Magazine RCC K&L nummer 6 2016

109e JAARGANG NR 6 JUNI 2016

DE TOEKOMST VAN

DATACENTERKOELING OOK IN DIT NUMMER: t OPLOSSING VOOR VENTURI-EFFECT t DATACENTER IN NOORSE MIJN t VRIJE KOELING KLEINE COMPUTERRUIMTE

Ze zijn bekend DE VIJF NOMINATIES VOOR DE DAIKIN AWARD VO O R M EE R IN FO RM

AT IE KI JK O P

DAIKINAWARD.NL

Koelvisie Design & Build Brede School Loevestein

MUR Conditioning The Kitchen

Installatiebedrijf Ranzijn Villa

VD koudetechniek techniek BV Holmatro

Weber klimaattechniek Conscious hotel

De afgelopen maanden konden installateurs in Nederland een

Over de Daikin Award

VRV-project aanmelden waarop zij het meest trots waren. De jury

De Daikin Award is ontstaan vanuit de gedachte dat we de

heeft vijf projecten genomineerd. Deze installateurs gaan in juli

markt willen oproepen om te denken in oplossingen in plaats

naar New York en zijn in de race voor het winnen van de Daikin

van in producten. Wij zijn trots op de oplossingen die met onze

Award: tot â‚Ź 25.000,- in mindering op het volgende VRV-project.

producten gerealiseerd worden. En die trots willen we delen.

Tijdens deze trip wordt de winnaar bekend gemaakt, dus houd

We hebben immers dezelfde doelen, samen zetten we ons in

daikinaward.nl in de gaten!

voor een duurzame klimaatoplossing en een aangenaam en gezond binnenklimaat.

RETHINK CLIMATE IMPROVE LIFE

AIR COOLED CHILLER

STULZ Explorer chillers Koelvermogen voor al uw wensen Data Centers Process Cooling Comfort Cooling

De STULZ Explorer biedt de meest geavanceerde technologie in combinatie met betrouwbaarheid, flexibiliteit en innovatieve oplossingen.

Wilt u meer informatie of een afspraak? Neem dan contact met ons op.

Telefoon +31 (0)20-545 11 11 | Weverij 7-9 | 1185 ZE Amstelveen | www.stulz.nl | info@stulz.nl

inhoud

INNOVATIES OM DATACENTERS TE KOELEN

32

14 DATACENTER IN EEN NOORSE MIJN

ϐ

Ǥ

19 OPLOSSING VOOR PROBLEEM VENTURI-EFFECT

Ǧ

ȋ Ȍ Ǥ

25 VRIJE KOELING IN KLEINE COMPUTERRUIMTES

VERDER IN DIT NUMMER: 07

REDACTIONEEL

08

NIEUWS

12

VERENIGINGSNIEUWS

30

ADIABATISCHE KOELING

32

NIEUW DATACENTER SWISSCOM

38

INNOVATIES KOELING

44

INTERNATIONAAL NIEUWS

47

PRODUCTNIEUWS

50

COLOFON & VERWACHT

ADVERTEERDERSINDEX ADVANSOR

49

AIRVIEW LUCHTBEHANDELING

47

ALFA LAVAL BENELUX

6

CLIMALIFE DEHON

8

COOLENERGY COOLMARK

Ǥ

34

DAIKIN AIRCONDITIONING

46 BIJSLUITER 2, 3

EASY COOL

45

ENERGIE CONSULT HOLLAND

10

FAIRFIELD TECHNOLOGIES

24

HAIER BENELUX

24

JAEGGI HYBRIDTECHNOLOGIE

18

KUSTERS TECHNISCHE HANDELSONDERNE-

EPEE GEEFT UITLEG OVER BELEID EUROPA

ȋ Ȍ

Ǥ

40 Juni 2016

MING

43

LG ELECTRONICS BENELUX

52

LINUM EUROPE

29

MULTI IMPORT

29

PANASONIC BENELUX PRINS TECHNICS STULZ GROEP

11 23, 51 4

UNIECHEMIE

48

WESTERN AIRCONDITIONING

10

ZIEHL-ABEGG

37

5

Haal de complexiteit uit koeling

Datacenterkoeling en service van Alfa Laval

Laagst mogelijke energieverbruik - ingebouwd in iedere oplossing

Uitgebreid aanbod om te profiteren van vrije koeling zelfs bij hoge temperaturen

Zorgeloze prestaties en service 24/7/365

redactioneel

Rigoureuze maatregelen

N

Datacenters zijn ware energievreters, wat vooral wordt veroorzaakt doordat ze flink gekoeld moeten worden

Uko Reinders Hoofdredacteur

ederland gaat op de Noordzee de grootste windparken van Europa en misschien wel van de wereld aanleggen. Minister Henk Kamp van Economische Zaken bracht dit onlangs met veel bravoure de wereld in. “Het gaat om vijf windparken van ieder 700 megawatt. Dat is heel veel: op dit moment staat het grootste park van Europa in het Verenigd Koninkrijk, en dat is 630 megawatt. Wij gaan er vijf neerzetten die ieder groter zijn”, zei Kamp.

Rigoureuze maatregelen in de verduurzaming zijn hard nodig, want ondanks alle inspanningen voldoet Nederland nog lang niet aan de milieudoelstellingen. In 2020 moet veertien procent van alle energie die we in Nederland gebruiken uit duurzame bronnen komen; volgens het CBS zaten we eind 2014 nog maar op 5,5 procent. Alleen Malta en Luxemburg presteren slechter in Europa.

Naast het aanboren van duurzame energiebronnen wordt ook hard gewerkt aan energiebesparing. Dat wordt duidelijk in deze editie van RCC K&L, die als thema datacenterkoeling heeft. Datacenters zijn ware energievreters, wat mede wordt veroorzaakt doordat ze flink moeten worden gekoeld. Er wordt daarom naarstig gezocht naar zuinigere alternatieven. Dat is extra nodig omdat de capaciteit van datacenters naar verwachting in de komende jaren fors zal toenemen, als gevolg van de opmars van mobiel internet en opslag in de cloud. Er wordt zelfs gevreesd dat er hierdoor stroomtekorten ontstaan. En met al onze data in de cloud zal een tijdelijke uitval van een datacenter voor flinke economische schade zorgen. Dat betekent een mooie uitdaging voor de koelindustrie.

Dat de sector niet stilzit blijkt uit diverse artikelen in deze editie van RCC K&L. Energiebesparende oplossingen gaan van adiabatische koeling tot aan het koelen met sneeuw. Opvallend is dat er veel onorthodoxe oplossingen worden bedacht, zoals het plaatsen van een datacenter in een oud mijnstelsel. Over dit project in Noorwegen kunt u alles lezen in het artikel ‘Lefdal Mine Datacenter verzilvert natuurlijke energiebronnen’ op pagina 19. In het artikel ‘Experimenten en innovaties in datacenterkoeling’ op pagina 14 passeren diverse alternatieve oplossingen de revue, zoals vloeistofkoeling via minuscule kanaaltjes die precies die deeltjes van de chip koelen die warm worden. Amerikaanse bedrijven zien ook in oppervlaktewater een goede bron om te koelen. In de San Francisco Bay Area wordt gewerkt aan een datacenter op een boot, waarbij zeewater voor de koeling zorgt. Microsoft gaat nog een stapje verder, door een cilinder gevuld met servers in de zee onder te dompelen.

Datacenters in zee? Als we de Noordzee vol windmolens zetten, lijkt het ook mogelijk om daar een aantal datacenters bij te plaatsen. Palen om ze aan vast te maken zijn er al. Dit lijkt vergezocht, maar als ik over de experimenten van Amerikaanse bedrijven lees, denk ik: waarom niet? Vast staat dat datacenterkoeling zich goed leent voor onorthodoxe oplossingen. En omdat datacenters substantieel bijdragen aan CO2-uitstoot, zijn die ook nodig om de milieudoelen te halen.

Het ministerie van Economische Zaken zal vast benieuwd zijn naar uw ideeën.

7

nieuws

Nieuwe koelmeubels bij Jumbo Supermarkten Jumbo Supermarkten gaat na de zomer op grote schaal Foodmarkt-modules uitrollen. Het gaat hierbij om nieuwe koelmeubels met verse producten. Dat meldt

bij meer dan 200 vestigingen een module met verse sushi te plaatsen. Volgens bronnen van Distrifood zal een aantal winkels ook de beschikking krijgen over een nieuw diepvriesmeubel voor luxe vleesproducten. Het gaat hierbij om een kleinere versie van een meubel dat is te vinden in de Jumbo Foodmarkt in Veghel. Ook is in de diepvrieskist plaats voor bijzondere visproducten. Naast sushi test Jumbo nog meer verselementen. Zo hebben verschillende winkels de beschikking over een verse yoghurttap en een module met zelfgemaakte verse smoothies. ‘Jumbo heeft over een grote uitrol van deze modules nog geen beslissing genomen, aangezien het nog niet duidelijk is of dit is rond te rekenen’, zegt een van de ingewijden.

Distrifood. In de loop van het jaar worden modules met zelfgemaakte pizza’s geplaatst. Dit moet gebeuren bij meer dan 400 vestigingen. Ook is het plan om

STOP MET R-404A Wacht niet meer*, kies voor het beste!

95

R-404A

100

R-4XXA

105

R-407F

R-407A

110

R-448A (N40)

Best

Beter In % ten opzichte van R-404A

Doe het nu

Gecombineerde energie-efficiëntie* lage en gemiddelde temperatuur

90 LT (-30oC) en MT (-10oC)@ 45oC condensatie

*33% van het geïnstalleerd vermogen bij LT en 67% bij MT

www.climalife.dehon.com

8

‘NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN ZIJN HET MEEST TOEKOMSTBESTENDIG’ Het Klimaat Event van Coolmark, dat op 2 juni in Rotterdam plaatsvond, stond in het teken van natuurlijke koudemiddelen. Volgens deskundigen van het bedrijf zijn ze van alle koudemiddelen het meest toekomstbestendig. Als locatie was gekozen voor het Innovatie Centrum Duurzaam Bouwen, dat zich in het havengebied van Rotterdam bevindt. Met deze keuze wil Coolmark de innovatieve oplossingen voor koeling van het bedrijf onderstrepen. Arnout Filé, technisch adviseur koudetechniek bij Coolmark, schetste het belang van koudemiddelen met een lage GWPwaarde. “De helft van de koudemiddelen die ooit zijn geproduceerd is in

de atmosfeer terechtgekomen. Door toename van koeling in vooral China zal het gebruik van koudemiddelen wereldwijd enorm toenemen. Dat betekent ook dat het aandeel van koeling in de totale CO2-emissie zal stijgen.” Die stijging kan volgens Filé worden beperkt door milieuvriendelijkere koudemiddelen te gebruiken. Met wetgeving wordt daar in Europa aan gewerkt, waarbij Filé erop wijst dat in 2018 een grote stap wordt gezet in de quota voor koudemiddelenproductie, op basis van CO2-equivalenten. Volgens Filé geven natuurlijke koudemiddelen de meeste zekerheid voor de toekomst. “Dat komt doordat je onafhankelijk bent van

nieuwe uitfaseringsmaatregelen. Met synthetische middelen die nu nog zijn toegestaan ben je er nooit zeker van of ze in de toekomst nog gebruikt mogen worden.”

Evenementenhal presenteert nieuwe beurstitel: Bouw & Installatie Zuid-Nederland Met de nieuwe beurstitel Bouw & Installatie Zuid-Nederland heeft Evenementenhal als doel de Zuid-Nederlandse bouw- en installatiebranche bij elkaar te brengen, om zo samen nog meer uit de woning- en utiliteitsbouw te halen.

De beurs vindt plaats op 1, 2 en 3 november in Evenementenhal Venray.

Juni 2016

De organisatie kiest bewust voor de combinatie van bouw en installatie.

“Duurzaam en energiezuinig bouwen en renoveren gaat hand in hand met slimme installaties”, zegt Pieter van Bussel van Evenementenhal. “De vraag naar renovatie en nieuwbouw neemt toe, ook in Zuid-Nederland. Dat vraagt van

zowel de bouw- als de installatiebranche een antwoord op maat, want de consument en het bedrijfsleven willen comfortabel en energiezuinig worden gehuisvest. In de branches moeten de handen daarom ineen worden geslagen. Op deze vakbeurs presenteren wij die ketensamenwerking.” Opvallende en innovatieve bouwprojecten uit ZuidNederland krijgen op de beursvloer speciale aandacht. Daarnaast is er een Demo & Experience Plein. Voor exposanten biedt dit de mogelijkheid om hun nieuwste innovaties en toepassingen te presenteren en demonstreren. Er worden op de beursvloer ook themazones ingericht: 'Bouw' en 'Installatie'. Onder Installatie valt ook Energie & Besparing.

In deze themazones krijgen exposanten en bezoekers de kans kennis en deskundigheid te delen over verschillende thema’s, zoals modulair bouwen en nul-op-de-meter. Daarnaast biedt Bouw & Installatie Zuid-Nederland een kennisprogramma aan, met deskundige sprekers uit de branche.

