Magazine RCC K&L nummer 9 2016

109e JAARGANG NR 9 SEPTEMBER 2016

OPMARS VAN

SKIDS EN UNITBOUW OOK IN DIT NUMMER: t HFK-VRIJE KOELING BIJ FRUITBEWARING t ZONNE-ENERGIE VOOR KOELHUIZEN t PREVIEW DRIE VAKBEURZEN

Airconditioning • • • •

Koelen / Verwarmen Capaciteit 16.5 kW Tot max. acht binnendelen Max. drie verdeelboxen

Making BETTER Air Conditioners Gree Airconditioning

Tel: 077-3540341 • www.gree.nl

inhoud

GROEIENDE MARKT VAN SKID- EN UNITBOUW

)

) $

) ) ) * (

12 VERDER IN DIT NUMMER:

CO2-TRANSKRITISCHE BOOSTERSYSTEMEN

$ +)

)

'

$ % (

16 KOELTECHNISCHE INNOVATIES IN DE FRUITSECTOR

) !

( $

) $

) '

22 ZONNE-ENERGIE VOOR KOEL- EN/OF VRIESHUIZEN $

$ ) '

$ )

# '

) * $ (

31 ACTUELE THEMA'S OP DE CHILLVENTA 2016

(

" )

$

)

(

41 September 2016

1

COVER: UNIECHEMIE

5

REDACTIONEEL

6

NIEUWS

10

VERENIGINGSNIEUWS

20

ECODESIGN EN EUROVENT

26

KOELING VOOR MCC-RUIMTE

28

'SLIM COMFORT' MET VRF

37

VAKBEURS HARDENBERG

38

VAKBEURS ENERGIE

46

INTERNATIONAAL NIEUWS

48

PRODUCTNIEUWS

50

VERWACHT & COLOFON

ADVERTEERDERSINDEX ADVANSOR

51

AIRVIEW LUCHTBEHANDELING

8

AMBRAVA B.V. / SAMSUNG

BIJSLUITER

AUERHAAN

BIJSLUITER

BITZER KÃœHLMASCHINENBAU

52

CATEC

36

CIAT NEDERLAND

25

CLIMALIFE DEHON

39

COOLENERGY

36

COOLJOB.NL

49

ECR-NEDERLAND

6

ENERGIE CONSULT HOLLAND

44

EUROVENT CERTIFICATION

35

FAIRFIELD TECHNOLOGIES

19

GASCO NEDERLAND

45

GEA REFRIGERATION NETHERLANDS

40

INTERCOOL TECHNICS

15

KUSTERS

2

LINUM EUROPE

8

MULTI IMPORT

49

NÃœRNBERG MESSE PANASONIC BENELUX

9 45

SYSTEMAIR

4

WIJBENGA

48

WOLF ENERGIESYSTEMEN

30

3

o

es

ha

op

nz

l5

Ub e

m lko

harte w van e nt

tand 541

-

ĹŽ ĹŽ ĹŽ

ĹŽ

redactioneel

Vakantiegevoel

D

De vakbeurzen dit najaar zijn een mooi vooruitzicht.

Ze zorgen voor inspiratie, nieuwe contacten en handel.

Uko Reinders Hoofdredacteur

e vakantietijd zit er weer op. Ik hoop dat u heeft kunnen bijtanken en met een fris hoofd en vol energie weer aan het werk bent gegaan. Dat geldt ook voor mij. Mijn vakantie bracht ik door in Bali en Lombok. Prachtige eilanden waar onder meer het zonnige weer, de mooie natuur, de uitgestrekte stranden, het lekkere eten en veel gezelligheid voor een heerlijk vakantiegevoel zorgden.

Dat ik op de Indonesische eilanden lekker kon uitrusten, was mede te danken aan de airconditioning. Dat merkte ik vooral toen we een nacht doorbrachten in een huisje waar alleen een ventilator voor verkoeling zorgde. Echt lekker heb ik die nacht niet geslapen. Het zegt ook wat over gewenning, want in het verleden verbleef ik vaak op locaties in de tropen waar geen airconditioning was. Destijds zorgde dat er niet voor dat ik nachtenlang wakker lag.

Die gewenning is universeel en geldt bijvoorbeeld ook voor een land als India. Ik noem dit land omdat er onlangs een rapport over het energiegebruik van airco’s is uitgebracht. Dat heeft grote impact op een stad als New Delhi, waar airconditioners in de heetste maanden van het jaar goed zijn voor 28 procent van het maandelijkse energiegebruik. Piekgebruik van elektriciteit vindt plaats op de heetste uren van de dag. De op volle toeren draaiende airconditioningsystemen zijn dan goed voor bijna 60 procent van het energiegebruik.

Dit staat in een bericht over onderzoek van het Centre for Science and Environment (CSE) naar het energiegebruik van airco’s in New Delhi, waarvan u een samenvatting kunt vinden in de rubriek ‘Berichten uit het buitenland’ op pagina 46.

Uit het onderzoek blijkt dat bij hoge temperaturen airco’s met de beste classificatie voor energie-efficiency (5 sterren) net zo presteren als apparaten met een lagere classificatie. Het gaat hierbij om temperaturen van boven de 40 °C, en die komen in Nederland (nog) niet voor. Volgens het CSE zijn de classificaties voor energie-efficiency gebaseerd op een buitentemperatuur van 35 °C en een binnentemperatuur van 27 °C. Aangezien de buitentemperaturen in India vaak hoger zijn, adviseert het CSE terecht dat de testtemperaturen moeten worden aangepast.

In dit eerste nummer na de zomervakantie is er veel aandacht voor vakbeurzen.

Voor de sector koude en luchtbehandeling zijn er dit najaar maar liefst drie. De Installatie Vakbeurs in Hardenberg trapt van 13 tot en met 15 oktober af, gevolgd door de Vakbeurs Energie in Den Bosch (4 - 6 oktober). De Chillventa in de Duitse stad Neurenberg (11 – 13 oktober) sluit het beursseizoen af.

De beurzen dit najaar zijn een mooi vooruitzicht. Ze zorgen voor inspiratie, nieuwe contacten en handel. Het is ook gewoon leuk om vakgenoten te ontmoeten en over het vak te praten. Met de vele borrels zijn er genoeg mogelijkheden om dat te doen. In Hardenberg wordt voor het netwerken Installatie Vakbeurs LIVE! georganiseerd. Hier worden de deelnemers getrakteerd op live muziek en entertainment. Ook van werk krijg je soms een vakantiegevoel.

5

nieuws

Technisch Nederland ziet negatief imago sector als grootste ergernis Bijna een derde van de technische organisaties ervaart het slechte imago van hun sector als grootste bron van ergernis.

Dit blijkt uit de eerste editie van de ROVC TechBarometer, een onderzoek uitgevoerd onder 1.231 respondenten uit de technische branche. ROVC geeft met dit rapport inzicht in markt-, HR- en opleidingstrends binnen de techniek. De sector kampt al jaren met een slecht imago dat het vinden van geschikt personeel belemmert. De tweede grote ergernis, genoemd door 30 procent van de respondenten, is de benadering door commerciĂŤle acquisitiebureaus. Op nummer drie staat met 13 procent de ergernis dat vakmensen zonder de benodigde kwaliďŹ caties op vacatures reageren.

John Huizing, algemeen directeur van ROVC: “Het is niet ver-

rassend dat het slechte imago als grootste ergernis wordt aangewezen. Mensen hebben vaak nog een verkeerd beeld van het werk in de technische branche. Zo wordt gedacht dat het werk alleen voor mannen is en dat de techneut onder zware of vieze werkomstandigheden moet presteren. Velen laten zich hierdoor leiden in hun beroepskeuze, en dat is volledig onterecht. Werk in de techniek is juist leuk. Niet alleen omdat het afwisselend werk is waarbij om veel creativiteit wordt gevraagd, maar ook omdat de sector continu in ontwikkeling is en technici kunnen blijven leren. De branche is bovendien ÊÊn van de belangrijkste motoren achter de Nederlandse economie. Werken in de techniek biedt een goed toekomstperspectief voor een mooie carrière.�

^</ ƾŜĹ?Ć&#x161; ÍžĹ?ĹśÄ&#x161;Ĺ?Ć&#x152;Ä&#x17E;Ä?Ć&#x161;Ä&#x17E; ĹŹĹ˝Ä&#x17E;ůͲ Ç&#x20AC;Ć&#x152;Ĺ?Ä&#x17E;Ć?ƾŜĹ?Ć&#x161;Íż ZώϾϏ Ä?Ĺ&#x161;Ĺ?ĹŻĹŻÄ&#x17E;Ć&#x152; ͞ώ Ć&#x161;Ä&#x17E;ĹľĆ&#x2030;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x201A;Ć&#x161;ƾƾĆ&#x152; Ć&#x161;Ć&#x152;Ä&#x201A;ĹŠÄ&#x17E;Ä?Ć&#x161;Ä&#x17E;ŜͿ Ď­ĎŻĎą ĹŹt Ä?Ĺ?ĹŠ ͲϭϹΣ ͞ŏŽÄ&#x17E;ĹŻÍż ϲϹ ĹŹt Ä?Ĺ?ĹŠ ͲϯϭΣ ÍžÇ&#x20AC;Ć&#x152;Ĺ?Ä&#x17E;Ć?Íż ĎŽ ĹľĹ?Ä?Ć&#x152;Ĺ˝Ä?Ĺ&#x161;Ä&#x201A;ŜŜÄ&#x17E;ĹŻ Ä?ŽŜÄ&#x161;Ä&#x17E;ĹśĆ?Ĺ˝Ć&#x152;Ć? ͞ϲ Ç&#x20AC;Ä&#x17E;ĹśĆ&#x161;Í&#x2DC;Íż sŽůůÄ&#x17E;Ä&#x161;Ĺ?Ĺ? W Ĺ?Ä&#x17E;Ä?Ä&#x17E;Ć&#x152;Ć&#x; ÄŽ Ä?Ä&#x17E;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x161;

hÇ Ĺ?ŜŜŽÇ&#x20AC;Ä&#x201A;Ć&#x; Ä&#x17E;Ç&#x20AC;Ä&#x17E; ŏŽƾÄ&#x161;Ä&#x17E;Ć?Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ä?Ĺ?Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć?Ć&#x161; Ç&#x20AC;ŽŽĆ&#x152; Ä&#x201A;ĹŻ ĆľÇ Ĺ˝Ć&#x2030; ĹľÄ&#x201A;Ä&#x201A;Ć&#x161; Ĺ?Ä&#x17E;Ć&#x2030;Ć&#x152;Ĺ˝Ä&#x161;ĆľÄ?Ä&#x17E;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x161;Ä&#x17E; ƾŜĹ?Ć&#x161;Ć? hĹśĹ?Ć&#x161;Ä?Ĺ˝ĆľÇ Ĺ?Ć? ŽŜÇ&#x152;Ä&#x17E; Í&#x161;Ć?Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ä?Ĺ?Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć?Ć&#x; Ć?Ä?Ĺ&#x161;Ä&#x17E;Í&#x203A; Ä&#x161;Ĺ?Ç&#x20AC;Ĺ?Ć?Ĺ?Ä&#x17E; Ç Ä&#x201A;Ä&#x201A;Ć&#x152;Í&#x2022; Ć?Ä&#x201A;ĹľÄ&#x17E;Ĺś ĹľÄ&#x17E;Ć&#x161; Ä&#x161;Ä&#x17E; Ĺ?ĹśĆ?Ć&#x161;Ä&#x201A;ĹŻĹŻÄ&#x201A;Ć&#x161;Ä&#x17E;ĆľĆ&#x152;Í&#x2022; Ä&#x17E;ĹŻĹŹ ĹŹĹ˝Ä&#x17E;ĹŻĆ&#x161;Ä&#x17E;Ä?Ĺ&#x161;ĹśĹ?Ć?Ä?Ĺ&#x161; Ć&#x2030;Ć&#x152;ŽŊÄ&#x17E;Ä?Ć&#x161; Ć?ĹśÄ&#x17E;ĹŻ Ä&#x17E;Ĺś Ç&#x20AC;Ä&#x201A;ŏŏƾŜÄ&#x161;Ĺ?Ĺ? Ĺ?Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x17E;Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć?Ä&#x17E;Ä&#x17E;Ć&#x152;Ä&#x161; Ç Ĺ˝Ć&#x152;Ä&#x161;Ć&#x161;Í&#x2DC; Ĺ?Ć&#x161; Ä?Ĺ?Ä&#x17E;Ä&#x161;Ć&#x161; Ä&#x161;Ä&#x17E; Ĺ?ĹśĆ?Ć&#x161;Ä&#x201A;ĹŻĹŻÄ&#x201A;Ć&#x161;Ä&#x17E;ĆľĆ&#x152; Ä&#x17E;Ç&#x2020;Ć&#x161;Ć&#x152;Ä&#x201A; Ć&#x; ĹŠÄ&#x161; Ä&#x17E;Ĺś Ä&#x17E;Ç&#x2020;Ć&#x161;Ć&#x152;Ä&#x201A; Ä&#x201A;Ć&#x152;Ä?Ä&#x17E;Ĺ?Ä&#x161;Ć?ĹŹĆ&#x152;Ä&#x201A;Ä?Ĺ&#x161;Ć&#x161;Í&#x2DC; ^ĹśÄ&#x17E;ĹŻÍ&#x2022; Ä&#x161;Ä&#x201A;Ä&#x201A;Ä&#x161;ĹŹĆ&#x152;Ä&#x201A;Ä?Ĺ&#x161;Ć&#x; Ĺ?Í&#x2022; Ć&#x2030;Ć&#x152;ŽĨÄ&#x17E;Ć?Ć?Ĺ?ŽŜÄ&#x17E;Ä&#x17E;ĹŻÍ&#x2022; Ä&#x17E;Ć&#x152;Ç&#x20AC;Ä&#x201A;Ć&#x152;Ä&#x17E;ĹśÍ&#x2022; ĹŹÇ Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć&#x161;Ä&#x201A;Ć&#x; Ä&#x17E;Ĩ Ä&#x17E;Ĺś Ä?ĆľĆ?Ć&#x161;Žž ĹľÄ&#x201A;Ä&#x161;Ä&#x17E;Í&#x2DC; tĹ?ĹŠ Ç&#x152;Ĺ?ĹŠĹś Í&#x161;ĆľÇ Ĺ?ŜŜŽÇ&#x20AC;Ä&#x201A;Ć&#x; Ä&#x17E;Ç&#x20AC;Ä&#x17E; ŏŽƾÄ&#x161;Ä&#x17E;Ć?Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ä?Ĺ?Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć?Ć&#x161;Í&#x160;Í&#x161; EÄ&#x17E;Ä&#x17E;Ĺľ Ć?ĹśÄ&#x17E;ĹŻ Ä?ŽŜĆ&#x161;Ä&#x201A;Ä?Ć&#x161; Ĺ˝Ć&#x2030; ĹľÄ&#x17E;Ć&#x161; ŽŜÇ&#x152;Ä&#x17E; hĹśĹ?Ć&#x161;Ä?Ĺ˝ĆľÇ Ć?Ć&#x2030;Ä&#x17E;Ä?Ĺ?Ä&#x201A;ĹŻĹ?Ć?Ć&#x161;Ä&#x17E;ĹśÍ&#x160;

6

‘OPLEIDEN VAN TECHNICI BLIJFT ACHTER IN PLANNEN GOED WERKGEVERSCHAP’ Slechts acht procent van de Nederlandse technische bedrijven zet het opleiden van technici in om de aantrekkelijkheid als werkgever te vergroten. Ook het motiveren van personeel blijft achter (7 procent) als beweegreden om personeel op te leiden. Dit constateert ROVC in de ROVC TechBarometer. De krapte op de arbeidsmarkt en de vraag naar technici is groter dan ooit. Het werven van technisch personeel staat dan ook in de top vier van de belangrijkste personele uitdagingen. Juist daarom is het belangrijk dat werkgevers zich onderscheiden van concurrentie om personeel aan te trekken, vindt ROVC. Technici geven aan dat opleidingsmogelijkheden een belangrijke motivator zijn bij hun werk. Ondanks het belang van aantrekkelijk werkgeverschap is het verbeteren van de kwaliteit van werk (58 procent) de belangrijkste reden binnen de techniek om personeel op te leiden. John Huizing, algemeen directeur van ROVC: “Organisaties binnen de techniek zijn zich al jaren bewust van het belang van bijscholing en ontwikkeling, maar spelen hier nog te weinig op in. De gedachtegang om personeel op te leiden om het werk te verbeteren is een logische zet. Toch moeten bedrijven voorkomen dat zij in de valkuil te trappen en alleen ten behoeve van de organisatie opleiding- en ontwikkelingsmogelijkheden aanbieden. Het is essentieel om breder te kijken en de belangen van medewerkers niet uit het oog te verliezen.

