen gelijktijdig plaatsvinden, behoudt iedere beurs wel zijn eigen identiteit. Elektro Vakbeurs richt zich op de elektrotechnische installatiebranche en Installatie Vakbeurs focust zich op de installatie-, klimaat- en sanitairbranche. Met deze combi-editie onder-

scheiden we ons in Nederland; het is de enige plek waar installateurs de e- en winstallatie onder ÊÊn dak treffen.� De eerste combi-editie van Installatie Vakbeurs en Elektro Vakbeurs vindt plaat op 11, 12 en 13 september 2018. Beide beurzen behouden een eigen entree, maar er is een doorloopmogelijkheid om beide beurzen te bezoeken.

6

NOTITIE OVER EFFECT VAN KOELTECHNIEK OP KLIMAATVERANDERING In de notitie ‘De impact van de koeltechnische sector op klimaatverandering’ wordt een schatting gegeven van de uitstoot van broeikasgassen door koelsystemen. Er is onder andere in te lezen dat de koeltechnische sector verantwoordelijk is voor 7,8 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen. Van dat percentage wordt bijna twee derde deel veroorzaakt door elektriciteitsgebruik, en het overige deel grotendeels door koudemiddelemissies. Dat betekent dat de sector voor twee grote uitdagingen staat: enerzijds het terugdringen van HFK’s, en anderzijds het energie-efficiënter maken van apparatuur en het stimuleren van hernieuwbare energie.

De opstellers van de notitie beschrijven in dat kader de belangrijkste struikelblokken, een aantal toekomstscenario’s, en aanbevelingen voor passende nationale en internationale maatregelen waarmee aan mondiale doelstellingen en verplichtingen kan worden voldaan. De Engelstalige notitie (met als originele titel ‘The Impact of the Refrigeration Sector on Climate Change’) en een samenvatting ervan voor beleidsmakers kan door IIR-leden worden gedownload op de IIR-website (www.iifiir.org).

Nieuwe Sales Manager CIAT Nederland Op 1 december 2017 is Marco Grolle als nieuwe Sales Manager gestart bij CIAT Nederland. Marco heeft ruim 20 jaar werkervaring binnen de HVACwereld, op zowel technisch als commercieel vlak.

Hij was de laatste 14 jaar werkzaam bij WTH Vloerverwarming en -koeling. De eerste belangrijke opdracht waar Marco zich op zal gaan richten, betreft de introductie van CIAT-luchtbehandelingskasten in Nederland, en daarmee de uitbreiding van het marktaandeel van het bedrijf.

A I R C O N D I T I O N I N G E N V E R WA R M I N G S O P LO S S I N G E N

D U U R Z A A MHE ID

OF

KR ACHT?

AQUAFORCE® MET PURETEC ™ KOUDEMIDDEL, ZODAT U NIET HOEF T TE KIEZEN.

Bezoek onze stand op VSK in jaarbeurs Utrecht 6 t/m 9 febuari 2018.

Standnummer 11.C010 Schrijf u gratis in op whatsonyourmind.nl

Januari 2018

7

nieuws

Joint venture Isocab-Isobar gaat verder als isomasters Isocab en Isobar, actief in de markt voor thermische deuren en panelen, gingen twee jaar geleden een joint venture aan.

Inmiddels gaan de bedrijven verder onder ĂŠĂŠn naam: isomasters.

Toen in november 2016 Isocab en Isobar een joint venture aankondigden, werd de focus meteen gelegd op de volledige modernisering en optimalisatie van de structuur van het bedrijf. Zo werd de deurenproductie compleet gerobotiseerd en ook de panelenproductie verloopt nu automatisch, een unicum in de sector. Daarnaast zette het bedrijf naar eigen zeggen in op optimale klantenservice en kwaliteit, een gedifferentieerde, globale marktbenadering en lean production.

Verder werden de departementen voor Research & Development, after-sales en

kwaliteitscontrole fors uitgebreid. De productie van koelcellen, geĂŻsoleerde deuren en sandwichpanelen voor laag-energiewoningen vindt nu ook plaats op ĂŠĂŠn locatie. De samenwerking is op maandag 15 januari 2018 officieel bekroond met een nieuwe bedrijfsnaam en -logo, en de inhuldiging van de nieuwe productielocatie. “Een nieuwe naam was nodig aangezien de manier van aanpak op het vlak van dienstverlening, vermarkten en produceren volledig is gereviseerd en gewijzigdâ€?, aldus Christophe Bouvry, Managing Director van isomasters. “Niet alleen productmatig, maar ook vooral in service en kwaliteit. De installateur kan op drie manieren worden begeleid: op de website met alle technische informatie, in onze showroom in Beveren-Leie

met alle courante producten, Ên bij onze medewerkers. De installateurs verkopen koeltechniek, van ons wordt hoogstaande support verwacht om onze oplossingen in hun projecten te integreren. Dit is mijn voornaamste zorg.�

maakt temperatuurbeheer mogelijk $ "

# !"

8

BREEAM ‘OUTSTANDING’ VOOR KLOOSTERBOER VELSEN Kloosterboer Velsen heeft als eerste vrieshuis in Europa het hoogst haalbare BREEAM-certificaat ‘Outstanding’ behaald, voor de uitbreiding en aanpassing van het bestaande vrieshuis. De uitbreiding van 15.000 m2 is 10 procent energiezuiniger dan vergelijkbare projecten. Voor de uitbreiding is gebruikgemaakt van innovatieve technieken, Zo zijn 2.500 zonnepanelen op de daken geplaatst, die voor een zo hoog mogelijk rendement aluminiumkleurig zijn. Dankzij deze opstelling is de uitbreiding energieneutraal geworden.

Het besturingsprogramma van de vriesinstallaties is in eigen beheer geschreven, waarbij veel aandacht is uitgegaan naar optimalisatie en energiebesparing. Ook zijn de bestaande hallen opgenomen in de nieuwe besturing, zodat een optimale mix wordt gemaakt van de energiebehoefte, het aanbod van de zonnepanelen en de afname van energie uit het elektriciteitsnet op de meest gunstige momenten. Het hele gebouw is voorzien van led-verlichting met aanwezigheidsdetectie. Als markant uitkijkpunt op het Noordzeekanaal is ook een zogenaamde skybox gebouwd; een vergader-, conferentie- en instructieruimte, voorzien van hightech installaties, zoals een revolutionaire warmtepomp. Kloosterboer heeft de ambitie erkend te worden voor een duurzame aanpak, aldus Jaco Hooij, CEO bij Kloosterboer. Naast de vestiging in Velsen heeft de vestiging Kloosterboer Cool Port ook de nodige maatregelen genomen om de certificering ‘Outstanding’ te behalen. Eerder is voor de uitbreiding op de Maasvlakte in Rotterdam het driesterren-certificaat ‘Very good’ behaald, en zijn bij de vestiging in Vlissingen vier windturbines geplaatst.

Januari 2018

9

KNVvK verenigingsnieuws

WERKVOORSCHRIFTEN PROPAAN De KNVvK is eind 2016 gestart met de Kenniskring Propaan, omdat marktsignalen aangaven dat er onnodige belemmeringen zijn om over te schakelen naar propaan in koelinstallaties. Na een eerste inventarisatie heeft Entropycs met René van Gerwen opdracht gekregen om deze (praktijk)belemmeringen in kaart te brengen, en ze middels werkvoorschriften van oplossingen te voorzien. De KNVvK zal deze werkvoorschriften begin 2018 beschikbaar maken voor haar leden. Het gaat om: • KNVvK Werkvoorschrift 'Veilig werken met koolwaterstoffen als koudemiddel'.

• KNVvK Werkvoorschrift 'Inpandige toepassing van koolwaterstoffen als koudemiddel'.

Daarnaast trekt de KNVvK samen met de NVKL op om de richtlijn NPR7600-2013 'Toepassing van koolwaterstoffen in stationaire koelsystemen en warmtepompen' te herzien. De opgedane kennis vanuit de Kenniskring Propaan en de werkvoorschriften gelden hierbij als input.

YOUNG COOL TECH Op 6 december beleefden zo'n 25 jonge koeltechnische professionals een interessante en gezellige middag bij Snowworld in Zoetermeer.

Het doel van de bijeenkomst was drievoudig: 1. Een interessante lezing & excursie bieden.

2. Samen met jonge professionals verkennen en benoemen waar hun specifieke behoeften liggen.

3. Een leuke, informele setting & activiteit organiseren om elkaar beter te leren kennen.

Tijdens de bijeenkomst gaf Ernst Berends van GEA in samenwerking met Post HBO Koudetechniek uitleg over de ins en outs van ‘Olieterugvoer en -terugwinning, en lucht in koelinstallaties’. Daarna zijn de Snowworld-koelinstallaties bekeken, volgde een gezellige borrel en konden ski- en snowboardliefhebbers zelf de piste verkennen.

Het was een geslaagd event. Samen met de jonge professionals gaan we in 2018 meer bijeenkomsten/events organiseren. Geïnteresseerd en zelf een 'Young Cool Tech Professional' (of collega of medewerker)? Sluit je aan, door een mail te sturen naar ettydeboer@knvvk.nl.

TRANSITIE & TRANSFORMATIE In tijden van Transitie & Transformatie verander je mee! Daarom voert KNVvK-verenigingsmanager Etty de Boer de komende tijd keukentafelgesprekken met leden, stakeholders en andere belanghebbenden in de koeltechniek en daarbuiten. Zo komen we te weten wat er speelt, en peilen we waar behoefte aan is bij de achterban en hoe de KNVvK daar op kan inspelen.

Een aantal gesprekken is reeds geplanned (of zelfs al gevoerd), maar voel u vrij om uzelf aan te melden voor een KNVvK-keukentafelgesprek, via ettydeboer@knvvk.nl. In april zullen in 'huiskamergesprekken' de uitkomsten van deze keukentafelgesprekken worden besproken met leden. Uiteindelijk zal het

10

bestuur tijdens de jaarvergadering met nieuwe voorstellen komen op basis van alle (leden)input. Zo houden we de KNVvK 'future proof'!

NIEUWE LEDEN De KNVvK heet de volgende nieuwe leden en bedrijfsbegunstigers van harte welkom!

Persoonlijk lid • Floris Heijnen (Bunnik) Bedrijfsbegunstigers • Icefish (Waddinxveen) • ICS Cool Energy (St-Michielsgestel) • Itho Daalderop (Tiel) • Alfa Laval Benelux (Breda)

AGENDA 2 februari:

Workshop ‘Impact van invriezen op kwaliteit van diepvriesgroenten en -fruit’.

7 februari: Tech-bijeenkomst 'Leidingwerk: leiden of lijden?!'

15 maart: Discussiebijeenkomst Smart Grid april: KNVvK- huiskamergesprekken (info volgt) 12 juni: Jaarvergadering KNVvK (voorafgaand aan het congres) 12 juni: Koudemiddelencongres 'The Next Step 2 !?'

22 november: Najaarscongres

NVKL verenigingsnieuws

FOTOWEDSTRIJD 'COOLEST JOB' IN VOLLE GANG De NVKL doet er alles aan om het vak op de kaart te zetten. Op 5 januari is er weer een online fotowedstrijd gestart op www.nvkl.nl/coolestjob. Deze keer is de insteek ‘Op welke manier ben jij als koeltechnicus een held?’ Hoe zorgen monteurs ervoor dat het leven van de consument op rolletjes verloopt? Door via social media mooie foto’s van het vak te plaatsen en te delen, bereiken we een groot publiek. Zo brengen we het belang van ons vak onder de aandacht en proberen we jongeren te enthousiasmeren voor een koeltechnisch beroep of opleiding. Alle koeltechnische monteurs kunnen meedoen.

De bekendmaking van de beste, mooiste en meest creatieve foto vindt op 9 februari om half 2 plaats, tijdens de VSK-beurs in de Jaarbeurs Utrecht.

FLYER KIES VOOR KOUDETECHNIEK

! „

!

! !

!

#

$ !

!

!

$

"

! !

"

!

!

$

!

"

"

$

!

$

# #

"

!

#

!

" "

! ! !

!

! " !

„ „

„ „

Meer informatie en video’s vindt je op www.kiesvoorkoudetechniek.nl

Januari 2018

Om je personeelsbestand uit te breiden of op peil te houden, moet je als werkgever het nodige doen om monteurs binnen te halen. Jongeren zijn daarbij een belangrijke doelgroep. De NVKL heeft een flyer ontwikkeld die alle leden kunnen gebruiken bij het werven van jongeren voor het vak koudetechniek en klimaatbeheersing.

NIEUWE PRODUCTEN & WEB De afgelopen periode heeft de NVKL weer een aantal nieuwe producten ontwikkeld: • Zakelijke leveringsvoorwaarden Frans (naast Nederlandse en Engelse leveringsvoorwaarden). • Infoblad & infographic Beschikbaarheid koudemiddelen. • Visiedocument HFO’s.

Verder is de nieuwe website van de NVKL live gegaan. Hierop zijn alle bestaande en nieuwe producten en diensten te vinden: www.nvkl.nl

11

STEK verenigingsnieuws

EERSTE CERTIFICAAT STEK MODULE A / TRANSPORT UITGEREIKT AAN TRUCK & TRAILER GROEP voor de hele sector van belang, zoals de zorg voor kwaliteit, duurzaamheid en veiligheid. Bovendien kwam vanuit de sector zelf de vraag naar eigen certificering voor de transportsector. STEK biedt daarom een F-gassencertificering specifiek voor professionele mobiele installaties.

Henk Kempes van STEK (links) en Peter Voogt van Kiwa (midden) reiken het certificaat uit aan Jos van Gorp van Truck & Trailer Groep (rechts).

Woensdag 9 januari ontving Jos van Gorp van Truck & Trailer Groep Waalwijk tijdens de STEK-ontbijtsessie het eerste certificaat STEK Module A / Transport (F-gassen voor Mobiele Installaties). Henk Kempes, lid College van Deskundigen namens BOVAG Truckdealers, en Peter Voogt, auditor van Kiwa, overhandigden het certificaat aan Jos van Gorp.