9

‘In Row’ koeling speciaal voor IT toepassingen

‘Efficiënt & Flexibel’ UÊ ÀiVÌÊiÝ«> à iÊ­ 8®Êi ÊÜ>ÌiÀ UÊ äÊ 7É 2 UÊ }ÊÀi `i i Ì UÊ iÝ Li ÊL Ê ÌÜiÀ«Êi Ê Ê ÃÌ> >Ì i UÊ6 i` }ÊÌ i}> i UÊ Ý >> Êi ÊÀ>` >> ÊÛi Ì >Ì Ài Voor meer informatie:

033 - 247 78 00

www.western.nl

info@western.nl

Notified Body voor Drukapparatuur (PED) Gespecialiseerd in koudetechniek

Wilt u meer informatie aanvragen of een afspraak maken?

Alle PED modules Keuring voor ingebruikneming

Energie Consult Holland B.V.

Periodieke herkeuringen

6716 BT EDE

Soldeer- en laskwalificaties

NoBo/AKI-nummer 1242

Hertzstraat 14

Beoordelingen PGS 13 T +31 (0)318 55 11 06 F +31 (0)318 55 13 22 info@energie-consult.nl www.energie-consult.nl

Discussiebijeenkomst KNVvK over ‘Kleine koelaggregaten’ in EIA-lijst 2017 In deze bijeenkomst wordt de omschrijving van ‘Kleine koelaggregaten’ in het kader van de EIA-lijst bediscussieerd.

Deze omschrijving is voorbereid door een technisch-inhoudelijke werkgroep. Ook RVO verleent medewerking aan deze avond en zal zijn visie en bevindingen met betrekking tot de EIA-energielijst delen met de aanwezigen. Op basis van de uitkomst van de discussieavond zal de omschrijving ‘Kleine Koelaggregaten’ definitief worden gemaakt en worden ingediend ten behoeve van de EIA-energielijst 2017.

Meer info en inschrijven via de website www.knvvk.nl Let op: maximaal 2 deelnemers per bedrijf/ organisatie en maximaal 40 deelnemers

A-WARE BOUTER CHEESE VERDUBBELT RIJPINGSCAPACITEIT A-ware Bouter Cheese investeert fors in uitbreiding en automatisering van de locatie in Culemborg. Het vernieuwde kaaspakhuis telt 4.400 locaties voor opslag van kaasboxen.

Daarnaast wordt geïnvesteerd in een magazijn dat wordt ingericht voor het terugkoelen en bufferen van consumentenverpakkingen. Lalesse Europe levert de volledige inrichting van het pakhuis en het magazijn, inclusief negen magazijnkranen. De vestiging van A-ware Bouter Cheese in Culemborg is volledig ingericht voor het rijpen, versnijden en verpakken van kaas voor een toonaangevende Nederlandse supermarktketen. Omdat de capaciteit op middellange termijn ontoereikend is, investeert de kaasleverancier fors in uitbreiding van deze vestiging. Op het bestaande terrein in Culemborg verrijst dit jaar een nieuw pakhuis waarmee de rijpingscapaciteit van A-ware Bouter Cheese wordt verdubbeld. Lalesse levert vier palletkranen met een hoogte van twaalf meter die de in- en uitslag van de kaasboxen in het pakhuis verzorgen. Deze kranen kunnen via een speciale wisselgang aan de achterzijde van het pakhuis van gang wisselen en hebben via een twaalf meter hoge schuifdeur in de scheidingswand ook toegang tot de laatste gang, met een ander temperatuurbereik. In februari 2017 moet het hele pakhuis gereed zijn.

Juni 2016

GAS WARMTEPOMP EFFICIËNT EN DUURZAAM

Panasonic GHP systeem; meest efficiënte en duurzame oplossing voor VRF systemen - Hoge efficiëntie door onder andere het gebruik van de restwarmte - Ideale oplossing beperkte electravoorziening - Aansluitbaar op aardgas en propaan - Grote range aan capaciteiten (van 45 t/m 142 kW) - Bedrijfssituatie tot -20°C met behoud van capaciteit - Geen ontdooicyclus, dus maximaal comfort - Aansluitbaar op alle VRF DX binnendelen - Aansluitbaar op de watermodulen voor gekoeld en verwarmd water - Diverse oplossingen voor de integratie in gebouwbeheer systemen High

savings

refrigerant

Down to -20°C in heating mode

control

by BMS

R410A

OUTDOOR TEMPERATURE

CONNECTIVITY

Environmentally

friendly

Easy

Officiële Panasonic distributeurs

B.V.

KLIMAAT OPLOSSINGEN

www.aircon.panasonic.eu

11

KNVvK verenigingsnieuws

IN MEMORIAM: KNVVK-ERELID IR. J. VAN MALE Op 8 mei 2016 overleed Hans van Male, na een ziekbed van 11 dagen in een ziekenhuis in Purmerend, op de leeftijd van 95 jaar.

95 jaar geïnspireerd en inspirerend, actief, betrokken en geïnteresseerd in de wereld. 95 jaar muziek, boeken, wetenschap en familie. En toch was het niet lang genoeg, zo kondigden zijn nabestaanden het overlijden van Hans aan: Onze Pater Familias, echtgenoot van Janny van Male-Laurijssens, papa, oom, zwager, opa, superopa is nu 'overal'. En we missen hem ontzettend.

Met ir. J. van Male – Hans voor zijn vele vrienden – is iemand heengegaan met veel verdiensten voor ons vakgebied. Na de lagere school bezocht Van Male (25 oktober 1920) het Gymnasium en de Kweekschool voor Scheepvaart in Amsterdam, waar hij in 1940 het diploma stuurmansleerling B behaalde. Hij heeft Werktuigbouwkunde gestudeerd aan de TU-Delft van 1945-1950 bij prof. L. H. de Langen. Na zijn studie is hij gaan werken bij v/h Machinefabriek Backer en Rueb in Breda en vervolgens bij de Apeldoornsche Machinefabriek en bij Grasso in ’s-Hertogenbosch. Daarna heeft hij zich volledig gewijd aan de invoering van het SI-stelsel en wekelijks televisielessen gegeven voor Teleac, onder leiding van Chriet Titulaer. Op verzoek van prof. A. Stolk is hij naar de TU Delft gegaan, waar hij van 1979 tot 1983 werkte als onderzoeker voor de Stichting Ontwikkeling Koeltechniek (SOK).

Van 1979-1986 was hij ook hoofdredacteur van ons verenigingsorgaan met de toenmalige titel Koeltechniek/ Klimaatregeling. Voor de SOK heeft hij onderzoek verricht naar onder andere de dichtheid van koude ruimten en het ontdooien van luchtkoelers. In die periode werkte hij ook voor Grasso, waarvoor hij de eerste 400 meter lange ‘Jaap Eden’-ijsbaan ontwierp.

Vanaf 1963 tot 1991 was Van Male docent van de applicatiecursus koudetechniek aan de HTS in ’s-Hertogenbosch en heeft hij 29 seizoenen de vakken ‘compressiekoelsystemen’ en later ook ‘de kouderuimte’ gedoceerd. Van Male heeft tot zijn zeventigste jaar deze colleges gegeven.

In zijn werkzame loopbaan is Van Male ook nog gecommitteerde geweest bij IPC PLANT in Ede. Daar werd indertijd de opleiding installateur koeltechniek gegeven, die toen onder meer de bevoegdheid inhield tot het voeren van een eigen onderneming in de koeltechniek.

Ir. van Male heeft verder actief meegewerkt aan de normalisatie van de ‘International Organization for Standardization (ISO)’. In het bijzonder heeft hij als voorzitter van de internationale werkgroep bijgedragen aan de

12

totstandkoming van de ISO Recommendation R1662 ‘Safety Requirements for Refrigerating Plants’. Bij de behandeling van deze ISO Recommendation heeft Nederland een actieve rol gespeeld. Deze norm is in 1967 afgerond in Parijs en is in 1970 gepubliceerd. Uiteindelijk heeft dit werk ook geleid tot de in 1971 door de Nederlandse normcommissie 340 94 000 uitgegeven Nederlandse norm ‘veiligheid van koelinstallaties’, NEN 3380.

Naast zijn functie als voorzitter van internationale werkgroepen heeft hij veel werk verzet om het Europese Pneurop gestalte te geven. Dit is een Europese organisatie die normen ontwikkelt voor de fabricage van luchtcompressoren, vacuümpompen, pneumatisch gereedschap en dergelijke. Hij werd hiervoor gevraagd vanwege zijn bekendheid hiermee, opgedaan door het uitgevoerde internationale normalisatiewerk van de koeltechnische norm voor ISO. Op basis van zijn vele verdiensten in de koudetechniek en normalisatie is ir. J. van Male op 19 april 2007 tijdens de 99e jaarvergadering van de NVvK benoemd tot erelid.

Zijn hele leven was Hans, zoals tijdens zijn uitvaart op 12 mei jongstleden door zijn familieleden, kinderen en kleinkinderen werd gememoreerd, niet alleen bezig met wetenschap en onderwijs in de koudetechniek, maar genoot hij ook van klassieke en jazzmuziek, waar hij veel parate kennis over bezat. Deze culturele bagage bracht hij over aan zijn kinderen en kleinkinderen, die hem hier nog altijd dankbaar voor zijn. Een sympathiek en deskundig erelid zullen wij in dankbaarheid gedenken.

Dick Havenaar

Ir. J. van Male

NVKL verenigingsnieuws

30 JUNI LAATSTE DEADLINE EPBD-AIRCOKEURING Volgens de EPBD-wetgeving die op 1 december 2013 is ingegaan, moet een airconditioningsysteem eens in de vijf jaar gekeurd worden. Deze verplichting geldt voor airconditioningsystemen met een koelvermogen op gebouwniveau van meer dan 12 kW. Voor alle airconditioningsystemen die voor 1 december 2013 in gebruik zijn genomen, gold een instroomschema. Voor installaties ouder dan 1 december 2008 is de deadline reeds verstreken en moeten al aircokeuringen uitgevoerd zijn.

Donderdag 30 juni loopt de laatste deadline voor de EPBD-aircokeuring af. Alle installaties die in gebruik zijn genomen tussen 1 december 2008 en 1 december 2013 moeten gekeurd zijn voor 30 juni 2016.

KLANTEN INFORMEREN Om uw klantenbestand te informeren over de verplichte aircokeuring zijn er verschillende middelen beschikbaar.

Zo heeft de NVKL samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) een infoblad ontwikkeld met alle informatie die voor gebouwbeheerders relevant is.

Ook heeft de NVKL een video laten maken die in twee minuten uitlegt wat de verplichting van een aircokeuring inhoudt. Dit ďŹ lmpje is te vinden op het YouTube-kanaal van de NVKL. Nadat de laatste deadline verstreken is, geldt dus voor alle airconditioningsystemen met een koelvermogen op gebouwniveau van meer dan 12 kW dat zij terugkerend eens in de vijf jaar gekeurd moeten worden.

EPBD-APP IS ONLANGS VERBETERD De installateurs van de NVKL maken gebruik van de EPBD-app. Dat is een online tool waarmee aircokeuringen uitgevoerd worden en rapportages worden gemaakt.

Onlangs is de app weer verbeterd qua lay-out en de mogelijkheid om zelf foto’s en teksten in te voegen.

DOCUPED WEB APPLICATIE BINNENKORT BESCHIKBAAR Binnenkort komt de PED-webapplicatie DOCUPED beschikbaar voor NVKL-leden. In de afgelopen periode is er door de werkgroep PED hard gewerkt aan een update van het lesmateriaal voor de PED cursus. Hierbij is ook de bekende DOCUPED-CD-rom omgezet naar een eigentijdse web app. Deze webapplicatie kan door studenten en exclusief door alle NVKL-leden ter ondersteuning worden gebruikt bij het realiseren van een PED-constructie-dossier. In de app zijn alle benodigde sterkteberekeningen (aangeleverd door RBK group) opgenomen. Om deze exclusiviteit te kunnen waarborgen zit de app maar ook de berekeningen achter een login. Binnenkort ontvangt u vanuit de NVKL de benodigde inlogcodes. Afhankelijk van de laatste test komt de app tussen 10 en 17 juni beschikbaar.

Juni 2016

13

datacenterkoeling Tekst: Bas Roestenberg

ONDERZOEK MOET PROBLEMEN IN ENERGIEVOORZIENING VOORKOMEN

ǯ ϐ ´ Ǧ Ǥ ǡ Ǥ ǣ Ǥ

Ǥ ǫ ǡ Ǥ

Ǥ Ǧ ǡ ǣ ͳ͸ͷ Ǧ

Ǥ Ǧ Ǧ

ǡ Ǧ Ǥ Ǧ ǯ Ǥ ǡ Ǧ ϐ ǡ Ǧ ǡ Ǧ

14

Ǧ Ǥ Ǧ

Ǥ Ǧ Ǧ Ǥ

ǡ Ǧ Ǯ Ǧ

!/ ( ! $ " $ , -% % " " ( " " ) (# % !" # " " " % , # !! !" ! " % . ! / ! % !) % " "## # " $ , "% ! ( " $ $ "# ! " ! "% $ "! $ " $ $ # ") ( " !'!" " # " $ % # " $ , !" " !'!" % " ! % " $ "!", #% ( ! " % $ ") ! ( " $ . " /, #" ! ! ! $ " 10 " " !02 "! $ " ! !" !, ( # & " " " "% $ + ! $ ! ) ( " " " ! " " ( $ % ) % " "% $ # ! " " % ( " " ", " " "!" " !) ! " # , ! # $ % " " $ $ " ! " $ " , ) " & - $ " ) ! % #" ! $ ! " % # ! " % $ % ", " ! ( " " "% * " % #" "## ( " 0! % " ! % # ! $ % , ( % " % " # " " # " $ , " " ! " "% ) $ ( ! 0 # ! -$ "# 0 " " " ", !" !" " "" ( ( $ % " "

$ ! ") ! " " " ", $ ! % # " "' ! $ " !'!" ) $ ( ,

Het nieuwe hoofdkantoor van AliCloud, waarvan het datacenter wordt gekoeld met water uit het meer aan de voorkant.

