Gawalo VSK 2020 Beursmagazine

VAKBLAD VOOR INSTALLATEURS: VERWARMING - SANITAIR - KLIMAAT

N°01, Jaargang 32, januari 2020 www.gawalo.nl

MIDDEN IN DE TOEKOMST

JE ZIET HET OP VSK

4 t/m 7 FEBRUARI JAARBEURS UTRECHT

BEURSMAGAZINE

f: Inclusie iten ctivite • beursa nieuws ct • produ gus • catalo

WWW.VSK.NL

D AN ST 054 ZE B ON AND EK ST ZO 9 BE AL 0 H

KOLMAT FIBRE SEAL. DE KEUZE VAN DE PROF. ®

Kolmat® Fibre Seal is uniek als het gaat om het nastellen van schroefdraadverbindingen. Zelfs bij terugdraaien van meer dan 180° blijft de verbinding 100% afgedicht. Kolmat® Fibre Seal is universeel toepasbaar en geschikt voor o.a. (drink)water, LPG(gas), (pers)lucht en verdunde zuren en basen.

De geïmpregneerde, vezelversterkte afdichtingsband is bestand tegen druk tot 26 bar, temperaturen tot 160°C en gemaakte verbindingen kunnen direct worden belast. Dit product voldoet aan alle relevante (inter)nationale keuren, waaronder KIWA en GASTEC.

www.griffon.nl

Griffon. De keuze van de prof.

ZONAAL VENTILEREN = GELUID REDUCEREN

7

ZONES

Te ontdekken op

5 BENG-PROOF TOTAALCONCEPTEN

INTERACTIEVE PRESENTATIES

We inspire at www.duco.eu

2

2

ZONES

ZONES

Bezoek ons in Hal 8, STAND B.010 Van 4 t.e.m. 7 februari 2020

PRODUCTINNOVATIES

NETWERKING

INHOUD

07 Praktische informatie 08 VSK 2020: midden in de toekomst Van 4 tot 7 februari opent VSK weer zijn deuren. Wat kunt u verwachten? Een ding is zeker, er wordt een breed spectrum aan oplossingen geboden.

24

VSK Awards 2020: inzendingen met lef en buiten de gebaande paadjes

Dat de installatiebranche in beweging is, blijkt ook uit de sterke inzendingen voor de VSK Awards. Er zijn belangrijke uitdagingen ingegeven door de maatschappij en de politiek, maar ook intern, zoals het opleiden van mensen en het delen van kennis. De inzendingen – stuk voor stuk tastbare proeven van vakbekwaamheid – weerspiegelen dat overduidelijk.

Energietransitie 10 Thema: 5 leveranciers over de energietransitie De opdracht tot verduurzaming brengt de markt in beweging. Waar voor installatiebedrijven een meer adviserende rol is voorzien, hebben leveranciers een uitdaging in het voorsorteren op de technologie van de toekomst.

Remeha, Atag, Itho Daalderop, Intergas en Alklima geven een kijkje in de keuken.

43 21

Interview met Doekle Terpstra: “We mogen wel wat minder bescheiden zijn” Voorzitter van Techniek Nederland Doekle Terpstra is in 2020 de juryvoorzitter van de VSK Awards. Terpstra heeft oog voor innovaties en ziet de branche meedeinen op de golven van de energietransitie.

04

VSK 2020 beursmagazine

Thema: Energietransitie zoveel mensen, zoveel meningen

In een aantal interviews komt aan bod wie de regie moet hebben in de verduurzaming van de gebouwde omgeving, wat de kansen van waterstof zijn en welke technieken de meeste kans maken. Aan het woord komen achtereenvolgens Andy van den Dobbelsteen (hoogleraar Climate Design & Sustainability, TU Delft); Sven Ringelberg (projectmanager bij gemeenten); Dick van Ginkel (innovatiemanager, Van Wijnen); Haico van Nunen (lector Duurzame Renovatie, Hogeschool Rotterdam); Mascha Smit (lector Duurzame Energie, Hogeschool Arnhem).

INHOUD/COLOFON

Gawalo Beursmagazine VSK 2020 is een uitgave van Vakmedianet in samenwerking met Jaarbeurs Utrecht.

33 Overzicht exposanten

Oplage: 15.000 www.gawalo.nl HAL 11

BINNENKLIMAAT

VSK KENNIS THEATER

11.F041

11.F035

11.F020

11.F012

11.F054

SMART HOMES & INTELLIGENT BUILDINGS-LANE

VSK KENNIS THEATER

10. D018 10. D016

11.F030

11.F040

11.F024

11.F010

10.F050

10. D008

VSK AWARD

10. D004 11.E036

11.E024

BEURS CAFÉ

P2 & P4

ENTREE

10.O01

10.F027

10.O02

10.F025

10.O04 10.O05

GALLERY 10.E040

11.E004

11.E010

VSK

10. D012

11.F003

10. D010

11.E060

ENTREE WEST

11.F001

11.F005

11.F052

11.E007

VSK AWARD GALLERY

HAL 10

MEET- EN REGELTECHNIEK 11.F008

11.G029

BINNENKLIMAAT THEATER

11.F042

BINNENKLIMAAT THEATER

10.O07

10.E030

10.O08 PLEIN VOOR MENSEN VAN DE TOEKOMST

11.E081

SMART HOMES & INTELLIGENT BUILDINGS-LANE

11.D070

11.D060

11.D048

11.D030

10.D006

10.D070

11.D004

11.D080

VSK BEURSCAFÉ

10.D048

10.D050

11.D010

11.D053

11.C009

10.D040

11.C052

11.C040

11.C032

11.C010

11.C006

11.C004

10.D014

ENTREE

10.C072

10.C040

10.C030

10.C010

10.C068 11.C067

11.C061

11.B084 11.B080

NVKL PAVILJOEN

11.C059

NVKL PAVILJOEN

11.C053

11.C015

11.C011

10.C051

11.B002

11.B060

10.C041

11.B071

11.B069

11.B063

11.B055

11.A052

11.B018

11.B048

10.B042 10.B040

10.B048

10.B068

11.B014

11.A048

11.A032

11.A045

11.A013

11.A033

10.B018

10.B023

10.A022

10.A040

10.A041

10.B015

10.A020

10.A015

VSK LOUNGE

10.A027

11.A007

10.B011

MEDIA CORNER

10.A010

10.A011

10.A021

11.A063 09.D042

09.D070

VSK TOOLS & TRY

Vakmedianet Pr. Margrietlaan 3 2404 HA Alphen aan den Rijn

11.A016 10.A057 10.A051

11.A059

11.A064 11.A066

10.C011

10.B025

Powered by Installatie.nl

10.A054 11.A068

11.A071

10.B024

VSK NIEUWSCAFÉ

11.B011 10.A068

NAAR HAL 7

10.C017

10.B054 11.B054

11.B061

11.A060

11.A062

11.A072 11.A070

Powered by Installatie.nl

10.C039

10.C067

11.C050 11.B064

11.B076

11.C051

10.B069 11.B081

VSK NIEUWSCAFÉ

34 Beursplattegrond

10.D032

10.D051 10.D067

11.C074

PLEIN VOOR MENSEN VAN DE TOEKOMST

09. D074

09.D110

09.D066

09.D050

09.D038

09.D036

09.D010

09.D006

09.D002

09.D001 09.C028

HAL 9

INNOVATIEPLEIN

09.C007

VSK TOOLS & TRY

TECHNIEK NEDERLAND THEATER

09.C068 09.C078

09.C064

09.C072

09.C050

09.C040

09.C025

INNOVATIE

PLEIN 09.B088

09.B078

09.C010

ENTREE

TECHNIEK NEDERLAND

THEATER

09.B068 09.B110

09.B064

09.B054

09.A068

VSK PARTNER THEATER

09.C018

09.B028 09.B028

09.B040

09.B018

09.B051

09.B010

09.A088

09.A078

09.A064

09.A050

09.A040

09.A028

Gawalo@vakmedianet.nl

09.A001

09.A046 09.A110

TOOLS VOOR DE INSTALLATEUR

09.B011 09.B021

09.A003

09.A010

09.A007 09.A091

09.A013

09. A061

09.A111

09.A041

09.A043

ORGANISATIEKANTOOR

08.F064 07.E134

07.E130

08.F054

07.E094 07.E102

07.E136

07.E098

07.E090

07.E084

07.E074

07.E070

07. E060

07.E058

07.E054

07.E052

NAAR HAL 11

07.E034 07.E030 07.E026

08.E070

07.E010

08.F019

08.F080 07.E097

07.E079

07.E069

07.E049 07.E050

07.E059

07.E013

07.E036 07.E023

07.E105

07.E115

NAAR CROESEZAAL

07.D090

07.D084

07.D074

07.D079

07.D106

07.D054

08.E054

08.E050

08.E044

08.E040

08.E034

08.E024

08.E016

08.D026

08.D020 08.D010

08.E010

07.D010

07.E056

07.D067

07.D023

07.D033

08.E041

07.D011

08.E006

08.E019 08.D008

07.D085

VSK PARTNER THEATER

07.D130 07.D105

07.C040

07.C036

CROESEZAAL 1e ETAGE 07.C106

07.C096

07.B106

07.B088

07.C084

07.C072

07.C050

07.C034

07.B050

07.B034

07.C020

07.C010

08.D004

08.D054

08.D034

08.C004

08.C064

08.C054

08.C034

08.C010

ENTREE

08. B084 08.B085 07.B124

07.B072

07.B022

08.B081

07.B010

PIN

08.B030 08.B054

08.B036

08.B010

08.B004

PERS 07.A082

07.B077

07.B073

07.B051

07.B039

07.B011

08.B042

08.B032

08.B011

08.B012 08.A004

07.A125

07.A072 07.A124

07.A106

MEDIA CORNER

07.A100

07.A130

08.A054

07.A080 07.A078 07.A076

07.A090

07.A093

07.A085

07.A075

07.A057

07.A061

07.A055

08.A057

08.A045

08.A055

08.A031

HAL 8

BINNENKLIMAAT

08.A011

WATER & SANITAIR

EHBO RECEPTIE

08.A028

08.A021

07.A131

HAL 7

08.A003

ENTREE OOST

Redactie André Weigand, Maarten Legius (hoofdredacteur, maartenlegius@vakmedianet.nl).

P1 & P3 NS UTRECHT CS SITUATIE PER 7 JANUARI 2020. WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN.

Uitgever Vakmedianet Johan Schot johanschot@vakmedianet.nl

57 Activiteitenprogramma - Highlights

Advertenties Richard van Dijk Media-adviseur Gawalo & Vakblad Warmtepompen 088 58 40 966 / 06 33 031 474 richardvandijk@vakmedianet.nl Journalistieke Productie Inkvisible, Warnsveld

58 Programma VSK Kennis Theater

Vormgeving Inkvisible. Warnsveld

u Hal 10.F050

59 Programma Binnenklimaat Theater

u Hal 11.F052

60 Programma Techniek Nederland Theater 61 Programma Partner Theater

Druk Rodi Rotatiedruk, Diemen

u Hal 9.B018

u Croesezaal

63 Programma VSK NieuwsCafé

u Hal 10.A040

64 Noviteiten 67 Productnieuws 52

© 2020 Vakmedianet, Alphen aan den Rijn Alle rechten voorbehouden.

Behoudens de door de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd (waaronder begrepen het opslaan in een geautomatiseerd gegevensbestand) en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Adverteerdersindex VSK 2020 beursmagazine

05

BLAUWE LIJN Eurolyzer STx

Inruilactie

Uw oude rookgasanalyser is tot € 300 waard!

Aanvullende functionaliteit met CAPBs®, zoals tapwaterhoeveelheid, gaslekzoeken, meting van kwaliteit systeemwater, etc.

capbs.nl voor meer info

Meer info: euro-index.nl/stx-inruilactie

Praktische informatie Openingstijden VSK 2020

EHBO

• dinsdag 4 februari 09.30 - 17.30 uur

Ingang Oost (zijde Utrecht CS) naast de informatiebalie en de

• woensdag 5 februari 09.30 - 17.30 uur

kassa’s.

• donderdag 6 februari 09.30 - 20.30 uur (avondopenstelling) • vrijdag 7 februari 09.30 - 17.00 uur

Informatiebalies Bij elke entree direct na de toegangscontrole is een informatiebalie.

Toegang Je gratis toegangsticket voor jou én je collega’s bestel je eenvoudig

Meer informatie

via vsk.nl/toegang. Zo loop je direct de beursvloer op en hoef je

T | + 31 (0)30 295 5911

niet te wachten bij de registratiebalie.

E | info@jaarbeurs.nl W | www.vsk.nl

Bereikbaarheid Kom je met de auto, volg dan vanaf de Ring Utrecht de blauwe ANWB-borden met ‘Jaarbeurs’.

Let op: gemeente Utrecht voert werkzaamheden uit rondom Jaarbeurs. Bekijk het aangepaste advies rondom de bereikbaarheid en de actuele plattegrond met aanrijroutes op www.jaarbeurs.nl/bereikbaarheid.

VSK 2020 beursmagazine

07

INTERVIEW

VSK 2020: midden in de toekomst ‘INSTALLATEUR KRIJGT STEEDS MEER ADVIESROL’ Van 4 tot 7 februari opent VSK weer zijn deuren. Wat kunt u verwachten? Een ding is zeker, er wordt een breed spectrum aan oplossingen geboden.

door Gerard Vos

De installatiewereld gaat beursmanager Patrick Schilte van Jaarbeurs aan het hart. Ruim een half jaar voor de VSK was hij al volop bezig met een team van salesmanagers, eventmanagers en marketingmanagers. “Het moet tot in de puntjes verzorgd zijn en afgestemd op de doelgroep, vertelt Schilte. “De sfeer tijdens VSK is erg belangrijk. Je moet alles goed afstemmen. Daarom waren er veel gesprekken met installateurs, brancheorganisaties en (toe)leveranciers.”

Waterstof, warmtepomp, warmtenet ...

‘Midden in de toekomst - je ziet het op de VSK’, is dit keer het VSK-thema. Schilte: “De oplossing van de toekomst is al gemaakt. De toekomst is vandaag. Als je de doelstellingen van 2050 wilt gaan halen dan is een ding zeker en dat is dat de installatiebranche een sleutelrol speelt. Dat is een prettige positie voor een installateur, maar die moet die positie wel pakken.

Waar twee jaar geleden de warmtepompen VSK domineerden, daar zie je nu dat er nog veel meer nieuwe oplossingen worden getoond die te maken hebben met de energietransitie en het Klimaatakkoord.”

Als het om een nieuw opkomende techniek gaat als waterstof, zet Schilte daar niet direct al zijn geld op in. “Ik vind het lastig kiezen. Hybride vormen, aquathermie zie je snel opkomen, maar het kan ook wind of zonne-energie worden. Iedereen claimt de oplossing te hebben. De mensen vanuit de warmtepompbranche en vanuit de koeltetechniek roepen het ook. Lachend: “de laatste met als motto: ‘koelen is het nieuwe verwarmen’. Maar zonder gekheid: ik vind het mooi dat de VSK een fors aanbod bij elkaar heeft gebracht met tal van oplossingen en dat de bezoekers hier hun licht op kunnen steken.”

Adviesrol installateur De installatiesector profiteert momenteel volop van de economische trends, zoals de energietransitie, u

8

VSK 2020 beursmagazine

INTERVIEW

Uitverkocht huis Beursmanager Patrick Schilte: “Ik denk dat we meer dan tien procent in aanbod gaan groeien. We hebben naar verwachting een uitverkocht huis. De grote namen zijn allemaal weer aanwezig. Trots ben ik op een partij als VLA. Zij komen met een eigen plein over een gezond binnenklimaat. Ook is ISSO er weer met een kennisplein en het NVKL-plein is weer groter en uitgebreider dan voorheen. Daar word ik superblij van. We verwachten 4 tot 7 februari 2020 weer meer dan 35.000 bezoekers te verwelkomen.”

de klimaatontwikkeling en duurzaamheid, signaleert Schilte. “Het vraagt van zowel de installateurs als de toeleveranciers dat ze zich opnieuw uitvinden. En dat is het meest spannende deel. De installateur moet veel meer een adviesrol in gaan nemen. Daarvoor moet hij over de vereiste kennis beschikken. Daar komt ook nog een punt als de verantwoordelijkheid bij kijken. Want als je een bepaalde oplossing adviseert en er gaat iets fout, wie is er dan eindverantwoordelijk? Is dat de installateur, de leverancier of bij nieuwbouw bijvoorbeeld de architect?”

“De oplossing van de toekomst is al gemaakt”

Daarom vinden veel installateurs het best wel eng om iets anders te adviseren dan de huidige oplossingen.

“Het vraagt ook van de toeleverancier dat hij medeverantwoordelijk wordt voor de beslissingen. Dat vraagt veel meer contact tussen de toeleverancier en de installateur. Dat deze partijen hier gezamenlijk in gesprek gaan om te kijken hoe ze die adviesrol samen in kunnen vullen, is bij uitstek de kracht van VSK.”

Circulaire installaties Er is een flink gevecht gaande wie het grootste toekomstige marktdeel gaat pakken, ziet Schilte. “Iedereen maakt nog kans. Er zijn veel toetreders. Dat zie je ook bij de koeltechniekbranche die nu weer volop meedoet. Je zult op de VSK veel duurzame oplossingen vinden. Circulariteit wordt steeds belangrijker.

Verschillende partijen komen met oplossingen waarbij circulariteit het uitgangspunt is. Dat nemen we ook mee in het contentprogramma. Waar eerst de tendens was dat circulariteit in de installatiebranche niet zo speelt, zie je nu dat marktpartijen er wel degelijk vol op inzetten.”

Samen met Techniek Nederland gaat de VSK een theater neerzetten gericht op de installateur. “Daarnaast nemen we met Techniek Nederland ook echt een kijkje in de toekomst. Ook de tent met eten, drinken en muziek ontbreekt dit keer niet. Daarnaast kunnen installateurs ook praktisch aan de slag. Er is aan de exposanten een oproep gedaan om ervoor te zorgen dat installateurs veel producten kunnen proberen. Het is kennis, doen, leren en ervaren.”

Leren en ervaren De VSK kende in 2018 een aantal aanpassingen in het concept en in de aankleding. Dit op basis van aanbevelingen van bezoekers. Zo werd er onder andere een sfeervolle tent neergezet en kwam er een aangepast contentprogramma tot stand. Schilte: “Het doel was om de bezoeker kennis op te laten doen en meer mogelijkheden geven om te kunnen netwerken. Maar de installateur moest ook kunnen leren en ervaren.”

De optelsom aan aanpassingen heeft ertoe geleid dat de VSK in 2018 de beste waardering in 25 jaar heeft gekregen. “Dat is iets om trots op te zijn. Het betekent dat we iets goed hebben gedaan in 2018 en dat we daar nu op kunnen voortbouwen.” t

Meer dan 300 exposanten VSK is dé vakbeurs is waar je in één bezoek op de hoogte bent van alle ontwikkelingen binnen de werktuigbouwkundige installatietechniek. Voor de editie 2020 is ‘Midden in de toekomst’ het thema.

Want de toekomst begint vandaag. De installatiesector is in transitie en de vraag naar kennis over de ontwikkelingen en de praktische implementatie is groter dan ooit. Kennis delen is belangrijk en samen bereiden we ons voor op de toekomst.

Tijdens VSK wordt antwoord gegeven op vragen over energietransitie en alternatieve energievormen, digitaliseringsprocessen en de inzet van de nieuwe generatie installateur.

VSK 2020 beursmagazine

9

ENERGIETRANSITIE

5 leveranciers over energietransitie De opdracht tot verduurzaming brengt de markt in beweging. Waar voor installatiebedrijven een meer adviserende rol is voorzien, hebben leveranciers een uitdaging in het voorsorteren op de technologie van de toekomst. Remeha, Atag, Itho Daalderop, Intergas en Alklima geven een kijkje in de keuken.

Door Gerard Vos

10

VSK 2020 beursmagazine

2050 is een magisch getal, want dan moeten de Nederlandse broeikasgasemissies met 80 tot 95 procent verminderd zijn opzichte van 1990. Vooralsnog geen eenvoudige opgave. Er moeten prioriteiten worden gesteld en keuzes gemaakt voor de toegepas-

te technieken en systemen. Daarom maken we voor dit artikel een rondgang langs vijf leveranciers van verwarmingstoestellen. Op welke technologie gaan zij inzetten?

ENERGIETRANSITIE

Het gaat hard met de

Elbert Stoffer innovatiemanager Itho Daalderop

warmtepompen in de nieuwbouw Elbert Stoffer is innovatiemanager van de tak warmtepompen bij Itho Daalderop. Hij kijkt naar eigen zeggen constant vooruit. De transitie naar een aardgasloze tijd gaat voor Itho Daalderop redelijk geruisloos, schetst Stoffer. “We hebben een lange ontwikkelgeschiedenis met een breed portfolio aan verwarmingsproducten. We zetten vol in op de warmtepomp en op connectiviteit. We mikken de pijlen als het om ventilatie gaat op warmteterugwinning. Verder hebben we een elektrische boiler die goed in een smart grid-omgeving past. We nemen wel langzaam afscheid van de productgroep cv-ketels. We doen er nog wel iets in, maar focus heeft het zeker niet.”

ontgonnen worden. Ik denk dat de kennis bij de installateurs beter kan zodat ze hier de juiste producten kunnen adviseren. Maar ook voor de consument is het lastig, ze weten vaak niet hoe ze moeten starten met verduurzaming. Hoewel de consumentenmarkt niet onze focus heeft, denken we met de indoor monobloc (HP-M 25 i, red.) daar een mooie oplossing te bieden.

Die voeg je toe bij de cv-ketel en bestaat dus alleen uit een binnendeel. Dit is feitelijk een tussenoplossing richting de toekomst, waarmee de consument zonder gedoe een eerste stap kan zetten. Daarnaast hebben we in deze markt natuurlijk ook de traditionele splitunits”.

Dat lijkt een rigoureuze keuze, maar dat valt in de praktijk wel mee. “Het is voor ons misschien relatief makkelijk. Het is nooit een cash cow voor ons geweest. Ik kan me voorstellen dat als je een producent bent die momenteel een groot deel van de omzet uit ketels haalt, dat je daar wat anders mee omgaat.

Puur strategisch zetten we in op alles wat slim regelt, efficiënt is en een warmtebalans creëert en dan maakt het niet uit of het warmtepompen of ventilatie is.”

Kennis uit het verleden

Kennis bij installateurs Het gaat hard met de warmtepompen in de nieuwbouw, ziet Stoffer. “De renovatiekant moet nog wel

“We zetten in op alles wat slim regelt, efficiënt is en een warmtebalans creëert”

Het gaat snel in de markt, signaleert Stoffer. “Maar voor de toekomst zijn we helemaal klaar. Jaren geleden hebben we al voorgesorteerd op warmtepompen.

Bijna vijftien jaar geleden waren we al bezig met de grondgebonden warmtepompen. Nu is de markt er klaar voor en kunnen we de kennis uit het verleden inzetten om een mooie toekomst te maken.”

Op de VSK laat Itho Daalderop een aantal ventilatieproducten zien en er worden alle soorten en maten warmtepompen getoond. Stoffer: “Met aandacht voor connectiviteit, want dat gaat steeds belangrijker worden.” t

VSK 2020 beursmagazine

11

Stand 08.A028

Discover the advantages of our moulded plastics for your product design.

Hal 7 Stand E097 www.hsv.nl

TEMPOFLUX 3

Zelfsluitende kraan voor ingebouwde directe toiletspoeling

Techology for intelligent buildings

Design: strakke afdekplaat in mat rvs Doeltreffendheid: krachtige spoeling steeds beschikbaar Gemakkelijke installatie: aanpasbare en moduleerbare waterdichte inbouwdoos (wand- en gevelbekleding) Waterbesparing: dubbele bediening 3l/6l (aanpasbaar naar 2l/4l), anti-blokkeersysteem AB in stromende toestand Comfort: soepele bediening, zeer laag geluidsniveau Hygiëne: geen stilstaand water

Experts voor innovatieve gebouwenautomatisering Onze beurshighlights:

Hal 10 Stand C039

Tijdsbesparing – tot 90 % snellere programmering verwarming, ventilator, koeling

Toegang op afstand – met DEOS IT-koppeling met lokaal netwerk & cloudoplossingen Flexibiliteit – verschillende interfaces en protocollen op de DEOS DDC-controllers Volg ons op de sociale netwerken en blijf steeds op de hoogte.