Tijdens deze eerste STEK-ontbijtsessie, die plaatsvond in Eindhoven, legde Van Gorp uit waarom Truck & Trailer Groep vrijwillig dit certificaat wilde behalen. Het bedrijf wil een ‘one stop shop’ voor zijn klanten zijn. Het heeft een aantal grote

klanten met veel koelopleggers, die het hele wagenpark bij Truck & Trailer Groep in onderhoud hebben. Het certificaat bevestigt dat het bedrijf zijn klanten met de juiste expertise en kwaliteit al het onderhoud op milieubewuste wijze kan leveren.

De audit was voor Van Gorp vrij eenvoudig. Omdat zijn bedrijf bekend is met STEK-certificering waren de eisen prima op te volgen. De audit verliep dan ook soepel.

WAAROM EEN STEK MODULE A / TRANSPORT? STEK wil de aanvullende kwaliteitseisen, boven de wettelijk verplichte eisen, handhaven. Die eisen zijn

MOBIELE KOELING Voor mobiele koeling gelden wettelijke regels op het gebied van Fgassen. Het doel daarvan is emissiepreventie, en dit is met name in artikel 4 (Lekcontroles) en artikel 8 (Terugwinning) in de Verordening (EU) nr. 517/2014 van 16 april 2014 vastgelegd.

VOORDELEN CERTIFICERING • Uw bedrijf straalt vertrouwen en kunde uit naar de markt.

• U onderscheidt zich met het STEK-merk en -logo: een vertrouwd, bekend en gewaardeerd merk in de markt.

• U toont uw hoge kwaliteitsniveau aan.

• U werkt aantoonbaar milieubewust en zorgvuldig.

• Opdrachtgevers selecteren steeds vaker op duurzaamheid.

ONTBIJTSESSIES GOED BEZOCHT EN GEWAARDEERD STEK heeft in januari verspreid over het land vier Ontbijtsessies gehouden. Onderwerpen die aan bod kwamen waren onder andere de beschikbaarheid van Fgassen en alternatieven, de ontwikkelingen rond warmtepompen, de audits BRL100/STEK, de e-learningen interne certificeringstool YourSTEK, en een nieuw STEK-dienstenpakket. De sessies werden druk bezocht en via een online stemsysteem konden aanwezigen hun mening of ervaring delen. Op www.stek.nl kunt u de presentaties bekijken.

12

AIR COOLED CHILLER

STULZ Explorer chillers Koelvermogen voor al uw wensen Data Centers Process Cooling Comfort Cooling

De STULZ Explorer biedt de meest geavanceerde technologie in combinatie met betrouwbaarheid, flexibiliteit en innovatieve oplossingen.

Wilt u meer informatie of een afspraak? Neem dan contact met ons op.

Telefoon +31 (0)20-545 11 11 | Weverij 7-9 | 1185 ZE Amstelveen | www.stulz.nl | info@stulz.nl

koudemiddelen Tekst: Martijn Louws

DRIE OPVATTINGEN OVER HUIDIGE EN TOEKOMSTIGE ONTWIKKELINGEN

VISIE VAN EXPERTS OVER DE KOUDEMIDDELENMARKT &" * " )&#$ ' 6 '' "* &#& " " ' ( ( ?6 %) * "( " #) ! 6 *# )! ( #$ ! & ( ! +#& " & (2 ( &) ##$( * " >== $&# "( " ?=>B " & ?> $&# "( " ?=@=5 ( *# * " ( + & " ?=>D *##& ( &'( ( . ( &2 ##& "#&! $& ''( " " " + &' )+ " " *##& #) ! ( #&6 ( "5 & #) ! ,$ &(' * " )" * ' #* & ) " (# #!'( #"(+ 6 " " #$ #) ! "! & (5

9 %)#()!& " " 6 '' "* &#& " " ( #"' "# + ( ## & "' .#& "<2 6 )' & ' * " & " 2 ,6 & ( )& * " " 6 ! 5 " !#( ' #!! ( & ()'' " ##$ " *& '5 9 " " "( +#& " ) '( '( $$ " . (3 #) ! (& "' ( ' !! &' '( &(5 ! & " & )(#!#( * ' (#&5 & #8' * " " )+ )(#8' +#& " " ( ! & *) ! ( >@A 2 ( " * " >5A== (2 ! & ! ( >?@A- 2

( " ( * " A5 # # "'( ( ' . " ) * &' ) * " 4 . +#& " '( ' * 6 & *) ! ( " " ())& #) ! ! ( " ()'' " = " C5:

" " & "( . ( " & " #$ #!'( * " + &!( $#!$ " " & #" ( #" &'2 .# ' ; 6'-'( ! "5 9 ( . " *##& *) '-'( 6 ! "2 * *) ! ( A>= 2 ( " ( * " ?5=EE5 ' & " # '( " + " #! " ?=B= * " ( & ' ( . "2 !# ( " &6 ' #" & ) . " " + &!( $#!$ " +#& " 6 "'( & 5 ( ' ( #" & *#) * " + ( & ") +#& ( $ ('(5: ) ( " ( ( ( & + ( #"*# # " "'( ( ( " ' " ' *##& . "2 ' ( *& # & + *# # " #) ! 6 ' *##& "'( ( '5 " & " 4 9 & '$ " )' * &' " " " ' 6 & /"* # "5 " # ( " + &6 #& " ( # 6 " *& ' "'( ( ' " & 6 * "7 ( )&( & ' & " #) ! ! & ' & '7:

Chris van der Lande (Uniechemie).

14

& '$ ( #"(+ " " " " #! #"' " ## " " & &# 2 & "( " & " 5 9 #" " ' * &' " . " " " ) ('6 " 5 ( & * '( '( 2 ' ( ! " & ! & $ & ( + ( + ( & " '5 ) (6 ' &' . " & " ( ( ! . 5 " ( ( &+ ) ('6 " &) ! ( & &#( & ' " & " 2 " )' ϐ *##& 6 '' "5: ( ' ## " * " & " " + &6 #! " )" ?=>D $&# ! " . " #"('( " 6

+ ' # + # $* " ! #4 8 # % ' $ ( $) # %' / # " ) # !* ) #93 ! *( # ' # 4

) ( #$$ / $" # ) # # $+ ' !) '# ) 5 + #3 $+ ' (.() " # " ) ! 5 5 $* " ! #3 # )**'! $* " ! # $ 5" # ( !(3 () !) # ' # 4 8 ) %'$ ! " + # " # ( !( ( ) ' ) / + <=@ + )) #4 # 3 <=@ ( # $* " ! " ) # / ' $$ + # >4@@;49 $ '$!! # * ) " # ( !( , ! '* ' $* 5 " ! #3 /$ !( ??D " ) # + # <4>DB4 /*! 5+ '! # # +$! $ # / # $" # ! ! + # +$!*" # " ! ) 5 ! # ) ! #$ (3 ( +$! #( # ' # +' 4 8 ! ( * ! ) " ! # =;== " - " ! D;; " ' #3 , !! # , +$!5 $ # # *'$% ( ( #49

) / # # ' $%!$(( # #6 8 ) ,$' ) (% ## # 3 ) ( / '93 / ) # ' # 4 # "$ ! ( ) ' . ! # + # $* " ! #4 8 # " ( + ' *## # $* ' $" $* " ! # # ) # " #3 $% ) , ' # # ' # ' ' !( # *, $% " ' ) ) ' # #49 ' + # ) # ' # ) $ *( + # #() !! ) *'( " ' "$ ) $" # ) ! 5 # $% ) + '" # ' # + # $* " ! '* 4 : ( +$$' ! ! + ' #),$$' ! +$$' /$7# @; %'$ #) + # ) + ' '* 4 $ # ) $*5 , # + # #() !! ) ( " ) # ! # ' $* " !5 # $* !% #3 , #) ) ) #) ) +' # ' / " ! # ,$' ) '* ( '$ 4 $$' $" # ( ) ' # # / #49

) 7( ()' ( # ) " ' $# % ' ) ! + ' ' / #3 ( # ' # $" '+$$' ) /$' # ) # 5 '* '( # $ !5 $ ! " ) #() !! ) ! ) # #() !5 ! ' # ( ' ( $% )$ $"()3 () !) $ # + # # 3 " # ' # 3 ! 1 5 ! * 4 ' (%' ) $+ ' : #() !! 5 ) ( $% ( ( + # $* " ! # " ) # ! $ # + # ;94 # # " ' ) ) %' 5 / # !$% # " # # #$'" / # $% ' 5 + #4 $$ 5 5 $* " ! # / # #* " ! ) # ' /$ **' !( # ' ! #4 8 # 3 + '5 , ) ) ) ) ' # ) ) ' ,$' )4 ) % ( $,#5( " ( ' ) +$$' ) " ' ) + # (.#5 ) ) ( $* " ! # + # <;; %'$ #) # =;<@ # ' D> %'$ #) # =;<A # =;<B3 # A> %'$ #) # =;<C5=;=; ) '* )49

Januari 2018

Coen van de Sande (NVKL).

) !( # ' # " ' ) # # $% ) ) ! # # ' ! # # ' ) # ) ) "%$ , ' # $* " !%' / # # '! # $%!$% #4 8 ' #) # # #() !! ) *'( # '! # 3 # $$ # # # + ( ! # #3 ($') ' # ! +$$' $% # *, $* " ! # " ) # ! ' 4 ' # * )(! # # ' # ' ( ) +$$' ! + ! " #5 ' ) + !4 ' ( " # $$' # " ) ) )$ 5 % (( # + # $$ 5 5 $* " ! # /$ !( ?;? 4 ) ) #) ) +' # ' $* " ! # ' $% )/ ! # + * ! ) !( +$$' #3 # # / # ) # *'$% ( &*$)*"(.() " ( # ) $$ 5 ) # $% '! # ( " ' )3 , ' $$' " ' ( '() $#)() )49

# # ( )() # ! , ' # $# 5 # #) ! + ' #) # $* " ! # $#)() )4 8 ' " # +'$ ' " ) ), + '( !! # ).% # $* " ! # $#3 / # ' +$$' #() !! ) *' ()' ( " (( # , ! ) #) !! # + '( !! # $*5 " ! # ( ' ) ) #) ) #() !5 ! ) *' "$ ) #+ () ' # # ## ( " ) )' # )$) # *, " ! #3 $"%$# #) #3 ' 5 ( %% # # + ! (+$$'( ' ) # ' + # )$ % (( # / #4 #() !! ) ( + ' # ' #3 ' 5 #) # ##$+ ' # # !$% # # 4 ) ( ) # '$) * ) # 49

# # / ) !) '# ) + # $% $ " # /$ !( ??D !( + '+ # ' + # @;B 3 # ??C !( + '5 + # ' + # ?;? 4 8 " ! # / # # + ! (.(5 ) " # 00# $% 00# ) + '+ # #3 " ' +$$' ! # ) +$$' %$"%(.() " #4 # +$$' ' $# ) $5 # # )$ % (( # # , ' >= $ +$$' !

7(4 ) ( !! " ! ! $"%! -3 # ) !! ( ( /$5

15

koudemiddelen

! ! ! # # )- * # ! ! ! " # * ! ! ! # ) , ! $ + ! # # # " ! & ! ! ! ! #" ! ! ! ! * * ! ! )-

, " ! ! ! ! # ! " ! " ΍Ǧ dzǡ * ǡ Ǥ *

ǡ ͶͲͶ ͷͲ͹ǡ Ǥ , ! & # * ) % ! ! ! $ * ǡ ! )-

* ϐ Ǥ * $ ! # * ǡ Ǥ Dz ǡ ! & ! ! # " !) & # # " ! # ! ! # ) !$ * ! # ! # % ! # "$ " * Ǥdz ͵ʹǤ Dz * ! ! # ( !

! !

"Hoog-GWP-koudemiddelen zijn nu gemiddeld tien keer zo duur als een jaar geleden."

# " # ) # ! ! ̶ǡ * Ǥ ǣ Dz ͶͳͲ ʹǤͲͺͺ ͻͲͲ ͵ʹ ͸͹ͷǤdz

# " ! ! # & ! " ! " !" ! # * ǡ Ǥ Dz ±± dzǡ Ǥ Dz "" & ! " " !) ! ! ! ! # # ! $ $ ! ! ! " ǡ % ! ! $ ! !-) # ! # % ! ! ! " $ ! " $ ) , ! ǡ Ǥ ǡ ͶͲͶ Ǥ ͵ʹ * ! & % ! * " ) * # # & ) . ! # ! ! " ) ! "$ ! ! # ! ! ) ! " ! & $ # $ ' ! % ! # "$ # & ).

HFK PHASE DOWN-SCHEMA

Henk Kranenberg (Daikin).

16

2015: 2016-2017: 2018-2020: 2021-2023: 2024-2026: 2027-2029: 2030:

100% 93% 63% 45% 31% 24% 21%

'

)

!

$

&

"

#&

%

$

'

&% &$

"

!

!

! ')

% $( !%& ! ! ' ! (" % $( #"$& " " "!& ) $# %% %& !& "$ &"$ ' & %&% #$" & ! !& "#%& $& ! ! !$ ! ( ! ! ') !%& & % ! $ %# $ ! $ !"( & "# "%% ! ! ( !& &"$ ( $( ! ! & " '! & '% % $( %! $ # $ & % $( "! $ "' % "!&$ & ! ! "!% &$ ! ! % !&$'

% $( !%& ! (""$ "#& %+%& #$ %& & % ! * ! $ %# $ ! !

!

$ & ! ! ! $ & !

) ! ""$ # $ &

congres Tekst: Harmen Kamminga

BREDE INDRUK VAN INNOVATIES IN KOELTECHNIEK

" ! ! ! & ) " $ $*

! & ! ! & ! " & ! ! ! " " % ! ! ( " ! ! ! (

% " ) ! ! ( ! ) % ! & !

& " ! & ( ! ! ) ! " + ! , + ! ) , ( ' - ! !

18

( ! ) ! ! ( % ! & & " (.

) !