Bij het eerste prototype in het Natick-project van Microsoft wordt de ICT-apparatuur in de behuizing geschoven.

" ! ! " ( " !" ( " ! " " " ", ! - " ! (# % ) " " " ! ! % " !" ! ( " !! $ ) $ " # " # ", % " % % $ ‰‡Ž‹ŒÂ?Š‡†‡Â? Â?‡– ˜Ž‘‡‹•–‘Ď?Â?‘‡Ž‹Â?‰ǥ ‡Â? †ƒÂ? ™‡Ž ‹Â? †‡

Juni 2016

De tewaterlating van het experimentele Natick-datacenter.

15

datacenterkoeling

# $% + ' % (!!# 1 ! (!# % # 2 $ !# 2& ' #$ % % ,)" # % # Â?‡– •‡”˜‡”Â?‘‡Ž‹Â?‰ ˜‹ƒ Â?‹Â?‹•…—Ž‡ ˜Ž‘‡‹•–‘Ď?Â?ƒÂ?ƒƒŽ2 % $ "# $ % $ ' " ! ( # (!# / % %$% ' #$ % " # %*" 2 2 # 1 % %*" ! ' # #%. # ' . ! !# %!# & $ 1 % % # 2 % # !" % ! ! "% % !" %+ "# " $ $ # . !#% ( # !" # % ! %1 %& + # ( # % $ % !! *$% $ 3 "2%!2 % !$ #42 ! . ( # ( # % 2 # % 2 "" # %&&# (!# % ! %%#! ! % (!# '! # % !$ #1 % $ !' # % &( ! "% + ! % # & % # %. % % + # % % $ +!2 Œ—‹•– ‰‡Â?‘‡Â?†‡ ˜Ž‘‡‹•–‘Ď?Â?ƒÂ?ƒƒŽ–Œ‡• ˜ƒÂ? †‡ ‡‘”‰‹ƒ 2& ' #$ % %/ !!# ! ' ! $%! !!# $ #' #$ + % % # & # . (!# % ( # % +! # % !2 ' '! # 1 ! % # "# $ & % ! % % + . + !#% (!# 0 % &( $*$% ' %& + (!# % & "# 2 $ % # % % # !# 2 ' % # &#%1

# $ !! # $& % '!# ' ' ! $%! 2 ! . ( # #!% ! ' !"" #' % 2 ( % # % % # (!# "! "%/ % ! $ # (!# % %! 2 " $%1 ! % !! " # # !& " " # # ! % !&( %!% % % # ( # ( % # % 5 !! % #& % '!!# "#! & % ' " " #"& " 5 (!# % %! 2

" $% ! ! + ( % # # % "! " 1 ( # % ( $$ # ! %%# % % ( % # ( # % & % $*$% % !!# % % # !!"% ! & % %&$$ # $ % ! 1 #'! $ (!# % % !" ( # + ( % # 5 % !& + ( % # ! ! ! $ % % % 5 ( # !" + !!$ 1

" $! ! % $ % !"" #' % ( % # ! '!!# $ % # % ! % '# & % & % ! 2 # % ! $1 # " %$ % ! & % % " # %&&#. # # + !! ! % $ ( # & % & % % $ # $ '!!# ! ! 1 ! $ & %' #'& $! ' &$ % % 2 Â?‘‡‰ Â?ƒÂ? ™‘”†‡Â? ™‡‰‰‡Ď?‹Ž–‡”†Ǥ ƒ‹†— Č‚ †‡ Š‹Â?‡•‡ ' # % ' !! 2 % ' #$ % % ( # & % & % ! #!% $ 2 ! $*$% 2 # ( # % 2 % #$ % # %1 $ + % +! % #! !" ( % # ! 1 % %$% % !! '!!# !& . !& ! 2 "&% 2% ' . 3$ ( # $ #!!%$% ! # % #1 % &($% % % # ' + % ( # ! ' # ' % !2 # !&( . !" 866 ! % # ' 1 !!# ! (!# % % #( % # #& %. ( # # %!&# #$% %!# ' % !&( ' #( # % '!!#2 % % ( % # (!# % !!$ % #1 % &2 ( $*$% ' #+!# % :6 "#! % ' % ! ! / &# # $% # 76 "#! % (!# % $ ! ! ' % ! ! $*$2 % #& %1 %%! $" #% !& + % ( % # ! $*$% 96 "#! % # % !"+ % ' !&% # ! ' % ! ! 1

De eRadiator – een decentraal datacenteronderdeel dat als radiator fungeert - in een van de vijf Nederlandse proefwoningen.

16

! ' #$ # $ # ' 2 ! % % ( #! !"" #' % ( % # $" 2 1 &% &$ % ! ! $ ( # % ! % '!!# # $ % ' !" # % ! % % # !" !!%1 % !!%2 % # ! % ƒÂ? ”ƒÂ?…‹•…‘ ƒ› ”‡ƒ –‡ Ž‹‰‰‡Â? ‡Â? Â?‘‡– Â?‡– ͺͲͲ # $ !$% 2#& % % 1 ! % % $& $ (!# . % # ' % 2 % # ! & # (!# !" $ !!# # % 2 !% ' $% % !"" 1 % % % # (!# % ! !!# # & % $*$% % + ( % # #! "! "%1

#!$! % % ! $% " ' # #1 % % 2 "#! % $ )" # % % % # ! %( 2 % '! + (!# % ! # ! " 1 % #'!!# ( ' ( # # ' 2 % # # # ( # % #

ONDERDOMPELING In plaats van complete datacenters onder te dompelen in zeewater – zoals bij het Natick-project van Microsoft – wordt er ook gewerkt aan systemen waarbij de racks binnen een datacenter worden onderdompeld in een vloeistofbad ('immersion cooling').

Bedrijven als 3M zijn al ver gevorderd met onderzoek naar de praktische toepasbaarheid hiervan. In Nederland is onlangs het bedrijf Asperitas opgestart, dat zich ook op deze vorm van datacenterkoeling richt. In een van de komende edities van RCC K&L zal hier meer aandacht aan worden besteed.

Koeling middels onderdompeling (Foto: PEZY).

$ " #" # " 0 ( " / #% " " 0 " 0 "" !" % " ! $ ! ( % ! $ / ! % " " !" " #% , " " $ 0 # $ ( " / " #% , " ( ( % , % 0 ! " $ ( 0 % % $ " " / ( # " % " " " $ ## ( ( $ ( % / " !# " " $ " " "' $ 7568 % !" ! 0 '! , 1$ $ 2/ 0 $ ( # " % " " "' " ( % " #% ! " " 0 !'!" " - $ % " ( # " " " " $ " 0 % " ( / " - $ ! $ " % ! " $ !! " ( " # " % $ $ " 0 ! #% % "! $ " ( ! " /

$ " !! $ $ " % " % " % % " ( " ! ## ( " " ! " / " " ! " 4 " " " "4/ " " !" " % " & " " " " 75 ! ( " ! #%, " % " % " ( !"% " !" # " " !

Juni 2016

" $ " " !" " 0 " " ! "!"/ " ! " ! #%, ( " " $ $ " 9 " " % " : $ % % " 0 , 4! % " ! % " ! )! 0 $ / ( ! " ( ! #%, % " !% " $ % " % !! % " # " $ $ " " " / " 0 ( 0 % " ! ( " " !'!" $ " !" $ " , " !# 0 !. " "" " " $ ( " " " !" " " "## $ 78 ° !" , ( " " 0 " ! % / ! " % " ! ( ( !"% " # " " " " $ " ! % " 68 ° , ( &" $ % /

" ! " ( $ " $ " " $ 48 $ 6740! 0 " " ! $ ( "/ % % 0 ( ! !" " " "% $ #% , ## ( " $ " " / " " % ! " " 4 $ # #!4 # " $ " ( - $ 0 !" $ " , " ! $ 0 # "0 " " "% , !" "% ! , # 0 " ", $ ( " $ ! " 3 ( ! $ $ 0 ( % " /

17

Dubbel koelt beter Met adiabatische voorkoeling – zonder waterbehandeling

" $ ! ! #

! !

$

Droog of nat bedrijf De Hybrid Blue van JAEGGI combineert de eenvoud van een droge koeler met de exibele, hogere prestaties van een adiabatische voorkoeling met bevochtigingsmatten – perfect hygiÍnisch en zonder waterbehandeling. Met een vermogensbereik van 50 kW tot 2 MW en een indrukwekkend klein opstellingsoppervlak; door de intelligente controle van ventilator toerental en bevochtiging kan de koeler vrijwel voor elke toepassing worden gebruikt in industrie, klimaatbeheersing of datacentra.

www.jaeggi-hybrid.ch/adc

Member of GĂźntner Group

datacenterkoeling Tekst: Elbert Raben

DUURZAME DATACENTERKOELING IN NOORSE STIJL

% % # "% ! $ ! # * " " " !" ! " * " " ! $ "% $ " + " $ !# " $ "% " $ /+ !! !* " ! " " " ( " " ! * ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ## ( " " !" *

" " # $ !# % " !" ! " * "" $ # " " + " # % * /./. (# % % ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก $ "! ! % ! ! " " ( !" #" -!* !" $ #% ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย + "# "' " " $ " " " + $ + ! " " $

* ! $ $ " !! ! " + #!" * (# " !" + " ! " #!" ! $ " + " ) ! ( $ !" $ + ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย วก !! ( " #!" ', " # $

"" " &+ " " # ! ( " + ! ! " " " " # ! "!" ! " $ " " #+

Lefdal Mine Datacenter, zes verdiepingen ondergronds.

Juni 2016

19

datacenterkoeling

De hal van het datacenter.

Lefdal Mine-energienetwerk.

$ % $ & !& $4 $%& "') % $ 5 $& $' & (""$ 966 "!& ! $% & ! " ( $5 " ! ( ! * :; ) &&4 & " ' $ &"& "! #& & & " " # & & & $ ' & & $ ! &"& * 74;66 "!& ! $%2 & ! " ( $ " ! ( ! * 866 ) &&4

l % ( $ # ! ! ( $ ! 8; " # $& !5 & ! @%&$ & !A4 l $ ( $ # ! ..! !&$ &" ! %) @ ( 5 !' A %&$ & ! & $ ( $ ! &4 l $ %&$ & !3 # &% ! ( ! "!& ! $% ! ) $%, ! ( ! %&$ & " 4 l && ! & $ " !3 " ! (""$ & %& # ! ( ! * ( $ "!& ! $%4 l "& # & & @! &&" ) & %# A3 7864666 84 l $% ! "# "%% ! !3 & !2 ( 5 %$' & ! " "!& ! $%4

20

" & ( ! & ! ') ! & !5 & $2 ! & ! &''$ ( ! $ " " ! " "$5 ! 2 ( $& ( "%& ! %# $ ! (""$ ! "#4 ! & ! ;66 & $ # "$ "$ !5 "$ 2 & ( ! ( ! - /+4 & < ? "' ) & $ ( ! "$ ("$ & ! "!' &5 #'&& $"! ( ! " ) & $ (""$ & & !& $4 " & & "#& ! $ , $ 2 ! 5 , ! ! ) & $ $ & !&$ % ! & 5 ' !5) ! ! $ # $ 2 ! "# ! ( ! ) ! $ %& $"&% ! ( ! ""$% ) %& '%&4 $ % ! ' &%& ! " '! & 5 ! %( , ! $ 5 %&$' &''$ ! (" " ! & ! % !! % ! "!5 $%& '! ! % $ " & ! & 5 !& $ #$" %% "! & '!! ! "! $ "' !4 " ( $ ! ! ! & & " $ ! &) $ ! &) $ "! ( ( ! & " & ' & $5 & % & (""$ ! & !& $( %& ! 4 & " # * % & , % "( $ ! ! "#& $5 # & "$ 4

l >=29 #$" !& ( ! ""$% ! $ % ( ! ''$5 , $ @) ! 5 ! ) & $ $ &A4 l 9;6 " &$ & &%#$" ' & 4 l & $ $ & !&$ % ! ! ! "!5 & $ $ '! !& ! $ ( $,"$ ! & % $ $ !& 4 l ""$) ! % & ! & "" %& ! $ 5 , $ & $ ) $ ! & ! ( ! %& ! $ #$ , ! ! '$"# 4 l ! $ % " "# &" " %& %% %& ! 4 l " ! (""$ & % ' & ! ( ! ! "# !5 ! $ "!&$ & !4 8 l $"& # & & ( ! 7864666 & !& $5 ( " $"## $( 4 l &''$ " # & &4 l $""&% # & &%' & $ ! ! " !! ! & ) !4 l " %& ($ 4 $ &) !% $ ! ! '! & & !& $ ! ! ' &4 l " ' $ %& ! $ % & ) $ "$ & ) & & ! "' & !( %& $ ! % "%& ! 4 l ! %& ! $ $' 4 ! ( ! ! $ ! 7274

! ! ) & $ ("$ ! & $ ! &''$ ! 5 % # ! ) %& '%& ( ! ""$) !2 ! ) ! 5 ! ) & $ ! $ ("$ ! $ ( ! ! &''$ $ 5 & ! (""$ ) ! # $ ! ! ) & $ $ & !&$ % ! & '%& 4 ! , "!% %& !& !( %& $ !5

In het ondergrondse datacenter wordt een RiMatrix S-container in ontvangst genomen.

