Management Support Magazine november 2014 by VMN Media

NUMMER 11, NOVEMBER 2014

MAAK JE OUDE BAAN WEER (ALS) NIEUW 8 TYPES DIE JE GRAAG IN JE NETWERK WILT HET NIEUWE WERKOVERLEG LOPEND OF STAAND

NOOIT MEER TIJD TEKORT ZO DOE JE DAT

COLUMN

VERBINDEN

oms leek het er wel op: de secretaresse was machtiger dan haar baas. Als jonge journalisten van een pas gelanceerd managementblad, deden wij zo’n 30 jaar geleden een serie interviews met destijds beroemde captains of industry: Anton Dreesmann, Gerrit Wagner,

Frans Swarttouw, Wisse Dekker. Mannen die natuurlijk niet zo maar te benaderen waren. Niet zozeer afgeschermd door een afdeling PR, maar veel meer door hun secretaresse. En wij verbaasden ons erover dat er voor zulke sleutelfunctionarissen geen eigen vakblad was… Dat was het begin van Management Support Magazine: toen, in 1983, een eenvoudig blad onder de titel Secretaresse Nieuwsbrief, met een eerste nummer gemaakt door journalisten die nog niet wisten hoe ze Schoevers moesten spellen! Inmiddels heeft de secretaresse vele andere namen gekregen, van managementassistente tot het uit de Angelsaksische wereld overgewaaide PA. Maar één ding is gebleven: het zijn vrouwen die op tal van posities binnen bedrijven en organisaties sleutelfuncties vervullen, maar veel meer dan afschermen in de zin van openen, toegang geven en verbinden. In de moderne organisatie gaat het om het voordurend wisselende netwerk en de verbindingen binnen dat netwerk. Niet in de eerste plaats de technologische netwerkwerkverbindingen, maar vooral hoe binnen het bedrijf samengewerkt wordt, hoe interne en externe klanten informatie en service krijgen. Niet voor niets is de laatste jaren ‘hospitality management’ binnen bedrijven een belangrijk begrip geworden. Of bijvoorbeeld de connected company. Veel buzzwords, maar iedere keer kan de secretaresse van 2014 daar een belangrijke bijdrage aan leveren. Misschien wel, omdat zij – net als de man of vrouw aan wie zij managementsupport – geven, van alle markten thuis moeten zijn, weten wíe in het bedrijf wát doet, waar de oplossing voor een probleem gevonden kan worden. Secretaressen zijn natuurlijk niet machtiger dan hun baas. Daar gaat het ook helemaal niet om. Zij zijn vaak wel een stuk beter ‘connected’ in de organisatie, weten hoe interne en externe klanten denken en kunnen dankzij hun sleutelposities echte bijdragen leveren aan beter functionerende afdelingen en organisaties. Dat geeft het secretaressevak hetzelfde belang als 30 jaar geleden, en dat zal de komende drie decennia niet anders zijn. Waar mensen met elkaar moeten samenwerken, zullen secretaressen de verbindende schakel blijven. Om dat te kunnen blijven doen, hebben zij vakinformatie nodig, online, via hun eigen vakblad en via op hen gerichte trainingen. Management Support zal daarin blijven voorzien! Ruud Bakker Directeur Vakmedianet

november 2014

INHOUD

LEER JE TIJD BETER BESTEDEN Je werkdag is voorbij, maar het werk is nog niet af. Weer glipte de tijd door je vingers. Wat heb je nu eigenlijk de hele dag zitten doen? Professional organizer Karen Visser leert je te budgetteren met tijd, net zoals je doet met geld. Want je kunt ook je uren maar één keer besteden.

NOOIT MEER ROOD STAAN OP DE KLOK

MAAK JE BAAN WEER ALS NIEUW

Je werkt een flink aantal jaren bij dezelfde werkgever en het nieuwe is ervan af. Wanneer voelde je je voor het laatst uitgedaagd? Je weet het niet meer. Tijd om te solliciteren? Nee. Tijd om je baan op te poetsen.

14 RELATIEMANAGEMENT Je collega’s, vrienden en de leden van de tennisclub, maar ook vage kennissen en oud-collega’s.... wie de juiste mensen om zich heen verzamelt, creëert een netwerk vol kansen: 8 types die je graag in je netwerk wilt, 3 die je beter kunt mijden.

19 HET NIEUWE WERKOVERLEG Waar zie je je collega’s tegenwoordig nog? Als ze niet thuis werken, zitten ze wel bij een klant. Juist: tijdens vergaderingen, die houden het team bij elkaar. Nieuwe vormen van overleg helpen daarbij, zegt Ruben van der Laan, oprcichter van Het Nieuwe Werkoverleg. Hij legt uit hoe.

28 4

november 2014

ZONDER STRESS NAAR MINDER STRESS Last van werkdruk? Trainer Gerda Bos legt uit hoe je, door steeds een piepkleine verandering te oefenen, je eigen gedrag kunt veranderen.

PRAKTISCH

Signaal

10 manieren om ‘nee’ te zeggen op een aardige manier.

Spelling- en Taaltips

Koninklijke taalvragen

Vreemdetalentips

Bereid je voor op je e-toekomst

HAAL MEER UIT JE WOORDENBOEK

Softwaretips

Office 2013 – Klaar voor de toekomst

Als je een woordenboek Nederlands openslaat, doe je dat meestal om de betekenis van een woord op te zoeken, of om te bekijken hoe je dat woord schrijft. Maar woordenboeken bieden veel meer dan spelling en betekenis.

PERSOONLIJK

Column Vicky Marijnen

Geluk zit in een klein hoekje

BrandCheck

Gecheckt: Susan van Zinderen

Young Professional

Laura Onderweegs

MANAGEMENT SUPPORT LIVE! NOVEM BER

13 NOVEMBER

Column Huub van Mackelenbergh

MA met een missie

2014

CONGRES: , ‘SECRETARESSE EEN FUNCTIE T MET TOEKOMS GRATIS TOEG

ANG

e ‘De secretaress van nu is , zelfverzekered ambitieus nan denkt meer det ooit mee m r’ de manage

Draai dit nummer om voor de Management Support Live!- special. Met onder meer: ‘De 7 talenten van iedere vrouw’ en een interview met Schoevers-directeur Joyce Steenveld over de toekomst van jouw vak.

SERVICE

Community Productnieuws Colofon

22 41 42

– INTEGER – IG EN ACCURAAT ERGROND. – NAUWKEUR – OP DE ACHT – UITVOEREND KEUDABEHEER ENZ. : DIENSTBAAR CTIEF – NAUW LEREN, AGEN UNING – PROA ESSE VAN TOEN BIJVOORNPAKKET: NOTU DE SECRETAR IJKE ONDERSTE VERDIEPT ZICH ING – VAST TAKE T INHOUDEL INZETBAAR; ER HOOGTE BRED BEROEPSOPLEID VAN NU: CO-MANAGER, BIED – AL VAN OP DE HBO OF WO ESSE 4, VAAK OOK LIJKHEID, OVER DE SECRETAR MBO OON – GER PERS RAAT – INTE NG – STERKE RIG EN ACCU PR OF MARKETI MUNICATIE, BEELD IN COM

november 2014

SIGNAAL

Privacy maakt gelukkig Nu de kantoortuinen oprukken, wordt het

In Nederland is het in vergelijking met de

privékantoor een schaars goed. De enkele

meeste andere landen overigens goed ge-

gelukkige met een eigen werkruimte werkt

steld met de privacy. Als de taken die kan-

beter en heeft een groter gevoel van wel-

toormedewerkers moeten uitvoeren dat ver-

zijn.

eisen of als zij daar anderszins behoefte aan hebben, kunnen zij een rustige werkplek uit-

‘Privacy’ staat hoog op het verlanglijstje van

kiezen waar zij ongestoord en zonder onder-

kantoormedewerkers, blijkt uit wereldwijd

brekingen kunnen werken.

onderzoek in opdracht van werkomge-

En dat betaalt zich uit: van de ondervraagden

vingspecialist Steelcase onder meer dan tien-

met veel privacy...

duizend kantoormedewerkers van grote bedrijven.

... kan 98% zich goed concentreren;

Werknemers willen goed worden geïnfor-

... voelt 94% zich relaxed en op zijn gemak;

meerd, de juiste technologische ondersteuning

... kan 94% in teamverband werken zonder te

krijgen en leuke collega’s. Maar die collega’s

worden gestoord of onderbroken;

moeten wel afstand bewaren. Kenniswerkers

... heeft 86% de keuze als het gaat om de

die veel privacy op de werkvloer ervaren,

werkplek;

spreken over een hoger welzijn. Ze zijn meer

... is 94% tevreden over het geluidsniveau op

betrokken en productiever.

de werkvloer.

OM ‘NEE’ TE ZEGGEN OP EEN AARDIGE MANIER DOOR KAREN VISSER ( WWW.NEWBROOM.NL )

Ik begrijp dat je mij die vraag stelt, maar nee. Je toont begrip: logisch dat diegene bij jou uitkomt. Maar helaas kun je niet doen wat er wordt gevraagd.

2. Ik wil hier even over nadenken, op dit moment is het nee. Je bent duidelijk in je ‘nee’, maar gaat niet over één nacht ijs. Je verzamelt alle informatie en kunt afwegen. 3.

Ik zou je graag willen helpen, maar ik doe het niet. Je menselijke kant spreekt maar de ratio zegt ‘nee’. Redenen hoef je niet eens te geven – dit is jouw besluit!

4. Ik bel je over een kwartier terug. Dit geeft je tijd om je gedachten op een rijtje te zetten en af te wegen wat je uiteindelijke antwoord wordt, zonder in te gaan op de inhoud van de vraag. 5.

Ik kan hier niet op ingaan, ik heb andere prioriteiten. Ieder zijn eigen prioriteiten, toch? Jij moet die van jou bewaken, net als de ander die van hem of haar.

6. Ik waardeer dat je aan me denkt, maar mijn antwoord is dit keer ‘nee’. Misschien is de kans die je wordt geboden een andere keer wél in je schema inpasbaar. Door je waardering te tonen, houd je dat pad open. 7.

Nu niet, maar morgenochtend om tien uur heb ik tijd. ‘Nee’ hoeft niet definitief te zijn – ‘nee met een alternatief’ vertelt de ander dat je meedenkt over andere mogelijkheden.

8. Ik ben niet de juiste persoon hiervoor. Heb je X al gevraagd? Sommige mensen vragen jou in een reflex en kijken niet rond. 9. Mijn bord is al erg vol; kunnen we de prioriteiten anders leggen? Zo kom je erachter of de actualiteit jouw planning onderuit haalt, of dat de vraagsteller vergeten was dat je al meer te doen had. 10. Nee, ik kan je niet helpen. Kort en krachtig en echt niet onbeleefd! Na enige oefening lukt deze variant je steeds beter.

november 2014

Langer verlof bij zieke baby

BEETJE BOOS MAG BEST

Moeders wier baby na de geboorte in het zieken-

Vaak wordt aangenomen dat

huis moet blijven, krijgen langer verlof. De Twee-

negatieve gevoelens het werk

de Kamer heeft ingestemd met een wetsvoorstel

nadelig beïnvloeden. Maar een

om zo het combineren van werk en zorgtaken

beetje boosheid pakt soms beter

makkelijker te maken.

uit dan tevredenheid.

Minister Asscher van Sociale Zaken en Werkgele-

Dat blijkt uit onderzoek van de

genheid ziet dat vooral vrouwen minder gaan wer-

Universiteit van Liverpool.

ken of zelfs helemaal stoppen omdat zorgtaken en

Wanneer negatieve gevoelens

werk niet meer te combineren zijn. Hierdoor zijn

ontstaan omdat je getuige bent

veel vrouwen financieel afhankelijk van hun partner,

aan dezelfde rechten als mantelzorgers die hun ou-

van onrecht of onveiligheid en je

iets wat ze bij een echtscheiding opbreekt.

ders of kinderen bijstaan.

jouw boosheid hierover gebruikt

Verschillende verlofmogelijkheden worden nu uit-

om de situatie te veranderen, kan

gebreid, waaronder het pleegzorg- en adoptieverlof.

Ook aan vaders is gedacht. Zij krijgen recht op drie

de uitkomst positief zijn. Boven-

Verlof voor moeders met meerlingen gaat eerder

vrije dagen bij de geboorte van hun kind. Als de moe-

dien leidt boosheid tot discus-

in. Wie moet zorgen voor broers of zussen, grootou-

der tijdens de bevalling overlijdt, gaat het bevallings-

sie en dat kan weer ideeën ople-

ders, kleinkinderen of andere dierbaren, krijgt voort-

verlof voortaan naar de vader.

veren om het werk efficiënter uit te voeren.

>goede PA’s in Londen gemiddeld 100.000 pond per jaar verdienen en in de

Als medewerkers uitsluitend

Verenigde Staten 125.000 dollar? > vooral managers van kleine organisaties

positieve gevoelens ervaren, kan

het moeilijk vinden om stress aan te pakken omdat ze te weinig hulpmidde-

er een cultuur van zelfgenoeg-

len en ondersteuning hebben? > de voormalig PA van U2-bassist Adam Clay-

zaamheid en oppervlakkigheid

ton in de gevangenis zit omdat ze bijna drie miljoen euro van haar baas heeft

ontstaan, waardoor niet meer

gestolen? > vrouwen beter samenwerken in een team zonder mannen?

wordt gekeken hoe het werk beter kan worden gedaan.

PAS OP MET OPENBARE WIFI Met gratis wifi kun je overal

dat gebruikers moesten inloggen

dend. De onderzoekers van bevei-

werken. Maar ken je de risico’s?

met hun Facebookgegevens. Die

ligingsbedrijf F- Secure hebben ter

tekst heeft City Wireless inmid-

geruststelling laten weten dat han-

Utrecht garandeert gebruikers

dels verwijderd. Deskundigen zeg-

del in kinderen desondanks

van het gratis wifi-netwerk in de

gen dat er altijd een risico is met

tegen de wet is, schrijft de Britse

stad dat zij anoniem blijven en

een openbaar wifi-netwerk. In Lon-

krant The Guardian.

dat er niet gehandeld wordt met

den werd onlangs een verontrus-

Toen de angstaanjagende voor-

hun login-gegevens. Dat heeft

tend onderzoek uitgevoerd met

waarden waren weggehaald, wer-

verantwoordelijk wethouder

toestemming van Europol. Men-

den gebruikers onaangenaam

Jeroen Kreijkamp beloofd.

sen konden gratis inloggen op het

verrast door het volgende euvel:

Collegepartij GroenLinks maak-

netwerk, mits ze akkoord gingen

hun wachtwoorden in het wifi-

te zich zorgen over de komst van

met de gebruiksvoorwaarden die

netwerk waren open en bloot te

een gratis wifi-netwerk van City

onder andere inhielden dat ze hun

zien. Dat dit kan gebeuren is al

Wireless. Ook in Amsterdam en

eerstgeboren kind zouden opge-

sinds 2001 bekend, maar aan dat

Den Haag komt zo’n wifi-netwerk.

ven in ruil voor internet. Zes men-

probleem is nog weinig gedaan.

City Wireless claimde op zijn site

sen klikten op akkoord. Ook als je

Ook zou openbare wifi crimine-

hiermee een krachtig marketing-

zonder te lezen instemt met ge-

len inzage kunnen geven in be-

netwerk te kunnen bieden, om-

bruiksvoorwaarden zijn deze bin-

zochte websites.

november 2014

SIGNAAL

5 tips om je middagdip te verslaan 1. Neem een paar minuten de tijd om diep

Vrijwel iedereen kent het gevoel: het is drie

meel, zoals een stukje brood, een cracker of

uur geweest en de werkdag is nog lang niet

een beetje popcorn.

en bewust adem te halen. Dit verlaagt de

voorbij, maar het liefst zou je even een dut-

Fruit helpt niet om serotonine aan te maken,

stresshormonen en verbetert de concen-

je onder je bureau doen. Er zijn manieren

en vette snacks maken je volgens Wurtman

tratie.

om de middagdip te verslaan.

alleen maar extra lethargisch. Zodra je je snack op hebt, is het tijd voor wat

2. Zit rechtop. Een slechte houding is belastend voor je spieren en kost meer energie. 3. Beweeg. Fysieke activiteit verbetert de

Volgens de Amerikaanse wetenschapper Ju-

fysieke activiteit, zoals traplopen of een rond-

dith Wurtman heeft het allemaal te maken

je om het gebouw. Wie een aversie heeft te-

met een tekort aan serotonine, een stof in de

gen de consumptie van koolhydraten heeft

hersenen die onder andere invloed heeft op

pech, zo stelt Wurtman, en zal de middag sla-

een beter humeur, vermindert vermoeid-

je stemming, geheugen, zelfvertrouwen, slaap

perig en onproductief moeten doorbrengen.

heid en kan een positieve invloed hebben

en eetlust. Het is dus zaak om te zorgen dat

Psycholoog Sherrie Bourg Carter is daar min-

op je concentratie, je aandacht en je pro-

je serotoninegehalte op peil blijft.

der stellig in.

bloedcirculatie waardoor je alerter blijft. 4. Luister naar vrolijke muziek. Dit zorgt voor

ductiviteit. 5. Laat daglicht binnen op je werkplek. In-

Wurtman adviseert daarom om een snack

Zij zet haar eigen vijf tips in tegen de

dien mogelijk, combineer tip 3 met tip 5 en

te nemen die rijk is aan koolhydraten en zet-

middagdip:

maak een wandeling in de zon.

van de ondernemers vindt dat er in Nederland amper luie werknemers zijn

HÉT KANTOORTOILET

Toiletten op de werkvloer worden niet alleen gebruikt voor een snelle sanitaire stop, maar ook als werkvrije zone: ideaal voor het voeren van privégesprekken of om te ontsnappen aan zakelijke frustraties. Dat blijkt uit onderzoek van hygiënebedrijf SCA. Wat gebeurt er nog meer op het kantoortoilet? Het toilet is vaak één van de weinige ruimtes op kantoor die privacy biedt. Werknemers gebruiken de wc dan ook als plek om: s te sms’en of whatsapp’en (12%) s frustratie af te reageren (6%) s privégesprekken te voeren (5%) s te eten (4%) s lichamelijke oefeningen te doen (1%)

Drie procent van de ondervraagden gebruikt het toilet zelfs voor een powernap of om uit te huilen. Een andere opvallende uitkomst uit het onderzoek is dat er op het gebied van hygiëne volgens de ondervraagden nog een flinke slag valt te maken. Een derde van de respondenten zou het op prijs stellen als hun werkgever meer aandacht besteedt aan de staat van toiletten. Twintig procent is ontevreden over de hygiëne en één op de drie heeft het gevoel dat er onvoldoende sanitaire voorzieningen aanwezig zijn. “Werkgevers en facilitaire organisaties moeten begrijpen dat toiletten op het werk van tijd tot tijd gebruikt worden als sociale ontsnappingsruimte”, zegt Renée Remijnse, Marketing Manager Benelux bij Tork, een wereldwijd merk van SCA.

november 2014

Maandagochtendlawaai Wie denkt dat e-mail, telefoon, zoemende klimaatbeheersystemen, piepende printers en krakende bureaustoelen het meeste afleiden op kantoor, heeft het mis. Kletsende collega’s zorgen - vooral op maandagochtend - voor een flinke dosis maandagochtendlawaai. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat kletsende collega’s de meest vervelende stoorzenders zijn. Van de duizend deelnemers aan het onderzoek zei maar liefst 45 procent last te hebben van geklets van collega’s op de afdeling. Voor slechts 18 procent is e-mail een bron van irritatie. Nare geurtjes staan met 9 procent op de derde plaats. Gevolgd door:

geluid - 6 procent kantoorinrichting - 5 procent geen afleiding - 5 procent technologie - 4 procent

UBER | ANDROID, IPHONE, WINDOWS PHONE (€ 0,89) Uber wil de taxibranche openbreken en maakt met deze app het bestellen van een taxi wel erg eenvoudig, en in veel situaties ook voordeliger. Je kunt tarieven voor verschillende type auto’s direct vergelijken voordat je een taxi bestelt en ziet realtime hoe laat die er is. Ook betaal je via de app, dus geen gedoe met contant geld.