5/310)/4/26( ) ! & ! # )

! ( + * ( # * " !*( ) +*%8) %& ** ( 6 $5 9 (%# $ %# ) (! ( ,%%( " !*( * *7 # * * "+ "%0 * $ ! )5 $ &(%6 " # $ # * )* $!%, (" )*3 % # * * %&)* (* $ , $ $ #%*%(5 " !*( * * - ) * " # " ,%%( * *( $)&%(*5 (! ( & )* * %%! *% $ # *(% , $

%$ $3 $ *( $ $5 " !*( ) # *(% $ *( 6 $ $ - ( $ $ %%()" $ )+ )5 ( +*% ++( * %$ , ( >?= ( ,%%( * * , $ $ + *, $ $ $ $$%, * - ( :3 " +) % ( *5

% ( * ( " * , ( * " $ , $ $$%, * ) %%( * " * $ 0 $ * 0 $ * "* *%* +- +( $ ,%%(+ * $ " $5 * $ $ , $ * , ( " , $ # ( ! $) - (!*+ %+-!+$ $ $ +( %# ) " / C>AAB6>B@@D5 % ( *4 9 ! $$ $ # $ $ * $) # (3 * (- " ,%%( %$) , ! + * $ -%%$ " $ ( ! ) - )*5 " / - ) $ ( " $* $ $ +(5 - (!* $6 , $! " ! $ +*%6 $ +)*( 5 %%( %%("% $% " , " &(% " # $ # * $0 $ +*%;)5 %%( * 0% * $ ;!"%&& $; , $ #%*%( )"% $ 0 , ! 5 " / * * "%% $ $0 $ #% )* *% ,% $3 - $* * 0%( * (,%%( * #%6 *%( " )% & " "%%&*5 ,%$ )* * - * )" *6 % () 1 )* $ " / ) 0 " %%! $ ( + * (+$$ $ - )* %%( "%% , ( * $ 5 " ! (6 * - ) * $ 0 $ )+ ),%" * +*%#%*%( $ $6 ( )% & " ( ( $5 $ ( $ (* !- # " / # * $ $ ( $$%, * 5 ) # $ ") ()* 8) * %$*- !! " 5 )* ) - ) * $ %%()" $ )+ ) ,%%( !% "* $ !5: $ & ( ( " $ - ( $ $ '+ 0 %& # 6 ( ! $) * " , ) ,( - "! $ $ +( (%%*)* # " +) %& 0 $ - * $ *5 %6 ( *5 < * - ) 0 " %# ) " /3 # $ $ ( $ (* $ , (* # * "" (" &( 0 $

Roelof Schuitema geeft uitleg over de thermo-akoestische warmtepomp die momenteel wordt ontwikkeld bij Blue Heart Energy.

Januari 2018

Volgens dr. ir. Carlos Infante Ferreira kan koelen met hydraatslurry 43 procent reductie in energiegebruik opleveren ten opzichte van veelgebruikte koelsystemen die met gekoelde lucht werken.

- ) " +- ( $ ( ( ") $ ( " $* + *, $ ( , $ )+& ( $$%, * ) - ( 0 $5 * ) $ , ( " * - ,%" $) # # #% * $ $ # $ $ +- %$*- !! " $ $5 $ $ +- $ $ % $3 # ( ) - " * *) %& !%(* * (# $ $* )* ) ! $ " ! $3 * (- " * %& " $ ( * (# $ $ " $ ( , ( " -%( *5 ! (%# "* $ )* &6 , ( (5:

$*(% + * , $ % ( * ,%" $ 0 , $ )&( 6 ! ()5 )&( ! $ %, ( + * $"%& $ $$%, * , * 6 $ ! $3 $ $ * , " , $ $%- %(" %, ( $ $$%6 , * &(% *5 ( , $ # * # * ) *%* $$%, ( $ !- # $ " *)* )&( ! ( $ +$ *( !! $5 $ - "! $ ( 1$* $ $% 0 $ %# ( )+ ),%" $ * 0 $5 & ,%" $ & $ 8) $ - $ %& 0 , $ * $) * %$ ( ) &( ) $* ( $$%, * )5

()* &( ) $* * - ( , $ %%( % 6 "% + * # , $ "+ (* $ ( /5 $ * ( , $ %$ ($ # ( " (*# $ -%( * $ * (6 #%6 !% )* ) - (#* &%#& %$*- !! " ,%%( *% 6 & )) $ $ %+- %# , $ 5 (,%%( ) $ . "+) , " $* )"%* $ # * $ ( %$6 (0% !) +( + $ ** $3 ,%%( - (#* &%#6 & $ *%* $ , (#% $ , $ >== ! * (# ) 5 9 - (!* " # * * (#%6 !% )* ! ,%%( * $+*6 * $ , $ ( )*- (#* , $ $ +)*( <3 " +) % "% + * # 3 "+ (*5 < * +( + " * 6 * %& * 3 # ( * %%! $ %&)* "" $ #%% %#& * ) $ $ %$0 % $ 0 ( ) !* ! $ 0 $ ,%%( *% & )) $ $ %+- %# , $ 5 - "" $ (# $ ?=>B % ?=?= # (!* %&5 $0 # * ) %# * )/)* # $ # (!*& (* $ 0% ")

19

congres

Ekkes BrĂźck, professor in de Technische Natuurwetenschappen aan de TU Delft, gaat in op de vraag waarom er nog geen

& !$ " #"* $ & ! # % & ! # & "" ! ! ! #! " !# ! - ! $) ! ! # ! !#$"" # " # . $ ! ! "#& ! # - ! ! ! . # ! ! " #! # & ! & '. " * ! "" % ! #" #* ! # ! #$$! #-0 # ! . "# " & ! # . ! # ) # # ! . ( $"* # # ! ! #.! #- " Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x2013;Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x192;. #$$! #- / # % !" # % # & ! # . " # " "("# $ * % !. !* ! "" !* " ! ' " % # #0* $" $ # -

commerciĂŤle koelkasten zijn die werken op basis van magnetische koeling.

" # ! # & ! # $& !" # . % ! -0

# ! . "# " & ! # & ! # . ! % ! #! " ! % !* " !# " ! !$ ! $ !#- $ # . , / " & % #" )& ! ! . $ " ' -0 . $ " %$ # $ & !. !$ % & #- $ " ) ## #& & ! # & "" !" ! ! # !- / # " ! ! 0* $" $ # - / # "# "# $ # # - ! ! # ! "# # $ # ! $" # ! & ! "# " !$ ! & ! # "#$$! - ! ! #"# # " # # $ * & ! ! # " !". # " # & - $ # " # " . !"# & ! # # " # ' !# & ! # - ! # " # # ) .

$ !# ! ( & ! # # # . " % # $ % & ! # . * ! ! # #( # % ! % 2 & ## % ! 3- #& . !" ! # ) ! ! # # % % ! ) ! & ! # % ! ! $ $ "- 1 !% " # & ) ! # # "("# "$ ! & ! #* & # & & # # # $$! ! & ! # %. . # - # # # & ! + & & ! % ! # ! # ! ! - ! . & " ! # "" ! $ # - . # & # "" " ! # #( # $" ! "" # ! $ ! ) - " & ! % ! #& # "$ . ! & % ! # & "# ! " & ! % "" # * & # & $ # "" ! $ # # & ! #-0 $ # ) # % ! # ! "# " & ! . # % % ! # "" " . " ( ! "("# # & # ! "# !- / " # ! & ! & # ! % ! ) % ! %. # % !% % ! # "" $ . . . # !.& - $ #" $ ! "# " % $ ! # ! % !#! % !& ! - & ) $ " # # # "(". # - # " # ) !"# $" # #* ! & & # # ! ! #%! "-0

Ernst Berends (GEA Refrigeration Technologies) geeft een overzicht van de innovatieve manier waarop de installaties in de grootste indoorskibaan van Nederland zijn vernieuwd.

20

# ! ! ! $ # "% ! ! # # ! #$$! ! # $ # ! % ! % # ! . "# " & ! # - / & & ! ) ! $ - # ' . " % # * # ! & ! # ! % % ! ) "* # ) & ! # #- % . ) & # # ! $ # # ! $ # ".

# & ! #27 & $ !# ! ( " # # % !# !" ! #0 ) # ! # #& #! # # ' $" # 3 ! # !# % !% 2 $ # 1 6 " & ! " & % " "# ! ) # & 0 # & ! # # 3 0 $" # # ! 2 # # # # $! # $ 0 & # ! ! 8"2 " # # ! # 3 ! % ** !# 0 $ # # #27 $ # % !& # # $ !# ! ( ;9:> & ! ! # #( % # "("# # ) 2

ϐ 3 !) ! # "" % ) 4 (3 ! #" $!!(5 # % % !" ! $ # 0 ) " % " 3 #$ $& ! $ # 2 !2 !2 ! " # !! ! # # !) #2 6 ! # "# % % % " # $ % !) 0 # # % ! 2 !# # & # ! 3 ΍Ǧ % "("# ! 70 " #"# # !! ! # ! ! % ! ) !) 2 # !! ! ! % ! # # (3 ǡ ΍Ǧ ΍ ǡ =; ! # ! $ # ! !$ % 3 ! # ) # % % !$ # "("# # $ # & ! 2 % ! ΍Ǧ 3 ) " ! #0 & ! ! ! $ # ! ! #! # $" # ! & # # ! $ # & ! # % ! 2 !) !" % ! ) # % !" ! $ # # ! ) # ΍Ǧ Ǥ Dz ! "# $ # # ! $ # "("# # ! $ # & ! )$ % ! " 3 " 0 ) " % & ! # $ # # ! $ #2 ! ! $ & # ! $ # #& # # ! ! " ! # % # 2 ! # ! ! " $ # ! $ # # !2 ! "# # # # ! # " "# # # # ! ! % ! 3 "# ! #$$! % 2 = ? 2 # "# % !# # ) ! ! " ! % ! =; ! #27

# ! ) #& # ! # % # ΍Ǧ Ǣ

Januari 2018

& !% 3& ! # & "" ! # " - # 3& ! # & "" !2 6 & !% # # # & ! 2 ! & ! ! "#%! 3 ϐ Ã Ǥ ΍Ǧ & % 2 # !% " # ! # ! "#%! "# # " " $!!( $ 3 % !% " # ! "# # ! $ # !% # # ! # $ 2 # " $ # ! ! # # 2 " # ) # 3 & ! #0 " $" # " # % ! # "" & % ! 27 " - # 3& ! # & "" ! # # ! 3 ! ! 1 6 # ) & ! # 3 & "" ! # " ! # ! "# # ! $ ! 2 " " # % ! "# 3 ! #$$! ! ! 0 ! # # % ! & ! # $ # # & "" # ! # "2 # # ! # "# % ! "" !0 ! ! $ # # # "# % ! "# ! #$$! # ! 2 ) # # # " # ! # ! $ #0 ! $ 3 # !# $" # ) " & # & 2 " % # % ! % " # 3 $ % ( ! #" $!!( " # $ ! $ # % ΍Ǧ dzǡ 3 $" # !! ! 2

" !, 0 ! "" ! " #$$!& 3 # " #0 %! & ! ! ! + "# ) & ! " " % # " 0 # !3 & # :><< ! ! ! & # " !" & ! " ! % 2

De Deen Kenneth Hoffmann (GEA Refrigeration) gaat in op ontwikkelingen rond warmtepompen die hogere temperaturen leveren.

21

congres

Mark Hakbijl, van Oxycom Fresh Air, legt de voordelen uit van adiabatische voorkoeling van de lucht die bij een koelsysteem de condensor in gaat.

: # " # ( ' " ( & ! (+ # & & ' &7 *$ &'5 '% #' # ( &$$'( &6 ( &$$'( & (& !(4 # $$ '% #' )## # (& !! #6 # ' () ( . # . + #$& ! 6 & !' + # *$! $ # &$$( " 7 # (* ! #! #4 +$& # '% #' $& # 4 # # $& # ($ '( # # . # ! # &7 ($ '( # 6 # & ( # & ( &$$'( &6 ( + &"( $% # + &"( "$ ( + & & #' # &7 ($ 4 # *$$& ! +$& # *$ & # & ) ( #!) (6 !' + ( " # ( ' * ! * &*$! #' ) (. (( #4 & # '% #' ( &) # & + #$& 4 $$& + &"( $% ( # " # ) ( ( " ( & !4 )' +$& ( ( " ( & ! $ ! ;4 .$ . (( &2 ' ' * # " # ( ' $ ! # ) ( #6 : ( %&$ ! " ' ( ( " ( " '( # " ( & ! # !! # $ + & ( . & ! ( "% & ()& #6 " &( "% 7 & ())& ' # & $# # ' # * & #7 & # * # '% #' ! ! #4 # * & ! # " ( # & ! # ( &$$'( & . (6;

(&) . ( # ($ % '' # * # # & ' '% ! * '7 ( " ( & ! #4 $# & " & $$& $# &.$ '7 &$ % * # &2 ! ( ' $#(+ ! 6 ( ( $" " ( & ! # .$ # + # & & # $% ( #! # * # # " # (* ! 4 ( . $ & ( "% & ()& # + ! *$! $ # * # ( "% & 7 ())& * & # & #6 : ) + ( )## #4 ' ( *& #7 *$) $" # $ ! & ) ( ( " #5 + ## # " ( + #$& 4 + " # ( ' & #4 *$ & # + &"7 ( # & ) ( # #( 4 # . # + ( &) 7 #( "% & ())&4 + * &+ & # ( " # (* ! # )## # + &"( $%# " # ) ( $ ! '(6 + ! ( # ( # &'$" + & #4 $" ( * &+ &" #6 ( ' #! # %$"% & ) (6 $"%& ''$& +$& (

22

# " # (4 ,% #' $"( $* & # " ( ( * &+ & # * # " # (;4 ! )' &2 6 !' ! # & *$$& ! * # " # ( ' $ ! # #$ "( &2 ( & !! # " & * '( '($ # # ( % ' $" #4 # ( ( *$!! & * &' ! # + & #4 " ( # % &" # #( " # ( + & # ( *$$&( )& # # )+ # & # & $ ( ( +$& # ($ *$ & 6 & $$& # # #'( !! ( 8 ( 7 ( ' 9 )# ( $# & #6 #' . # %& ' #( ( * &7 ( ! &2 " # ( ' $ ! # $$ $$& # & ( $# %( * # # + &"( %$"%5 : !' + *!$ 7 '($ $%%$"% # # & + &" #( !' " 7 # ( #'( (4 (& #'%$&( & # + + &"( 6 !' + ( #$ " ( & ! $% # )'(& /! ' ! )#7 # # %&$ ) & #4 )## # + & $$ + &"( + '' 7 ! &' " $)+ #6 "$ ( # # + ! .$ +$& # $)+ ( . ! # " # # + &"( $* &7 Â&#x2020;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2013;Ǥdz

&#'( & # ' * # & & ( $# #$!$ ' # " . # $$& " # & # ! %& ( ' *$$&7 ! * # # ##$* ( $ !( # ' %&$ (5 * &# )+ # * # $ !( # # &$$('( #7 $$&' # * # &! # 4 #$++$&! # $ ( &7 " &6 : #+ ) ( ' & # * # ( $) " ! >> + & $#' *& # # )+ #'( !! ( ( $)7 + #4 $$ " ( ( $$ $% %! # * &! # # * # % '( ?6 ( + ' ( # # $%% &( 4 + #( # '( # ' () ( * ! * ! ( * & ( & # " ( ( # # !$% # & # $"" & ! 7 ' & . # $" #6 # # "$ &# ""$# 7 #'( !! ( " ( @<< !$ $) " ! 7 %! ('(6 & & ' & # # )+ $"% ( ' & 0#'( !! & " ( &$# & (+ %! ( #+ &"( + '7 ' ! &' " ( ( &"$'-% $# & )! ( 6 # *$$& % ! # # *$$& !- $!4 $) & &' * # '( #7 ' # #6 $ ' ( %&$ ( #) *$$&. # * # "$7 &# $"%& ''$& # " ( # & ! & ($ & #( !4 #'( !! ( ( # * # & '()& # 4 # ( ' !) ( $ ! $# #'$&4 !! + &"( ) ( $! $ ! # +$& ( & &) ( # ) ( & & ' & # + &"( %$"%4 " ( # * # # @;4 '$"7 & # ' $# & " & $%6 : $ ! # * # ( $"7 %! , * & ( &" .$9# ?< %&$ #( " # & # & 6 !! # "%! " #( ( * # #$ " ($ & #& 7 ! # .$& ! *$$& =< %&$ #( " # & # & 7 &) 6;

# ## ( $ " ## * # & & ( $# %& ' #( & ( #' ( $# & ' & #( $#(+ 7

% " " "#/ # $ . " ( " !" / /% " !" " ! ! # # # $ 74 % , ! % % " " "## $ :7 ; ! " ! .