%%") " ' "' " " ) % #$ "0 ) " $ " ' " / $ " $ 0 $ $" $ $# $ & "# ' $ " " $0 $" # " $ $ $ " & " $%%" " % $ " " $ "% & $" # & " / $ $ %%") 0 $" $ $# " % $ $ " $

23.7 . ' "& 6.7 # & "# $ ' " $ *( "$ " / " $ " # 0 " & 88.8879/ $ $ " " $ & " " % $ $" $ $# $' " & " & "# " & " "#. ' "0 $ $ $ " $ % $ & #$" & ") "0 "% # $# & $ #$" "04 & 0 # # /

RiMatrix S-demonstratiecontainer.

Juni 2016

$ " $#$ & 0 " #$"% $%%" & $ $ $ " #$ $ % $ #$ " 0 ) $ "# # $ " ' " #$ / $ " & $ ) & % $ $" ( 0 $ $ " 0 % / $ & $ $ $ " % ) % $ & & "# $ $ " % #. $ $ $' # "& "" # $ $' " " $$ 0 $ # " # ## !%

; </ " ) % $& " & " 5. 21 31 & " " " . $ :2 3 0" % $ /

)% $ ' " & " % $ & # "& "# $ ") . $ ) % $ $ " $ 0 ' " $ ' ## "# ' " #$ % $ & ") & # "& "# % / " % $ #$" & " & ) $ $ " % + $ " " / % # ) & $ #$ " & "0 ". % & % ' " 0 $#$/ %' $$ $" (0 0 $ "

21

datacenterkoeling

! ! ! " % "# ' " * ' % % ( ' *"%1 ! ! & "' !0 ' !& ( ' ! ) ! &'%"" 1 ) %-"% ! & ' !' % " ( % ' "# % ' 1 "! 0 "!' ! %"# "&& ! ! ! " ! )""% &! # ' '&( ' % ! !. !&' ' ! ) %) ! ! ) ! ## % '((%0 ""% " ( % "#1 "(* ) ! "!' ! %& ! !' ' ! # &1 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย &,&' " #"! !' ! & ' % !0 ' " ( % "#1 "(* "! #' ' ' ' !' % %( ' " ) %& ! &""%' ! ' !' % !&' ! ! ' !. ) ! #% % '"' & (! % ! 1(#1 !1 &' !/ ! % ! " ! "( 1"# "&& ! !0

""% +# " ' ' ) ! ' ! ' !' % *"% ' ( '& ( ' ! ((%- * ! 1 ! * ' % ! %1 %( '0 ( ( ' )" % 84!1% (! !1 ' 9 -"('* ' % ! ! *"% ' ' "( * ' % ) !1 ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย * % ' * && %& 0 ""% ' ' ! " 1 # + % ' ! ' * ' %# ) ! ' ! % !1 ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ! (* & ! % !" 0 !! ! ' ! " # + )" %' ! ( ( ' )" % 84!1% (! !' 9 1 & "' ! * ' % % ( ' -" ' " * ' % ) ! * % ' 1 * && %& ! % -"! % '% + 1 "!1 ' ! % ! ' %( 0 !! ! "!' ! %%( ' - '' ! '' $( "" ! 8 9 (! '& "( " ! "( ( '. ! % )""%- ) ! 1 % *"% ' 8!73 % (! !' 90 ' & "' ! % ( ' )""% ' '% !&#"%' ! % 1 %( ) ! "# * % ( ' ""% 1(! '& -"% ' )""% ! "#' & ! ) ! * % ! "( ( ' % ( '&0 ' )""% " ' ' # % '((%1 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ฯ ย ย ย ยดย 1 ' 0 ' & % &( ' %' ! ! 8 "* % & 1 ' ) ! &&9 ) ! ! % ! 3.3 1 ! ( ' %&' ! % " ' # % % (&. ") ! ! )" 1 *"% ' ! )( ' ' % ((%- ! %1 0 %&' "(* & )""%- ' ! 52 " ) %1 " !0 ""% & % ! '((% % ' ! ! ' ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ' ' !' % % ! " -"* - % "&' ! ' & )" ! % ! ('% ' "# % % !0

) ! '((% ! % %"!! ! ' " 1 ' ) ! ' ! !&' & ) %& )""% ! # & ! % & "(* ! - ' % *"% !0 %"1 ' ! ! & "' ! %( ' ! ! & % ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 1

22

Lefdal Mine Datacenter, bovengronds.

* #% & # % ) % !' ' %. ' " 1 ! " # ' ' &! ! " ""# ! ! % " 1 ' ( ' ' % !0 ! ! ) ! ! & ) !( ' ) ! ! ' &#""% " '" ! . * % ""% ' ' !' % &! ! !)"( ' ! (* 1 ' !' % " ( & ! *"% ! ( ' % 0 !1 & ' & -" %""' ' )% '* !& ' "!' 1 ! %& ! (! ! ! ( ' (!! ! % !0 !! ! %( %& ! ! (!! ! " ) ! &1 '"% ! & ' # % '((%. ( ')" ' . 1 '% & ) % " ! ! "# % ' "! ## % '((%. & 1 ) &! ) (& "# ' *"% ! ! &' 0 % * ! ! ) ! ! -"% ! ") ! ! )""% "#1 ' & % ! ' ! '%" ! ' & !1 ) " !0 ' ' ' ' !' % !'% )""% !' ! ! ) ' !' % " ' * !1 & ! )""% "#& ! ) %* % ! ) ! )" !1 "% ' 0

' ! !* - &. ) ! !) &' 1 % ! & "&' ! # % ) % !' ' % ' !' %"## %1 ) % 62 #%" !' % ( ' ! "(* ) ! "!) !' "! . ") ! %"! & "!&'%( % ' 1 !' %&0 ' " ((%- ! % ") %& "'. ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย 1 % ! & " !. "!&'%( ' "&' ! ! ! " ) ! 1 ! '"' ! * - ! ) &' ! & " ' )""% ' %""'&' ! &' ((%- ' !' % ) ! (%"# 0

Over de auteur Elbert Raben is Product Manager IT-Infrastructuur bij Rittal.

Meer informatie Rittal T: 0316-591660 E: sales@rittal.nl I: www.rittal.nl I: www.lefdalmine.com

INTRODUCING THE MANTOOTH WIRELESS DIGITAL VACUUM GAUGE

67020 â&#x20AC;&#x201C; The YELLOW JACKET ManTooth V (Vacuum Only)

THE MANTOOTH WIRELESS DIGITAL VACUUM GAUGE

NEW LESS

WIRE

GA

67023 - The YELLOW JACKET ManTooth PTV

Monitor the vacuum process wirelessly with the new ManTooth

M

U VACU

UGE!

wireless vacuum gauge. This new state-of-the-art tool utilizes the ManTooth RSA app that accurately calculates and displays a systemâ&#x20AC;&#x2122;s actual readings conveniently on your iPhone, iPad or Android device. Combine it with the ManTooth pressure/temperature gauge and you have a full system analysis tool with data logging and improved connectivity. In other words, HVAC techs everywhere have a new favorite high-tech tool. VISIT THE APP STORE OR GOOGLE PLAY TO DOWNLOAD THE YELLOW JACKET® MANTOOTHâ&#x201E;¢ RSA APP.

ASSEMBLED IN THE U.S.A. LEARN MORE AT YELLOWJACKET.COM

Ũ

Ũ

"$ " # "

!

! ! !

! $ %

! !

datacenterkoeling Tekst: Mats Carselid

Een parapente die door een vernauwing in een dal vliegt krijgt te maken met het Venturi-effect.

$# ! ! # !" 3 4 % # ! # #$! . #- $ #" " $ # " / ! )! !$ % !. " # # '#! "# % ! # # !" - # # "" % % ! !$ " % "" + ! ! % - ! ! " & # # -

" "#! ! % ! % ! # "# ! % !" ! # ! % ! $& % #- % " " ! % # # ! % #. # "# #$! 0121 " " ! % , # #$! . . #- ! & % ! # " "# % ! $& & ! #+ % ! #$"" #& ! + & ! # $ # ! !"#- $ #" 3 4 "# # !$ 3 4 # & ! !$ ! # ! # # ) !. & ! # ( # # " ! - ! $ # " ! ! % ! $& "#! #+ & ! # $ # !$ " ! % ! # % ! . ! $ #+ & ! # ( - # !$ % !. " ! "$ # ! ($ & ! % ! # !"# % "+ $ & ! !% !

Juni 2016

& ! & ! # . $ ! # # ! . ! - # # !" # # ! . % ! !(

Figuur 1: Het Venturi-effect in de natuur: smalle kanalen leiden tot hogere windsnelheden, wat weer leidt tot een lagere luchtdruk.

25

datacenterkoeling

" ! ! Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2018;Â? Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2020; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x192;Â&#x201D;Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2018;Â&#x2019; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039; ' "

- , " % ! ! " # # " # , " & ! ; < ; < ! Â&#x2022;Â&#x203A;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â?Ǥ Â&#x2021; Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013; Â&#x2039;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; # " " + ! " Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2020; Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x192;Â?Â&#x2022; Â?Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x2030;Ǥ -! & # # ! , 2 " # + 61 80 ! ; 23 ! " ! <, " 23 : + # ! , ! " ! " # " " # # -! & ! # " , -! & " " ! ! " & & " ,

! " " ! , ! " -! + # " " ! " , ! " # 5 0 + " & 7-21 0 ,

# & # ! ! , " ! " ! " # " " !! " ! " , ! ! ! " ! " 211 80 2 , ! " & ! " ! ! " !! ! ,

" ! ! + " " ! " ! + " ! ! , ! " 7 0 & " " ! " " " 411 , # " ! " & ! " + & & " ! " " " " " & . / ! & , " ! " " " + & & # " ! & " # , " ! " ! ! 211 80 2 , # " ! + " " " ! ! " ,

Figuur 3: Drukverschillen gerelateerd aan hoge luchtsnelheid.

Figuur 2: Het Venturi-effect in datacenters.

! " # " " $ # , & !

26

! " ! -! ! " " + & " # ! " , " " ! + & " " + ! # " " ( " , " " " + & + # " ! " &! , " ! & # & " " , " " " !

Figuur 4: Door het Venturi-effect en de drukverschillen ont-

Figuur 5: Een CFD-simulatie, waarbij een hot spot aanwezig

staat er een onderdruk in het onderste gedeelte van het rack

is aan de onderkant van de koude gang, net voor de server bij

en wordt lucht van de achterkant naar de voorkant gezogen.

de inlaatzijde. Deze situatie doet zich meestal voor op plekken

Op hetzelfde moment is er een normale druk in het middelste

vlak bij de luchtuitlaat van CRAC-units. Door de lage druk is

gedeelte en overdruk in het bovenste gedeelte. Als gevolg hier-

het moeilijk voor de serverventilatoren om koude lucht aan te

van komen hot spots voor en is er onvoldoende koeling in de

zuigen, terwijl hete lucht zich een weg baant naar de voorzijde,

onderste en bovenste gedeelten van het serverrack.

om de leegte op te vullen.

! ! ' # + " ! ! *

" % ! + + * ! , + ! ' ! ! # + * " & " " ! " $ " " ' " ' % ! # *

" ! + # ! " ' + " " ! * ! & ! + " " " " ! ( &! " + * " " " ! # ! * " " + & ( ! " & ' 0. $ ! ! # ! * & ! ' # !# * " ! & ) ! & & + ' # " " + * ! ! # ' # # Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2030; Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2039;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â?Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x192;Â?Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021; Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2021; Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2022;ÇĄ Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; ! !! * % ! & ! " 2 ! ' " + " ' & " 3* ! " " ' # +

Juni 2016

Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x192;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?+ " % # + ' & " " ' & + " ! " * #

" " +! ' ! ! + + " ! - # ! # * + # & ) " " + ! * & " ) # " + % & " ! " ! + + " * ! " + + # ! " /-/'1 , * " " ! " + ! + "

27

datacenterkoeling

' ! ( # $ ! ( ' # $ !

( ' ! ( ! (

! ! % ( " " ! ! ' " ( " % $ " ! ! .,+- /' ! ( " $ ! ' ! ( ! ! % ( ! ! '

Figuur 6: Energiegebruik gerelateerd aan de drukval in de serverruimte.

! ( ! ! ! ) ( * ) *' ( # $ " ! ! # " ' ( ! ! ! ' ! " ! " $ ! ! ! ! ( ! ' $ " ( ! " ! ! "

& â&#x2013; " ! % $ " ( % ! $ ' ! ( " ! ! ! ! ( ' â&#x2013; # ! " ! ! " ! ! ( ! " ' ! ! ! ( ! " ( ! # % ( # ! ! ' ! ! ( " ( ! ( ! " ' ! ( ! ! $ ( % ( ' ! ( "

28

Figuur 7: Beschikbaarheid van stuurlucht.