Waar medewerkers het verschil voor de organisatie maken, maakt goed werkgeverschap het verschil voor de medewerkers.”

ORGANISATOR BEURZEN IN BELGISCHE HANDEN Artexis Easyfairs, de Brusselse organisator van beurzen en beheerder van expohallen en congresgebouwen, heeft zijn eventlocaties- en evenementenportfolio aanzienlijk uitgebreid met de overname van Evenementenhal, dat maar liefst 78 events organiseert en 3 eventlocaties uitbaat in Nederland. Hiermee komt het portfolio van Artexis Easyfairs op 11 eventlocaties (240.000 m²) en meer dan 200 evenementen.

In 2015 trok Evenementenhal 10.000 exposanten en 600.000 bezoekers, met evenementen in Hardenberg (eigendom), Gorinchem (eigendom) en Venray (gehuurd) in Nederland en Bad Salzuflen (gehuurd) in Duitsland. Het bedrijf organiseert 78 evenementen, hoofdzakelijk B2B-vakbeurzen in sectoren zoals land- & tuinbouw, transport & logistiek, scheepvaart en bouw & constructie. Vóór de overname door Artexis Easyfairs was Evenementenhal in gezamenlijke handen van H2 Equity Partners Fund, ABN Amro Participaties en twee minderheidsaandeelhouders.

September 2016

STANDAARDBESTEK LUCHTTECHNISCHE APPARATUUR Op basis van een samenwerkingsovereenkomst tussen het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en De Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten (VLA) is een standaard-bestektekst ontwikkeld voor luchttechnische apparaten. DWA heeft vanuit de rol als rapporteur in overleg met de verschillende stakeholders een standaard-contractstuk tot stand gebracht. Het bestekdocument, gericht op nieuwbouw en renovatie van kantoorgebouwen, is beschikbaar voor iedereen die betrokken is bij de realisatie van een goed binnenklimaat van gebouwen. De RVB zal als eerste in Nederland het bestekdocument gebruiken om het prestatieniveau van klimaatinstallaties vast te leggen.

Het bestek is een praktisch document met een checklist, waarbij de basiskwaliteit met concrete maatregelen is vastgelegd tussen aannemer en opdrachtgever. Het kwaliteitsniveau wordt aangevuld met energiebesparing en duurzaamheid, waarbij de lat hoger wordt gelegd dan wettelijk vereist. De doelstellingen van de standaard-bestektekst zijn een gezond en optimaal binnenklimaat, energiebesparing en duurzaamheid. De bestekteksten staan op internet: www.vla. nu/bestekdocumenten/#tabid-1

7

precies zoals u het nodig heeft

Wat wij met de modulaire oplossingen van Big Foot Systems voor deze klanten deden, kunnen we beslist ook voor u. Bel Linum voor advies en technische ondersteuning.

LINUM EUROPE BV

Linum ervice HVAC S

16 gids 20

Oosterparkweg 35H 2985 SX Ridderkerk T: 0180-46 35 88 F: 0180-46 35 69 info-nl@linum.eu www.linum.eu

16.057

e Vraag d

PLATFORM ZORGT VOOR BEWUSTWORDING ERP-RICHTLIJNEN Onlangs organiseerde Airconair, exclusief distributeur van Galletti-producten, in Houten het eerste Galetti Kennis Platform. Een van de onderwerpen die werden besproken door de uitgenodigde adviseurs en installateurs betrof Erp 2016 en 2018. Erp betreft EC-richtlijnen waar het ontwerp van energiegerelateerde producten op de Europese markt aan moeten voldoen. De aanwezigen bij het Kennis Platform kwamen tot de conclusie dat er nog te weinig aandacht voor dit fenomeen is in Nederland, wat wordt veroorzaakt door gebrekkige voorlichting. De Kennissessie heeft in ieder geval een bijdrage geleverd aan de bewustwording.

Een ander onderwerp dat tijdens het Kennis Platform aan de orde kwam, is

de vraag of CO2 het koudemiddel van de toekomst is. De voor- en nadelen van dit koudemiddel werden besproken, evenals de eerste seriematig geproduceerde warmtepomp met koudemiddel CO2, geproduceerd door de Galletti Group. Deze warmtepomp kan tapwater tot 80 °C maken. Daarna werd gesproken over de behoefte aan een simpel softwarepakket dat eenvoudig een conventioneel verwarmingssysteem vergelijkt met een warmtepompsysteem, zowel op energetisch als economisch gebied. De online software (SENECA) die door Galletti is ontwikkeld in samenwerking met de Universiteit van Bologna werd door de aanwezigen als een zeer werkzame en efficiënte tool ervaren.

Het Kennis Platform werd afgesloten

met een evaluatie tijdens de gezamenlijke lunch. De algemene mening was dat dergelijk samenkomen van branchegenoten waardevol is, en er werd al gesproken over de onderwerpen voor het volgende Kennis Platform. Airconair zal deze bijeenkomsten in de toekomst dan ook vaker organiseren.

STEK verenigingsnieuws

AFSCHEID OUD-VOORZITTER EN BIJEENKOMST MET BAS EICKHOUT OVER WET- EN REGELGEVING eerste gecombineerde STEK/F-gascertificaten op basis van BRL 100 uitreiken. In juni kwamen de eerste drie bedrijven soepel door de audit: Van Soeren Service keuken- en koeltechniek, De Groot Installatiegroep divisie Noord en HeatPumpService.

OUD-VOORZITTER BOB VAN DEN HOOGEN Na zijn voorzitterschap van de CFK-commissie werd Bob van den Hoogen voorzitter van STEK. De CFKcommissie heeft uitvoering gegeven aan het destijds vooruitstrevende Nederlandse milieubeleid. Dit beleid heeft geleid tot wet- en regelgeving voor lekdichte koel-, vries- en airconditioninginstallaties. Kort gezegd heeft onze oud-voorzitter samen met de sector de basis gelegd voor het Europees milieubeleid rond het toepassen van synthetische koudemiddelen en een boost gegeven voor het gebruik van natuurlijke koudemiddelen.

Oud-voorzitter Bob van den Hoogen neemt op 20 september

Datum:

dinsdag 20 september 2016

Locatie:

TVVL, Korenmolenlaan 4, 3447 GG Woerden (www.tvvl.nl)

Tijd:

inloop vanaf 15.30, programma van 16.00 - 17.15, aansluitend een drankje en een hapje

Aanmelden:

aanmelden graag vóór 9 september 2016 op https://www.stek.nl/aanmelden-bijeenkomst

officieel afscheid.

Op dinsdag 20 september houdt STEK een bijeenkomst waarop Bas Eickhout, Europarlementariër en milieuwoordvoerder, zal spreken. Ook nemen we afscheid van Bob van den Hoogen, oud-voorzitter van STEK. U bent van harte uitgenodigd voor deze bijeenkomst, die wordt gehouden in Woerden.

KEY NOTE SPEAKER BAS EICKHOUT Bas Eickhout zal spreken over de milieuvisie van het Europees parlement. Daarbij geeft hij ook een doorkijkje naar komende milieuwet- en regelgeving voor koudemiddelen. Wet- en regelgeving die voor u, werkzaam in de sector, van belang gaat worden.

COMBI STEK/F-GASCERTIFICATEN BRL 100 Bas Eickhout zal daarnaast, samen met Bob van den Hoogen en huidig STEK-voorzitter Joop Hoogkamer, de

10

Bas Eickhout zal spreken over de milieuvisie van het Europees Parlement.

NVKL verenigingsnieuws

RISICOINVENTARISATIE BESCHIKBAAR VOOR ALLE LEDEN NVKL De Arbowet verplicht een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) voor bedrijven met personeel in dienst. Sinds dit voorjaar is er een nieuwe RI&E voor de installatiebranche. Ook NVKL-leden die geen afdracht doen aan het OTIB-fonds kunnen nu gebruikmaken van deze gratis bedrijfs-RI&E. Met OTIB is afgesproken dat elk NVKL-lid een eigen inlogcode kan opvragen bij de NVKL. Dit geldt bijvoorbeeld voor zelfstandigen zonder personeel, leveranciers, CDE-leden en bedrijven die onder de grootmetaal vallen. De RI&E is te vinden op https://rie.ii-mensenwerk.nl. Bent u aangesloten bij OTIB, dan kunt u uw inloggegevens voor www.otib-online.nl gebruiken.

NIEUW VISIEDOCUMENT LUCHTGEKOELDE CONDENSORS De werkgroep KANS van de NVKL heeft een visiedocument opgesteld over optimalisatie van het functioneren van luchtgekoelde condensors in koelinstallaties. Condensors in koelinstallaties presteren in de praktijk vaak niet volgens de ontwerpcondities. Afwijkingen treden zowel in vollast als in deellast op. Niet goed functionerende condensors kunnen de energie-efficiëntie van de koelinstallatie met 10 tot 20 procent reduceren. Het visiedocument schetst wat de oorzaken hiervan zijn en heeft als doelstelling aanwijzingen te geven om het prestatieverlies te verminderen. De bedoeling van het document is om bewustwording en inzicht te krijgen in de werking van de condensors in de praktijk: niet altijd direct zichtbaar, maar wel bepalend voor het functioneren van de installatie.

INFOBLAD NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN Voor koelinstallaties met natuurlijke koudemiddelen (ammoniak, kooldioxide en koolwaterstoffen) gelden per 1 januari 2016 nieuwe regels. Eigenaren/beheerders van een installatie met natuurlijke koudemiddelen moeten voorzorgsmaatregelen treffen om de veiligheid voor zichzelf, medewerkers en de omgeving te waarborgen.

Klanten kunnen over de nieuwe wetgeving rondom natuurlijke koudemiddelen worden geïnformeerd door middel van het nieuwe NVKLinfoblad. Het infoblad Natuurlijke koudemiddelen is tot stand gekomen in samenwerking met InfoMil. Meer informatie: www.nvkl.nl

CURSUS KOUDETECHNIEK VOOR NIET-TECHNICI De pilotfase van de cursus Koudetechniek voor niettechnici is afgerond, waardoor de cursus nu voor iedereen beschikbaar is. Binnen koeltechnische bedrijven, zowel aan de toeleverende kant als aan de installerende kant, zijn niet alleen techneuten zoals monteurs en ontwerpers werkzaam. In de meeste bedrijven kom je ook administratief medewerkers, telefonistes, boekhouders,

September 2016

accountmanagers, vertegenwoordigers en secretaresses tegen. Over het algemeen zijn het medewerkers zonder technische - laat staan koeltechnische - achtergrond die wel volop meedraaien binnen het vakjargon van de koeltechniek. We merken vaak dat onder deze doelgroep behoefte bestaat om elementaire kennis op te doen van het vak en de bijbehorende terminologie. Het komt immers veel professioneler over bij een klant als de telefoniste niet gaat hakkelen wanneer er over een mogelijk defecte pressostaat of compressor wordt gesproken.

De NVKL heeft de training na de testfase overgedragen aan opleidingscentrum GO° in Ede, waar u uw medewerkers desgewenst kunt inschrijven. Meer informatie vindt u op www.opleidingscentrum-go.nl/Trainingen.aspx.

De eerste twee data waarop de cursus Koudetechniek voor niet-technici plaatsvindt zijn 20 oktober en 8 november 2016.

11

skids en unitbouw Tekst: Eddy Buelens

NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN EN ECONONOMIE STIMULEREN SKIDS EN UNITBOUW

" * * * , " ! ) " " " !! ! ' " * ) " " " " " % " $ . Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x192;Â?Â?Â&#x2018;Â?Â&#x2039;Â&#x192;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013; Â&#x2022;Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Ǥ Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x201E;Â&#x2021;* " $ !# %! " ! )

" $ !! * ! " ' ! * ! % % $ ' % " * * ! # " ) - !! * " # " ! * " -' % ! ' * ! & ! " * ' ! ! * ! !#) " " ! " " ' " ! ) - ! # * "! ! ' # ! " ! * ) ! % ! % % $ * # % ! !# )-

12

" * ' " " * # # ! )

" !% " * * " " ) " !# " * # " ) % " # " ' " * " )

! # ! % ) ! # " * ! * " # ! ) ! ( + " # ' *

De Indigo-lijn van ECR: CO2-pompsystemen voor koeltoepas-

De Cobalto-lijn: CO2-pompsystemen voor vriestoepassingen

singen met een capaciteit van 50-800 kW.

met een capaciteit van 30-500 kW.

! % ! % , 0 %! "$ #" ( ( ! % !"+ " # # # % "" % ! # " "# ! ) # !, & ! % ( "# # $ # # % ! % $ # "# $ ! , #+ "# ! & %! "'"# Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2039;Â? Â? ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2122;Â&#x2021;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021; # ! #$$! # + ! ! Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2018;Â&#x2018;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2021; Â&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? %! +/

! $"# !" " # ! % $ # ! , # # ! % , Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2021; Â?Â&#x17D;Â&#x192;Â?Â&#x2013; Â&#x2122;Â&#x2039;Â&#x17D; Â?Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2021;Â?Ǥ Dz Â&#x2021; Â?Â&#x2014;Â?Â?Â&#x2021;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â? # ! % % " % !( + % ! # , % " # # # %$ & # ! "# # ! 52 # $ + !, % ) ! "#! ! % !& ! + ! "'"# ! # " # "# ) " # , ! $ # $ # % ! # + # $ % !, ! " ! ! $ # ! , , " ! " # & "" ! # " # ! +1 # , $ ! " " "# ! , ! $ # % ! !% ! ( % !" Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â? á&#x2C6;şÂ&#x153;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x192;Ď?Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2020;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?á&#x2C6;ťÇĄ Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; ! % ! #& ! ( ! + # % !# "'"# % ! # "" # 0 -" # #$$! $ ( " 4) 3 362) Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2122;Â&#x2021;Â?Â&#x2022;Â&#x2013; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x153;Â&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D; ÇŚÂ&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Ǥ Â&#x2014;Â&#x2022;, # !"* . ! % ! #& ! # ( ) ( Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022;Ǥ Â&#x2021; Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x2C6;Â?Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x160;Â?Â&#x2039;, " " $ $" ! ( ) # ( # "# ! $ & ! , ! ! #+ " % $! " "# , # " % # # #& ! +/

De Saphir-lijn: CO2-subkritische systemen; hier model UMCE met een capaciteit van 20-350 kW.