0 ( % ( ( % " % " " / " " "! # $ " / % $ $ % " # " "## $ #. ! # % " / " $ #" " " ", ! % " % " % " $ ( ( 4/ !! !1. #! . #!" " " " "!" " % " ! / !" !$ % ! " ", " % ! ). 0 % % " " # $ 62 : ; , $ ! * "# /$ "% " " ## #" " ! % " / ! . % " # " " % " # % " $ % ! " $ 79 88 ; $ " $ % . % " " " % " # " $# $ $ $ % . ( #/ " % " " " :2 ; # $ % , " ! " " % / " # " $# $ ! !. ( / $ ( % 32.222 # ! # ! ) $ % " , " % % ! ! 72.222 " 4.1

"% ! $ ! # ! #% !" !$ % ! " " !" / $ " # $ !" ! !'!" / , ! " " % " !" " # % " !". 0 % / " ! !'!" " !! !" ", # ## $ !/ % " #% . % "

Wijbenga heeft een nieuw type afscheider ontwikkeld. Jeroen

IUitvinder Titus Bartholomeus (TherMass International) breekt een lans voor 'zelfstandig uitvinderschap'.

!" " ( ! / 4/ " .1

, ! &' ! " , " ( % " " #" ! $ " / ! $ $ # " !'!/ " ! ", " ( 4/ !'!" . 0 4 ! # % $ " " ! # " $ !. $ " " ! " $ ! "# " ! " ! " ! . " # " ! # " # "" "## $ 45 ; ". " $ ( " " Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022;Â&#x203A;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2C6; . # " # " !( ! " $ / " ! ", " ! " !# " ! $ . " "1, #! . " " , " &' / # /!'!" "% . " !'!" !" " % " ! !" !" " #/ # $ . # # $ / ( # "!" , ( $ $ # "% / !" " ( , ( $ " % " $ " % " % " % !/ ! !.

0 " " !'!" !

42 " / ! " ! " 4, / " % " " $ 1, #! . " % " % " ( $ # ", $ " % " % " ( $ (# $ ' . - 0 " ! ! ! % # , " !'!/ " ! ( . " ! " ( / ( ! . " ( % " " / !" , " $ ( / !" .1

SchrĂśer, directeur van het bedrijf, geeft uitleg.

Januari 2018

23

congres

Ǥ Ú Ǧ

ǡ Ǥ Dz

ǡ Ǧ Ǥ̶

Ir. Henk van der Ree was een van de vragenstellers in de zaal.

Ú ǡ ϐ

ǡ ǡ

Ǥ Dz Ǥ ʹǤ

ǡ Ǣ ǡ Ǥ ǡ ǡ

Ǥ Ǥ̶

Ú ʹͲͲͻ Ǧ ǡ Ǥ ʹͲͳʹǤ Dz

Ǥ

Ǥ

Ǥ Ǧ Ǣ

Ǥ̶ Ǧ ʹͲͳͷ Ã ǡ Ǥ

24

ǡ

Ǥ Dz ±±

Ǥ Ǥdz

Ǥ Dz ǡ Ǥ Ǥ

Ǥ Ǥdz

Ǥ Dz ǡ Ǥ dzǡ Ǥ

Ǥ Dz ǡ Ǥ Ǥ Ǥdz

Ǥ Dz ǡ ǡ Ǥ Ǥ Ǥ ´ Ǥ

Ǥ Ǥ ǡ Ǥ Ǥdz

>B< MaxiPro

V ST HA SK AN L 1 D 0 F0 55

Kinderlijk Eenvoudig

Bezoek ons tijdens de VSK beurs, Hal 10 standnummer F055 en ervaar zelf het slimme, innovatieve perssysteem.

Met de >B< MaxiPro kan er snel, veilig en eenvoudig een permanente verbinding gemaakt worden. De persfittingen zijn geschikt voor zowel airconditioning- als koeltoepassingen.

binnenklimaat Tekst: Eric Cornelissen, Piet Jacobs en Yvonne de Kluizenaar

% " % " * $ " ) " ! * ) # % # " ) ! * & #

/

0 ! * " ! ) ! " ! * " !) ! ! !# ' % !#* !# # )

! # ( * ! " " # & ! & % " * ! + ,) " % * " " % & % & * - ! # " * ) " % " " %! & % " # %

# " ! " " # )

% & # " "! % % " * ) " " Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; ÇŚ Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x161;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â?Â&#x2020; " ! ! . " % # ! " " % * ! ) # " % * ! " %

In kantoren worden regelmatig binnenmilieuklachten geuit. Dit beperkt zich niet alleen tot relatief oude gebouwen; zeker ook in nieuwbouw worden klachten geuit.

26

VERANTWOORDING Dit protocol is in het kader van het technologiecluster Verbetering binnenklimaat kantoren door TNO samen met de Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten (VLA) opgesteld. De volgende bedrijven en instanties hebben hierbij een belangrijke bijdrage geleverd: DWA, LBP-SIGHT, Immolab, CAG, Technolab, Kiwa Inspection and Testing en het Rijk Vastgoed Bedrijf (RVB).

" # "# # $ # % " * " 1 * # % # ! " # + " 1 * " # ! $& "# # + " 2* % ! % "#"# 0 % " % ! ! , !( +

Fase 1

Klachtenonderzoek

Advies voor nader onderzoek

Fase 2

! # "" + & ! %! # % $ ! % $ # " ! # ! ) % ' # # ! % !" # # !, Â&#x153;Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â?Ǥ Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2013; Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2022;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2013;Â&#x2021; Â?Â&#x2018;, ) " # ! !"# # ! !# # ! % !% " ( # # ! , !( ) % ! # & ! % "# "# 3 ( * & 4 !( ! " # "+ !# # " , & ! # # " "# !

3 4 # - ! # $ " $ # , ! . "# +

$ " , # "# # $ # # "# , + ( "# & ! # $ # % ! % # # " + !% , " & ! # ! ! !# # # % , "" ) & # % " % ! ! ! # !( + Diagnose binnenmilieuklachten onderzoeksaspecten

Gezondheidsklachten

Comfortklachten

Ogen, neus en keel Huid

Klimaat

Temperatuur a) Klimaaat Luchtvochtigheid onderzoek Tocht

Luchtkwaliteit Geur Bedompt

Geluid

Buiten Installatie Werkplek

Licht

Daglicht Kunstlicht

a) Klimaaat onderzoek b) Ventilatie onderzoek f) Microbiologisch onderzoek

h) Onderzoek lichtniveau en luminanties

Risicofactoren gebouw en installatie

Schematische voorstelling van de onderzoeksmethodiek.

( !( " # & ! # $ # ! , " ! % # - ! # $ " $ # ! .) # % &&&+ $ # % "+ / ! # , & ! % ! ! + # ! # " , %$ # % !" ! $ ! % ! # , % # ! " # ) "# % ! % " % ! ! !( ) # -% ! , !( !# ( " ! # ! .+ ! "# & ! # % " , % ## % ! % # & # " $ , # " % % ! !# ! , !( +

# % # ! " # % !" , Â?Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Ǥ Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2039;Â&#x2022; Â?Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? % ! ## % # $& # # ,

Vermoeidheid

Hoofdpijn

N.v.t.

a) Klimaaat onderzoek

a) Klimaaat onderzoek b) Ventilatie onderzoek d) Installatie onderzoek

a) Klimaaat onderzoek b) Ventilatie onderzoek d) Installatie onderzoek

f) Microbiologisch b) Ventilatie onderzoek onderzoek

b) Ventilatie onderzoek c) Chemisch onderzoek d) Installatie onderzoek

b) Ventilatie onderzoek c) Chemisch onderzoek

g) Akoestisch onderzoek

g) Akoestisch onderzoek

g) Akoestisch onderzoek

a) Klimaaat onderzoek

h) Onderzoek h) Onderzoek lichtniveau en lichtniveau en luminanties luminanties

N.v.t.

h) Onderzoek lichtniveau en luminanties Geen binnenmilieu onderzoek

Tabel 1. Mogelijk advies voor nader onderzoek op basis van de geĂŻdentificeerde comfort- en gezondheidsklachten.

Januari 2018

27

binnenklimaat

% !* #% $ " $ " " " % ! % "* " #% " $ % ! $ !" " !" * % $ " " ! " !" $ " ! " $ $ $ " ( % % ' % " " ( " $ ' !+ " " " % " ' "* " " !" % ' " $ + Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021; Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x153;Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â? á&#x2C6;şÂ&#x153;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x17D; Íłá&#x2C6;ťÇ¤ Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2021;Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021; Â&#x2022;Â&#x2021;+ " $ ' $ ' " #% ! " 0 ! . 1 % *

" $ ! " $ " + #% !" " % !&!" " ! !+ " , #%( # " + " -( , ") $ % $ " " -( , # " % " "-( - # -( , "-( , " - , + - * % $ ' " + ! " % " " ! $ ! $ " ' ! " + $ * !" " !" ! " #% " $ " ! !" % $# ( % $# " % " ! $ !# ! " $ " $ " ! " 0 ! . 1*

! $ # % ! + !" ! ! $ " $ " ! " + Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2018;Â&#x2C6;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2013; #% !" " ! .* " " + ! " ( ! " $ " " " ! " ( " ! " $ $ "# $ "#!! $ " ! + " !* # " $ ! $ ' % # * $ " " + % " $ % " " ' ! " # * " / % " $ ' " $ "& ' $ * " " % " !" " ! $ $ % ' " #" ( "! # " *

28

Klimaatonderzoek Continue meting ruimtetemperatuur en relatieve vochtigheid, eventueel inblaastemperatuur bij tochtklachten Ventilatie onderzoek

Bepaling debiet verse luchttoevoer, op locatie met flowfinder op gebouwniveau kanaalmetingen (pitotbuis). Bij tocht bepaling stromingsrichting en luchtsnelheid (en inblaastemperatuur)

Chemisch onderzoek

VOC en aldehyde (incl. formaldehyde) metingen

Installatie onderzoek

â&#x20AC;˘ Functies inventariseren (ventileren, verwarmen, koelen, bevochtigen) â&#x20AC;˘ Debieten ontwerp checken â&#x20AC;˘ Debieten meten â&#x20AC;˘ Mate van recirculatie â&#x20AC;˘ Warmteterugwinning (kruisstroomwisseling/warmtewiel) â&#x20AC;˘ Filters nazien â&#x20AC;˘ Vervangingsfrequentie nagaan â&#x20AC;˘ Start- en stoptijden nagaan â&#x20AC;˘ Setpoints â&#x20AC;˘ Type bevochtiging

Fijnstofbepaling

VLA/TNO meetprotocol fijnstofbepaling in kantoren, 1 januari 2015

Microbiologisch onderzoek

VLA Binnenmilieu Advies Meetprotocol Utiliteitssector Deel 1A, 1 januari 2011

Akoestisch onderzoek

Verrichten van akoestische metingen op de werkplek conform NEN 5077

Verlichting en luminanties

Lichtniveau en luminanties (helderheidsverschillen) meten op de werkplek

Tabel 2. Overzicht van mogelijke nadere onderzoeken.