! ' " ! ' ! ! ( ( ! ! ! ! " '

Over de Auteur Mats Carselid is bij Alfa Laval verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de activiteiten op het gebied van datacenterkoeling wereldwijd.

Meer informatie: Alfa Laval Benelux Contactpersoon: Carry Zinkstok T: 076-5791472 E: carry.zinkstok@alfalaval.com I: www.alfalaval.nl, www.alfalaval.com/ datacenter

HET MULTI VOORDEEL VAN DE ALLES-IN-1 PARTNER. precies zoals u het nodig heeft UITGEBREIDE WEBSHOP

EXTRA DIENSTEN

LEVERING EN VOORRAAD

SERVICE EN GARANTIE

Multi Import staat bekend om zijn kwaliteitsproducten, snelle levering door voldoende eigen voorraad, uitstekende service en scherpe prijzen. In Nederland is Multi Import sinds 2011 officieel distributeur van Panasonic Airconditioning.

Maak ook kennis met het alles-in-1 principe van Multi Import: 1. LEVERING EN VOORRAAD Ruime voorraad W Vóór 14.00 uur besteld, volgende dag geleverd W Tijdslevering tegen meerprijs mogelijk W Afhaal mogelijk aan onze balie W

3. EXTRA DIENSTEN

Wat wij met de modulaire oplossingen van Big Foot Systems voor deze klanten deden, kunnen we beslist ook voor u. Bel Linum voor advies en technische ondersteuning.

16 gids 20

Oosterparkweg 35H 2985 SX Ridderkerk T: 0180-46 35 88 F: 0180-46 35 69 info-nl@linum.eu www.linum.eu

16.057

Linum ervice HVAC S

Snelle afhandeling garantie Garantietermijnen geldig vanaf factuurdatum W Panasonic 5 jaar garantie W Space-Saver 5 jaar garantie W Condenswaterpompen 2 jaar W W

VRAAG DE NIEUWE PRIJSCATALOGUS AAN MET ONS COMPLETE LEVERINGSPROGRAMMA INCL. PANASONIC!

LINUM EUROPE BV e Vraag d

24 uur - 7 dagen online Direct bestellen W Order history bekijken W Volledige product informatie W

4. SERVICE EN GARANTIE

Project- technische ondersteuning op locatie W MI-Deal app W

2. UITGEBREIDE WEBSHOP W

HONGKONGSTRAAT 10-14 3047 BS ROTTERDAM T +31 (0)10 437 62 55 E INFO@MULTI-IMPORT.NL WWW.MULTI-IMPORT.NL

OFFICIEEL DISTRIBUTEUR VOOR NEDERLAND

datacenterkoeling Tekst: Guido Neijmeijer

! ! & " "# ! !$ # # ! #$$! # # # ! % ! 00 ! " $", & ! " 02 # # 04 ! " $" $ #) ! , % ! !" % ! "" " ! * # "" ! % ! $ # ! # ! #$! , % ! " # " % ! # % + # $ # $ * 0/"# $& $& % " ) ,

# " . % ! # % & ! # $ ## ! #$$! % ! ! & # ! $ # # % ! , "# ) # # ! & ! !$ # " & # ! % ! % ! # " ! , # & # ! % ! # * & ! ! # ! #$$! !$ # , # ! " # !$ # % ! "("# " % %! ! ! # $&-

ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย % ! ! ! , ! "# $ ! % !$ % ! - % "# ! " #! 5 6 % " "# % ! ! ! 5 6, # ! & ! " % ! % "# ! ! " ! ! " $$!) ! "# $ ! , % ! !" % ! #$$! $ $ ! $ # % !"# % ! ! "#* % !) # % ! " !ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย % ! & ! % ! , % # ! "" #"# # "" " # % !ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ! ! % " $ # # % # , ! ! # $ ## ! #$$! ) ! # # # # '#! ! "# #, " # # # # * # !& "# , ! ) # # ) ## * " %! - - ! ! " 03 # # 13 ! # ! # " ! , " ! $ ! ) "("# ! $ # ) $ # % ! # "# & ! ,

Adiabatische koelmachine voor een datacenter, op het dak.

30

# !$ % % ! " * ! % % $ '# ! $ # " $ * # # # %! & ! # ' " ! * ! "" ! # # $ & ! # ! # ! " "# & ! # " ! , # % ! " ! !$ # $ # & # ! # % ! # ! !$ & ! # % ! % , # !% ! # $" & ! #

# " # " " " "## $ # " / # ". # " # " " ! # " $ $ / # "" "## $ " # "" / "## . " $ / / " ) " " ! !&!" "% ! ! $ / $ # # " ! " " 100 / " " ! "!" !" $ % " " " # " / " "# . " " " $ $ % " / " " . $ /# !! ! $ / !" " ". $ ! " !" " "## !&!" / !" /% " "% ' " #/ % ' ' $ $ "/ % $ !" # "## .

# " # ! ' 7% " ! / #!8 % " " # # " $ " " " " # " # " $ % " % !! . " ! " " $ !!&!" " / " $ . $ " " ! % " " / "## $ # " # " . # " % ! ' 7' ! #!8 % " " $ !!&!" # " # " # " " $ ' . # " # " $ " " " Â&#x153;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2C6;Â&#x2022; Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2021;Â? Â&#x192;Ď?Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Ǥ Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x2021; # " " $ ' , # "" "## % $ . % , ' ! ! , ! ' " $ $ ! . / " " ! $ # $ !! / " . " # " /!&!" $ # $ $ /!&!" / . # " !&!" % ! / " $ !!/% 7 8 $ 1.2 " " 1.3.

! # " " % % $ % !" / % ". " ! ' " $ % " " "# " "# " " " . " " ! "" / !&!" ! " # "" "## " 4 " " 10 ! #! " $ . " $ ! " $ !" "## . " " !" ! # "$ , " !" & / #! $ " ! !! " / $ " " !" $ " $ " !. /

Juni 2016

Adiabatische koelmachine (Liebert AFC).

$ ! " !" ! # , " $ $ !" "# , " $ " .

Â&#x2039;Â&#x2030;Â?Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? Â&#x17D; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x192;Â&#x17D; Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2021; Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2030;Â?Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? " ' " $ &/ !! ' ! !" / /% " # " # " / . " #% !! $ " 1.05 # 1.16. " ! / ! " &/!&!/ " . " ! "% " " % " # ' $ !/ " . " ! " ! ! $ # "#!! !" $ % " / " $ ! " " ! . ! " " ! $ % " " " !" " ! $ !" . $ #% !" " / /" / " " ( !! - ' ' / $ " " " " " % ! $ "% ! " ! .

Over de auteur Guido Neijmeijer is Country Manager Benelux bij Emerson Network Power.

Meer informatie T 076-5781620 E sales.benelux@emerson.com I www.eu.emersonnetworkpower.com

31

datacenterkoeling Tekst: Jaeggi Hybridtechnologie

" " ! # % # % " ,+ ! !# ' & ! " ϐ ´ Ǥ Ͷͷ Ǥ

# ! " " " " *%- ! !! ' % " " ! " ' Ǥ " ͻͲ Ǥ ͺͶ " # # " ' ' ǡ Ǥ ʹͲͳͷ ( ) !# )%

Ǧ ϐ ´ Ǥ

ϐ

Ǥ ' ǡ Ǧ ' & !# # " ' " " ' $ %

ሺ ሻǤ ʹͲͳͳ ሺ ' ͳሻ ' ʹ͹ ι Ǥ

Ǧ ʹͺ ι Ǥ

͵ʹ ι Ǥ

ϐ ´

ሺ ሻǦ ͳǡʹʹǤ ϐ ´ ' ͳǡͻǤ

Ǥ ' " # " " $' ǡ Ǥ ' ! %

32

De hybride koelers op het dak van het nieuwe datacenter.

Ǥ ϐ

ʹͳ ι ' Ǥ ǡ ' " " & " ' ϐ ' " ! " Ǧ Ǥ '

Ǥ ǡ ʹǤͲͲͲ Ϳ Ǥ '

ϐ ´ Ǥ ǡ ' & # " # ! # " &

# % " # ! ' Ǥ Meer informatie Stefan Medag E: Stefan.Medag@jaeggi-hybrid.ch I: www.jaeggi-hybrid.eu

advertorial

MEEDENKENDE PARTNER VOOR INSTALLATEURS VAN KOEL- EN VRIESCELLEN EN HVAC-SYSTEMEN Fermostock-rekstelling.

Vakhandel Linum is, naast de grootkeuken, gespecialiseerd in de koel- en klimaattechniek en montagemateriaal voor HVAC-projecten. Het sortiment bestaat uit verrassend veel producten waarmee installateurs voordeel kunnen behalen, zoals sneller werken. Samen met de snelle levering uit voorraad, de webshop, online tools en deskundige mensen zorgt dat ervoor dat Linum de ideale partner voor al uw projecten is.

#! & % ' & * ! # # / $ & %( # - $! % $ & - # % / ( # '!!# ! / '# $ - ! # '!!# ! & *! $ % - $ & % $ #/ # ! % % # '!!# /"#! % .

! !! $ &( ' $% $ # ' & # # . % !! %!!# ' % # $ / ' $% &&# 4 +5. !#$"#! %% % # # - # % % # / % # % ! # ( # - % ' # !!" %!# # / # & %$ - ( # ( * & . ' !! "#! & % ' & * #/ ! 4 # !$%! 5 # # $% '!!# ! / ! '# $ . % & & $% #$ & $%$%! !# '! ! * '! /# % . % ! & # $)$% '!!# & $% # $ # (!#/ Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Ǥ Dz Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? $% $ # # '!!# ! & * . # ! / $% % &#$ * % % . ! * % ( - !!# ! " % " % ' ! % / # % % ' # - & * & % # ' # 3- * % !! . % $% % &#$ / % - % & % ! %!! ! ! %( #" % ' # !!""# $ % " . " ( $ % ' & $% % !! %!! $ %/ - ( # % / # & '!!# &( &##& #$.

2 # (!# % ' #& ' %3- * % !! .

! # % / $$!#% % * ! / $( % #"! " ' $" # $ ' !!% 4! #$% '!!# % $% % !" /

Juni 2016

5. ! # '!!# / ( / $% '!!# ' !"$% & !!#

& (!# %. # 0%!"" #$1 * !" $)$% ' " ". 2 $% % &#$ * ! ' '!!# # ! # ! % ! $ % ! % # - # * & % # !' #$% "" !" " "3- ' % !! . 2 % $)$% $% % & % / &* * " "$ $% $- ( # !"/ Â&#x160;Â&#x192;Â?Â&#x2030;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â?Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x2021;Â? Ď?Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x161;Â&#x2039;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x17D; Â?Â&#x2014;Â?Â&#x2013; Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Ǥ Â&#x2021; Â?Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;ÇŚ !&% # "!$ % ' # % $ ' % .3 % % '! $ !! !! '!!# !!#'! # '!!# / $% % $ !!# & * * ! %( / . " $ $ ' '# & % # % * * '!!#/ * ' # ". % % % / # ! # !!# % . & / & ' #$ $ * # ' #$ ' / # % % .

2 % $ '!!# $% / % &#$ ' ( / - # ( # * ( % # % !!#'! # - ( * % #$.3 Dakdoorvoer met

Meer informatie Linum Europe - Nederland T: 0180-463588 M: info-nl@linum.eu I: www.linum.eu, www.rackline.eu, www.gasketline.eu

afneembare kap.

33

datacenterkoeling Tekst: Anton Dijksma

BEREKENINGEN MAKEN DUIDELIJK:

% $# !!$ # " ( ! # %! % ! ! % ", # ! ! # ) ! # !# & ! # " ! # ! !$ + " # !$ % ! # ! #& # # ! ! ") & ! # " ( % ! % # "'"# + ! # # ! ( # # !$ % ! # % ! ! & ! ! " ! +

$& $# !!$ # & ! "# "# # # & ! % !, % ) # $( % ! "# # & ! #+ # % % % !% # ! !$ % $ # ( # % $& "# # ! " ! % # !$ % ! # + # & " # % " $ # % ! ! # & ! "# # " % !% ! ! # !$ % ! # % & # ! # ! + "# "# # , "# $ # ! # " #! , ! # !" % "# ! ) ! ( 5 & , ฯ ย ย ย แ ป ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย #' $ & " 1.2 +

$ % ! ( # ! " % # $ #* อดย อดอธอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดอทวกอด ! "" !% ! % อทวกอน ย แ บย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถวกอถอดแ ปวค l อณย อตอทอฒ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตอดวกอด ย ! "" !% ! % 2)2 ย แ บย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถวกอณอบแ ปวค l

ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย , # + $ # & ! ( % !, % !+ & ! # % $# !! " & ! , # & ! ! # $!, ( ! " #! , $ #"+ $# !!$ # & ! $ # # $, % 00 4 ) # ! # % ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อทอฒ ย ย ย ย ย ย ย วค Bestaande installatie.