Emerald-lijn: CO2-transkritische boosters voor supermarkttoepassingen, met een capaciteit van 20-300 kW, voor binnen- en buitentoepassing.

Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D; Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2122;Â&#x2021;Â?Â&#x2022;Â&#x2013;ÇĄ Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2030;Â&#x2013; Â?Â&#x192; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;, ! $ # ! # !# + " !# & " % # % # ! # & ! # % !"#! #) & ! # $ # ! , 4 ,# # & ! # " Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2C6;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2014;Â?Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2020; Â&#x2021;Â? Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; $! % ! + ! % # !, ! % "# & ! # $ # % ! ! $ # & ! #" $ + " & "# & ! # ( " ! # % ! #$"" # , " & # #" #! + % #, , ! " ( # ! # "'"# # " !$ # #

September 2016

Jade lijn: CO2-transkritische multiplex-units voor binnen- en buitentoepassing, alleen voor medium- en hogere temperaturen en met een capaciteit van 20-300 kW.

( # ! + " # ! "# # # ! $& % ! + # " $ # ! ! , ! ! #% ! % " ! , # $ + "" ( ! # "'"# # $& ) " % ! $ & ! % !% ! + . # #, & ! % ! "'"# & ! # ! ! ,

13

skids en unitbouw

Figuur 1. De aan Van Kempen geleverde koel- en vriesunit met twee temperatuurtrajecten.

$ # # " #" " ! # & ! / " # 0- ) # $"# !". 0 # #& ! ) ! & !% ! # $ #" & "# # .

! ) ! & ! % ! & " % ! # " ! " ! % ! & ! ! #.0

% ! % & # ! " # $ # $&- " !$ # ! " % ! Â&#x2021;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â? Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x160;Â?Â&#x2039;Â&#x2021;Â? Â&#x2039;Â? Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x17D; á&#x2C6;şÂ&#x153;Â&#x2039;Â&#x2021; Ď?Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D; Íłá&#x2C6;ťÇ¤ Â&#x192;Â? # % !% " # # "("# % ) # * "# ! . # /

! &$"# % ! " # "("# # ) # $& ! # $ # # "# - " # $ # #& ! $& " & ! #$"" % /

# $& # # "# . # / #! # ! ! # / %! "$ # % ! $ / # "# - # #& # ! #$$!#! # . # Â&#x2022;Â&#x203A;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? ͳ;͡ Â? Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; njͳ͡ Κ Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x192;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? ͸͡ Â? Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; nj;ͳ Κ Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x192;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â?Ǥ Â?Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x160;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2018;Â&#x2019;/ Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x192;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020; á&#x2C6;şŕľ&#x2021; ;Ͳ Â?Â&#x2030;á&#x2C6;ť Â&#x201E;Â&#x2021;/ #! # " /& # % % " ! " / (" # Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Ǥ Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2019;Â&#x2018;Â?Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2021;/ Â&#x2DC;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; ʹ͝ͲǤ Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2019;Â&#x2018;/ # ! # % ! "" ! á&#x2C6;şÂ&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Â&#x201E;Â&#x201D;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â?á&#x2C6;ť Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2020;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â?Â&#x2021;Â&#x2013; ÇŚÂ?Â&#x2021;Â&#x2014;Â&#x201D; Â&#x2030;Â&#x2021;/ " # ! . ) ! & ! # '#! % ! " ! . $ $ ) % # ! - " ) % ! #& $ #/ ! / " !" # ) " / % # # ! . ! $ ! ! !" ) #& # & "" !" # ! $ $ " # ! . ! % % !% ! ## & ! # ! / " ! ! ! # " " # #! " '/ Â&#x2019;Â&#x192;Â?Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Ǥ Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; ʹ͝ͲnjÂ&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D; Â&#x201E;Â&#x2021;Â?Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x153;Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x160;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2013;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? ʹͲ # ! " ! - ) '#! )$ "1% "# /& ! # / & "" !" ) #. # # # ! # # / # & ! ! # " ! % " / ! # " )$ ! ! "" ! . # ( ! $ " "("# & ! # % ! ! % ! $ # * "# ! . " & ! # % ! ! / # ! ͜ǥ Â&#x2DC;Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2C6;Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019; ͳǤ Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â?Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2C6; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2014;Â?Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â? ĚľÂ?Â&#x2018;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2020; Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x203A;Ěľ #"% # /& ! #"- # $ # ÇŚÂ&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Ǥ

Over de auteur Eddy Buelens is manager Communicatie & Marketing bij ECR-Nederland.

Principeschema van een transkritische CO2-condensing unit voor vriestoepassingen.

14

Meer informatie ECR-Nederland T: 040-2990600 E: verkoop@ecr-nederland.nl I: www.ecr-nederland.nl

Systeem van de toekomst. zuinige

Estía lucht-water

KPUNHMZ[HUKLU ÅL_PILS PU PUZ[HSSH[PL LU RHU

warmtepompen

probleemloos in zowel bestaande als nieu-

van

TOSHIBA

we situaties worden toegepast. Bovendien

zijn de energie-

voldoet de Powerful uitvoering aan de eisen

oplossing voor maximaal comfort

en voorwaarden die gesteld wor-

op het gebied van ruimteverwarming, warm

den aan verwarmingssystemen in

tapwater en koeling. Alle modellen komen

het geval van nieuwbouw.

met het energielabel A++ ruimschoots in aan-

Kortom,

merking voor de ISDE subsidie waarmee de

teem met volledige

eindgebruiker extra voordeel geniet. Estía is

vrijheid

met zijn compacte afmetingen en lange lei-

schonere toekomst!

een voor

totaalsyseen

TOSHIBA-AIRCONDITIONER.NL

ENERGIE

LABEL

A++

skids en unitbouw Tekst: Kim Christensen

" +) ( # ) ! ! ! " (

$ ! % ' # ! " + " ! % ,) $ (

+) ) Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2039;Â? Ď?Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D; Íł Â&#x2039;Â? Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021;Â?Â&#x192;Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x201D;Â? Â&#x192;Â&#x2C6;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2020;Ǥ

Â? Â&#x2022;Â&#x2014;Â&#x201E;Â?Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x2C6; á&#x2C6;şÂ&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D; ;ͳ Κ Â&#x201E;Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?ÇŚ !! - # $ $ ) ' $ ! ( ) $ * )

" + " ( ! ) Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? ;ͳ Κ Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; ( + ! ! " " ' $ ) ! " ( " " " ) " ' " " $ ! ) ( " " ( # ! ) !! # ! " ( !! # # )

Figuur 1. De standaard CO2-boosterinstallatie.

warmteterugwinning en warmtepompfunctie.

Figuur 2. CO2-boosterinstallatie met parallelle compressie,

16

" , ! # ! " # ! ! ! / ' $ - # ! # ' ! ! ' ! !" " # !, " ! !" " # ! $ ! ! ! .!" " & -# ! ., /- $ ! ! !" " # ! "$ - ,

! ! " ! # # # ! ! ! ' ! # ! ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ฯ ย ย ย ย ย อด ย ย ย ย ย ย ย ย ! $ ! ! " $ ! # - # " ! # ! , ! %! " ! " ! " !, # ! ! $ ! ' ! " ! ! , $ ! !! $ !+ ! $ ! $ ! $ 0 ! # 1, # $ ! ' # ! # + ! ! # # , ' ! ! # ! $ # ! !" " # ! # + ' " # # ! , ' # ! # + ! # " ! , ! # " # " 0 # " 1 + $ ! !, ' $ ! ! ! ! $ # !+ ' $ ! ! ! ! ,

Figuur 3. Transkritische CO2-booster met gepompt CO2.

September 2016

' - # ! ! "$ ! !$ , ! ! ' # ! ! "$ , ! ' ! " # ! ! ) - ! !" ( ! # ! ! " ! ! ! , ! # ! # $ ! ,

- " ! ! !+ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย $ ! " ! $ ! ! ! & ! ,

17

skids en unitbouw

! ! $ &"$& !" " % ( ! ( " %&" 7 &"$6 & &*# &"$ + & !" ! & 1 7&$ & $ + )- (""$ ! " $ ! !& ! +"$ ! !

""$ 7 '$"# % & !6 ( " %&" &"$ ) $ & & ! && 7( $ # $%6 ) !%& % ' & ! "7 $ ( $ # ! % $' ( ! + ( $ # $%6 7 " #$ %%"$ ! " #$ $ ! ( ! ! " $ ! ( '4 ) & '% ! $ $ "%&6

""$ & ! '%&$ . &" # %% ! ! C;::7?:: D ! $ !% ! (""$ <6 & !

8% !

"! ( $( ! !6 <7 ""%& $ % (""$ !7 %& & % &"& $ <7= ( ! + $ " 7 & $! & 6 " + $ & # $ &'$ ! C&"& 7>? B D '!! ! & < Â&#x2018;Â&#x2019; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2039;Â&#x152;Â&#x153;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2020; )"$ !6 = % (""$ # &" # %% ! ! ! " "' 4 $ & "" ! !6 " % ! =7 !%& & ''$ $ ! ! ( $ $ <7 ""%& $6 " ' % "' ! = % %& $ ! (" & " ' & ! & %*%& ! $ $ &"& %&"$ ! !6 ""$ & !%& & ( ! ! <7%*%7 & & ( ! $ ! & $% ' & (" $ ! )"$ ! ! "" "# $ C @?D $ " %4 % & ! ! ( ! !%& & (""$7 $6 & & "" (""$ & "! $ "' ( ! ! <7 !%& & 6 & " & ! ""$ & $' ( ! +' $ " #$ %%"$ !6 & & $ $ " & ! + ! ! ! , &) $"& % $" " #$ %%"$ !

= % $ $ ! (""$ ! ! ! 6 &7 ( ( ! --! ( ! <7 " #$ %%"$ ! & % &% &"& ;:7<: #$" !& # & &%( $ %6 '$& &

=4 ! " & "!& !'/& & ( ! $ %7 (" $ ! & ! ! ( $ ! % $ # $ & "( ! ! ( ''$ $6 $ (" ! $ &" # %% ! ! (""$ ! '%&$ . <7 ""%& $ !%& & %5 â&#x2014;? " "#% ! %&$ '& !&$ 6 + &" 7 # %% ! % %& !("' ! "" ) $ < %' %(" % ! + &6 â&#x2014;? #" #& < (""$ % ! ! ! (" % ( $) $7 ! 9"#% 6 ""$ ! && ( $ # $% ( $ $ & ! + " # & & ! " $ ( $7 # ! %& # $ &''$6 $ ""$ )"$ & ! $ (" & ' & #$" ' & ! "!&&$" !4 ) & + ( $7 & & ! ! "" $ " ! #$" ' & ! & $ 7 "' ( ! & ) &6 & ! $' & )"$ & & &*# " ! $' &6 ! ( ( ! %# $ 7 ($ + $%9($ %&'!! % ! & ! && ( $ 7 # $ $ # & & $ & )"$ ! ! '% %! 7 $ )"$ ! " 6 & (""$ (""$ % ! ! % ! $ '! "$ ! %& ( $ ! ( ! & # $ &''$ ! # & & "( $ %( " $6 â&#x2014;? $%6 ""$ ! $ & " ! % ! "%% "7 ' % $4 ! & $ ( ! ! '%7 &$ . $ % ! )"$ ! "!& $ 6

& ! % ' & ) $ %& &" # %& !7 %& & ("$ ! ( ! = ! < )"$ ! ( $ !4 & < ! $ +' ! $ %6 & % ! $ " ( ! % ' & % ! " "#% ( ! A?: ! & # $ &''$ ( ! : B ! %& $ 6 =7 !7 %& & & ! ! $ & #" #& <7 $ ' &6 <7 ""%& $ % ! % "& ! "# ' & " $% & 7 $ & ( $ # ! "# 7A B 6 =7 !%& & % ' &7 $'%& & $(""$ $' ( $ # ! %7

Figuur 5. NH3 met indirect gepompt CO2-circuit.

Figuur 4. De CO2-booster met chillers voor zowel LT als MT.

18

Figuur 6. CO2 transkritische CO2-booster DX

& " ! ! # !

-( ! ' ( # ,+ 3 !

-( ,/ 3 ! .( ' .( ( " # ( ( & -( # ( # ' ! ! 42'10+ 5& " ( ( Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x192;Ǥ Â&#x2039;Â&#x2013; Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x192;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Â? Íł Â&#x201E;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; .( ( * # & " -( ) " ' -( 4 -( ! ( 5 & " ( ' " !

-( Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Ď?Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2122;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2030;Â&#x2021;Â?Â&#x192;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Ǥ

!

-( ' ( " ! .( ' ! # $ ( ! !

-( ( ! ! .( ' " " # ! !

GraďŹ ek 1. Energiegebruik van installaties met CO2 en NH3.

-( " & " " ( !

-' Over de auteur Kim Christensen is managing director van Advansor Meer informatie T: 0045-72170174 E: info@advansor.dk I: www.advansor.dk

OLD SCHOOL VALUES. NEW SCHOOL THINKING.

Weâ&#x20AC;&#x2122;ve been refining a good idea for 67 years. Introducing the new Recover XLT2-AP, the safest refrigeration recovery unit on the market. With an ambient pressure switch, which stops the unit from pulling below ambient pressure to prevent dangerous air build up. Find out more at YELLOWJACKET.COM.

September 2016

19

ecodesign Tekst: Toine van den Boomen

# " % ϐ Ǥ ϐ

Ǥ ǡ Ǥ

0,**/)+,. 1 % "

% Ǯ ǯǤ Ǧ

# "

# " %

#

% Ǥ Ǧ

#

# (

%

% Ǥdz

,Ǧ Ǥ Ǧ " $ ,*,. "

,-- , % Ǥ

, Ǥ

#

% " & % ' & ' 0

1#

" & ' & %

'$ Ȉ ൑ ʹͷͲ -) $

Ȉ ൒ ʹͷͲ -Ȁ ൑ ͳͲͲͲ -) 1$ % %

%

Ȉ ൒ ͳͲͲͲ -) $ %

%

! %

#

+

%

20

! /$ 458625347 $ $ $ " " / $ ". !/ " ! " !$ " " / !" $ " % $ ' $ % " " # / % " "! !. ' $ " $ " " ! " " ! ! $ / # " $ ! "#!! # ! "/ ' !- $ ! ! 0 " / "' 1 % " $ ". " " % , % " ' !" % "! ! / '# . $ / ! % $ % / % $ " " / " $ , 4 # 5349 ! ". " $)) 5353 ! ! % " ($ # , 5349 $ ! $ .