GERTJAN GROEN

ELINEA | WINDOWS 8 (GRATIS) Artikelen uit bekende tijdschriften en kranten, deels ook vakinhoudelijk interessant, zijn makkelijk toegankelijk via eLinea. Lezen kan via de browser of met de app, die echter alleen nog voor Windows 8 is uitgebracht. Aantrekkelijk is dat je voor ongeveer 10 euro per maand onbeperkt kunt lezen. Bij concurrent Blendle betaal je altijd per artikel.

GLYMPSE | ANDROID, IPHONE, IPAD, WINDOWS PHONE (GRATIS) Met Glympse deel je je locatie en verwachte aankomsttijd met vrienden of collega’s, die geen speciale software nodig hebben om je te kunnen volgen. Je kunt aangeven hoe lang je locatie wordt gedeeld, wat het een stuk veiliger maakt. Al blijft het qua privacy misschien wat ongemakkelijk.

TELEGRAM HD | IPHONE, IPAD (GRATIS) De veiligheid van WhatsApp is regelmatig in het geding. Telegram blijkt een volwaardig en bovenal veiliger alternatief en is voor de belangrijkste platforms beschikbaar. De nieuwe app Telegram HD voor iPhone én iPad valt ook goed in de smaak. Wel jammer is dat de meeste mensen vasthouden aan WhatsApp.

HANGOUTS | ANDROID (GRATIS) Hangouts, de messenger van Google, is weer wat interessanter geworden nu je er via internet gratis mee kunt bellen naar andere Hangouts-gebruikers. Bovendien bel je normale telefoonnummers (eveneens via internet) tegen lage tarieven. Bellen naar de Verenigde Staten en Canada is zelfs helemaal gratis, afgezien van eventuele datakosten als je je mobiele dataverbinding gebruikt.

GOOGLE NIEUWS & WEER | ANDROID (GRATIS) Google is handig in het verzamelen van nieuws van verschillende websites (ruim 65.000 bronnen!) en presenteert dit overzichtelijk, samen met het weerbericht, in deze flink vernieuwde app. Via de balk of door te swipen kun je gemakkelijk naar de verschillende rubrieken bladeren.

november 2014

T I M E M A N AG E M E N T TEKST KAREN VISSER | WWW.NEWBROOM.NL

Je werkdag is voorbij, maar het werk is nog niet af. Weer glipte de tijd je door de vingers. Wat heb je nu eigenlijk de hele dag zitten doen? Professional organizer Karen Visser adviseert: budgetteer met tijd, net zoals je doet met geld. Want je kunt ieder uur maar één keer besteden.

LEER JE TIJD BETER BESTEDEN

Nooit meer rood staan op de klok

‘T

ijd is geld’ wordt vaak gezegd. Een dooddoener die veel waarheid bevat, want van beide kun je je verbaasd afvragen waar je het toch allemaal aan uitgegeven hebt. Het is alweer op, het is verdwenen waar je bijstaat, er is altijd te weinig van... Zorgvuldiger omgaan met geld betekent: budgetteren. Dat kun je ook doen met tijd. Je kijkt wat je beschikbaar hebt en bepaalt dan hoeveel je aan welke dingen wilt en kunt besteden. Hoeveel tijd kosten je vaste taken? Houd je genoeg over voor de vele ad-hoc-klussen die bij jouw dienstverlenende functie horen, of sta je iedere dag ‘rood’ op de klok? Kun je bezuinigen door werk aan anderen over te dragen of efficiënter te werken? Zoals je nadenkt over waar je je geld aan uitgeeft, ga je nadenken over waar je tijd naartoe gaat. Want net als een euro kun je een uur maar één keer besteden. Zorg dat het ‘t waard is. TIP 1. WEET WAAR HET HEEN GAAT Voor onze oma’s was het ouderwetse kasboek een manier om grip te houden op de financiën. Zo wisten ze waar hun geld aan op ging en wat er over was. Tegenwoordig hebben veel mensen geen idee waar hun geld heen gaat, maar nóg minder mensen weten waar hun tijd heen gaat.

november 2014

Maak een lijstje van je vaste taken en houd een week lang bij hoeveel tijd je daaraan kwijt bent. Doe dat op papier, maar makkelijker – en nauwkeuriger – is een digitale versie, bijvoorbeeld die van www.toggl.com. Al kies je maar vijf categorieën of doe je het alleen voor een specifieke taak waar je grip op wilt krijgen: het geeft inzicht. Met die informatie kun je betere keuzes maken. Je ziet bijvoorbeeld dat een bepaalde taak meer tijd kost dan je dacht. Kan dat anders? Is er een snellere of eenvoudigere manier? TIP 2. EERST DE VASTE LASTEN Als je salaris wordt gestort, betaal je daar eerst je vaste lasten van, pas daarna ga je shoppen op Zalando. Als je werkweek begint, bepaal dan ook eerst wat je ‘vaste lasten’ zijn. Welke werkzaamheden moet je sowieso doen? Dit zijn je kerntaken. Voor een secretaresse is de hoeveelheid werk en de timing ervan niet altijd te voorspellen. Er komen veel urgente dingen tussendoor. Dat betekent niet dat plannen zinloos is, wel dat je veel meer lucht moet houden voor ad-hoc-werkzaamheden dan de gemiddelde collega. Geef je kerntaken in elk geval een plek in de tijd. Zo weet je wat je van je week overhoudt, hoeveel werk je er nog bij kunt hebben en wanneer

‘Op de pof kopen is heerlijk, maar er komt een tijd dat je moet betalen’ het tijd wordt om ‘nee’ te zeggen. ‘Notulen uitwerken’ kost bijvoorbeeld X tijd. Dat het – door iets wat er tussendoor komt – vervolgens van dinsdagmiddag naar woensdagochtend gaat, is geen probleem – maar maak het zichtbaar. TIP 3. STOP MET SHOPPEN Ons vermogen om onze aandacht op één taak te richten, is van nature beperkt. In een werkomgeving met veel interrupties komt die nog meer onder druk te staan. Sommige mensen hebben de neiging van halfafgemaakte taak naar halfafgemaakte taak te hoppen, ze doen impulsief steeds het eerste wat ze voor de neus komt zonder goed na te denken. Dit vreet tijd. Wanneer je wordt onderbroken, heb je altijd een paar minuten nodig om weer bij te schakelen en op het punt te komen waar je was. Het is als steeds losse flesjes fris kopen bij het tankstation waar je langsrijdt, in plaats van dat je één keer goed nadenkt en ze allemaal tegelijk voor een fractie van de prijs inslaat bij de supermarkt. Wees eerlijk naar jezelf: spring je van taak naar taak omdat je iets wilt uitstellen? Of is je werkomgeving te onrustig? Aarzel niet om maatregelen te nemen en je collega’s op te voeden: maak afspraken over hoe je vragen wilt krijgen en automatiseer standaardtaken. Soms is je bereidheid om anderen steeds weer te helpen onderdeel van het probleem. ‘Nee zeggen’ helpt op de lange termijn iedereen dan nog het meeste. En ook hier geldt: voor een deel is het niet te voorkomen, het hoort bij je functie om af en toe onderbroken te worden. Voor dit soort zaken is er een ‘post onvoorzien’ in je dag nodig: onverwacht moest je ergens tijd aan besteden. Bepaalde periodes gaan je extra inzet kosten; bepaalde mensen ook. Kijk wel hoe je dit kunt minimaliseren. TIP 4. DOORLOPEND KREDIET: DOE HET NIET Op de pof kopen is heerlijk (instant satisfaction!) maar er komt een moment dat je moet betalen. Wanneer je lastige taken eindeloos voor je uit blijft schuiven (‘ja ja, dat komt

november 2014

Van bureaustoel, duct tape, ventilatoren tot brandblussers.

0HW ÂŤÂŤQ ]DNHOLMN DFFRXQW KHE MH YRRU LHGHUHHQ DOOHV VQHO LQ KXLV 9DQ RÉ? FH PDQDJHU WRW &)2 -H NXQW KHW ]R JHN QLHW EHGHQNHQ ZH KHEEHQ DOOHV YRRU LHGHUHHQ (Q KHW YRRUGHHO LV MH EHVWHOW RS UHNHQLQJ HQ NXQW MH EHWDDORYHU]LFKW DOWLMG RQOLQH LQ]LHQ *D GXV VQHO QDDU ERO FRP ]DNHOLMN

,GHDDO YRRU %LMYRRUEHH UHODWLHJHVFKHQNHQ OG H FDGHDXNDHDQU ERO FRP W

de winkel van ons allemaal

T I M E M A N AG E M E N T

wel, ik heb nog tijd genoeg, eerst even dit telefoontje’) kom je op een bepaald moment in de problemen. Kijk dus verder dan je neus lang is: geef je werk een plek in de tijd, net als je met je kerntaken deed. Die belangrijke kerstmailing lijkt in augustus nog maanden weg, maar is in oktober ineens mega-urgent. Die ene rottaak steeds maar uitstellen, totdat – ach, wat jammer nou… – je alweer naar huis moet, gaat een tijdje goed, maar niet eeuwig. Kijk kritisch naar waar jij leeft op uitgestelde ‘betaling’ en prik een moment waarop je het echt gaat dóen. Al is het maar een halfuur, meteen ’s morgens vroeg. Daarna ben je verder dan je was. SAMENGEVAT: BUDGETTEER MET TIJD EN ENERGIE Rood staan met tijd… technisch kan het niet, maar ‘achter de feiten aanhollen’ is wel degelijk een probleem voor veel mensen. Word geen zuinige boekhouder: er moet flexibiliteit blijven in je schema. De kunst is te zorgen dat jij onderaan de streep overhoudt wat je nodig hebt om je lekker te voelen in je functie. Er moet tijd overblijven voor ad-hoc-zaken, voor nieuwe dingen en voor je ontwikkeling. Hoeveel dat is,

bepaal je zelf en hangt af van je situatie. Door je uren inzichtelijk te maken weet je waar je je energie in steekt én heb je bij je manager een sterkere positie als je dingen wilt veranderen. Kom je bijvoorbeeld niet uit, dan kun je heel helder laten zien: deze tijd heb ik beschikbaar, dit beroep wordt er op me gedaan. Welke prioriteiten kun je samen stellen om te zorgen dat het werkbaar blijft? En néé, die wekelijkse telefoondienst op vrijdagmiddag kun je er niet ‘even’ bij hebben. Kijk zelf maar. Je baan hoort je meer energie te geven dan dat hij je kost. Niet altijd het gevoel hebben dat je tijd tekort komt, helpt daarbij. Want tijd is geld en geld maakt niet gelukkig... maar je kunt er wel lekker van leven. <

Karen Visser schreef het boek Nooit meer rood staan op de klok – over budgetteren met tijd en energie. Dit artikel is een bewerking ervan. Het boek verschijnt begin 2015.

10 +10 aanbieding Organiseert u bij Woudschoten Hotel & Conferentiecentrum in Zeist uw bijeenkomst dan bieden wij u in het najaar een aantrekkelijke korting van 10% op de vergaderarrangementen. Bovendien ontvangt elke gast ook een 10-uurtje ter waarde van € 10. U heeft de keuze uit:

10 + healthy break of 10 + borrel Neem contact op met de afdeling Reserveringen voor meer informatie (info@woudschoten.nl of 0343-492 492).

Woudenbergseweg 54 T 0343 - 492 492 3707 HX Zeist F 0343 - 492 444

E info@woudschoten.nl I www.woudschoten.nl

november 2014

PERSOONLIJKE GROEI TEKST LONNEKE GILLISSEN

november 2014

IS DE UITDAGING VERDWENEN?

MAAK JE OUDE BAAN WEER (ALS) NIEUW Je werkt alweer een flink aantal jaren bij dezelfde werkgever en het nieuwe is ervan af. Wanneer voelde je je voor het laatst uitgedaagd? Je weet het niet meer. Tijd om te solliciteren? Nee. Tijd om je baan op te poetsen. Dat doe je zo.

LUC DORENBOSCH: “Veel mensen zijn te trots om te zeggen dat ze een taak lastig vinden en daar liever van af willen.”

BEATRICE VAN DER HEIJDEN: “Zorg dat je voldoende van je functie kan blijven leren, dat je geprikkeld blijft.”

et een nieuwe baan beginnen is altijd leuk. Een uitdaging ook, je hebt je handen er vol aan. Maar op den duur doe je je taken op de automatische piloot. Of je ontdekt dat de manier waarop sommige werkzaamheden worden uitgevoerd helemaal niet efficiënt is, of niet bij jou past. Of dat je veel te veel moet doen, in te weinig tijd. Ga je dan op zoek naar een andere baan? Je kunt er ook voor zorgen dat je het plezier in je werk terugkrijgt. Dat kun je doen door zelf onderdelen van je werk te veranderen, of door je behoeftes duidelijk te maken aan je leidinggevende, zodat die je daarbij kan helpen. Maar allereerst is het zinvol te bepalen wat er in jouw geval aan de hand is, waarom je werkplezier zoveel minder is dan toen je begon en wat je daaraan kunt veranderen. De mogelijkheid die ieder mens in iedere baan heeft om zijn werk aan te passen heet job crafting. Luc Dorenbosch, onderzoeker duurzaam werken bij TNO, schreef er een boek over. “Dat hoeft helemaal niet iets groots te zijn. Ook een kleine verandering heeft vaak al effect”, zegt Dorenbosch. Hij geeft het voorbeeld van een secretaresse die zich eraan stoorde dat haar correspondentie per e-mail niet soepel verliep. “Antwoorden waren niet compleet of niet wat ze ervan verwachtte. Daardoor moest ze nogmaals mailen. Ze bedacht een werkexperiment waarin ze wilde leren inschatten wanneer ze mensen kon mailen en wanneer ze hen beter kon bellen. Complexe zaken bleken per telefoon sneller te zijn geregeld. Door dit methodisch te doen werkte ze effectiever en raakte ze minder gefrustreerd. Ze had weer grip op haar werk en daarmee kwam ook het plezier terug.

november 2014

PERSOONLIJKE GROEI

DE PRAKTIJK Drie secretaressen vertellen hoe zij hun baan leuk houden.

Celine Meuleman (55)

‘Vaak h hee een kleine d verandering al eﬀect’

Werkgever: Root (Reinaerde Opleiden Ontwikkelen Trainen) In dienst: 9 jaar “Ik probeer zo veel mogelijk een eigen inbreng te hebben in mijn werk. Als er een project aankomt dat heel leuk is, probeer ik dat naar me toe te trekken. Zo gaan we binnenkort over op een andere website en die moet worden getest. Dat vind ik leuk. Tegen mijn leidinggevende heb ik gezegd dat ik graag meewerk als het zover is. Reinaerde vindt het heel belangrijk dat mensen plezier in hun werk hebben en zich ontwikkelen. Medewerkers krijgen daarom alle mogelijkheden om trainingen te volgen. Ook is er veel aandacht voor teamactiviteiten, waardoor de sfeer goed blijft.”

Monique Vonk (42) Werkgever: accon avm accountants en adviseurs In dienst: 24 jaar “Wat ik doe, is me overal mee bemoeien. Door ervoor te zorgen dat ik van veel zaken iets weet, kennen mensen mijn naam en kom ik bij allerlei projecten in beeld. Zoals de landelijke uitrol van het DMS-systeem voor onze secretariaten. Zo ben ik wanneer er mooie opdrachten zijn vaak aan de beurt. Dat doe ik zelf. En ook mijn baas zorgt ervoor dat ik in beeld blijf. Als hij een vergadering of overleg heeft, noemt hij mijn naam. Hierdoor weet ik bovendien dat hij waardeert wat ik doe.

STEL JEZELF DOELEN Als je jezelf na een aantal jaren niet voldoende meer voelt uitgedaagd, kun je twee dingen doen: verbreden of verdiepen. Verbreden betekent dat je buiten je vaste takenpakket op zoek gaat naar opdrachten of projecten. Dorenbosch vertelt over een universiteitsecretaresse die assisteerde bij de organisatie van een symposium. “Ze vond dat zo leuk, dat ze het vaker wilde doen. Ze ging prioriteiten stellen om dit voor elkaar te krijgen: ze deelde haar werk anders in en maakte met collega’s afspraken om taken over te nemen. Het updaten van websites bijvoorbeeld vond ze minder leuk, dus vroeg ze een jongere collega die daar wel plezier in had om dit voortaan te doen. Zo maakte ze tijd vrij om verspreid over het jaar twintig dagen mee te helpen bij het organiseren van congressen.” Door jezelf een doel te stellen en op zoek te gaan naar ruimte en mogelijkheden, kan er veel, wil Dorenbosch maar zeggen. “Wel moet je van tevoren afwegen in hoeverre je wens haalbaar is in jouw functie én die afstemmen met je leidinggevende.”

Ik hoef niet de hele dag schouderklopjes te krijgen, maar krijg wel graag waardering als iets goed is gegaan.”