34

( % $& # #" "# # & ! % " "# * l ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อถอท ย วค l $# !!$ # # $& ! $ & ! "#! #) % !( % - , "$! -+ l "# " ! * "# , # % !( % %! + l ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย อตอทอฒ วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย , % "# " ,$ % !( + % !" " # " #% !"# & ! ( % ! "# # # $# !, !$ # #& # $ & # ! " , #! , ! # !" ! $ # ( แ บย ย ย ย ฯ ย ย ย แ ป ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย อตอฒวก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดอธวกอท ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย , ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตอฒ ฮน ย ย ย ย ย ! # % % # % 1. ! #) # , ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณอต ฮน ย ย ย ย อณอบ ฮน วค ย "# ! #$$! " ! /3 4 "# +

( ! & ! # $ "#! # , "# # # ! #$$! % /3 4 #, ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย , ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตอฒ ฮน วค

! ! ! % $ # % , ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย , ! + ! $ # # % # # ! % ! % .)33 + $ " #$ # ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อณวกอตอบ ย แ บย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย แ ปวค ย ย , ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อดอถ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตอธอท ย ย ย ย ย ย ย ย ! ! ( ) # # " ! #

Conventionele computerruimte.

Enclosure-opstelling.

UCW close control-airconditioner.

Koelmachine met vrije koeling.

$ $' ( >5@;: !" $ % %5 & ! ! ( $ ! )!$ & (!!$, !!$ ' & ! !' ) & $ (!!$ ' 6 & !"%& 2 & . & $ $ ($ ! 5 & &$ & $ & ! 6 6 6

<5: & % ! ( $ ! ( =<29 5 ' & ) $ & & !' <98 ! "$ %%!$ !" ! ( $ ! ( ?2; 5 ! 6 $ & $ ( ! ( ($ ! ! &%& & % ! 6 Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2018;Â&#x2019; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201E;Â&#x201D;Â&#x2014;Â&#x2039;Â? Â&#x2020;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;ÇŚ + ( ! 5 !' % &' & 6 ! "$ %%!$ !" ! ( $ ! ( : * =2? 3 ') % &' & !" !6 ( $ ! ( ?2; 5 & ( $& $ 6 %" $ ( ;> "$! & !"5

! % $ $ ( $ )!$ & ! & ) 6 & $7 + ! 6&$ & ( 9@ B $ 9; B 5 & & & & & " $ &''$'$ ! $ 9@ B '& ' 6 )!$ (!!$ ($ ! 5 $ & 6 & & & ( @5?>8 ''$ " $ $ ?5>>8 ''$ 6 $' )!$ & ( ($ ! 3 & % $ @? "$! & ( & 5 ' & ' && 6 " $ &''$ ( ; B , % (! & ($ ! 6 )!$ ) $ &5 $ $%& % &'6 & '$ 95@?8 ''$ " $ $3 $ :9 "$! & ( & 5 $ , $ ! ! 4 l ! $4 % ! C ' & ' && " 6 $ &'$ ! $ 9@ B D5 l & $ %&4 ! & % ($ ! C ' & ' && " $ &''$ &'%% 9@ B ; B D5 l & $4 ($ ! C ' & ' && " $ &''$ $ ; B D5

6 6 6

<5: ' & % (!!$, ( ($ ! (! % . & $ $ 2 ,!) + $ ' % % $ & % 5 & ! "& ( ($ ! % , % ,! ' & & !!$ $ % " & & $ C $5 9@==8?8D5 & ( $6 % & %+%& ( $ $ & & & & & & "$! % ( % ! Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2021; Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2030; Â&#x2018;Â?Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2021;Â&#x17D;Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â?Â&#x192;Â? ) $ & -- ' &%&$!! 5 $ !!$ )!$ & $ ( !"& ($ ! & % & &'%% % ,! (!!$ ! ! &%& & !"& $' ( !' ' & ' &5

Juni 2016

% ) , $ ! #' $ $' !% 6 & !" & & & " $ &''$'$ " $ $2 ! &6 %& & $ $' & ($ ! ( $6 ;@5==9 5 ! $ ($ ! ,!' & & $ $' !" ( $ ( $ ??5A>< 5 !!$ & &! " %% ( & ($ ! Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Ď?Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;ÇŚ %" $ !" & $ $' ( ;A5<9; " $ $5 & $ "$ % ( 829A '$!7 6 Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2026;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? ͚Ǥ͜ͺͺ Â&#x2021;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2018; Â&#x2018;Â&#x2019;Ǥ

35

datacenterkoeling

Mechanische koeling.

Mechanische en vrije koeling.

Vrije koeling.

!

" )

0(.,, (

! ) (

& !

! ) (

)

(

! ' l 3 - 4( l

3 - 4( l 3 / 4(

)

-//(1,, ( Vrijekoeling-zones in Europa.

!

! ) ' l 3 !

4( l 3 !

4( l !

3 !

4( l

3 ) 4(

)

2.(-,, ( !

) & ! #

) 3 0,2 " 0-, 4(

)

!

)

36

( " * + ) ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย )

)! ) ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ (

Over de auteur Anton Dijksma is werkzaam bij Western Airconditioning in Hoevelaken in de functie van accountmanager ZO Nederland. De fabrikant die voor Western de bovengenoemde producten fabriceert is gecerti๏ฌ ceerd in het kader van 'EU code of conduct data center energy ef๏ฌ ciency' door de EU commissie.

Meer informatie T: 033 2477800 E: sales@western.nl I: www.western.nl

& !' ) "$

%& $ $'%% " ! %

" ! ) $ ( ! "# %%

& ( !& &"$ !

&

(""$ , $ &$"') $ !&$

$ "! & "! ! !%& & % (""$ * '#& & % ! !& ! $ %# $ ! !

.

" &

"&"$& !" "

& ! ') " ' $ %+%& (""$ !& !& !&$ $ "! & "! ! !%& & % & * ' #$ %& & % ! $ %# $ ! ""$ $ & ( ! & %+%& "$ & ') %+%& "" * & $ $ ( !& &"$ ! !" & $ ' &#$ %& & % ! !" $ -!& & !!"( & ( ( !& &"$%+%& % * ! "# "') ( $& &"##$ %& & % ! % "! $ "' %($ ! ( $ $ ! ,") % "&"$& !" " (" !% ') ) !% ! ""$ $ ! "$ & ,

!

$ & ! ! ! $ & !

) ! ""$ # $ &

innovaties Tekst: Etty de Boer

! % & #

%

& $

# ϐ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ

%

ǡ

ሺ ሻ % Ǥ

% Ǥ ͳ ሺ ǣ ሻǤ ´ % Ǣ Ǥ Ǧ Ǧ ሺ ሻ ǯ Ǥ %

Ǥ

Ǥ

Ǥ ǡ % Ǥ

ϐ Ǥ

De melk van veehouders wordt voor 99,9 procent met HFK gekoeld.

38

% ǡ ǡ Ǥ Ǧ Ǧ Ǥ

ǡ ͳǡ͸ Ǥ ǯ ͳͺǤͲͲͲ % ±± ሺ ሻǤ ͵ͺ ι Ͷ ι Ǥ ͻͻǡͻ % $

% Ǥ ϐ %

Ǥ

Ǧ Ǥ Ǯ % ǯ ሺ ሻ Ǥ

% Ǥ % ǣ

Met de zogenaamde ‘melkrobotsimulator’ wordt het systeem van melkwinning nagebootst.

Voor het rijpen van de kazen van Remeker is een compleet nieuw bewaarconcept ontwikkeld.

De nieuwe installatie bij Remeker op basis van transkritisch CO2.

$ & !!$ % $ ! / l $ % !!$ %(!$ / l $ $! $ ) / l !& 67 "$! & $ $ $' / l 2%/ & $' ( $ & % $ & $/

! & $/ - *! % $ & * !" * ) % & &. 1 !!$ & ' &(! & & '0 ) " ' % ( $ !! % $ 94 "$! & ' ) ! * &''$ !$%& !!$ & $ " &!& 5-7 $ *! 0 $ & $ % '$ ! &%& / % % & !" &! % %& *! $ % ) ' % 2/

l

$ % !!$& $ &!& %& $0 % % $% ( $ / % & (!!$ &% & $ ' & $! " &!& $ $ % ! $ $ ( & $/ & $ & $ &''$ !$%& ! &) / & $ " ( * * &''$ !$%& ($ %& $ ' & $! % '$(!$ !" %/ & ! & 0 % ! " & ') ) $ ! "& ! &) 0 / & %& ' ( $!( $ % ') " ' % $ % $ - '% ! $0 *! %"$! $ $ % !( $ * / ! & & %& & ! &) :* !&! !( ; !" % % ( &$ % $ & % 6/ * % !') ' & % %& *!$ & & (!!$ & ( $) $ - ! $! ( ' &- $ (!!$ !! (!!$ ' &( $( $% / & &$ & %& & ( 68 !!$& $ &!& $ %& & %/ ! " $ &!$ #' ! & &$! '* ( ! "! & % & * (!!$ 564 $/ ! & ! $ ! * !( & % 0 $ &/ & $ %' & & !( $ & $%& $ % ( $ 0 $ ( ' & $! & &) "$! &/ & & & ++ !" ++ - &) "$! & $ !"0 $ %& ' & * ! ( / ) & & ( % % $ & $ !" )!$ - $ $

Juni 2016

! & ( %" ! ! & % 0 !( & % & $ % $ & ! ( ( !! % &!$ $&! & &) & ') "$ & & %& %& & % * ! &) / * 0 %& & % $ $ ''$* "$! ' 0 & & & $' $ ( 2%/ & $- $!!&%& (!!$ %& ' & $ & $ . l & $ "$! ' & ) & &/ l $ ( $%" 3 $ : $ & ; ( ( % / !$&! - ! & - *!' ! $ &! ! %&- !! % &!$ ( %& ' * & ''$* ) & & !! ) $ "$! ' 0 $ ( ( % / Over de auteur Etty de Boer is Verenigingsmanager van de KNVvK. Zij heeft dit artikel geschreven op basis van de eindrapportage IPC-project â&#x20AC;&#x2DC;Natuurlijk koelen, ontwikkelen van HFK-vrije installatiesâ&#x20AC;&#x2122;.

Meer informatie www.gtex.nl www.ps-koeltechniek.nl www.remeker.nl

39

Europese regelgeving Tekst: ing. Dick Havenaar

" 43 " & " # $ # * .# $ " & $ $ %" ! # "$ ". # ! & " " % 5 6 . # "# "%## ! & $- $ ! "$ "# ! ( " $ & " "#$ % & # $ " # "# . %. " #$ $ & - ! #$ !" ' " & ! "# " & " $-

3

! #$ !" # $ " . ! $ "- $ # $ $ $ ! . ' $ #$ & ( # $ $" $ $ % $& " & & %" ! # . ## . & " " - 1 $ # $ '%#$( . " & # "# ! . $ . & % $ & " " $ " ( & " & & . ## & ". " % $ # " 5 # . ' 6 ( $ $ 2, ( " $, " $ %". " & - 1 ! $ " # ! $ $" & $" ( & " #% . #& ! $ $ & . ## & " " & " %" ! 2, %# $ 5( $ #$ "

Fanny van der Loo (links) en Andrea Voigt.

40

/ ! $ " !$ . #$ $ & .

06- !% " ' $ ! ! " $ $ / & # $ !" " $ $ & " & "' " . & " & " 0, ' " % $ " ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ฯ ย . ) $ & & "' " - # "#$ !" . ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆย ย ฯ ย ย ย ยดย . $ - $ # " & " , ' $ & "' " ( " $#$ " "% "# % - #! " " $ " $ " # . " & " . #$ - ' $ ! ! " "$ . .$ " $" " , ( # # "! ! $ $ ,

GAPOMETER HELPT OM AAN EU-DOELSTELLINGEN TE VOLDOEN Ray Gluckman van Gluckman Consulting gaf in een presentatie aan hoe de uitfasering van HFKâ&#x20AC;&#x2122;s in Europa met behulp van de EPEE-Gapometer kan plaatsvinden. Met deze meter wordt een traject doorlopen waarbij rekening wordt gehouden met onvolkomenheden of lacunes tussen vraag en aanbod. Het instrument geeft aan hoe de uitfaseringsdoelen in de diverse sectoren moeten worden gerealiseerd. Het instrument is gebaseerd op een driestappenplan dat van toepassing is op nieuwe en bestaande koelinstallaties, en de terugwinning van koudemiddelen.

De drie belangrijke stappen voor uitfasering zijn: t Voor nieuwe installaties: het gebruik van koudemiddelen met een lagere GWP-waarde, het ontwerpen van installaties met minder koudemiddelinhoud en het voorkomen van lekkages. t Voor bestaande installaties: het voorkomen van lekkages en retroďŹ t naar alternatieve koudemiddelen met lagere GWP-waarde. t Voor terugwinning van koudemiddelen: recovered (gezuiverd) koudemiddel uit installaties die aan het eind van de levensduur zijn, en recovered (gezuiverd) koudemiddel beschikbaar door retroďŹ t van bestaande installaties.