" !" " " ! ! # $ " / " " $ # " # ! 0 $ 1 $ # " ". ! " $ " % " 4.333 $ # , " / !" ! " $ ' % " "!/ # . " " # $ ! " / " " # # " ! #/ $ " $ !" # ! " #% # % $ . " # $ " " "' % "" " ! ! Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â?Â&#x2013; Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2022;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;ÇŚÂ&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x2DC;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x152;/ $ !. # $ "/ # ;% / " " # ' # 1! $ " "< " # ! " " / Â&#x201E;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2013; Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022; Â?Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2019;Â&#x2019;Â&#x2021;Â?Ǥ

" " # $ , % # " $ " ' " !" / Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? òÂ&#x2DC;ÇŚÂ&#x17D;Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2014;Â?ÇĄ Â&#x2021;Â? Â&#x160;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;

HANDHAVING ECODESIGN Het is de bedoeling dat Ecodesign-regelgeving primair â&#x20AC;&#x2DC;marktgereguleerdâ&#x20AC;&#x2122; wordt gehandhaafd; fabrikanten moeten zelf controleren wat het toepassingsgebied van een bepaalde luchtbehandelingsunit is en vervolgens voor het juiste label zorgen. Er is echter ook nog toezicht vanuit de overheid. De Inspectie Luchtvaart en Transport (ILT) heeft inmiddels al bij verschillende fabrikanten en leveranciers controles uitgevoerd op naleving van de Ecodesign-wetgeving.

September 2016

ENERGY EFFICIENCY 001

2016

Report to performance data Het nieuwe Eurovent-energielabel.

!" ! . " # $ "/ # " $ # " $ # "/ ! " $ " ! " " " " # " ! % " % ' " % " !". " !"## " " $ $ Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x2013; Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; òÂ&#x2DC;ÇŚÂ&#x17D;Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2039;Â&#x2014;Â?ÇĄ Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2018;/ Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2018;Â&#x2C6; Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x192;Â?Ǥ

! " # $ " / " # " !# "!. " !" / " " ! /$ # " # $ " % " " # " ". / ' " " % "/ % # " " "## % " % " / % . " " $ "#!! Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x192;Â?/ !# "! . ! " " " $ # $ " , / ! $ " " ! ! $ 5349 ' !" . 1! '# ' % " ! $ "% $ ! " " !" "#! " # $ , " # $ " ' ! !". # ! $ ! $ 5349 # $ " # $ "/ . " ! # $ "/ , ' ' # " #! ## ' " ! /$ $ !". !" ! : " # $ "/ !&!" " $ .

$ % " ' 4 " $ 1! # ' !" / ! $ " .

21

natuurlijke koudemiddelen Tekst: Ir. Etty A. de Boer

Installatie met propaan.

IPC-PROJECT โ NATUURLIJK KOELEN, ONTWIKKELING VAN KLEINE HFK-VRIJE KOELING'

ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วฆ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค

22

" & ! ! $' &% &"$ %& & "! $ $' ""$ ( $ ! $ ! '$"# % . %. % !) &. ! $ ( ! - & # $& & & . $' ( ! /% %& $ " & ! !, (""$ 3141 " & & * ! "') & 68 #$" !&- ! 3127 " & & (" ' ! % $ /% * ! . ( $ - * '!%& & % $%& * #$ % %& $ "# $ ( ! ! & & $ $ % % &"$ * $ ) &% $- "" %& )"$ & ! $' &% &"$ ! % #& $ "# % ! ! !& ! ! ! ! & )"$ ! ) $ - % ""$ ! & & . "!&%& &+ " & $' && $ # $ $ & ! ) $. % ! & ! * $ " "%& ! "! $ ! "/% "' "# !- ! "#% ( ! 311 &"! $' & . ! )"$ & %#$" ! ( ! ! 0 ! 0 $' & " $ . % ) $ ( ! & !" "' . ! " # & ) $ ( ! "" %&- & $ % . " % (" %&$ & "! #& - " !%& & '$ ! & $ % " ! & ! !- ! ! "'& ! & % $( . ) $ ! $&" ! & ! % ! % ' & $ . "' ! "' ( $ ) !&- ! % $( . "!&$ & ( ! ! ' * ! ! '$"/% # $ $ % & ϐ Ǥ . # $ !& ( ! 21 #$" !& # $ $ ) $"( $ ! %#$ &+ " & ! #$ & ! $ "# $ ! ! ! %+ ) %% & ! !& # !-

" ! '$" ! " * & $ % $ ! ! . ($ " !%& & %+ ! &"& !( %& $ ! ( !

451-111 '$" ! !!"( & ' &- &$" ! # $& ! $ ! ! %& $ &" ! ( ! !& $ %. % ! $ & " .($ & ! " !- "!&. ) ! .($ !%& & % ! . ( (""$ $' &% &"$ "" $ ( !& (""$ ! $ $ $ % % &"$ !- " ! # $ " '!! !

.$ %' & & ! & )"$ ! ' & $ ! " $ $' && $% "( $ & & ! %& ## ! "# .($ " !%& & %+ ! "" ! $ $ $ % % &"$ ! $(""$ & !& $ %% $ ! $"! $ ! ) ! "# $ "! #& ! ! & $ ( ! & .#$" & * ! "!&) ! . #$" -

$ ( ! "$& $ " . ! && . ! +

$ % " ! ! $" $% & $% $' & ! ! * ! ! 3.&$ !% $ & . % " !%& & "!&) ! "') . & $% & ! !- $(""$ % ! %& ! " ($ . &- ""$ ! ! & #$" & & "$&

$ ! % $' &% &"$ ! $ & * ""$ ! & !& * $ $"& # $& ! & "! % "' ) $ !- & & & ! % %'# $ '. $ " ! + $ % "$% ''$ $- " ! $ !. %& & + " $"& $ & #$ %( $% + "# "# ! &"& ! &"$ 3 311 - %& $"& %# $% * ! $ ( "! $ ! ! %# $% " ! &" # %. % ! & ! " !%& & %- * * ! (""$* ! ( ! /%- ! ! (""$ $' &% &"$ )"$ ! "!&) . + * ! "" &" # % $ "# ! $ # &% ! ! $ $ % % &"$+ *" % ! " !% &"$+ &' !. "')% &"$ ! $" !& & &- ! &"& & & " ' * ! ! !%& & %- $ $ )"$ & *"/! 5 #$". !& ( ! " !%& & % ! $ & ( $( ! !- $ $ % $ ! # $ & " ( ! ') "') "# % % ( ! $" ( ! $ ( !-

! " &" $ 3125 %& ! %& $ # 9 ! %& $ ( ! "!" % !: & $ % ! " % !) $ ! ! !!"( & ! & & ( $%& $. !- & '$ ""$ "# !%& ! ( ! ! $ . ! $"! !!"( & $ %& & "!&$ & ! 9 :- !% * .# $ " % (""$ $ ! 3 .

September 2016

23

natuurlijke koudemiddelen

( % "7 $ " # ** $ ! $ $ ( $ $ $ +- ) # $- (! $ # * " * $ 7 * +( %$*- !! " 6 $ $ $ )* * $ $)* "" * , $ @; ! 0%- " # * ") 0%$ ( * +( ! $ +$ 7 * %$ ( $6 * +( 0%( * ,%%( $ )* " ( 4 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย - (! $ ,%%(!%#* $ 7 " $ , $ !% " (6 $)* "" * ) $ ( =;<@ $ ( $ $ 0 " $ =;<A $% -%( $ #%$ *%( 6 %%( * &(% * (% () * () (+ * $ " ) %%! $ & (* "+ *!% " ( *% & )*6 * %# $) && $ , $ * !%+ # " = # . # " + * * $+** $6 ("% ) % "* $ ! * $ $ * )*" %( *%7 ( +#6 ( ) $ =7*( $)!( * ) $)* "" * 7 %+- 6 ( ) !%0 $ ,%%( $ 0 ( !" $ +$ * # * $ > ! (%* %#&( ))%( $ (# 0%9$ <; ! !% ", (#% $6 $ %# $ * # * $ ( '+ $* ( 7 " $ ! $ * $ ( 0%9$ @ ! !% ", (#% $ -%( $ * (+ ( " 6 * * )/)* # ) ! $$ ) %$*- !7 ! " ,%%( !" $)* #% " ! !% ")/)* # $ 0% ") , " ,%%(!%# $ $ " )*+ $ %+- C "" $ "% # $ $ D4 # ( ,%%( " %%! $ 7 * " $ "6 * 0+)* ( ( , $ ("% ) % "* $ !4 # , 4 # !* (+ ! , $ * )*+$ *6 * ( %$*- !7 ! "* $ &(% + (* !% "# + " $ $ (" $ 6 * +$ * !+$$ $ $+ $ $ ( * )* $ -%( $ + * ,% ( # * !% "# + " $6

( , $ (, . % "7 $ ( )* $ !4 6 6 6 , $ # %* $4 %%" ( $ %"+* %$) $ (+ *7 $ % " ( %($ " ) ** - " $ $ $)* "" 7 * ) # * * !%+ # " &(%& $ $ &(%& $: = - (!*6 %$ &* $ 0 $ %& %% " $ $ , ( " !7 (4 # ( %& * ") )* (! , () "" $ 6 6 6 6 $ # %* $ $ (+ *7 $ % " ( %(7 $ " ) ** - " .& ( # $* ( $ # * $ &(%7 & $: = * (#%)/& %$7)/)* #6 $ &( !* ! " ! $ !% " () $ - ( ) = %$,%"7 % $ * ,% ( $4 - ( %%( ( )&( ! - ) , $ $ $ 7 " *6 * * * ()* ( " *%* * )* (! + * (% $ , $ * %& )" $ (+ *6 $ * *- ( ) !% " $ ,%%(0 $ , $ $ =7 ,"% )*% &%#&4 - (# !- " * * , $ !% " $ $ - ( ) )* (! , ( * ( 6 %&)* "" $ 0 " , "* + * $ * 7&(% * $ ) $ =;<> # * )* +$ , $ 7)+ ) %+- 6 %%" ( $ %"+* %$) " , (* &(%& $: =7)! ) $ !% " $)* "" * +()6 +$ *) 0 $ ,%%(0 $ , $ $%% 7 !% " $ %# %%! )* ")* $ % )*(%%#+ *, " (+!! $ * !+$$ $ () $6 0 +$ * ) *( 7 * %$ " ,+" # * 9)6 $$ $ * &(% * )

24

$%% !% " $ ,%%(0 $ , $ &(%& $ $ ) ( $ 0%$7 &, #% +" $ !%&& " (,%%( 0%( * * + , $ $%% !% " $ "* )*(%%# ! $ , $6 (, . % "7 $ ( )* $ ! ) " $ =;<> %$7 $ $ # * * %$*- !! " $ , $ ! $$ ) %, ( &(%& $6

$ $ - (!&" *) ) $ +$ * %+- - (7 + * ( $ * ) )* $ * $ " , $ , $ - *7 $ ( " , $ $ %&" $ , $ #%$7 * +()6 0 +$ * ) ", # * &(%& $ %%! # * %# $ * &(%& $: = * )*6 ( -%( * (7 (+ ! # !* , $ $ * (# ) &%#&6 )*7 - (#* , $ &(%& $ -%( * $ 0 * %# $ " , $ = %%( * #& ( *++( $ (+! * , ( % $4 - ( %%( = $ ( "+ *!% " () )*(%%#*6 0 (+!, ( % $ !%)* $ " !*( ) $ ( $ ) 0 ( %$ ( %+ ),( $ " !6 $ =;<? 0 $ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ยดย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค

##%$ ! " (+# % "* $ ! $ *%( . 7 $ 1$, )* ( $ * $%"% , $ > 6 #7 #%$ ! * $ (+ *) *%( $ % $ #4 0%7 - " %%( * " $ ( (+ ! ") , $- % !- " * * , $ * * - ( $ &(% + *6 %$7 , $* %$ " ##%$ ! -%( * (+ !* $ * &%#&7 )/)* #5 ,"% )*% -%( * # * &%#& $ , $+ * * , * $ ( "+ *!% " () , (&%#&*6 * $ $ " , $ * $ ! ) $# (! " ! % ( $, )7 * ( $ $ 7!% " $ 6 > ) $ * $ !

- (# # $ 8* )* % %* -%(" )9 - " ( " ) 7 ( $5 % $) && $ , $ ##%$ ! $ " ( !%)*&( ) , $ 9)6 * -%( * ( !* %%( * ,"% )*% , * # * &%#& $ * , (, $ $ %%( * )/)* # # * !% " () # * .& $) , $* " $6

$ * , (" $ " ! $ !$ "&+$* $ ,%%( 0 * 7 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย แ บย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย 7 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก , $ B7<@ (D $ , ( * $ !% ",( C $7 !% " ) ,%" $ ( 4 $ $ - ( ) )" *) @ # $+* $ & ( ++(D6 " (+# % "* $ ! * $ ( $ * * $ * ( $ !% " ( %$ &* ,%$7 $ * ) !* ) %# % %# * $ # * 0 ฯ ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วค ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย *% & )* ,%%( * > & "%*7&(% *

% ( $ (%+- () , $6 !% " $ -%( * 0%- " (+ !* ,%%( ( && "%&)" ") ,%%( - *"% * "*4 $ ) $ ( =;<@ $ ( $%# $6

Beyond Your AIRspectations

Âż

Âż

Ciat introduceert de nieuwe generatie in luchtbehandelingskasten

praktijkcase Tekst: Gertie Arts

, " ! 6 ! ! ! 7 # # # ! ! # " ! + " ! $ ! ! !"" + , ! ) - ) " ! !"" & " ! , " # $ ! + ! "$ $ # ! ! & +

! " ! # " ! ' , " ! # # + ! " ! $ ! ! ! ) ! " ! # ! + ! ! ! # & ! , !$ % ! , " ! ! - " ! ! !"" ! " + ! % , ! ! # " # " ! , ! ! ! # " + . , " ! ! ! ! ! " ! !$ , * ! # 1) # ! ! ! ) ! " # ! ! + . & " ! $ # & #

Samsung DVM S-buitendelen.

26

! ! + " ! $ ! , " ! # " ! " !+ # ! $ # $ ! ! # # " ! +/

! ! $ # % ! ! !$ ! ! ! ! !"" # & - 32,34 5 ) & " ! # " ! " !+ . # # ! ! !$ ! , "$ 0# $ !! " !, !+ ! # $ ! " ! !+ " !,

Koelen zonder ontvochtigen voorkomt statische elektriciteit.

Maatwerk-engineering van luchtbehandelingskasten met ingebouwde koelbatterij.

# " ! " * ! + ) & $ # ! # # * ! + " ) ! # ! & * " ! " 5. * + ! " " " " # " *

! # ) Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2022; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x192;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; á&#x2C6;şÂ&#x2020;Â&#x2018;Â&#x2122;Â?Ď?Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2122;ÇŚá&#x2C6;ťÂ?Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2013;Ǥdz

" " 4+6 7 ! " # * # # ) ! # " + " & * " # + " ! ) !! " " + & * " ! + $ /2 7 & * " + & !! " " /0+/2 7 * !! ! ! & " * " ! " ! 86*...