% $ $ ! " , " # ! # " - ' " " " " ! % " ' !+ " " #%+ # ! ! " * " $ ' $ ! " " " " ! # " $ " " + $ ' ) # " % " $ $ $ ' * % " $ $ ' ' $ #!" ! " $ % " " !" % + ! ' " " *

Over de auteurs Eric Cornelissen, Piet Jacobs en Yvonne de Kluizenaar zijn onderzoekers bij TNO Meer informatie Eric Cornelissen (TNO) T: 088-8663307 E: eric.cornelissen@tno.nl

11 & 12 APRIL 2018 ROTTERDAM AHOY

ĚĞ ũƵŝƐƚĞ ŵĂƚĞƌŝĂůĞŶ ĞŶ ƚĞĐŚŶŝĞŬĞŶ͕ ƉƌŽĐĞƐƐĞŶ͕ ƚĞĐŚŶŝĞŬ ĞŶ ƉƌŽĐĞĚƵƌĞƐ ƐůĞĐŚƚƐ ĚĞ ŚĞůŌ ǀĂŶ ŚĞƚ ǀĞƌŚĂĂů njŝũŶ͘ tĂŶƚ ďŝũ ǀĞŝůŝŐŚĞŝĚ ĞŶ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚ ŽƉ ĚĞ ǁĞƌŬǀůŽĞƌ ĚƌĂĂŝƚ ŚĞƚ ǀŽŽƌĂů Žŵ ŵĞŶƐĞůŝũŬ ŐĞĚƌĂŐ͘ h ǁĞĞƚ ĚĂƚ ƌŽƵƟŶĞŵĂƟŐ ǁĞƌŬĞŶ ĚĞ ŐƌŽƚĞ ŽŽƌnjĂĂŬ ǀĂŶ ŽŶŐĞůƵŬŬĞŶ ĞŶ ŝŶĐŝĚĞŶƚĞŶ ŝƐ͘ ,ŽĞ ŬƌŝũŐ ũĞ ǁĞƌŬŶĞŵĞƌƐ njŽ ǀĞƌ ĚĂƚ njĞ ŚƵŶ ŐĞĚƌĂŐ ǀĞƌĂŶĚĞƌĞŶ͍ KŽŬ ĚĂĂƌŽƉ ŐĞĞŌ ^ĂĨĞƚLJΘ,ĞĂůƚŚΛtŽƌŬ ĂŶƚǁŽŽƌĚ͘ Ğ ǀĂŬďĞƵƌƐ ƌŝĐŚƚ njŝĐŚ ŝŶ ŚĞƚ ďŝũnjŽŶĚĞƌ ŽƉ ĚĞ ŚŝŐŚͲƌŝƐŬͲƐĞĐƚŽƌĞŶ ǁĂĂƌ ǀĞŝůŝŐŚĞŝĚ ĞŶ ŐĞnjŽŶĚŚĞŝĚ ĞĞŶ ĐŽŶƐƚĂŶƚĞ ƵŝƚĚĂŐŝŶŐ njŝũŶ͗ ŝŶĚƵƐƚƌŝĞ͕ ŚĂǀĞŶ͕ ďŽƵǁ ĞŶ ůŽŐŝƐƟĞŬ͘ ͻ

ͻ

ͻ ͻ

ĞůĂŶŐƌŝũŬƐƚĞ ŝŶŚŽƵĚĞůŝũŬĞ ƉůĂƞŽƌŵ ŽƉ ŚĞƚ ŐĞďŝĞĚ ǀĂŶ ǀĞŝůŝŐ ǁĞƌŬĞŶ

ZƵŝŵ ϰϬϬϬ ǀĂŬďĞnjŽĞŬĞƌƐ͗ ǀĞŝůŝŐŚĞŝĚƐĚĞƐŬƵŶĚŝŐĞŶ͕ ;ďƌĂŶĚͿƉƌĞǀĞŶƟĞŵĞĚĞǁĞƌŬĞƌƐ͕ Z KͲƐƉĞĐŝĂůŝƐƚĞŶ͕ ŝŶŬŽƉĞƌƐ͕ ĨĂĐŝůŝƚLJ ŵĂŶĂŐĞƌƐ͕ Y,^ ͲŵĂŶĂŐĞƌƐ ĞŶ ,ZͲĨƵŶĐƟŽŶĂƌŝƐƐĞŶ

hŝƚƌĞŝŬŝŶŐ ƉƌŝũƐ sĞŝůŝŐŚĞŝĚƐĐŽĂůŝƟĞ ǀĂŶ ŚĞƚ :ĂĂƌ <ĞŶŶŝƐƐĞƐƐŝĞƐ ŽƉ ďĞƵƌƐǀůŽĞƌ

Werken & Leren!

Wat zijn jo goede voor uw nemens voor 2018?

Koudetechniek • Basiskennis koudetechniek • Koudetechniek voor niet koudetechnici

F-Gassen • • • • • •

F-gassen categorie 1 F-gassen categorie 1 (Blended learning) F-gassen categorie 2 F-gassen categorie 3 F-gassen categorie 4 Opfrisdag F-gassen

F-gassen & warmtepompen • F-gassen categorie 1 inclusief basis monteur warmtepompen (Blended learning) • F-gassen categorie 2 inclusief basis monteur warmtepompen (Blended learning)

Elektrotechniek • Elektrotechniek (VOP) NEN 3140 • Elektrotechniek (VP) NEN 3140 • Elektrotechniek (Herinstructie VP) NEN 3140 • Elektrisch schakelen voor koude- en klimaattechnici

Luchtbehandeling & klimaatbeheersing

lucht warmtepompen voor utiliteit • Lucht/water warmtepompen voor woningen

• Meet- en regeltechniek klimaatsystemen • Luchtbehandeling en klimaatbeheersing

PED

EPBD

ACK

• Keuringsdeskundige EPBD-A (theorie en praktijk) • Keuringsdeskundige EPBD-A (theorie) • Voorschakeltraject keuringsdeskundige EPBD-B • Keuringsdeskundige EPBD-B

• • • • • • • • • •

Warmtepompen • Warmtepompen - Basistraining voor aspirant ontwerpers • Warmtepompen - Basistraining voor monteurs • Collectieve warmtepompen in woningen • Grondgebonden warmtepompen in de utiliteitsbouw • Individuele warmtepompen voor woningen en kleine utiliteit • Ontwerpen en installeren van lucht/

• PED (Pressure Equipment Directive)

ACK Voorschakeltraject ACK Algemeen ACK Ammoniak ACK CO2 ACK Koolwaterstoffen ACK Overheid ACK voor Operators ACK Veiligheidsmodule ammoniak ACK Veiligheidsmodule CO2 ACK Veiligheidsmodule koolwaterstoffen • ACK voorschakeltraject Ontwerpen van systemen met natuurlijke koudemiddelen • ACK Ontwerpen van systemen met natuurlijke koudemiddelen • ACK Overig personeel

Start dit jaar nog met een opleiding of training bij Opleidingscentrum GOO Voor meer info of direct inschrijven ga naar www.opleidingscentrum-go.nl

Opleidingscentrum GO°

Zandlaan 29 6717 LN Ede

Postbus 32 6710 BA Ede

T: kantoor 088 - 0206419 E: info@opleidingscentrum-GO.nl

vsk 2018 Tekst: diverse bedrijven

BEDRIJVEN PAKKEN UIT MET NIEUWE PRODUCTEN EN KENNIS

RONDGANG LANGS DEELNEMERS AAN DE VSK 2018

% (

ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฏย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค % " # " ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย $"#'! & ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย $วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย

ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย อณอฒวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย เต เต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย เต เต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ

วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย เต เต เต ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ! *$ &)) '&$ &))

ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค รฒย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ

ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ

ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค '&$ &((

# % " # ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย เต $วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย แ บ แ ปวก วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย !

ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย $วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย แ บย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย แ ปวค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย รฒย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย วฆ

Januari 2018

Bitzer IQ-Module.

! %

! ! ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย

31

vsk 2018

*$!! *! $# &. ! # * # ( %! 4 $# *$! (3 ( % # !1 # $$&$#(+ ! # * # !) (* & !'! # # * # ( & 1 ' ) ( *$ & # & * & @ A4 + ! ( (3 " # " ( ( ( ,( 4 ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 4 ! '' :1 $# $&" =:9;1 ! :3 $$& ( ! + ( # ( ! .$# & ,(& * '( # 4 & ( # ( %! $# & '( & +$& # ! 3 ( ) (4 ! ' ! ' #*$) # " & *$$& & # # 3 $$& ( ! $# &. * # ( !) (* & !4 % # ! !) ( $$&! ( # '1 $#('( ( # ! " 4 ( ) ( ! '% (&$$# " ( # . & ! !) ('# ! 3 ( % # ! ' '( # & * & & & # " ( # ?9 , ?9 " # ?9 , :;9 "1 # ! )& # . # + (1 ! (4 & ' # ! )+3 + # " ( # # # ! )& # . # $% #*& ! * & &3

!' '-'( " # & $% ( * # * &+ &4 " # 4 # ! " (( # #(&$ ) &( $! $%

# *$!! # )+ ) ('(& ! # 3 ( !$ 4 ( 5*$!! $% " '( " 8 $! 6 $"( $#4 &# " # ( #' " ( # & ' ##$* 4 ( '3 ( . ##$* ( ' # *$! #' ( & # & ($ % '' # ( ) '( ## # ! " ( +$&4 # + & $& 3 ( # $# & " & " ( ( $! ! " 4'%! ('-'( "1 + &" .$+ ! # +$& # 4 $ ! !' * &+ &" 3 ( '-'( " '( ( ) ( # !) (7!) (4+ &"( %$"%1 # '!$( # $% # #4 4$* & + &"( + '' ! & # !) ( # ! # '4 '(1 $ $% # 4 4)# (1 .$ !' $! 4 $

4' & 3 )# (' 4:<99 # 4;>99 . # # )+'( #+ #'( # # 4 ' & * # $! 3 )# (' . # ' ( *$$& # !) ( $ * ! ($( & '% ( * ! :<99 "<7 # ;>99 "<7 3 . # *$$&. # * # ( % ( #( & )% & !4'-'( " " ( # ' 4 ( # * # % # ! # # )4 & #1 + &" $$ '( !) ( ( : +$& ( & ! ' & 3 $! ($$#( $$ # !) ( # ! # ' '( # '% 4 ! - /# 4) (*$ & # 3 ( ' $ !( #

'Met het Wolf Climasplitsysteem kan zowel worden gekoeld als verwarmd' 32

' $% $)+ " ( # $ &) *$ ( # # & ($)&!) ('(&$$" # # $$ & # " #( (+ #4 $ !4'-'( "3 . * &.$& # . " #! # &4 ย ย ย วฆย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย .$" &' () ( 3 ( #$ $ !* &"$ # +$& ( &" & ) & " ( " & # <9 %&$ #(3 #4 & %&$ ) ( # $! # (& ( %& ' #( &( . # * &' ( ! #'( #1 .$ !' &$+' &1 ย ย อด ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 4 '( #1 # )+ " &( ( %%1 ( " &( ( %$&4 ( ! # # # )+ &* 4 %%3

## ' ! # . ( *$! #' && & # # # * # ( & 1 # ( * & &$$( #' $% ') '3 $$& &4 & & ' ( ! # & '( & # $" ! ( # " # # 3 ( '( ' '! "" & ( #$!$ ' $#(+ ! # # '!) ( && & # & # . # $ # ( )&'( " 5 #' * +$& ( '( ' '! "4 " &63 #' * & )&' # !( && & $#4 & # & . # ## ' $* & ! " ('-'( " # # ($4 ( !$%!$'' # #2 & ' *$! #' ( & " & *$$& #$ # !! # ( #$!$ 3 .$ &' )#4 # # # $&" ( & # $* & $# & " & ( & 4 ! ( & !$+4'-'( "1 + & + ( & !' + &"4 ( $* & & # " )" +$& ( &) (1 # :;<=. @ A1 # $) " ! .$# & ( $% $.$#! # # #)! #*!$ $% $%+ &" # * # & 3 '( ## ' ! # )## # .$ &' ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ฯ ย 4 )& ($&1 + &" + # $% '( # +$& ( & 4 ! 1 # )## # . !! ' ( + ( # $" # $* & ! " 4 & #(1 & '( ))& * # ! " ('-'( " # 4 $$ $% . & $&( ( &" # 4 "$ ! " (3 +++3+ ('$#-$)&" # 3#! )## # .$ &' " ( # *& . && & #" ! #1 + &# # 4 '%& +$& ( " ( " ( # ,% &( $% '( # 3

Carrier benadrukt het belang van kennisdeling.

%

"

" $% ' $%#& %$ & +! / #$ ' / &#$ + ! # # % !#/ # !' # ' # &( $ % % $*$% , +! $ /4 ' $. % $ !"'! # ' 3. # # (!# % # % $% $ #' / % ' % % $%#& %$ % %. % & " ' # % &$ & / $% % ! # $ % % $*$% '!!# !" ! % # # ! ! # !& (!# . *) ),*

& !% ' # ( &#!/ ) $% '!!# % # % ' $% ( #/ !" +! #$ & #' # ! + ' #$ / % $%#& % & ' # % & $ #%" ! ! % %. ! & + #/ + ! + %( # !" $% & # " % ! 0$ ! !"/ # % ' #$. % # %!! % ' # # &($% $%#& % !" % ' ' ! # # #& / ǡ ϐ Ǥ / % '!!# " #$!! ' , ( #! # $/ ! %!# '!!# !! ! !) . )" #%$ & $" $% $ $ ' $ # !' # & $% %!" !$$ " $% !# # / ' ( # + ' $% % &#$ / ' ! . )-$ )+,

'Climatools is met name geschikt voor professionals die werken met F-gassen' %

$ #% %!! $ "& ' #/ $ ' ! !" !$$ . $! %/ ( # "% '! $ % # $% % &#$ ! ϐ ´ Ǥ ϐ / %# % ' !& $ %!! $ % $ % '!!# "#! $$ ! $ ( # % / $/ $ . / & ! $% #, !"# % # ' %!! $- 1 % # ( $% $ ( # '# # %!! !& # $%# % !!$ '!& %. $% % &#$ ( / #& $'# !" !$$ % !' # / $ # $, '! ! % ( % ' # $% ' $ # $. %!! $ '!!#+ % ! % .2 % #& $ ' % " % $ '! $ ! $% # ' '!!# - 1 $ #& / # ( # % %!! $ ' + . %&/ % ' % # , $ ' % % !"/ " +!# '!!# $ '! # " !&% '!!# ! . % $ ' # '!!# ! % &# !& ( !" % !! % ( # $ / # !! '!!# " # # % + % % ( # + '!!## .2 **$ )*.

ǣ ϐ

Euro-index laat bezoekers ervaren hoe verschillende meetinstrumenten kunnen worden verbonden met een smartphone of tablet.

Januari 2018

Ǯ ϐ ǯ / # + &#$ ! % $" !" $ #$% ' $ . % # ! % % % $ '!& % $% # "#! & / % . !!# + #%"# $$ / "# $$, %( !' % $ % $ &#$ (!# Ǥ ϐ / % $*$% ! # ' % & $%$%! & $ / $*$% #%"# $$ $% % '! $ % # % '!& #. + ϐ !! '!!# #& ' # + !"% !!#$%#!/ ϐ Ǥ Ǧ / ! % # $ ! % # # # ' & $ !' # ! . % $" #% % % '!!#/

33

vsk 2018

'Viega Nederland speelt met zijn beursdeelname in op de schaarste aan vakmensen'

# + # ! "" $ , & "# $ ( # 06) 1 2 " ( ! % , ! ! " & ! % !& ! #+ ! # # !" % ! % & ! "#+ " # , " ! # ( # % "" # # 4. ! , #+

% 34 7 + # $ ! ! 8 9 ! "# # ( & ! , $& ! % % ( "# & ! /.4 , $ ") # # ' , # # % 53. + % $ '#! # # , #" " ! ! ! !+

Aermec Compact Modulair Chiller.