Meer informatie op delabiebenelux.com

DEOS Nederland B.V. Nordhornsestraat 97a . 7591 BD Denekamp . Netherlands Tel.: +31 541 355550 . Mobiel: +31 635 450584 www.deos-ag.com . info@deos-nederland.nl

ENERGIETRANSITIE

Geïntegreerde oplossingen

Erwin Tuijtel Strategic Business Manager Alklima/Mitsubishi

zullen steeds belangrijker worden Erwin Tuijtel van Alklima / Mitsubishi Electric is Strategic Business Manager. Daarmee is hij betrokken bij de introductie van nieuwe concepten van Alklima.

Welk product is geschikt en met welk concept willen we verder in de toekomst zijn enkele vraagstukken die op Tuijtel’s pad komen.

Alklima zet met de warmtepomptechnologie van Mitsubishi Electric vol in op het gasloze tijdperk van de gehele gebouwde omgeving waarin we ons bevinden.

Tuijtel: “Dat is in de breedste zin des woords, voor elk gebouw hebben we een techniek beschikbaar en kunnen we een werkbare oplossing bieden.”

Zo is Alklima, naast de woningbouw, al jaren sterk in de utiliteitsbouw, vertelt Tuijtel. “Hier bieden we maatoplossingen. We hebben een compleet warmtepomppakket voor koelen, verwarmen, ventileren en warmtapwater. De laatste tijd zien we een vraag ontstaan richting hybride toepassingen voor de utiliteit -, waarbij een optimaal binnenklimaat wordt gerealiseerd maar er minder koudemiddel nodig is.”

Bestaande woningvoorraad Een nieuwe markt waar Alklima zich in begeeft, is die van de verduurzaming van de bestaande woningvoorraad. Tuijtel: “We zijn naar oudere woningen aan het kijken die een wat andere benadering nodig hebben dan nieuwbouw. Hier past een product bij zoals onze hoogtemperatuur-warmtepomp, waarbij je in een

oudere woning niet per definitie de radiatoren hoeft te vervangen voor laagtemperatuursystemen.” Hier lopen momenteel diverse testen mee en die zijn veelbelovend!

Maar die renovatiemarkt is een uitdagende markt, weet Tuijtel. “Het concept moet geschikt zijn voor hoge temperatuur verwarming en tegelijkertijd moet je het verbruik beperken.”

De renovatiemarkt biedt veel kansen maar de verduurzaming van deze bestaande woningen gaat verder dan alleen een warmtepomp. Tuijtel: “Dan is een totaaloplossing onvermijdelijk. Je moet gaan nadenken over de schil, over de ventilatielucht, over het tapwater en eventueel de koeling. Al die disciplines zullen moeten gaan samenkomen. Bij renovaties zullen geïntegreerde oplossingen steeds belangrijker worden en gaan samenwerkingen door de bouwketen heen steeds meer plaatsvinden.”

“In de renovatiemarkt is een totaaloplossing onvermijdelijk: je moet nadenken over de schil, ventilatielucht, het tapwater en eventueel koeling”

De knop om tijdens de VSK 2020 Op de VSK 2020 zet Alklima de knop om richting all-electric oplossingen voor de gehele gebouwde omgeving. Naast de concepten zetten zij nadrukkelijk de installateurs in het zonnetje. Tuijtel: “Zonder vakmannen ben je nergens. Die apparatuur draait niet als er geen vakman aan te pas komt. Verder laten we dakoplossingen voor buitenunits zien en we presenteren de hoogtemperatuur-warmtepomp voor de Nederlandse markt.” t

VSK 2020 beursmagazine

13

lijk Natuur del id lm e ko GWP 3

A++

Ideaal voor renovatie

ENERGIETRANSITIE

‘In de nieuwbouw moet je gaan voor de

Rob Maassen productmanager Atag Verwarming

hoogste ambitie en dus warmtepompen’ Rob Maassen is als productmanager bij Atag spin in het web. Nieuwe producten van de verwarmingsspecialist komen van spec tot marktintroductie bij hem en zijn afdeling voorbij. Dat maakt dat Maassen goed op de hoogte is van de markt. Hij oriënteert zich op beurzen, gaat gesprekken aan met collega’s, leest vakbladen zoals Gawalo en spreekt vooral veel klanten. Het beeld wat zo ontstaat wordt in overleg met de directie afgestemd en aan de hand hiervan worde de koers bepaald en uitgezet.

En die koers kan in roerige tijden waarin we van het aardgas af moeten soms best lastig zijn. Maassen: “We transformeren van een op aardgas gerichte onderneming naar een onderneming met een breed portfolio gericht op verwarming. We zien de markt momenteel alle kanten op gaan. Vorig jaar werd er veel door de media geschreven over de hybride warmtepompen, dit jaar is waterstof hot en wat het volgende jaar wordt?”

Doorontwikkelen ketels Atag oriënteert zich breed in de markt en onderschrijven hiermee dat er meerdere wegen zijn die naar CO2-neutraal leiden. “We zijn met hybride warmtepompen gekomen, waterstof heeft onze aandacht en we kijken naar stadsverwarming.” Jaarlijks gaan er meer dan 450.000 warmteopwekkers de markt in, vertelt Maassen. “Het grootste gedeelte hiervan is voorzien van aardgas. Dus het blijven leveren van producten die hierop betrekking hebben, is een logi-

sche stap. Ook het doorontwikkelen van ketels hoort daarbij. Zo is het rendement van het tapwater nog te verbeteren. En een hybride systeem is nu nog een combi van twee componenten, maar dat kan ook één component worden.”

Maassen: “We blijven in de aardgasmarkt actief, want dat getal van 450.000 is de komende twintig jaar nog een vaste waarde. Maar we kunnen ons niet permitteren om achterover te leunen om zo één van de nieuwe, toekomstige stromingen mis te lopen.”

“Een hybride systeem is nu nog een combi van twee componenten, maar dat kan ook één component worden”

Over de grenzen Waterstof, warmtenet, groen gas… welke oplossing het ook gaat worden in de toekomst Atag’s blik gaat vooral over de grenzen heen. “We houden goed in de gaten welke oplossing veel volgers krijgt. Maassen ziet in ieder geval de toekomst met vertrouwen tegemoet. “We zijn een grote speler met een groot netwerk. We zijn een totaalaanbieder. Dat maakt dat je op de warmtepompenmarkt het product en de ondersteuning voor en na het leveren van de warmtepomp kunt garanderen. Daar hebben kleine partijen vaak moeite mee.”

Op de VSK komt Atag met de complete warmtepomplijn, daarnaast wordt de nieuwe warmtepompboiler getoond voor warm tapwater. Veel gezinnen met stadsverwarming zijn nu op zoek naar de mogelijkheden hiervoor. t

VSK 2020 beursmagazine

15

OCEANUS E-VENTO

ELEKTRISCH VERWARMEN MET TURBOBOOST Selectief verwarmen Ideaal wanneer je een ruimte apart wenst te verwarmen.

Instante opwarming In een mum van tijd aangename warmte.

ECODESIGN 2018

COMPLIANT

Geen kap en breekwerk Het is perfect mogelijk de Oceanus E-VENTO achteraf nog bij te plaatsen.

Er hoeven immers geen bijkomende leidingen voorzien te worden.

Geen zorgen Speciaal onderhoud is bij de Oceanus E-VENTO niet nodig.

Bezoek zeker onze stand A090 in hal 7.

w w w. h e n r a d . e u

w w w. s t e l r a d . e u

ENERGIETRANSITIE

Bij het opwekken van

Marco Bijkerk Manager Innovative Technologies Remeha

duurzame energie ligt de sleutel Marco Bijkerk is Manager Innovative Technologies bij Remeha. Hierbij is hij verantwoordelijk voor business development en de langetermijnstrategie. Remeha heeft een duidelijke boodschap. Ze zijn voorstander om op termijn van het fossiel aardgas af te gaan, maar ze zien ook in dat dat niet abrupt kan. Want een groot deel van de woningvoorraad heeft niet voldoende isolatie om over te stappen op een laagtemperatuursysteem als een warmtepomp.

Mode Als het om de energietransitie gaat, ziet Bijkerk dat de markt jaarlijks een andere mode volgt.”Voor de gebouwde omgeving is 2050 een goede stip aan de horizon. Je moet aan de ene kant het lange termijndoel scherp houden en je er niet van laten afleiden, tegelijkertijd zie je dat de markt voortdurend beweegt. Dat gebeurt onder invloed van politiek en media. De kunst is om daar als bedrijf niet continu in mee te gaan, want daar word je helemaal gek van.

Je kunt er ook niet op ontwikkelen. Het is zaak om de onderliggende behoefte te peilen en daarop te acteren.”

Momenteel is waterstof het buzz woord, signaleert Bijkerk. “Dit omdat de markt nu begint in te zien dat all electric maar deels een oplossing is om de doelstellingen in 2050 te halen. Dat begint nu langzaam door te dringen. Het duurzame aanbod van energie matcht niet met de vraag aan duurzame energie.

Daarom hebben we een buffersysteem nodig tussen

vraag en aanbod. Het gaat om enorme hoeveelheden energie die je ook op moet kunnen slaan. We beginnen nu voorzichtig te ontdekken dat dat alleen maar lukt als je er een molecuul van maakt oftewel een gasvormige energiedrager, zoals waterstof.”

Genuanceerd beeld

“Het gaat uitsluitend over politieke keuzes, de techniek is al beschikbaar”

Dat zet de discussie van gas af in een ander daglicht, weet Bijkerk. “Het maakt dat je je gasinfrastructuur niet overhoop moet gooien, want die is heel waardevol. Het betekent ook dat heel Nederland all electric maken geen oplossing is. Het beeld van wat we de komende jaren moeten gaan doen, wordt steeds genuanceerder. En hierbij komt waterstof om de hoek kijken. Met als gevolg dat je nu ziet dat iedereen op waterstof duikt en dat het de volgende hype dreigt te worden. Waterstof alleen is natuurlijk ook niet het antwoord.”

Critici roepen wel dat het grootschalig inzetten van waterstof zeker dertig jaar kan gaan duren. Bijkerk: “Mijn wedervraag is dan, ‘waarom zou dat dertig jaar duren?’ Het gaat uitsluitend over politieke keuzes, de techniek is al beschikbaar. Om de energietransitie tot een succes te maken moeten we eerst in gaan zetten op het opwekken van duurzame energie. Daar ligt de sleutel.”

Remeha toont op de VSK onder meer hun waterstofketel. t

VSK 2020 beursmagazine

17

Donderdag 6 februari van 15.00 tot 19.00 uur Hal 7, stand B010

INVENTUM & WARMTESERVICE BORREL WARMTESERVICE gewoon perfect geregeld

S . r m y x Sa

s a m o h T j d k e o r b s n He

Zet de snelste tijd neer op onze racefiets onder het toeziend oog van Leontien en maak kans op mooie prijzen!

n a v n e i t leon rsel moo

ENERGIETRANSITIE

Peter Jan Cool technisch directeur Intergas

De export van cv-ketels groeit heel hard Peter Jan Cool, technisch directeur van Intergas kijkt de discussie over energietransitie met een geamuseerde blik aan. “Als je met een puristische blik naar onze energievraag kijkt dan komt zes procent uit een duurzame bron zoals zon en windenergie. De rest komt van fossiel. Dus een all electric-oplossing als de warmtepomp is niet de beste oplossing zolang die elektriciteit met fossiele brandstoffen is gemaakt.”

En met alleen elektrisch gaan we het niet redden, weet Cool. “Dat kun je op een sigarendoos uitrekenen. Ik verwacht dat de politiek uiteindelijk nog wel terugkomt op het besluit over het aardgas, dat zie je in Duitsland ook al gebeuren.”

Aandeel aardgas We gaan weliswaar nu in Nederland van het gas af, maar Cool denkt dat het zo’n vaart vooralsnog niet loopt. “Natuurlijk kalft de markt voor gasketels langzaam af. Grofweg zit je nu op 450.000 aardgastoestellen in de markt en dat wordt wat minder in de komende vijftien jaar. Maar de Nederlandse markt voor cv-ketels zal in die tijd niet halveren.”

Daar staat tegenover dat het aandeel aardgas in omringende landen juist stijgt. Sterker… Intergas bouwde in 2019 een tweede fabriek om de productie van cv-ketels te verdubbelen. Cool: “In Nederland werd soms met verbazing gekeken dat we een tweede fabriek hebben gebouwd. Maar dat is niet zo gek, want de export groeit de laatste jaren heel erg hard.”

De helft van de productie van Intergas gaat naar het buitenland en de andere helft gaat naar de Nederlandse markt.

“We onderzoeken of we een

Eigen benadering

naar waterstof”

toestel kunnen ombouwen

Intergas zet overigens niet uitsluitend op aardgas in. Cool: “Wij doen net als de andere mee in het ontwikkelen van warmtepompen en onderzoeken momenteel of we een toestel om kunnen bouwen naar waterstof. Heel eerlijk, we liggen daar wel wat in achter ten opzichte van andere partijen. Maar ik ben daar niet zo heel bang voor. We hebben een eigen benadering hoe je zaken technisch oplost. We storten ons niet op allerlei pilots, eerst moet de techniek zich bewezen hebben.”

Cool ziet dat er nu in de markt veel verschillende oplossingen ontstaan. “Het is nog maar afwachten welke oplossingen zullen uitkristalliseren. Het maakt wel dat dit een feest is voor adviserend Nederland, want voor elke wethouder die met een warmteplan aan de slag gaat, staat een peloton aan adviseurs klaar. En daar zitten goede en minder goede adviseurs tussen. Je kunt dan ook een wild pallet aan oplossingen verwachten. Maar uiteindelijk zoekt de markt naar oplossingen die betaalbaar, effectief en hoogwaardig zijn. Kwaliteit komt altijd bovendrijven.”

Op de VSK toont Intergas onder andere de eigen warmtepomp-oplossingen. t

VSK 2020 beursmagazine

19

2020

Bezoek ons in Hal 9 stand B064 www.hultaforsgroup.nl

INTERVIEW

“We mogen als branche wel wat minder bescheiden zijn” Voorzitter van Techniek Nederland Doekle Terpstra is in 2020 de juryvoorzitter van de VSK Awards. Terpstra heeft oog voor innovaties en ziet de branche meedeinen op de golven van de energietransitie.

Door Gerard Vos

Had je drieënhalf jaar geleden tegen Doekle Terpstra gezegd dat hij voorzitter van UNETO-VNI zou worden, dan had hij je meewarig aangekeken en de suggestie resoluut terzijde gelegd. Inmiddels staat hij bijna twee jaar aan het roer en heeft de ondernemersvereniging voor de installatiebranche een nieuwe naam: Techniek Nederland. Terpstra is er als een vis in het water.

De eerste stap, een organisatie opzetten waar de installatiebranche trots op kan zijn, mag een succes worden genoemd. Techniek Nederland staat in het centrum van de energietransitie. Het was dan ook geen gek idee om de Techniek Nederland-voorganger dit jaar als juryvoorzitter van de VSK-Awards te vragen. Doekle Terpstra over baanbrekende innovaties, de veranderende branche, en zichtbaarheid.

Wat is een mooi voorbeeld uit de installatiebranche?

“Ik ben pas bij het Radboud UMC en de Radboud Universiteit geweest in Nijmegen. Sinds 2016 hebben ze een duurzaamheidsagenda. In samenwerking met CroonWolter&Dros is verduurzaming heel voorzich-

tig opgepakt, maar inmiddels zijn de gebouwen op de campus bijna van het gas af. Er zijn bijvoorbeeld twaalfhonderd zonnepanelen geïnstalleerd en de universiteit levert nu elektriciteit voor de huishoudens in de aanpalende wijk. u

Kan je concluderen dat de naam Techniek Nederland goed is geland?

“Dat is een understatement. Het is namelijk een schot in de roos. Ik had wel het gevoel dat deze naam zou beklijven. Vanaf het allereerste moment staat die naam. Tot mijn aangename verrassing hoefden we helemaal niet zoveel te doen om de naam te promoten.”

Het is wat het is?

“Het is voor iedereen superduidelijk waar we voor staan. De leden zijn trots op de naam omdat het goed associeert met wat we doen. Het dekt de gebieden waar we actief in zijn zoals de gebouwde omgeving, industrie, infra en mobiliteit. Onze vereniging bestaat uit een lappendeken aan verschillende bedrijven die met deze naam aan elkaar verbonden zijn. Techniek Nederland straalt robuustheid uit. Het is een eclatant succes. Het gevolg is dat we zien dat ook de grote bedrijven zich meer met ons associëren. De naam UNETO-VNI werd toch meer gezien als een organisatie voor het midden- en kleinbedrijf. Er is een ander type, bredere vereniging ontstaan waar ik erg trots op ben.”

VSK 2020 beursmagazine

21

WE DELEN AL 3 JAAR DE BADKAMER EN VANAF 1 APRIL ÉÉN NAAM: GEBERIT

Drie jaar geleden gingen Sphinx en Geberit verder als één bedrijf. Samen brengen we het beste voor de badkamer, voor én achter de wand. Vanaf 1 april 2020 gaan we verder onder één naam: Geberit.

Maar onze producten blijven gelijk en de kwaliteit onverminderd hoog.

Uw contactpersoon verandert niet. Precies zoals u het de afgelopen drie jaar van ons gewend bent. Meer weten? Bezoek onze stand 8.A054 op de VSK van 4 t/m 7 februari of ga direct naar: www.sphinxwordtgeberit.nl

4-7

d | s t an K S V feb

8.A05

4

INTERVIEW

transitie. Er is vanuit de overheid een stevig plan voor het technisch beroepsonderwijs nodig. Verder zie je dat ook grote opdrachtgevers zoals Rijkswaterstaat en het Rijksvastgoedbedrijf stevige ambities hebben. De technieksector is onontbeerlijk om die te realiseren.

We hebben gelukkig inmiddels een flinke voorhoede met bedrijven die meegaan met de laatste ontwikkelingen.”

Daarnaast vind ik de Johan Cruijff ArenA een goed voorbeeld, dat is het meest duurzame stadion van de wereld. De restwarmte wordt onder andere gebruikt om het veld vorstvrij te houden. Het is een en al installatietechniek en niemand weet het!”

Circulariteit is een belangrijk trendwoord in 2019.

Het lijkt wel of iedereen hiermee bezig is in de bouw, maar in de installatiebranche lijkt het nog niet echt geland.

“Circulariteit is een overstijgend thema, wat in mijn ogen groter is dan duurzaamheid. Ik zie dat er al goede voorbeelden zijn in de branche. Waar goed is nagedacht over hoe je het circulaire denken kunt toepassen. Maar de gemiddelde installateur of het gemiddelde installatiebureau is eerlijk gezegd niet bezig met circulariteit. Toch zie je dat een voorhoede echt stappen maakt, maar in de dagelijkse praktijk is het een ongelooflijk weerbarstig en complex onderwerp.

Opdrachtgevers moeten hierin ook meesturen en ons op weg helpen. We hebben veel innovatiekracht, maar circulair denken is nog een abstract begrip. De kunst voor onze leden is dat ze de lessons learned gaan delen. Daar zijn we zelf hard mee bezig. Onlangs hebben we een drukbezochte bijeenkomst georganiseerd over circulariteit; een groot succes! Koplopers deelden hun ervaringen en voorbeelden vanuit de praktijk.

Ongelofelijk inspirerend.”

Als je het over circulair denken hebt, raak je ook meteen ketensamenwerking.

“Het klassieke concurreren werkt niet meer, het gaat tegenwoordig echt om keten-denken. De wereld is zo fundamenteel veranderd dat je het niet meer alleen kunt doen. De afhankelijkheid van elkaar wordt groter.

In overstijgende thema’s vind je elkaar en zo kan je de koek ook vergroten.”

Installateurs hebben veel op het bordje liggen als het gaat om de energietransitie. Zijn ze er wel klaar voor?

“We staan wat betreft de energietransitie pas aan het begin. In het Klimaatakkoord hebben we de afspraak gemaakt dat we de verduurzaming stapsgewijs en per wijk gaan aanpakken. Dat geeft installateurs en technisch dienstverleners de ruimte om optimaal te plannen. Tegelijkertijd moeten we wél zorgen dat we de technische vakmensen hebben om de opgave aan te kunnen. De beschikbaarheid van technici met green skills mag niet het knelpunt worden van de energie-

Maar…

Er zijn nog altijd veel installatiebedrijven die zich richten op het plaatsen en onderhouden van verwarmingsinstallaties. We hebben tot 2050 de tijd om alle woningen in ons land te verduurzamen dus ook dat werk gaat nog jaren door. Er zijn veel verschillende verdienmodellen en die moeten blijven bestaan. Maar de markt verandert. De nieuwbouw wordt nu al aardgasvrij en steeds meer woningbezitters ondernemen stappen om te verduurzamen. Dus het is wel slim om na te denken over de boterham van morgen. In een fossiele markt, die hoe dan ook gaat krimpen, moet je toch afvragen of je op de lange termijn niet van het karretje valt.”

Midden in de toekomst is het VSK-thema dit keer.

“Het is een supergoed thema, het is herkenbaar en geweldig dat ik voorzitter mag zijn van de VSK-Awards.

Zo’n prijs helpt goed om te laten zien hoe innovatief de sector is. We doen ons als sector tekort - zowel aan de installatie- als aan de producentenkant - om te laten zien wat we kunnen. Communicatief zijn we niet de sterkste. Er zit een vorm van bescheidenheid in de sector. Het komt voort uit de klassieke vorm van de piramide van de bouw. Het installatiebedrijf had in het verleden altijd de rol van onderaannemer. In toenemende mate zie je nu dat het installatiebedrijf steeds meer vanuit integraliteit werkt en een volwaardig speler is. We mogen trots zijn op wat we doen en als branche mogen we best wel wat minder bescheiden zijn.”

“Circulariteit is in mijn ogen een groter thema dan duurzaamheid” De sector moet leren om zich meer te laten zien?

“De installatiewereld zit bol van de verborgen verhalen. Je moet bedenken dat die installaties niet zichtbaar zijn. Die zijn weggestopt in een gebouw.

Dat we zelf dan ook een bescheiden, niet zichtbare, rol innemen is niet zo vreemd. Ik noemde eerder CroonWolter&Dros en de Radboud Universiteit. Hier zijn veel vernieuwende elementen gebruikt zoals moderne installaties, er wordt integraal gewerkt, er is een nieuwe vorm van aanbesteden gehanteerd, het gaat om een slimme wijkaanpak. Alle elementen zitten

erin, maar niemand kent het. Het is in alle vormen waard om te vertellen. Maar het blijft vooralsnog een verborgen verhaal. De sector moet wat dat betreft nog een beetje wakker worden geschud. Het zijn andere tijden.”

En dat brengt een ander proces met zich mee.

“Ja, er wordt niet meer uitsluitend vanuit één onderdeel gedacht. Het gaat om het grotere, integrale plaatje. De technische installatie is in veel gevallen het hart van een duurzaam gebouw. Dat brengt met zich mee dat je op voorhand met alle partijen goed moet nadenken over de technische wensen. Het is een compleet andere manier van denken die voor onze sector zeer kansrijk is.”

Wat kunnen we verwachten in de nabije toekomst als het om innovaties gaat?

“Je ziet in de sector steeds vaker plug & play-activiteiten en uiterst complexe design-projecten. Een vorm van industrialisatie gecombineerd met slimme logistiek is in de toekomst dan ook onvermijdelijk. We zien gelukkig dat steeds meer leden snappen welke kant we als sector opgaan en die de verantwoordelijkheid nemen die hierbij hoort.” t

Speerpunten jury VSK-awards De VSK Awards worden tweejaarlijkse uitgereikt voor de beste innovaties in de installatiebranche.

Op 4 februari 2020 - de eerste VSK-dag - worden drie prijzen uitgereikt in achtereenvolgens de categorieën: * Gezond & Comfort; * Energietransitie; * Installateurszaken.

Daarnaast wordt in elk van de drie categorieën een publieksprijs uitgereikt. De jury wordt dit jaar voorgezeten door Techniek Nederlandvoorzitter Doekle Terpstra. De juryleden zijn: Harm Valk, Martijn Verspeek Claudia Bouwens, Marco Lammers, Lars Boelen, Theo Ockhuijzen en Eddy Buiting.

Er worden zes criteria gehanteerd: * Innovativiteit; * Oplossingsgerichtheid; * Praktische toepasbaarheid; * Duurzaamheid; * Sociale impact * Economisch rendement.

“En dan komt vanzelf bovendrijven welke inzenders op al die thema’s de meeste verbinding organiseren.”

VSK 2020 beursmagazine

23

VSK AWARDS 2020

Kansen genoeg voor de installateur VSK AWARDS 2020: INZENDINGEN MET LEF EN BUITEN DE GEBAANDE PAADJES

Dat de installatiebranche in beweging is, blijkt ook uit de sterke inzendingen voor de VSK Awards.