1 Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013; Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D;á&#x2C6;ťÇ¤ Â&#x2021; Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x192;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2022;Â?Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2013;ÇĄ Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;+ & " !! " /.+/2 7 ) ! " 05 6*... 1 ! " ) & " # + !! * , " # * ! # Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2021;Â&#x201D;Â?Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;dzǥ Â&#x192;Â&#x17D;+ ! *

September 2016

" # " " " ) * + ) ! # " ! ! * + ! # " ) + ) & & ) " " * ! + % & " & " &! ! " + ' * " ! ! -" - - - # # & " 32+12 62+2 * # ! " + # " " * " " + " * " " ) & # + ! . ) & + " * " ! " ! !! # * Over de auteur Gertie Arts is marketing manager bij Ambrava - Samsung Klimaatbeheersing Meer informatie Aarts Koeltechniek T: 0162-517292 E: info@aartskoeltechniek.nl I: www.aartskoeltechniek.nl Ambrava - Samsung Klimaatbeheersing T: 055-5277777 E: info@samsung-klimaat.nl I: www.samsung-klimaat.nl

27

VRF Tekst: Harmen Kamminga

KOPPELING VAN GEBOUWEN MAAKT OPTIMALE CAPACITEITSVERDELING MOGELIJK

" #% " # " ( 1 % #% 1 !'!" + !" 0 " )) "!'!" % $ ! # " ! # " * " " $ " " & " $ !! #% ! #"0 !" " $ " $ " 1 ! 1 ! ! ( " # " ( $ ! " #% " 0 $ ( !1 "% " " ! ! $ % 1 ( " / " !! $

1!'!" 0 " $ $ !! 1 #% / " * " " / ! 1 " $ $ $ % !1 " " "0 "% $ " " " " ! 5345 !" " " ! $ 1 ! # ! $ ! $ ! # !

0 2 " " $ " 1

!" " / " $ " " $ " $ $ #%$ # 2/ $ " " !0 2 ( ! % " $ !" !" ! 1 !! $ " #% ! / ( " " " $ $ / $ % $ " 02 ! ! " !/ " # #1 % $ !" / " # $ " 0 " " ! % $ % ! !" ! / % !" $ ! # $ 0 $ #1 ( $ ! $1 " " " " 1 " " ## ( !% ! $

In Hotel Termunterzijl is de energieuitwisseling geoptimaliseerd door koppeling van de verschillende gebouwen.

28

ϐ !

!

!

Ǥ Ǥ !

Ǧ ! Ǥ

!

! ǡ Ǥ ! Ǧ Ǥ ! ! ͳͶ Ǥ ǡ ! ´ ǡ Ǧ Ǥ ǣ ̶

Ǥ Ǧ

Ǧ ! Ǥ ! ǡ Ǥ Ǥ ǡ

!

Ǥ̶

Ǧ Ǥ ̶ !

Ǥ̶ Ǥ !

! Ǥ ǣ ̶ ! ǡ ǡ Ǥ̶ ! ǡ ǡ Ǥ ̶

ǡ Ǧ Ǧ

ϐ Ǥ ǡ Ǥ̶

September 2016

De buitenunits van het City Multi VRF-systeem.

ǡ

ǡ Ǧ Ǥ ̶ ! ! ! Ǥ ! Ǥ

ǡ Ǥ

ǣ ǡ !

"

!

! Ǥ Ǧ ǣ ̶

ǡ Ǥ × Ǥ̶ ϐ Ǥ

ǣ ̶ !

! Ǥ !

! ǡ Ǥ̶

Meer informatie Alklima T: 078-6150000 E: info@alklima.nl I: www.alklima.nl

29

Uw totaalleverancier

Smart ideas – more efficiency.

Wolf biedt een compleet productassortiment om de energie-efficiëntie te verhogen van bestaande en nieuwe woningen en gebouwen. Dit betekent perfect op elkaar afgestemde systemen zonder beperkingen qua selectie en systeemcombinaties – bij Wolf sluit het allemaal op elkaar aan – verwarming, koeling, zonne-energie, ventilatie en luchtbehandeling.

Wolf Energiesystemen, www.wolf-energiesystemen.nl Tel. 038- 333 50 86, Fax 038 - 333 68 02

zonne-energie Tekst: Evert Vlaswinkel en Steven Lobregt Illustraties: Zeinstra Ontwerp

% " !! % + " % $ 5 6, " - ! % $ " " , ." ! % # ! " % - , # ,

Koel- en vrieshuizen hebben veel belangstelling voor het benutten van zonne-energie.

" " 1/04

!! " " " " " " # " !! % + % # % , " " 0// ! !

- " !! % + # " " % 5 6 ,

September 2016

0+4 , 1/1/ " " !! % # # , # ' " + # !! % ! " , !

" 3/ 1- ! 1/2/, ." !! % " # &

31

zonne-energie

$ #$" !&3 !& ! ) ! !" ( ( $ $ !1 + ) ! ! 97:7 ! $ ! '&$ + !3

! " & ! '! ( $( ! ! ( ! !%& 4 & % "" ## $% "# & ( ! ( $ ''$+ 4 ! !3 ! ! $ +' ! " !%& & % ""$ !% "$% +' ! $ ! ! "' !%& & 0 ! & ) $ & & $' ) !! ! ! "" %$ ! ! ! $ ! !3 % + !# %% ! ! + ! ""$ 4 (" $ ! $ & $ !" $ )"$ ! %# $ 0 ! ! " & +"!! 4 ! $ ! 3 & &$ & ! & Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â?Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2030;Â&#x2021; Â&#x2039;Â?Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;ÇĄ Â?Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2018;Â&#x2018;Â? Ď?Â&#x2039;4 ! ! !&$ 3 & ! %' % )"$4 ! ( $ $ !0 ! #$ % ( ! +"!! # ! ! % ! "# ! $ ! %& $ 3 #$" ' & "%4 & ! ( ! ! +"!! # ! ! & $ "! $ 70< '$" # $ &&# 3 & "%& ! (""$ " ("$4 $%0 "!& ! ! & !% ' & ! $ " & & ' & "# $ 8 '$" # $ &&# 3 ,! &&# ( $& !

$ ! "! ( $ 70> %&$"" # $ $ "#3 "%&#$ % ( ! +"!! %&$"" ! $ ! % $ Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022; Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; Â?Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x192;Â&#x17D;Â?Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â? & ! % ( !% ''$ ( ! # ! !3

$""&( $ $' $% A@ : * =7 B " ! ! & % 4 $ ! ! & ! $ & ) ! ! $ %& ! 3 '!! ! ) $' ! ( ! ?4%' % 4 $ ! 3 4%' % ( $%&$ & "( $ '$ ! ( & ! $ ! %' % (""$ " 4 ( #$" ' $ 0 "( !"# !& $ %&$"" #$ %3 & + "#+ & ""#& "( $ & 4 ! %& " "%& ! +" ( " 9 & %# $ !3 $ $ % $ ! ' & % 4 $ (""$ ''$+ & !" " -!3 & ' 4

& )"$ & % & ! $ ) + &3 ! & ! ( ! & ! $ % 4( $ " ! 0 ! ""#& ! $ & ! &" "#3 " & $ %' % !($ )"$ & ! ! 0 " " $ 4%' % '4 $ ! ( & ! $3 % & ' & & $ "#0 ! ( %4 % ! &%& ! & $ & ! &3 ! 978: ! 978; ) % & ' & &"& & ! & $ % $ ! # 4%' % "# &"& ! &"& 708; '$" # $ 3 $ % ! !( %& $ ! ! Â&#x153;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x2039;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Ǥ Â? ʹͲͳ͡ & & 4 ' & & ! ( ! & $ ! & 4 3 $% ! + ! $ ! #$" & ! ! ( $ " ! ( ! $ ! 7087 '$" # $ 4 ! $ !3

Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x2021; ŕľ&#x2026;ÇŚÂ&#x2022;Â&#x2014;Â&#x201E;Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x152;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2013;Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; " 3 ! " ( ! ( ! ! #$" & 4 % & %! ! # $ " ! '$"3 # $ ! $"4 &% '! & ! ""$ $ & $ $ #$" 4 & ! ( ! $ 83777 9 "## $( 0 " ) +"5!

8773777 '$" ! !( %& $ ! % 3 ""$ & " 4 "# ($ ( $ " ! )"$ ! $ ! !& ! 4 $ & ( ! & ! #$" !& # $ $0 ! %" % + % $3 Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2DC;Â&#x2021; Â&#x2018;Â&#x2019; Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x192;Â?Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x17D; Â&#x2DC;Â&#x17D;Â&#x192;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; Â?Â&#x2021;Â&#x2014;Â&#x153;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; !" ! $ (""$ !2 â&#x2013; ! ') "') $ & %& $ ! ( $4 ! ( ! ( ! & !&""$3 & +"$ & (""$ ! "%& !$ ' & "# ! $ !( %& $ ! !3 â&#x2013; #$" ' & ( ! $" ! %&$"" $ & ! &% ## ( $ !&)""$ "! $! !0 ! & " & ! $ ("$ ! !

4 ! $ 0 94 #$ %& & $0 4 ""$ ! 0 !+"4 (""$&3 & % ( $ + ! & ! $ %# & ! ! ! %& ! !3 â&#x2013; "!! # ! ! ! ! $ ( ! ! " 6

FIGURE 2.2: CUMULATIVE GLOBAL SOLAR PHOTOVOLTAIC DEPLOYMENT AND SOLAR PHOTOVOLTAIC MODULE PRICES, 2000 TO 2014

2014 USD/Wp 5

GW 200

Jaarprofiel per uur 1.200.000

1.000.000 4

Electriciteitsverbruik Opgewekte zonnestroom

kWh/jaar

800.000 3

2

600.000

400.000

1

200.000 0

2002

2004

2006

Global average c-Si module selling price (USD/Wp)

2008

2010

2012

2014

Solar PV cumulative installed capacity (GW)

Sources: IRENA, and pvXchange, 2014.

00 1: - 1: 00 00 2: - 2: 00 00 3: - 3: 00 00 4: - 4: 00 00 5: - 5: 00 00 6: 6:0 00 0 7: - 7 00 :0 0 8: - 8: 00 00 9: - 9 00 :0 10 - 1 0 :0 0: 0 0 11 - 1 0 :0 1: 0 0 12 - 1 0 :0 2: 0 0 13 - 1 0 :0 3: 0 0 14 - 1 0 :0 4: 0 0 15 - 1 0 :0 5: 0 0 16 - 1 0 :0 6: 0 0 17 - 1 0 :0 7: 0 0 18 - 1 0 :0 8: 0 0 19 - 1 0 :0 9: 0 0 20 - 2 0 :0 0: 0 0 21 - 2 0 :0 1: 0 0 22 - 2 0 :0 2: 23 0 - 00 :0 23 0 : - 0 00 0: 00

0 2000

0:

0

Figuur 1: De rode punten geven aan dat de prijs van

Figuur 2: Gemiddeld elektriciteitsgebruik en opgewekte zonnestroom van

zonnepanelen sterk is gedaald.

koel- vrieshuizen.

32

1

2

3

4

ϐ ϐ Ǥ

Ͳǡͳ Ã Ǥ Ǧ ͳͲǤͲͲͲ ሺͳͲͲ ͳͲͲ ሻ ͳǤͲͲͲ Ǥ ͻͲͲ ͲǡͻͲ Ǥ Ǧ ǣ ■

■

■

■

ʹͲ ͶͲ Ǥ

ϐ ሺ Ȁ Ǧ ሻǤ

Ǧ ǡ Ǥ

ሺ ǡ Ƭ ǡ ሻǤ

´ Ǧ Ǥ Ǥ Ǧ ǡ Ǥ

September 2016

Ǧ Ǧ Ǥ

Ǥ

ሺͳሻǤ

Ǥ

Ǥ ሺʹሻ ሺ ሻ ǡ Ǧ

Ǥ ሺ ǡ ሻ ሺ͵ ͶሻǤ ǡ Ǥ

Ǧ

Ǥ Ǧ ´ ϐ Ǥ Ǥ

Ǥ

Ǥ

33

zonne-energie

$ ! $ " + # ( ! "

+ # " + " * + " ! $ $! + " ! " * " $ ! # *

!$ " $ + " ( $ ! ( + + # + + ! !! * " * " " # # * ! # Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2022; Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013; Â?Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x2021;Ď?Â&#x2039;Â?Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021; Â?Â&#x2021;Â&#x2014;+ $ *

" ( " + " . . $ $ + * $ " " + $ + " + "! "

34

Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2018;Â?Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â? Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x2022;Ǥ " $ $ $ ) , ! $ ! % " $ + * " ! ! ( ) " + $ ! " ! ! # + * ( # ! *- # !# + ! *

" # !# " 0// ! " *

Auteurs Ir. Evert Vlaswinkel is PV-specialist. ir. Steven Lobregt is koeltechnisch specialist van Sparkling Projects Meer informatie Sparkling Projects T: 055-5401910 E: info@sparklingprojects.nl I: www.sparklingprojects.nl

=(.(5 =21'(5 =25*(1 '$7 ,6 &(57,),&$7,(

*(1,(7 9$1 '( .:$/,7(,7 9$1 8: *(&(57,),&((5'( .2(/725(1 (1 9(5'$03,1*6.2(/(5 " " %' ' & ) " %( " )##% '% "&$ % "' " " & (" ) % " * % * % " & #&' " " %( ' ' %' ' $%# % !! )##% )##% #!' #!$ + " (% " & '( ) % ' &' &' " ) " ' %! & $% &' ' & %' ' ! " %' #"- % " %( % ' %* +$ # ' ' #&' " #" % #"'%# *#% " #( " ' $%# % !! & ( ' " #$ # & " % ) "

Thermische prestatie beschikbaar online : ZZZ HXURYHQW FHUWLÃ&#x20AC; FDWLRQ FRP

%F $00-*/( 508&3 DFSUJm DBUJF XPSEU BDUJFG POEFSTUFVOE EPPS EF EFFMOFNFOEF GBCSJLBOUFO

( % # ) " ' % ' ' % ' ' # " " ' # # " " ) " ( % # $ & # " " % ' % " & # % " & ' " % # " ' # " " . "' ' ( ' * ' ' . # " #( ' "

'', ! & / "& ! "

SPECIALIST IN KOEL-, KLIMAAT - EN VERWARMINGSTECHNIEK

V E R H U U R â&#x20AC;¢ V E R KO O P â&#x20AC;¢ S E R V I C E

24/7 +31 (0)88 258 258 0

T HE TE M PE RATURE CO NTRO L S PECIAL IST S. V E R H U U R . V E R KO O P. S E R V I C E .

WWW.ICSCOOLENERGY.NL

!

!!

" # " $

""

#

% "

"

&

'

&

" !!