Esmeralda Hart (37) Werkgever: Delta N.V. In dienst: 9 jaar “Om mijn werk leuk te houden zoek ik meer samenwerking met collega-secretaressen. Daarom heb ik in 2008 samen met vier andere secretaressen een intern Secretaresseplatform opgericht. Doel is de andere secretaressen binnen ons bedrijf beter te leren kennen en kennis te delen. Daarmee wordt mijn werk breder en interessanter. Anders zit je altijd op dezelfde afdeling. Ook leren we van elkaar; als secretaresse heb je vaak gelijksoortige problemen. Het is heel fijn om te horen dat anderen wellicht al een oplossing hebben. Jaarlijks organiseren we een of meerdere events. Directie en management ondersteunen het initiatief door budget beschikbaar te stellen.”

november 2014

GA NIEUWE UITDAGINGEN AAN Verdiepen is een tweede optie: jezelf verder ontwikkelen binnen je reguliere werk. “Je kunt nieuwe vaardigheden opdoen door iets aan te pakken wat net buiten je routine ligt”, zegt Beatrice van der Heijden, hoogleraar strategisch HRM-beleid aan de Radboud Universiteit Nijmegen en tevens verbonden aan de Open Universiteit Nederland en de Universiteit Twente. Ze schreef een boek over duurzame inzetbaarheid. “Wanneer een nieuw computerprogramma wordt ingevoerd en jij daar van nature niet zo goed in bent, is het goed om op cursus te gaan. Geef op tijd aan bij je leidinggevende dat je dat wilt en wacht niet tot je vastloopt.” Een directiesecretaresse zou Van der Heijden aanraden zich bijvoorbeeld in te lezen in inhoudelijke managementondersteuning. “Zo geef je je baan een heel nieuwe impuls. Vertél je leidinggevende vervolgens ook dat je die ondersteuning kunt bieden. Mensen denken niet aan je als je niet in hun hoofd zit. Dus treed met je wensen naar buiten.”

BIED EEN ALTERNATIEF TNO-onderzoeker Luc Dorenbosch merkt dat secretaressen vaak een drempel voelen om een dergelijke stap te nemen. Andere taken oppakken, een cursus volgen: kan dat wel? Ze voelen zich onmisbaar voor degene voor wie ze werken, wat een grote druk op hen legt. Maar volgens Dorenbosch is dat vrijwel altijd onterecht: er is meer ruimte dan ze denken. â&#x20AC;&#x153;Iets anders dat veranderingen in de weg kan staan, is trots. Veel mensen zijn te trots om te zeggen dat ze een taak lastig vinden en daar liever van af willen. Soms gaat dat zelfs ten koste van de werkzaamheden die ze wel goed kunnen. Bespreek gewoon met je leidinggevende wat je wilt veranderen en bied meteen een alternatief. Laat zien welke taken je doet en dat je alleen die ene taak wilt aanpassen. Dat vinden leidinggevenden alleen maar prettig.â&#x20AC;?

TIPS s .BBL EVJEFMJKLF LFV[FT JO XBU KF MFVL WJOEU FO HFFG EBU BBO CJK KF MFJEJOHHFWFOEF s #MJKG KF POUXJLLFMFO FO WPMH DVSTVTTFO EJF KPV

Beatrice van der Heijden is het met hem eens. â&#x20AC;&#x153;Wanneer je aangeeft dat je iets wilt, maar zegt niet te weten hoe, maak je minder kans dat het lukt dan wanneer je al een plan hebt. Dat geeft je leidinggevende vertrouwen in je kunnen.â&#x20AC;? Ze erkent dat het moed vergt om dit soort zaken aan te kaarten. â&#x20AC;&#x153;Maar het gaat mis als je het niet doet. Je krijgt niet langer energie van je werk. Sterker, het kost je alleen nog maar energie.â&#x20AC;?

BBOTQSFLFO s 5SFL OJFVXF XFSL[BBNIFEFO OBBS KF UPF EJF KF VJUEBHFO "MT KF BM KF UBLFO BDIUFSPWFSHFMFVOE LVOU VJUWPFSFO JT EF MPM FS TOFM WBO BG s *OWFTUFFS JO EF SFMBUJF NFU KF DPMMFHB T $SFĂ&#x160;FS FFO CBOE EPPS TBNFO EJOHFO UF POEFSOFNFO s 5PPO KF LFOOJT FO LVOOFO EBO [JFO DPMMFHB T XBU KF LVOU FO EFOLFO [F BBO KF BMT [F FFO CJKQBTTFOE QSPKFDU IFCCFO s )PVE JO EF HBUFO XBU FS PN KF IFFO HFCFVSU FO WFSUFM IPF KJK EBBSCJK LVOU IFMQFO

INVESTEER IN JE TOEKOMST Beatrice van der Heijden raadt bovendien aan je minstens ĂŠĂŠn keer per jaar af te vragen wat je drie of vijf jaar later zou willen doen. â&#x20AC;&#x153;Wat zijn je doelen? Maar ook: wat zijn de doelen van de organisatie? Weet je dat niet, dan kan er een mismatch ontstaan tussen jou en het bedrijf. Natuurlijk kun je direct op zoek gaan naar iets nieuws zodra je ook maar een beetje sleur voelt, maar met de juiste aanpak kun je bij ĂŠĂŠn en dezelfde werkgever een productieve loopbaan doormaken.â&#x20AC;?

s ;FH IFU BMT DPMMFHB T KF WPPS IVO LBSSFUKF TQBO OFO (FFG BBO EBU KJK KF UBBL IFCU BGHFSPOE FO EBU IFUHFFO EF BOEFS QSPCFFSU BG UF TDIVJWFO IBBS HFEFFMUF XBT s 4DISJKG BM KF XFSL[BBNIFEFO PQ QPTU JUT FO

De hoogleraar besluit: â&#x20AC;&#x153;Zorg kortom dat je voldoende van je functie kunt blijven leren, dat je geprikkeld blijft. Heb moed, en zorg dat je vertrouwen hebt in ĂŠn van je leidinggevende. Het gaat niet vanzelf. Je moet ook zelf investeren.â&#x20AC;?

QMBL EJF PQ FMLBBS ;P IFC KF KF IFMF UBLFOQBL LFU PWFS[JDIUFMJKL CJK FMLBBS %BU HFFGU IPVWBTU

Meer lezen? 4BNFO NFU .BSL WBO 7VVSFO TDISFFG -VD %PSFOCPTDI

FO EVJEFMJKLIFJE BMT KF NFU KF MFJEJOHHFWFOEF

Mooi werk, een handboek voor job en crafting. 4BNFO NFU "OOFU EF

FFO WFSBOEFSJOH XJMU CFTQSFLFO

MBOHF TDISFFG #FBUSJDF WBO EFS )FJKEFO Een leven lang inzetbaar.

*/41*3"5*& 01%0&/ Management Support Live gaat dit jaar volledig over jouw toekomst. Bezoek kosteloos het congres â&#x20AC;&#x2DC;Secretaresse:, een functie met toekomstâ&#x20AC;&#x2122; of volg een van de workshops op 13 november in het Beatrixgebouw in Utrecht. Zie www.managementsupportlive.nl

november 2014

Upgraden doe je zo

AGENDA

Jezelf upgraden als secretaresse is meer dan boeiend. Het is vooral

UPGRADE

heel erg noodzakelijk. Want de digitale werkwereld van nu vraagt om

BER 6 NOVEM

secretaresses die projecten kunnen managen, moderne communicatie

begrijpen en zich inhoudelijk verdiepen in de uitdagingen van organisaties. Schoevers helpt secretaresses snel en doeltreffend naar dat hbo-niveau met opleidingen als Secretary Next, BrainBootCamp en OfďŹ cemanagement Essentials, Professionals en Advanced. Meer weten? Bezoek onze stand - nummer 128 - tijdens Management Support Live of kijk op schoevers.nl.

Schoevers. Dan ben je meer waard.

ext cretary N Seminar Se agement an m ce OfďŹ Executive

25 NOVEM O

BER

BrainBootC

amp

R E L AT I E M A N AG E M E N T TEKST LINDA VAN DER WAL

Een bron van informatie, inspirerende gesprekken en misschien wel de gouden tip voor een nieuwe baan: wie de juiste mensen om zich heen verzamelt, creëert een netwerk vol kansen. Maar pas op voor Halers, Zuurtjes en onbetrouwbare types.

8 TYPES DIE JE GRAAG IN JE NETWERK WILT ...EN 3 TYPES DIE JE BETER KUNT MIJDEN

e collega’s, je vrienden en de leden van je tennisclub; maar ook vage kennissen en oud-collega’s in je LinkedInnetwerk die je niet meer spreekt maar makkelijk weer kunt benaderen: ze behoren allemaal tot je netwerk. Vooral van die laatste groep, de mensen die wat verder van je afstaan, kun je veel plezier hebben: deze contacten zijn volgens onderzoek vaker degenen met ‘de gouden tip’ die jou een stap verder helpen naar bijvoorbeeld een nieuwe baan. Zij bewegen zich in kringen met mensen die jij niet kent en kunnen je dus met nieuwe groepen in contact brengen. Maar ook de andere leden van je netwerk zijn waardevol. Je kunt ze onderverdelen in ‘types’. Elk type heeft een bijzondere kracht waarmee hij jou verder kan helpen, daarom loont het om een gevarieerd netwerk te onderhouden.

november 2014

R E L AT I E M A N AG E M E N T

JA, GRAAG

‘Inzicht hebben in mensen die in je netwerk zitten loont’

3 TIPS OM MEER UIT JE NETWERK TE HALEN 1. Onderhoud je netwerk: netwerken draait om wederkerigheid. Het gaat om relaties waar jij niet alleen profijt van hebt, maar waar anderen ook wat aan hebben. Als jij de tijd neemt om attent te zijn en anderen te helpen, heb je grote kans dat zij ook wat voor je terug willen

De acht types hieronder vormen een echte aanwinst voor je netwerk. Welke kom jij al dan niet in overvloed – tegen en welke ontbreken nog? 1. DE SPARRINGPARTNER Als je met een zakelijk probleem zit, kun je deze persoon bellen om van gedachten te wisselen. Vaak weet je na vijf minuten al wat je volgende stap moet zijn. 2. DE SUPPORTER Soms zit het tegen, is er bijvoorbeeld iets naars gebeurd op het werk. Het is dan heerlijk als je even kunt klagen bij een vriend(in). Deze begrijpt hoe vervelend het is en beurt je in no time op. Zo kun jij er weer met frisse moed tegenaan. Je supporter bel je natuurlijk niet alleen als het moeilijk is, maar ook als je iets te vieren hebt. Wanneer je een succes hebt geboekt, trek je samen de champagne open. 3. DE HELPER Naast morele steun, heb je soms gewoon een extra paar handen nodig. Mensen die je uit de brand helpen, hoef je niet altijd alleen op je werkplek te vinden. Het kan ook een vriend(in) zijn die Engels als moedertaal heeft en je tekst met liefde nog even voor je doorleest.

doen. 2. Weet wat je doel is: hoewel gouden tips vaak uit onverwachte hoek komen, kan het geen kwaad om goed te weten wat je nodig hebt om je doel te bereiken. Dan kun je ook makkelijker zien welke mensen je daarbij kunnen helpen. En kun je hen, als het zo uitkomt, ook gericht om hulp vragen. Breid je netwerk uit: heb jij tijdens het lezen van het artikel ontdekt dat je wél veel helpers in je netwerk hebt, maar bijvoorbeeld een mentor of sparringpartner mist? Dan kan het handig zijn om je netwerk uit te breiden. Dit kun je bijvoorbeeld doen via social media als LinkedIn of door een congres te bezoeken.

november 2014

4. DE EXPERT Het is fijn om iemand in je netwerk te hebben die van een aantal onderwerpen het naadje van de kous weet. Wanneer jij tegen een probleem met Excel aanloopt, weet deze persoon precies waar de juiste knop zit.

5. DE MENTOR Er zijn overal mensen die meer ervaring hebben dan jij en die je kunnen vertellen hoe zij zaken voor elkaar hebben gekregen. Soms kunnen ze als kruiwagen voor je optreden, je wijzen op interessante kansen en je natuurlijk adviseren. Veel mensen aarzelen om een mentor te benaderen. Hoewel het gemakkelijker is om in je eigen veilige kring te blijven, is het slim om je ogen ook open te houden voor mensen die een stap(je) verder zijn dan jij. 6. DE VERBINDER Deze persoon kent ongelofelijk veel mensen. Het is vaak een sociaal type dat van nature een enorm netwerk onderhoudt. Heb jij iets of iemand nodig, dan kan hij je met deze persoon in contact brengen. 7. DE VERNIEUWER De vernieuwer is altijd op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen. Vaak loopt hij voor de troepen uit. Dat betekent dat hij je perfect kan informeren over wat er nu speelt. Soms klinkt dat nog als toekomstmuziek, maar wie weet past zijn visie over een jaar beter bij je. Leuk dat je er dan al bekend mee bent. 8. DE COACH Met zijn kennis behoedt de coach je voor valkuilen, maar hij laat je vooral zelf ontdekken dat je veel meer kunt dan je denkt. Hij biedt een luisterend oor en stelt slimme vragen. Zo scherp je je doelen en strategieën aan. Ook als je iets op je lever hebt wat geen seconde langer kan wachten, kan een coach je helpen. Hij is nuttig voor het versterken van je mentale kracht.

NEE, BEDANKT Naast de types die je graag in je netwerk wilt hebben, zijn er ook een paar waar je beter bij uit de buurt kunt blijven.

LABELS PRINTEN VIA HET DRAADLOZE NETWERK EN VANAF MOBIELE APPARATEN

1. HALERS Netwerken gaat over relaties en dat betekent geven en nemen. Sommige mensen zijn zo met zichzelf bezig, dat ze enkel komen halen en nooit iets teruggeven. Op een beleefde manier weigeren of als ze door blijven drammen nadrukkelijker ‘nee’ zeggen, is een goede optie om een einde te maken aan een eenzijdige relatie. 2. MENSEN DIE JE NIET VERTROUWT Als je geen goed gevoel over iemand hebt, blijf dan geen contact onderhouden omdat hij een functie heeft waarin hij jou wellicht verder kan helpen. Het is maar de vraag of hij dat uiteindelijk ook doet als de klik er niet is. 3. ZUURTJES Sommige mensen zijn van nature negatief ingesteld en zien altijd de donkere kant. Een kritische blik is nuttig, maar deze mensen dempen je enthousiasme alleen maar. Na een halfuur met hen gepraat te hebben, is jouw humeur gegarandeerd beneden peil. Hoewel ze je vaak uitdagen om te reageren, heeft het weinig zin de discussie aan te gaan. Het lukt toch niet om hun levenshouding te veranderen. Inzicht hebben in de mensen die in je netwerk zitten, loont. Zo voorkom je dat je je energie in de verkeerde mensen steekt, bijvoorbeeld door toch in gesprek te gaan met de ‘haler’ die geregeld contact met je opneemt. Je weet beter wie je om hulp kunt vragen als je met een lastige kwestie zit. Vraag je ook af welk type je zelf bent. Als je weet waar jouw kracht ligt, heb je meer inzicht in hoe je anderen kunt helpen. Hulp aan anderen komt direct bij je terug. Onderzoek toont namelijk aan dat iets goed doen voor een ander, jou zelf ook meteen een positief gevoel geeft. <

Wi-Fi

Mobiel

www.brother.nl/labelprinters

Een professioneel resultaat Creëer snel professionele labels en etiketten voor enveloppen, dossiermappen, documenten, dvd’s en vele andere items met een draadloze Brother labelprinter. Sluit de labelprinter eenvoudig aan op uw PC of Mac, of verbindt deze met uw bestaande draadloze netwerk. Print vanaf alle computers in het kantoor direct vanuit Microsoft Word, Excel of Outlook. Via de professionele ontwerp software kunt u razendsnel labels met afbeeldingen, logo’s en barcodes ontwerpen en printen.

Brother iPrint&Label app

Linda van der Wal (foto) schreef samen met Carla van der Wal Kantoorgeheimen, zo krijg je invloed als je geen carrièretijger of kantoorpoliticus bent. Het boek is een praktische handleiding over hoe je je zichtbaarheid op je eigen manier kunt vergroten en invloed kunt hebben in je werk. Via www.kantoorgeheimen.nl kun je gratis het eerste deel downloaden. Dit artikel is in aangepaste vorm overgenomen uit het boek.

Daarnaast kunt u via de gratis Brother iPrint&Label app ook direct labels printen vanuit uw Android of Apple smartphone of tablet. Deze handige app is zeer eenvoudig in gebruik en zoekt automatisch in uw draadloze netwerk naar ondersteunde Brother labelprinters.

COMMUNITY

OPLEIDINGEN OPTIMAAL AGENDABEHEER 24 NOVEMBER, UTRECHT

VERLOFREGISTRATIE 2015: HOE PAK JE DAT AAN?

Je zult versteld staan van de vaak nog onbenutte

Verlofregistratie kan een tijdrovend onderdeel van je werk zijn. Met een goed

mogelijkheden waarmee agendabeheer, mail en

systeem kun je veel tijd besparen. Het digitale verlofregistratiesysteem van

terugvinden van documenten nóg efficiënter worden.

Samsom is gericht op efficiënt werken en gebruikersgemak.

KEI IN TAAL

INHOUD PROGRAMMA

25 NOVEMBER, UTRECHT

s Registratie vakantiedagen en ATV/ADV administratie

Als visitekaartje van jouw bedrijf kun je het je natuurlijk

s Registratie en weergave per werknemer

niet permitteren schrijffouten te maken.

s Voldoet aan nieuwe regels verjaring per 2012

Deze opfriscursus maakt van jou (weer) een kei in taal.

s Vakantieplanning alle werknemers in één overzicht s Duidelijke rapportage met exportmogelijkheden naar Excel, Mail, PDF

POWERSECRETARESSE!

s Extra: gratis programma ziekteverzuim.

1 DECEMBER, UTRECHT

Deze training zou élke secretaresse gevolgd moeten

Het pakket geeft ruimte voor 50 medewerkers. Door meerdere pakketten te

hebben: je krijgt slimme technieken om grote hoeveel-

bestellen kun je steeds uitbreiden met 50 medewerkers. Na registratie ontvang

heden werk snel en zonder stress af te ronden.

je een code waarmee je het programma kunt activeren.

Wie wil dat nou niet? Voor meer informatie ga naar:

VAN PERFECTIONIST NAAR OPTIMALIST

www.vakmedianetshop.nl/formulierenopbergsystemen

2 DECEMBER, UTRECHT

Leer hoe je als optimalist jouw mogelijkheden ten volste kunt benutten en effectiever kunt werken.

