Zin 05 2014 compressed by VMN Media

zorg Platform voor managers in ziekenhuizen en ouderenzorg

39e jaargang nr. 5 - september 2014

W. ZO

LIN

instellingen

Thema Ambian Inricht ce & ing

Gastvrijheid troef bij het Catharina Ziekenhuis Goed en snel revalideren bij Laurens

Tips voor schoonmaak patiëntenkamers

Omgaan met werkdruk

VIEW ON HOSPITALITY

CARE&CURE COLLECTION 2O14

FEELS LIKE

HOME Elkaar ontmoeten in een gastvrije ambiance, even een moment ‘zonder zorg’. Onze catalogus biedt volop inspiratie. Vraag hem nu aan! Bel 076 522 53 10 of ga naar www.satelliet.net. Breda | Dalfsen | Amsterdam | Maastricht

Tel.: 076 522 53 10

www.satelliet.net

Inhoud

Van de redactie

2.0 Architecten in beeld

Nieuws

Hoe Lean zijn ziekenhuizen?

Investeren in eten en drinken

Spotlight op Angela Rokven

Nieuwbouw Gelderse Vallei Catharina Ziekenhuis verbetert gastvrijheid

Miele Professional in beeld Focus op bewegwijzering

Veilig het dak op

Goed revalideren bij Laurens

Schoonmaken in patiëntenkamers

Juiste woonomgeving voor dementerende bewoners

Brother International in beeld

Column Frederiek Morees

Markt & Product

Werkdruk de baas

Agenda en advertentie-index

Online > ZorgInstellingen is ook op Twitter te volgen. Ga naar www. twitter.com/zorginstelling en wordt volger. Zo blijft u dagelijks op de hoogte van het laatste nieuws uit de zorgsector. Niet alleen interessant voor uzelf, maar u heeft ook de mogelijkheid om uw eigen volgers snel op de hoogte te stellen van het nieuws door te retweeten.< > Wat is er te doen? Voor welke cursus kan ik me inschrijven? Welk congres is interessant om bij te blijven in mijn vakgebied? En naar welke beurs moeten mijn medewerkers beslist toe? De website van uw eigen vakblad houdt evenementen en andere belangrijke agenda-onderwerpen nauwgezet in de gaten. Ga voor het complete overzicht naar de website. lees verder < www.zorginstellingen.nl/evenementen

> Iedere week verschijnt ZorgInstellingen in de vorm van een digitale nieuwsbrief. Iedereen die geïnteresseerd is in het laatste nieuws uit de zorgsector kan zich abonneren op deze gratis nieuwsbrief. Ook bevat de nieuwsbrief informatie over de nieuwste producten en diensten. Abonneren? lees verder < www.zorginstellingen.nl > Tijdens het Nationaal Congres Gastvrijheidszorg op donderdag 12 juni in het Beatrix Theater in Utrecht zijn de winnaars van de Gastvrijheidszorg Awards 2014 bekendgemaakt. Bekijk de uitslag en de foto's van deze dag op www.zorgmetsterren.nl. U kunt zich via de website ook vast inschrijven voor Gastvrijheidszorg met Sterren 2015. Van harte aanbevolen!

2014-September / ZorgInstellingen

THE SOLUTION

THE FUTURE OF CLEANING TRIPLE-T

PRETTIGER, VEILIGER EN EFFICIËNTER SCHOONMAKEN De beste schoonmaakprestatie leveren, dat realiseert u met uw mensen iedere dag opnieuw. Uw vaklieden verdienen het beste schoonmaaksysteem en Triple-T zet daarin een volgende stap. Gebaseerd op de hoge eisen die schoonmaken in een zorgomgeving stelt. Met oog voor de veiligheid en het comfort van patiënten en uw eigen professionals. Triple-T helpt uw organisatie de best mogelijke performance te leveren.

Benieuwd? Kijk op www.alpheios.com/triple-t of bel voor een kennismaking Alpheios op 045 – 573 88 88.