" # " $

""

#

% " ("

" '

vakbeurzen

INSTALLATIE VAKBEURS HARDENBERG:

$() "" ) ! *'( ' $ ' + $ ) $ ?=>C &" )( %& >@4 >A $ >B ( &) # '6 *'( ( $ )) $ ' * ) '% + $ $ ' %$ " $ ' $ $ ) %$ " + ! *'( +%%' $() "" ) ) $ !6 *, ) ' . $ $ '%%) ! $$ () ) ' # $ %& *'(+"% ' $ $ $ *, $ ), '! + $)5 $() "" ) ! *'( 84 , '# ), *'( ,%' ) ("%) $6

*'( ' $ ) "" %$ ' " $ * ) ' $7 ( # $4 # ) -&%( $) $ * ) ( # $) $ + ', '# $ 4 # )7 $ ' ") $ !4 ( $ ) '4 !" 7 # )) $ !4 + $) " ) 4 ! !! $ 4 ' $%+ ) $ %$ ' %* 4 (%" ) 4 ' %$ ) %$ $ $ "* ) 7 $ " $ 4 $ ' 7 $ (& ' $ () $ ! $ $ $% + " # '6 ) + ', ) $) " .% ! '(4 , '%$7 ' +%%' " $() "" ) &'% (( %$ "(4 ,%' ) ( ) %& >B6===6 # " ( DB &'% $) + $ $ (" (7 ( $ ( +% 6

$ ) # $ + $ *'(+"% ' . " $ '%%) ! $7 $ () ) ' ,%' $ &" )() , ' $ -&%( $) $ *$ ! $$ ( # ) .% ! '( !*$$ $ " $6 ' $ ( 7 )%' + $ # $) $ " +' ) -&%( $) $ ' 7 '* ! + $ , "" $ # ! $ %# )* " %$ ', '& $ ) ! . $6 (&' ! ' $ ) %$ ', '& #% ) $ +%%'7 ,%' $ %+ '" # ) *'(%' $ ( ) 6 $ ) ! $$ () ) ' ,%' $ *' $ *'( $ ! $$ (( (( ( %* $6 %" ( +%" $ )% $ (7 !%() $ ' $ ?== *'%6 ) +%%'"%& &'% ' #7 # ( ) + $ $ %& ,,,6 + $ # $) $ "6$"< $() "" ) 6 $( *'( ( ' %%! ) +%%' %$)(& $$ $ 6 '%# ,%' ) %& ,% $( >A ( &) # ' ), 7 *'( ("%) $ # ) /) $ *, $ ), '! 7 + $)5 $() "" ) ! *'( 8 -&%( $) $ 7 $ - "*( + )% $ )%) . +%"" + '.%' +%$ $ !' $ #% " ! %# ' " ) ( * ) ) $% $6 # $ # ) !" $) $4 %"" 9( $ %$ *"7 " 9( ! $ %& . +%$ $%) $ ,%' $ + $ " + #*. !4 " + $) ') $# $) $ " + %%! $ 6 : %')7 %#4 ) " #%# $) +%%' -&%( $) $ %# *$ !" $) $ -)' $ ) ) + $ $ (* (( $ + $ $$%+ ' $ *'( $% $( %%' ) $ 7 # $;4 " ) ' (! ')( + $ + $ # $) $ " )% 6 : $ ' ) $%) + $ $ & $ $ ' $! 4 * () #*. ! $ %&)' $( + $ )%& )(6 ' . $

September 2016

(" )( >=== ! ') $ ( ! '4 *( , ( ' ($ " 6; $() "" ) ! *'( 8 + $ ) &" )( $ ()7 . " $ + $ # $) $ " ' $ ' 6 +%$ $) %# ?>6== **' $ $ ) '%$ ==6@= **'6 !%() $ . $ BE4B= *'% & ' & '(%%$ F ""7 $G6 $# "7 $ ! $ + ,,,6 + $ # $) $ "6$"< $() "" ) 6 ) "$ # '(+ " +%%' $() "" ) ! *'( '7 $ ' '% ) $# "( () + %%'6 '%*, -&%7 ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย ย วก ย ย ฯ ย ย วก ย ย ย ย ย ย วก ย ย ย ย ย ย ย วก # 4 "!" # 4 '' '4 ( %4 $( $ . $ , ' + $ & ') 6 %! + ', "!%#) + ! *'( $ $) " $ *,!%# '(4 .% "( ', '# $ () 7 $ ! F G4 ' $ %*' (4 $ * " $ 7 % (6 0$) ' (( ' $ !*$$ $ $ () $ % ! $ + ,,,6 + $ # $) $ "6$"< $() "" ) 6 ) %&5 %& $ $ () $ + $ ) + $ # $) . $ , . 6 & "" *'( $ ( *'( %& $ + $ >@6== )%) ?>6== **'6 Meer info www.evenementenhal.nl/installatie

37

vakbeurzen

VAKBEURS ENERGIE 2016 IN DEN BOSCH

# ? ($( # " ( A $ ($ & =;<A * # ( <= ( * # )&' # & %! (' # & #( !! # # # $' 5 ( &) " >@; ,%$' #( # # $# & # # $) ! ' '' ' ' )&' # %! ( $&" *$$& ))&. " # & $%+ # # # & '% 6 & # 5 & +$& ( * & # # ! ()'' # ! # & '( (&$ # ' ($& #4 $)+ $" * # 3 # )'(& # "$ ! ( (5 $#('( #3 . # "$($& * # # & (& #' ( # # # )+ #' # *$$& &! # 5 7 )6 + $## ( '8 ' # ( *$$& # (' ( )&'( " ( + *$$& =;<A # $. #:3 ! )' # #5 " ( %! ( $&" *$$& .$ &' $* &. ( ! ( " #3 + & ( )&' # & " ( # ( " ( 6 ' #% # # ! # + & !! '% ( # * # # & $%+ # # '% & # # $ $" #5 9 " $$ $% '% ! '( ' $# &+ &% # *$! $ # % # ( )## # #3 + & # + $% *& + ! ! ( " # )+ ' " # " ( # $ " & ($$# #6 * # B & # 6C$& # ' ( ' $ # & ## '6 % &(# &'5 . # & (&$(' $% $" $# & # & , 6 " & # B $)+ # &! # C3 )& (' &$ # B $)# ( $#C # # & && (' B C ($( " '' )&' * # )&' # & ( "$ # & # #5 # & ' !' ( " #" !' $$& 6 &$# # ($( &# * # * ! $& # ' ( ':3 . ( # #5

* & # # ()'' # ' ($& # ' *$! #' # - * # # * # )&'$& # ' ($& @? * #(' ! # & $" " ! ) $ !'( !! # # $$& &)'' ! # # . # $% ! ( ! #5 9 ) '*$!! # & (& #' ( * & '( # * & # 6 & # * # ( '-'( " # ( "% ( $% !! '3 * # ! ($( )' # ''"$ !5 $ + ! & ## # ! ' ($& '! # . # ( " #3 . # $ !'( !! # # *$$& &! # !' ! !! # ( & # $$& * & # # $* & ' ($& # # ( " # # ' 6 " # ( * &'# !! #5 $ ! # & *$$& "$ ! ( (6 ' ($& #' # # $%'! * # #(& ! $% + 6 ( # & 3 ( & &) * # & '(+ &"( ) ( # )'(& #' # *$$& '% & # # $)+ $" * # 3 # . (( # ) '*) ! # & $$!'! # %$( #( *$! &# )+ & & # '($ #5 + &'* & #6 #3 ##$* ( ' # # )+ ' " #+ & # # .$

38

#' )&' # & '% !( # & " 6 # " #( # #(& ! &$!5 $ $& # ' &( # $# & ' # ( & * # ( $$& & %&$6 ( # & 1 3 # # ( ( * # $# & # 6 & ( " # '( & * # $#$" ' #3 3

+ ( = " &( & '3 &! # 3 &! #

# 5 ( $$& & %&$ ( # & 1 '( ! # &$ " % $% " ( !' #(& ! *& $ " (

" & # & )#( '% & # # '! "" & " ( # & $" )#( #5 % )&'*!$ & ' ( $#6 &+ &% '( & * &( #+$$& 3 " ( ! # % &6 ( # !' # & " '' 3 )# $!)( $#' # '-5

( # =;<@ /#(&$ ) & %! ( $&" # & 1

# )'(& +$& ( # =;<A * & & ) ( & 5 # # ! ( ($ 4 9 # & 1 # )'(& ( # 6

" " #( $%# % !! ! ' '( ' ' " )##% " (&'% 1 $%# % !! % " & %#$ 2 % ' " (&'% . ) -# % ' "&$ % % "1 " " " % &$ % " 0 &# ' " ' % & % " ) " Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x160;Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2026;Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2022;Ǥdz Â&#x2021; (%&#% " & ' * % ' & ! " ! ' ) %& % "2 #% " & ' &0 -# & 0 '##!$ ' #%!0 " 1 #% " & %' )##% ' % % #$ %

" (&'% #%" " 1 ' & " #" % "' )##% " (&'% . & '#%1 #% " & %' " ' " (&2 '% ' % " &,!$#& (! ' "& ( ' " ) " " % &$ % " &! '% " #$ $ ' & ") &' 2 % " " "'% &' '1

' ((%- ! #$* " ) " " % " #$& %) " *#% ' #$ " %#" (%&) # % #$ ) %2 & * - " '1 " ! %& $% & "' % " "2 "#) ' ) $%# ( ' " " #" $' "1 # #! " %' % $ # % 2$ " " ! ' " * %!' $#!$ Â&#x2018;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2018;Â?Â&#x192;Ď?Â&#x160;Â&#x192;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â? Â&#x2013;Â&#x2021; Â?Â&#x192;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x192;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x2022;ÇĄ " '##"' ' % )# &' $ " +$ % 0

" $% %$#%' ! ' -#"" $ " "0 &$ #"'2 * )##% " " ! %#' % ) "1 "2 ' %#($ " #"" ' ) %-#% " ' " #" % & 53461 " % , '#% #% " & %' )##% '* 2 % " % , '#% ,0 ' % *#% ' ( ' % ! ' " " % , '#% 2$ ) # " #$ (%&) # %1

# ' % $%# % !! %' ' ' " && #(* " - " " " *#% & #$& " ' ' % && #(2 * "1 " ")( " %#$ "'%# ( %' &' ' " ## " ' ! ' & %#(' * %! -# %& (" * ) " " " & +$#& "' " " $%# ( ' " Â&#x192;Â&#x192;Â?Â&#x2022;Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â&#x201E;Â&#x2039;Â&#x152; Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x153;Â&#x192;Â?Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2122;Ď?Â&#x2039;Â&#x17D;Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2018;Ď?Â&#x2039;Â&#x2021;Ǥ Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x2021;2 %& #! " " (% " #$ #&& " " )##% $ && 2 ( - " ' " #$ (%&) # %0 ) % .% " ) " &# 2 ' " ) "' ' 0 '#' '#$ #&& " "1

Meer informatie www.vakbeursenergie.nl

STOP MET R-404A Wacht niet meer*, kies voor het beste!

95

R-404A

100

R-4XXA

105

R-407F

R-407A

110

R-448A (N40)

Best

Beter In % ten opzichte van R-404A

Doe het nu

Gecombineerde energie-efficiĂŤntie* lage en gemiddelde temperatuur

90 LT (-30oC) en MT (-10oC)@ 45oC condensatie

*33% van het geĂŻnstalleerd vermogen bij LT en 67% bij MT

www.climalife.dehon.com

September 2016

39

vakbeurzen Tekst: ing. Dick Havenaar

VIJFDE EDITIE ZAL RECORDAANTAL BEZOEKERS TREKKEN

$

!

"

"

$

& " !

$

)'(,

((

(* $

- (' . !

$

$

% ($'''

#

)'(+$

%

" %

"

" "

$ !

Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2122;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â?Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x192;Â? ;ͲǤͲͲͲ Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022; Â&#x2018;Â&#x2019; Â&#x192;Ď?Â?Â&#x2018;% "

$

%

Luchtfoto van de NĂźrnbergMesse waarin de Chillventa wordt gehouden.

September 2016

41

vakbeurzen

# ! 21 ( & " & " ! ' & ) " " ! (

Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â?Â&#x2018;Â?Â&#x2021;Â? Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2020; 4 6 ' ) 7' 3 6 7 0 6 ) ' " # 7(

" ! * $) +( & ! " ' " ) " " " # ( ) + & # ! ' & ) Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?ÇĄ Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2030;Â?ÇĄ Â?Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2020;Â&#x2021;Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2021;Â?ÇĄ Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; ' " # ) " ) ' " " ! ) ' ( " $ &! & " # & Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x192;Â&#x2026;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2022;ÇĄ Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2018;Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2021;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇĄ Â&#x2122;Â&#x192;Â&#x201D;Â?Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x2018;Â?Â&#x2019;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â&#x2039;Â?Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; ' ) ! " ) ) " % (

5 ) % ! " ) ! .- " ' " # ' Â&#x153;Â&#x2018;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2022; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇĄ Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2018;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2039;Â&#x2030;Â?ÇĄ Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;ÇĄ ! ' & ' " " # ' " !# & ' ' ) ! " !# ' ) ) Â?Â&#x2021;Â?ÇĄ Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x2018;Â?Â&#x2021;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;ÇĄ Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2014;Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2C6;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2022;Â&#x192;Â&#x192;Â?) " ! )# ' # # " Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â&#x2039;Â?Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x201D;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â?Ǥ

" ! & ) , " ,' & %) % ( # " # & ' % ) # % " " # ) Â&#x17D;Â&#x2039;Â?Â&#x2030; Â&#x153;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013; Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D;Â&#x153;Â&#x192;Â&#x192;Â? Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x153;Â&#x2021;Â&#x2013;Ǥ Â&#x2021;Â? # 0 & & % ) % ( # !

! &! ./- " " !) # ! ( !# ! ) # " " )

TUE

Hall 9: Refrigerants & Application & Regulation

11

Hall 7A: Refrigeration & Components

OCT

12:00 13:00

16:00

Hall 7A: Refrigeration & Refrigerants Hall 4A: A/C & Heat Pumps & Systems

from 9:45 / Hall 9: Refrigeration Ammonia (eurammon)

Hall 9: Application & Regulation

12

Hall 7A: Refrigeration & Compressors

Hall 7A: Refrigeration & Components & Application

OCT

Hall 4A: A/C & Heat Pumps

Break

Hall 4A: A/C & Heat Pumps & Components

Hall 9: Application & Regulation

13

Hall 7A: Refrigeration & Application & Components

OCT

Hall 7A: Refrigeration & Refrigerants & Systems Hall 4A: A/C & Heat Pumps & Systems

Hall 4A: Ventilation & Components

10:00

Hall 4A: A/C & Ventilation

Hall 4A: Ventilation (EVIA) Hall 9: Application & Education & Regulation

THU

Break

WED

12:00 13:00

Overzicht van het lezingsprogramma tijdens de beursdagen.

42

15:00

Hall 9: Application & Education & Regulation Break

10:00

15:00

16:00

8

7

7A

9 6 Mitte

NCC

Messepark

Entrance

Ost

Ost Entrance

5

U

4

4A

Subway Messe

5

6

7

7A 8

9

Refrigeration (components, products, plants and systems), insulation

5

C&I/Automation

4 4A

AC & Ventilation

4 4A

Heat Pumps

9 4A 7A 9 NCC Ost

Other areas of focus: Association, Societies, technical schools, institutions Forums Chillventa CONGRESS

Overzicht van de verschillende hallen van de Chillventa.

HALLENOVERZICHT De exposanten op het gebied van koeltechniek (componenten, producten, installaties en systemen) en isolatietechniek zijn te vinden in de hallen 5, 6, 7, 7a, 8 en 9. In hal 5 staan instrumentatie, regeltechniek en automatisering centraal, in hal 4 en 4A airconditioning, warmtepompen en ventilatie. In hal 9 staan exposanten namens verenigingen, brancheorganisaties, technische scholen en opleidingsinstituten. In de hallen 4A, 7A, en 9 vinden de Forums plaats. Chillventa Congressing wordt gehouden in NCC Ost. In de verschillende hallen zijn ook internationale paviljoens te vinden, zoals die van China (hallen 4 en 7a), Zuid-Korea (hal 8), Thailand (hal 4A) en Turkije (hal 9).

& "

"

!

!

"

"

!

"

!

" Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2018;Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â?Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2122;Â&#x2039;Â?Â&#x2030;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x201E;Â&#x2021;"

! "

September 2016

"

!

" !

" " %#$'

"

! "

Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2021;Â? Â&#x2030;Â&#x2021;´Â&#x2DC;Â&#x192;Â&#x17D;Â&#x2014;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020;Ǥ Â&#x2021; Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2022;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x2013;Â&#x2021;Â? Â&#x2DC;Â&#x192;Â?