Er zijn belangrijke uitdagingen ingegeven door de maatschappij en de politiek, maar ook intern, zoals het opleiden van mensen en het delen van kennis. De inzendingen – stuk voor stuk tastbare proeven van vakbekwaamheid – weerspiegelen dat overduidelijk. Er vielen deze editie 54 inzendingen te jureren op de criteria innovatie, oplossingsgerichtheid, praktische toepasbaarheid, sociale impact, duurzaamheid en economisch rendement.

Uit de 54 inzendingen zijn in de drie categorieën energietransitie, gezond & comfort en installateurszaken negen inzendingen genomineerd. Voorinschrijvers voor de VSK krijgen de kans om uit die nominaties een publieksfavoriet aan te wijzen.

Veranderen vraagt lef Veel fabrikanten hebben lef en durven buiten de eigen kaders te denken, aldus de jury. Er wordt samengewerkt in de keten, waarbij desnoods tegen heilige huisjes wordt geschopt. Opdrachtgevers kijken niet meer alleen naar stichtingskosten, maar ook naar prestatie in relatie tot de totale kosten gemeten over de levensduur van gebouw of installatie. Comfort en gebruikerswensen staan voorop. Techniek is geen oplossing om aan regels te voldoen, maar dient de gebruikers van gebouwen tot maximaal comfort en veiligheid tegen minimaal energieverbruik, concludeert de jury. De branche heeft met technische vernieuwing, dienstverlening en klantgerichte oplossingen veel kansen in handen, en moet dat nu waarmaken.

Bestaande techniek Uit de markt blijkt dat Nederland momenteel bezig is om het maximale te halen uit bestaande techniek. De inzendingen bevestigen dat. Er is daarom veel aandacht voor isolatie en het terugdringen van de warmtevraag.

Het inregelen van installatietechniek, en daarmee een verhoging van comfort en terugdringen van energieverbruik staat hoger op de agenda en dat is ook nodig voor

24

VSK 2020 beursmagazine

een goede praktijkprestatie. De grootste uitdaging van de installatiewereld ligt de komende jaren in de verduurzaming van bestaande woningbouw in Nederland.

Uitdagingen Door de energietransitie richt de markt zich op meerdere alternatieven voor de klassieke, gasgestookte installatie. Zo zijn er doorontwikkelingen op het gebied van de warmtepomp. Geluidsvermindering is een belangrijk aspect, afgedwongen door wetgeving. Daardoor is er extra aandacht voor isolatie en de opbouw van toestellen, het ontwerp van de totale installatie en de plek van de geluidproducerende delen. Daarnaast zijn comfort en rendement belangrijk. Zo ziet de jury de toepassing van verschillende bronnen voor warmtepomptechniek, en komen er, naast individuele en collectieve, nu ook semi-collectieve oplossingen op buurt- en wijkniveau.

Naast de trajecten van warmtepomp en warmtenet ontdekt Nederland nu ook waterstof. De ontwikkeling daarvan staat nog in de kinderschoenen en het toekomstige effect is nog niet duidelijk, maar dat dit in het kader van de energievoorziening van de toekomst óók een realistische benadering is, staat vast. En dan is er nog het meten van die energieprestatie, om uiteindelijk de gebruiker waar voor zijn geld en een goed comfort te garanderen.

Gezond, comfort en smart Veel aandacht is er voor het binnenklimaat, en dat

heeft natuurlijk alles te maken met de nieuwe nieuwbouwnorm BENG, en de toegenomen aandacht voor het binnenklimaat in de meer kierdichte gerenoveerde, bestaande bouw. Het meten en borgen van die kwaliteit kan steeds beter: systemen zijn meer plug & play en bieden gebruikers gegarandeerde zekerheid. Daarnaast zijn ook drinkwaterkwaliteit en het terugdringen van comfortklachten door goede balancering van installaties belangrijke thema’s op de komende VSK. Tot slot is al die techniek ook nog eens smart: monitoren en beheren kan op afstand, de gebruiker zit net als de installateur aan de knoppen, en de monteur heeft zijn smartphone als innovatief gereedschap.

De vakman voorop De monteur is het goud van installerend Nederland, meldt de jury poëtisch. Dat kwaliteit en beschikbaarheid van goede vaklieden onder druk staan, is algemeen bekend. Daarom is het goed te zien dat er volop inzendingen zijn die het werk van de monteur vergemakkelijken, de foutkans verkleinen, en het werk sneller en eenvoudiger maken. Het gaat om borgen van kwaliteit en het bieden van zekerheid, wat niet ten koste moet gaan van productiviteit en werkplezier.

Uitreiking De prijzen worden uitgereikt bij de opening van de vakbeurs, op dinsdag 4 februari van 10.30 tot 11.45 uur in het Kennistheater in Hal 10.

VSK AWARDS 2020

NOMINATIES ENERGIETRANSITIE • Brink Climate Systems Multi Air Supply

• ACIN Instrumenten AirTightness Tester ATT

• Remeha Waterstofketel

De basis van dit innovatieve ventilatieconcept is een centraal balansventilatiesysteem met WTW. Het onderscheidende aan dit concept is dat de lucht vrij in de centrale hal of overloop wordt ingeblazen, en dat de toe- en afvoerkanalen achterwege blijven. Dankzij een compacte, actief op CO2-gestuurde Indoor Mix Fan die wordt geplaatst boven of naast de deur van iedere verblijfsruimte, wordt verbruikte lucht uit de ruimte weer naar de hal afgevoerd. Nieuwe lucht stroomt vanuit de hal via de spleet onder de deur de verblijfruimte in.

Standnummer: 08.B036, 8.B030

Met de A(ir)T(ightness)T(ester) kan de luchtdichtheid van gebouwen veel sneller en eenvoudiger worden gemeten dan met een blowerdoortest. De ATT maakt daarbij slim gebruik van het aanwezige ventilatiesysteem. Het drukvaatje van de ATT dient als referentie (druk in de woning als het ventilatiesysteem uit staat).

Het ventilatiesysteem wordt een aantal keren aan- en uitgeschakeld, de hierdoor veroorzaakte drukvariaties worden gebruikt om de luchtdichtheid te berekenen.

Waar de blowerdoor nu nog als steekproef wordt ingezet, kan met aanvulling van de ATT de luchtdichtheid van elke woning worden gemeten.

Standnummer: 10.C017

Een klassiek cv-toestel dat is uitgerust om niet aardgas maar waterstof in te zetten om woningen te verwarmen.

De waterstofketel kan een schakel gaan vormen in het verduurzamen van een deel van de bestaande woningvoorraad. Omdat de technische inpasbaarheid van de waterstofketel relatief weinig ingrepen vergt in bestaande bouw, kan dit voor de bewoners en gebouweigenaren een ontlastende oplossing zijn. Het belangrijke voordeel van dit toestel is dat het voor tachtig procent uit de meest moderne maar al wel bestaande technologie bestaat. Het principe van de waterstofketel is één op één gebaseerd op de nieuwste hr-ketels. De innovatie zit hem vooral in de ontwikkeling van een brander die waterstof gebruikt in plaats van aardgas.

Standnummer: 7.B124

Uit het juryrapport: De jury ziet in dit ventilatieconcept een extra kans voor de toepassing van het energetisch goed scorende ventilatietype D (balansventilatie met warmteterugwinning) voor de bestaande bouw.

De afwezigheid van kanalen neemt een belangrijke drempel weg voor bestaande bouw. De jury looft vooral de denkrichting van het concept, maar ziet ook nog uitdagingen. Zo is de aanwezigheid van een ventilator in elke verblijfsruimte, en dan met name in de slaapkamer, in deze innovatie een aandachtspunt.

Uit het juryrapport: De jury ziet in deze inzending een belangrijke ontwikkeling voor de nieuwbouw, want luchtdichtheid is de ‘dark horse’ van de energietransitie en bouwers moeten in het kader van de kwaliteitsborging hun prestaties met metingen aantonen. Voor installateurs is de luchtdichtheid een belangrijke randvoorwaarde waarvan de kwaliteit tot nu toe te vaak onbekend was. De ATT is een uitstekend middel om de luchtdichtheid van alle gebouwen, met name seriematige woningbouw en appartementen, eenvoudig te testen, als aanvulling op de blowerdoortest. Deze innovatie gaat de installateur helpen in zijn rol van duurzaamheidsadviseur. Ook in (gerenoveerde) bestaande bouw is nu echt te meten of het verantwoord is om een laagtemperatuursysteem te adviseren.

Uit het juryrapport: De jury roemt het lef waarmee het innovatiepad wordt betreden. Dit ondanks de onduidelijkheden rondom de geschiktheid van de infrastructuur. Ook is het nog de vraag in hoeverre centraal opgewekte beschikbare groene waterstof voor de gebouwde omgeving kan worden aangewend. Toch wordt deze inzending gezien als een waardevolle aanvulling voor keuzes die moeten worden gemaakt voor de bestaande woningbouw. Verder is er lof voor de gedegen testsite.

VSK 2020 beursmagazine

25

TREKVAST EN ZEKER

HET NIEUWE EASYSAFE SYSTEEM EEN INNOVATIEF CONCENTRISCH PUSH-FIT ROOKGASAFVOERSYSTEEM GENOMINEERD VOOR DE VSK AWARD!

NU

LEVERBAAR!

HAL 7, STAND C084

>450N Een revolutionaire combinatie van veiligheid, installatiegemak en trekvastheid.

Bezoek onze stand in hal 7, nummer C084 op de VSK 2020.

Burgerhout

VSK AWARDS 2020

NOMINATIES GEZOND & COMFORT • SCHELL GmbH & Co KG Schell SWS watermanagementsysteem

• Wolf Energiesystemen Compacte ventilatie-unit CKL EVO

• Roswel THB Thermostatische inregelaar

SWS van Schell is een watermanagementsysteem dat elektronische kranen in gebouwen met elkaar verbindt. Om drinkwaterhygiëne en efficiënt watergebruik te waarborgen, worden parameters via de software centraal geprogrammeerd, beheerd en gelogd. De hygiëne-spoelingen in het kader van legionellabeheer kunnen volledig worden geautomatiseerd. Met een gegevensprotocol kunnen werkingsparameters, zoals temperaturen of het begin en einde van een stagnatiespoeling, worden uitgelezen en geanalyseerd. De analyse van de gegevens maakt het mogelijk om de werking van de sanitaire installatie in het gebouw te optimaliseren.

Standnummer: 8.A031

De CKL-evo (evo staat voor EVOlutie) is een compacte luchtbehandelingskast met warmterugwinning, ontworpen om te voorzien in een goed en gezond binnenklimaat in gebouwen. De CKL-evo is een hoog rendement warmteterugwin-unit voor utiliteitsgebouwen. De CKL-evo zet de standaard door de allerhoogste hygiëne-eisen en -maatregelen te combineren met de allerhoogste efficiëntie, en is stil, smart en modulair opgebouwd. De CKL-evo compact unit speelt in op de fijnstofproblematiek. De unit is standaard geschikt om een tweede filter te selecteren.

Standnummer: 7.C072

De THB is een thermische inregelaar om vloerverwarmingsinstallaties in te regelen. Het THB Automatische Balanceer-ventiel meet constant de temperatuurverschillen binnen het verwarmingssysteem. Hierdoor weet het systeem waar binnen een vloerverwarmingssysteem warmte nodig is en waar niet, en kan het de balans bewaken. Hierdoor wordt de vloer gelijkmatiger warm, wat resulteert in een hoger comfort en in energiebesparing.

Standnummer: 10.D008

Uit het juryrapport: De jury ziet in dit systeem volop mogelijkheden om de werking van de sanitaire installatie in de utiliteitsbouw te optimaliseren. Met name de prioritaire-instelling, gebouwen die aan legionellawetgeving moeten voldoen, hebben baat bij de automatisering en digitalisering van het spoelen van leidingen en het verzorgen van de verplichte administratie hiervan. Handmatig spoelen kan overbodig worden. Een technische oplossing voor een kwetsbare en delicate kwestie: gezond drinkwater.

Uit het juryrapport: De jury nomineert deze inzending om het belang van een gezond binnenklimaat in utiliteitsgebouwen te onderstrepen. Fijnstof is hier een belangrijk issue. Het feit dat er twee filters te selecteren zijn, wordt door de jury als uniek bestempeld binnen de markt voor compact units. Op die manier wordt de lucht zowel voorgefilterd als nagefilterd. Verder is het product compact, makkelijk te installeren en op afstand te monitoren.

Uit het juryrapport: De jury vindt het belangrijk om toegankelijke tools voor het waterzijdig inregelen te belonen. Iedere installateur kan ermee aan de slag. Het in balans brengen van bestaande cv-installaties is een korte klap naar energiebesparing en comfort, en vormt een kansrijke markt voor installatiebedrijven die zich hierin verdiepen. Een oplossing die zeer geschikt is voor de particuliere woningmarkt en bovendien is aan te sluiten op een bestaande vloerverwarming.

VSK 2020 beursmagazine

27

VSK BEURSACTIE Scan je badge op

STAND C034 (HAL 7) en maak kans op een NIBE factory tour in Zweden!

NIEUW: DE NIBE S-SERIE NIBE introduceert in 2020 haar compleet nieuwe S-serie met onder meer water/water warmtepompen en lucht/water warmtepompen. Alle producten zijn gebaseerd op een geheel nieuw hard- en softwareplatform waarbij connectiviteit centraal staat. Alle warmtepompen zijn bijvoorbeeld voorzien van wifi. Ook is een vernieuwd online platform voor smartphones, tablets en pc’s beschikbaar: myUplink. Zo wordt elk huis met de NIBE S-serie een Smart Home.

De NIBE S-serie omvat onder meer twee modulerende water/water warmtepompen: de S1255 (met geïntegreerde boiler) en de S1155 (zonder boiler). Beide zijn leverbaar in drie vermogens (1,5-6, 3-12 en 4-16 kW) en bieden nóg duurzamer comfort in verwarming en warmtapwater.

Ook zijn twee versies met passieve koeling leverbaar.

IT’S IN OUR NATURE

WWW.NIBENL.NL

VSK AWARDS 2020

NOMINATIES INSTALLATEURSZAKEN • Wavin Nederland Tigris K5/M5

• Burgerhout EasySafe

• Aquaberg Vloerput met voegframe - 2030 Serie

Leidingsysteem Tigris K5/M5, voor drinkwater en cv, bevat een akoestisch alarmsysteem voor het opsporen van ongeperste fittingen. Bij een perstest die wordt uitgevoerd met lucht in plaats van water, laat een ongeperste fitting luid en duidelijk een fluitsignaal (+/- 80dVBA) horen. Zo kan het lek eenvoudig worden opgespoord. Tigris K5/M5 is te persen met de meest voorkomende persprofielen. Hierdoor is het aanschaffen van nieuw gereedschap vaak niet nodig.

Standnummer: 8.C034

EasySafe is een concentrisch push-fit, volledig kunststof, rookgasafvoersysteem (60/100). Concentrisch is in Nederland aan een opmars bezig. Het buis-in-buisprincipe zorgt ervoor dat bij mogelijke lekkage van rookgassen, geen koolmonoxide in de verblijfsruimte komt. Het systeem is qua veiligheid, installatiegemak en betrouwbaarheid een flinke stap voorwaarts. Bijzonder is de extra trekvaste verbinding, die wordt gerealiseerd door 35 haakjes op een stalen tandring die zich met een push-fit systeem vastklemmen op de kunststof luchttoevoerbuis van het volgende element.

Standnummer: 7.C084

Bij de nieuwe verstelbare vloerput met rvs-designrooster, is een recyclebaar voegframe meegeleverd waardoor er snel en gemakkelijk een optimale voegbreedte kan worden gerealiseerd. Hierdoor is beter waterdicht afdichten mogelijk. Een vloerput die garant staat voor installatiegemak. Nadat de vloerput op de hoogte van de afwerkvloer is gesteld, kunnen de doorgaans toegepaste tegels (afmeting 146 x 146 mm) strak tegen het voegframe worden aangebracht.

Standnummer: 8.D034

Uit het juryrapport: De jury meent dat met deze innovatie aan echte kwaliteitsborging wordt gedaan, en dat is in de complete bouwkolom een vereiste. Dankzij de fluitkoppeling kan een lek eenvoudig worden getraceerd. Dit alarmsysteem wordt gezien als een non-destructieve onderzoeksmethode. De jury ziet in deze inzending ook een motivatie om meer te gaan afpersen met lucht. Daarnaast is het goed afpersen an sich een belangrijk aandachtspunt voor de markt.

Uit het juryrapport: De concentrische rookgasafvoer is in Nederland aan een opmars bezig, en dat juicht de jury toe.

Bijkomend voordeel van de bevestigingstechniek is dat er minder hoeft te worden gebeugeld, een zwakke plek in veel rookgasafvoerinstallaties. Met het oog op de koolstofmonoxideproblematiek en de naderende certificering voor gasinstallateur, is een goede veilige rookgasafvoer een zegen voor de markt.

Uit het juryrapport: Een simpele oplossing voor een groot probleem, zo oordeelt de jury. De niet goed verwerkte of afgedichte vloerput is een groot probleem onder installateurs. Er wordt in de praktijk te dicht tegen de afvoer aan getegeld. Hierdoor heeft de installateur geen ruimte meer om de installatie te bereiken voor de afdichting. Deze slimmigheid stelt de installateur en tegelzetter in staat om sneller en netter te werken bij minder risico op lekkages.

VSK 2020 beursmagazine

29

DE KNOP MOET OM. Binnen een paar jaar moeten we allemaal over van gas naar elektrisch.

Thuis en op het werk. Dankzij de klimaatsystemen van Mitsubishi Electric wordt het maken van deze stap een stuk makkelijker. Wij hebben namelijk al jarenlang ervaring met het verduurzamen van gebouwen.

Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen?

WWW.ZETDEKNOPOM.NU

NIEUW GELUIDSARM AFVOERSYSTEEM

DÉ NIEUWE STANDAARD IN BINNENRIOLERING! STANDNUMMER 08.B011

MASTER 3 PLUS is hét grensverleggende PP binnenrioleringsysteem met buizen en fittingen, ontworpen en geproduceerd om de hedendaagse uitdagingen op het gebied van bouw en constructie aan te gaan. Het complete assortiment kenmerkt zich door de hoge stijfheid, het installatiegemak en geluidsvermindering.

DE VOORDELEN VAN MASTER 3 PLUS OP EEN RIJ:

www.pipelife.nl

•

Tijd én geld besparen: door het volledig gemofte fittingprogramma zijn er minder sokken benodigd bij installatie

•

Een geluidsvermindering tot 19 dB(A)

•

De volledige range in zwart uitgevoerd

•

Het Master 3 PLUS assortiment is gereed gemaakt voor het Nieuwe Bouwen

•

Het gehele programma is in de diverse BIM-geschikte bestandsformaten uitgewerkt

OVERZICHT EXPOSANTEN

A A.O. Smith Water Products Company BV 8.F054 www.aosmith.nl ACIN instrumenten BV 10.C017 www.acin.nl Acto Informatisering BV 10.C072 www.acto.nl

AstroVac Centrale Stofzuiginstallaties 9.D110 www.astrovac.nl

BWC BV 8.A021 www.bwcwaterontharders.nl

Coolmark BV 7.A055 www.coolmark.nl

ATAG Verwarming Nederland BV 7.D106 www.atagverwarming.nl

BWT Nederland BV 10.A054 www.bwtnederland.nl

CP Phenolics 7.D084 www.cpphenolics.nl

Atal BV 10.D067 www.atal.nl

C

CPE Tilburg 8.F019 www.cpe.nl

AUER Airconditioning BV 7.A100 www.acr.nl

Caleffi 10.D050 www.caleffi.nl

CTA AG 9.C007 www.cta.ch/international

B

Camfil BV 11.F054 www.camfil.nl

AFPRO Filters 11.A048 www.afprofilters.nl

B&B Humidification BV 11.A071 www.bbhum.nl

Caradon Stelrad BV 7.A090 www.stelrad.eu

A-Gas Rapid Recovery 11.B084 www.agas.com

Barcol-Air - Luchtverdeeltechniek 11.A032 www.barcol-air.nl

Carat Nederland BV 9.D036 www.carat-tools.nl

Agiba BV 10.B004 www.agibaheating.nl

BCRG 10.D050 www.bcrg.nl

Catec BV 10.C051 www.catec.nl

Air@Work 11.B064 www.airatwork.com

Belimo Servomotoren BV 11.D030 www.belimo.nl

Celsius Benelux BV 10.D048 www.celsiusbenelux.nl

Daikin Nederland 7.D011 www.daikin.nl

Aire Fresh Systems 11.A064 www.airefreshsystems.nl

BITZER Benelux BV 11.C053 www.bitzer.de

Clima Direct BV 7.D105 www.climadirect.nl

Danfoss BV 11.C032 www.danfoss.nl

Alfen BV 10.A020 www.alfen.nl

BITZER Electronics 11.C050 www.bitzer.nl

Climapulse 10.068 www.climapulse.com

Data Design System 10.B042 www.dds-cad.nl

Alklima BV/Mitsubishi Electric Living Environment Systems 7.D130, 7.E115 www.alklima.nl

BLT Luchttechniek BV 11.B055 www.bltluchttechniek.nl

ClimaRad BV 7.E069 www.climarad.com

DE WIT datacenterkoeling BV 11.E010 www.dewitdatacenterkoeling.nl

Bo-Air Luchtbehandeling BV 11.C011 www.bo-air.nl

ClimateBooster BV 7.E134 www.climatebooster.nl

DE WIT ventilatoren BV 11.E010 www.dewitventilatoren.nl

Boshuis Thuis in Water!

8.B004 www.boshuis.nl

Climatools 11.C015 www.climatools.nl

DELABIE Benelux BVBA 8.A028 www.delabiebenelux.com/nl/onthaal

Bott Nederland BV 9.A110 www.bott.nl

ClimaXL 7.A057 www.clima-xl.com

Delta Technics Engineering BV 11.C067 www.deltatechnics.nl

BRControls BV 10.D051 www.brcontrols.nl

Clysan Inspectie en Service BV 7.E136 www.clysan.nl

Delta Water Softeners Nederland 8.F064 www.deltawatersofteners.nl

Brinck Meettechniek 10.B068 www.brinck.nl

Co-Fastening BV 9.B051 www.co-fastening.nl

Deltrian Nederland 11.C040 www.deltrian.com

Brink Climate Systems 8.B030, 8.B036 www.brinkclimatesystems.nl

COMAP 7.C010 www.comap.nl

DEOS® AG with DEOS® Netherlands 10.C039 www.deos-ag.com

BSI Group The Netherlands BV 10.D018 www.bsigroup.nl

CompaC Services BV 11.D070 www.compacservices.nl

DERO Uitgevers 7.E058 www.installatietotaal.nl

BuildingJobs BV 10.O08 www.buildingjobs.nl

Condair BV 11.C052 www.condair.nl

DGMR/BINK Software 10.D050 www.binksoftware.nl

Burgerhout BV 7.C084 www.burgerhout.nl

Conpro Condensor Bescherming BV 11.D060 www.conpro.nl

Dirksen Opleidingen 10.O01 www.dirksen.nl

BUVA rationele bouwprodukten BV 7.C096 www.buva.nl

Coolblue 9.B021 www.coolblue.nl

DoWi Handelsonderneming BV 11.A066 www.dowi.nl

Aero­foam BV 9.A028 www.aerofoaminsulation.eu

AL-KO Luchttechniek BV 11.E036 www.alkonl.com Altena Group 11.C009 www.altena.com Altop International BV 11.B061 www.altop-international.nl ALTREX BV 7.A061 www.altrex.com Aluca Nederland 9.D074 www.aluca.nl Ambrava BV 7.B039 www.ambrava.com Amwittools 9.B110 www.amwittools.nl AQ Group BV 11.A016 www.aqgroup.nl Aquaberg Vloerputten 8.D034 www.aquaberg.nl Aquafix Milieu BV 8.E034 www.aquafix.nl

Ctrack Benelux BV 9.A050 www.ctrack.nl Cumulus Nederland BV 11.A007 www.cumulus.nl Custers Hydraulica BV 7.A076 www.custers.nl

D

VSK 2020 beursmagazine

33

BEURSPLATTEGROND

Bedrijfsnaam A.O. Smith Water Products Company BV ACIN instrumenten BV Acto Informatisering BV Aerofoam AFPRO Filters A-Gas Rapid Recovery Agiba Air@Work Aire Fresh Systems Alfen BV Alklima BV/Mitsubishi Electric Living Environment Systems AL-KO Luchttechniek BV Altena Group Altop International BV ALTREX BV Aluca Nederland Ambrava BV Amwittools AUER Airconditioning BV AQ Group BV Aquaberg Vloerputten Aquafix Milieu BV AstroVac Centrale Stofzuiginstallaties ATAG Verwarming Nederland BV Atal BV B&B Humidification BV Barcol-Air - Luchtverdeeltechniek BCRG Belimo Servomotoren BV BITZER Benelux BV BITZER Electronics BLT Luchttechniek BV Bo-Air Luchtbehandeling BV Boshuis Thuis in Water!