POWERSECRETARESSE DIGITAAL

IPAD VAN DE BAAS MAG BELASTINGVRIJ MITS...

2 DECEMBER, UTRECHT

Maak van jezelf in één dag een digitale expert.

Werkgevers kunnen een iPad nu onbelast verstrekken aan hun werknemers.

Outlook, digitaal archiveren en notuleren en onmisbare

Het gerechtshof in Amsterdam heeft dat op 25 september in hoger beroep

apps voor het secretariaat; het komt allemaal aan bod.

bepaald in een geschil tussen een werkgever en de Belastingdienst. Eerder was de rechtbank in Haarlem tot het oordeel gekomen dat een iPad een computer is

VERSTERK JE PERFORMANCE

en daarom niet belastingvrij, dat wil zeggen zonder inhouding van loonheffing,

16 DECEMBER EN 2 JANUARI 2015, UTRECHT

aan werknemers kan worden verstrekt. Dat betekent volgens het hof dat ‘de

Inzichten en handvatten om je performance te versterken,

werkgever voor wie het zakelijk gebruik van de iPad van meer dan bijkomstig

je functiewaarde te verbreden en je marktwaarde te

belang is’ het apparaat belastingvrij aan zijn werknemers kan verstrekken. Dat is

verhogen.

het geval als het zakelijk gebruik boven de 10 procent ligt.

SELF MANAGEMENT REPORT

Wil je meer weten over het zakelijk gebruik van een iPad? Management Support

3 FEBRUARI 2015, UTRECHT

biedt de opleiding: ‘Effectiever werken met de iPad.

Weet je nog niet wat je uitdagingen als managementassistent zijn en komt er binnenkort weer een persoonlijk ontwikkelingsgesprek aan waarin je niet weet wat je over jezelf moet zeggen? Dan is deze training een must.

EVENEMENTEN ORGANISEREN 10 FEBRUARI, UTRECHT

Hoe kun je een evenement op verrassende wijze invullen en optimaal afstemmen op het doel en de doelgroep? Deze training geeft je de handvatten.

november 2014

Meer informatie: www.managementsupport.nl/opleidingen

POWERSECRETARESSE DIGITAAL – NIEUW IN ÉÉN DAG EEN DIGITALE EXPERT!

VERBINDENDE SCHAKEL Als managementassistent ben je de verbindende schakel in de organisatie

Er is de laatste jaren heel wat veranderd op het secretariaat. Technologische ontwikkelingen bieden kansen om efficiënter en duurzamer te werken. Pen en papier hebben plaatsgemaakt voor je tablet of laptop, het nieuwe werken wordt op steeds meer plaatsen ingevoerd, agenda’s beheren we digitaal en het secretariaat werkt steeds meer papierloos.

85%

Ik vorm met mijn manager één team en voel mij een waardevolle schakel

Zelfs als je denkt een doorgewinterde digitale gebruiker te zijn, valt er nog heel wat bij te leren.

tussen collega’s, management en

70 procent van de toepassingen is wel bekend, maar de echte winst zit vaak in die 30 procent

klanten.

‘verborgen mogelijkheden’. Speciaal daarvoor is deze training ontwikkeld: maak van jezelf in één dag een digitale expert. Wat leer je?

In het strak hiërarchisch georgani-

NIEUW

s De verborgen mogelijkheden van Outlook s Documenten in drie muisklikken gevonden s Alle ins en outs van digitaal notuleren s Nooit meer pen en papier?! s Onmisbare apps voor op het werk

POWER SECRETARESSE DIGITAAL

s Gouden tips voor je e-mail s Productiever en creatiever worden met OneNote s Je bureau leeg, je mailbox leeg, je hoofd leeg!

In één dag een digitale expert!

seerde bedrijf waar ik werk, is die manier van samenwerken nog ver te zoeken.

Dat is voor mij een brug te ver; ik

Een dag vol tips, tricks en technieken

stort me het liefst op de klassieke

2 december 2014, Utrecht

secretaressetaken. Een dag vol tips, tricks en technieken! www.managementsupport.nl/power

(Er hebben 191 mensen gestemd)

Bekijk in de bijgesloten brochure het complete programma of ga naar: www.managementsupport.nl/power

BOEKENTIP HET NIEUWE WERKEN VOORBIJ INSPIRATIE EN HANDVATTEN VOOR VERNIEUWENDE ORGANISATIES

In dit boek wordt de vraag beantwoordt of organisaties er goed aan doen Het Nieuwe Werken in te voeren. Het boek beschrijft de voor- en nadelen en hoe daarmee om te gaan en schetst ten slotte een perspectief voor veranderen. ISBN: 9789462152571 prijs: € 34,95 incl. btw Bestellen: www.managementsupport.nl/shop

PORTFOLIO MANAGEMENT SUPPORT OPLEIDINGEN keuze uit meer dan 50 onderwerpen. Ook incompany VAKBASE uitgebreide online informatie op jouw vakgebied MANAGEMENT SUPPORT LIVE een dag vol inspiratie E-MAILNIEUWSBRIEF gratis iedere dinsdag in je mailbox SOCIAL MEDIA LinkedIn, Facebook, Twitter BOEKEN meer dan 100 titels WEBSITE nieuws, checklists, taalvragen en meer: www.managementsupport.nl

november 2014

VICKY MARIJNEN - COLUMN

GELUK ZIT IN EEN KLEIN HOEKJE ‘Geluk vermenigvuldigt zich als je het deelt’

Sommige mensen hebben altijd geluk zeggen ze wel eens, en anderen nooit. Is dat waar? Ik denk van niet. Want net zoals ongeluk in een klein hoekje zit, zit geluk dat ook! En net zoals je zoveel mogelijk kunt proberen te voorkomen dat het ongeluk je treft, zo kun je ook bewust op zoek gaan naar het geluk dat er is. Leer het geluk herkennen, er is meer van dan je misschien denkt. En let goed op, want het kan zich verstoppen in heel kleine dingen… De zon op je gezicht, een glimlach van een voorbijganger, een lieveheersbeestje dat langskruipt, een lekker kopje thee, een mooi liedje op de radio, een spontaan compliment van een collega, iets wat je goed is gelukt, onverwachte leuke post… Allemaal kleine gelukjes die je leven extra leuk kunnen maken. En ze liggen gewoon voor het oprapen. De kunst is om deze kleine gelukjes op te merken en ze te koesteren, in plaats van ze in de waan van alledag gedachteloos voorbij te laten vliegen. Hier en nu, en niet af en toe maar elke dag. Hoe meer je je aandacht erop richt, hoe meer gelukjes langs zullen komen. Nog een gelukstip: kijk ‘s avonds voor het slapengaan terug op de dag. Wat heeft die je gebracht? Ik doe dat zelf al een jaar of drie: dan bedenk ik wat er allemaal leuk was, wat me liet glimlachen, waar mijn hart een sprongetje van maakte, waar ik tevreden over was. En ik kan je vertellen, dat oogsten van mijn dag maakt mijn geluksgevoel alleen maar groter, omdat ik dan in feite dubbel geniet van al die dingen. En om je geluk nóg een impuls te geven: oogst het niet alleen maar zaai het ook. Door te delen wat je hebt, de deur voor iemand open te houden, een complimentje te geven, een ander je glimlach te schenken of vrolijk ‘goedemorgen’ te wensen. Er zijn zoveel manieren om iemand een klein beetje geluk te schenken. Hartstikke makkelijk en helemaal gratis en voor niets. En de glimlach die jij er voor terugkrijgt, geeft jou ook een extra goed gevoel. Zo vermenigvuldigt geluk zich dus als je het deelt!

Vicky Marijnen is zelfstandig trainer & coach. Zij begeleidt individuen met loopbaanvragen en thema’s rondom persoonlijke effectiviteit. Daarnaast is zij facilitator en coach voor teams die willen groeien door het ontdekken, ontwikkelen en waarmaken van hun maximale potentieel. Haar levensmotto: haal eruit wat erin zit en verras jezelf! www.vickymarijnen.nl

november 2014

BRANDCHECK TEKST JOCELYN REBBENS | WWW.REBBELS.COM

Hoe profileren managementondersteuners zich online en op de werkvloer? Personal Brand-expert Jocelyn Rebbens bekijkt deze maand de personal brand van Susan van Zinderen. ‘Susan sprankelt, laat haar hart spreken, pakt aan en staat er.’

‘PITTIGE TIJGER MET OOG VOOR EEN ANDER’

INTERVIEW

Susan lacht om mijn eerste indruk en door haar eigen omschrijving van haar Personal Brand merk ik dat ze zich erin herkent. Tijdens het interview zie ik ook haar kwetsbaarheid en openheid. Zij wil overkomen als iemand met hart voor de zaak die je blind kunt vertrouwen. Die kan knallen en tegelijk de verantwoordelijkheid pakt. “Ik zet graag mijn tanden in een leuke klus.”

GECHECKT:

Door haar sprankelende persoonlijkheid en doordat ze

Susan van Zinderen, 34 jaar,

altijd tijd maakt voor de mensen om haar heen, is Susan

managementassistente bij het Ctgb

zichtbaar binnen de organisatie. Haar deur staat altijd

(College voor toelating van gewas-

open. “Kom ik iemand huilend op de gang tegen, dan

beschermingsmiddelen en biociden/

neem ik die persoon meteen bij de hand. Ik blijf mezelf

Rijksoverheid

en andere mensen zijn ook oké zoals ze zijn. Ik plaats mezelf nooit boven iemand.”

EERSTE INDRUK

Om Susan kun je niet heen. Zij maakt direct sterk oogcon-

Zij blijft langdurig op het netvlies van mensen omdat zij verbindingen aangaat voor het leven. “Een aantal oudcollega’s zijn mijn beste vrienden geworden. Met veel mensen heb ik nog contact. Kennelijk laat ik een indruk achter die ze bijblijft.”

tact, is persoonlijk en sprankelt. Susan straalt veel positieve energie uit en is intens op een prettig oprechte manier. Ze

Susan heeft veel werkervaring bij uiteenlopende orga-

is proactief, warm en wil het naadje van de kous weten, van

nisaties. “Maar mijn hart blijft uitgaan naar onderwijs

het eerste contact tot en met het interview. Ze geeft me het

en overheid. Daar kom ik tot mijn recht en pas ik als

gevoel dat ze van wanten weet, met oog voor de mensen om

persoon.” Zij volgt veel trainingen op persoonlijk gebied,

haar heen. Zij blijft dan ook als authentiek persoon op mijn

zoals Van perfectionalist naar optimalist en wil zichzelf

netvlies hangen.

uitdagen tot verder nadenken.

Personal Brand volgens Susan: Lekker gek – organisatietalent – verantwoordelijk – passie voor dans en muziek – creatief – mensenmens – vanuit het hart – zeer leergierig – puur - openhartig

MEEDOEN? Ben jij benieuwd hoe jij als Personal Brand overkomt, hoe je daar je voordeel in je werk mee kunt doen? Meld je dan aan bij hoofdredacteur Vera Bot: verabot@vakmedianet.nl. Wij maken per editie een selectie.

november 2014

‘Ik zet graag mijn tanden in een leuke klus’

Susans Unique Selling Points zijn haar humor en

Ze kunnen goed met haar sparren en

het harde werken: zij kan werken als een paard, met

op haar terugvallen. Hoewel Susan geen

twinkelende oogjes. Beide vindt zij belangrijk. Ze vraagt

vastomlijnd doel voor ogen heeft, past

bovendien veel feedback. “Mensen vinden het in het

deze laatste feedback bij haar toekomst-

algemeen lastig om negatieve dingen terug te geven.

beeld. “Ik hoop dat ik de kansen die ik

Als ik iets niet handig doe, krijg ik alleen een ‘ja’ of ‘nee’ terug.” Liever hoort ze concrete voorbeelden, zodat ze weet waarin ze kan verbeteren of wat ze goed heeft gedaan. “Negatieve feedback is misschien niet leuk om te horen, maar als je het ontvangt als een cadeautje, is het iets waardevols waar je van kunt groeien.”

‘Mijn hart blijft uitgaan naar onderwijs en overheid ’

Zij kreeg tijdens haar functioneringsgesprek de feedback

krijg mag pakken en daardoor groei als persoon en in de organisatie. Ik sta open voor veel uitdagingen.” Haar vader, die inmiddels is overleden, noemde haar “een diamant waarvan je de scherpe kantjes kunt fijnslijpen. Als je hem hebt fijngeslepen, is het werkelijk een prachtexemplaar.”

dat zij een ‘pittige tijger’ is die af en toe mag stoppen met vechten voor een ander... Die eerlijkheid waardeert zij. En ze vindt het goed dat een ander de grens aangeeft, omdat die van haar mogelijk verder ligt dan goed voor haar is. “Privé krijg ik terug dat ik een groot hart heb en dagelijks groei.” Haar vrienden vinden haar leergierig, trouw en iemand die openstaat voor de kijk van een ander.

7,5

ONLINE CHECK

Susan is ook online in de picture, echter beduidend minder dan persoonlijk. Ze

heeft een persoonlijk profiel op Facebook en een goed en professioneel gevuld profiel op LinkedIn. Hierbij vind ik haar

TIPS

titel ‘Sprankelend organisatietalent’ en haar ‘Persoonlijke Samenvatting’ echt top qua Personal Branding op een zakelijk online platform. Verder kom ik online

0FFLINE & ONLINE VERSTERKING PERSONAL BRAND

weinig persoonlijks van haar tegen;

Susan is zichtbaar! Zij sprankelt, laat haar hart

vermeldingen via haar werk. Dit kan

spreken, pakt aan en staat er. Susan heeft

betekenen dat ze enerzijds beperkt actief

oog voor haar omgeving, komt professioneel

is op social media, anderzijds dat zij haar

over, is hongerig naar nieuwe dingen en wil

activiteiten goed heeft afgeschermd.

geen Twitter- of ander account, geen blogs of persoonlijke website, geen links/

vooral veel leren. In hoog tempo. Offline is mijn advies om eens wat gas terug te nemen en te genieten van alle inspanningen, het geleerde te laten bezinken en wat meer metime te creëren. Door een keer niets te doen of

Jocelyn Rebbens is

de verantwoordelijkheid bij anderen te laten

eigenaar van ReBBels en

ontstaat ook ruimte voor persoonlijke groei.

trainer bij Management Sup-

Online kun je je persoonlijkheid wat meer

port. Zij geeft trainingen, workshops en

laten terugkomen door het schrijven van

coaching op het gebied van personal

bijvoorbeeld persoonlijke blogs, het actiever

branding, effectieve communicatie en

delen van je deskundigheid en passies via

praktische bedrijfspsychologie.

Twitter, of het visueel en creatief inspireren

bekijk de trainingen op

van vakgenoten via mindquotes en beelden

www.managementsupport.nl/

met behulp van Pinterest.

opleidingen

november 2014

NIEUWE OVERLEGVORMEN GOED VOOR HET TEAMGEVOEL

ALTERNATIEF VERGADEREN Waar zie je je collega’s tegenwoordig nog? Als ze niet thuis werken, zitten ze wel bij een klant. Juist: tijdens vergaderingen, die houden het team bij elkaar. Nieuwe vormen van overleg helpen daarbij, zegt Ruben van der Laan, oprichter van Het Nieuwe Werkoverleg. Hij legt uit hoe. Plus: jouw rol als managementondersteuner.

egelmatig kom ik managers tegen die verzuchten dat de medewerkers die ze moeten aansturen zo moeilijk tot een team te smeden zijn. Vroeger zat iedereen van 9 tot 5 op één plek. Tegenwoordig werken mensen vanuit huis, onderweg, bij de klant en ook nog eens op wisselende tijden. En dus moet het ‘verbinden’ tijdens vergaderingen gebeuren, waar iedereen wél aanwezig is. Best lastig, want meestal zijn dat stomvervelende bijeenkomsten met een standaard agenda, dezelfde mensen altijd aan het woord en discussies die verzanden. Tijd dus om het overleg te vernieuwen, bijvoorbeeld door andere vormen te gebruiken. Hier volgen twee variaties op de reguliere vergadering die betrokkenheid, enthousiasme en verbinding in het team verbeteren. En jouw rol daarbij, want die is anders dan je gewend bent. Je kunt deze vormen eens voorstellen aan je leidinggevende, bijvoorbeeld als experiment: ‘Misschien kunnen we dit een keer proberen en kijken wat het ons oplevert.’ Deze vergadermethodes zijn sowieso geen volledige vervanging voor het normale overleg. Maar af en toe zo’n variatie gebruiken, werkt enorm verbindend binnen het team.

november 2014

1. STAAND OVERLEGGEN Staand overleggen is bedoeld om snel met elkaar de stand van zaken te bespreken. Je kunt hier eventueel een langere vergadering aan vastkoppelen waarin je dieper op een aantal punten ingaat, maar dat hoeft niet. Het is een vorm van overleggen die ook wel ‘scrum’ wordt genoemd. Strategische of tactische onderwerpen komen niet aan bod bij deze manier van vergaderen, het gaat puur om de lopende zaken. Bij staand overleggen staan de deelnemers in een cirkel in een open ruimte. Dat kan in een vergaderruimte (maar dan moet de tafel wel aan de kant geschoven zijn) of op een andere open plek in het kantoor. De deelnemers beantwoorden elk de volgende drie vragen: t Wat heb jij sinds de vorige keer gedaan dat relevant is voor het team? t Wat ga jij doen tot de volgende keer dat relevant is voor het team? t Welke hulp van de anderen zou jij hierbij kunnen gebruiken?