43

vakbeurzen

, ! " , " % " , .12 & + # & "

14230, ! " +

11 # " " # ! + # ! " ' * ' ) ! ' ) , # + & , $ 5 # ) ! ) , " - $ 6 & " " ) & ! , + ! ! ) &! " + " ! " ! % & " , / $ / & # # ! + & # # # ! ,

, ! , ) ) % # " % + " , # " # ! ! # # ) , & " & " ! + " " ! ) , # 5 !# , " 6 " " , # +

Over de auteur Ing. Dick Havenaar is redactioneel coรถrdinator van de KNVvK-beleidsgroep Marcom en technisch adviseur van de redactie van RCC K&L. Meer informatie www.chillventa.de

Nieuwe PED app incl. NL-keuringsregiem Vanaf 19 juli 2016 Download onze nieuwe app in de App Store of via Google Play

Wilt u meer informatie aanvragen of een afspraak maken?

Energie Consult Holland B.V.

Bestel direct de nieuwe poster met

Hertzstraat 14

het stappenschema op onze website

6716 BT EDE NoBo/AKI-nummer 1242 T +31 (0)318 55 11 06 info@energie-consult.nl www.energie-consult.nl

44

UX

BE NE

L

GASCO

B E NE LU X

%

% # ! ! ! " # $ ! % && " % % % % " % !# ! ! !

! " !

# %

! ! %

# !%

" "

% !# ! "

GAS WARMTEPOMP EFFICIĂ&#x2039;NT EN DUURZAAM

Panasonic GHP systeem; meest efďŹ ciĂŤnte en duurzame oplossing voor VRF systemen - Hoge efďŹ ciĂŤntie door onder andere het gebruik van de restwarmte - Ideale oplossing beperkte electravoorziening - Aansluitbaar op aardgas en propaan - Grote range aan capaciteiten (van 45 t/m 142 kW) - Bedrijfssituatie tot -20°C met behoud van capaciteit - Geen ontdooicyclus, dus maximaal comfort - Aansluitbaar op alle VRF DX binnendelen - Aansluitbaar op de watermodulen voor gekoeld en verwarmd water - Diverse oplossingen voor de integratie in gebouwbeheer systemen High

savings

Environmentally

Down to

friendly

-20°C in

Easy

refrigerant

heating mode

control

by BMS

R410A

OUTDOOR TEMPERATURE

CONNECTIVITY

BENELUX

OfďŹ ciĂŤle Panasonic distributeurs

voor koeltechniek en airconditioning

Wilt u een demonstratie?

Bel ons verkoopteam voor een afspraak.

ROTTERDAMSEWEG 219B Tel: 015 2517272

www.gasco.nl

2629HE DELFT Fax: 015 2517277 INFO@GASCO.NL

B.V.

KLIMAAT OPLOSSINGEN

www.aircon.panasonic.eu

internationaal nieuws

Gevangenisstraf voor koudemiddellozing bij diefstal

Airconditioners met hoog energielabel minder efďŹ ciĂŤnt bij hoge temperaturen

$ 3 ) $ ' &&%') + $ ) $ 3 ( $)' %' $ $ $+ '%$# $) á&#x2C6;ş á&#x2C6;ť Â&#x201E;Â&#x17D;Â&#x2039;Â&#x152;Â?Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x192;Â&#x2013; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x192;Â&#x2039;Â&#x201D;Â&#x2026;Â&#x2018;Â?3 ) %$ '( C 7(D * ) ) )%&( # $) $

$ % %# + $ () #& ' )*' $ # ) ;8 &'% $) ! $ $ # $2 ) ) '%) #& ) %& $ () "( , " 0 , ' ' %$ ) %$ '( $ )() & ' %3 + $ ) ' :@ &'% $) + $ ) )%) " # $ " !( $ ' '* ! +%%' ' ! 3 $ $ $ # $2 $( & !#%# $) $ $ / & ' % / $ (.() # $ / " ( + '3 $),%%' " ! +%%' $ >8 &'% $) + $ ) $ ' '* !2 ' %$ ) %$ '( / $ Â&#x2039;Â? Â?Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x192; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2022;Â&#x2022;Â&#x2039;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2020; Â?Â&#x2039;Â&#x2020;Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â&#x2022;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D;3 ' $(.() #1 + $ 9 () ' C+%%' && ' ) $ Â?Â&#x2021;Â&#x2013; Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2039;Â?Â&#x2014;Â? Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x203A; Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2026;Â&#x203A; Â&#x192;3 ) % 3 3 + $ :0?D )%) = () '' $ C $ # $ #*#3 + $ ;0=D2 "( * ) $3 ) #& ' )**' %+ $ <8 B !%#)0 $ #) Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x17D;Â&#x2030;Â&#x2021;Â?Â&#x2022; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2030;Â&#x2039;Â&#x2021;ÇŚÂ&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? $ =3() '' $ (&" )(.() # ) ' ($ " 2 Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2018;Â&#x201D;Â&#x2020;Â&#x2013; Â&#x153;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2C6;Â&#x2022; Â&#x2022;Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2026;Â&#x160;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; + $ 7( # ) 9 % : () '' $2 "( ) #3 Â&#x2019;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D; Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2DC;Â&#x2021;Â? Â&#x2020;Â&#x2021; ͜͡ Κ Â?Â&#x2018;Â?Â&#x2013;ÇĄ Â&#x2039;Â&#x2022; Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;3 Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x153;Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2C6;Â&#x2022; Â&#x17D;Â&#x192;Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x2020;Â&#x192;Â? Â&#x2020;Â&#x2039;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â&#x2021;Â&#x2021;Â? Â?Â&#x2021;Â&#x2013; 9 () '2 ) ()* " !) ) $ =3() '3 ' $ $ ) #& ' )**' )*(( $ <8 $ =8 B 98 )%) :@ &'% $) # ' $ ' 3 '* !) $ +%" $( %& + 2 Bron: CSE

46

3 $ $,%$ ' + $ # ' ! $( () ) % ( + '%%'3 " )%) $ + $ $ (()' + $ <0= ' $ $ % ) + $ # ' $ :A2888 %"" ' +%%' "" " "%/ $ + $ !%* # "2 $ (+ "" # ( # " ) ) # $ '# /% $ #3 " $ ' ) %+ ')' 2 ) !%* # " %$)($ &) )% $ # $ $ ' %$ ) %$ $ (.() # , " () " $ $ '+%%' ) " $ , '! %%' / 2 , ' %& ) ' 3 )' &) %%' , '!$ # '( + $ $ $ () " $ ' 2 / 3 $ ) / , ( %& ) !0 , '$ + ') " ) $ 3 # $( $ ( '+ ' $ $() "" ) , '!) 2 '% ' (!" $ + $ ) %$ ' %* ( ' ) +%%' !"*( /%* / $ $ **' 0 # ' ) " )() " ! $ ) ) !"%&& $2 % $ # $ '# , ' %$ '%$) ' 0 $ # $ $2 3 ) ' , ' * " ! ) ) %# $ -3, '!$ # ' + $ ) ( '3 + ' $ 2 ) ) %%'/ $ + $ !%* # "" 3 $ ) +%%' # ' $ :82888 %"" ' ( + '%%'/ !)2 ' " ! " # ' ' 6 3(.() # $ ) $ ()%" $0 + '+%" $( () ( #%$) ' %# %$ ' " $ 3 $ / $ '' () ) " ! ) $ )%) " %# :<9 ()*!( ) $ 3 $ ( '%%) $ " ' $ ) + '!%& $2 Bron: Cooling Post

Aandacht voor carrièremogelijkheden en vrouwelijk personeel in de koeltechniek & $ 3 )

6

) %'! $ '%*& 4 ' '( $ 3 ' ' ) %$ 3 5 %& ' )2 & ) :< $) '$ ) %$ " %$ ' (( % ' ' ) %$ $ %!% # %' $ ( ' ) $() )**) ), 4 &) +%%' ()* $) $ $ %$ %$3 '/% ! '(50 $ (& $ ),%'! $ + $) +%%' ()* $) $ $ ( $ %' %$ '/% ! '(0 $ '() 4 %# $ $ ' 3 ' ) %$5 $ ), '!,%'!( %&2 + $ # $) $ $(& ' '3 $ ) $ ) ) %# $ 4 ' '( $ ' ' ) %$53, '!3 '% & $ (* , '! '% & 4 %# $ $ ' ' ) %$5 %& ) / )) $2 % ) $ $ $ *'( $ ) $ $ #) )% "( +%" + $ '% $ +' $ ' !% " & ) )2 3 ( ) ,%' ) ) %$ + ' < %& 9888 $ $ %& $3 ) '$ ) %$ " ' (# '!) / $ ' " ) ' $ ' 0 $() "" ) 0 %$ ' %* $ ( '+ + $ !% " $() "" ) (2 '3 $ () / $ +'%*, $ $/ $" ! %$ '+ ') $,%%' $ !% " $ *()' 0 ) ', " + '( ) ) ' , " " ! )% % )2 ) ) () ! $ /%* $ $)%$ $ ) ' + $ )%) 9= &'% $) ) ' &' () ' $ "( ) & '(%$ "( () $ $ + $, ) 3 + ' " $ )*(( $ +'%*, $ $ # $$ $ )2 Bron: IIF/IIR

Veiligheidsnormen koolwaterstofkoudemiddelen hoog op de internationale agenda #&' "% 1 %#( % "' %" ' #" "#%! " $ % " ' %( ) " ## * ' %&'# " " # 1 " %1 #" ' #" " $$ % '((%0 ' *#% ' &' & ! % %) % " & " !! % " )##% % % '# $ && " ) " ! ')% " ' %" ' ) " )##% 3&0 ' ' "& #"'% %#'# # 1 &$% " " " " " #) % ' % ) " 3&0 "& " #!&' ". " ( $ '&)#" ". * % ", "1 )##%( ' " # ' ' ) &'&' " ) " " * % * ##% #) % 3&0 # * % "# %#1 ' ) %& " ) " ", ' , ". &' ' ##$ ' ' "& ) % % " ) " # '# % " * " " #) %1 " #!&' *#% ' % '0 " ) " & (&& % '' , #$ ) &"#%! " )##% % " % #( ! " #$ ' !#! "' ' ) %( ) " - 1 $$ % '((% ! ' " %#' % #( ! 1 " #( !! % "0 ) %#( % "#%! " #! " ' % " ' #) % " ! ' ' "# # & )##%( '1 " " ) % ' % " ) " ) 0 %, " " ) " "#%! " & %#! % " " % " ## '0 Bron: Hydrocarbons21

Twee alternatieven voor R410A getest % " % 1 " ' &' ' 1 #% '#% (! " +#" ! ' #( ! " 1; > :;: ? ) " !#(%& " :718 ) " #" +* '##" " ' ! " * % , " & 2 %#$1 "31 ' %" ' )##% :76 0 ' &' )#" $ '& " " ( '4* ' %1* %!' $#!$ ! ' 76 ) %!# "0 ' # ) " ' &' * & ' ) " " ) " " :76 1 ' %" ' ! ' " 1* % 0 % " ! ' ) " :76 >86==? & ) " ' &' ' %" ' ) " ) %/ ) " :718 & ;=9. ) " 1; :<<0 #( ! " &' " ( ' " ! " & ) " 98 " 1789:, > ?. " , " ' #"') ! %0 Bron: Cooling Post

Groeiende wereldmarkt koel- en vrieshuizen % '#" %,# %& ) " " ) # & '' " ' * % * 1 ! % ' )##% # 1 " )% & ( , " '(&& " 867< " 8686 " 5& 1 ! " &' % & %# 5 > #!$#(" ""( %#*' ' ? ) " #" ) % 7: $%# "' '0 ' #" ) % ;7 $%# "' ) " '#' ! % ' " #!&' " " 867; )#%! " ! % "& #"' 1 " "' " & ! " %##'&' #!, ' % " % #0 ' #!' ##% &' " ) " ' &' % " #! " " %# " )% " % %# "' " " %( '0 ' 5 %# " #( ' " #" $'5 & " ) " '&' #"'* " " " , ! % '. " " % &$ % " 2 % " !#) ! "' * % #(& " 3 *#% ' " '# #!&' &' & 1 " % %0 " 867; #! " % " & ! "' " ) & " ) & ! % '0 ,( " " 8686 * %& " ! % " =6 ! % # 1 % " ! % '* % #!) '' ". # )##% " ! % ' " ) " %( ! 79 $%# "'0 " % &' %# '#% "" " ' & ! "' '% ' ")# % ) " ) & ##% " " " ' "1 #&' "0 Bron: Technavio / IIR/IIF

september 2016

Wereldmarkt voor VRF/VRV-systemen groeit door * % ! % ' )##% 4 1&+&' 1 ! " ) %' "*##% ' " 8688 " % ) %* ' " " * % ) " %( ! 87 ! % (%#0 (&& " 867< " 8688 , ! % ' % & ! ' 77.9 $%# "' %# ". ,# ' ( ' " % $$#%' ) " % '& " % '&0 4 1 Â?Â&#x192;Â&#x201D;Â?Â&#x2013; Â&#x2019;Â&#x201D;Â&#x2018;Ď?Â&#x2039;Â&#x2013;Â&#x2021;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2013; Â&#x2018;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D; Â&#x192;Â?Â&#x2020;Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2021; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? '# " ! " )% " % " % 1 Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x192;Â&#x2019;Â&#x2019;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x192;Â&#x2013;Â&#x2014;Â&#x2014;Â&#x201D; Â&#x2DC;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D; Â?Â&#x192;Â?Â&#x2013;Â&#x2018;Â&#x2018;Â&#x201D;1 #" ' #" % " . #"'* " ) " #( ! " ! ' " . %# " #(* ' ) ' ' ". " " %1 % ) " 0 4 1&+&' ! " *#% " ! ' " ! Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201E;Â&#x201D;Â&#x2014;Â&#x2039;Â?Â&#x2013; Â&#x2039;Â? Â&#x2026;Â&#x2018;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x201D;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â&#x17D;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x2021;Â&#x201E;Â&#x2018;Â&#x2014;Â&#x2122;Â&#x2021;Â?ÇĄ Â&#x2DC;Â&#x192;Â&#x201D;Â&#x2039;´Â&#x201D;Â&#x2021;Â?Â&#x2020; Â&#x2DC;Â&#x192;Â? Â?Â&#x17D;Â&#x2021;Â&#x2039;Â?Â&#x2021; Â&#x2122;Â&#x2039;Â?Â?Â&#x2021;Â&#x17D;Â&#x2022; Â&#x2021;Â? Â&#x2026;Â&#x192;Â&#x2C6;ÂąÂ&#x2022; '#' %#' "'##% #(* " " #$ "1 % %( !' "0 " % &' 1 '#% ! % ' ' "'% ". & Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x2030;Â&#x201D;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2039;Â&#x2021;Â?Â&#x2020;Â&#x2021; Â&#x201E;Â&#x2021;Â&#x160;Â&#x2018;Â&#x2021;Â&#x2C6;Â&#x2013;Â&#x2021; Â&#x2018;Â? Â&#x2021;Â&#x2C6;Ď?Â&#x2039;Â&#x2026;Â&#x2039;´Â?Â&#x2013; Â&#x2013;Â&#x2021; #" ' #" % " )# "& " ) ( # ' " ) " ) %& " %( !' " ) " " #(*0 4 1&+&' ! " " !# #! ! % 1 % ,#" & ) " " #(* ' #" ' 1 #" % " #$ & & ) " * "& " )##% ) %* %! " " # " 0 4 1 * %!' $#!$&+&' ! " ,( " " % ) %* ' " %##'&' %# ' " , " ' "& "# ! $%# "#& 1 $ % # 0 Bron: The News

47

productnieuws

DISTRIBUTIECENTRUM BOL.COM KRIJGT ENORME LUCHTBEHANDELINGSINSTALLATIE Internetwinkel Bol.com is begin 2016 gestart met de bouw van een eigen distributiecentrum in Waalwijk. Voor Van Delft Installatie uit Nieuwkuijk heeft Systemair tien stuks HHFlex + Controls en acht stuks HHCompact + Controls geproduceerd. De kasten, voor in totaal 400.000 m3/h, zijn geproduceerd en getest bij Systemair in Waalwijk en deze zomer op het dak van Bol. com geplaatst. Het nieuwe distributiecentrum, dat in 2017 zijn deuren opent, wordt gebouwd op het bedrijventerrein Haven Acht in Waalwijk.