REDACTIONEEL

Colofon

VERDWAALD Onlangs hoorde ik een triest verhaal van een goede vriend over zijn dementerende moeder. Een paar maanden geleden - het was midden in de nacht - werd hij gebeld door de politie. “Uw moeder zit hier op het bureau. We troffen haar een half uur geleden in haar pyjama aan, met haar rollator, vlakbij de oprit van de snelweg. Ze was totaal verward. Kunt u haar komen halen?” Ik moest aan het voorval denken toen ik de rapportage van de Alzheimer Stichting over de veiligheid in- en buitenshuis van mensen met dementie doorbladerde. De stichting ondervroeg 700 mantelzorgers naar hun ervaringen, en die liegen er niet om. Driekwart van de mantelzorgers heeft weleens onveilige situaties thuis meegemaakt, terwijl 70% van de mantelzorgers concrete ervaringen heeft met onveilige situaties buiten de deur. Waar het dan om gaat? Vallen, verkeerde medicijnen innemen, elektrische apparaten aan laten staan, pan op het vuur laten staan, bedorven voedsel eten, gasfornuis aan laten staan, vreemden binnenlaten, op pad gaan en verdwalen en zo kan ik nog wel even doorgaan. De uitkomsten van de peiling zijn behoorlijk onthutsend en alarmerend: de veiligheidssituatie rondom dementerenden laat zeer te wensen over. De aankomende veranderingen in de zorg bieden wat dat betreft ook niet veel perspectief. “Als je zorg echt nodig hebt, dan wordt dat geregeld, thuis of in een instelling.” Met deze woorden reageerde de staatssecretaris toen hem om een reactie op het rapport werd gevraagd. Maar daar zit juist een deel van het probleem, want als je dementerenden langer thuis laat wonen, blijven ze in een omgeving met teveel veiligheidsrisico’s. Vanaf 1 januari a.s. gaat de gemeente een belangrijke rol spelen, onder meer met het aanbieden van dagopvang en het verstrekken van hulpmiddelen thuis. Klinkt allemaal leuk, maar wie gaat dan in de avond en ‘s nachts het toezicht regelen en invullen, iets dat in veel gevallen toch vereist zal zijn? Dan installeren we toch een alarmsysteem en hangen we de dementerende een alarmknop om de nek? Natuurlijk, makkelijk gezegd, maar is dat de oplossing als iemand niet eens weet hoe hij of zij die knop moet indrukken? Je moeder die ‘s nachts haar huis verlaat en ergens in de koude, donkere nacht verdwaalt, dat wil je niet meemaken. Het is te hopen dat ook de Haagse beleidsmakers niet GERARD DESSING verder ‘verdwalen’ en alles uit de kast halen hoofdredacteur om deze situaties te voorkomen. Alles bij de mantelzorgers neerleggen is onmogelijk. Willen we ouderen met dementie een veilige woonomgeving blijven bieden, dan zal in een aantal gevallen plaatsing in een zorginstelling de enige oplossing zijn. Ja, dat kost de samenleving meer geld. Maar dat is dan maar zo.

ZORGINSTELLINGEN IS EEN UITGAVE VAN VAKMEDIANET

HOOFDREDACTEUR Gerard Dessing, gerarddessing@vakmedianet.nl tel. 088-5840912 EINDREDACTEUR Aline de Bruin, alinedebruin@vakmedianet.nl REDACTIERAAD Chiel Bos, Noor van den Bergh en Rob van den Bergh MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Margot van Acker, Arjan Anderiesen (coverontwerp), Gonjo Beuken, Phyllis den Brok, Ronald Bruins, Richard Cornelis, Jack van Eekelen UITGEVER Ruud Bakker ACCOUNTMANAGERS Michel Lases, michellases@vakmedianet.nl tel 06-52867256 Bert Renkema, bertrenkema@vakmedianet.nl tel. 06-30060061 VORMGEVING & OPMAAK colorscan www.colorscan.nl DRUK Ten Brink, Meppel ADRES Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn www.zorginstellingen.nl, redactie@zorginstellingen.nl ABONNEMENTENADMINISTRATIE klantenservice@vakmedianet.nl, tel. 088-5840888 ABONNEMENTEN ZorgInstellingen verschijnt 8 keer per jaar. Jaarabonnement Nederland € 129,00, België € 139,00, buitenland overig € 159,00 en los nummer € 17,50; prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl. DOELGROEP Algemeen & financieel management, facilitair management, hoofden inkoop & voeding, ICT-management & hoofden administratie. COPYRIGHT Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. © Vakmedianet 2014 PUBLICATIEVOORWAARDEN Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatievoorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze zijn te vinden op www.vakmedianet.nl. DISCLAIMER Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegarandeerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indirecte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie. ISSN 1386-4076