Viega Smartpress.

BEURSINFORMATIE De VSK vindt van 6 t/m 9 februari plaats in de Jaarbeurs te Utrecht. De beurs is gratis toegankelijk; om wachttijden bij de registratiebalie te voorkomen, kan een toegangskaart vooraf via de website worden aangevraagd.

Openingstijden Dinsdag 6 februari 10:00 - 18:00 uur Woensdag 7 februari 10:00 - 18:00 uur Donderdag 8 februari 10:00 - 20:30 uur Vrijdag 9 februari 10:00 - 18:00 uur

Vieaga Megapress.

! $ ( !" " # #"# #& # % & ! # , ) ( " "# !+ # " # ! , #$$!,& ! # # ! #* ! (

-" # # % 2 & # !$ ##! ,

34

Openbaar vervoer Wie met de trein naar de beurs komt (De Jaarbeurs is 5 minuten lopen vanaf Utrecht CS) krijgt 20 procent korting op zijn of haar treinkaart, mits online besteld via: www.vsk.nl/nl-NL/Bezoeker/Route-enContact/NS.aspx Meer informatie www.vsk.nl

NIEUW

De elektrische woonhuisinstallatie Nu en in de toekomst De verduurzaming van het woningbestand is een belangrijk thema. Zowel voor nieuwe woningen waar al een norm ligt voor de energieprestatie, als voor de verduurzaming van het bestaande woningbestand, ligt de lat hoog.

Het boek De elektrische woonhuisinstallatie - Nu en in de toekomst geeft u een overzicht van de eisen die worden gesteld aan een woonhuisinstallatie op dit moment en in de toekomst.

Het boek gaat in op de classificaties van onder andere: de “All-electric” woning, “nul-energie” en de “autonome” woning.

In het boek vindt u alles over: Q

Comfort in en rondom de woning

Q

Benodigde basiskennis en basisvoorzieningen

Q

Veiligheid in en rondom de woning

Q

De (toekomstige) energievoorziening in een woning

Q

Nieuwe apparatuur en toepassingen in de woning

Q

Slimme meet- en schakeltechnieken

Auteur: Prof. dr. ir. J.F.G. (Sjef ) Cobben

Deze uitgave is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de bouw en het ontwerp van woonhuizen.

Bestellen of meer informatie: Ga naar www.vakmedianetshop.nl/woonhuisinstallatie of bel (088) 58 40 888.

Introductieprijs € 39,95 De prijs is geldig tot en met 15 januari 2018 Normale prijs is € 49,95 Prijzen zijn exclusief btw ISBN: 9789492610027 108 pagina’s

vsk

NVKL-STAND VSK IN TEKEN VAN WARMTEPOMPEN EN KOUDEMIDDELEN

NOMINATIES NVKL-KOELTROFEE $% % ' = %!% % ? #& # !" $ % % !" $ ! $

!" $ %#& @4 $% % $ % % ' ( # % "! 5 " !& %# $ % 4 # % '!!# ( # % "! " $ #! 2 !! $% % &#$ +& # ! % ! %( 4

$% % &#$ ! % &#$ % % + ! ( # % "! " ( # % ! + (!# % . 5 $% # 2 % % $ ( # 5 % "! "$*$% 6 ' 7 !" !&( 4 % # $% !# % !' # ( %5 # ' !" !" % ' ( # % "! " 4 # # % $ !& %# $ 5 % 2 % #& $ # ' $* % % $ !& 5 4 % ! #( #" $ # ! % $ 5 # ' !& % !! %4 + !& (!# ! $% $ ' %! " $% +& !" % # % # 5 $ # + 2 ! &&# (!# 4 !#5 $ #% + % % % # ' &#$4

# !# % #!' # $% % !" (((4 ' 4 8' $5 ;9:>4

" '# ? #& # ! :<3<9 &&# (!# % ( 5 # ' ! %#! %4 +

%( # $ "# $ (!# % & % # % $ ' ( # # '!!# # $ # !' % !" % ' !& % 8! % #$ 4 #! & % + ! # ' # !" & 5 # # ' # &&#+ !&5 % 2 #! $ !" % ( ' "# $% "# $4 % # + "#! & % ' # # ' ! # 4

%!! $ ! ' ' % & * - $ # ! ! $ ! %( #"2 % % # ! "# $% % $ % ! ' # 5 " $% " # %&&#4 % $% % & % 6$% 5 % $ 7 % !# # ! ' ( # % ( $$ # % ! $" # ' # ! 5 $ ! # % #! $%' $%$% % #" % &4 % # $& % #% !"% ' # ' ! 5 & % !' # "#! & % 2 ' ( # # ! ' $ & %4

! ' %+ # $ + $ # +& # ! 5 "# $$!# '!!# %# $ # % $ ;5%! " $$ 4 ! "# $$!# ' % # # !' % $3 &5 ( !%!#% ! ! % 5 !%!# A % #% # % %B2 $ ' # ! $5 # A B2 % % $ ! 5 "% '!!# . % # # ( 2 $%&# % ! 4

De NVKL-koeltrofee.

36

# % %# !! 5' # " $ ! #$ + # 5 +& 2 # ' # ' ! '! ! ! " 5 % % +!# '!!# % '! % %4

% # %8 # % ' # " $ ! # %

)* ! !" !$$ '!!# #!% #& % ! %( 5 2 ( # '!!# + ! # ,, "" # % (!# - # 4 %# !! ' #% :99 "#! % ' #$ & % & % ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย # % # % ' # " $ ! 4

www.yellowjacket.com

bijeenkomst Tekst: Uko Reinders

UITREIKING VAN DE DAIKIN AWARDS 2017

% @ " ' +$# # ) ) ' % #)7 # *((*" , ' 6( $, + # # '! # %! )(5 $$ ) %*#) , ( # " # + # , ## '( + # # , ' ( <:;?4 ' $ )3 $* ) # # $ !+ ( 5 $#)+ # # # &* + # ;:5::: *'$5 ) # ' * ($# / , ' +$# '# () ! +$$') . )5

8 #. )'$)( ( ' # ) ' # , ' (93 .$ () ')) , # $$ ', ' 3 %*)- " # # 6 ϐ ´ + # , ' 6( $, # *((*"5 8 " # "$$ %'$ ) #3 " ' # " # #$'" ! # ) ) $" ' )'$)( $% ) . #5 # +$# # " # , ) , !95 , ' ( ,$' # * ) ' ) # #() !! ) ' + #3 ´ Ǯ ǯǡ Ǯ ǯ Ǯ ǯǤ 6 , ' ' ( ) %'$ ) # "$ ) # . # * ) 6 +$ ' " ) #6%'$ * ) #5 %' ( #) ) + # , ' 6( $, , ( # # # + # #5 5 ) '( 5 . ) () ) '3 ) ) ' $*'6 # ! () # %'$ ' "" *' + # () (( $*, *' # '! " ) + '( !! # *# !( " ) $" ( ) # $% . # # " () #5 ' # + # "6 () ! # " ) . # ' # ' * ($# / (!$) # +$# () ! 5 , # $$ ', ' + # # + ') ! ) ' @@ %'$6 ) # +$$' ) + #) , ' # # .$# #3 , '+ # '

=@ +$! # # () ! ' ) ' 5 ) $ 6 *' #. # # # . # * ) # ! + ) # %'$6 ) # ( ! ) ' $$' + *'-5 () ) * ) Ǥ Ǥ Ǥ ሺ

#+ '$#" #) # ! )A3 $# + # ' *' ሺ ሻ ሺ 6 '! # A5 ) # ' *' # ! ' # , ( ' ## # *'- + ! # ) +$$' # '* '( # ! " ) ( ' $*, #5 ) ' , '+$$' , ' ) ) !( (% ! ( ) $" + #&*0) ( ) 6 ) ' ! # $ , ' # " '( *# , ' %! '+ ' #5

' ) ' $$' ! 5 $$' ' ' ) ' $# # %'$6 ) %*#) # ( $' #3 # ( " # " ) $#! # 6() "6 " # % ! # , ! + ) # %'$ ) # $$' *'- , ' # #$" # ' 5 ) ), *'-"$" #) +$# +! +$$' , ' 6( $, %! )(5 ' , '6 6 ( # = #$+ " ' # ; " ' . # * ) ' )5 ʹͷ ǡ ´ 6 ! # + # + *'- +$$' $+ ' ?> %'$ #)5 ) ' #($" '$! # # ! ' , ## '(5

Het team van de winnaar in de categorie Smart Buildings, VD Koudetechniek, kreeg de award en cheque van Jan Klingen van Daikin (rechts).

38

ϐ 6 ! # ' # " ) $$' ) '( 5 '() , ( Ǯ ǯ Ǥ

# . ) $' !( , ## ' * ) *(5 # ! # #3 $"" ' ! ' ) *' + # # 6 '! # 3 ' ) , ' * ) # $* ) # 6 ' ) *' $ + # ' !5 ! # ' # ) $6 Ǯ ǯ , '" !! ' ! + #) (-() " # # # % # $%) 6 " ! ' # "$# )$' *## # ,$' #3 " ) !( $ ! () '* '( '+ ' # ) #5 $! #( ) *'-' %%$') ) $* ) # " ) #() !! ) # ! ! ' !) # $ Ǥ ! # #4 8 ' ( (%' + # # #) ' ! $#), '%3

Edwin Hoogerwerf van Daikin (rechts) met het team van KoelWinnaar in de categorie Comfort, AircoHeat, kreeg de bokaal

visie, dat van hem de award in de categorie Innovatie kreeg,

en cheque uit gereikt door Anthony Dimou van Daikin (rechts).

samen met de cheque.

+ & ##& * &' " )" ( ' " ( #)+ "4 (& +#& " " '())& * ") ( ( "4 4 #)+ &'-'( !38 ( ( " ( * " ## " ( " #! 4 ! ( "'( ( 1 ! & ## #! " & '-'( ! "1 .#4 ' * "( ( 1 .#"+ & " 1 & " ! " " . ' . "+ ' "'( ( 3 7 ,(& $)"( " . " (# 4 " #! ( &) !( .#" & # " * &+ &! " +#& "1 " * "+ * && + ( ## '( "( 4 >?; 4 #" " '( !! "81 ' " " ) ( ( )&-& $$#&( *##&3

( ' ( #$ "( &" ( #" ## " + " "# 1 "( " + " "* '( & "1 ! & . & ## !#"( )&' #$ + & * # &38 & " "'( !! " $$ )' ) ( . 3

( #* & " " * " + & " %) " ( #& 5 ! &( ) " '6 ! ( "( #"- !#)1 ! " " & (#& * " " & " 1 $& '4 + "" & " ( #& 5 #! #&(6 " 3 ( " $&# ( *##& "( &" ( #" ## * " !'( &4 ! + ' & # ( ) + "" &3 # "' !#) + & " . ( #& *##& " " & ! (& " #! ( #! #&( .# " " ! !# 4 ( ! "3 ( #$ #'' " * " & # ( ' ( # ) (3 !#)2 7 & ' " ( " " & ( + &4 &) * " ( #)+1 .# ( $&# ! " ##& *##& (# (* "9# $ &( / . (( " * " ( $ " #" " +#& " * &! "3 ,(& $)"4 ( " . " (# " #! ( # " #$ #'' " 1 4 '( " ) ( " #! " ( * " * "( ( 1 * &+ &4 ! " " # " 1 " ( " " & '$ & " ' ##& (# $ '( * # &4 " &) !( ' "'#& "1 ! & ## ##& #$$ " ! ( " & ' '( " 4 #)+ &'-'( !81 )' !#)3 ( $&# ( * " "( &" ( #" ## & ;<= #" " '( !! "3 " '-!$ ( & * " &# (4 & (

&( "'1 + & " #"(* " '( " !1 + ' . " " +##& *##& !#"( )&'3 7 ##& " $&#4

Januari 2018

+ " ## &+ & 1 $)(- ! " " & (#& * " " & " 1 & ( &" " + & " ( #& 5 ""#* ( 6 ) (3 "" & + & # * ' 1 ! ( " $&# ( & ' ##&( " #&! 4 &# $ " " )+ & "3 & * " & 1 & 4 ( )& * " # * ' 1 " ! + & " #"(* " '(3 " ( #& 5 ""#* ( 6 ' *##& " " & #$4 #'' " " " ( & & . " (# $ '(3 ( !# ( *##& #! ' !! #! " ( ' " ! )4 !$ ( #&' #! & " "3 " . & ( & (

# * ' *# "' )&- " #$. ( " *# "3 ## &+ & 2 7 ' ( (# $ '' " * " & ) 4 & #)+ ' * " ( " (#( ( " * " ( $&#4 ( " ( #* & ( ' ! (# $ '' " * " ))&. 4 ! " & - & ! ( & "3 ( ( (#( ). *##& " ! ('-'( ! ( ! , ! '-'4 ( !& " ! "( " & ' &( ! ( #) * " #!4 #&(1 " ( ( & $& ! & &) ( " +#& "3 ! ( ( ( $&# ( . " ( & ) & #"#4 ! " #" $( ! & '1 ! & & ( ( " +#&4 "3 ,(& $)"( " . " (# " #! ( & # ' ) '( & " & + "' * " " &) 4 &1 " #! ( $&# ( ))& (#( " '# ))( ! 4 " !)! ' $ & (38 " " & ( $&# ( <:> '( !! "3

Meer informatie www.daikinawards.nl

39

koel- en vrieshuizen

NIEUW BOEK VAN ING. HENRI OSSEVOORT OVER:

ONTWERP EN BOUW VAN EEN DUURZAAM KOEL- EN VRIESHUIS # !% " $ %$ %" / " ## & "$ * & # ! %' #$ $ # & 0 &" # % #/ " & # # $ $" ! "$ . * ' % $ 1 %' % 2 # 1 $ # 2 $. & Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2019;Â&#x2C6;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x152;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2013; Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â?Ǥ Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2021;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â? Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x2018;Â&#x2019; $ $' "! %' & %$%" #$ # . " & " 0 &" # % #/