Bott Nederland BV BRControls BV Brinck Meettechniek Brink Climate Systems BSI Group The Netherlands BV BuildingJobs BV Burgerhout BV BUVA rationele bouwprodukten BV BWC BV BWT Nederland BV Caleffi Camfil BV Caradon Stelrad BV Carat Nederland BV Catec BV Celsius Benelux BV Clima Direct BV Climapulse ClimaRad BV ClimateBooster BV Climatools ClimaXL Clysan Inspectie en Service BV Co-Fastening BV COMAP CompaC Services BV Condair BV Conpro Condensor Bescherming BV Coolblue Coolmark BV CP Phenolics CPE Tilburg CTA AG Ctrack Benelux BV Cumulus Nederland BV Custers Hydraulica BV Daikin Nederland Danfoss BV Data Design System DE WIT datacenterkoeling BV DE WIT ventilatoren BV. DELABIE Benelux bvba Delta Technics Engineering BV Delta Water Softeners Nederland Deltrian Nederland DEOS® AG with DEOS® Netherlands DERO Uitgevers DGMR/BINK Software Dirksen Opleidingen DoWi Handelsonderneming BV Duco Ventilation & Sun Control Duijvelaar Pompen Easy-Fitt Installatiematerialen BV Econox BV ECR-Nederland BV Elka Air BV ENK Software BV Eplucon BV Equi Nederland BV EURO-INDEX BV FabricAir FEIN Elektrisch Handgereedschap Fernox Fidelix Fire Proof BV fischer Benelux BV FIXAFLEX NV Fleet Complete Fleets-Online BV FLEX POWER TOOLS BV FM Mattsson Mora Group Nederland BV Fortes Energy Systems Freddomatic BV Gadella Lasersystemen BV Gasco Nederland GEBA Brandschutz/Compart control Geberit BV Georg Fischer NV Geothermica BV GEP Water BV Gilde Software BV Gizom BV Griffon (Divisie van Bison International) HakaGerodur AG Handelsonderneming Verholt BV Have Verwarming BV HB Heat Exchange HC KP BV - Klimaatplafonds HC PS - Parkeergarageventilatie HC RT - Master Systems Integrators HC TS - Trappenhuis Overdruksystemen Henco Industries NV

34

VSK 2020 beursmagazine

Hal/Standnummer 8.F054 10.C017 10.C072 9.A028 11.A048 11.B084 10.D004 11.B064 11.A064 10.A020 7.D130, 7.E115 11.E036 11.C009 11.B061 7.A061 9.D074 7.B039 9.B110 7.A100 11.A016 8.D034 8.E034 9.D110 7.D106 10.D067 11.A071 11.A032 10.D050 11.D030 11.C053 11.C050 11.B055 11.C011 8.B004 9.A110 10.D051 10.B068 8.B030, 8.B036 10.D018 10.O08 7.C084 7.C096 8.A021 10.A054 10.D050 11.F054 7.A090 9.D036 10.C051 10.D048 7.D105 10.C068 7.E069 7.E134 11.C015 7.A057 7.E136 9.B051 7.C010 11.D070 11.C052 11.D060 9.B021 7.A055 7.D084 8.F019 9.C007 9.A050 11.A007 7.A076 7.D011 11.C032 10.B042 11.E010 11.E010 8.A028 11.C067 8.F064 11.C040 10.C039 7.E058 10.D050 10.O01 11.A066 8.B010 8.C064 8.A003 7.D067 11.B063,11.B069 11.F005 11.A013 7.C106 9.B040 10.D032, 7.B034 11.B002 9.B040 7.E070 10.B015 11.B018 9.A068 7.E059 10.A057 10.B018 9.B040 8.A004 7.E105 11.C061 9.B040 11.B076 11.A063 8.A055, 8.B054 7.D090 7.E074 8.E006 9.D066 8.A054,9.A111 9.B054 9.C007 7.D079 7.E098 7.E130 11.A032 11.A032 11.A032 11.A032 8.B032

HAL 11

BINNENKLI

VSK KENNIS THEATER

11.F041

11.F035

BINNENKLIMAAT THEATER

11.F042

BINNENKLIMAAT THEATER

11.F054

VSK AWARD GALLERY

11.F02

11.F052

11.E060

11.F

11.E036

11.E081

SMART HOMES & INTELLIGENT BUILDINGS-LANE

11.D080

11.D070

11.D048

11.D060

VSK BEURSCAFÉ

1

11.D053

11.C074

PLEIN VOOR MENSEN VAN DE TOEKOMST

11.C067

11.C052

11.C061

11.B084 11.B080

NVKL PAVILJOEN

11.B081

11.C059

NVKL PAVILJOEN

11.B071

11.C050 11.B064

11.B076

11.B069

11.B063

11.C053

11.C

11.C051

11.B060

11.B054

11.B061

11.B055

11.A060

11.A052

11.B048

11.A062

VSK NIEUWSCAFÉ

11.A072 11.A070

Powered by Installatie.nl

NAAR HAL 7

11.A068

11.A071

11.A059

11.A064 11.A066

11.A048

11.A045

11.A063

VSK TOOLS & TRY

HAL 9

INNOVATIEPLEIN TECHNIEK NEDERLAND THEATER VSK PARTNER THEATER

07.E134

07.E130

07.E094 07.E102

07.E136

07.E098

07.E090

07.E084

07.E097

07.E074

07.E070

07. E060

07.E079

07.E058

07.E069

07.E054

07.E052

07.E049 07.E050

07.E059

NAAR HAL 11

07.E034 07.E030 07.E026

07.E010

07.E013

07.E036 07.E023

07.E105

07.E115

NA CROE

07.D090

07.D084

07.D074

07.D079

07.D106

07.D054

07.D010

07.E056

07.D067

07.D023

07.D033

07.D011

07.D085

VS PART THEA

07.D130 07.D105

07.C040

07.C036

CROES 1e ET 07.C106

07.C096

07.B106

07.B088

07.C084

07.C072

07.C050

07.C034

07.B050

07.B034

07.B051

07.B039

07.C020

07.C010

08. B

08.B08 07.B124

07.B072

07.A082

07.B077

07.A125

07.B073

07.B022

07.B010

07.B011

07.A072 07.A124

07.A106

MEDIA CORNER

07.A100

07.A130

07.A080 07.A078 07.A076

07.A090

07.A093

07.A085

07.A075

07.A057

07.A061

07.A055

07.A131

HAL 7

Bedrijfsnaam Henrad NV Herz Nederland BV HEWA Solutions BV HiKOKI-Power Tools Hitma Instrumentatie BV HomEvap HS Climate Solutions BV HSD BV HSV Packaging & Insulation Nederland NV HUBA CONTROL Hultafors Group Netherlands BV Hydroscope HygroTemp BV IBIS BV Icefish BV IFB-Filtertechniek BV Imexel IMI Aero-Dynamiek IMI Hydronics Engineering Inatherm - Ventilatie & Luchtbehandeling Installatie.nl Installq Intergas Verwarming BV Interland Techniek BV Inventum Technologies BV Invisible Airco

H

BINNENKLIMAAT

Hal/Standnummer 7.A090 8.E054 7.E034 9.B011 10.A041 10.A064 11.D010 7.E054 7.E097 10.B011 9.B064 10.D050 11.E007 10.A022 11.C059 11.C040 11.F003 10.D050 10.D050 11.A032 10.A040 10.B069 7.C050 11.A032 7.B010 11.F012

Bedrijfsnaam IPCO BV ISSO. beter weten, beter bouwen. ista Nederland BV Itho Daalderop BV IVECO NLS Jabrulier BV JLF Products BV John Guest GmbH Jung Pumpen GmbH Kamstrup BV Karbonik Kemper, Gebr. GmbH + Co. KG Kenter BV Kerridge Commercial Systems KEYTER INTARCON NEDERLAND BV Klimaatwerkt Klop Innovations BV KNX Associatie Nederland KOREX Benelux BV KOTAR Poland KSB Nederland BV Life Cycle Vision Lighthouse Europe BV Lubron Waterbehandeling BV MAGNUM Heating MANN+HUMMEL Vokes Air BV

Hal/Standnummer 9.D050 10.D050 10.D040 8.D054, 8.F080 9.C050 11.C004 9.C010 8.A045 8.D008 10.B040 7.A072 8.D026 10.B048 10.A068 11.B060 7.B077 9.B040 10.D010 8.D004 9.D002 8.E040 10.D050 9.D001 11.D053 7.E036 11.D004

BEURSPLATTEGROND

IMAAT

20

11.F012

11.F008

SMART HOMES & INTELLIGENT BUILDINGS-LANE

VSK KENNIS THEATER

10. D018

11.F005

10. D016 11.F030

P2 & P4

ENTREE WEST

11.F001

11.G029

F040

HAL 10

MEET- EN REGELTECHNIEK

11.F024

11.F010

10.F050

10. D010 10. D008

11.E007

VSK AWARD

10. D004 11.E024

BEURS CAFÉ

ENTREE

10.O01

10.F027

10.O02

10.F025

10.O04 10.O05

GALLERY 10.E040

11.E004

11.E010

VSK

10. D012

11.F003

Bedrijfsnaam REMS GmbH & Co KG Renault Nederland NV RENSON® ventilation & sunprotection Resideo Ridgid Rioned Rittal BV Robatherm Nederland Robot Vloerverwarming BV ROCKWOOL Ronell Gehoorbescherming Rosenberg klimaattechniek Roswel Rotec BV ROTHENBERGER Nederland BV SALVADOR ESCODA S.A. Sauter Nederland Saval BV Saweg Groep SCHELL GmbH & Co. KG Schlüter-Systems KG SCHWANK BV Seals Solutions BV Siemens Nederland NV SIG Air Handling The Netherlands BV SOLA-Messwerkzeuge GmbH SolarFreezer BV SOLOON CONTROLS (BEIJING) CO.,LTD Sondex BV Sortimo Nederland BV SNA Europe (Benelux) BV SonFlow A/S SpeedComfort BV Spirotech BV SPIT PASLODE Stabiplan BV Stern Bedrijfswageninrichting Studium BV Synprodo BV Syntess Software Toyota Nederland – Louwman & Parqui BV TECE-Nederland Technea Nederland BV Techniek Nederland Technolab Testo BV Thercon - Exclusief importeur van Fujitsu.

Thermokon Sensortechniek GmbH Thermonoord Tiller BV Tjep Benelux TROX Nederland BV TTCOM EUROPE BV TÜV Nederland Ubbink BV Uponor GmbH UTC HVAC Benelux B.V - Utrecht (Carrier + CIAT) VABI Software BV Vaillant Group Netherlands BV Vakmedianet / GAWALO Van den Berg Afvoerputten BV Van Empel Opleidingen en Training BV Van Walraven Verheij Luchtbehandeling en Akoestiek BV Verver-Best ViaData Mobile Solutions Viega Nederland BV Viessmann Nederland BV VLA Vereniging Leveranciers van luchttechnische apparaten Vloerverwarming Nederland Gieten Volkswagen Bedrijfswagens BV VSH Fittings BV VSK Lounge VWV Nederland BV Walraven BV WARP Systems Warmteservice Groep BV WaterGenius Nederland Watts Benelux BVBA Wavin Nederland BV Webeasy wedi GMBH Wel Groep BV Wera Werkzeuge GmbH Western Airconditioning BV Winterwarm Heating Solutions BV Wisa BV Wöhler Technik GmbH WOLF Energiesystemen BV Woon IoT BV Würth Nederland BV Xenz Bathroom Products Yellowbrick BV Zehnder Group Nederland BV

10.O07

10.E030

10.O08 PLEIN VOOR MENSEN VAN DE TOEKOMST

10.D006

10.D070

11.D004

11.D030

10.D048

10.D050

11.D010

11.C009

10.D040

10.D032

10.D014

10.D051 10.D067

C040

11.C032

11.C010

11.C006

11.C004

ENTREE

10.C072

10.C040

10.C030

10.C010

10.C068 11.C015

11.C011

10.C051

11.B002

10.C041

10.C039

10.C017

10.C011

10.C067 10.B054 11.B018

10.B048

10.B068

11.B014

10.B042 10.B040

10.B024

VSK NIEUWSCAFÉ

10.B025

10.B069 11.B011 10.A068

10.B023

Powered by Installatie.nl

10.A054 11.A032

10.B018

10.A022

10.A040

10.B015

10.A020

10.A015

10.B011

MEDIA CORNER

10.A010

11.A016 10.A057 10.A051 11.A013

11.A033

10.A041

VSK LOUNGE

10.A027

11.A007

10.A011

10.A021 09.D042

09.D070 09. D074

09.D110

09.D066

09.D050

09.D038

09.D036

09.D010

09.D006

09.D002

09.D001 09.C028 09.C007

VSK TOOLS & TRY

09.C068 09.C078

09.C064

09.C072

09.C050

09.C040

09.C025

09.C018

PLEIN 09.B088

09.B078

ENTREE

TECHNIEK

INNOVATIE

NEDERLAND

THEATER

09.B068 09.B110

09.C010

09.B064

09.B054

09.A068

09.B028 09.B028

09.B040

09.B018

09.B051

09.B010

09.B011 09.B021

09.A001

09.A046 09.A110

09.A088

09.A078

09.A064

TOOLS VOOR DE INSTALLATEUR

09.A050

09.A040

09.A028

09.A003

09.A010

09.A007 09.A091

09.A013

09. A061

09.A111

09.A041

09.A043

ORGANISATIEKANTOOR

08.F064

08.F054 08.E070

08.F019

08.F080

AAR ESEZAAL

08.E054

08.E050

08.E044

08.E040

08.E034

08.E024

08.E041

08.E016

08.E010

08.E006

08.E019 08.D008

SK TNER ATER

SEZAAL TAGE

08.D004

08.D054

08.D034

08.D026

08.D020 08.D010

08.C004

08.C064

08.C054

08.C034

08.C010

ENTREE

B084

85

08.B081

HAL 8

PIN

08.B030 08.B036

08.B054

08.B010

08.B004

PERS 08.B042

08.B032

08.B011

08.B012 08.A004

08.A054

08.A057

08.A045

08.A055

08.A031

RECEPTIE

08.A028

08.A021

08.A011

EHBO

ENTREE OOST

08.A003

P1 & P3 NS UTRECHT CS

WATER & SANITAIR

SITUATIE PER 7 JANUARI 2020. WIJZIGINGEN VOORBEHOUDEN.

Bedrijfsnaam Mascot International BV Masterwatt BV Menerga Klimaattechnologie BV Mercedes-Benz Nederland BV Merford Noise Control Metabo Nederland BV Mijn Waterfabriek Modubar BV Modul-System Nederland BV Monair Luchttechniek BV Monarch Nederland BV MW Instruments Nathan NAXIS New Energy Concepts GmbH Nefit NIBE Energietechniek BV Nicomax BV Nijburg Industry Group Nivola BV, Technische Handelsonderneming Noord-Kaap Water Novon Benelux BV NVKL OC Autarkis Opel Nederland Opleidingscentrum GO Orcon

Hal/Standnummer 9.A078 8.B084 11.F030 9.D010 7.A082 9.B040 8.D020 7.E102 9.A064 11.F001 11.E010 10.A041 7.B051 7.E030 7.B011 7.C034 9.C028 11.C074 8.B081 10.D006 9.C068 11.B070 8.B085 9.A091, 9.A093 10.O02 7.D074

Bedrijfsnaam OutSmart Oventrop GmbH & Co.KG Pairdirect BV PaletteCad.nl BV PEL ENERGIE ÖkoFEN Perfectpro BV Perma-trade BeNeLux bvba Peugeot Nederland PhoenixContact GmbH Piguillet & Zonen BV Pipelife Nederland BV Polidoro Spa POWERNAPP Priva Building Automation BV Probeg Probin Profit - Boorwerk Qlimato BV Quooker BV Rada Sanitairtechniek BV Rebel Opleiding en Advies Reflex Nederland BV Regin Controls BV REHAU NV ReHeat BV Remeha BV

Hal/Standnummer 10.A024 8.D010 11.B054 8.E016 7.E090 9.B040 7.E049 9.C040 10.D048 11.B048 8.B011 7.E060 9.A046 10.C030 9.D070 9.B040 9.A010, 9.B040 11.G029 11.A033 8.E010 11.A068 7.B022 10.B024 7.B072 11.C051 7.B124

VSK Partner Theater

Hal/Standnummer 9.C072 9.C064 7.D033 10.D014 9.B078 7.E010 10.B023 11.F010 7.E084 11.C010 9.D042 11.E060 10.D008 9.D006 9.C018 11.B011 10.D070 8.E019 7.A124 8.A031 8.E024 7.B073 8.C004 10.C010 11.A032 9.B040 7.A093 7.E094 11.C032 9.B088 9.A041 11.A062 7.E052 7.D023 9.B068 10.C011 9.A061 10.O07 7.E056 10.C011 9.A088 7.E026 7.E050 9.B010 8.B042 7.D054 7.D074 11.D048 7.E079 9.A007 7.C036 11.F040 7.C040 10.D016 7.B106 7.B050 11.E024 10.D050 7.B088 10.A011 8.A011 10.F025 8.E041 11.C051 9.D038 10.C041 8.C010 7.A106 11.F051 11.B014 9.C078, 9.D074 8.E070 10.A021 10.A027 9.A028 11.A059 7.B010 8.B012 7.C020 8.C034 10.C040 9.A001, 9.A013 11.E010 9.C025 11.B080 7.D085 8.C054 7.A075 7.C072 10.D012 9.A040 8.E044 9.A003 7.D010, 7.E023

Croesezaal doorgang hal 7 en 8

Techniek Nederland Theater

9.B018

Innovatieplein 9.B028 VSK BeursCafé

Hal 10

VSK NieuwsCafé

10.A040

VSK Kennis Theater

10.F050

Binnenklimaat Theater

11.F052

Situatie per 10 januari 2020. Wijzigingen onder voorbehoud.

VSK 2020 beursmagazine

35

Samen Nederland duurzaam maken?

Op onze stand op de VSK-beurs tonen we maar liefst zes noviteiten die verduurzamen een stuk makkelijker maken. De VSK-beurs wordt gehouden van 4 t/m 7 februari 2020 en u vindt Itho Daalderop in hal 8 op stand D.054.

Innovatie nummer 1 Lucht/water warmtepomp HP-M 25 i De ‘geen-gedoe’ warmtepomp

Innovatie nummer 2 Schoorsteen voor buitendeel HP-S Plaats het buitendeel met gemak op het dak

Innovatie nummer 3 WTW-unit HRU 400

19_0158 | ID 2019-20-12

Bezoek ons op stand D.054 in hal 8!

www.ithodaalderop.nl/vsk2020

400 m³/h bij 200 Pa

Innovatie nummer 4 Warmtepompnet Met gemak tot 4 woningen gasloos renoveren met één bodemlus

Innovatie nummer 5 Collectief hybride systeem Met gemak tot 4 appartementen aansluiten op één warmtepomp

Innovatie nummer 6 Service app Met gemak alle productinformatie raadplegen

OVERZICHT EXPOSANTEN

Duco Ventilation & Sun Control 8.B010 www.duco.eu

Fortes Energy Systems 7.E105 www.fortes-es.nl

Henrad NV 7.A090 www.henrad.eu

Installq 10.B069 www.installq.nl

Duijvelaar Pompen 8.C064 www.dp.nl

Freddomatic BV 11.C061 www.freddomatic.nl

Herz Nederland BV 8.E054 www.herz.nl

Intergas Verwarming BV 7.C050 www.intergasverwarming.nl

E

G

Easy-Fitt Installatiematerialen BV 8.A003 www.easy-fitt.nl

Gadella Lasersystemen BV 9.B040 www.gadella.nl

Hewa Solutions BV 7.E034 www.hewasolutions.nl

Interland Techniek BV 11.A032 www.interlandtechniek.nl

Econox BV 7.D067 www.econox.nl

Gasco Nederland 11.B076 www.gasco.nl

HiKOKI-Power Tools 9.B011 www.hikoki-powertools.nl

Inventum Technologies BV 7.B010 www.inventum.com

ECR-Nederland BV 11.B063, 11.B069 www.ecr-nederland.nl

GEBA Brandschutz/Compart control 11.A063 www.geba-brandschutz.de

Hitma Instrumentatie BV 10.A041 www.hitma-instrumentatie.nl

Invisible Airco 11.F012 www.invisibleairco.nl

Elka Air BV 11.F005 www.elka-air.nl

Geberit BV 8.A054, 8.A055, 8.B054 www.geberit.nl

HomeEvap 11.A064 www.homevap.nl

IPCO BV 9.D050 www.ipco.nl

ENK Software BV 11.A013 www.enk.nl

Georg Fischer NV 7.D090 www.georgfischer.nl

HS Climate Solutions BV 11.D010 www.hs-cs.nl

ISSO. beter weten, beter bouwen.

10.D050 www.isso.nl

Eplucon BV 7.C106 www.eplucon.nl

Geothermica BV 7.E074 www.geothermica.nl

HSD BV 7.E054 www.hsd-bv.com

ista Nederland BV 10.D040 www.ista.nl

Equi Nederland BV 9.B040 www.equibv.nl

GEP Water BV 8.E006 www.regenwater.com

HSV Packaging & Insulation NL NV 7.E097 www.hsv.nl

Itho Daalderop BV 8.D054, 8.F080 www.ithodaalderop.nl

EURO-INDEX BV 7.B034, 10.D032 www.euro-index.nl

Gilde Software BV 9.D066 www.gildesoftware.nl

HUBA CONTROL 10.B011 www.hubacontrol.com

IVECO NLS 9.C050 www.iveco.nl

J

F

Gizom BV 9.A111 www.gizom.nl

Hultafors Group Netherlands BV 9.B064 www.hultaforsgroup.nl

FabricAir 11.B002 www.fabricair.nl FEIN Elektrisch Handgereedschap 9.B010 www.rhh.nl

Griffon (Divisie van Bison International) 9.B054 www.griffon.nl

H

Fernox 7.E070 www.fernox.nl

HakaGerodur AG 9.C007 www.hakagerodur.ch

Fidelix 10.B015 www.fidelix.com

Handelsonderneming Verholt BV 7.D079 www.verholt.nl

Fire Proof BV 11.B018 www.fireproof.nl

Have Verwarming BV 7.E098 www.haveverwarming.nl

fischer Benelux BV 9.A068 www.fischer.nl

HB Heat Exchange 7.E130 www.hbheatexchange.nl

FIXAFLEX NV 7.E059 www.fixaflex.com

HC KP BV - Klimaatplafonds 11.A032 www.sigairhandling.nl

Fleet Complete 10.A057 www.fleetcomplete.nl

HC PS - Parkeergarageventilatie 11.A032 www.sigairhandling.nl

Fleets-Online BV 10.B018 www.fleets-online.com

HC RT - Master Systems Integrators 11.A032 www.hcrt.nl

FLEX POWER TOOLS BV 9.B040 www.flex-tools.com/nl-nl

HC TS - Trappenhuis Overdruksystemen 11.A032 www.sigairhandling.nl

FM Mattsson Mora Group Nederland BV 8.A004 www.fmm-mora.com

Henco Industries NV 8.B032 www.henco.be

38

VSK 2020 beursmagazine

Hydroscope 10.D050 www.hydroscope.nl HygroTemp BV 11.E007 www.hygrotemp.nl

Jabrulier BV 11.C004 www.jabrulier.nl JLF Products BV 9.C010 www.jlfproducts.nl

I

John Guest GmbH 8.A045 www.rwc.com

IBIS BV 10.A022 www.ibis.nl

Jung Pumpen GmbH 8.D008 www.jung-pumpen.com

Icefish BV 11.C059 www.icefish-scs.com

K

IFB-Filtertechniek BV 11.C040 www.ifb-filtertechniek.nl Imexel 11.F003 www.imexel.com IMI Aero-Dynamiek 10.D050 www.aero-dynamiek.nl IMI Hydronics Engineering 10.D050 www.imi-hydronic.com/nl Inatherm - Ventilatie & Luchtbehandeli 11.A032 www.inatherm.nl Installatie.nl 10.A040 www.eismamediagroep.nl

Kamstrup BV 10.B040 www.kamstrup.com/nl-nl Karbonik 7.A072 www.karbonik.nl Kemper, Gebr. GmbH + Co. KG 8.D026 www.kemper-appendages.nl Kenter BV 10.B048 www.kenter.nu Kerridge Commercial Systems 10.A068 www.kerridgecs.nl KEYTER INTARCON NEDERLAND BV 11.B060 www.keyter-intarcon.nl Klimaatwerkt 7.B077 www.klimaatwerkt.nl