Op korte termijn is volgens de EPEE-Gapometer de grootste winst te behalen bij het terugdringen van CO2equivalenten in de commerciĂŤle koeltechniek. De totale basis aan equivalenten is gesteld op 205 MT CO2 (MT CO2 staat voor miljoen ton CO2-equivalenten), die moet worden teruggedrongen naar circa 80 MT CO2 in 2021, in de volgende sectoren: t CommerciĂŤle koeltechniek vanaf nu tot 2018 met 47 MT CO2 en in 2021 tot 51 MT CO2. t IndustriĂŤle koeltechniek: vanaf nu tot 2018 met 12 MT CO2 en in 2021 tot 15 MT CO2. t Stationaire airconditioningsystemen: vanaf 2018 tot 2021 met 14 MT CO2. t Mobiele airconditioningsystemen vanaf nu tot 2018 met 15 MT CO2 en in 2021 tot 20 MT CO2. t Niet aan koeltechniek en airconditioning gerelateerde systemen, zoals gassen voor isolatie(schuimen) materialen en aerosols, zullen vanaf nu tot 2021 met 15 MT CO2 moeten zijn teruggedrongen. Ook chillers en de koeltransportsector moeten bijdragen aan de terugdringing van CO2-equivalenten.

! # ! # "$ ! "$ , ! ! # ! ) & ! ! ) $ # "$ ! # ! & ! $ "$ ,

& # ) $ ! ! ! ! # ) # ! ! ! # " ! # ! ! - $ ! ! " ) # ! , % ! ' . " ! * ' # # ' ! ! # - ! $ ! # , - ! ! # ! -

Juni 2016

Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2020; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŁ Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x192; Â&#x2122;Â&#x2039;Â&#x17D; Â&#x2018;Â?Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x192;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x17D;Â&#x192;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Ǥ Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2018;Â? ! ) ! ! #

10 ! + ! # # ! 3/ ! ! ' ! # 055/) ! "$ # 14 ! ! # 2/ ! ,

! ! ) "$ $ ! # $ # "$ ! ! # ( - ! , "$ - ! ! $ ! # ' # # ! Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x17D;ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2018;Â&#x201D;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; ÇĄ ) - # , ! # !$ ) ! ) " #

41

Europese regelgeving

4000 3500 3000

GWP

2500 2000 1500 1000 500 0 2010

2012

2014

2016

2018

2020

2022

2024

2026

2028

2030

Gemiddelde GWP-waarde van koudemiddelen wanneer R404A niet meer in nieuwe commerciĂŤle installaties wordt toegepast.

' , , $ , ! ! +

% !# ! ) , " )

" " - +

" " % ,

, ) 0./2* " # ) " * !! % & " " + % ) ! /1 ) % ! " " , " " , " " , # ,) , " , ! +

KERNACTIVITEITEN VANAF NU TOT 2021 Om aan de EU-doelstellingen te voldoen is op basis van berekeningen door de Gapometer een aantal adviezen geformuleerd. Voor nieuwe installaties geldt het advies om R404A niet meer te gebruiken en in plaats daarvan nieuwe koudemiddelen met lage GWP-waarde te gebruiken (zie ďŹ guur). Ook moet meer gebruik worden gemaakt van natuurlijke en brandbare koudemiddelen die zijn geclassiďŹ ceerd volgens de classiďŹ caties A3 en A2L. Het advies voor bestaande installaties is om zo snel mogelijk over te gaan op retroďŹ tten van installaties die werken met R404A. Door het nemen van preventieve maatregelen moet lekkage worden voorkomen. In 2018 moet het gemiddelde lekpercentage in de commerciĂŤle koeltechnische sector minder dan tien procent zijn. Voor teruggewonnen koudemiddelen geldt dat in overeenstemming met verplichte terugwinregels moet worden gewerkt, en dat een goede infrastructuur voor terugwinning en recycling moet worden gerealiseerd.

42

Over EPEE Het Europees Partnerschap voor Energie en Milieu (EPEE) vertegenwoordigt een deel van de Europese koel-, airconditioning- en warmtepompindustrie. 40 bedrijven, nationale en internationale verenigingen zijn lid van de organisatie. Samen realiseren ze een omzet van ruim 30 miljard euro en hebben ze meer dan 200.000 mensen (in Europa) in dienst.

Meer informatie T: 0032-27327040 E: secretariat@epeeglobal.org I: www.epeeglobal.org Congres Eureka 2016: www.eureka-hvacr.eu Over de auteur Ing. Dick Havenaar is redactioneel coĂśrdinator van de KNVvK-beleidsgroep Marcom en technisch adviseur van de redactie van RCC K&L.

Airconditioning • • • •

Koelen / Verwarmen Capaciteit 16.5 kW Tot max. acht binnendelen Max. drie verdeelboxen

Making BETTER Air Conditioners Gree Airconditioning

Tel: 077-3540341 • www.gree.nl

internationaal nieuws

Negenduizend koel- en vriesvrachtwagens in India $ 9 $ * "* $ $ + 0 $ !% "9 $ ,( )9 ,( *- $) %& $ ,%"! $ , $ >6@ # " ( %% $8 ") * " $ 0 " , ( %+ $ ") (%%*9 ( ** $$ 16 0%+ $ ;) !% ","%%* >6B # " % $ ,% (*+ $ * "" $8 * " $ * B@8=== !% "- $)6 D=8=== )*+!) !% "9 $ ,( ) + 0 $ $ @ # " % $ *%$ $ !%+ 9%&)" & * * .9 *( $% ,%%( * + %$)+#&* $ , +6 0% " !* + * %$ (0% ! , $ * $ ) * %$ " $*( %( %" 9 $ , "%&# $*8 Bron: Birmingham Energy Institute

Daikin gaat voor R32 ! $ - " $ *% !%#)* * # " %$*," # ( !%+ # " @? $ *% & )) $ $ 9 ( %$ 9 * %$ $ )/)* # $8 %" $) (* $ (+*06 # $ $ ( *%( , $ ! $ $ * ( $ %$ $!( !6 9 )* $ ( * $ ) 0 $ $ % )* ! ") %# @? * (+ ! $8 , (- * * * !%+ # " -%( * %$*- !! " %# $ (%* ( )/)* # $ * (+ ! $8 $ + * ) ( $ , $ !%+ # " $ # * $ % 9- ( !%#* ,%" $) (+*0 A=A # * $ , $ $ A8=== )$ " $ +(*8 $ ( !%+ # " $ ") A>= $ >@A 0+"" $ - (9 ) $" ! ,%" $8 ! $ &(% + *)& " )* 9 ( ( $ , (- * * $,% ( $ ?=?= (9 , $ ,%" $ 0 " %$ (, $ $8 ( $ , (- * * @? )* $ ( , (, $ ( -%( *8 * %$ $!) , () "" $ , $ )* $ ( $ $ ( ") *+)) $ " $9 $ - ( %%( * $* " )/)* # $ - ( $ * !%+9 # " ! $ -%( $ (+ !* -%( * & (!*8 @? ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย %$*," # (8 ( $ , (- * * "" 9)/)* # $ , $ ! $ %& @? $ ( $8 (%# * * ( " , " , $ )&" *9)/)* # $ # * * !%+ 9 # " 2$*(% + ( 8 %! ) )* (* # * $*(%9 ย ย ย ย ย ย ย ย ย อตอด ย ย ย ย ย ย วฆย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย 9 )) ** $ #+"* 9)&" * %$ $)%() $ %# $ * # * 0 &(% + * $ -%( $ (+ !*8 Bron: Cooling Post

Schau๏ฌ er Academy wint prijs voor ef๏ฌ ciรซntie en duurzaamheid ย ย ย ย ย ย ย ย ศ ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย %** $ +( 9 ( $0 $ $ * 9 - ( ?=>C $ * %( : +- %+-; $ - * )" &*8 # -%$ &( ) , $- $ ( 9 9 ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย 9 - (# $ $ !% " $ -%( $ - (#* &%#& $ $ 0 *6 , $ ") %$ ( (%$ ) )%&)" 6 0%$$ %"" *%( $6 $ $

8 * %$ ( (%$ ) )%&)" -%( * %, () %* $ !%+ * " ! %& )" $ %# * * , $ ") * - ( $% )8 (# !+$$ $ ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค %%( 2$)* "" ( - (#* &%#& $ 0 $ ) (%""9 %#&( ))%( $ (+ !* , $ * */& *0 ( ( * E G E=?FBH ,%%( , (- (# $ $ !% " $8 $ "" ( , $ * & ! " )* $ , $ * !% " $ %&8 (,%%( ) *0 ( ?C9?== %#& * ) (% %#9 &( ))%( (+ !*6 # * $ 2$* ( ( ( '+ $9 * ( " (8 * )* "* * !% ")/)* # $ )* * %# %& >C *%* >== & ( $* , (#% $ * ( $6 - * ,%%( ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย # * - (#* * (+ - $$ $ 6 %# * ( $ $ , (- (# $ , $ * %+-8 Bron: Cooling Post

Nieuw groot koelnetwerk in Dubai + 9 * ( ( ! 4 +"" * $ %& ( * $$ $ )" &* ,%%( * %$*- (& $6 %+- $ $ (+$9 $ $ , $ $ ?F # " % $ +(% !%)* $ &(% * - ( $ $ !% "$ *- (! $ $ )*( * , $ + -%( * + *9 ( 8 * * %# $ !% " - * ($ *- (! $ + &%(*) */6 # * $ # . # " !% " & * * , $ ?D=8DFE ! 8 + * ( $ ) # " +,( $ " ! ( $ *( * %$ " !% ")/)* # $7 $ ( )& ( $ 9 ( * >D@ <++(6 , (" $ $ ?9 # )) >?=8=== *%$8 Bron: Cooling Post

44

Duitse detailhandel gaat voor natuurlijke koudemiddelen ' &% ! 3 & ! $ ! ! ' &% ! !( %& 1 $ ! & $ 7:4 " ! '$" ! &$ ! & $ 1 % $ ! ( ! & &/ ) $"! $ "( $%& # "# ! &''$ "' !0 $"( $ "! $& !1 ! ! ( ! ' &% & ! $ !( $ ! 1 ! ! ( $ $ ! / '% "" ! "%& ! 0 ( $ $ ! "! $%& '!& % %% ! ! "# 1 $ % &&"#0 ' &% & ! $ ! ! &" , " & $' ( ! $! ') $ ! $1 $"!! ! & ("$ $ !/ $' ( ! ! &''$ Â?Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; &$ ! & ! ! &"& ! $ % && ! 554 1 " ! " $ 61 %# $ ! " & ! "# $ ! !0 "! $& ! $% , ! "! $ ! $ %'# $ $ & 1 Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2022; Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x17D;ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Â&#x192;ÇĄ Â&#x17D;Â&#x2020;Â&#x2039; Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;ÇĄ Â&#x17D;Â&#x2020;Â&#x2039; òÂ&#x2020;ÇĄ Â&#x192;Â&#x2014;Ď?Â&#x17D;Â&#x192;Â?Â&#x2020;ÇĄ Â&#x17D;Â&#x2018;1 '%/ &$" $"'#/ ) ! '&0 Bron: Cooling Post

Chemours bouwt grootste HFO-fabriek ter wereld 1 "'$% ) 2% ) $ % $""&%& 1 "' 1 $ "') ! "# , ! "$#'% $ %& 1% & ! ! % / * %0 ! ') $ " & #$" ' 1 & # & & ( !

15678+ ! ! $ 1 "' ! % ( ! "'$% ( $ $ ("' 1 !0 $ ( $) & ! , #$" ' & ! & $1 ) $& ( ! 645; !! !0 & ' & $ ! %# & "'$% ! "# ( $) & *#"! !& - $" ! ($ ! $ , ! ( $ ! $ & #& "!1 $ #$" ' & ! & ! 0 & $ % & & ! & ! ( ! 645: $ 84 " ! '&"2% & ' # 5678+ "# ) $ !0 & $" & ( $ $ &"& 584 " ! & ! ! 64640 "( ! ! %& & & & & ! ! 6459 ' , ! %'# $ $ 1 & ! ! " $ - " %+%& ! ) $ ) #& 1 "! 84 $' !0 ! 6464 , & !& ""$1 $" ! &"& ! & ! $ ! 540444 %+%& !0 Bron: Cooling Post

VERHUUR VAN KOELING EN STROOM

Bel voor al uw koel vragen: 035 - 62 80 377 Fax 035 - 62 80 379 0 info@easycool.nl 0 www.easycool.nl

mei 2016

Luchtgekoelde chillers 0 Verrijdbare airconditioners Luchtbehandeling 0 Luchtgekoelde dakunits Computerunits 0 Koelcontainers 0 Koeltorens Dieselgeneratoren SuperSilent 0 Brandstoftanks Aansluitkabel 0 Verdeelkasten 0 Transformatoren Appendages 0 Specials

45

Met de zomer in aantocht stromen de aanvragen voor mobiele koeling weer binnen bij CoolEnergy. “En dat is niet zo gek”, vertelt Eddy van der Kamp, directeur van ICS CoolEnergy B.V. gevestigd in het Brabantse Sint-Michielsgestel.

“Binnen datacenters en serverruimtes draait apparatuur 24/7 en dat geeft enorm veel warmte af. Tel daar de hitte van de zomer bij op en de kans op uitval door oververhitting is aanzienlijk.

En uitval is een risico wat niet acceptabel is. Immers, bedrijven zijn afhankelijk van de bereikbaarheid van hun gegevens en ook datacenterklanten betalen aanzienlijk voor een betrouwbare back-up en bereikbaarheid van hun data. Zij moeten zich geen zorgen hoeven maken over mogelijke uitval van apparatuur omdat er sprake is van oververhitting.

Betrouwbare koeling is cruciaal Een accurate en nauwkeurige koeling is dus van cruciaal belang om de betrouwbaarheid van systemen te garanderen.