2014-September / ZorgInstellingen

NIEUWS Zorginstellingen willen leverancier als sparringpartner De leverancier als binnenschuiver van bestelde dozen is verleden tijd. Zorginstellingen verwachten een sparringpartner als het om voeding gaat. Hoe ver gaat die samenwerking eigenlijk? De kleinschalige woongroepen van Respect Zorggroep in Den Haag werken sinds begin juli met de app Eten & Zo, ontwikkeld door leverancier Huuskes. Hoofd Voedingsdienst Robert Jan Wagenaar stapte over op het bestelsysteem na een succesvolle pilot. ”Het klassieke bestelsysteem van onze leverancier Huuskes, met een keuze uit dertigduizend artikelen, is veel te complex voor kleinschalige woonvormen”, zegt Hoofd Voedingsdienst Robert Jan Wagenaar. “Dat is vragen om fouten. Toen Huuskes de app Eten & Zo ging ontwikkelen, bleek dat precies wat we nodig hebben.” Ook leverancier Van Hoeckel wordt steeds vaker ingeschakeld voor specifieke projecten, zoals een restaurant, een kleinschalige woonvorm of een winkel. “Een ggz-instelling heeft ons gevraagd een winkel te runnen, zodat de bewoners voor hun boodschappen het terrein niet af hoeven”, aldus Rodney de Haas, commercieel adjunct-directeur. "Specialistisch werk, dat niet tot het primaire proces van de ggz-instelling hoort, terwijl wij er juist onze expertise van hebben gemaakt."

10.000 ouderen wachten op plek in zorginstelling Ruim 10.000 mensen wachten op een plek in een verpleeg- of verzorgingshuis. Volgens veel zorginstellingen is er sprake van een maatschappelijk probleem. Maar volgens het ministerie van VWS wachten er maar 65 ouderen te lang. Hoe kan dat? Actualiteitenprogramma Nieuwsuur deed onderzoek. Volgens Nieuwsuur gaat het hier over een begrippenkwestie. Enerzijds zijn er de wenswachtenden: mensen die naar een specifieke instelling willen en bereid zijn nog even te wachten voordat ze daar terechtkunnen. Anderzijds zijn er de actief wachtenden: mensen die wachten buiten hun wil om. De overheid zou alleen de actief wachtenden in de gaten houden, maar volgens Nieuwsuur komen veel wenswachtenden onbedoeld en onbewust in die categorie terecht. Ze gaan ervan uit dat ze geregistreerd staan als urgent, maar dat blijkt vaak niet zo te zijn, terwijl hun situatie en die van de mantelzorgenden die zich over hen ontfermen, vaak schrijnend is. Ouderenorganisatie ANBO adviseert mensen naar aanleiding van het Nieuwsuur-onderzoek om hun plaats op de wachtlijst te checken en te kijken welke rechten zij er aan kunnen ontlenen.

'Eten en drinken in ziekenhuizen wordt minder gewaardeerd' Uit de audits van Gastvrijheidszorg met Sterren 2014 blijkt dat het eten en drinken in verpleeg- en verzorgingshuizen en vooral ziekenhuizen minder gewaardeerd wordt dan in voorgaande jaren. Wat zijn de feiten? In 2013 is de gemiddelde score voor gastvrijheidszorg een 8, dit jaar een 8+. Voor eten en drinken zakt de score in 2013 naar een 7,5, dit jaar wordt een 7,7 behaald, in beide jaren dus een half procentpunt lager dan de algemene score. Dat is, zou je kunnen zeggen, nog steeds ruim voldoende of bijna goed, maar niettemin blijft dit onderdeel achter. Een van de oorzaken is dat minder ziekenhuizen dit jaar de mogelijkheid bieden om de maaltijdkeuze à la minute door te geven. Verder blijkt uit de antwoorden van cliëntenraden dat ziekenhuizen niet altijd evenveel variatie bieden, aangepast aan de seizoenen, dat de keuze uit verschillende eetmomenten niet altijd even groot is, dat er minder keuze is uit halalproducten en dat minder ziekenhuizen jaarlijks met een onverwachte proef de cliënttevredenheid onderzoeken.