OVERZICHT EXPOSANTEN

Klop Innovations BV 9.B040 www.klopinnovations.com

Monair Luchttechniek BV 11.F001 www.monair.nl

PaletteCad.nl BV 8.E016 www.palettecad.info

ReHeat BV 11.E081 www.reheat.nl

KNX Associatie Nederland 10.D010 www.knx.nl

Monarch Nederland BV 11.E010 www.monarch.nl

PEL ENERGIE ÖkoFEN 7.E090 www.bijvoetenergie.nl

Remeha BV 7.B124 www.remeha.nl

KOREX Benelux BV 8.D004 www.korexbenelux.com

MW Instruments 10.A041 www.mw-instruments.nl

Perfectpro BV 9.B040 www.perfectpro.eu

REMS GmbH & Co KG 9.C072 www.rems.de

KOTAR Poland 9.D002 www.kotar.pl/en

N

Perma-trade BeNeLux BVBA 7.E049 www.perma-trade.it/nl

Renault Nederland NV 9.C064 www.renault.nl

Peugeot Nederland 9.C040 www.peugeot.nl

RENSON® ventilation & sunprotection 7.D033 www.renson.nl

PhoenixContact GmbH 10.D048 www.phoenixcontact.com/nl

Resideo 10.D014 www.homecomfort.resideo.com/nl

Piguillet & Zonen BV 11.B048 www.piguillet.nl

Ridgid 9.B078 www.ridgid.com

Pipelife Nederland BV 8.B011 www.pipelife.nl

Rioned 7.E010 www.rioned.nl

Polidoro Spa 7.E060 www.polidoro.com

Rittal BV 10.B023 www.rittal.nl

POWERNAPP 9.A046 www.powernapp.com

Robatherm Nederland 11.F010 www.robatherm.nl

Priva Building Automation BV 10.C030 www.priva.com

Robot Vloerverwarming BV 7.E084 www.robotclimate.com

Probeg 9.D070 www.probeg.nl

ROCKWOOL 11.C010 www.rockwool.nl

Probin 9.B040 www.probin.com

Ronell Gehoorbescherming 9.D042 www.gehoorbescherming.ronell.nl

Profit - Boorwerk 9.A010, 9.B040 www.boorwerk.nl

Rosenberg klimaattechniek 11.E060 www.rosenberg.nl

Q

Roswel 10.D008 www.roswel.nl

KSB Nederland BV 8.E040 www.ksb.nl Kummler+Matter Nederland 10.F027 www.kummlermatter.nl

Nathan 7.B051 www.nathan.nl NAXIS New Energy Concepts GmbH 7.E030 www.naxis-energy.com

L

Nefit 7.B011 www.nefit.nl

Life Cycle Vision 10.D050 www.lifecycle.vision

NIBE Energietechniek BV 7.C034 www.nibenl.nl

Lighthouse Europe BV 9.D001 www.lighthouse.eu.com

Nicomax BV 9.C028 www.aerfast.nl

Lubron Waterbehandeling BV 11.D053 www.lubron.eu

Nijburg Industry Group 11.C074 www.nijburg.com

M

Nivola BV Technische Handelsonderneming 8.B081 www.nivola.nl

MAGNUM Heating 7.E036 www.magnumheating.nl MANN+HUMMEL Vokes Air BV 11.D004 www.airfiltration.mann-hummel.com Mascot International BV 9.A078 www.mascot.nl Masterwatt BV 8.B084 www.masterwatt.nl Menerga Klimaattechnologie BV 11.F030 www.menerga.com/nl www.echiller.nl

Noord-Kaap Water 10.D006 www.noordkaapwater.nl Novon Benelux BV 9.C068 www.novonlift.nl NVKL 11.B070 www.nvkl.nl

O OC Autarkis 8.B085 www.oc-autarkis.nl

Mercedes-Benz Nederland BV 9.D010 www.mercedes-benz.nl

Opel Nederland 9.A091, 9.A093 www.opel.nl

Merford Noise Control 7.A082 www.merford.com

Opleidingscentrum GO 10.O02 www.opleidingscentrum-go.nl

Metabo Nederland BV 9.B040 www.metabo.nl

Orcon 7.D074 www.orcon.nl

Mijn Waterfabriek 8.D020 www.mijnwaterfabriek.nl

OutSmart 10.B025 www.out-smart.com

Modubar BV 7.E102 www.modubar.nl

Oventrop GmbH & Co.KG 8.D010 www.oventrop.nl

Modul-System Nederland BV 9.A064 www.modul-system.nl

P Pairdirect BV 11.B054 www.pairdirect.nl

Qlimato BV 11.G029 www.qlimato.nl/nl-nl Quooker BV 11.A033 www.quooker.nl

R Rada Sanitairtechniek BV 8.E010 www.rada-nl.com Rebel Opleiding en Advies 11.A068 www.rebelopleidingenadvies.nl Reflex Nederland BV 7.B022 www.reflexnederland.nl Regin Controls BV 10.B024 www.regin.nl REHAU NV 7.B072 www.rehau.nl

Rotec BV 9.D006 www.rotec-tools.nl ROTHENBERGER Nederland BV 9.C018 www.rothenberger.nl

S SALVADOR ESCODA S.A. 11.B011 www.salvadorescoda.com Sauter Nederland 10.D070 www.sauter-controls.com Saval BV 8.E019 www.saval.nl Saweg Groep 7.A124 www.saweg.nl

VSK 2020 beursmagazine

39

BWT draagt zorg voor uw water O F O D

M G E K E I LT R AT I N T H A R O S E E R

E E D P

R D E O M O S E, , U V, I N G, O M P E N , . . .

bwtnederland.nl

U W PA R T N E R I N WAT E R B E H A N D E L I N G

OVERZICHT EXPOSANTEN

SCHELL GmbH & Co. KG 8.A031 www.schell.eu/nederland-nl Schlüter-Systems KG 8.E024 www.schlueter-systems.com SCHWANK BV 7.B073 www.schwank.nl Seals Solutions BV 8.C004 www.brandwerendonline.nl Siemens Nederland NV 10.C010 www.siemens.com/nl/smartinfrastructure SIG Air Handling The Netherlands BV 11.A032 www.sigairhandling.nl SNA Europe (Benelux) BV 9.A041 www.bahco.com/nl_nl SOLA-Messwerkzeuge GmbH 9.B040 www.sola.at/global-de SolarFreezer BV 7.A093 www.solarfreezer.nl SOLOON CONTROLS (BEIJING) CO.,LTD 7.E094 www.shidaosoloon.com Sondex BV 11.C032 www.sondex.nl Sonflow A/S 11.A062 www.sonflow.dk Sortimo Nederland BV 9.B088 www.mysortimo.nl SpeedComfort BV 7.E052 www.speedcomfort.nl Spirotech BV 7.D023 www.spirotech.nl SPIT PASLODE 9.B068 www.spitpaslode.be Stabiplan BV 10.C011 www.stabiplan.nl Stern Bedrijfswageninrichting 9.A061 www.stern.nl/bedrijfswageninrichting Studium BV 10.O07 www.studium.nl Synprodo BV 7.E056 www.synprodo.nl Syntess Software 10.C011 www.syntess.nl

T TECE-Nederland 7.E026 www.tece.nl Technea Nederland BV 7.E050 www.technea.nl Techniek Nederland 9.B010 www.technieknederland.nl Technolab 8.B042 www.technolab.nl Testo BV 7.D054 www.testo.nl Thercon - Exclusief importeur Fujitsu 7.D074 www.fujitsuclimate.nl Thermokon Sensortechniek GmbH 11.D048 www.thermokon.de Thermonoord 7.E079 www.thermonoord.nl

Van den Berg Afvoerputten BV 8.A011 www.vandenbergafvoerputten.nl

Webeasy 10.C040 www.webeasy.nl

Van Empel Opleidingen en Training BV 10.F025 www.vanempelopleidingen.com/contactinfo

wedi GMBH 9.A001, 9.A013 www.wedi.de/nl

Van Walraven 8.E041 www.vanwalraven.com Verver-Best 9.D038 www.ververbest.nl Verweij Luchtbehandeling en Akoestiek 11.C051 www.verweijbv.com/contact ViaData Mobile Solutions 10.C041 www.viadata.nl/vsk Viega Nederland BV 8.C010 www.viega.nl Viessmann Nederland BV 7.A106 www.viessmann.nl

Wel Groep BV 11.E010 www.welgroep.nl Wera Werkzeuge GmbH 9.C025 www.wera.de Western Airconditioning BV 11.B080 www.western.nl Winterwarm Heating Solutions BV 7.D085 www.winterwarm.nl Wisa BV 8.C054 www.wisa-sanitair.com Wöhler Technik GmbH 7.A075 www.woehler.nl WOLF Energiesystemen BV 7.C072 www.wolf.eu

Tiller BV 9.A007 www.tiller.eu

VLA Vereniging Leveranciers van Luchttechnische apparaten 11.F052 www.gezondeluchtingebouwen.nl

Tjep Benelux 7.C036 www.tjep-benelux.com

Vloerverwarming Nederland Gieten 11.B014 www.vloerverwarmingnederland.nl

Toyota Nederland – Louwman & Parqui 9.A088 www.toyota.nl

Volkswagen Bedrijfswagens BV 9.C078, 9.D074 www.vwbedrijfswagens.nl

TROX Nederland BV 11.F040 www.trox.nl

VSH Fittings BV 8.E070 www.vsh.nl

Xenz Bathroom Products 8.E044 www.xenz.nl

TTCOM EUROPE BV 7.C040 www.ttcom.nl

VSK Lounge 10.A021 www.vsk.nl

Y

TÜV Nederland 10.D016 www.tuv.nl

VWV Nederland BV 10.A027 www.vwv.nl

U

W

Ubbink BV 7.B106 www.ubbink.nl

Walraven BV 9.A028 www.walraven.com

Uponor GmbH 7.B050 www.uponor.de

Warmteservice Groep BV 7.B010 www.warmteservice.nl

UTC HVAC Benelux BV (Carrier + CIAT) 11.E024 www.carrier.nl / www.ciat.nl www.letscreatetogether.nl

WARP Systems 11.A059 www.warp-systems.nl

V VABI 10.D050 www.vabi.nl Vaillant Group Netherlands BV 7.B088 www.vaillant.nl Vakmedianet / GAWALO 10.A011 www.vakmedianet.nl

Woon IoT BV 10.D012 www.wooniot.nl Würth Nederland BV 9.A040 www.wurth.nl

X

Yellowbrick BV 9.A003 www.yellowbrick.nl

Z Zehnder Group Nederland BV 7.D010, 7.E023 www.zehnder.nl

WaterGenius Nederland 8.B012 www.watergenius.eu Watts Benelux BVBA 7.C020 www.wattswater.nl Wavin Nederland BV 8.C034 www.wavin.nl

Stand van zaken per 10 januari 2020.

Wijzigingen voorbehouden.

VSK 2020 beursmagazine

41

CHA-MONOBLOCK VAN WOLF: WAAR COMFORT EN GEMAK ELKAAR VERSTERKEN Met de WOLF CHA-monoblock warmtepomp is men klaar voor de toekomst. De CHA kan met EEBUS eenvoudig worden toegepast in een geïntegreerd energiemanagementsysteem. Zo kan het energieverbruik van de woning geoptimaliseerd worden en het eigen verbruik van een PV-installatie verhoogd worden.

De CHA levert een actieve bijdrage aan de CO2-reductie dankzij het zeer hoge rendement.

Met R290 als natuurlijke koudemiddel is de CHA niet schadelijk voor het milieu en daardoor ontzettend duurzaam.

MEER INFO: WWW.WOLF.EU

ZEER STILLE WERKING

< 35 dB(A)

HOGE COP-WAARDE TEMPERATUREN >70 °C NATUURLIJK KOUDEMIDDEL R290 INTEGREERBAAR IN SMARTHOME STANDAARD VERWARMEN EN KOELEN

ENERGIETRANSITIE

De energietransitie: zoveel mensen, zoveel meningen Elke discipline heeft een eigen perspectief op de problematiek. In een aantal interviews komt aan bod wie de regie moet hebben in de verduurzaming van de gebouwde omgeving, wat de kansen van waterstof zijn en welke technieken de meeste kans maken. Aan het woord komen achtereenvolgens Andy van den Dobbelsteen (hoogleraar Climate Design & Sustainability, TU Delft); Sven Ringelberg (projectmanager bij gemeenten); Dick van Ginkel (innovatiemanager, Van Wijnen); Haico van Nunen (lector Duurzame Renovatie, Hogeschool Rotterdam); Mascha Smit

Photo by Rodolfo Clix from Pexels

(lector Duurzame Energie, Hogeschool Arnhem).

VSK 2020 beursmagazine

43

Bouwen aan de toekomst

met verrassend veel routes vol zekerheid

VSK 2020 â&#x20AC;&#x201C; Ontdek onze routes naar duurzaamheid 4 t/m 7 februari, Jaarbeurs Utrecht. Hal 7, stand B124

remeha.nl/vsk

ENERGIETRANSITIE

“Je bespaart het meest met gedrag en door slim ontwerpen” Om de verduurzaming vlot te trekken, is de overheid de aangewezen partij is, zo denkt professor Andy van den Dobbelsteen.

Van den Dobbelsteen - hoogleraar Climate Design & Sustainability aan de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft - geboren en getogen in het Brabantse land. De gedachte dat je goed om moet gaan met wat je hebt en het idee dat je het ook zo weer kwijt kunt zijn, werd ingefluisterd door zijn opa en oma. Van den Dobbelsteen logeerde als kind geregeld bij hen. Van den Dobbelsteen: “Ze hadden twee wereldoorlogen meegemaakt en waren twee keer bijna alles kwijtgeraakt.

Sobere mensen die zuinig waren op hun spulletjes en een eigen moestuintje hadden. Ze leerden me een hoop over de natuur. Ze hadden niet de intentie om me een boodschap mee te geven of zo, maar je voelde aan alles dat ze veel verantwoordelijkheid voelden voor de natuur.”

nodig is. Ook al hebben we dertig jaar de tijd, er is wel haast geboden. Alle gebouwen die we nu neerzetten die niet aan een hoge standaard voldoen, daar gaan we in 2050 de grootste ellende mee krijgen. Want hoe ga je straks van een spouw met acht centimeter isolatie naar twaalf centimeter, als dat nodig is om het energieneutraal te maken?”

Aquathermie gaat groot worden Gemeenten moeten duidelijk de drie hoofdroutes helder in het vizier hebben voor een aardgasloze toekomst. Maar welke route is de beste? Moeten we niet gewoon groot inzetten op de warmtepomp? “Ik ben geen voorstander van luchtwarmtepompen. Vanwege het geluid, maar ook vanwege het feit dat ze in de zomer opwarming creëren als je ermee gaat koelen. Ik

voorzie wel dat aquathermie een groot ding gaat worden in Nederland. Een gemeente als Amsterdam is er serieus mee bezig. Ze hebben honderden kilometers kade die vervangen moeten worden. Met het oog op aquathermie gaan ze proeven doen met uitwisselmatten in de kademuren. Ze zijn ook aan het kijken hoe ze er slimme technologie in kunnen toepassen, zoals IoT.” Veel partijen in de markt zetten in op waterstof, is dat het misschien het ei van Columbus? “Over waterstof wordt over het algemeen te gemakkelijk gedacht.

Waterstof kan niet overal door het huidige net. Het gaat misschien wel door de standaardleidingen, maar je moet alle koppelingen en verbindingen gaan vervangen. Daarmee is het niet zo goedkoop als gesuggereerd. Ik zie meer dat het aardgasnet geschikt is voor synthetisch methaan of biogas. Maar van al die u

Warmteplannen en gemeenten Om de duurzaamheid vlot te trekken, denkt Van den Dobbelsteen dat de overheid de aangewezen partij is. “Denk daarbij aan de regionale energiestrategieën en aan de steden die een warmteplan moeten gaan presenteren. Als we straks los van het aardgas willen komen dan kunnen er drie hoofdroutes worden bewandeld: een warmtenet, all electric met een warmtepomp of groen gas. Verder heb je dan nog wat tussenvormen: hybride warmtepompen op groen gas en warmtepompsystemen met warmtenet voor de hoge temperaturen.” Sturing vanuit de overheid is nodig, denkt Van den Dobbelsteen. “De meeste burgers hebben geen idee en zijn hiervoor ook niet opgeleid. De gemeente is dé instantie om het langetermijnbelang van de gemeenschap in zijn algeheel te behartigen.”

Van den Dobbelsteen geeft toe dat gemeenten niet overal even voortvarend die rol op zich nemen. “Grote gemeenten als Amsterdam doen het goed. Kleine gemeenten worstelen nog vaak, die hebben de kennis niet in huis. Maar ze kunnen bureaus inhuren om gezamenlijk de energietransitie uit stippelen. Een routekaart is een populaire term nu, en dat is wel wat

VSK 2020 beursmagazine

45

Check ons aanbod op de VSK JaarBeurs Utrecht Stand: 07.D.011

Ben jij Ready voor Het Nieuwe Verwarmen?

Focus op Topprestaties. Allround in Verwarmen en Koelen.

ENERGIETRANSITIE

gassen kunnen we niet zoveel produceren als dat we nu aardgas verbruiken.”

“Desondanks: haal de gasleidingen in ieder geval niet weg. Je kunt ze altijd nog als gasopslag gebruiken als backup-systeem. We kunnen voor binnenstedelijke gebieden ook hybride oplossingen gebruiken, waarbij je in de winter met groen gas kunt bijstoken. Voor de transitieperiode is een hybride toepassing prima, op de lange termijn houdt het waarschijnlijk geen stand.

Vooral omdat we het kostbare gas beter voor de industrie en zware mobiliteit kunnen gebruiken.”

Blik in de toekomst Van den Dobbelsteen is optimistisch als het gaat om de warmtetransitie en de bijbehorende duurzaamheidsslag. “Ik denk dat de grotere steden over tien jaar hun zaken wel op orde hebben. Die zijn nu aan het doorpakken. De tijd van polderen met marktpartijen moet voorbij zijn. De gemeente is de enige partij die

onafhankelijk de maatschappelijke verantwoordelijkheid kan nemen. Je krijgt dan een hoop gemor, maar doelen worden wel gerealiseerd. Je hebt een metapartij nodig die boven alle burgers en bedrijven staat zodat er geen individuele belangen zijn.”

In 2030 is heel duurzame nieuwbouw de standaard, denkt Van den Dobbelsteen. “Dan hebben we zevenhonderdduizend woningen bijgebouwd. Overigens moeten we niet weer Vinex-wijken uit gaan rollen.

Laten we naar innovatieve oplossingen zoeken in de stad, zoals hopeloze kantoren ombouwen. Verder is over tien jaar onze gebouwde omgeving grootschalig bedekt met pv-technieken, maar in veel gevallen zonder dat we het zien. En je kunt straks een stad als Amsterdam alleen binnen als je elektrisch rijdt of met waterstof.”

Daarbij is techniek overigens niet de alomvattende oplossing, ziet Van den Dobbelsteen. “Als je naar huizen kijkt, bespaar je het meest met je gedrag en door

slim te ontwerpen. Kijk dan naar de oriëntatie, schil, isolatie, zonwering, massa versus licht bouwen en een goede inrichting van het gebouw. Hiermee kan de energievraag al halveren. Vervolgens kun je reststromen optimaal benutten door warmteterugwinning.

Je kunt de omgevingswarmte gebruiken zoals bodem en water en dan heb je nog opwekking van energie.

Er valt nog een wereld te winnen, maar we zijn op de goede weg.” t

Woonlastenneutraal? “Ergens moet geld bij” Sven Ringelberg werkt bij de gemeente Rotterdam als projectmanager van diverse projecten die de bestaande woningvoorraad moeten verduurzamen. Hij is positief over het slagen van de energietransitie, maar gelooft niet in woonlastenneutraal. “Ergens moet geld bij.”

Ringelberg vindt dat men eerlijker moet zijn over de energietransitie. “Dat raakt ook het definitieve klimaatakkoord. Er wordt bijvoorbeeld gepraat over woonlastenneutraal. Ik word daar zelf een beetje moe van, want hoe kan het nou zo zijn dat je iets 100 procent duurzaam wilt maken, 100 procent betaalbaar wilt houden en 100 procent comfort wilt behouden…

Dat resulteert niet in 100 procent haalbaarheid; ergens moet geld bij.” Het woord ‘woonlastenneutraal’ geeft volgens hem een verkeerde indruk van de uitdagingen en de kosten.

Het definitieve klimaatakkoord is een verbetering ten opzichte van het oude akkoord, vindt Ringelberg.

“Want toen werd de rekening klakkeloos bij de burger en de woningcorporaties gelegd. Nu lijken de kosten wat eerlijker verdeeld. De burger wordt wat meer

ontzorgd door allerlei maatregelen en subsidies, met diverse opschalingsmogelijkheden. Die consument is echter niet dom; hij heeft heus wel door dat het geld kost.”

Uitdagingen bij de woningcorporaties Wel vraagt Ringelberg zich af of er in het klimaatakkoord voldoende aandacht is voor een aantal uitdagingen bij de woningcorporaties. “Men wil dat de woningcorporaties fungeren als startmotor, maar dan moet je ze wel brandstof (financiële ruimte, red.) meegeven.

Op dit moment zijn corporaties 3 - 4 maanden huur per jaar kwijt aan fiscale lasten. Dat bekent minder investeringen in nieuwbouw, huurmatiging en duurzaamheid. Specifiek moet bijvoorbeeld iets worden gedaan aan de verhuurdersheffing (verhuurders die u

VSK 2020 beursmagazine

47

Primeur

A.O. Smith introduceert warmtepomp range

• Voor middelgrote tot grote toepassingen (commercieel & industrieel) • Hoge temperaturen (tot 78°C)

Compleet assortiment Door een uitgebreide range warmtepompen toe te voegen is ons assortiment compleet! Voor elke toepassing kunnen wij een duurzame oplossing samenstellen die voorziet in het gewenste comfortniveau.

Naast de nieuwe warmtepompen bestaat ons assortiment uit zonnesytemen, elektrische en gasgestookte boilers. Daarmee bieden we niet alleen een heel duurzaam systeem maar ook een betrouwbare en financieel verantwoorde warmwateroplossing.

Meer weten?

040 294 2500 of www.aosmith.nl

Kom kijken op stand F054 (doorloop hal 8 – hal 9)

ENERGIETRANSITIE

meer dan 50 huurwoningen bezitten, betalen een heffing over de WOZ-waarde van de huurwoningen, red.).

Dit is echt problematisch voor de investeringsruimte van een groot aantal corporaties.”

“Wat er in het definitieve klimaatakkoord ook ontbreekt, is de aandacht die de Verenigingen van Eigenaren (VvE’s) verdienen. Dat is echt een vergeten groep, want dit is een potentiële startmotor. Ze worden gezien als een veredelde groep particulieren, maar dat zijn ze absoluut niet. Een VvE is een vereniging met haar eigen bevoegdheden en meer schaal.

Als je het alleen over woningcorporaties en particulieren blijft hebben, en niet hoe je die VvE’s gaat oppakken in Nederland, dan kun je de energietransitie wel vergeten. Want vergis je niet, 40% tot 50% van het woningbezit in grote steden valt onder een VvE.”

Technisch en financieel onhandig Aandacht moet bijvoorbeeld uitgaan naar het laten samenwerken van kleinere versnipperde VvE’s, meent Ringelberg. ‘’Bijvoorbeeld een koepel VvE, het bundelen van kleinere VvE’s in hetzelfde bouwblok. Je kunt namelijk niet de helft van een bouwblok aardgasvrij maken; dat is technisch en financieel onhandig. Tegelijkertijd is bundeling van deze vraag weer interessant voor marktpartijen.”

Waar Ringelberg zich ook zorgen over maakt, is het feit dat lagere overheden de regierol krijgen in de energietransitie. “En dat maakt het heel complex, omdat iedereen het op een andere manier gaat invullen. Het is in feite een nieuwe decentralisatie, zonder dat daar de benodigde middelen voor worden meegegeven door het Rijk. Tegelijkertijd geeft het Rijk steeds meer kaders mee. Van de gemeenten vooral uitvoering verwachten, maar die blijven spreken over een regierol en de ruimte om te experimenteren, dat gaat niet samen.”

Klimaatakkoord is te technisch Daarnaast vindt hij het klimaatakkoord ook nog wat te technisch. “Om de energietransitie te laten slagen moeten we het – gek genoeg - minder over de energietransitie hebben. Mensen worden bijvoorbeeld wel enthousiast van meer comfort in huis. Misschien moeten we inductie koken wel zo sexy en leuk maken dat we dit echt willen, en niet omdat we van het aardgas af moeten. In de jaren 60 ging het bij de introductie van aardgas ook al snel niet meer over de kosten, maar over het extra comfort (ruimteverwarming) en nieuwe gadgets die koken op aardgas bracht.”