' $ " ' " "#$ " " 0 #!" 8 2#9 & " 0 &" # % ## 0 $ " # $ / # !#$ " & $ & $ & ## & "$ $ $ $ ' " & " $ "% / #$ # ' " #$ " *' !% $ & " 544 " & "$ " $ )0 # " . ' " & & " & " $ " * " / # $ ## & "$ % $ " "* " & " $ " 0 &" # % # %'/ "* $ " # $ . #$"% $ . #$ $ #. $ " 0 "% #$ $/ " #% $ $ "& $ & "' " $ 1 $ %' 0 " # % #2. $ # # "$ & " " " #/ $ 574 ! 3# $ " + %#$" " $ & " " # & $ %' & &" # % #. $ $ & " " #$"% $%%". #$"% $ . %' )# . # $ $ . % 0 $ #$ /

" & # ## & "$ # $ $" ! "$ . * ' % $ 1 %' % 2 # 1 $ 0 # 2 $. & $' "! # !" $ * $" / %$ %" $ $ % $ " & "" $' "! $ " $ & " & $ " "% $ !* $ & % %'' 0 * ' " " $/ #! " ! $ "0 "% ! (! $ $ ' " $ 0 " $ " $ # & " $ " / & "" # ' " $%## $" # ! # $ # $ $' "!!" # 0 $ ' 1 + $ " " $0 ' "! $ 2 0 #! $ " " / %' $' "! $ # $ ! # " 0 &" # % 0 * & % $ ! & / $ ' " $ ! & "# 0

40

% $& " & $ # #$ $ #. * ' $ $%%" % # $ #) $ 0 $ # % $ / $ ! #0 # & $" $" #$ $ # # & "0 . ! # # & #$ $ . " Â&#x2018;Â&#x2018;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â?Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022;ÇĄ Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?ÇĄ Ď?Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x161;Â&#x2039;Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2021;Â? $" & #)#$ /

$ ' " $ & % $ ' " $ $0 ' "! # " & / $ $ " 0 &" # % # $ !# ! $ $ & 544/444 ! $! $# 56 "% $ / $ % $ " #$ % $ ! # # & " 0 0 #$ " & #$ " #0 (! $ $ " 0 Â?Â&#x2021;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2026;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2022;Â&#x2021;Â&#x201C;Â&#x2014;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? $ $' "! * $ $/ " & $ " %"" $ ! # $ " $ ' " " # " / # * # " ## 0 & "$ "% $ $' "! $ $ ! # " $ $' "! & 0 &" # % * & % $ 0 ! & % #/

AANDACHTSPUNTEN IN HET BOUWPROCES: â&#x20AC;˘ GeĂŻntegreerd ontwerpen â&#x20AC;˘ Voorkomen van dubbel werk â&#x20AC;˘ Duurzaam, door zorgvuldige materiaalkeuze (belangrijk voor een Breeam-certificaat) â&#x20AC;˘ Materiaalbesparing (i.v.m. Breeam-certificaat) â&#x20AC;˘ Hergebruik van materialen en installaties (circulaire economie) â&#x20AC;˘ Optimale logistiek â&#x20AC;˘ Streven naar de hoogste energie-efficiĂŤntie (i.v.m.

Breeam-certificaat)

Het ontwerp van een cirkelvormig koel- en vrieshuis, zoals beschreven in het boek van Ossevoort.

&

) &

(

)

&

& & & )

& & )

& .

/ )

( )

!!

&

) )

( " )

)

(

'

BETROKKEN PARTIJEN Partijen die bij het geïntegreerde ontwerpproces zijn betrokken: â&#x20AC;¢ Ontwerpers â&#x20AC;¢ Architecten â&#x20AC;¢ Bouwkundigen â&#x20AC;¢ Installateurs â&#x20AC;¢ Adviseurs â&#x20AC;¢ Logistiek specialist â&#x20AC;¢ Brandweer â&#x20AC;¢ Arbo-deskundige â&#x20AC;¢ Milieuvergunningspecialist

Januari 2018

+ " ) )

&

( )

& )

( )

) (

)& )

&

( +

. / )

(

-, &

)

(

( +

(

(

)

.

* * /& )

(

41

koel- en vrieshuizen

ͳʹͲ Ǥ #

"

"

"

! ǡ " ǡ "

!

' " ( " " Ǥ #

" Ǥ " ሺ ሻǤ

!

Schets van de wijze waarop de schil van vriescellen dampdicht kan worden gemaakt.

# "

" !

"

" !

"

!

ϐ Over de auteur In 1967 werd ing. Henri Ossevoort actief in het koeltechnische vak en de koelmeubelbouw. Bij OFK ontwierp hij onder meer koelvitrines, invriestunnels, koeldrogers en vrieskisten voor -100 °C met stationaire installaties. Na 15 jaar stapte hij over naar Raadgevend Ingenieursbureau Witteveen+Bos in Deventer, waar hij werkzaam was als hoofd van de afdeling Klimaatbeheersing. Daarna volgde een drie jarige periode bij Novem in Apeldoorn, als accountmanager in de sector Nederlandse gemeenten.

Hier ontwikkelde hij de Gemeentelijke Energiebesparing Aanpak (GEA). Sinds 1996 is Ossevoort zelfstandig adviseur.

42

Ȉ "

!

%$ &$ "

! ͶͲ ሺ ൅ͳʹ ι ሻ

"

൅ ʹͷ ι Ǥ " Ǥ "

" ൅ʹͷ ι Ǥ

ǡ Ǥ Ȉ ሺ ሻ " ǡ Ǥ " "

! #

"

! #

"

! # "

!

" ǡ ǡ " Ǥ ϐ "

Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2013;ÇĄ Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x2018;Â?Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2020; Â&#x2039;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2122;Â&#x192;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2021;Â? Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2021;ÇĄ Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2122;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â?Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Ǥ Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x192;ÇŚÂ&#x192;Â?Â&#x192;ÇŚ Â&#x17D;Â&#x203A;Â&#x2022;Â&#x2021;ÇĄ Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2039;Â&#x192; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2019;Â&#x2014;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Ǥ

Â?Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2014;Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021; Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â?Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021; Â?Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x160;Â&#x2018;ÇŚ Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2021;Ǥ

Č&#x2C6; Â&#x201D; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2018;Â? Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2122;Â&#x2021;Â?Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2039;Â?ÇŚ Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x192;Â?Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2013;Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?ÇĄ Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022; Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x192;Â&#x2022; Â&#x2122;Â&#x2039;Â?Â&#x2020;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x201E;Â&#x2039;Â?Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2013;Â&#x203A;Â&#x2019;Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x2DC;Â&#x2018;Â?Â&#x2039;Â&#x2014;Â&#x2022;Ǥ

Meer informatie Op 8 maart vindt een seminar over het â&#x20AC;&#x2DC;Het nieuwe Koel- en Vrieshuisâ&#x20AC;&#x2122; plaats. Op de website www.vriezenland.nl is hier meer informatie over te vinden, en hier kan ook voor het seminar worden ingeschreven (toegangsprijs: circa 150 euro). Tijdens het seminar kan het boek worden aangeschaft voor 100 euro (incl. BTW).

Het boek kan ook worden besteld via info@ vriezenland.nl, voor 113 euro (excl. 6 procent BTW, en verzendkosten).

Č&#x2C6; Â&#x192;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; ÇŽ Â&#x2021;Ă&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2019;Â?Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2021;ÇŻ Â?Â&#x192;Â? Â&#x153;Â&#x2021;ÇŚ Â?Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2018;Â&#x2018;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; ÇŚÂ&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2013;ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â?Â?Â&#x2018;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2021;Â?Â&#x2013; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Ă&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;ÇŚ Â&#x2020;Â&#x2021; Â?Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2021;Ǥ Č&#x2C6; Â&#x2018;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2020;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2030;Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; ÇŚ ÇŚÂ&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Ǥ Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2014;Â&#x2039;Â?Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2021; Â&#x2021;Â?

Schematisch overzicht van een koelunit met twee compressoren.

2100 mm

Propyleen Glycol + 80°C

Luchtgekoelde condensor LU-VE / LMC 5 N Ă&#x2DC; 500 -2522 15000 m3/h

1000 liter

5

1600 mm

Twee gescheiden installaties op 1 verdamper en 1 luchtgekoelde condensor.

1900 mm Compressoren, Bitzer watergekoelde units 2 x K813 H(B) 4H25,2Y (LH135E/4NES-20Y-40P) Kapazität: 13000 watt /-28 +28 Kapazitat condensor 19000 watt +28

Water-cooled condenser as after-cooler

+28°C

-28°C

Luchgekoelde condenser+ water gekoelde.

Cond t. permanent + 28 °C dmv watergekoelde nakoeler uit aarde gekoelde buffer

air

Propyleen Glycol (PG) op basis van Monopropyleenglycol als ontdooivloeistof

+80

Propyleen Glycol + 80°C

Water

Parallelle installatie

Ondergrondse buffer +12 °C

Januari 2018

Bodem wisselaar + 12°C (horizontaal of verticaal)

43

onderwijs Tekst: stichting Post HBO Koudetechniek

MB0-KOPPELCURSUS POST HBO KOUDETECHNIEK $ & "$ & " " " #$ / ! % $ #$ "$ # !$ " 6459.

2 "# ! "#$" " ) ! & " $ " , ' " $ "% " $ 2 !! %"#%#2.

" " ' " ' # % $%%" % $ & % ", " ' $ " " ! ", $ / " $ " $ !! . $ # & " $ & " "% & $ " , # ' $ $ & " & "% & )% $ $ & " & "/ "% & !" ## " $ " $. " ' # % $%%" % " $ $ ! # " $ / $ # ' " & % $ %#, # ' $ #$ #$ & % " $ " $ " ! .

" 0 "# # %"/ #%# / & ) & ' # % / $%%" % $ $ ) " $ #$" / " #$ / ! % $ . ' # $ " # $ " $ # %"/ #%# $ " ' " $ & . # & " " # ! $ $ " $ $' - !! %"/ #%# #$

% $ . " " # " & " % $ " "' & $ " #$

% $ .

!! %"#%# $ # ' # % / / $%%" % # & 0 "# ! / & % $ " , ) $ ) #$ / ! % / $ !" # $ % " ! . " %" $ $ # %"#%# / , " & " $ ' # " $ ) %"#%# 2 $ 2 ' #. $ # % "/ " " !! %"#%# #$

% / $ $%%" % ' # % $ 2& "! / 2 & " % $ $ # !" $ , $ & $ $ & " % $ %#- ". ". "$ " #, $ & # $ " & #$

/ ! % $ #.

44

& & ) $ ! #$ ' # % $ ! #$ $%%" % . & ' " # $ #$ # $ $# $%## $ # *& % " $ $ $# " #$ " ! . " ! ' " #$%%" . #/ #$ ' " $ # $ $ $' $ $ # ! " & . ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย / $ $ $ ! #$

% $ .

%"#%# ' " $ ! " & , ! / $%## 9 "% " 6 % 6459. / & "' ## ' " $ & % " / $ # "& " . ! # & " # $ " $ # / ! / , & % 7. # "& " $ $/ ' "! & $ # #$ $ # #$" $ $ $ & . #$ $ ! ! & " #$%/ $ $ ! , " $ "1 / " $ . & #$ " " $ 6.:84 %" ; ( . <, %# $ " " ( %# # $ " ;684 %" , ( . <. & " ! # $ $ # " " % " $ & %"#%#3! #$ % / $ . # $ & " " . $ # / & % $ #$ & $ / #!" $ $ . $ $ ! $# # ! " $.

% " $ % ,( )*% & )) $ ( '+ $* ( " $ ( )& ( $ %#&( ))%( $ .*( # %#& * $ " * - * ( "+ ) (# %& # $,%+ * $)* "" ( $ & (!* !%+ # ",+"" $

--- $* ( %$ $"

) " ) $* ( %$ $"

internationaal nieuws

Eerste Japanse fabriek voor CO2-transkrititische systemen ( & = ! '& ,+- & 1+, %+ , !& , ( &+ ! & (*' - ,! !$!, !, .''* F=,* &+#*!,!+ * #+1+, % & '( & < & *! # /'* , &! -/ F ''+, * -( * * & (*' - * ; % , , %( * ,--* * !# & ,', D J K.''* #' $ -!2 &L & =FH J K.''* .*! +'(+$ L< , *!" /!$ %!= Â?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D; ͳͲͲ Â&#x2014;Â?Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2022; Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x152;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â&#x192;Ď?Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Ǥ

Nobelprijs Chemie 2017 voor cryo-elektronenmicroscopie met monsterbevriezing *! '& *2' # *+ '&,.!& & $'( & " * ' $(*!"+ .''* %! ; .''* -& !&+( &&!& & % , ,* #= #!& ,', *1'= $ #,*'& &%! *'+ '(! K *1'= L< )- + - ' , K /!,+ *$ & L; ' !% * &# K L & != * & *+'& K L & '& *2' # & & * & , &! # / *% / , &+ (( *+ !& /!## $= +,*- ,-* & . & !/!,, &; &- $ 5& 2-* & & & * !'%'$ -$ & #-&& & 2! &< !, # & $ & *!"# 2!"& .''* '&/!## $!& . & &! -/ % ! !"& &< ! * & *+'& & * * $+ *+, / , &+ (( * , * / * $ % , -$( . & & ,* &+%!++! = $ #,*'& &%! *'+ ''( K L & $ . & & !/!,< , & #-&& & +'%%! % , *! $ &; 2' $+ !'%'$ -$ &; &! , /'* & .!+- $!+ * ''* , , / , * , %'$ -$ & '%*!& ,; . * %(,< *1'= % #, *-!# . & .*'* & %'&+, *+ '% !, (*' $ % , '%2 !$ &< ' !% Â&#x201D;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2022; Â&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2021;Â? Â&#x192;Â?Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x203A;Â&#x2022;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2026;Â&#x201D;Â&#x203A;Â&#x2018;ÇŚ ÇŚÂ&#x192;Ď?Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2020;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?ÇĄ Â&#x2021;Â? Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2014;Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x2122;Â&#x2039;Â?= # $ & % , ' '% =%'&+, *+ '( / , * +!+ 2' +& $ , .*! 2 & , , / , * & >. *+,''* $ += +,*- ,--*? .'*%,; / , $(, !" .!+- $!+ ,! . & ( $ !'%'$ -$ &<