VERGADEREN TEKST RUBEN VAN DER LAAN

‘Tegenwoordig werken mensen vanuit huis, onderweg, en ook nog eens op wisselende tijden. Dus moet het ‘verbinden’ tijdens vergaderingen gebeuren’ Elke deelnemer is kort aan het woord, maximaal 2 minuten. De beste manier om dat te borgen is om dat te timen. Het is niet de bedoeling om bij een punt stil te staan, het gaat immers over het doorlopen van de stand van zaken. Discussies worden door de voorzitter stopgezet en na de scrum voortgezet tussen de betrokken deelnemers, los van de vergadering. JOUW TAKEN

Als managementondersteuner zorg je voor een geschikte ruimte waar men staand kan overleggen. Je stuurt de vaste vragen rond, zodat iedereen zich daarop kan voorbereiden. Verder notuleer je wat de deelnemers vertellen. Doe dit staand en schrijf op een flap, zodat ze direct kunnen meelezen. De volle flappen hang je aan de muur. 2. LOPEND OVERLEGGEN Lopend overleggen is ideaal om netelige kwesties en strategische zaken te bespreken. Waarom loopt de samenwerking op sommige vlakken stroef? Moeten we voor komend jaar de bakens verzetten? Omdat deelnemers elkaar niet in de ogen kijken (je loopt immers naast elkaar) zijn ze vaak opener. Je start door in een cirkel te gaan staan en samen de agenda te bepalen. Je schrijft de punten die de deelnemers graag willen bespreken op een flap. Vervolgens wandelt het team langs een vooraf bepaalde route, ongeacht het weer. Meestal krijg je dan gesprekjes tussen twee- en drietallen, in wisselende samenstellingen. Je kunt de wandeling af en toe stopzetten en in een cirkel gaan staan om de hele groep bij de discussies te betrekken en, indien mogelijk, al knopen door te hakken. Ga verder niet in discussie, daar is immers de wandeling voor. Neem niet langer dan 1 minuut per besluit. Bij terugkomst pak je de flap van het begin erbij en schrijf je op een leeg vel de besluiten die genomen zijn. Dit zijn de notulen van het overleg. JOUW TAKEN

Als managementondersteuner kun je van tevoren de route uitstippelen. Wanneer het overleg langer dan twee uur duurt, kun je een koffiestop inlassen bij een café. Tijdens het wandelen doe je gewoon mee met de deelnemers, bij de gezamenlijke start en aan het einde zet je de agenda en de notulen op de flappen en verspreid je deze onder de deelnemers. Omdat je de notulen met elkaar maakt aan het einde van het overleg, scheelt dit een flinke tijd uitwerken. <

Ruben van der Laan schreef het boek ‘Creatief en betrokken vergaderen’ en is medeoprichter van Het Nieuwe Werkoverleg (www.hetnieuwewerkoverleg.nl) dat wil bijdragen aan overleggen die energie en inspiratie genereren. Zijn doel is verbinding te creëren binnen teams en organisaties. Zie ook: www.rubenvanderlaan.com

november 2014

PERSOONLIJKE GROEI TEKST GERDA BOS | WWW.COACHZOETERMEER.NL

Bijna de helft van de beroepsbevolking ervaart meer stress dan een jaar geleden. Je werkdruk wordt niet zomaar lager, dus als je gezond wilt blijven in de deze arbeidsmarkt moet je je eigen gedrag veranderen. Hoe doe je dat op een – voor jou – prettige manier? WERKDRUK DE BAAS (2)

ZONDER STRESS NAAR MINDER STRESS

atuurlijk weet je dat je minder werk naar jezelf toe moet trekken en dat je pauzes nodig hebt om op adem te komen. Toch ga je door. Gewoon, omdat dat beter voelt. Omdat het vanzelf gaat. Zelfs als dat niet gezond is. Hoe doorbreek je dat patroon? Dan moet je je eerst bewust worden van je gedrag en wat je daaraan zou kunnen veranderen. Daarover ging deel 1 van deze tweedelige serie in het oktobernummer van Management Support, ‘Durf fouten te maken’. Nu de volgende stap: hoe kun je je eigen gedrag veranderen, op een goede manier en zonder dat het je extra stress oplevert? JE ANGSTSYSTEEM OM DE TUIN LEIDEN Psycholoog en wetenschapper Robert Maurer schreef in 2007 een boeiend en toegankelijk boek: De kunst van Kaizen. Hij beschrijft hoe mensen en organisaties vaak snel belangrijke veranderingen willen realiseren. Meestal werkt dat niet, zelfs niet als mensen heel gedisciplineerd en succesvol zijn. Ze hebben in het begin succes, maar vallen daarna terug in oude patronen. Maurer pleit daarom voor kleine stapjes per keer; samen leiden die uiteindelijk tot een grote verandering.

november 2014

Door kleine stapjes te nemen, ervaart je lichaam minder stress. Stel dat je moet lijnen. Dan is het eenvoudiger om één hapje minder te eten dan direct de helft van je huidige portie op te scheppen. Eigenlijk leiden we ons angstsysteem zo om de tuin. En doordat we er iedere keer een stapje aan toevoegen, bereiken we op termijn toch ons doel. In de praktijk kan het zo werken: Victor is een ambitieuze manager die snel carrière heeft gemaakt. Hij is heel vaardig, maar heeft een belangrijke angst: wanneer ontdekt de wereld dat hij maar een gewone jongen is met vele twijfels? Ook wil hij graag aardig gevonden worden, erbij horen. In zijn team wordt met botte humor veel onder tafel geschoven. Mensen voelen zich niet veilig. Als iemand een serieus onderwerp aansnijdt, wordt er lacherig over gedaan en is het probleem snel van tafel. Terwijl de onvrede bij de boodschapper blijft. Victor wil aardig gevonden worden door zowel de

grappenmakers als de collega’s die dingen bespreekbaar willen maken en dus doet hij niks. Zijn manager zegt dat hij gewoon het gesprek met zijn team moet aangaan. Hoewel Victor weet dat dat verstandig is, is dat toch een te grote stap. Met de hulp van een coach gaat hij op zoek naar een zo klein mogelijke stap. Samen bedenken ze dat korter of helemaal niet meelachen een kleine stap is. Of een meeloper in een één-op-ééngesprek vragen hoe de ironie in het team ontstaan is. Andere mogelijkheden zijn: in individuele gesprekken vragen wat medewerkers vinden van de sfeer op de afdeling, een onderwerp bespreken en dan met geeltjes werken waarop ieder zijn mening geeft, of aan de grootste cynicus vragen of hij het onderwerp wil voorzitten… EXPERIMENTEN KUNNEN NIET MISLUKKEN Eigenlijk zijn dit soort kleine stappen nieuwe oplossingsstrategieën die steeds

‘Als je elke dag een piepkleine verandering oefent, komt de grote verandering vanzelf’

slechts één ministapje buiten je comfortzone liggen. Doordat Victor zo nieuwe strategieën kan uittesten zonder veel stress te ervaren, leert hij vanzelf wat werkt en wat niet. Hij is aan het experimenteren geslagen. Elk experiment brengt hem verder. Zijn comfortzone breidt zich uit en over een poosje durft hij midden in de vergadering zijn medewerkers vast wel aan te spreken als dat nodig is.

STAP VOOR STAP s Ruim één dossier op in plaats van de hele stapel. s Ga elke dag twee minuten eerder naar huis. s Vertel jezelf elke dag één minuut wat je zou doen als je meer tijd had. s Zeg ‘Ik denk erover na’ in plaats van ‘Ja, dat zal ik doen’.

SIMPELE VRAGEN Een ander voorbeeld: Susan is secretaresse en werkte elke dag minimaal een uur over. Als een collega haar hulp vroeg, zei ze al ‘ja’ voor ze er erg in had. En omdat ze dat bij alle vragers deed, was haar to do-lijst ellenlang. Sinds Susan een baby heeft, kan ze niet meer overwerken. De omstandigheden dwongen haar om haar gedrag te veranderen. Omdat ze zo dienstverlenend is, vond ze dat heel moeilijk. Haar eerste kleine stappen waren om te zeggen: leg maar neer, ik kom erop terug. Een andere stap was om aan het begin van de dag een tijdsplanning te maken en nieuwe vragen hieraan te toetsen. Zo zei ze soms dat ze nu geen tijd had, maar morgen wel. Wat haar ook hielp was om onderweg naar huis te oefenen (in haar hoofd) hoe ze respectvol ‘ik doe het graag voor je, wanneer heb je het uiterlijk nodig?’ kon zeggen. Verder vroeg ze haar leidinggevende om haar te steunen bij dwingende collega’s.

s Kun je een kleine stap bedenken waardoor je werk efficiënter wordt uitgevoerd? s Welke kleine stap is voor jou haalbaar als je minder werk wilt doen? s Als je zeker weet dat je niet zou falen, wat zou je dan als eerste anders doen?

Experimenten mogen mislukken. Zolang je evalueert is elk experiment een succes, omdat je ervan leert. Het geeft je informatie waarmee je iets weer opnieuw kunt proberen, maar net een beetje anders… Ga je werkdruk dus te lijf met kleine stapjes. Veel plezier tijdens het proces! < Literatuur: www.bnr.nl/nieuws/328802-1406/ nederlanders-hebben-meer-stress-op-het-werk; Maurer, R. (2007): De kunst van Kaizen - Utrecht: De Kern; Van Dam, A. (2009): De kunst van het falen Amsterdam: Ambo.

(Dit is het tweede en tevens laatste deel van een tweedelige serie artikelen over hoe je je werkdruk de baas wordt. Deel 1 verscheen vorige maand.)

Gerda Bos is trainer bij Management Support. Zij geeft onder meer de training Werkdruk de baas. Zie http://werkdrukdebaas. overwerkdruk.nl of kijk op www.managementsupport.nl/opleidingen. Gerda heeft veel kennis en ervaring rondom de thema’s leiderschap, verandermanagement, samenwerken, communicatie, zelfmanagement en loopgbaanontwikkeling. Ze schreef een aantal boeken en artikelen over deze onderwerpen.

november 2014

TA A L K W E S T I E S TEKST THEO DE BOER | VAN DALE | WWW.VANDALE.NL

AFBREKING, GESLACHT, MEERVOUD, UITSPRAAK, ETYMOLOGIE

HAAL MEER UIT JE WOORDENBOEK Als je een woordenboek Nederlands openslaat, doe je dat meestal om de betekenis van een woord op te zoeken, of om te bekijken hoe je dat woord schrijft. Maar woordenboeken bieden veel meer dan spelling en betekenis.

WIL JE EEN WOORD AFBREKEN?

ZO SPREEK JE HET UIT

Als een woord niet in zijn geheel op de regel past, kun je het

Vrijwel alle woordenboeken geven

afbreken. Bij het tekstverwerken staat de afbreekfunctie meestal

uitspraakinformatie. Ze doen dat op

uit en worden woorden automatisch op de volgende regel gezet.

verschillende manieren. Het meest

Bij lange woorden staat dat lelijk, dus dan kun je de afbreekfunctie

geavanceerd is de optie waarbij je op

aanzetten. Je kunt erop vertrouwen dat het tekstverwerkingspro-

een luidsprekertje klikt en het woord

gramma die klus foutloos klaart. Toch is dat riskant. Zo’n pro-

wordt voorgelezen. Maar meestal

gramma kijkt niet naar de context en weet bijvoorbeeld niet of je

wordt er een transcriptie van het

fi-le (rij auto’s) bedoelt of file (computerbestand; dit woord mag

woord gegeven. Die kan in fonetisch

je niet afbreken). Woordenboeken weten dat wel. In elk trefwoord

schrift staan, maar omdat veel mensen

staan puntjes op de plaatsen waar je mag afbreken:

die notatie niet beheersen, zijn er ook eenvoudiger alternatieven waarbij

fi·le1 [fil ] (de; meervoud: files)

gewone letters worden gebruikt. Het

file2 [f jl] (dem; meervoud: files)

artikel spreadsheet in Van Dale ziet er

ope·ra (dem; meervoud: opera’s; verkleinvorm: operaatje)

zo uit:

Het woord opera is een interessant geval. Je zou misschien ook

. spreadsheet spread·sheet /spr tȺ i.t/

een puntje verwachten tussen de o en de p, maar dat staat er terecht niet. Er is namelijk een regel die zegt dat je niet zo mag

Wat staat hier? De uitspraakweergave

afbreken dat er maar één letter op een regel blijft staan.

staat tussen schuine strepen. De letter die de klemtoon krijgt, is onderstreept;

WOORDEN HEBBEN EEN GESLACHT

de klemtoon ligt dus op de eerste let-

Bij elk zelfstandig naamwoord staat het geslacht vermeld. Dat is

tergreep. De staat voor de e-klank die

vooral handig als je naar woorden wilt verwijzen. Ooit geweten

je ook hoort in ‘fles’. Het teken Ⱥ staat

dat er verschil is tussen ‘de commissie en haar leden’ en ‘de raad

voor de sj-klank en de dubbelepunt

en zijn leden’? Commissie is een vrouwelijk woord (v) en raad is

na de i betekent dat je deze lang moet

mannelijk (m):

aanhouden. Er staat dus in gewonemensentaal zoiets als: sprédsjiet.

com·mis·sie (dev; meervoud: commissies) raad (dem; meervoud: raden)

WAAR KOMT DAT WOORD VANDAAN?

Behalve het geslacht wordt ook altijd het meervoud gegeven en –

Grotere woordenboeken, zoals de

als dat er is – het verkleinwoord.

Dikke van Dale en het ANW (zie

ca·fé (het; meervoud: cafés; verkleinvorm: cafeetje)

november 2014

kadertje) geven ook informatie over

Secretarius de herkomst van woorden, oftewel de etymologie. Er wordt

ook nog de uitdrukking ‘met hand en tand iets verdedigen’.

bijvoorbeeld uitgelegd dat een woord uit een ander woord

Nog krachtiger is de functie waarbij je de hele woordenboek-

is ontstaan, of ontleend is aan een vreemde taal. Ook wordt

tekst doorzoekt, dus ook de definities en voorbeeldzinnen.

soms de oudste vindplaats van het woord genoemd:

Stel, je weet dat er een woord bestaat voor de geur die je

secretaris se·cre·ta·ris/sIkr tarIs/ zelfstandig naamwoord; de

soms ruikt als het na lange tijd weer eens geregend heeft.

(m); meervoud: secretarissen (1477) ontleend aan middel-

Tik in ‘geregend’ en je vindt vier treffers, waaronder het

eeuws Latijn secretarius (geheimschrijver)

gezochte petrichor.

Hier staat: het woord secretaris is voor het eerst aangetroffen in een Nederlandse tekst uit 1477 en het komt van het

WOORDEN DIE ER NIET IN STAAN

Latijnse secretarius.

Tot slot: wat betekent het als een woord niet in het woordenboek staat? Bestaat het dan niet? Nee, dat kun je zo niet zeg-

ZOEKEN BINNEN ARTIKELEN

gen. Taal ontwikkelt zich voortdurend en het kan natuurlijk

In digitale woordenboeken kun je met de handige zoekfunc-

zijn dat het woordenboek achterloopt op de realiteit. Maar

tie snel je weg vinden binnen een lang woordenboekartikel.

belangrijker nog: zelfs het beste woordenboek kan nooit alle

In de papieren Van Dale beslaat hand drie dichtbedrukte

Nederlandse woorden bevatten. Dat komt omdat iedereen

pagina’s. Wel even puzzelen als je wilt opzoeken wat ‘van de

op elk moment nieuwe woorden kan maken door bestaande

hand in de tand leven’ ook alweer betekent.

woorden aan elkaar te plakken. Als de kledingbranche op het idee komt om mei uit te

In het digitale woordenboek ga je naar hand, tikt daar in het

roepen tot ‘modemaand’, is dat een nieuw woord waar niets

speciale zoekvenstertje tand en vindt direct: ‘Het verdiende

mis mee is. Toch komt het woord modemaand in geen enkel

meteen verteren, zonder iets te sparen.’ Als bijvangst krijg je

woordenboek voor.

Welke woordenboeken zijn er? Zowel op papier als digitaal/online:

‘Iedereen kan nieuwe woorden maken door bestaande woorden aan elkaar te plakken’

- Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal (de Dikke van Dale) Beschrijft uitgebreid het huidige én het oudere Nederlands vanaf ca. 1850 - Van Dale Groot woordenboek Hedendaags Nederlands. Richt zich helemaal op het Nederlands van nu

Van de hand in de tand

- Prisma Handwoordenboek Nederlands (op internet als Prisma Online XL Nederlands) Alleen online: - Algemeen woordenboek Nederlands (ANW), een wetenschappelijk woordenboek van het hedendaagse Nederlands waaraan nog volop wordt gewerkt. Gratis te raadplegen via www.anw.inl.nl Alleen op papier: - Koenen woordenboek Nederlands (30e druk, 2006)

november 2014

S P E L L I N G - E N TA A LT I P S TEKST JUDITH WINTERKAMP | WWW.COMMUNICATIEF.INFO

KONINKLIJKE TAALVRAGEN Prinsjesdag is alweer vergeten; we kunnen ons

Volgens mij zeggen we allemaal

gaan opmaken voor de tweede Koningsdag in de

Koningsdag. Dus met een tussen-s.

geschiedenis. Een mooi moment om antwoord te geven

Maar mag ik ook Koningdag zonder

op een paar ‘koninklijke’ taalvragen.

die s zeggen en schrijven?

Ik werk bij een overheidsinstelling. Hier gebruiken we

De officiële naslagwerken kennen het

vaak de term predikaat koninklijk. Maar nu hoorde ik

woord Koningdag niet. Maar ook Ko-

pas dat predicaat met een c is. Ik schrik daarvan, want

ningsdag staat er niet in. Het woord is

wij schrijven het altijd met een k. Is dat dan fout? Probeer eens predikaat met een k te vinden op officiële taalsites als www.woordenlijst.org, www.onzetaal.nl of www.vandale.nl. Dat lukt je niet: predikaat met een k bestaat niet. Wel vind je er predicaat, met een c. Dat is de enige correcte spelling. Maar jullie zijn niet de enigen die in verwarring zijn over de spelwijze van ‘predikaat’.

Overheid en onderwijs zijn ‘verplicht’ het Groene Boekje te volgen

namelijk nog niet lang genoeg in gebruik. In 2015 verschijnt de nieuwe editie van het Groene Boekje. In die uitgave zal Koningsdag ongetwijfeld wel staan. Zoals je ziet, schrijf ik Koningsdag met een tussen-s. Waarom? Omdat je het overal met een s hoort en ziet: op tv, radio, in de kranten en op internet.

Op www.taaladvies.net vind ik: ‘Niet alle adellijke ‘titels’ zijn titels in de strikte zin van het woord: jonkheer en jonkvrouw(e) zijn predikaten waarop niet-getitelde adellijke personen recht

Volgens de regels schrijf je de tussen-s

hebben.’ Opvallend: want je mag ervan uitgaan dat de Ne-

als je hem uitspreekt. Omdat vrijwel ie-

derlandse Taalunie, ‘eigenaar’ van www.taaladvies.net én een

dereen de voorkeur geeft aan Konings-

overheidsorganisatie, de officiële spelling schrijft.

dag zal het ook zo worden opgenomen in het Groene Boekje.

Maar misschien zijn de makers van het Groene Boekje – de Nederlandse Taalunie – zelf ook wel de veroorzaker van deze

Een ander argument dat pleit voor de

onrust. In het Groene Boekje van ‘95 stond predikaat name-

tussen-s in Koningsdag is de schrijf-

lijk met een k. Pas in de uitgave van ‘05 verscheen predicaat.

wijze van andere samenstellingen die

Wellicht is dat een verklaring voor de onduidelijkheid, zowel

beginnen met ‘koning’. Denk aan ko-

op www.taaladvies.net als bij jullie op kantoor.

ningsadelaar, koningsblauw en koningsmantel. Koningsdag sluit daar

Tot slot: overheid en onderwijs zijn ‘verplicht’ het Groene Boekje te volgen. De hoogste tijd dus dat jullie overstappen op predicaat koninklijk.