Hij vindt tevens dat er meer aandacht moet komen voor het praktische verduurzamen: de kleinere stap-

pen. “Want daar is veel meer resultaat te behalen. Ik denk dat hybride toepassingen, zoals warmtepompen in combinatie met spijtvrij isoleren (isoleren op zo’n manier dat je later geen spijt krijgt; dus als de plaatsing van dakisolatie achteraf onvoldoende blijkt te zijn, red.) meer aandacht zouden mogen krijgen.

Daar behaal je veel meer resultaat mee. En ook heel belangrijk als je resultaten wilt behalen: houd rekening met natuurlijke momenten die aansluiten op het leven; daar zijn de kansen. Bijvoorbeeld wanneer men een dak moet vervangen of als men gaat verhuizen. Dan pas je isolatie toe en sta je open voor verduurzaming.

Dat geldt zowel voor de particulier als voor de woningcorporaties.” t

“Luchtwarmtepompen betaalbaar en goed alternatief” Als bouwer kijkt Dick van Ginkel, innovatiemanager bij Van Wijnen, met een pragmatische blik naar de energietransitie. Hij benadrukt dat aardgasloos bouwen een middel is en geen doel op zichzelf. En laten we ook de bewoners niet vergeten.

“De financiële stromen, hoe gaan die lopen? Wat gebeurt er en wat kost het? Wat verduurzaam je en op welke manier?” Het Klimaatakkoord roept bij Dick van Ginkel, innovatiemanager bij bouwbedrijf Van Wijnen, veel vragen op. “Ik vraag me af wat de concrete uitwerking wordt van het akkoord. Er wordt veel ingezet op warmtenetten, maar daar loopt men nu al tegen problemen aan omdat gemeenten er nog niet klaar voor zijn. Daarnaast zijn er veel technieken voor het verduurzamen van de gebouwde omgeving

die niet zonder overheidssteun kunnen. Dat gat moet nog gedicht worden.”

Van Ginkel begon zijn carrière in de bouw ruim 20 jaar geleden als werkvoorbereider. Sinds vier jaar is hij als innovatiemanager op zoek naar concepten voor de toekomstbestendige bouw. “Ik kijk bijvoorbeeld naar nieuwe installatie- en ventilatieconcepten. Daarnaast probeer ik de keten te verkorten van materiaal tot aan proces.” Zijn motivatie voor duurzaamheid wordt ingegeven door idealisme én pragmatisme.” u

VSK 2020 beursmagazine

49

De bedrijfswageninrichting voor meer productiviteit

[ Zelf online configureren ] Bezoek onze stand (09.B088)

[ Hoogste productiviteit door optimale werkplek organisatie ]

en maak kans op één van de drie compleet gevulde L-BOXXen 136!

[ Maximaal gebruik van de laadruimte ] [ Volledig uitwisselbaar systeem ]

my Sortimo.nl/sr5 Sortimo Nederland B.V. · Grote Esch 901 · 2841 MJ Moordrecht · T 0182- 356060 · E info@sortimo.nl

Er staat iets nieuws op het menu!

Voorproeven via onze socialmediakanalen:

C magnumheating | D @magnumheatingnl | E @magnumheating | Q @magnumheating

Hal 7 | E036

ENERGIETRANSITIE

Als gasketel is afgeschreven “We zitten in een gesloten ecosysteem en als we doorgaan zoals we nu doen, komt het niet goed. Ik heb kinderen en ik zou de aarde graag op een goede manier doorgeven aan hen.” De overstap naar een aardgasvrije woning heeft hij nog niet gemaakt. “Ik heb een gasketel en die gaat er pas uit als hij afgeschreven is.

Ons huis is wel voorbereid op een warmtepomp met laagtemperatuurverwarming. In Nederland gaat het nu door het Klimaatakkoord en Groningen alleen maar over van het gas af gaan, terwijl het eigenlijk gaat om een daling van de CO2-uitstoot. Uiteindelijk moet er een alternatief voor gas komen, maar op dit moment is de CO2-uitstoot van een kubieke meter gas lager dan van het equivalent aan elektriciteit. Aardgasvrij is het middel, niet het doel.”

Bij Van Wijnen worden bijna alle grootschalige renovaties uitgevoerd met luchtwarmtepompen. “Ze zijn altijd inpasbaar en seriematig goed op te schalen.

Bodemwarmtepompen doen we op dit moment bijna niet vanwege de krapte op de markt voor boorbedrijven. Bovendien zijn luchtwarmtepompen financieel voor ons toch wat aantrekkelijker. Wij zien het als een betaalbaar en goed alternatief.” Hij bevestigt dat alleen warmtepompen niet voldoende zijn om wonin-

gen te verduurzamen. “Naast de installatietechniek moet je natuurlijk ook investeren in ventilatie, beglazing en isolatie.”

Waterstof en zonnewarmte Hoewel Van Ginkel zeker geen technieken wil uitsluiten is hij kritisch over de toepassing van waterstof in de gebouwde omgeving. “Waterstof is nu een hype. Maar vergeet niet dat het slechts een derde van de energieinhoud van aardgas heeft en we er dus veel meer van nodig hebben. Het kan wel een rol gaan spelen in de energietransitie, maar in eerste instantie is dat vooral op industrieel niveau of bij seizoensopslag. In woningen wordt het op zijn vroegst pas na 2035 een reële optie. Bovendien is de waterstofketel is nog lang niet klaar voor markt. Er is zeker toekomst voor, maar laten we eerst kijken naar wat we met warmtepompen kunnen doen.” Een oplossing waar volgens Van Ginkel te weinig aandacht naar uit gaat is zonthermie.

“Met name voor warm tapwater kan het een goede oplossing zijn. Het is veel efficiënter om direct warm water te maken uit zonne-energie dan uit elektrische energie.”

Hoe bewoners omgaan met nieuwe techniek is volgens Van Ginkel nog onderbelicht. “Een voorbeeld

zijn radiatoren. Nu wordt er veel met vloerverwarming gewerkt, maar bewoners ervaren dat het langer duurt voordat het warm wordt. We hebben al grote hoeveelheden woningen verduurzaamd in Noord-Nederland.

Gedurende het eerste stookseizoen hebben we bewoners uitleg gegeven hoe de luchtwarmtepompen werken en hoe ze ermee om moeten gaan.” Dit voorkomt teleurstellingen.

Installateur als regisseur?

“Ik hoor vaker dat de installateur de regisseur is voor de aardgasloze transitie. Dat vind ik geen handige uitspraak want bouwers en installateurs moeten het gezamenlijk doen. Alleen dan is het mogelijk om goede prefab-modules te maken voor de bouw. De verschillende partijen ontwikkelen nog altijd geen innovatieve prefab-producten. Partijen werken nog te versnipperd, terwijl ze grensoverschrijdend en samen bezig zouden moeten zijn. Als we met zijn allen iets willen, kunnen we ook aantallen afspreken en zijn internationale leveranciers ook eerder geneigd mee te werken aan de oplossingen die hier het beste werken.” t

“1,5 miljoen aardgasvrije woningen in 2030 is te optimistisch” Er moet flink worden opgeschaald. Anders halen we die 1,5 miljoen aardgasvrije woningen in 2030 niet. Laat staan 7,5 miljoen bestaande woningen in 2050, zo stelt een nuchtere Haico van Nunen, lector Duurzame Renovatie.

“De echte uitdaging zit in de 7,5 miljoen woningen die we al hebben. Wat gaan we daarmee doen? Als we 95% CO2-reductie willen in 2050, moeten we echt stappen gaan maken.” De uitdaging die Haico van Nunen, adviseur bij BouwhulpGroep en lector Duurzame Renovatie aan de Hogeschool Rotterdam schetst, is enorm en staat volgens hem ver van de huidige praktijk. “Mensen zijn wel bereid tot kleine stappen zoals spouwmuurisolatie, dubbel glas of zonnepanelen, maar dat is niet genoeg

om CO2-neutraal te zijn. Terwijl ze denken dat ze daarmee al genoeg hebben gedaan.”

Zonnepanelen en hoogtemperatuurverwarming Hoewel CO2-neutraliteit het uiteindelijke doel is, is het belangrijk om weloverwogen stappen te nemen, legt Van Nunen uit. “Als ik niets aan mijn woning doe, maar wel honderd zonnepanelen op mijn erf plaats en een hoogtemperatuurwarmtepomp installeer, ben ik dan goed bezig? Ik denk van niet, maar het is wel CO2-neutraal.” Daar staat

tegenover het volledig isoleren van een woning waardoor de warmtevraag minimaal wordt.

Ook deze wijze van isoleren heeft beperkingen, meent hij. “Als je nu 1500 m3 gas verbruikt, kun je door flink te isoleren misschien 30 tot 40% besparen. Maar dat betekent wel dat je binnen of buiten een isolatiepakket van 15 centimeter voor en achter de woning moet plaatsen. Zeker als je dat aan de binnenkant wilt doen, zitten de meeste mensen daar niet op te wachten omdat ze ruimte in u

VSK 2020 beursmagazine

51

APP

Adverteerdersindex AAlklima 30, 31

Euro-Index 6

Remeha 44

A.O. Smith 48

Geberit 22

Quooker International 62

Belimo Servomotoren 72

HSV Packaging & Insulation 12

Sortimo 50

Bolton Adhesives 2

Hultafors Group 20

Stelrad Radiator Group 16

Brink Climate Systems 50

Intergas Verwarming 71

Ubbink 54

Burgerhout 26

Inventum 18

Vaillant Group 14

BWT Nederland 40

Itho Daalderop 36, 37

Vakmedianet 66

Daikin Airconditioning 46

Jaarbeurs 68

Walraven 56

Delabie Benelux 12

MAGNUM Heating 50, 52, 55

Winterwarm Heating Solutions 52

DEOS 12

NIBE Energietechniek 28

Wolf Energiesystemen 42

Duco Ventilation & Sun Control 3

Pipelife Nederland 32

Zehnder Group 32

Touch me here, touch me there... â&#x20AC;&#x153;Get in touchâ&#x20AC;? via onze socialmediakanalen:

C magnumheating | D @magnumheatingnl | E @magnumheating | Q @magnumheating

Hal 7 | E036

ENERGIETRANSITIE

bij mensen die dat graag willen. Daarmee meten we van alles, zoals temperatuur, luchtvochtigheid, CO2-gehalte. Ze zijn makkelijk te installeren. Door de plaatsing krijgen wij beter inzicht over de woning en weten we beter hoe we die aan kunnen pakken.

Maar het werkt ook andersom, mensen worden zich bewuster van binnenluchtkwaliteit bijvoorbeeld. Als je een kaarsje opsteekt, zul je een duidelijke piek zien in het CO2-gehalte.” t

moeten leveren en het huis op de schop moet. Daarbij komt dan nog dat je de gevel niet altijd aan wilt tasten, waardoor een schilrenovatie aan de buitenzijde niet mogelijk is.”

Bouwkundig of techniek?

Dit evenwicht met aan de ene kant heel veel bouwkundige maatregelen en aan de andere kant vooral installatietechnische maatregelen is precair. Het zoeken naar een optimum aan maatregelen voor de bestaande gebouwde omgeving blijft onderbelicht, vindt hij. “Je ziet woningcorporaties op dit moment echt zoeken naar het juiste evenwicht. Dus wat passen ze bouwkundig aan? En wat kunnen ze dan met techniek nog opvangen? Dit doen ze om hun investering zo veel mogelijk te optimaliseren. Corporaties kunnen niet alle woningen nul-op-de-meter maken, daar hebben ze geen geld voor. Dus richten ze zich op hun ambitie en kijken wat ze met de beschikbare middelen wel kunnen waarmaken.”

Monitoring en bewustwording Bewustwording bij de consument is erg belangrijk, vindt Van Nunen. “Iedereen die dit leest, moet iets aan zijn woning doen of het nu om een nieuwbouwwoning gaat of een woning uit 1935. Als iedereen weet dat dit ook voor hem geldt, kan de markt daar ook op inspelen.” Om meer bewustzijn te creëren kan monitoring volgens Van Nunen een goed instrument zijn. “We zijn net gestart met een proef. We plaatsen tijdelijk kastjes

‘Waterstof is een modewoord geworden in Nederland’ Mascha Smit, lector duurzame energie aan de HAN University of Applied Sciences, is al haar hele carrière met waterstof bezig en heeft haar hart aan het schone molecuul verloren.

“Het principe is zo mooi: waterstof kun je overal ter wereld omzetten in bruikbare energie voor uiteenlopende doeleinden, van elektriciteit en transport tot verwarming in de gebouwde omgeving. En dat allemaal zonder CO2-emissies en afhankelijkheid van

petrochemische, geopolitieke situaties. Het is een schone keten die heel breed toepasbaar is.

Daarnaast hebben we waterstof keihard nodig in de energietransitie. We kunnen duurzame energie al wel opwekken, maar niet altijd op de plek en het tijdstip

waar dat nodig is. Daarnaast leidt de groei van duurzame energiebronnen op den duur tot overbelasting van het elektriciteitsnet. Met andere woorden: we moeten met energieopslag aan de gang. Op kleine schaal en voor korte periodes lenen batterijen zich daar uitste- u

VSK 2020 beursmagazine

53

Knap handig, van Ubbink!

Ontdek onze innovaties tijdens de VSK! Bezoek Ubbink tijdens de VSK 2020 van 4 februari tot en met 7 februari in de Jaarbeurs Utrecht. U vindt ons in Hal 7, stand B106.

Meld u gratis aan via www.ubbink.nl/vsk.

Graag tot ziens in onze stand!

Ubbink, dat werkt wel zo makkelijk!

Meld u gratis aan via www.ubbink.nl/vsk

ENERGIETRANSITIE

kend voor, maar voor grootschalige energieopslag over langere periodes kun je niet om moleculen heen.

Dan kom je al snel bij waterstof uit; het is het simpelste en schoonste molecuul dat er is.”

Waterstof is onmisbaar Toch zet Smit vraagtekens bij het huidige enthousiasme over waterstof: “Het is een modewoord geworden. Waterstof is na de aardgasproblematiek in Groningen naar voren geschoven als de oplossing voor al onze problemen, maar ik heb een beetje moeite met die hype. Ja, waterstof is onmisbaar in de energietransitie. Maar voordat het die rol kan vervullen, moet er van alles gebeuren. Dat kost veel tijd en heel veel geld. Daar moeten we ons niet op verkijken.

Technisch gezien kunnen we de benodigde systemen voor een waterstofeconomie al ontwikkelen. Natuurlijk moeten ze goedkoper en efficiënter worden en moet de levensduur omhoog, maar op papier kan het allemaal. Daar zit het probleem niet. De tijd en kosten die gepaard gaan met grootschalige implementatie, dáár zit de bottleneck.

Neem het begin van de keten: waterstofproductie.

Als we de groene stroom van toekomstige offshore windparken in waterstof willen opslaan, hebben we gigawatt-elektrolysers nodig. Nogmaals, op technisch vlak zie ik geen problemen; megawatt-elektrolysers bestaan al lang en verschillende bedrijven hebben de ontwerpen voor elektrolysers van 50 MW al klaarliggen. Maar het wordt ontzettend duur om elektrolysefabrieken van 1 gigawatt of meer neer te zetten. En dan ben je er nog niet: hoe gaan we de waterstof vervolgens transporteren en opslaan? Dat is een uitdagende en dure klus. Dat besef mis ik een beetje in Nederland.”

Klein en licht molecuul “Waterstof is een heel klein en licht molecuul, waardoor het relatief gemakkelijk ontsnapt. Een recente studie van KIWA wijst weliswaar uit dat de leidingen in ons aardgasnetwerk geschikt zijn voor waterstof, maar naar zaken als lasnaalden en koppelstukken is

nog niet gekeken. Daar bestaan mogelijk wel risico’s.

“Juist omdat waterstof zo’n licht molecuul is, zit er per volume-eenheid weinig energie in. Om je een idee te geven, één kilo waterstofgas neemt bij atmosferische druk 11 kubieke meter in beslag. Met andere woorden: je moet het comprimeren om voldoende energie te kunnen opslaan en transporteren, wat betekent dat je met een hogere druk moet werken in het aardgasnetwerk. Daar moeten allerhande systemen, zoals de gasmeters, ook op aangepast worden.

Waterstof heeft daarnaast net even andere eigenschappen dan aardgas, waardoor vakmensen ook opnieuw opgeleid moeten worden. Dus inderdaad: genoeg te doen. Het klaarstomen van het aardgasnetwerk voor waterstof is een gigantische klus, waar we het prijskaartje nog niet van weten. Maar een duur grapje wordt het zeker.”

Waar haal je waterstof vandaan?

“Daar waar we nieuwe wijken bouwen, kunnen we de verwarmingssystemen en -netwerken meteen geschikt maken voor waterstof, dat is geen enkel probleem. Maar de vervolgvraag is: waar haal je je waterstof vandaan? Bij waterstofproductie geldt: hoe kleiner de schaal, hoe hoger de kosten. Met andere woorden, goedkope groene waterstof produceer je alleen als je dat op grote schaal, op continue basis en tegen een lage elektriciteitsprijs doet. Dat is problematisch als je een wijk met waterstof wilt verwarmen, want waterstof wordt nog niet op die manier geproduceerd.”

“Ik verwacht veel op het gebied van vervoer en transport. Waterstofauto’s hebben al ongeveer dezelfde prijs als een Tesla Model S en een volle tank waterstof kost niet veel meer dan een volle tank benzine. Als de overheid in de beginfase financieel bijspringt, kan het snel gaan. Als verwarmingsoptie in de gebouwde omgeving heeft de technologie nog wat langer nodig.

Ik verwacht in de aankomende jaren veel pilotprojecten te zien, die demonstreren wat de mogelijkheden zijn, maar nog niet veel meer dan dat.” t

Interviews door: Gerard Vos, Hidde Middelweerd, Ferdinand Pronk, Ingrid Rompa en Joop van Vlerken.

Ready?

Go!

Neem alvast een voorsprong via onze socialmediakanalen:

C magnumheating | D @magnumheatingnl | E @magnumheating | Q @magnumheating

Hal 7 | E036 VSK 2020 beursmagazine

55

De installateurs van vandaag: Dat zijn pas de échte helden

Welke heldenkit past bij jou?

Dé helden van de installatiebranche. De mannen en vrouwen die zonder problemen installaties op het dak bevestigen, niet bang zijn om de kruipruimte in te gaan, dé expert zijn in het brandveilig maken van huizen en kantoren of met passie de rioolaansluiting bevestigen.

Om juist deze helden in het zonnetje te zetten, geven we hen graag een ‘heldenkit’ cadeau. In deze heldenkit zitten diverse tools die jouw werk als installatieheld nog gemakkelijker maken. Je kunt dit handige pakket ophalen op onze stand (hal 9, stand A010) tijdens de VSK beurs van 4 t/m 7 februari in de Jaarbeurs in Utrecht.

Ga naar walraven.com/nl/beursmagazine en bestel jouw heldenkit!

walraven.com

ACTIVITEITENPROGRAMMA

HIGHLIGHTS

Ontwikkelingen in installatietechniek gaan razendsnel en volgen elkaar in hoog temp op. Je moet elke dag inspelen op de wensen van de klanten, je vakkennis bijhouden en adviseren over de toekomst. Hoe doe je dat? Je ziet het op VSK. Op verschillende podia en locaties vind je een afwisselend én branchegericht programma.

Opening | in VSK Kennis Theater Hal 10 stand F050

VSK BeursCafé | Hal 10

Op dinsdag 4 februari vindt om 10.30 uur de officiële opening plaats in het VSK Kennis Theater Hal 10 stand F050. Prof. dr. Elphi Nelissen neemt ons mee in de wereld van circulariteit, waarna we onder leiding van dagvoorzitter Kjell Lutz met een vertegenwoordiging van de branche in gesprek gaan over de toekomst van de installatiebranche. Aan het einde van de opening worden de winnaars van de VSK Awards bekend gemaakt en is de beurs officieel geopend.

Waar kan je op je gemak je bezoek voorbereiden met een kop koffie? Even zitten om te overleggen? Maak je beursdag extra gezellig met een biertje, goede muziek en een lekkere hap eten? Dat kan allemaal in het VSK BeursCafé in hal 10.

VSK Kennis Theater | Hal 10 stand F050 In het VSK Kennis Theater in hal 10 zijn doorlopend presentaties. Een hands-on programma waar exposanten en partners praktische presentaties over de belangrijkste ontwikkelingen in de branche geven. Denk aan warmtepompen, verwarmen en koelen. Maar ook theoretische zaken als regelgeving, virtual reality en personeelsbeleid.

Techniek Nederland Theater | Hal 9 stand B018 Partner Techniek Nederland heeft elke dag een heel divers en vooral nieuwsgierig makend programma. Van een zelftest om het CO-Certificeringstraject te starten en de haalbaarheid van circulaire installaties tot presentaties over BIM, de basis en the next level. Kijk op www.vsk.nl/technieknederland voor het complete programma.

Binnenklimaat Theater | Hal 11 stand F052

Scholierenroute/Collegetour OTIB verzorgt op dinsdag 4 februari de zogenoemde collegetour. Deze dag is speciaal voor de vakman van morgen. Deze jongeren zijn toekomstig personeel of ondernemers die op zoek zijn naar informatie. Zij zijn op zoek naar de ontwikkelingen en innovaties in de branche én ze willen ook meer weten over arbeidsmogelijkheden en beroepskansen.

VSK NieuwsCafé powered by Installatie.nl | Hal 10 stand A040 De hele beursweek worden in het VSK NieuwsCafé actuele en interessante onderwerpen behandelt die het installatievak raken. Ondernemers, installatie-collega’s en fabrikanten met een verhaal. Gastheer is Frans Reichardt. Het VSK NieuwsCafé is te vinden in het hart van hal 10 op VSK. De hele beursweek worden er interviews afgenomen. De beursbezoeker kan rustig plaatsnemen in het NieuwsCafé. Kijk voor meer informatie: www.vsk.nl/nieuwscafe

Warmtepompen Innovatieroute | Hal 10 A011 Platform Binnenklimaattechniek en haar partners presenteren met trots het Binnenklimaat Theater.

Tijdens VSK wordt hier dagelijks een vol programma met diverse inspirerende sprekers geboden en worden nieuwe praktische tools voor een gezond en comfortabel binnenklimaat gepresenteerd.

VSK Tools & Try | Hal 9 stand B110 Ben jij de ultieme vakman? Test je vakmanschap, vaardigheden, kennis én snelheid op verschillende onderdelen! Onder andere: • Test een zonnepaneel en beoordeel of deze goed is aangesloten. En zo niet, wat ging er mis?

• Beantwoord vragen over een warmtepomp, benoem en monteer zo snel mogelijk een paar onderdelen.

• Beantwoord quiz vragen over huidige en toekomstige ontwikkelingen in de markt.

NVKL Paviljoen | Hal 11 B070 Op het NVKL Paviljoen beleef je interactief wat koeltechniek inhoudt. Door middel van demo-units, VR video’s en 12 stands met koeltechnische producten weet je na een bezoek aan het paviljoen precies wat koeltechniek voor je kan betekenen.

Daarnaast krijg je een aantal voorbeeldcases voorgeschoteld van energiebesparende projecten die concrete resultaten laten zien. Op dinsdag, woensdag en vrijdag is er om 15.00 uur een “Experience Koudetechniek”. Op donderdag om 15.00 uur wordt de NVKL Koeltrofee uitgereikt en wordt de winnaar van de fotowedstrijd Coolest job bekendgemaakt.

Werk je als technisch professional bij een installatiebedrijf, adviesbureau, projectontwikkelaar, gemeente, corporatie, vastgoedbedrijf, architectenbureau of bouwbedrijf? Dan mag je deze Innovatieroute niet missen! De ontwikkelingen met betrekking tot de warmtepomptechnologie en de toepassing ervan volgen zich in rap tempo op. Door deel te nemen aan de Innovatieroute word je langs vijf stands geleid waar je door de experts geïnformeerd wordt over de actuele ontwikkelingen. Duurzame klimaattechnologie staat voorop in de route. Deelnamen alleen mogelijk na aanmelding.

Meer informatie op de stand van Vakmedianet: Hal 10, stand A011.

Innovatieplein | Hal 9 stand B028 Beleef de installatietechniek van 2040. De installatiebranche speelt een hoofdrol om Nederland welvarend en gezond te houden. Maar wat is de impact van de installatietechniek in 2040? De energietransitie, circulaire economie, verstedelijking, digitalisering: stuk voor stuk ontwikkelingen met ingrijpende gevolgen voor de manier waarop we leven, wonen en werken. En bepalend voor onze sector. Beleef zelf de techniek van de toekomst in virtual reality.