Nieuwe richtlijn voor melden calamiteiten De IGZ heeft een uniforme richtlijn voor het melden van calamiteiten opgesteld. Het gaat om calamiteiten die verplicht moeten worden gemeld bij de inspectie, zoals niet-beoogde of onverwachte schade bij of overlijden van een patiënt of seksueel misbruik van een patiënt of medewerker. Voorheen waren er verschillende richtlijnen voor bijvoorbeeld huisartsenposten, ziekenhuizen en val-calamiteiten. Nu kunnen zorgaanbieders volgens de inspectie de verplichte meldingen over calamiteiten doen via de website. Zorgaanbieders kunnen net als voorheen verplichte meldingen over calamiteiten doen via het onderdeel ‘Verplichte meldingen’ op de website van de IGZ. Na de melding van een calamiteit ontvangt de zorgaanbieder automatisch een ontvangstbevestiging. Daarin staat de nieuwe richtlijn voor het uitvoeren van onderzoek naar de calamiteit en het opstellen van de rapportage voor de inspectie.

2014-September / ZorgInstellingen

NIEUWS

www.zorginstellingen.nl

Alles over gastvrijheid leren van collega's? Volgend jaar succes boeken tijdens Gastvrijheidszorg met Sterren? Misschien als winnaar op het podium staan? Eén van de manieren om dat te bereiken, is leren van de ervaringen van andere zorginstellingen. Dat kan nu dankzij een inspirerende dag over gastvrijheid. Gastvrijheidszorg in de Praktijk is een lezingenprogramma, waarin zorginstellingen op herkenbare en laagdrempelige wijze leren van elkaar over hoe je gastvrije zorg effectief en duurzaam kunt inbrengen in de dagelijkse bedrijfsvoering. De dag is onderverdeeld in vier workshoprondes. Per ronde kunnen deelnemers een keuze maken uit vijftien sessies en gedurende de dag in totaal vier workshops volgen. Deze gerichte workshops gaan specifiek op de verbeterpunten in. Er komen concrete praktijkcases aan bod, waarbij het leereffect groot is. Van de praktijk voor de praktijk. Belangrijke zorginstellingen en vooraanstaande leveranciers geven deelnemers verdieping. Gastvrijheid in de Praktijk vindt plaats op dinsdag 14 oktober in De Reehorst in Ede. Kijk voor meer informatie op http://bestpractice.zorgmetsterren.nl.

Hygiëne-zekerheid en kosten-efficiency

Nieuwe regelgeving scheiden wonen/zorg treft verzorgingshuizen hard De nieuwe regelgeving op het gebied van scheiden van wonen en zorg gaat gepaard met hoge kosten. Verhuur van leegkomende woonruimte in een verzorgingshuis aan ouderen met een indicatie voor zorg thuis, is niet zo maar een oplossing. Dat blijkt uit onderzoek van Bureau Ouderenzorg. De nieuwe regelgeving van de overheid zet sterk in op de verhuur van leegkomende appartementen aan ouderen met alleen een thuiszorgindicatie. Zo zouden de verzorgingshuizen hun toekomst veilig kunnen stellen. Dit is een te grote simplificatie van de werkelijke problematiek voor, vooral kleine, verzorgingshuizen, stelt Jacqueline van Ginneken van Bureau Ouderenzorg. Vooral de bekostiging van de voorzieningen en aanvullende diensten is een onderschat probleem. Verzorgingshuizen staan hierdoor voor moeilijke keuzes: óf een hogere bijdrage vragen aan de toekomstige bewoners óf een verlies accepteren op de exploitatie van de voorzieningen en aanvullende diensten. Bij de eerste optie zal ‘het verzorgingshuis van de toekomst’ niet langer voor iedere inkomensgroep toegankelijk blijven. Bij de laatste optie zal het verzorgingshuis in het slechtste geval moeten sluiten.

Nu een individuele aanbieding voor wasserijapparatuur aanvragen en ÆÈÅŰ Ê»È»Ä Ì·Ä º» »ÎÊÈ· jubileumkorting

Nu tot € 1250,extra korting!* Info: (0347) - 37 78 84 www.miele-professional.nl/jubileum *Actie loopt van 1 juni tot en met 31 december 2014.