Gustav Lorentzen over natuurlijke koudemiddelen !" &+ EG -+, . '* &,2 &= '& * &,! ; ! . & EI ,', FD "-&! ($ ,+.!& , '( &!. *+!, , '$!,3 = &! $3& ! ; +, , %! * ,! . & ?+ & * & ,--*$!"# #'- %! $ & &,* $< !" &+ , *! + . & % &, (* + &, * & 0( *,+ -& '& *2' #+* +-$, , & & /'* , # &&!+ '. * ,' ( ++!& . & & ,--*$!"# #'- %! $ & $ < & &,* $ , % '( '& * &,! = & !+ .* ' & ' ,' ( ++!& +%' $!"# & ! % , +- + 2!"& '&,/!## $ .''* &''* $!"# $ & & % , & #'- #$!% ,; ''# #-&& & /'* & ,' ( +, !& / *% $ & & % , ' * '% .!& +, %( * ,-* & & & *', .* & * !* '& !,!'&!& < * !& '*% ,! '. * '& * &,! K & , (*' * %% *. &L !+ , .!& & '( FDEI=/ +!, K///< $FDEI<-(.< +L<

Waarschuwingen voor koudemiddeltekort in Spanje ( &" = ( &+ #'- . * &! !& K +' ! !7& %(* + + *4' 1 +-+ &'$' 4 +L / *= + -/, .''* & >#*!,!+ ? , #'*, & #'- %! $ & & *' (, ( &+ * *!& '( '% = $ +,!& , . *$ &< ''* -*'( + = ++ &. *'* &!& 2'- C & &'*% $ +!,- ,! C 2!"& '&,+, &; ! .'$ &+ !+ . * * * ''* ( &+ !&.' *!& . & & = $ +,!& < $. 2 $ +,!& 2'- ''# ,' /!"2!& . & #'- %! $ &)-', B $+ '& * $ . & = ++ &. *'* &!& B & ,! . , & = &< . * &! !& , '. & ! & @/ ,, $!"# & , &!+ '&* $% ,! &A !& -!,.' *!& . & -*'( + = ++ &* $+ '&+, , * ; 2' $+ @'& '&,*'$ * & '&,' * !# & * *-!# . & #'- %! = $ & -!, %'&, * !&+, $$ ,! +A & @ , -!, $!". & . & . *&! ,! !& ' * & * ,! . & #'- %! $ &A<

46

Groot-BrittanniĂŤ wil ook â&#x20AC;&#x2DC;post-Brexitâ&#x20AC;&#x2122; uitvoering geven aan F-gassenverordening #!!%0 # %% , 0 # %$ ! 0 '# $ &$%# + + # ) % &#!" $ 0 $$ ' #!#0 !& / % % & % ! $% ' !' # % $ '! # %&$$ !' # ' #% (!!# #$ ' 5 # % ! ! ' #! % # $$! % ! $6.

5 # ! % ! # # % !

&$%#* ! # 6. ! 5 $% # ! ! " $ ! " % % %! # # %$6 ' #! 0 % ' $% % ! */ ! $% ( $ ! # # !# $ # ! % $"# ( ' ! # ) % % !" # %$ ! % % # % ! $"# / # ! #( #" % !" % . $ ' ' $% !& # $/ !!# % #!!%0 # %% , $!( $! $ !0 % % % ! %# 0"#!%! ! % # % 0 % $% %. + 0% #& $ # !! # ) % (!! !!# ' ' / ! # ! $ $&$ ! # $"# $" #% #$ !' # % % % % % 1( $ 2. # !! 1 $$ % 2 $ % % # ! # &#!" 0 $ 0 $$ ' #!# '! %. !! % % ! # ' # & % %/ % # ( $ # ##*. % " # % . #!" % &#!" $ 0% #& $ # ' % 0 &+ # $ ( % % 0 % $ $"#! / $% % % '!!# % # ! 0 # 3 % "% $ ! % #& % # % 0 %4 % +!2 $ & % 3 $% " % #& 4 +!& + /

" 3 ! # ! " & " ! / $ " ! ! & 3 & $ !0 $ ! ! ! # # ! 0

" 3

$ / (3$ !! / +3$ !! +3$ !! 0

# " 3 !

0 -/ ! '*.0

% " ! " " ! "%

Januari 2018

$$$0 # 0

& 1 2

',, ,)- ----

# ,'

4 # 0

-*)+

47

productnieuws

WOLF BREIDT HR-WTW-SERIE UIT De CRL HR-WTW-serie van Wolf is uitgebreid met de CRL-1300 en CRL-2500, geschikt voor een luchthoeveelheid van 1.300 m3/h en 2.500 m3/h. Volgens Wolf is het gepatenteerdeSuperSeal-systeem met een cascade-afdichting van de panelen en deuren 'uniek' aan de CRLserie; er wordt de hoogste luchtdichtheid L1 mee gerealiseerd. Een ander onderdeel van het SuperSeal-systeem is deLabyrint-afdichting van het warmtewiel, waarmee luchtlekkage van het warmtewiel wordt gereduceerd tot minder dan 2 procent. De CRL is verkrijgbaar voor binnenof buitenopstelling. De buitenopstelling is uitgerust met het Wolf EasyLiftingsysteem. De uitvoering voor de binnenopstelling is verkrijgbaar met alle luchtkanaalaansluitingen op de kopse zijde (horizontale uitvoering) en in een variant waarbij de bovenste aansluitingen bovenop de unit zijn geplaatst (diagonale uitvoering). De CRL-serie kan met diverse modules worden uitgebreid, zoals geluiddempers, na-verwarmer, koeler of change-over warmtepompbatterij. Bijzonder is dat de CRL1300 en-2500 net zoals de CRL-3500 uitgerust kan worden met een recirculatieklep voor het versneld opwarmen van het gebouw. De CRLserie voldoet aan de ErP-2018 eisen, is Eurovent-gecertificeerd en komt dankzij het energielabel A in aanmerking voor EIA-subsidie.

!

) " "

( + * , - ,

! " # $ %! !

" &

& '%

" & % ( !! !""

"

)" ! * '

"! $' & %

" !

!"( " & #

+' % , ( ' " " !"( " -

& !

!

# $ ! " ( ' . /

/

" %! .

!

0 1 2

(

)

* '

% $ &

" $ $

" ( ' .

",

' " %!

3 )

. ", - 456- 78 6

. ", - 0 7 ' '( 2 6 3

. ", - 456- 78 0 7 ' '( 2

48

Johnson Controls introduceert centrifugale koelmachine met magnetische lagers Johnson Controls introduceert de York YZ, de eerste koelmachine die gebruikmaakt van koudemiddel R1233zd(E). Volgens Johnson Controls is voor R1233zd(E) gekozen vanwege de efficiĂŤntie, veiligheid, lage milieu-impact en kosten van dit koudemiddel. Het is niet alleen onbrandbaar, maar heeft ook een zeer lage GWP (1). â&#x20AC;&#x153;Met de nieuwe York YZ hebben we de meest efficiĂŤnte laag-GWP centrifugale koelmachine ontwikkeld", stelt Laura Wand, vicepresident Chiller Solutions bij Johnsons Controls. "Ons ruime assortiment aan koelvermogens beantwoordt aan de diverse behoeften van onze klanten.â&#x20AC;? De nieuwe koelmachines gebruiken een integrale aandrijving met variabele snelheid, en geavanceerde magneetlagertechnologie met een enkele oscillerende groep die geen smering nodig heeft. Deze technologie gebruikt 80 procent minder bewegende onderdelen

dan traditionele olie- of koudemiddelgesmeerde aandrijflijnen. Het resultaat is volgens Johnson Controls â&#x20AC;&#x2DC;grotere betrouwbaarheid, minder onderhoud en verbeterde efficiĂŤntieâ&#x20AC;&#x2122;. Vergeleken met oliegesmeerde compressors met een vaste snelheid bespaart de YZ tot 35 procent energie. De YZ-koelmachine is optimaal ingericht voor de deellastomstandigheden waaronder koelmachines 99 procent van de tijd werken. Hij werkt met een intredewatertemperatuur van de condensator van slechts 4,5 ÂşC, wat resulteert in verbeteringen in de efficiĂŤntie en in het ruimste werkingsbereik op de markt.

INDUCTIE-UNITS MET VEREENVOUDIGD SYSTEEMONTWERP Met de Parasol Zenith van Swegon introduceert Auerhaan een nieuwe serie inductieunits. De units bieden de mogelijkheid van een kanaalaansluiting aan de lange en aan de korte zijde, waardoor zowel het systeemontwerp als het installatiewerk wordt vereenvoudigd. Door een aantal slimmigheden in de units hebben ze een hoger koel- en verwarmingsvermogen dan normaal. De units onderscheiden zich volgens Auerhaan doordat hun lage interne weerstand voor meer luchtverplaatsing, en daarmee voor een grotere capaciteit, zorgt, bij gelijkblijvende afmetingen. Bovendien is de serie uitgebreid met de productgrootte 1800, met voldoende capaciteit voor het klimatiseren van 40 m2 per unit. Hierdoor hoeft een kleiner aantal inductie-units te worden geĂŻnstalleerd, waardoor de totale installatie goedkoper wordt en de investeringskosten worden beperkt.

(Dit bericht is ook in de vorige editie van RCC opgenomen, maar daarbij werd per abuis een verkeerde foto geplaatst)

.$/,%5$7,( RS ORFDWLH YDQ XZ

PHHWLQVWUXPHQWHQ .DOLEUDWLHEXV

ZZZ NDOLEUDWLHEXV QO VHUYLFH#NDOLEUDWLHEXV QO

Januari 2018

49

RCC K&L IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET Officieel Orgaan van: KNVVK, KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE Internet: www.knvvk.nl E-mail: info@knvvk.nl Naast de KNVvK leveren deze verenigingen op het gebied van koude, koeling, luchtbehandeling en ventilatie vanuit hun expertiseveld bijdragen aan RCC K&L:

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Internet: www.nvkl.nl E-mail: info@nvkl.nl STEK, STICHTING EMISSIEPREVENTIE KOUDETECHNIEK Internet: www.stek.nl E-mail: info@stek.nl NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN Internet: www.nekovri.nl E-mail: info@nekovri.nl DUTCH HEATPUMP ASSOCIATION Internet: www.dhpa-online.nl E-mail: info@dhpa-online.nl LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN Internet: www.luka.nl E-mail: info@luka.nl VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl E-mail: vla@fme.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI) Internet: www.koelindustrie.nl E-mail: nki@fme.nl RCC K&L komt tot stand in samenwerking met de KNVvK-beleidsgroep Marcom.

Het bestuur hiervan bestaat uit: ing. M. Bouwman en H. Blok (secretaris).

Hoofdredacteur Uko Reinders, ukoreinders@vakmedianet.nl, tel. 06-46652579 Eindredacteur Bas Roestenberg Uitgever Johan Schot Accountmanager Gejo Flierman, gejoflierman@vakmedianet.nl, tel. 06-53227316 Vormgeving & opmaak colorscan, www.colorscan.nl Druk Ten Brink, Meppel Adres Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Website RCC K&L www.koudeenluchtbehandeling.nl Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888 Abonnementen RCC K&L verschijnt maandelijks. Jaarabonnement € 145,00. Verzendkosten buitenland per jaar € 30,00. Prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

in nummer 2 van RCC K&L onder andere: • INDUSTRIËLE WARMTEPOMP Toepassing met benutten van restwarmte • VOORKOELEN VAN AGF EN BLOEMEN Theorie versus praktijk • FRANSE PLANNEN HFK-BELASTING Over hoe de Franse politiek hiermee omgaat • INTERVIEW NIEUWE MAN BIJ KUSTERS Adjunct-directeur Roberto Figueira

50

Oplage Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring van Grant Thornton www.vakmedianet.nl Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2018 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze staan op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd.

Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0925-630X

Â&#x2021;

$ ! " # Â&#x2021;

Â&#x2021;

Â&#x2021; # Â&#x2021;

KŶƚǁĞƌƉĚƌƵŬŬĞŶ͗ ϭϮϬ ďĂƌ ;ŚŽŐĞĚƌƵŬ njŝũĚĞͿ ϴϬ ďĂƌ ;ǀůŽĞŝƐƚŽŇ ĞŝĚŝŶŐͿ ϴϬ ďĂƌ ;njƵŝŐnjŝũĚĞͿ

ŽŵƉĂĐƚ ŶĞƌŐŝĞnjƵŝŶŝŐ

ƚƌĂŶƐŬƌŝƟ ƐĐŚ ͬ ƐƵďŬƌŝƟ ƐĐŚ

Ͳ ŽŵƉĂĐƚ Ͳ ĞŶǀŽƵĚŝŐĞ ŝŶƐƚĂůůĂƟ Ğ Θ ŽŶĚĞƌŚŽƵĚ Ͳ >ĂĂŐ ĞŶĞƌŐŝĞǀĞƌďƌƵŝŬ Ͳ ŽŵƉůĞĞƚ ƵŝƚŐĞƌƵƐƚ Ͳ ZƵŝŵ ŝŶnjĞƚďĞƌĞŝŬ

Ͳ ĂƉĂĐŝƚĞŝƚƐƌĞĞŬƐ͗ ϲϱϬ t ƚŽƚ ϴ͕ϱ Ŭt

<ǁĂůŝƚĂƟ ĞǀĞ ůƵĐŚƚŐĞŬŽĞůĚĞ ĐŽŶĚĞŶƐŝŶŐƵŶŝƚƐ ǀŽŽƌ K hŝƚŐĞƌƵƐƚ ŵĞƚ͗

ŐĞůŝũŬƐƚƌŽŽŵ ZŽƚĂƌLJ ĐŽŵƉƌĞƐƐŽƌ Ͳ ĂƌĞů ƌĞŐĞůŝŶŐ Ͳ <ϲϱ ĂĂŶƐůƵŝƟ ŶŐĞŶ Ͳ ǀĞŶƟ ůĂƚŽƌĞŶ Ͳ tĂƚĞƌŐĞŬŽĞůĚĞ ŐĂƐŬŽĞůĞƌ ;ŽƉƟ ĞͿ͘

WƌŽĨĞƐƐŝŽŶĞĞů͕ ĞƌǀĂƌĞŶ͕ ĚĂĂĚŬƌĂĐŚƟ Ő͘ tŝũ njŝũŶ ͚Ƶǁ ŝŶŶŽǀĂƟ ĞǀĞ ŬŽƵĚĞƐƉĞĐŝĂůŝƐƚ͚͊