Onze grote range aan machines maakt dat we voor iedere situatie een passende oplossing kunnen bieden.

bestaat daarmee altijd uit machines van slechts een paar jaar oud en worden standaard voor uitlevering aan uitgebreide testen onderworpen om een goede werking te garanderen. Door de grote aanwezige voorraad is levering binnen 24 uur geen probleem. Mocht er een aanvraag komen voor een specifieke machine die niet in Nederland beschikbaar staat, dan kan uit voorraad van andere Europese vestigingen uit de ICS CoolEnergy Group alsnog geleverd worden.

Een veel gebruikte unit is onze 7,3kW Cool Clima. Door zijn kleine afmeting, robuuste wielen en standaard 230V aansluiting is een installatie en inbedrijfstelling in slechts enkele minuten gegarandeerd. Daarmee is deze unit bij uitstek geschikt om datacenters en serverruimtes, maar ook grote kantoorruimtes en werkruimten te koelen.”

Effectief en eenvoudig inzetbaar ICS CoolEnergy onderscheidt zich niet alleen door specialist te zijn op het gebied van industriële koeltechniek.

Door hun technisch onderlegde medewerkers kunnen zij voor iedere situatie een op maat gemaakt advies geven.

De machines van CoolEnergy zijn altijd up to date en voorzien van de modernste techniek om aan alle wet- en regelgeving te voldoen. Hun verhuurvloot

Diversiteit aan mogelijkheden “We merken dat snelheid en service steeds belangrijker worden. Het ontzorgen van de klant van A tot Z is dan ook ons motto. Wij zijn 365 dagen per jaar, 24/7 bereikbaar, hebben gecertificeerd personeel en korte communicatielijnen. Om de klant een diversiteit aan mogelijkheden te bieden, zijn naast verhuur ook koop en full operational lease mogelijk bij ons.

Kortom, wij hebben voor ieder probleem een oplossing” aldus Van der Kamp.

Voor meer informatie over de brede range van energiezuinige units van ICS CoolEnergy of voor eventuele vragen en/of opmerkingen kunt u ons bereiken op + 31 (0)88 258 258 0 of via info@icscoolenergy.nl

Bel voor meer informatie +31 (0)88 - 258 258 0 of stuur een e-mail naar info@icscoolenergy.nl

T HE T E M P E R AT U R E CO N T R O L S P EC IAL I S T S. V E R H U U R . V E R KO O P. S E R V I C E .

WWW.I CSCOOLENERGY.NL

Intercool introduceert nieuw Toshiba SMMS-e VRF warmtepomp/airconditioningsysteem Toshiba‘s nieuwe SMMS-e VRF warmtepomp/airconditioningsysteem is volgens leverancier Intercool het resultaat van de evolutie van de drie kerntechnologieën van het Japanse bedrijf. Dat zijn de compressor, de warmtewisselaar en de geavanceerde besturing. In de SMMS-e resulteert dat volgens Intercool in een goede ESEER (European Seasonal Energy Efficiency Rating), met rendementen van meer dan zeven voor alle buitendelen. Met de SMMS-e, op de markt gebracht als opvolger van de SMMS-i, wordt de capaciteit van één enkele buitenunit tot 61,5 kW koelvermogen vergroot door een nieuw ontwikkelde Twin Rotary DC-compressor met unieke ‘dual vane’ technologie. De gebruikte speciale, (diamantachtige) coating zorgt tevens voor een reductie van wrijvingsverlies bij het vergrote toerentalbereik van maar liefst 15 – 115 RPS. De acht individuele buitenunits met elk twee compressoren van 22,4 tot 61,5 kW koelvermogen zijn in 27 capaciteitstrappen te koppelen tot maximaal 168 kW koelvermogen. Het bedrijf verbeterde de energieoverdracht in haar speciale vierzijdige condensor door de toename van het aantal rijen en toepassing van een kleinere diameter koperen pijp. De nieuwe 2-circuits condensor maakt het, met de verder geoptimaliseerde koudemiddelbesturing, bovendien mogelijk om het warmtewisselend oppervlak aan te passen op de behoefte uit het systeem.

Om de efficiëntie verder te optimaliseren en de hoeveelheid koudemiddelvulling te verlagen is er in de SMMS-e een ‘tube in tube’-warmtewisselaar voor de onderkoeling toegevoegd.

In koelbedrijf wordt hiermee, door een lage vloeistoftemperatuur, het benodigde koudemiddeldebiet verlaagd bij gelijkblijvende capaciteit. Door de gereduceerde drukverliezen worden kleinere diameters koelleiding mogelijk, waardoor de installatiekosten verlaagd worden. In verwarmingsbedrijf wordt het, onder de juiste omstandigheden, mogelijk om de zuigdruk te verhogen door injectie van ‘lage temperatuur’ koudemiddel in de zuigleiding van de compressor. De verhoogde zuigdruk reduceert de compressortemperatuur en verhoogt daarmee de efficiëntie en de betrouwbaarheid.

Exclusief importeur Clivet Airview Luchtbehandeling BV is exclusief importeur van Clivet voor Nederland. De volledige range van Clivet koudwatermachines, luchtbehandelingsunits en commerciële airconditioners en de residentiële warmtepompen van Clivet Home worden door Airview vertegenwoordigd.

Het volledige leveringsprogramma Clivet producten bestaat uit:

KOUDWATERMACHINES

Luchtgekoeld & Watergekoeld

ROOFTOPUNITS

WARMTEPOMPEN

Lucht/Water & Water/Water

LUCHTBEHANDELINGSUNITS

Inverter rooftops & complete dakcentrales

Warmteterugwinning & luchtbehandeling

WATERGEKOELDE AIRCONDITIONING

INDUSTRIËLE AIRCONDITIONING

Packaged consoles en kanaalunits

PRECISIE AIRCONDITIONING

Luchtgekoeld, watergekoeld & koudwater

Verticale units & kanaalunits

CLIVET HOME

Residentiële warmtepompen

Naast de levering van de apparatuur vormen advies, ondersteuning en service & aftersales belangrijke ondersteunende onderdelen in de totaaloplossingen van Airview.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van ons concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

Anders denken in klimaatoplossingen

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

Juni 2016

47

UN IEC HEMIE

De kracht van koud en warm!

Uniechemie B.V. | Aruba 21 | 7332 BJ Apeldoorn Telefoon 055 533 45 29 | Fax 055 533 37 29 www.uniechemie.nl

UN 004

Koelen is een apart fenomeen. Weinig mensen hebben er kennis van. Koelen is voor velen een middel, het geeft hun onderneming een bestaan.

Het lekkerste stukje vlees, de mooiste bloemen of een heerlijk klimaat worden gerealiseerd door middel van koelen. Maar koelen kan ook verwarmen zijn. Ook hier zijn er vele toepassingen mogelijk. Er zijn steeds meer situaties waarin verwarmen elektrisch moet, bijvoorbeeld als er zonneenergie gewonnen wordt, dan brengen koelen en verwarmen uitkomst.

De koeltechnische branche ziet deze uitdaging en weet dat Uniechemie hierin haar toeleverancier is. Uniechemie biedt het productenpakket dat compleet beantwoordt aan de behoefte van installatiebedrijven die F-gassen gecertificeerd zijn. Ook voor wat betreft de koudemiddelen HFK’s, HFO’s en de natuurlijke koudemiddelen. Naast componenten beschikt Uniechemie over een eigen koudemiddelafvulstation en unitbouw voor koelinstallaties en warmtepompen.

Lijncomponenten van Uniechemie bieden ve el toegevoegde waarde voor de koel installat eur.

Te denken valt aan ee rste klas leveranciers Zoals REFRIGERA,SP ORLAN,HENRY, DANF OSS Voor olieafscheiders, afsluiters, kijkglazen en veel meer. Zo ook SA NHUA, ’s werelds gro otste producent voor warm tepomp en koeltechn iek.

4-weg omkeerventie len, magneetafsluiters, kijkglazen, terugslagk leppen, thermostatisc he en elektronische expa nsieventielen.

Geschikt voor HFK en HFO koudemiddelen.

WOLF ENERGIESYSTEMEN CRL HR-WTW-SERIE UITGEBREID De CRL HR-WTW-serie van Wolf Energiesystemen is nu verkrijgbaar in meer varianten, zowel voor de buiten-, als binnenopstelling. De binnenopstelling is verkrijgbaar met verschillende posities voor de luchtkanalen in de varianten CRL-iH, CRL-iD en CRL-iDH. De positie van de toe- en afvoer, de bedieningszijde en de locatie van de kleppenregisters kan naar wens worden geselecteerd. Het warmtewiel van de CRL heeft een rendement tot 90 pro-

cent en is verkrijgbaar als condensatie-, enthalpie-, of sorptierotor. Uniek aan de CRL is de warmtewielafdichting met labyrint waardoor luchtlekkage over het warmtewiel wordt gereduceerd tot minder dan twee procent. De CRL kan voldoen aan de ErP 2016 en ErP 2018 eisen. De serie is Eurovent gecertiďŹ ceerd en komt dankzij het A-energielabel in aanmerking voor de EIA-subsidieregeling. De CRL is voorzien van een stekkerklare regeling en kan uitge-

breid worden met een communicatiemodule (BACnet, ModBus, Lonworks, KNX of Ethernet).

CARRIER BRENGT NIEUWE PRIJSLIJST UIT De nieuwe prijslijst van Carrier Airconditioning is beschikbaar. Hierin staan alle actuele prijzen van koelmachines/warmtepompen, ventilatorconvectoren, regelingen en stoomluchtbevochtigers. De prijslijst sluit aan bij de catalogus 2016.

Nieuw in deze prijslijst zijn de Aqua-

snap 30RBV-30RQV 017-021 vloeistof koelmachine/warmtepomp, de Aquasnap 61AF 014-035 warmtepomp, de IdroFan 42N console ventilatorconvector en de 42NL-42NH satelliet ventilatorconvector. De prijzen gaan in per 1 juni 2016. De geprijsde apparatuur wordt in Ne-

derland bij 2BA en Artikelbeheer aangemeld. Via deze organisaties kunt u de prijzen eenvoudig opnemen in uw eigen apparatuur-databestanden. Promotionele en technische documentatie staat ook op www.carrier.nl/producten.

1

( * #" $ 0 * )710/ #! * 934 6106 /063 * , $ ! ' * %%%' $ ! ' " " ! $ + & " " * 920 6/ 224 82 71 * 920 5 41 78 42 15 * !, $ ! '

Juni 2016

49

RCC K&L IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET OfďŹ cieel Orgaan van: KNVVK, KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE Internet: www.knvvk.nl E-mail: info@knvvk.nl Naast de KNVvK leveren deze verenigingen op het gebied van koude, koeling, luchtbehandeling en ventilatie vanuit hun expertiseveld bijdragen aan RCC K&L:

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Internet: www.nvkl.nl E-mail: info@nvkl.nl STEK, STICHTING EMISSIEPREVENTIE KOUDETECHNIEK Internet: www.stek.nl E-mail: info@stek.nl NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN Internet: www.nekovri.nl E-mail: info@nekovri.nl VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUUR Internet: www.verac.nl E-mail: info@verac.nl LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN Internet: www.luka.nl E-mail: info@luka.nl VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl E-mail: vla@fme.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI) Internet: www.koelindustrie.nl E-mail: nki@fme.nl RCC K&L komt tot stand in samenwerking met de KNVvK-beleidsgroep Marcom.

Het bestuur hiervan bestaat uit: ing. M. Bouwman en H. Blok (secretaris).

Hoofdredacteur Uko Reinders, ukoreinders@vakmedianet.nl, tel. 06-46652579 Eindredacteur Christine Linneweever Technisch adviseur Ing. Dick Havenaar Uitgever Frederique Zeemans Accountmanager Gejo Flierman, gejoďŹ&#x201A;ierman@vakmedianet.nl, tel. 06-53227316 Vormgeving & opmaak colorscan, www.colorscan.nl Druk Ten Brink, Meppel Adres Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Website RCC K&L www.koudeenluchtbehandeling.nl Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888

in nummer 7+8 van RCC K&L onder andere: t 5)&." ,0&-*/( */ 70&%4&-,&5&/ van diverse kanten belicht t 5&36(#-*, 01 $0/(3&4 Vers Koelen in Beweging t &/&3(*&(&#36*, %003 ,&5&/ van een broodje hamburger t /"5663-*+,& ,06%&.*%%&-&/ bij opslag levensmiddelen

Abonnementen RCC K&L verschijnt maandelijks. Jaarabonnement â&#x201A;Ź 135,00. Verzendkosten buitenland per jaar â&#x201A;Ź 29,50 (EU) en â&#x201A;Ź 41,50 (niet-EU-landen). Prijzen zijn exclusief btw.

Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Oplage Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring van Grant Thornton www.vakmedianet.nl Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieÍn, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Š Vakmedianet 2016 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze staan op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd.

Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0925-630X

50

LiriÅ&#x192; xw VQ Uereep _rmxw @ diiv lski irivkmitviwxexmiw @ Owxlixmwgl qssmwxi stpswwmrk @ Ppymwxivwxmppi {ivomrk

@ Nyyv~eeq ir fixvsy{feev w}wxiiq @ Srhmzmhyipi vikipmrk tiv vymqxi/

@ Pmwgeep eerxviooipmno