Judith Winterkamp is eigenaar van Communicatief tekst en training en trainer bij Management Support. Zij geeft onder andere trainingen op het gebied van schriftelijke communicatie

VOLGENS DE REGELS SCHRIJF JE DE TUSSEN-S ALS JE HEM UITSPREEKT

mooi bij aan. Moet Prinsjesdag met een hoofdletter of zonder. En waarom? Prinsjesdag moet je met een hoofdletter schrijven. Volgens Onze Taal omdat het een feestdag is, namelijk de opening van het parlementaire jaar. Ook kun je het zien als een historische

(www.managementsupport.nl/opleidingen).

gebeurtenis. In beide gevallen begint

Heb je zelf een taalvraag?

het woord dan met een hoofdletter.

Mail naar Judithwinterkamp@communicatief.info. Maandelijks selecteert zij een aantal vragen die zij

Bronnen: www.onzetaal.nl, www. taaladvies.net, www.vandale.nl.

beantwoordt in deze rubriek.

www.woordenlijst.org

november 2014

V R E E M D E TA L E N T I P S TEKST SANDER SCHROEVERS | SANDER@SCHROEVERS.NL

BEREID JE VOOR OP JE E-TOEKOMST

te downloaden, betalen we via PayPal of creditcard. Dergelijke websites zijn er nu al, zoals Fiverr.com, waar mensen van over de hele wereld goedkoop hun computerdiensten aanbieden. Ook lastige Photoshopklussen zijn online voor een habbekrats in te kopen. Wist je trouwens dat er virtuele PA’s

Kruidvat, ADO Den Haag en Volvo zijn tegenwoordig in

beschikbaar zijn? In het onderwijs en

Chinese handen; Hoogovens en Jaguar in Indiase.

tijdens trainingen zal ook steeds meer

Wat merk je van de globalisering op het secretariaat?

op deze manier worden gewerkt. Je kunt nu al een webinar voor een fractie van de prijs van een workshop volgen.

Zoals historici naar het verleden kijken, kijken voorspellers aan de hand van trends en nieuwe technieken naar de toekomst. Ze

De wereld globaliseert en niet langer

denken bijvoorbeeld na over onze toekomstige werkplek en ver-

merkt alleen de boardroom daar iets

wachten daarbij de volgende drie megatrends: flexibel, individueel

van. Van secretariële medewerkers

en virtueel.

vraagt deze ontwikkeling interculturele intelligentie en inzicht in de landeigen

Teams worden straks minder op basis van functie samengesteld

zakelijke gewoontes. Denk daarbij

maar meer op grond van iemands toegevoegde waarde, zoals zijn

naast talenkennis ook aan zaken als

netwerk. Ook zal de zogenaamde ‘e-lancer’ (volledige online

gespreksconventies, argumentatiestij-

freelancer) aan belang winnen. Er ontstaat dan grote behoefte

len en timemanagement. Je zult dus

aan een spin in het web: de managementondersteuner plus.

nieuwe competenties moeten ontwik-

Iemand die al die online processen kan ondersteunen, bijeenhou-

kelen. Bedenk hoe je je, met tools en

den en coachen.

trainingen, het beste kunt voorbereiden op je werkplek van de toekomst.

EEN MAAND ZONDER KANTOOR

Ik wens je alle succes daarbij!

Op de werkplek van de toekomst worden sociale bedrijfsmedia veel gebruikt, waarbij je aan meerdere zakelijke netwerken tegelijk

Sander Schroevers is

deelneemt. Plaatsoverstijgend werken vraagt natuurlijk ook om

gastspreker en schrijver over

nieuwe processen managen; je kerntakenpakket zal dus anders

internationale communicatie.

opgebouwd worden. Deze koerswijziging komt er misschien wel sneller dan we denken. Bedrijven en de overheid krimpen hun vierkante meters kantoorruimte nu al fors in. Zo namen ambtenaren van de gemeente Overschie deze zomer deel aan de proef: ‘Een maand zonder kantoor’ . Vastgoedonderzoekers voorspellen dat kantoren meer naar A-locaties gaan, waar we alleen naartoe gaan op momenten dat we niet thuiswerken of aanschuiven in hubkantoortjes in de eigen buurt. EEN VIRTUELE PA

‘Straks attachen we een klus als bestand en briefen een e-lancer in simple English’

Als e-lancers daadwerkelijk deel van de organisatie gaan uitmaken, word je als managementondersteuner ook een digitale inkoper en een beetje coach. Er komen straks websites met allerlei aanbieders van digitale klusjes. Waar we nu nog een uitzendkracht inzetten, attachen we dan de boel gewoon als bestand

De wereld globaliseert en daar merkt niet alleen de ‘boardroom’ iets van

en briefen iemand in simple English. Zodra het resultaat ergens is

november 2014

S O F T WA R E T I P S TEKST ROEL PEETERS

OFFICE 2013

KLAAR VOOR DE TOEKOMST Hoewel Office 2010 nog altijd de standaard is, probeert Microsoft uit alle macht versie 2013 aan de man te brengen. Software-expert Roel Peeters bekeek deze nieuwe versie kritisch en is enthousiast over alle fijne handigheidjes.

Eerst het slechte nieuws: de interface van Office 2013 is onduidelijk. Alles lijkt in elkaar over te lopen. Duidelijke belijning en groepering ontbreken. Dat is deels een esthetische kwestie, maar toch. Ik heb de weergave meteen ingesteld in grijswaarden en dat zag er al beter uit. Wat betreft structuur en werkwijze is er niets veranderd ten opzichte van versie 2010. Er is alleen van alles bijgekomen.

DIRECT DE CLOUD IN

De tendens is duidelijk. Voorheen deelden we lokale bestanden met elkaar via email en vervolgens via synchronisatietools met de cloud, bijvoorbeeld GoogleDrive,

LiveDrive en Dropbox. Deze route keert Office 2013 om: we werken nu continu in een (private) cloud en kunnen een document daarnaast ook lokaal benaderen. Als

Alle sites zijn benaderbaar vanuit je Office-applicatie

je een document wilt opslaan, kun je dit meteen doen op een netwerklocatie of in een cloud. Je maakt in een handomdraai verbinding met onder meer SharePointsites, fotodienst Flickr en videodienst YouTube. Of je deelt documenten via Facebook, LinkedIn of Twitter. Uiteraard moet je beschikken over een gebruikersaccount voor deze diensten. Als je dit vaker doet, koppel je eenmalig het account van een dergelijke onlinedienst via Bestand >> Account >> Een service toevoegen. Zorg dat de optie ‘Aangemeld blijven’ aangevinkt is. Daarna is de desbetreffende clouddienst toegevoegd aan de opslag-opties. Alle sites zijn benaderbaar vanuit je Office-applicatie. Fijn is dat je slechts één applicatie (bijvoorbeeld Word) hoeft te koppelen, waarna alle andere applicaties ook deze locatie krijgen toegevoegd. Blijf je liever met je voeten op de grond in plaats van in de cloud, dan kun je nog steeds opslaan op je harde schijf.

SAMENWERKEN IN EEN DOCUMENT (REDIGEREN)

Deze techniek bestaat al zolang Word bestaat en wordt in iedere versie verbeterd. Wat is er vernieuwd? Klik op Controleren >> Wijzigingen bijhouden. De weergave ‘Eenvoudige markeringen’ wordt nu ingeschakeld. Wijzigingen die iemand vanaf dat moment in het document aanbrengt worden gemarkeerd, waarbij een rode lijn in de marge laat zien waar ze zijn aangebracht. Een ballonnetje geeft aan waar iemand een opmerking heeft toegevoegd. Je kunt voortaan het bijhouden van wijzigingen met een wachtwoord blokkeren, zodat alleen jij dit kunt uitschakelen. Als je in een document werkt vanuit SharePoint of OneDrive, dan kun je met z’n allen tegelijk werken en hoef je het bijhouden van wijzigingen niet aan te zetten. Tenzij je de controle wilt houden, natuurlijk.

november 2014

SNELLE NIEUWSBRIEF MET VIDEO

Met wat geknutsel kon je al een video in Wordbestanden programmeren, maar dat is nu een fluitje van een cent. Om een You-Tubefilmpje toe te voegen aan je nieuwsbrief ga je naar het tabblad Invoegen >> Onlinevideo en je plakt in het keuzemenu de url van de video. Het is een hyperlink, dus je hebt er weinig aan in een uitgeprinte versie. Je nieuwsbrief is (nog) geen Harry-Potterkrant... Afbeeldingen kun je snel uitlijnen als je de hulplijnen aanzet. Selecteer daarvoor de

afbeelding >> open het extra tabblad Opmaak >> Klik op de knop Uitlijnen >> vink

Wijzigingen die iemand in een document aanbrengt, worden

aan ‘Hulplijnen voor afbeeldingen gebruiken’. Bij selectie van een afbeelding opent

gemarkeerd.

ook een knop waarmee je de afbeelding kan positioneren ten opzichte van de tekst (bijv. tekst om kader). Voor tabellen in Word zijn allerlei extra gadgets toegevoegd. Een erg functionele is het snel kunnen toevoegen van rijen en kolommen via een plusteken dat verschijnt als je met de muis over een lijn beweegt.

3 LEKKER LEZEN OP EEN TABLET

De nieuwe Leesmodus is klaar voor de toekomst. Je merkt al meteen aan het vergrote lettertype dat deze bedoeld is voor het gebruik op mobile devices (tablet en mobieltje). Je kunt de kleuren ‘omkeren’ zodat het document op een tablet prettiger leest met witte letters op een zwarte achtergrond. In de leesmodus kun je het document niet bijwerken, maar wel opmerkingen toevoegen, tekstdelen markeren,

Het vergrote lettertype is voor gebruik op tablet en mobieltje.

het document doorzoeken… Echt fijn is de Object Push-functie die ervoor zorgt dat objecten in documenten uitzoomen als je er op dubbelklikt of dubbeltapt. Vanuit Outlook schakelt een Wordbijlage standaard naar de leesmodus. Wil je dit niet meer? Schakel deze dan uit in Word via Bestand >> Opties >> uitvinken. In de gewone desktopmodus kun je alle knoppen van het ‘Lint’ (de nieuwe naam voor de werkbalk bovenin) verder uit elkaar zetten zodat je op de tablet ook nog aan het werk kan. Daarvoor moet je eerst de functieknop aanraak-/muismodus aanzetten in de werkbalk voor Snelle Toegang, Als je de titels hebt opgemaakt met Stijlen (kop1, kop2 enz.) kun je alle tekst, behorende bij die titel, inklappen: beweeg met je muis over de titel en er verschijnt een driehoekje met de inklapfunctie. Geweldige functie als je meer overzicht wilt bij het lezen of een print wilt maken van bepaalde stukken tekst. Nog een verbetering: Word onthoudt waar jij gestopt bent met lezen. En als je met de bekende scrolbalk door het document bladert verschijnen de titels van de weergegeven tekst automatisch in beeld. APPS VOOR DE TOEKOMST

Het is de bedoeling dat je via het tabblad Invoegen allerlei apps kunt invoegen vanuit de Store. Op het moment van schrijven is daar nog erg weinig voor ontwikkeld. Dit is wel veelbelovend en opent de deur voor allerlei creatieve geesten die ons werk gemakkelijker willen maken. EEN TIP BIJ GEBRUIK VAN OUDERE VERSIES

JE WERKT IN OFFICE 2013 CONTINU IN EEN (PRIVATE) CLOUD EN KAN DAARNAAST JE DOCUMENTEN LOKAAL BENADEREN

Oude (2003) bestanden moet je sowieso omzetten, maar ook de (nog steeds eigentijdse) 2010-bestanden moet je converteren naar 2013 als je bovenstaande nieuwe functies wilt gebruiken. Doe dit via Bestand en klik op de button ‘Converteren’. Heb je nog een tip in Word 2013? Zet ‘m dan in de LinkedIn Groep van Management Support. Ik pik ‘m daar wel op.

november 2014

leeftijd: 25 jaar opleiding: management, economie & recht, Groningen bedrijf: LOGEX

LAURA ONDERWEEGS IK BEN managementassistent bij

BELANGRIJKSTE TREND IN HET

gaat de telefoon, ruim ik de vaatwasser

LOGEX, een klein bedrijf dat met zelf

VAK is dat recruitmentbureaus met

in en bestel de boodschappen.

ontwikkelde online tools advies geeft

vacatures voor managementassistent

aan ziekenhuizen en medisch specia-

tegenwoordig specifiek op zoek gaan

BLOOPER Dit is een lange lange lijst.

listen om op basis van data en feiten

naar mensen met een net afgeronde

Er is maar weinig wat gelijk perfect ver-

het zorgproces te optimaliseren.

brede hbo- of wo-opleiding, zoals MER.

loopt. Vorige maand hadden we lap-

Die starters weten, net als ik, vaak nog

tops besteld en ik kreeg de vraag om

MIJN WERK BESTAAT (VOORAL)

niet goed wat ze daarmee willen en

er een mooie tas bij te zoeken. Toen al-

UIT HR, salesadministratie, kwaliteits-

dan is een functie als deze perfect. Je

les geleverd was, bleken de tassen ex-

management (NEN 7510 & ISO 27001),

doet relevante werkervaring op en

treem groot en wilde de leverancier

en officemanagement. Eigenlijk al-

maakt in korte tijd kennis met de vele

ze niet meer terugnemen. Nu liggen

les behalve het ontwikkelen, verkopen

onderdelen van bedrijfsvoering waar-

er vijftien nieuwe leren tassen op kan-

en opleveren van onze online tools.

door je uiteindelijk een échte keuze

toor. Ik heb ze maar op Marktplaats ge-

Het is een jong bedrijf, opgericht door

kunt maken voor een specialisatie.

zet in de hoop er nog wat voor terug

drie studenten met nu vijftien man in

te krijgen.

dienst. Toen ik op sollicitatiegesprek

OVER VIJF JAAR heb ik hopelijk een

kwam was het intern nogal ongestruc-

post-hbo-opleiding in procesmanage-

SOCIAL MEDIA redelijk actief op

tureerd. Ik dacht: kan ik hier wel wer-

ment afgerond en ondersteun ik, als

Facebook en LinkedIn.

ken? Maar het bleek een goede match.

kwaliteitsadviseur, organisaties met het

In eerste instantie was het vooral de

in kaart brengen, inrichten en beheer-

BOEKENTIP? Trial and error! Als de

telefoon opnemen en het kantoor op

sen van hun bedrijfsprocessen.

ene aanpak niet werkt dan probeer je

orde houden, maar er kwam steeds

het op een andere manier. Durf daar-

meer bij. Zo heb ik functieprofielen ge-

IK VERBAAS ME OVER de diversiteit

naast collega’s in te schakelen voor ad-

maakt en het debiteuren/ crediteuren-

van het werk. Op maandag stel ik een

vies. In het algemeen wordt dit erg ge-

beheer gestandaardiseerd.

contract op voor een klant, op dins-

waardeerd.

dag doe ik policychecks voor ons kwaMIJN GOEDE EIGENSCHAPPEN/

liteitsmanagementsysteem, op woens-

COMPETENTIES Learning on the fly,

dag praat ik met immigratie over het

initiatiefrijk, ik zie werk liggen en pak

naar Nederland halen van een nieu-

In deze rubriek komt jong talent aan het woord over carrière en

dat op, gevoel voor verhoudingen bin-

we medewerker en op donderdag sta

ambities. Ook in deze rubriek? Aanmelden kan bij de redactie:

nen een organisatie, sociaal.

ik de accountant te woord. Tussendoor

verabot@vakmedianet.nl

november 2014

Vergaderstad Dordrecht: doe mee en proef... Ervaar zelf de verschillende vergadersmaken binnen Dordrecht en haar omgeving. Maak kennis met de stad, haar ondernemers en producten waar de stad trots op is. Kernwoorden: water, historie, sfeer, actief en gastvrij. In de lente van 2015 organiseert vergaderstad (078) opnieuw (gratis) proeverijen. Kijk op de website voor meer informatie.

www.vergaderenindordrecht.nl

Het klikt tussen mij en Van Dale Voor uw feilloze communicatie kiest u het beste van het beste: de grote woordenboeken van Van Dale in digitale vorm. Als software of online, beide met razendsnel zoekgemak, overal en altijd op uw laptop of tablet. Up-to-date, betrouwbaar en compleet als geen ander. Ontdek hoe het klikt op www.vandale.nl/digitaal.

We geven je ons woord Taaltrainingen

Vertaalbureau

Van Dale Online

Woordenboeken

PRODUCTNIEUWS

WERELDS VERGADEREN IN HISTORISCHE SFEREN Goed bereikbaar, in het midden van het land staan in Soesterberg twee unieke historische panden op de Utrechtse Heuvelrug. De sfeer en ambiance van een rijk verleden zijn nog voelbaar in het voormalige klooster en missiehuis. Kontakt der Kontinenten ligt op een eigen terrein met gratis parkeermogelijkheden. Het omringende bos leent zich goed voor teambuildingactiviteiten. Het conferentiehotel beschikt over drie grote congres- en evenementzalen, 21 vergaderzalen en 131 hotelkamers. Alle zalen zijn voorzien van apparatuur en wifi. Hoewel wij ‘standaard’ arrangementen hebben, is iedere bijeenkomst maatwerk. Ons enthousiaste team van reserveringsmedewerkers is uitstekend in staat om mee te denken, wensen uit te vragen en deze te vertalen naar concrete invulling en staat garant voor een goede communicatie. Kortom: wereldse gastvrijheid in de ideale *** locatie voor (meerdaagse) bijeenkomsten. Kijk maar eens op www.kontaktderkontinenten.nl

START JE CONFERENCECALL MET ÉÉN KLIK

WAAROM PLEZIER OP HET WERK BETER WERKT

Een conference call op tijd te laten beginnen lijkt met de komst van de nieuwe

Wie aan pret denkt, denkt al gauw aan

dienst Confer Call verleden tijd. Met Confer Call zet je een conference call op met

lachen, gieren, brullen. Dat kan niet

slechts één klik, ook onderweg. De dienst belt zelf alle deelnemers, waardoor de

serieus zijn. Maar PRET is juist bloed-

call op het aangegeven tijdstip ook daadwerkelijk start. Een verademing. De ta-

serieus:

rieven van Confer Call zijn erg scherp: internationaal bellen naar vast of mobiel voor 9 eurocent per minuut, wereldwijd. Een call wil je elk moment, waar dan ook

1. Prestatie

kunnen opzetten; hiervoor is vanaf eind september de Confer Call dienst ook als

2. Resultaat

app beschikbaar (iOS en Android). Dit maakt het mogelijk altijd en overal snel een

3. Energie

conference op te zetten, tegen een zeer voordelig tarief. Probeer het maar eens

4. Tevredenheid

Met de promotiecode: supp14 krijgen alle lezers van Management Support gratis 10 euro beltegoed om de dienst te proberen.