Bij de opening zal het circa 50.000 m2 grondoppervlakte hebben, wat te vergelijken is met zeven voetbalvelden. Het gebouw krijgt zeventien verdiepingen met een totale vloeroppervlakte van 130.000 m2. Er is rekening gehouden met mogelijke groei in de toekomst.

,Ĺ˝Ĺ?Ä&#x17E;Ä&#x161;Ć&#x152;ƾŏÇ&#x20AC;ůŽƊ Ä&#x17E;Ć&#x152;Ć?

48

CENTERCON BRENGT CATALOGUS KOUDETECHNIEK 2016/2017 UIT Totaalleverancier Centercon heeft onlangs de geheel nieuwe catalogus Koudetechniek 2016/2017 uitgebracht.

De catalogus bundelt het meest complete assortiment van koudetechniek en vertegenwoordigt alle toonaangevende merken. De catalogus bestaat uit drie delen en komt in een handige box voor op het bureau. De box bevat het complete naslagwerk voor selecties en calculaties en bundelt de delen (1) compressoren en aggregaten, (2) luchtkoelers, condensors, wisselaars, vloeistofvaten, regelapparatuur en componenten, en (3) hulp- en montagematerialen, gereedschappen en aircotoebehoren. De laatste pagina’s van de catalogus bevatten een complete index, gebruiksvriendelijke crossreferencelijsten die vervangende types aangeven, druktabellen voor koudemiddelen en eenhedenomrekentabellen.

HET MULTI VOORDEEL VAN DE ALLES-IN-1 PARTNER. UITGEBREIDE WEBSHOP

LEVERING EN VOORRAAD

EXTRA DIENSTEN

SERVICE EN GARANTIE

Multi Import staat bekend om zijn kwaliteitsproducten, snelle levering door voldoende eigen voorraad, uitstekende service en scherpe prijzen. In Nederland is Multi Import sinds 2011 officieel distributeur van Panasonic Airconditioning.

Maak ook kennis met het alles-in-1 principe van Multi Import:

0 Ruime voorraad 0 Vóór 14.00 uur besteld, volgende dag geleverd 0 Tijdslevering tegen meerprijs mogelijk 0 Afhaal mogelijk aan onze balie

0 24 uur - 7 dagen online 0 Direct bestellen 0 Order history bekijken 0 Volledige product informatie

0 Project- technische ondersteuning op locatie 0 MI-Deal app

0 Snelle afhandeling garantie 0 Garantietermijnen geldig vanaf factuurdatum 0 Panasonic 5 jaar garantie 0 Space-Saver 5 jaar garantie 0 Condenswaterpompen 2 jaar garantie

OFFICIEEL DISTRIBUTEUR VOOR NEDERLAND

HONGKONGSTRAAT 10-14 3047 BS ROTTERDAM T +31 (0)10 437 62 55 E INFO@MULTI-IMPORT.NL WWW.MULTI-IMPORT.NL

September 2016

49

RCC K&L IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET Officieel Orgaan van: KNVVK, KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE Internet: www.knvvk.nl E-mail: info@knvvk.nl Naast de KNVvK leveren deze verenigingen op het gebied van koude, koeling, luchtbehandeling en ventilatie vanuit hun expertiseveld bijdragen aan RCC K&L:

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING Internet: www.nvkl.nl E-mail: info@nvkl.nl STEK, STICHTING EMISSIEPREVENTIE KOUDETECHNIEK Internet: www.stek.nl E-mail: info@stek.nl NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN Internet: www.nekovri.nl E-mail: info@nekovri.nl VERAC, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN AIRCONDITIONING-APPARATUUR Internet: www.verac.nl E-mail: info@verac.nl LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN LUCHTKANALENFABRIKANTEN Internet: www.luka.nl E-mail: info@luka.nl VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE APPARATEN Internet: www.gezondeluchtingebouwen.nl E-mail: vla@fme.nl NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI) Internet: www.koelindustrie.nl E-mail: nki@fme.nl RCC K&L komt tot stand in samenwerking met de KNVvK-beleidsgroep Marcom.

Het bestuur hiervan bestaat uit: ing. M. Bouwman en H. Blok (secretaris).

Hoofdredacteur Uko Reinders, ukoreinders@vakmedianet.nl, tel. 06-46652579 Eindredacteur Bas Roestenberg Technisch adviseur Ing. Dick Havenaar Uitgever Frederique Zeemans Accountmanager Gejo Flierman, gejoflierman@vakmedianet.nl, tel. 06-53227316 Vormgeving & opmaak colorscan, www.colorscan.nl Druk Ten Brink, Meppel Adres Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Website RCC K&L www.koudeenluchtbehandeling.nl Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888

in nummer 10 van RCC K&L onder andere

Thema: koelen zonder compresssoren t "%*"#"5*4$)& ,0&-*/( bij scheepsbouwer en in chemische industrie t */%*3&$5& 7&3%".1*/(4,0&-*/( nieuwe toepassing voor kantoren en hotels t ,0&-*/( 6*5 %& ,06%& (30/% als alternatief voor airconditioning t 3&*/*(*/( &/ 3&$:$-*/( ,0&-8"5&3 zonder gebruik te maken van chemicaliën

Abonnementen RCC K&L verschijnt maandelijks. Jaarabonnement € 135,00. Verzendkosten buitenland per jaar € 29,50 (EU) en € 41,50 (niet-EU-landen). Prijzen zijn exclusief btw.

Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Oplage Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring van Grant Thornton www.vakmedianet.nl Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2016 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze staan op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd.

Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0925-630X

50

Ϯ

d ,EK>K'/

ŝŶƐƚĂůůĂƟĞƐ ĞŶ tĂƌŵƚĞƉŽŵƉĞŶ ŶĞƌŐŝĞďĞƐƉĂƌĞŶĚ ĞŶ DŝůŝĞƵǀƌŝĞŶĚĞůŝũŬ

ŝƐ ĞĞŶ ŝŶƚĞƌŶĂƟŽŶĂĂů ŽƉĞƌĞƌĞŶĚĞ ƚŽŽŶĂĂŶŐĞǀĞŶĚĞ ĞĞŶƐĞ ĨĂďƌŝŬĂŶƚ ǀĂŶ ĚƵƵƌnjĂŵĞ ŬŽĞůŝŶŐ ǀŽŽƌ #%! " " $ * %#$" * & # & "' " * # + " $' "! !" % " $" # "% ĂůƐ ĞŶŝŐĞ ŬŽƵĚĞŵŝĚĚĞů͘ K ǁŽƌĚƚ ŐĞnjŝĞŶ ĂůƐ ŚĞƚ ŵĞĞƐƚ %&" % + & # " $' $ ĐĞŶƚƌĂůĞƐ ĞŶ ŚĞĞŌ ĚŽŽƌ ĚĞnjĞ ƐƉĞĐŝĂůŝƐĂƟĞ ĞĞŶ ŐƌŽƚĞ ĞdžƉĞƌƟƐĞ͘ ƌ njŝũŶ ǀĂŶĚĂĂŐ ĚĞ ĚĂŐ ƌƵŝŵ ϮϬϬϬ ŬŽĞůĐĞŶƚƌĂůĞƐ ǀĂŶ s E^KZ ŝŶ ďĞĚƌŝũĨ͘

ĐŽŵƉ^hW Z ^/'D ͞> ϯнϮyϯ͟ x <ŽĞůĞŶ͕ sƌŝĞnjĞŶ͕ ĞŶ ǁĂƌŵƚĞƉŽŵƉ ŽƉ ĠĠŶ ĐĞŶƚƌĂůĞ͊ Dd ƚŽƚ ĐĂ͘ ϭϴϬ Ŭt , >d ƚŽƚ ĐĂ͘ ϱϬ Ŭt , ƚŽƚ ĐĂ͘ ϭϱϬ Ŭt x njǁĂĂƌ ŝŶĚƵƐƚƌŝĞĞů

ϭϬϬй ŵŝůŝĞƵǀƌŝĞŶĚĞůŝũŬ͘ EŝĞƚ ŐŝŌŝŐ ĞŶ ŽŶďƌĂŶĚďĂĂƌ͘ & % $ ! #$ % + ! $ ! !' " & " + 'ĞĞŶ ĂĂŶƚĂƐƟŶŐ ǀĂŶ ĚĞ KnjŽŶ ůĂĂŐ͘

ĐŽŵƉ^hW Z ^/'D ͞sĂůƵĞƉĂĐŬ y^ ϮнϭyϮ͟ x ŬůĞŝŶĞƌĞ ĞŶ ƉƌŝũƐďĞǁƵƐƚĞ ǀĂƌŝĂŶƚ Dd ƚŽƚ ĐĂ͘ ϱϱ Ŭt , >d ƚŽƚ ĐĂ͘ ϭϮ Ŭt , ƚŽƚ ĐĂ͘ ϮϬ Ŭt x ŝŶĚƵƐƚƌŝĞĞů

" & " "% - % # " + ĞŶǀŽƵĚŝŐĞ ĚƵƐ ǀŽŽƌĚĞůŝŐĞ ŝŶƐƚĂůůĂƟĞ ĞŶ ŽŶĚĞƌŚŽƵĚ͘ #$ #$ ! ## + $ #$ $ !" " " $" "#+ & " $ ! ## # "# +

ĞŶ njĞĞƌ ďƌĞĞĚ ůĞǀĞƌŝŶŐƐƉƌŽŐƌĂŵŵĂ ǀĂŶ ϭ͕ϲ ϴϬϬ Ŭt͘ sŽŽƌ ĚĞ ŬŽĞůĐĞů ŝŶ ĚĞ ƉƌŽĨĞƐƐŝŽŶĞůĞ ŬĞƵŬĞŶ ƚŽƚ ĂĂŶ ŐƌŽƚĞ ŐĞŬŽĞůĚĞ ŵĂŐĂnjŝũŶĞŶ͕ ŝũƐďĂŶĞŶ͕ ƐƉŝƌĂĂů ĞŶ ƚƵŶŶĞůǀƌŝĞnjĞƌƐ ĞŶ Ăů ĞƌƚƵƐƐĞŶ njŽĂůƐ ƐƵƉĞƌŵĂƌŬƚĞŶ͕ ƐŚŽƉƐ ǀĂŶ ƚĂŶŬƐƚĂƟŽŶƐ͘ ŝũ ĐĞŶƚƌĂůĞƐ ǀĂŶ ŚĞƚ ƚLJƉĞ ͞^ŝŐŵĂ͟ ďŽǀĞŶĚŝĞŶ ǀĞƌǁĂƌŵŝŶŐ ĞŶ ǀŽŽƌ ǁŝŶŬĞů͕ ŬĂŶƟŶĞ ŽĨ ŬĂŶƚŽŽƌ͘ /ŶƚĞŐƌĂƟĞ ǀĂŶ ͬ ǁĂƌŵƚĞƉŽŵƉ ŵŽŐĞůŝũŬ͘ tĂƌŵƚĞ $ "% ǁŝŶŶŝŶŐ͗ ƚŽƚ Ϯ ĐŝƌĐƵŝƚƐ͘ sƌŝĞnjĞŶ͕ <ŽĞůĞŶ Ăů ĚĂŶ ŶŝĞƚ ŐĞĐŽŵďŝŶĞĞƌĚ͘

" !" ## & " $ " " $+ ũĞĐƚŽƌ ƚĞĐŚŶŽůŽŐŝĞ ǀŽŽƌ ĚĞ ǁĂƌŵĞ ŬůŝŵĂƚĞŶ͘ sĂŶĂĨ Ϯ Ŭt WůƵŐ Θ WůĂLJ ĐŽŶĚĞŶƐŝŶŐ ƵŶŝƚƐ͘ dŽƚ ĐĂ͘ ϴϬϬ Ŭt ;ŬŽĞůͿ , njǁĂĂƌ ŝŶĚƵƐƚƌŝĞĞů͘ /ŶƐƚĂůůĂƟĞƐ ŵĞƚ ŐĞƉŽŵƉƚ KϮ ;ŝũƐďĂŶĞŶ ͬ ĨƌĞĞnjĞƌƐͿ ŝǀĞƌƐĞ ŽŵŬĂƐƟŶŐĞŶ ǀŽŽƌ ƉůĂĂƚƐŝŶŐ ďƵŝƚĞŶ͘ sĞĞů ŽƉƟĞƐ njŽĂůƐ ď͘ǀ͘ ĚĞ ĐŚŝůůĞƌ % +

# $

" %

tĞĞƌƐďĞƐƚĞŶĚŝŐĞ ŽŵŬĂƐƟŶŐĞŶ

ĐŽŵƉ/ ͗ ŐĞƉŽŵƉƚ K ǀŽŽƌ ŝũƐďĂŶĞŶ

ĐŽŵƉ/E h^dZ/ y>͗ Dd ƚŽƚ ĐĂ͘ ϴϬϬ Ŭt >d ƚŽƚ ĐĂ͘ ϰϬϬ Ŭt ƚŽƚ ĐĂ͘ ϭϱϬ Ŭt

x ĂƵƚĂǀĞũ ϭ x ϴϮϭϬ ĂƌŚƵƐ x нϰϱ ϳϮϭϳ Ϭϭϳϰ x ŝŶĨŽΛĂĚǀĂŶƐŽƌ͘ĚŬ x ǁǁǁ͘ĂĚǀĂŶƐŽƌ͘ĚŬ ŽŶƚĂĐƚƉĞƌƐŽŽŶ ǀŽŽƌ sůĂĂŶĚĞƌĞŶ Θ EĞĚĞƌůĂŶĚ͗ WĞƚĞƌ ^ƚĂĂů x нϯϭ ϳϬ ϯϯϱ ϵϯ ϴϮ x нϯϭ ϲ ϱϮ ϴϵ ϱϯ Ϯϲ x ƉĞƐΛĂĚǀĂŶƐŽƌ͘ĚŬ

WAAROM IS GROEN ZO INTELLIGENT?

CH I LLVENTA Van 11 tot en met 13 oktober 2016 Hal 7, stand 330

*52(1 VWDDW YRRU %,7=(5 8Z LQQRYDWLHYH SDUWQHU YRRU GH KRRJVWH HI¿ FLsQWLH HQ LQWHOOLJHQWH NRXGHRSORVVLQJHQ :LM VWDDQ X WHU]LMGH ZHUHOGZLMG GDJ HQ QDFKW 2S RQV HQ RQ]H SURGXFWHQ NXQW X YHUWURXZHQ %H]RHN RQV RS GH &+,//9(17$ HQ JD YRRU PHHU LQIRUPDWLH RYHU %,7=(5 QDDU ZZZ ELW]HU GH