Smart Homes & Intelligent Buildings- Lane | Hal 10 Hoe zorg je voor een veilig gebouw? Een goede, efficiënte en effectieve werksfeer?

Wat is de invloed van slimme en intelligente technieken op het gedrag en stemming van mensen in gebouwen?

De “Smart Homes & Intelligent Buildings”-Lane tijdens VSK 2020 besteedt uitgebreid aandacht aan deze veel voorkomende vraagstukken.

VSK 2020 beursmagazine

57

ACTIVITEITENPROGRAMMA

Vrijdag 7 februari

Donderdag 6 februari

Woensdag 5 februari

Dinsdag 4 februari

VSK Kennis Theater • 10.F050

58

12.30 – 13.00 uur BENG: wat blijft er over voor onze installaties Harm Valk, Senior-adviseur, Nieman Raadgevende Ingenieurs 13:00 – 13.30 uur Wordt het een installatie met gas, elektra of waterstof?

Tjerk Christenhusz, Product manager, Nefit-Bosch 13.30 – 14.00 uur Optimale balansventilatie bij renovatie Erik Groenewoud, Productadviseur, Itho Daalderop 14.00 – 14.30 uur Zonder draagvlak geen warmtepomp Rimme van der Ree, Directeur Klimaatexpert.com

14.30 – 15.00 uur Ontwikkelingen in chillersystemen voor de industrie Arnout Filé, Technisch adviseur, Coolmark 15.00 – 15.30 uur Wat als we een woning ventileren als een kantoor?

Tim Beuker, Adviseur, BBA Binnenmilieu 15.30 – 16.00 uur Duurzaamheid en warmte, vriend of vijand?

Rob Verbrugge, Directeur, Verbrugge Klimaat Advies

11.00 – 11.30 uur Koelen met gewoon kraanwater als koudemiddel Frank van Kesteren, Directeur, Menerga Klimaattechnologie 11.30 – 12.00 uur Waterstof onmisbare schakel in duurzame energievoorziening Chiel Boonstra, Directeur, Trecodome 12.00 – 12.30 uur Ventilatiewarmtepomp voor ruimteverwarming én tapwater Martijn Straatsma, Manager duurzame energiesystemen, Inventum Technologies 12:30 – 13.00 uur Elektrische verwarming, de juiste aanvulling voor duurzame warmte Rob Verbrugge, Adviseur, MasterWatt 13.00 – 13.30 uur Warmteopslag met fase-overgang (PCM) een praktische

oplossing voor aardgasloze woningen Walter van Kampen, Technisch Commercieel Adviseur, Orange Climate Autarkis

13.30 – 14.00 uur Centrale WTW zonder toevoerkanalen Albert van Lohuizen, Commercieel manager, Brink Climate Systems 14.00 – 14.30 uur De weg naar circulaire gebouwinstallaties Nordin Oudhoorn, Junior adviseur, Merosch 14.30 – 15.00 uur Integrale aanpak CO2-reductie bouw en installatie Chiel Boonstra, Directeur, Trecodome 15.00 – 15.30 uur Zonder draagvlak geen warmtepomp

Rimme van der Ree, Directeur, Klimaatexpert.com 15:30 – 16.00 uur Zonneboiler: ‘no regret’ maatregel voor verduur zaming van bestaande én nieuwbouw woningen Emiel van Riel, Directeur, SOWISE Solar

11:00 – 11.30 uur Warmtepompen & PV, samen sterk William van Driel, Key Accountmanager, Panasonic Heating & Cooling Solutions 11.30 – 12.00 uur Integrale aanpak bouw en Installatie Marco Bijkerk, Manager New Business, Remeha 12.00 – 12.30 uur Haal meer uit je dak met PVT panelen Matthijs Westerhof, Manager technisch projectadvies, Vaillant

& Sander van Eeten, verkoopadviseur VolThera, AliusEnergy 12:30 – 13.00 uur Radiatoren voor milieubewust koelen, verwarmen (én ventileren) André Nuijten, Verkoopadviseur, Jaga 13.00 – 13.30 uur Vakmanschap op afstand lost personeelstekort op (Augmented reality) Tim Hermans, Recreate - partner van HSO 13.30 – 14.00 uur Installateurs spelen cruciale rol in de Warmtetransitie Wim Overeem, projectleider, DNVI & Coen van de Sande, directeur, DNVI 14.00 – 14.30 uur Zonneboiler, ‘no regret’ maatregel voor verduur-

zaming van bestaande én nieuwbouw woningen Emiel van Riel, Directeur, SOWISE Solar

14.30 – 15.00 uur Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor een

echt duurzaam binnenklimaat Jerôme Corba, Adviseur binnenklimaat, Zehnder 15.00 – 15.30 uur Duurzaam klimatiseren vraagt om intelligente monitoring Dennis van de Meeberg, Adviseur, Theben & Mark Honsbeek,

Project Development manager, PureDomotica 15.30 – 16.00 uur BENG: wat blijft er over voor onze installaties Harm Valk, Senior-adviseur, Nieman Raadgevende Ingenieurs 17:00 – 17:30 uur KNX voor automatisering van verwarming, airco en ventilatie (partnersessie) Annemieke Dorland, directeur en trainer DTEQ 17:30 – 18:00 uur Energieverbruik en –opbrengst meten en weergeven met KNX (partnersessie) Freddy van Geel, Accountmanager, xxter BV 18:00 – 18:30 uur Gebruik KNX-systeem om aan BENG en EPV te voldoen (partnersessie) Marco Weg, Project development manager, PureDomotica BV 18:30 – 19:00 uur Cyber security: noodzaak én een kans (partnersessie) Martin van Ling, System integrator/directeur, Hestia Domotica

11:00 – 11.30 uur Douche WTW en warmtepomp, duurzaam met meer comfort

Jasper de Vries, Productspecialist / engineer, Technea Duur- zaam 11.30 – 12.00 uur Centrale WTW zonder toevoerkanalen Albert van Lohuizen, Commercieel manager, Brink Climate Systems 12:00 – 12.30 uur Kennisverbetering, wat waar waarom en hoe?

John Lens, Directeur, TVVL 12:30 – 13.00 uur Help! Mijn klant wil verduurzamen. Hoe pak ik dat aan?

Een praktische kijk op de energietransitie

Jaap Laureijs, Directeur, ABEL Installatie

13.00 – 13.30 uur Warmteopslag met fase-overgang (PCM) een praktische oplossing voor aardgasloze woningen

Walter van Kampen, Technisch Commercieel Adviseur, Orange Climate Autarkis 13.30 – 14.00 uur Ventilatiewarmtepomp voor ruimteverwarming én tapwater

Martijn Straatsma, Manager duurzame energiesystemen, Inventum Technologies 14.00 – 14.30 uur Koelen met gewoon kraanwater als koudemiddel

Frank van Kesteren, Directeur, Menerga Klimaattechnologie 14.30 – 15.00 uur De switch naar All Electric: De lucht water warmtepomp

Rudy Grevers, Manager woningbouw, Alklima Mitsubishi

VSK 2020 beursmagazine

ACTIVITEITENPROGRAMMA

Dinsdag 4 februari Woensdag 5 februari

11:00 – 11:30 uur Micro-organismen en Gezond Binnenklimaat Michel van Veen 13:00 – 13:45 uur Legolisering in de bouw Hennes de Ridder 14:00 – 14:30 uur VLA RVB Bestekken Luchtbehandeling –

de nieuwe standaard Theo Klok 14:45 – 15:15 uur Eurovent Kwaliteitslabel en de EIA Kees van Haperen 15:30 – 16:00 uur ErP 2020 en luchtbehandelingssystemen Gertjan Middendorf 16:15 – 16:45 uur Flexibele Installatieconcepten Roelant van der Putten

10:45 – 11:00 uur Ventilatiekeur: onderhoudsnorm voor ventilatie

VLA Ventilatiekeur 11:00 – 11:15 uur Lancering Ventilatiekeur 12:00 – 12:15 uur De NVRL-keur voor hygiënische luchtbehandelings systemen

Eric van Dijk 13:00 – 13:45 uur RVB – Gezond, duurzaam en comfortabel gebouw

Erik van ’t Hof 14:00 – 14:30 uur RVB-FME Binnenklimaat Bestekken –

nieuwe kwaliteitstandaard

Erik van ’t Hof

Vrijdag 7 februari

13:00 – 13:15 uur Lancering Platform Binnenklimaattechniek Remi Hompe, Erik van Heuveln & John Lens 13:15 – 13:45 uur BENG? WENG! Michiel van Bruggen 14:00 – 14:30 uur PvE Gezonde Kantoren Atze Boerstra 14:45 – 15:15 uur Milieuprestatie Gebouwen en Milieudatabase Walid Atmar 15:30 – 16:00 uur DBCA Prestatieborging gebouwen Dutch Building Commissioning Association (DBCxA)

Donderdag 6 februari

Binnenklimaat Theater • 11.F052 16:15 – 16:45 uur Natuurlijke koudemiddelen in warmtepompen NVKL - Branchevereniging Koudetechniek & Luchtbehandeling

14:45 – 15:15 uur ISO16890 Luchtfilterselectie – hoe wat waar waarom?

Dirk Noordmans 15:30 – 16:00 uur (Ultra)fijnstof, buitenlucht en binnenlucht: hoe zit het?

Dirk Noordmans 16:15 – 16:30 uur Buiten- en binnenlucht: ontwerpaspecten lucht behandelingskast

Dirk Noordmans & Richard Klazinga 17:00 – 17:30 uur Natuurlijke koudemiddelen in wamtepompen

NVKL - Branchevereniging Koudetechniek & Luchtbehandeling

11:00 – 11:15 uur Luchtbehandelingseisen in gezonde kantoren

Gertjan Middendorf 13:00 – 13:15 uur FME- Technologische megatrends in de gebouwde omgeving

Rik van Berkel 13:45 – 14:15 uur DBCA – Prestatieborging gebouwen

Dutch Building Commissioning Association (DBCxA) 14:45 – 15:15 uur Luchtkanalen: energiebesparing in de aderen

van een gebouw

LUKA 15:30 – 16:00 uur Natuurlijke koudemiddelen in warmtepompen

NVKL - Branchevereniging Koudetechniek & Luchtbehandeling VSK 2020 beursmagazine

59

ACTIVITEITENPROGRAMMA

Dinsdag 4 februari

10.30 – 11.10 uur

11.15 – 12.05 uur

12.15 – 12.55 uur

Woensdag 5 februari

10.30 – 11.10 uur Het CO-Certificeringstraject

Wie aan de wettelijke certificering voor gastechnische instal-

laties wil voldoen, moet een heel traject doorlopen. Dat begint

met een zelftest. Wat betekent dat?

12.15 – 12.45 uur Word ook een maker van morgen

Lid worden van Techniek Nederland? Dat gaat niet zomaar,

maar het levert u ook veel op.

13.45 – 14.25 uur Verduurzamen? Eerst isoleren. Maar hoe?

Verduurzamen begint bij isoleren. Wat kun je als installateur

weten, meten en adviseren? En wat is het effect op de ventilatie?

14.35 – 15.15 uur Hemelwaterafvoer in extremer klimaat

De impact van extreme regenbuien heeft effect op de hemel-

waterafvoer. Hoe vangen we het op?

Donderdag 6 februari

10.30 – 11.10 uur Het CO-Certificeringstraject

Wie aan de wettelijke certificering voor gastechnische instal-

laties wil voldoen, moet een heel traject doorlopen. Dat begint

met een zelftest. Wat betekent dat?

11.15 – 12.05 uur BIM: de basis

Vroeg of laat krijgen u en uw medewerkers ermee te maken:

BIM. Wat heb je nodig om te beginnen?

12.15 – 12.55 uur Hoe installeer je een warmtepomp?

Een warmtepomp installeren: waar moet je op letten, welke

ISSO-publicaties moet je volgen?

13.05 - 13.45 uur Infrarood verwarming: over mythes en misverstanden

Wat zijn de typische kwaliteiten van Infrarood? En wat bete-

kent de nieuwe internationale norm IEC60675 voor elektrische verwarming?

13.55 – 14.40 uur Inregelen

Klimaatinstallaties inregelen: wat levert het de klant op en ga

je statisch of dynamisch inregelen? En hoe doe je dat goed?

En wat zijn de meest gemaakte fouten?

14.50 - 15.30 uur Plug & Play

Klaar voor de toekomst met Praktische Plug & Play oplossingen 15.40 – 16.20 uur E voor W Wie aan W-installaties werkt, krijgt steeds meer te

maken met elektrotechnische installaties. Welke belangrijke

normen en richtlijnen vormen hiervoor de basis?

Vrijdag 7 februari

Techniek Nederland Theater • 9.B018

10.30 – 11.10 uur Het CO-Certificeringstraject

Wie aan de wettelijke certificering voor gastechnische instal-

laties wil voldoen, moet een heel traject doorlopen. Dat begint

met een zelftest. Wat betekent dat?

11.15 – 12.05 uur BIM: the next level

Nu de UOB in wording is, schept dat veel nieuwe mogelijk heden. We leggen uit welke en wat er nog volgt.

12.15 - 12.55 uur De realiteitszin van duurzame gassen

13.55 – 14.40 uur Circulaire installaties

Wat is de haalbaarheid van circulaire verwarmings oplossingen?

14.50 – 15.30 uur HVAC optimaliseren

Hoe kun je met data gedreven prestatie-analyses de comfort-

prestaties en/of het energieverbruik van HVAC-installaties in gebouwen verbeteren?

60

VSK 2020 beursmagazine

Het CO-Certificeringstraject Wie aan de wettelijke certificering voor gastechnische instal- laties wil voldoen, moet een heel traject doorlopen. Dat begint met een zelftest. Wat betekent dat?

BIM: de basis Vroeg of laat krijgen u en uw medewerkers ermee te maken: BIM. Wat heb je nodig om te beginnen?

Hoe installeer je een warmtepomp?

Een warmtepomp installeren: waar moet je op letten, welke ISSO-publicaties moet je volgen?

13.05 – 13.35 uur

14.35 – 15.15 uur

Word ook een maker van morgen Lid worden van Techniek Nederland? Dat gaat niet zomaar, maar het levert u ook veel op.

Inregelen Klimaatinstallaties inregelen: wat levert het de klant op en ga je statisch of dynamisch inregelen? En hoe doe je dat goed?

En wat zijn de meestgemaakte fouten?

ACTIVITEITENPROGRAMMA

Dinsdag 4 februari

13.00 – 13.30 uur Investeer met zekerheid in duurzaam zonder buitenunit

Richard Verbree, Inventum Technologies 13.45 – 14.15 uur Warmtepompnet; doorbraak in de projectmatige gasloze transformatie!

Frank Doff, Landelijk Ontwikkelaar Transitieprojecten,

Itho Daalderop 15.15 – 15.45 uur Unieke kansen voor waterstof in de gebouwde omgeving

Marco Bijkerk, Manager Innovative Technologies, Remeha

10.45 – 11.15 uur Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor

een echt duurzaam binnenklimaat

Jerôme Corba, Adviseur Binnenklimaat, Zehnder Group Nederland 11.30 – 12.00 uur De switch naar All Electric: De lucht Water Warmtepomp

Rudy Grevers, manager woningbouw, Alklima BV 12.15 – 12.45 uur Hoe waarborgen wij een goede luchtkwaliteit en

comfortabel binnenklimaat in zeer goed geïsoleerde woningen?

Simon van de Kamp, Adviseur Installatieconcepten Midden Nederland, Brink Climate Systems

13.00 – 13.30 uur Investeer met zekerheid in duurzaam zonder buitenunit

Richard Verbree, Inventum Technologies 13.45 – 14.15 uur Warmtepompnet; doorbraak in de projectmatige gasloze transformatie!

Frank Doff, Landelijk Ontwikkelaar Transitieprojecten,

Itho Daalderop 14.30 – 15.00 uur De Hybride Warmtepomp: versneller van de energie transitie?

Rick Bruins, Business Development Manager, Remeha 15.15 – 15.45 uur Spetterend Sanitair, trends in de sanitairmarkt

Geert-Jan Aries, USP Marketing Consultancy

10.45 – 11.15 uur Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor

een echt duurzaam binnenklimaat

Jerôme Corba, Adviseur Binnenklimaat, Zehnder Group Nederland 11.30 – 12.00 uur De switch naar All Electric: De lucht Water Warmtepomp

Rudy Grevers, manager woningbouw, Alklima BV 12.15 – 12.45 uur Hoe waarborgen wij een goede luchtkwaliteit en

comfortabel binnenklimaat in zeer goed geïsoleerde woningen?

Simon van de Kamp, Adviseur Installatieconcepten Midden Nederland, Brink Climate Systems 13.00 – 13.30 uur Investeer met zekerheid in duurzaam zonder buitenunit

Richard Verbree, Inventum Technologies

13.45 – 14.15 uur Warmtepompnet; doorbraak in de projectmatige gasloze transformatie!

Frank Doff, Landelijk Ontwikkelaar Transitieprojecten,

Itho Daalderop 14.30 – 15.00 uur Uitdagingen in de Utiliteit: Is uw kantoorpand al klaar

voor Label C?

Rick Bruins, Business Development Manager, Remeha 15.15 – 15.45 uur De techniekprofessional en de energietransitie

Dr. ir. ing. Kees Pieters, lector Hogeschool Dirksen,

Dirksen Opleidingen 16.00 - 16.30 uur Trends in de Europese installatiesector en de gevolgen

voor de W-installatiebranche

Dirk Hoogenboom, USP Marketing Consultancy

10.45 – 11.15 uur Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor

een echt duurzaam binnenklimaat

Jerôme Corba, Adviseur Binnenklimaat, Zehnder Group Nederland 11.30 – 12.00 uur De switch naar All Electric: De lucht Water Warmtepomp

Rudy Grevers, manager woningbouw, Alklima BV 12.15 – 12.45 uur Hoe waarborgen wij een goede luchtkwaliteit en

comfortabel binnenklimaat in zeer goed geïsoleerde woningen?

Simon van de Kamp, Adviseur Installatieconcepten Midden Nederland, Brink Climate Systems

13.00 – 13.30 uur Investeer met zekerheid in duurzaam zonder buitenunit

Richard Verbree, Inventum Technologies 13.45 – 14.15 uur Warmtepompnet; doorbraak in de projectmatige gasloze transformatie!

Frank Doff, Landelijk Ontwikkelaar Transitieprojecten,

Itho Daalderop 14.30 – 15.00 uur Samen in Klimaat met Klimaat@home

Marco Rijsdijk, Commercieel Manager Klimaat@Home, Klimaat@Home

Vrijdag 7 februari

Donderdag 6 februari

10.45 – 11.15 uur Warmtepomp en WTW; Een perfecte combinatie voor

een echt duurzaam binnenklimaat

Jerôme Corba, Adviseur Binnenklimaat, Zehnder Group Nederland 11.30 – 12.00 uur De switch naar All Electric: De lucht Water Warmtepomp

Rudy Grevers, manager woningbouw, Alklima BV 12.15 – 12.45 uur Hoe waarborgen wij een goede luchtkwaliteit en

comfortabel binnenklimaat in zeer goed geïsoleerde woningen?

Simon van de Kamp, Adviseur Installatieconcepten

Midden-Nederland, Brink Climate Systems

Woensdag 5 februari

Partner Theater • Croesezaal

VSK 2020 beursmagazine

61

BEN JIJ DE INSTALLATEUR VAN DE TOEKOMST? Ook in bestaande keukens wordt steeds vaker een Quooker geplaatst. Altijd direct kokend water bij de hand is niet alleen erg handig maar het is ook een bijzonder duurzaam idee. De Quooker COMBI boiler is de meest zuinige warm- en kokendwatervoorziening in de keuken en wordt gewaardeerd met energielabel A. Een prima alternatief voor de traditionele keukenboiler. En met de Quooker CUBE haal je naast warm, koud en kokend water nu gekoeld bruisend en gefilterd water uit de kraan.

Quooker, de kraan die alles kan.

Ben jij de installateur van de toekomst en wil je meer weten over de duurzaamheid van Quooker?

Bezoek ons op de VSK: Hal 11 stand A033.

ACTIVITEITENPROGRAMMA

VSK NieuwsCafé • 10.A040 powered by installatie.nl

12: 30 uur

14:00 uur 14:30 uur 15:00 uur

11:00 uur

11:00 uur

Vrijdag 7 februari

Woensdag 5 februari

15:30 uur

Donderdag 6 februari

Dinsdag 4 februari

Voorlopig en onder voorbehoud. De meest actuele versie van het programma vindt u op www.installatie.nl/nieuwscafe

11:30 uur 13.00 uur 14:00 uur 15:00 uur

11:30 uur

13:00 uur 13:30 uur

11:00 uur

11:30 uur 13:00 uur 14:00 uur

15:00 uur

Nederlandse verwarmingsindustrie: midden in de toekomst Coen van de Sande, directeur Nederlandse Verwarmingsindustrie (NVWI) Warmtepomp: doorbraak en uitdagingen Frank Agterberg, voorzitter DHPA Installateur spil in energietransitie Doekle Terpstra, voorzitter Techniek Nederland CO-preventie: een aanpak die werkt Marco Lammers, coördinator Kenniscentrum & opleiding, Geas Energiewacht & Dinant Knol, Brandweer Twente Waar zit de innovatiekracht Theo Ockhuijsen, BIM Impuls- Innovatie Express

Circulariteit en milieuprestatie van gebouwen Walid Atmar, projectmanager Nederlandse Verwarmingsindustrie (NVWI) 15000 duurzame renovaties: de praktijk Erik Bek en Michel Deelen, IDEA Nederland Keuzes: inkoop, kostprijzen en faalkosten Stefan van Maasakkers, adviseur, Rühl Haegens Molenaar Duurzaam in slimme stappen Lars Boelen en Felix van Gemen, Slimmestappen.nl Genomineerden VSK Awards • categorie Energietransitie

Energiedragers: niet zeuren maar aanpakken Coen van de Sande, directeur Nederlandse Verwarmingsindustrie (NVWI) Het innoverende installatiebedrijf Geert Jan Bosmans, commercieel manager Van Hoften Installatietechniek BENG voor installateurs Harm Valk, Nieman Raadgevende Ingenieurs Investeren in mensen en kennis Innovatieexpert Theo Ockhuijsen/OTIB

14:00 uur 14:30 uur

15:00 uur 16:30 uur

Sturen op cijfers, leren van elkaar Aram van Jaarsveld, formulemanager InstalCenter Genomineerden VSK Awards • categorie Gezond en Comfort Installeren met het hart Martijn Verspeek, Installatiebedrijf Verspeek Installatietalent: laat het zien Johan van Dijk, InstallatieWerk Nederland

Veiligheid en betrouwbaarheid van installatietechniek Coen van de Sande, directeur Nederlandse Verwarmingsindustrie NVWI Duurzaam: met beide handen aangrijpen Richard Verbree, directeur Inventum De toekomst van de groothandel Dennis Heijink, directeur Rensa Genomineerden VSK Award • categorie Installateurszaken VSK 2020: de samenvatting Patrick Schilte, Jaarbeurs en Eddy Buiting, Installatie.nl VSK 2020 beursmagazine

63

NOVITEITEN

Hybride oplossing met ventilatiewarmtepomp Op de VSK wordt de hele productrange getoond, maar het is de Ecolution Modul-Air ventilatiewarmtepomp waarmee Inventum een totaaloplossing biedt.

Karin Husmann is als Manager Duurzame Energiesystemen nauw betrokken bij de ontwikkeling van de Ecolution Modul-Air ventilatiewarmtepomp.

Dit is de doorontwikkeling van de Ecolution Solo en de Combi 50. De Modul-Air heeft onder andere een betere aansturing, vertelt Husmann. Veel woningbouwcorporaties zijn bezig met het vraagstuk hoe ze woningen moeten verduurzamen en dat kun je het beste stapsgewijs doen, vertelt Husmann. “De meeste woningen zijn nu niet geschikt om meteen van het gas af te gaan. Ik raad aan om voor een hybride oplossing te gaan, neem naast de cv-ketel een warmtepomp. Je gaat al direct op gas besparen zonder de woning heel rigoureus te renoveren.”

De warmtepomp kan dan in het grootste deel van je warmtebehoefte voorzien. Als het heel koud wordt, springt de cv-ketel bij. “Dat is nu voor heel veel woningen de meest efficiënte en meest kosteneffectieve oplossing. Het is belangrijk om de woning te isoleren, triple glas te nemen en de kieren te dichten.

De bewoner merkt na een paar jaar dat er nauwelijks gas wordt verbruikt en dan kan de woningbouwcorporatie ervoor kiezen om de wijk gasloos te maken.”

gekoppeld aan de cv-ketel. Nog een voordeel van de ventilatiewarmtepomp, je hebt geen buitenunit nodig, dus ook geen geluidsoverlast voor de buren.