Wat maakt nou dat mensen goed in

Gebruik deze code op www.confercall.com of download de app.

hun vel zitten, dat ze willen samen-

Informatie: Confer Call +31 (0) +31 (0) 20 205 0479.

werken en delen. Wanneer zijn ze gemotiveerd en betrokken? En wat zijn

TRANSFORMEER JE VISITEKAARTJE

notoire PRET-bedervers die de hele sfeer op de werkvloer onderuit halen? Want dat is namelijk de andere kant van het verhaal. Lezen dus dat boek!

Memoblokken.nl heeft weer een aantal leuke, nieuwe en verfrissende producten. O.a. de ideale ‘give-away’ voor evenementen,

Titel: De PRETFACTOR – Waarom

conferenties of tentoonstellingen: de Business

plezier op het werk beter werkt

Card Cover. Transformeer je visitekaartje in een

Auteur: Ben Kuiken

effectief promotie-item!

ISBN: 9789461261052

De Business Card Cover bevat een inkeping

Uitgever: Haystack

voor jouw visitekaartje. Alle omslagen

Prijs: 16,95

kunnen worden bedrukt aan de buiten-, en/of binnenkant in verschillende kleuren.

november 2014

C O L U M N / C O LO F O N

COLOFON Hoofdredacteur Vera Bot, verabot@vakmedianet.nl Marieke de Wit (a.i) Eindredacteur Mieke Bloemheuvel, miekebloemheuvel@vakmedianet.nl Aan dit nummer werkten mee Ruud Bakker, Theo de Boer, Gerda Bos, Lonneke Gillissen, Gertjan Groen, Petra van Hartskamp, Ruben van der Laan, Martijn Louws, Huub van Mackelenbergh, Vicky Marijnen, Roel Peeters, Jocelyn Rebbens, Sander Schroevers, Karen Visser, Linda van der Wal, Nicole Weidema, Judith Winterkamp, Jan Zandstra (illustratie) Uitgever Jelske Gerritsma Advertentie-acquisitie Irene Verhulst, tel. 06-51378971 ireneverhulst@vakmedianet.nl Vormgeving colorscan, www.colorscan.nl Ontwerp Maya Timmer, M A T Ontwerp, bno Druk Ten Brink, Meppel Adres Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn tel. 088-5840944 / 088-5840943 www.managementsupport.nl

COLUMN HUUB VAN MACKELENBERGH

MA MET EEN MISSIE Ik vraag me als vader van een 11-jarige dochter regelmatig af welk beroep zij later zal kiezen. Zelf weet ze het al 100 procent zeker: journalist. Journalist van het Jeugdjournaal. Uitzending naar oorlogsgebieden geen bezwaar. Een beetje spanning in het leven past haar wel. Persoonlijk lijkt me het vak van journalist best een aardige keuze en ik moedig haar aan nu alvast te investeren in haar toekomst. Ga bij de redactie van de schoolkrant, schrijf een blog, vraag of je mee mag kijken bij de redactie van de plaatselijke krant. Geheel terecht verklaart ze me voor gek: “Doe normaal pap, ik kijk zelf wel wat ik ga doen om journalist te worden.” Ik moedig haar niet aan alvast in oorlogsgebieden te gaan snuffelen. Hoewel we aan variatie geen gebrek hebben in de wereld van vandaag, vind ik het heerlijk dat ze elke avond gewoon nog lekker veilig aan tafel aanschuift. Zou ze iets voelen voor het vak van secretaresse? Ik leg het haar voor. “Wat doet een secretaresse precies?” Na mijn uitleg van een paar minuten was haar conclusie helder en duidelijk: “Niets voor mij. Te saai, en ik ben niet precies genoeg.” Ik denk een terechte conclusie. Niet dat het vak saai is, maar precisie is noodzakelijk. In mijn gezin zit geen secretaresse van de toekomst. Want hoe het vak ook zal veranderen, precisie zal altijd blijven. Oog voor detail. Oog voor het puntje en de komma. Geduld in de communicatie. Jezelf weg kunnen cijferen in dienst van een ander. Eer en glorie afstaan, terwijl jij het

Partners Conferentiecentrum Woudschoten, Dordrecht Marketing, Golden Tulip, Schoevers en VCK Travel. Copyright Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2014 Publicatievoorwaarden Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

nodig?” Hoewel ik het niet met zekerheid durf te zeggen, antwoord ik stellig,

ISSN 1382-3590

de secretaresse deze kwaliteiten moeten bezitten. Nog even komt mijn dochter

met een zeer serieus gezicht en onvermurwbaar ‘Nee’. Maar wie weet gaat dit in de toekomst ook veranderen. Mijn dochter is immers pas 11.

november 2014

Doelgroep Management Support Magazine richt zich op de professionele secretaresse, managementassistent, office- en bureaumanager en directiesecretaresse.

terug op ons gesprek. “Pap, hebben ze in oorlogsgebieden ook secretaressen

en de rand weten, maar trouw blijven aan je zwijgplicht. Ook in de toekomst zal

Abonnementen Management Support Magazine verschijnt 10 keer per jaar. Jaarabonnement € 98,95, verzending buitenland per jaar € 25,00 (EU) en € 35,00 (niet-EU-landen); prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl. Dit magazine is ook digitaal verkrijgbaar: http://digitaal.managementsupport.nl.

Disclaimer Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

meeste werk hebt verricht. Rustig aanwezig zijn bij vergaderingen. Van de hoed

Abonnementenadministratie klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888

Tijd voor aanpakken! % % % % % %

$ " # " " " # ! $ " $

" # # $ ! " $ $ # # # $ ! " $ " $ $ " # " $

$ " ! !# ! !# $ ! !# " ! # " " ! # ###

van Soumaya Lachkar

“Ik maak een

Transparant in zakenreizen

heldere offerte voor

VCK Travel laat alles zien: verborgen kosten, slimme constructies, mogelijke

elke boeking, zodat

kortingsafspraken en handige tips om nog makkelijker en voordeliger tickets te

jij makkelijk en

boeken. Onze Travel Consultants geven graag inzicht in de opbouw van kosten

snel de zaken kan

en de samenstelling van prijzen van tickets. Dát noemen wij The Personal Touch.

regelen. Je baas hoeft alleen nog maar zelf zijn koffer te pakken.”

vcktravel.nl | +31 20 6800 802 | info@vcktravel.nl

november 2014

13 NOVEMBER 2014 CONGRES: ‘SECRETARESSE, EEN FUNCTIE MET TOEKOMST GRATIS TOEGANG

‘De secretaresse van nu is zelfverzekerd, ambitieus en denkt meer dan ooit mee met de manager’ De SECRETARESSE VAN TOEN: DIENSTBAAR – UITVOEREND – NAUWKEURIG EN ACCURAAT – INTEGER – BEROEPSOPLEIDING – VAST TAKENPAKKET: NOTULEREN, AGENDABEHEER ENZ. – OP DE ACHTERGROND. DE SECRETARESSE VAN NU: CO-MANAGER, BIEDT INHOUDELIJKE ONDERSTEUNING – PROACTIEF – NAUWKEURIG EN ACCURAAT – INTEGER – MBO 4, VAAK OOK HBO OF WO – BREDER INZETBAAR; VERDIEPT ZICH BIJVOORBEELD IN COMMUNICATIE, PR OF MARKETING – STERKE PERSOONLIJKHEID, OVERAL VAN OP DE HOOGTE

MEETINGS MADE MEMORABLE

STAD

BOS

STRAND

Bij Golden Tulip haalt u meer uit uw meetings en events. In de Benelux hebben wij 40 hotels, genoeg keus om u te laten inspireren. Stad, strand of bos? Wat uw wensen ook zijn, bij Golden Tulip is het mogelijk. Boek een ruimte voor uw vergadering, training of cursus bij Golden Tulip via de Central Meeting Line. Vraag nu uw offerte op maat aan via 0343-523020 of via holland@centralmeetingline.com

GOLDENTULIP.NL

COLUMN

INHOUD

De 7 talenten van iedere vrouw 4

MANAGEMENT SUPPORT EVENT

anagement Support Live! staat dit jaar gepland op 13 november en gaat volledig over jouw toekomst. Nieuw is een INSPIREREND CONGRES, met als thema: ‘Secretaresse: een functie met toekomst’.

Iedere vrouw heeft zeven talenten in de vorm van zeven mythologische powervrouwen tot haar beschikking. Leer ze allemaal gebruiken, dan ben je iedere situatie de baas.

Workshopprogramma

Interview

Schoevers-directeur Joyce Steenveld: “Sectraressen van nu denkt mee met directeur”

Of de functie van secretaresse over 5 jaar nog bestaat? Ja natuurlijk! Ondanks alle ontwikkelingen als social media, e-mail en Het Nieuwe Werken zal er behoefte blijven aan managementondersteuners die zich inzetten om leidinggevenden, managers en directie te ontzorgen. Dat kan immers ook digitaal, op afstand.

Standhoudersoverzicht

De tijd dat ‘zwijgzaamheid’ een competentie van een goede secretaresse was, is immers gelukkig allang voorbij. In plaats daarvan is de topondersteuner van nu flexibel, klantgericht, integer, organisatorisch sterk, stressbestendig, collegiaal, gestructureerd en communicatief. Dat levert nieuwe uitdagingen op, zeker op communicatief en sociaal gebied. Hoe je daarmee omgaat en hoe je jouw toegevoegde waarde als professional toont, wordt duidelijk tijdens dit congres. Vind jij het ook belangrijk om mee te bewegen met de ontwikkelingen binnen jouw organisatie en je vak? Boek dan naast je Congres- en Expo-bezoek ook een workshop. Deze zijn er volledig op gericht om jouw toegevoegde waarde te versterken en je vakbekwaamheid te vergroten. Je hebt de keuze uit maar liefst 12 populaire workshops.

COLOFON Redactie Mieke Bloemheuvel Marieke de Wit Met medewerking van Petra van Hartskamp Martijn Louws Uitgever Jelske Gerritsma

We zien je graag 13 november op hét jaarlijkse Management Support Event!

Advertentie-acquisitie Irene Verhulst

Jelske Gerritsma

Vormgeving en opmaak colorscan, www.colorscan.nl

Uitgever Management Support Druk Ten Brink, Meppel Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

november 2014

TEKST PETRA VAN HARTSKAMP

Iedere vrouw heeft zeven talenten in de vorm van zeven mythologische powervrouwen tot haar beschikking. Leer ze allemaal gebruiken, dan ben je iedere situatie de baas. LEER ZE ALLEMAAL GEBRUIKEN

De 7 talenten van iedere vrouw

ls secretaresse ben je de spil, de spin in het web, degene die de planning doet, telefoontjes aanneemt, informatie geeft, klanten opvangt en doorverwijst, managers bijstaat en meer. En dat kan je goed, anders zat je niet op die plek. Maar in je multitaskende bestaan raak je af en toe in lastige situaties verzeild en hoe sta je dan je ‘mannetje’? De Amerikaanse schrijfster Jean Shinoda Bolen schreef het boek Godinnen in elke vrouw, waarin ze zeven godinnen uit de Griekse mythologie naar het nu haalt. Zij hebben elk een setje specifieke kwaliteiten. Iedere vrouw heeft volgens Bolen de eigenschappen van deze zeven ‘mythologische powervrouwen’ tot haar beschikking. In de loop van hun leven hebben de meesten een of twee van deze talenten echt goed ontwikkeld, afhankelijk van hun karakter, opvoeding en andere ervaringen. Die schudden ze zo uit hun mouw en van daaruit reageren ze. Dat zijn hun typische kwaliteiten, maar het kan ze ook beperken in hun mogelijkheden.

november 2014

Je bent (als een typische Demeter) bijvoorbeeld hulpvaardig en zorgzaam, ziet meteen wat anderen nodig hebben en iedereen kan een beroep op je doen. Mooie kwaliteiten, maar je loopt het risico dat je je eigen behoeftes verwaarloost of bemoeizuchtig overkomt. Of je hebt (als een typische Artemis) een enorme daadkracht, bent doelgericht, confronterend en ambitieus. Dat zijn goede eigenschappen om je doelen te bereiken, maar daarin kun je soms als bot ervaren worden, of ga je stevig over je eigen grenzen heen.

Inzicht in welke godinnen bij jou vooral vertegenwoordigd zijn, is een eerste stap. Hieronder vind je een korte omschrijving van de zeven godinnen en daarna een concreet voorbeeld van hoe elk van hen in een bepaalde situatie reageert. Welke herken je, welke passen van nature bij jou? Dan stap 2: de overige godinnen, die wat verder van je af lijken te staan. Stel jezelf voor in welke situaties je hun kracht kunt gebruiken. Wie kun je inzetten om jezelf beter te profileren? Wie om je grenzen duidelijker aan te geven, of juist om wat milder te reageren? Kijk hoe je die andere godinnen in jezelf kunt aanspreken. En oefen! Speel met alle godinnen in jezelf in allerlei situaties die zich voordoen. Merk hoe dat na een tijdje makkelijker gaat, en dat je als vrouw meer in balans bent.

1. ARTEMIS , GODIN VAN DE JACHT EN DE MAAN

De Artemis-vrouw heeft een missie; zij is zelfstandig, doelgericht en strijdvaardig. Ze weet wat ze wil en zorgt goed voor zichzelf. Ze functioneert in haar werk het beste op basis van gelijkwaardigheid: ze wil zelf bepalen hoe ze haar doelen haalt en heeft moeite zich te conformeren aan regels. Ze heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel, is eerlijk en idealistisch. Haar idealisme kan echter tot fanatisme en drammerigheid leiden. Je kunt de Artemis in jezelf onder meer activeren door duidelijke doelen te stellen, aan sport te doen, je in te zetten voor een ideaal.

TYPISCHE ARTEMIS VAN NU: Anouk Floortje Dessing

MINNARES, OERMOEDER OF ONAFHANKELIJK EN AMBITIEUS

2. ATHENA , GODIN VAN DE WIJSHEID EN DE OORLOG

De Athena-vrouw is verstandig, onafhankelijk en ambitieus. Als carriĂ¨revrouw weet ze wat ze wil en wat ze moet doen om de top te bereiken. Daarnaast runt ze het huishouden en is ze bondgenote van haar man. Volgens de mythe kent Athena geen moederschoot en is ze nooit kind geweest. Hierdoor kan zij het contact met haar kwetsbare kant verliezen en zo in haar hoofd leven dat ze gevoelloos overkomt. De Athena wordt onder meer in je geactiveerd door je hersens aan het werk te zetten met een denksport of studie en door te vertellen over de successen die je hebt geboekt en je ambitie uit te spreken.

TYPISCHE ATHENA VAN NU: Hillary Clinton Sylvia Toth

3. HESTIA , GODIN VAN DE TEMPEL EN DE HAARD

De Hestia-vrouw is wijs en tevreden met zichzelf. Ze straalt innerlijke rust uit en oordeelt niet. Ze accepteert en respecteert iedereen, maar is het liefst alleen en kiest ervoor om niet in de spotlights te staan. Ze geniet van de eenvoud der dingen. Ze kan zo kalm en serieus worden dat ze op anderen een passieve en saaie indruk maakt. Je kunt Hestia meer toelaten in je leven door bewust tijd voor jezelf te nemen, de stilte op te zoeken, volle aandacht schenken aan de dingen die je doet, naar anderen te luisteren zonder oordeel.

TYPISCHE HESTIA VAN NU: Prinses Irene Anna Enquist

november 2014

WERELDMUSEUM ROTTERDAM EVENTS

Succesvol zakendoen in Wereldmuseum Rotterdam. De combinatie van kunst, elegantie en gastronomie maakt het Wereldmuseum tot de ultieme locatie voor elk zakelijk evenement.

Willemskade 22-25 | 3016 DM Rotterdam | T 010 270 71 50 reserveringen@wereldmuseum.nl | www.wereldmuseum.nl

Dutch Design Hotel Artemis Dutch Design Hotel Artemis in Amsterdam is een luxe 4-sterren hotel met kunst van Nederlandse topdesigners zoals Marcel Wanders, Piet Hein Eek en Richard Hutten. Door de ideale ligging bent u in een mum van tijd in het centrum van Amsterdam, luchthaven Schiphol en de Zuid-As.

DESIGN KAMERS De stijlvolle designkamers van het hotel zijn voorzien van alle gemakken voor de hedendaagse reiziger. Gecombineerd met de persoonlijke en professionele service van onze medewerkers garandeert dit u een prettig verblijf in bruisend Amsterdam, of u nu reist voor zaken of voor plezier.

John M. Keynesplein 2, 1066 EP Amsterdam

020 714 1000

DESIGN UW MEETING Dutch Design Hotel Artemis biedt u méér dan alleen een locatie. Wij combineren uw persoonlijke wensen en budget met onze ideeën en komen hiermee tot een op maat gemaakt voorstel. Zakelijke bijeenkomsten, persconferenties of productlanceringen. De mogelijkheden zijn oneindig.

reservations@aeonplazahotels.com

www.artemisamsterdam.com

SPREEK E DE N GODINNEN IN LF AAN JEZELF 4. HERA , GODIN VAN HET HUWELIJK EN KONINGIN VAN DE HEMEL

De Hera-vrouw is ‘de vrouw van…’ Haar trouwdag is de gelukkigste dag van haar leven en haar jawoord betekent dat ze onvoorwaardelijk voor hem kiest. Deze loyaliteit siert haar en maakt haar tegelijkertijd kwetsbaar. Zij valt voor een succesvolle man met status en legt haar identiteit en geluk in zijn handen. De Hera in je wordt geactiveerd als je echt de verbintenis aangaat met je partner, wat maakt hem (of haar) bijzonder?

5. PERSEPHONE ,

GODIN VAN DE LENTE EN KONINGIN VAN DE ONDERWERELD

De Persephone-vrouw is ontvankelijk en jeugdig. Fris en speels als een meisje. Zij is dan ook de godin die het meest kan groeien. Ze kan zo ontwapenend zijn dat ze de ander meteen voor zich inneemt. Ze laat zich graag leiden door anderen; dat kan haar tot een doelloos en besluiteloos kindvrouwtje maken. Persephone kun je onder meer activeren door minder streng te zijn voor jezelf; lichtheid en humor op te zoeken en je als een Alice in Wonderland over alles te blijven verwonderen.

TYPISCHE PERSEPHONE VAN NU: Carice van Houten Ilse de Lange

TYPISCHE HERA VAN NU: Leontien Borsato Victoria Beckham

7 GODINNEN, 1 MANAGER Stel: je leidinggevende stormt om 16.55 uur je kamer binnen met het verzoek of je nog even een paar bewerkelijke mails de deur uit wilt doen. Je wilde net afsluiten, na een behoorlijk drukke dag. Wat doe je? Geen enkele reactie is verkeerd, aan jou de keuze. Athena analyseert de situatie, zet de feiten op een rij en geeft aan wanneer ze het wel kan doen. Artemis confronteert haar manager: “Stel dat ik bij jou binnenloop met zo’n last-minuteverzoek. Hoe zou jij dat vinden? Ik ga dit nu niet doen, ik heb een sportafspraak staan.” En spart vervolgens over mogelijke oplossingen. Hestia reageert doordacht op een later tijdstip. “Je overvalt me, ik wil er even in alle rust naar kijken.” De volgende dag vertelt ze rustig wat het met haar doet als ze zo ‘overvallen’ wordt en dat ze niet graag op zo’n manier werkt. Hera anticipeert op de situatie en heeft al het een en ander geregeld: de mails staan al zo goed als klaar. Persephone stelt op een open manier allerlei vragen hoe het anders op te lossen. Demeter gaat direct aan de slag en regelt ondertussen nog een aantal andere zaken. Aphrodite komt met flair onder dit klusje uit door de manager te complimenteren met hoe hij eruitziet en te vragen wat hij die avond gaat doen. Daarop aansluitend vertelt zij haar eigen plannen, en dat ze nu echt weg moet. Ondertussen trekt ze haar jas aan en neemt ze op een hartelijke manier afscheid.

november 2014

Vivara

Relatiegeschenken & Kerstpakketten

Geschenken met een groen karakter

Deelnemer Management Support Live

Maatschappelijk verantwoord ondernemen is niet meer weg te denken in de hedendaagse bedrijfsvoering. Met Vivara Gifts geeft u uw bedrijf direct een duurzame uitstraling. Met maar liefst 2600 natuurbeschermingsproducten, ontwikkeld met natuurbeschermingsorganisaties zoals Vogelbescherming Nederland, heeft u een ruime keuze. Naast zelf een geschenkpakket samenstellen, biedt Vivara Gifts ook kant en klare pakketten aan.

Ondersteun tevens het werk van deze natuurbeschermingsorganisaties.

www.vivaragifts.com

sales@vivaragifts.com

0478-517950

Vergader met OurMeeting en bespaar papier, geld en veel tijd!

de voorbereiding en afhandeling van vergaderingen.

Probeer OurMeeting zelf! Vraag een demo aan op:

www.ourmeeting.nl

7. APHRODITE , GODIN VAN DE LIEFDE, DE SCHOONHEID EN CREATIVITEIT

De Aphrodite-vrouw is creatief, muze en minnares. Haar charme, levenslust en sensualiteit maken haar onweerstaanbaar. Maar ze is ook snel verveeld en kan slecht alleen zijn. Door je zintuigen bewust te gebruiken en te genieten, laat je haar meer toe in je leven. Ook door te doen waar jij zin in hebt zonder rekening te houden met anderen. Door jezelf te verwennen met luxe cadeautjes, te dansen en vrouwelijke kleding te dragen. Als je verliefd wordt, is Aphrodite natuurlijk sowieso aanwezig.

6. DEMETER , GODIN VAN

DE VRUCHTBAARHEID EN GROEI

TYPISCHE APHRODITE VAN NU: Katja Schuurman Heleen van Rooyen

De Demeter-vrouw is de oermoeder en verzorgster die onvoorwaardelijk van je houdt. Ze is warm, liefdevol en altijd bereid om te helpen. Als ze zelf geen moeder is, zal ze in haar werk anderen voeden en steunen. Ze kan daar zo mee bezig zijn dat ze haar eigen behoeftes vergeet en moeilijk ‘nee’ kan zeggen. Of ze kan doorschieten in bemoeizucht waardoor ze bezitterig en overheersend wordt. Demeter wordt vanzelf geactiveerd als je een kinderwens hebt. Heb je geen kinderen, kijk dan wie om je heen meer aandacht behoeft; geef je op voor vrijwilligerswerk; leg een moestuin aan; kook voor een groep vrienden.

TYPISCHE DEMETER VAN NU: Oprah Winfrey Angela Groothuizen

Maak kennis met deze 7 powervrouwen tijdens een inspirerend theaterspektakel op Management Support Live door Petra van Hartskamp (foto)

‘Oefen! Speel met alle godinnen in jezelf’

en Liesbeth van Reek van Godin&training. Zie www.managementsupportlive.nl. Godin&training geeft sinds 2005 theatrale presentaties, trainingen en coaching waardoor vrouwelijk talent zichtbaar wordt. Een initiatief van actrices (o.a. GTST, Pleidooi en Westenwind) communicatietrainers Elvira Out en Petra van Hartskamp. Zij schreven ook het boek Typisch Jij! Scoren vanuit je vrouwelijke talenten.

november 2014

MANAGEMENT SUPPORT LIVE IS VERNIEUWD!

DIT JAAR MET INSPIREREND CONGRES: ‘SECRETARESSE, EEN FUNCTIE MET TOEKOMST’ Of de functie van secretaresse over 5 jaar nog bestaat? Ja natuurlijk! Hoe je je hierop kunt voorbereiden is onderwerp van het gratis congres: ‘Secretaresse, een functie met toekomst’

CONGRESPROGRAMMA 1. ER IS TOEKOMST VOOR DE SECRETARESSE De manier van werken is de laatste jaren erg veranderd. Hierdoor verandert ook de rol van secretaresse ingrijpend. Henny van Egmond, specialist in ‘the new world of work’, neemt je mee in de kansen en mogelijkheden die ontstaan door nieuwe manieren van werken.

2. HET COMMUNICEREN VAN DE TOEKOMST Taal op zo’n manier inzetten dat je met minder woorden méér overbrengt en je invloed vergroot. Dát is het communiceren van de toekomst! Sarah Gagestein, taalstrateeg, zal spreken over hoe je door controle over je woorden, ook meer controle over je imago krijgt.

3. ONTDEK JE TALENTEN VOOR DE TOEKOMST Als secretaresse heb je zeven talenten oftewel: zeven mythologische powervrouwen tot je beschikking. Door deze talenten bewust in te zetten, krijg je op een speelse manier meer regie in zowel je werk als privéleven. Laat je verrassen door dit inspirerende theaterspektakel!

november 2014

WORKSHOPPROGRAMMA 1. SLIM SAMENWERKEN MET SHAREPOINT

10. MANAGE JE MAILBOX IN OUTLOOK

Leer als managementondersteuner slim om te gaan met

Leer hoe je je mail zo kunt managen, dat er nog genoeg tijd

SharePoint om effectief samen te werken met je collega-

overblijft voor andere dingen.

secretaressen en je manager(s).

2. MANAGEMENTASSISTENT EN NLP

11. HET NIEUWE (SAMEN)WERKEN: DE SECRETARESSEPOOL

Leer wat NLP inhoudt en hoe je beter in kunt spelen op onbe-

Tijdens deze workshop gaan we in op recente ontwikkelingen

wuste processen van anderen.

rond HNW en de invloed hiervan op jouw rol als secretaresse.

3. HET NIEUWE WERKEN; JUÍST OP HET SECRETARIAAT!

12. ANDERS DENKEN, ANDERS REAGEREN

Maak kennis met alle onderwerpen die bij Het Nieuwe Wer-

listisch feit, kunt zoeken naar mogelijkheden. Je laat je niet

ken komen kijken, zodat je professioneel mee kunt denken en

meer remmen door doemdenkscenario’s, maar je creëert

direct kunt starten om HNW ook op jouw secretariaat tot een

kansen en mogelijkheden.

Ervaar hoe je, door een probleem om te zetten in een rea-

succes te maken. Bekijk het complete programma op

4. VAN PERFECTIONIST NAAR OPTIMALIST

www.managementsupport.nl/live

Ga aan de slag met de positieve tegenhanger van perfectio-

Schrijf je (gratis) in!

nisme, het optimalisme. Uitgangspunt is de theorie van Tal Ben-Shahar.

5. AGENDABEHEER IN OUTLOOK 2010 Agendabeheer wordt een fluitje van een cent en afspraken worden minder snel verzet als gevolg van een betere planning en optimaal gebruik van de digitale agenda.

6. PRAKTISCHE PSYCHOLOGIE; DE BASIS Met meer kennis over psychologie krijg je meer grip op je eigen gedrag, de samenwerking, je succes en je persoonlijke groei als managementondersteuner.

7. MANAGEMENTASSISTENT ALS SPARRINGPARTNER

I N FO

n je ook Natuurlijk kauast je dit jaar n eer een ek w congresbezog en aan de bezoek bren te ressante Expo met in der aanbie s.

Wil je echt iets betekenen voor je manager en opdrachtgever? Heb je meer in huis dan je nu kunt laten zien? Wil je meer ruimte om de zaken op jouw manier te regelen? Volg dan deze workshop.

LOCATIE s Beatrix Theater Utrecht. s Goed bereikbaar met openbaar vervoer (Utrecht Centraal Station).

8. PROACTIEF PLANNEN Er wordt van jou verwacht: dat je de touwtjes meer in

INFORMATIE

eigen handen neemt, niet afwacht maar proactief bent

Openingstijden s van 09:00 uur tot 17.00 uur. s Deelname aan het congres en expo is gratis. s Deelname aan een workshop kost € 245,- (abonnees).

en faciliterend werkt. Leer hoe je invulling geeft aan deze veranderingen in je vak.

9. DIGITAAL ARCHIVEREN Met de tips en technieken die je in deze workshop leert is het maken van je eigen digitale archief een fluitje van een cent!

www.managementsupport.nl/live november 2014 |

TEKST MARTIJN LOUWS

Troubleshooter tijdens een grote reorganisatie, projectmanager bij de invoering van een nieuw beloningsstelsel en socialmedia-expert: de secretaresse van nu moet het allemaal in de vingers hebben. “De functie verbreedt en verdiept.”

SCHOEVERS-DIRECTEUR JOYCE STEENVELD:

‘SECRETARESSE VAN NU DENKT MEE MET DIRECTEUR’

een evolutie, maar revolutie. Algemeen directeur Joyce Steenveld van Schoevers, het grootste Nederlandse opleidingsinstituut voor secretaressen, ziet de maatschappij veranderen en het vak van secretaresse beweegt mee. “Al jaren, maar nu sneller dan ooit.” Belangrijkste reden? De digitalisering. “Daardoor behoort bijvoorbeeld het sorteren van stapels post tot het verleden, veel verloopt via e-mail, die de manager of directeur in veel gevallen zelf beheert. Ook worden managers steeds jonger en zijn geëmancipeerder dan vroeger. “Zij zoeken een nieuw type secretaresse, iemand die hoogopgeleid is, meedenkt, die een sparringpartner is waaraan zij makkelijk taken kunnen delegeren”, zegt Steenveld. Natuurlijk: sommige taken blijven. Het verzorgen van zakelijke correspondentie, het beheer van de agenda en de ontvangst van gasten ligt nog altijd in handen van de secretaresse. Maar daarnaast coördineert ze belangrijke

november 2014

HR-projecten waarbij bijvoorbeeld een nieuw beloningsstelsel wordt geïntroduceerd. Steenveld: “De secretaresse geeft in dat geval samen met de afdeling HR sturing aan het project en koppelt tijdens directievergaderingen de voortgang terug.” TWITTEREN NAMENS DE DIRECTEUR Bij MKB-bedrijven is deze ‘verbreding en verdieping’, zoals Steenveld het noemt, van het takenpakket van de secretaresse het meest zichtbaar. Die hebben geen aparte afdelingen voor marketing en communicatie en voorheen namen managers veel van die werkzaamheden erbij. “Nu krijgt de secretaresse de ontwikkeling van bijvoorbeeld een nieuwe website op haar bord; ze is daar echt de spil van de organisatie.” Doordat ze hoger is opgeleid, kan ze dit soort klussen ook beetpakken. Ze voert de gesprekken met externe bureaus, organiseert en draagt over. Naast deze verbreding verdiept het takenpakket van managementondersteuners ook door de komst van nieuwe communicatievormen,

zoals Twitter en Facebook. “Het management vindt het ontzettend belangrijk om te zien wat er in deze communicatiekanalen allemaal over het bedrijf wordt gezegd. De secretaresse monitort dit nu vaak, zij wordt ook ingezet om het account van de directeur of het bedrijf te onderhouden en te voorzien van relevante en interessante content.” Bij multinationals is dat toch echt anders, hoewel ook daar de invulling van de functie wijzigt. “Daar ontstaat een tweedeling tussen de executive assistant en de shared assistant. De eerste is de directiesecretaresse die nog veel één op één schakelt, notuleert en beheert, terwijl een shared assistant veel meer een projectmanager is en sturing geeft.” HBO WORDT DE NORM Door de veranderingen in het vak verandert ook het opleidingsniveau: hbo-niveau wordt steeds meer de norm, of minimaal mbo niveau 3 of 4, zegt Steenveld. Dat kan lastig zijn als je al ergens zit met bijvoorbeeld een mbo-1 of 2-achtergrond, en je takenpakket steeds ingewikkelder ziet worden. “Sommige secretaressen werken boven hun eigen niveau, dat geeft spanningen.” Steenveld hamert op het belang van bijscholing. “Ik ben altijd voorstander geweest van learning on the job, maar daar heb je in deze tijd vaak niet meer voldoende aan. Nog steeds kan iedereen een goede secretaresse zijn, maar je moet er meer voor doen dan vroeger: je moet bewegen, jezelf continu bijscholen, ervoor zorgen dat je competenties, je kennis, vaardigheden en eigenschappen op een hoger niveau komen te liggen. Anders kun je op een gegeven moment niet meer mee, en groei in je loopbaan is dan helemaal uitgesloten.”

‘Ik ben altijd voorstander geweest van learning on the job’

DRUMMER IN DE BAND Waar de secretaresse vroeger vooral dienstbaar was, communiceert ze nu veel meer op basis van gelijkwaardigheid met haar leidinggevende, zegt Steenveld. De secretaresse anno 2014 is ambitieus, leergierig en zelfverzekerd. Zo ambitieus dat managers moeten vrezen voor hun baan? “Nee, ze zal nooit zelf manager worden. Ik vergelijk het altijd met een band. Daarin heb je zangers en drummers en de secretaresse zou in dit voorbeeld niet snel de zanger worden. Ze is nog altijd dienstbaar, dat zit nu eenmaal in haar karakter. Maar op de achtergrond schakelt ze volop mee met de manager. Meer dan ooit.”

DE SECRETARESSE VAN NU s Co-manager, biedt inhoudelijke ondersteuning s Proactief s Nauwkeurig en accuraat s Integer s mbo 4, vaak ook hbo of wo s Breder inzetbaar; verdiept zich bijvoorbeeld in communicatie, PR of marketing s Sterke persoonlijkheid, overal van op de hoogte

JOYCE STEENVELD werd in 1969 geboren als jongste van drie dochters met altijd al een drang naar zelfstandigheid. Na de middelbare school ging ze naar de meao en de heao en volgde een MBAopleiding. Ze had diverse leidinggevende

DE SECRETARESSE VAN TOEN

functies, waaronder bij Unique uitzend-

s Dienstbaar

bureau en was zeven jaar algemeen di-

s Uitvoerend

recteur van Secretary Plus. Sinds 2011 is

s Nauwkeurig en accuraat

ze algemeen directeur van de Schoevers

s Integer

Groep. Daarnaast zit zij in de Raad van

s Beroepsopleiding

Toezicht van de Stichting Free A Girl en is

s Vast takenpakket: notuleren, agendabeheer, enz.

lid van de Raad van Commissarissen van

s Op de achtergrond

TintelTuin Kinderopvang.

november 2014

ervaar de + waarde van woudschoten U boekt weleens een vergaderaccommodatie of conferentieruimte. U wilt dan zeker zijn dat die accommodatie voldoet aan uw wensen en dat deze ook binnen uw budget past. Liever nog: een accommodatie die u verrast. Woudschoten Hotel & Conferentiecentrum in Zeist is centraal gelegen op een bosrijk eigen landgoed van 45 hectare. Graag nodigen wij u uit de +waarde van Woudschoten te ervaren. Naast de all-in prijsstelling vindt u de +waarde vooral in onze persoonlijke gastgerichtheid.

Woudenbergseweg 54 3707 HX Zeist

T 0343 - 492 492 F 0343 - 492 444

E info@woudschoten.nl I www.woudschoten.nl

STANDHOUDERSOVERZICHT DUTCH DESIGN HOTEL

VAN DALE

www.artemisamsterdam.com

www.vandal.nl

E-BON

VCK TRAVEL

www.e-bon.nl

www.vcktravel.nl

GOLDEN TULIP HOTELS, SUITES EN RESORTS

VERGADEREN IN DORDRECHT

www.goldentulip.com

www.vergaderen in dordrecht.nl

IBABS, PAPIERLOOS VERGADEREN

www.vivaragifts.nl

VIVARA GIFTS

www.ibabs.eu

VRIENDENBOEKEN.NL IDENTITY GAMES INTERNATIONAL

www.vriendenboeken.nl

www.identitygames.nl

WERELDMUSEUM www.wereldmuseum.nl

KONFERENTIEHOTEL KONTAKT DER KONTINENTEN

WESTCORD HOTELS

www.kontaktderkontinenten.nl

www.westcordhotels.nl

NEDERLANDSE VERENIGING VAN DIRECTIESECRETARESSEN

WOUDSCHOTEN HOTEL & CONFERENTIECENTRUM

www.nvdsecretaresse.nl

www.woudschoten.nl

OURMEETING www.ourmeeting.nl

PBN FORTEILAND www.forteiland.nl

LOCATIE s Beatrix Theater Utrecht. s Goed bereikbaar met openbaar vervoer (Utrecht Centraal Station).

I N FO

INFORMATIE SCHOEVERS www.schoevers.nl

Openingstijden s van 09:00 uur tot 17.00 uur. s Deelname aan het congres en expo is gratis. s Deelname aan een workshop kost € 245,- (abonnees).

LOCATIE AMERSFOORT www.locatieamersfoort.nl