“En als je definitief van het gas los wil dan kun je door de installateur een upgrade kit laten plaatsen naar all-electric.”

Die upgrade kit is dan ook het meest slimme aan de ventilatiewarmtepomp, zegt Husmann. “De bewoner went na aanschaf langzaam aan de warmtepomp en kent na drie, vier jaar alle ins en outs.

De volgende fase voor de woningbouwcorporatie is dan de overstap naar de Modul-Air all-electric. Hierbij wordt een elektrische doorstromer geplaatst en desgewenst een driewegklep. Het is feitelijk een no regret-apparaat. De gebruiker kan verder doorbouwen zonder dat hij een desinvestering heeft.”

Upgrade kit De ventilatiewarmtepomp komt in de plaats van de mechanische ventilatiebox. De Modul-Air fungeert als ventilatiesysteem en warmtepomp en wordt

Bonus voor oude cv-ketel De door Nefit Bosch ingestelde recycle-bonus en -service werden afgelopen maanden enthousiast ontvangen bij consument en installateur. Reden voor verlenging.

64

VSK 2020 beursmagazine

Wie zijn oude cv-ketel inruilt voor een duurzamere oplossing, ontvangt een recycle-bonus die kan oplopen tot 375 euro. Hoe duurzamer de oplossing, des te hoger de bonus, vertelt Jan Bosch van Nefit Bosch.

Bij aanschaf van een Nefit warmtepomp of zonneboiler kan de consument een voordeel tegemoet zien van 75 euro of meer bij een cv-ketel. Dit kan oplopen tot 375 euro bij een duurzame installatie.

De consument heeft vandaag de dag een beetje last van keuzestress, vertelt Bosch. “Er is zoveel aandacht in de media voor van gas los geweest, dat ze niet precies weten wat ze moeten kiezen bij een vervangingsmoment. Wij hebben het een beetje platgeslagen en communiceren dat er drie keuzes zijn. Volledig elektrisch; dan kom je uit bij warmtepomp. Dat is dan een lucht-water, grondgebonden of een ventilatiewarmtepomp. Of je komt uit bij een hybride oplossing met zowel een warmtepomp als een cv-ketel. Of je kiest voor gas. Het feit blijft dat een groot deel van de woningmarkt op dit moment niet geschikt is voor een gasloze oplossing, maakt dat de hr-ketel nog steeds gangbaar is.”

Tweeduizend toestellen ingenomen Bosch: “De recylce-bonus is een extra stimulans om voor een duurzame oplossing te gaan. En dat pakte goed uit, want inmiddels zijn er meer dan tweeduizend toestellen ingenomen. We kunnen niet precies zien of de financiële prikkel dé motivatie voor de consument is of dat ze meer gaan voor het feit dat de oude ketel optimaal wordt gerecycled. Dat is iets wat we in een volgende fase willen peilen.”

Nefit Bosch heeft daarnaast een recycle-service voor installateurs. Jaarlijks worden in Nederland zo’n vierhonderdduizend cv-ketels afgedankt. Toestellen worden met deze service bij de installateur opgehaald en die krijgt per ketel 30 euro aan spaarpunten of handje contantje een vergoeding van 25 euro.

Het was vooraf lastig in te schatten hoe groot het animo bij installateurs zou zijn voor deze recycleservice, erkent Jan Bosch. ‘’Want veel installateurs hebben al afspraken met lokale oudijzerhandelaren.

De manier waarop het werd opgepakt, verraste ons positief. Blijkbaar spreekt het feit dat je wordt ontzorgd veel installateurs aan.’’

NOVITEITEN

Warmtepompen die communiceren Tijdens de VSK laat NIBE Energietechniek een nieuwe lijn warmtepompen zien die een technologische upgrade hebben gekregen.

Warmtepomp met fluisterfunctie Vailliant toont de nieuwe warmtepomp, de aroTHERM plus: stiller dan zijn voorganger en voorzien van een natuurlijk koudemiddel.

Door Gerard Vos

Op het gebied van connectiviteit en interne communicatie heeft NIBE een nieuwe stap gezet. Eén van de warmtepompen die op de VSK in het zonnetje wordt gezet is de S1255-6 PC. Deze water/water warmtepomp maakt gebruik van inverter-technologie. Dat maakt dat de compressor van de warmtepomp kan moduleren. Dit betekent dat de warmtepomp zijn vermogen traploos aan de warmtebehoefte van je huis kan aanpassen. Dit type kan moduleren van 1,5 kW tot 6 kW, maar als je bron passend maakt, is het op te hogen naar 8 kW. Niet voor niets kwam de F1255-6 PC water-water warmtepomp als eerste in aanmerking om te worden opgewaardeerd naar de S-serie, vertelt Alex Bout, Product Manager bij de warmtepompfabrikant.

“Deze warmtepomp is een van onze bestverkochte toestellen. Hij maakt gebruik van passieve koeling.

De warmtepomp is zeer stil met een geluidsdruk op 1 meter van 21 tot 28 dB(A). Er zit een rvs-boiler in van 180 liter en dat is voor huishoudens in principe voldoende. Het is een plug-and-play-unit en dit type verkoopt vooral zo goed omdat deze qua formaat goed past in de meeste woningen.

De aroTHERM-serie bestaat uit twee type warmtepompen. De eerste is een split unit waar een deel van de warmtepomp in de buitenunit is geplaatst en een deel in de binnenunit waarbij de verbindingsleidingen met koudemiddelleidingen zijn uitgevoerd. De andere is een monobloc. Deze lucht-water warmtepomp staat buiten en is met cv-leidingen aangesloten op de cv-installatie. Vaillant komt begin april met een vervanger voor de monoblocuitvoering.

Koudemiddel Er zijn twee zaken die anders zijn dan zijn voorganger, vertelt Ronald Mazurel, manager Product Management bij Vaillant. “Deze warmtepomp is stiller en het toestel heeft een ander natuurlijk koudemiddel. Er wordt R290 (propaan, red.) als koudemiddel gebruikt en dat heeft twee grote voordelen. Het heeft een geringe GWP (Global Warming Potential) van 3. Ter vergelijking: het veelgebruikte koudemiddel R410A heeft een GWP van 2088. Des te hoger die waarde, des te schadelijker het is voor de ozonlaag, mocht het ooit vrijkomen.”

Van alle koudemiddelen heeft de R290 een minimale bijdrage aan het broeikaseffect en het voldoet aan de meest recente wetgeving. De inhoud van het koude-

middel is gering, en het toestel is zo ontworpen dat het veilig is.

Hoge aanvoertemperatuur De grootste winst zit hem volgens Mazurel in de gewenste aanvoertemperatuur. De maximale aanvoertemperatuur is nu gemiddeld 55 tot 60 graden.

Met de R290 kan je veel hoger gaan en kun je een cvwatertemperatuur halen van 75 graden, zonder dat er een elektrisch element bij komt. Natuurlijk draait het toestel in het voor- en naseizoen op een veel lagere temperatuur, net als bij een cv-ketel het geval is, maar als het nodig is kan het toestel de hogere temperatuur halen.”

Geluiddemping Een f-gassen certificaat voor de monobloc is niet nodig, vertelt Mazurel. “Het buitendeel is de complete warmtepomp. De aansluiting gaat met cvwater naar de binneninstallatie. Hij is feitelijk net zo makkelijk te installeren als de huidige aroTHERM. Het gedeelte met het R290 is afgezonderd van de elektrische delen. De unit is iets zwaarder om dat er extra maatregelen zijn genomen voor de geluiddemping.”

Features De S1255-6 PC warmtepomp heeft een aantal nieuwe features. Bout: “De pomp heeft nieuwe hard- en software. Het toestel maakt gebruik van meerdere antennes: een voor rf-communicatie met sensoren en componenten in de cv-installatie en een wifiantenne voor de draadloze communicatie met een smartphone of router. Verder heeft de warmtepomp nu een touchscreen; het kleurendisplay met toetsen is vervangen; processorsnelheid en geheugen zijn flink opgeschroefd. Daarnaast heeft de warmtepomp standaard een (waterzijdige) energiemeter ingebouwd. Het is allemaal net een tandje beter en klaar voor de komende tien jaar.”

VSK 2020 beursmagazine

65

WP INNOVATIEROUTE OP VSK 2020

DEELNAME IS GRATIS

INNOVATIES De warmtepomp is een ‘relatief’ nieuwe techniek, maar met veel

In een rondleiding langs een aantal standhouders wordt u in korte tijd geïnformeerd over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van duurzame klimaattechnologie.

U kunt zich voor deelname aan de WP Innovatieroute aanmelden op: innovatieroute.vakbladwarmtepompen.nl

REAGEER SNEL, WANT VOL IS VOL!

innovaties. Innovaties die op de voet gevolgd worden door professionals als architecten, installatieadviseurs, installateurs, medewerkers van vastgoedbedrijven en woningcorporaties. En juist voor deze groep is door vakblad Warmtepompen de ‘WP Innovatieroute’ georganiseerd tijdens de VSK 2020.

Ga naar: innovatieroute.vakbladwarmtepompen.nl

PRODUCTNIEUWS

Intelligente ventilatieoplossingen Met twee primeurs geeft ventilatiespecialist Duco in ieder geval twee redenen om VSK 2020 bij te wonen. Verder worden op de stand nieuwe ontwikkelingen getoond via 5 slimme woonconcepten: renovatie, nieuwbouw, passief, actief en collectief wonen.

Ventilatie met zonesturing levert een belangrijke bijdrage aan een gezond en comfortabel binnenklimaat. ‘Zonesturing betekent slim ventileren’, vertelt Hendrik Dejonghe, marketingmanager bij Duco. ‘We ventileren alleen de ruimtes die erom vragen, hetgeen resulteert in extra energiebesparing en comfort. Volgens BENG is ventilatie mogelijk met zowel een C- als D-systeem. Duco biedt met de DucoBox Focus en DucoBox Energy Premium van beide systemen een intelligente variant met zonesturing aan. In 2018 zag ook de ventilatiewarmtepomp DucoBox Eco met zonesturing het levenslicht. Een primeur tijdens VSK 2020 zijn de DucoBox Energy Comfort en de vraaggestuurde dakventilator Duco RoofFan.’ Compacte WTW-unit ‘Het balansventilatietoestel DucoBox Energy Comfort met warmteterugwinning ontzorgt de installateur. De compacte WTW-unit bevat nieuwe software en is links/rechts uitwisselbaar, zonder fysische ingrepen. De links/rechts uitwisseling gebeurt 100% softwarematig

dankzij een gepatenteerd principe van dubbele by-pass. Deze ventilatiebox is met zijn in te stellen capaciteit tot 325 m3/h en handige kopieerfunctie voor seriematige bouw geschikt voor appartementen en compacte woningbouw. De dynamische luchtverdeelfilters zorgen, samen met de slimme vraagsturing op basis van CO2 en vocht, voor een goed rendement binnen dit compact toestel.’

RoofFan’, vertelt Dejonghe. ‘Met de Duco RoofFan (tot 2400 m2 bij 150 Pa) wordt elk woonvertrek separaat en vraaggestuurd geventileerd.

Samen met onze intelligente regelklep Intelli Air Valve garandeert de drukgestuurde dakventilator een efficiënte luchtafvoer binnen het gehele gebouw. De druksturing zorgt voor een perfecte verdeling van de debieten in collectieve ventilatiesystemen.’

Collectieve projecten ‘Maar er is meer, tijdens VSK tonen we het publiek onze vraaggestuurde dakventilator Duco

DUCO Ventilation & Sun Control Standnummer 8.B010

Beveiliging webbased installatie Besturingssystemen voor gebouwen kunnen intern communiceren, maar worden ook steeds vaker verbonden met het internet.

Dit biedt gemak voor zowel eindgebruikers, installateurs als adviseurs. Immers kunnen de installaties eenvoudig op afstand gemonitord, beheerd en bestuurd worden. Bovendien hoeft er bij eventuele problemen geen busje meer voor te rijden. Maar er liggen ook gevaren op de loer, want als de internetkoppeling zonder beperkingen wordt gelegd, is het voor onbevoegden mogelijk om binnen te komen. Webeasy Remote Connect voorkomt dat.

Webeasy Remote Connect maakt standaard deel uit van de door Webeasy opgeleverde projecten en bestaat uit een UMTS-VPN-router op locatie, een 4G-verbinding en een Private Portal in de cloud.

Tijdens het garantiejaar is deze dienst (service) gratis.

Eindgebruikers, installateurs en adviseurs krijgen de beschikking over een account op het Beheer Portaal (Private Cloud), waar zij met een standaard browser

en paswoord kunnen inloggen. Vervolgens verschijnen de betreffende projecten in beeld. Met een klik wordt direct een veilige verbinding tussen de browser van de gebruiker en het project tot stand gebracht. Doordat alle projecten (routers) zijn ondergebracht in de WebEasy Private Cloud, zijn ze onbereikbaar vanaf het publieke internet.

Onderhoudscontract Webeasy biedt tevens een Admin Account, waarmee eindgebruikers, installateurs en adviseurs via het Beheer Portaal meerdere projecten kunnen beheren en ook zelf gebruikers kunnen aanmaken, wachtwoorden kunnen wijzigingen en projecten kunnen toekennen. Na het garantiejaar kan Webeasy Remote Connect naar wens worden afgenomen als losse dienst of als onderdeel van een onderhoudscontract.

WebEasy Standnummer: 10.C040

VSK 2020 beursmagazine

67

MIDDEN IN DE TOEKOMST JE ZIET HET OP VSK

GRATIS TOEGANG? GA NAAR VSK.NL.

4 T/M 7 FEBRUARI JAARBEURS IN UTRECHT

PRODUCTNIEUWS

Gebouwautomatisering

Gebouwautomatisering moet veilig zijn en worden beschermd tegen toegang door derden.

Met het nieuwe Service & Security Center en zijn beveiligingsfuncties biedt het Open Ems (DDC)-platform van DEOS AG een economische oplossing. Het betreft een firewallbescherming tegen cyberaanvallen op DEOS-controllers (DDC) met een intuïtieve gebruikersinterface. Er kunnen beveiligingscertificaten mee

beheerd worden. De toegang wordt geregeld door middel van een gecodeerde controller via HTTPS. De beveiligingsinstellingen zijn eenvoudig te bedienen en er is weinig tot geen IT-knowhow voor nodig. De inrichting en instelling van de firewall is intuïtief en kan worden geïmplementeerd via vooraf geconfigureerde beveiligingsmodi.

Indien gewenst kunnen gebruikers op het Open Ems

worden aangemaakt en beheerd met een vervaldatum. Daarnaast kan de gebruiker kiezen tussen drie firewallmodi: inactief, onderhoud en in bedrijf.

Hiervoor kunnen vooraf geconfigureerde beveiligingsinstellingen voor de afzonderlijke praktijkgevallen worden ingesteld. Deze kunnen worden aangepast via sliders. Voor medewerkers met IT-expertise biedt de expertmodus extra mogelijkheden voor het instellen van de firewall. Wijzigingen in de configuratie en de aanmeldings- en afmeldingsprocessen worden daarbij opgeslagen. Naast de inactieve en operationele modi geeft de onderhoudsmodus extra poorten vrij voor inkomende verbindingen. Dit maakt bijvoorbeeld het uploaden van nieuwe besturingsprogramma’s naar de DDC-controller mogelijk. De sessie-timer zet de controller na elke onderhoud automatisch terug naar de bedrijfsmodus. Het tijdelijk openen van onderhoudspoorten voorkomt veiligheidslacunes.

Ook geïnteresseerden die (nog) geen systeempartner zijn, kunnen op de portal informatie vinden, waaronder aanbestedingsteksten en datasheets over producten.

DEOS Standnummer: 10.C039

Ventilatie met WTW zonder toevoerkanalen Brink Climate Systems presenteert het Multi Air Supply systeem; een nieuw ventilatiesysteem dat ventilatie met warmteterugwinning (WTW) mogelijk maakt in elke woning, doordat toevoerkanalen achterwege kunnen blijven.

Doordat met dit innovatieve systeem naast nieuwbouwwoningen ook bestaande woningen kunnen bijdragen aan een duurzame samenleving, verwacht Brink hiermee een veelbelovende verandering in de markt. Het Multi Air Supply systeem is dan ook genomineerd voor de VSK Award in de categorie Energietransitie. Door TNO is voor dit ventilatiesysteem een verklaring “gewaarborgde luchtkwaliteit” opgesteld.

WTW-unit is de basis De basis van het Multi Air Supply systeem is een centraal balansventilatiesysteem met WTW, zoals de Flair.

Het unieke aan dit systeem is dat de lucht vrij in de centrale hal of overloop (trapkolom) wordt ingeblazen, dus zonder toevoerkanalen. Dankzij een compacte en actief op CO2-gestuurde Indoor Mixfan, die wordt geplaatst boven of naast de deur van iedere verblijfsruimte, wordt ‘gebruikte’ lucht uit de ruimte weer naar de trapkolom afgevoerd. De verse lucht stroomt vanuit de trapkolom via de spleet onder de deur de verblijfsruimte in. De CO2-sensor in de hal meet continu de luchtkwaliteit en bepaalt de hoeveelheid verse

buitenlucht die via de WTW-unit toegevoerd wordt. De afzuiging uit keuken, badkamer en toilet wordt conventioneel uitgevoerd met (bestaande) afvoerkanalen.

Uitbreiding Flair-familie De Flair-familie, een belangrijk onderdeel van het Multi Air Supply systeem, wordt verder uitgebreid, waarmee Brink balansventilatie met WTW voor alle woningen bereikbaar maakt. Naast de al geïntroduceerde Flair 300 en 400 worden op de VSK de Flair 200 (200 m3/h), 450 (450 m3/h) en 600 (600 m3/h) voorgesteld. De marktintroductie van de Flair 200 wordt medio 2020 verwacht. De Flair 450 en 600 worden later geïntroduceerd.

Stille werking Het Multi Air Supply systeem werkt zonder toevoerkanalen en heeft dus weinig weerstand te overbruggen.

Bovendien wordt per ruimte op maat geventileerd.

Dit komt ten goede aan het energieverbruik, maar ook aan het geluidsniveau dat een ventilatiesysteem voortbrengt. Ondanks dat in elke verblijfsruimte een kleine ventilator in de vorm van de Indoor Mixfan is ingebouwd, is het systeem veel stiller dan conventionele ventilatiesystemen.

Brink Climate Stasndnummer: 8.B030 en 8.B036

VSK 2020 beursmagazine

69

PRODUCTNIEUWS

Statisch balanceerventiel Het statische balanceerventiel iDROSET Serie CF is een nieuwe ontwikkeling van het Watts R&D Innovation Center in Italië.

De iDROSET Serie CF behoort tot de nieuwste generatie statische balanceerventielen. Het toestel beschikt over een nieuwe, gepatenteerde technologie voor het nauwkeurig instellen én onmiddellijk uitlezen van de vereiste stroomsnelheid in HVAC-installaties.

Hydraulische uitbalancering van verwarmings- en airconditioningsystemen wordt algemeen beschouwd als één van dé sleutels tot een efficiëntere energiebesparing. Het in evenwicht brengen van een verwarmings- of koelingsinstallatie is dan ook noodzakelijk om op die manier de warmte/koeling te verdelen naar waar het écht nodig is, ongeacht of het een kleine of grote installatie betreft.

Douchevloer De robuuste douchevloer HARMONY is voorzien van een afvoer en beschikt over een antislip oppervlak volgens DIN 51097. De vloer is van polyesterhars.

Vulmiddelen zorgen ervoor dat deze veilige douchevloer bruikbaar is voor nieuwbouw, renovaties en voor het levensloopbestendig maken van gedateerde badkamers. Plaatsing van een complete douchevloer is uitermate eenvoudig en verloopt verrassend snel.

Met een totale dikte van 30 mm wordt een betrouwbare en comfortabele inloopdouche gerealiseerd die, mede door zijn antislip oppervlak, veilig is. De douche-

vloer is niet alleen hygiënisch in gebruik, maar geeft ook nog eens een ruimtelijk effect aan de badkamer.

Model HARMONY heeft een afwaterende vloer naar de afvoerput en een afvoercapaciteit van 30 l/min.

Model COMFORT heeft een afwaterende vloer naar de nagenoeg onzichtbare afvoer sleuf die al het douchewater uitstekend afvoert.

Van den Berg Afvoerputten Standnummer: 8.A011

Systemen voor het gebruik van regenwater Het iDROSET Serie CF-ventiel is eenvoudig te installeren dankzij de snelle inregeling en aanpassing van het gewenste debiet. Het installeren en inregelen vereist geen specifieke training of vaardigheden, en het gebruik van traditionele meetapparatuur is bijgevolg niet langer nodig. Daardoor is het toestel bijzonder gemakkelijk te bedienen, wat een aanzienlijke tijdsbesparing oplevert bij het inregelen van een installatie.

Het meest opvallende kenmerk van dit ventiel is het multifunctionele blauwe handwiel dat gebruikt wordt voor het inregelen en tegelijkertijd ook in real time het werkelijke debiet weergeeft.

Watts Benelux Standnummer: 7.C020

70

VSK 2020 beursmagazine

Regenwater kan uitstekend worden gebruikt voor toiletspoeling, wasmachines en in de groenvoorziening. Na een extra zuivering is het zelfs bruikbaar in de badkamer.

tomatische suppletie van leidingwater plaats, een niveaumeter in de tank controleert het waterniveau.

Op een display in het pand kan exact worden afgelezen hoeveel regenwater er nog in de tank zit.

Regenwater is zacht, schoon en gratis. Een systeem bespaart kostbaar drinkwater. Mijn Waterfabriek levert decentrale, circulaire en klimaatbestendige watersystemen voor bedrijven, woning- en utiliteitsbouw. Ze maken het mogelijk om het watergebruik te verminderen, regenwater op te vangen en te gebruiken, of afvalwater opnieuw te gebruiken.

Onderwaterpomp Voor woning- en utiliteitsbouw is er een regenwatersysteem met onderwaterpomp. Dat kan worden toegepast bij woningen, appartementencomplexen, bedrijven, openbare gebouwen, horeca en sportcentra. Dit werkt met een onderwaterpomp die in een tank is geplaatst. Er staat dus geen pomp in het gebouw, zodat er geen sprake is van geluidsoverlast en er ook geen ruimte binnenshuis hoeft te worden voorzien. Het systeem is helemaal compleet qua opslag, filtering, pomptechniek en heeft zich inmiddels bewezen. Het is veilig en gemakkelijk te gebruiken. Bij een tekort aan regenwater vindt er volau-

Utiliteitsgebouwen In utiliteitsgebouwen kan met regenwateropvang en hergebruik ervan in bepaalde gevallen wel tot zeventig procent worden bespaard op drinkwater. Riool- en zuiveringsheffing hoeven niet meer te worden afgedragen. Een bijkomend voordeel van het ultrazachte regenwater is dat apparaten en machines veel minder tot geen last meer van kalkaanslag krijgen, en dus is er minder onderhoud aan apparatuur en machines nodig.

Mijn Waterfabriek Standnummer: 8.D020

BESTE UIT DE TEST SEP 2019

VSK stand 11.D030

In het innovatieve Belimo Kenniscentrum delen wij op afspraak kennis en kunde en verzorgen wij geheel kosteloos technische trainingen welke volledig zijn gericht op het gehele HVAC werkgebied. Of je nu installateur, System Integrator of technisch adviseur bent, Belimo deelt graag kennis met een ieder in de gehele keten.

Van brand-, lucht- en waterzijdige installaties tot en met meet- en regeltechnische installaties geven wij trainingen op elk niveau.

Naast traditionele product toepassingen zijn de trainingen ook volledig geënt op de laatste innovatieve producten en technieken.

Alle trainingen worden volledig afgestemd op het kennisniveau van onze cursisten en kan er zelfs gedetailleerd op productniveau worden getraind.

In het Belimo kenniscentrum kunt u inspiratie opdoen, ontmoet u anderen uit het werkveld en delen we kennis en ervaring. Het Belimo kenniscentrum is een plek waar mensen en ideeën elkaar vinden en versterken, een plek waar verscholen techniek een gezicht krijgt!

Wilt u het Belimo Kenniscentrum ook ervaren en/ of deelnemen aan één van de trainingen? Neem dan contact op met één van de Belimo Sales Support Binnendienst medewerkers of stuur een email naar kenniscentrum@belimo.nl

Belimo. Goed geregeld.

BELIMO Servomotoren B.V., Riezebosweg 5, NL-8171 MG Vaassen Tel. +31 (0)578 576836, Fax +31 (0)578 576915, info@belimo.nl, www.belimo.nl