2014-September / ZorgInstellingen

ACTUEEL

Invloed eten & drinken

Genieten aan tafel Investeren in eten en drinken binnen zorginstellingen: wat levert het concreet op? Die vraag stond centraal tijdens het onderzoek ‘Genieten aan tafel’, een project van Wageningen UR Food & Biobased Research en Phliss. In dit artikel de belangrijkste resultaten van het onderzoek. Tekst Phyllis den Brok*

Het onderzoek 'Genieten aan tafel' werd uitgevoerd op acht locaties bij somatische cliënten, intramuraal, met indicatie ZZP 6 - 8 binnen de ouderenzorg. Door eten en drinken in een zorgomgeving in te zetten als middel, kunnen tal van andere doelen worden bereikt. Denk daarbij bijvoorbeeld aan het creëren van een duidelijke dagstructuur, het behoud van vaardigheden en

2014-September / ZorgInstellingen

verantwoordelijkheden, het creëren en instandhouden van een sociaal netwerk, het stimuleren van zelfredzaamheid, het zorgen voor beweging, het terugdringen van ondervoeding, het reduceren van kosten en - last but not least - het creëren van een genietmoment.

Uitgangspunten Het doel van het onderzoek was daarom te bestuderen wat investeren in eten en

drinken oplevert in de zorginstelling als het gaat om verbetering van de gezondheid en het welbevinden van bewoners en verlaging van de zorgkosten. Hierbij werden de volgende uitgangspunten gehanteerd: 1. Door het optimaliseren van de maaltijdbeleving en het bevorderen van de zelfredzaamheid en participatie van de bewoner kan het welzijn en de gezondheid van de cliënt bevorderd

ACTUEEL

Invloed eten & drinken

Veranderingen In het kader van het onderzoek werden op verschillende momenten de volgende veranderingen doorgevoerd: 1. Product. De producten tijdens maaltijden: er was extra aandacht voor de kwaliteit en presentatie van de maaltijden. 2. Eetomgeving: er was extra aandacht voor de aankleding tijdens eetmomenten en de aansluiting hiervan bij de beleving van de cliënt. 3. De bewoner: er was extra aandacht voor participatie, zelfredzaamheid en eigen keuze van de bewoner. 4. Personeel: er was extra aandacht voor een gastvrije werkwijze en het bevorderen van cliëntparticipatie. Eten en drinken is daarbij nadrukkelijk een middel om andere doelen als participatie, sociale contacten en dagritme te bereiken. Het toepassen van dit concept is bedoeld voor alle eetmomenten van de dag, dus zowel voor broodmaaltijden en de warme maaltijd als voor tussendoortjes. De uitwerking gebeurt daarbij op maat voor de betreffende zorginstelling c.q. afdeling.

Resultaten Het onderzoek leverde de volgende positieve resultaten op (de eerste drie zijn wetenschappelijk onderbouwd, de laatste vier zijn gebaseerd op analyses van de praktijkexpert, gebaseerd op observaties uit de praktijk):

worden, waarbij ongewenst gewichtsverlies wordt tegen gegaan. Daarbij wordt een zo hoog mogelijke kwaliteit van leven nagestreefd. 2. Door te investeren in eten en drinken kunnen wellicht op andere terreinen in de zorginstelling kosten worden bespaard, bijvoorbeeld door een afname in het gebruik van medicijnen en door het verminderen van voedselverspilling.

1. De maaltijdbeleving is verbeterd. De cliënten waren positiever over de smaak van de warme maaltijden en over de beleving van het aantal keuzemogelijkheden rondom eten en drinken. 2. Op de locatie waar actief is ingegrepen, daalde de voedselverspilling. Dit is een mogelijkheid tot kostenbesparing. 3. De interventies hadden geen effect op het medicijngebruik van bewoners (dit geldt voor alle locaties bij elkaar). Echter, op één locatie werd het gebruik van medicijnen kritisch geëvalueerd en daar vond wel een afname plaats in het medicijngebruik.

4. De fysieke participatie in het proces werd aanmerkelijk vergroot; cliënten waren actiever rondom de maaltijd: ze smeerden zelf hun brood, hielpen met het afruimen van de tafel, bij het schillen van de aardappelen, gaven vleeswaren aan elkaar door en schepten zelf hun eten op. Het personeel ervoer hierdoor een lagere werkdruk. 5. Het zelf kunnen bepalen wat, hoeveel en hoe vaak wordt opgeschept, liet in de praktijk zien dat er meer gegeten werd door de cliënt, omdat deze zelf regelmatig nogmaals opschepte. 6. De participatie wat betreft inspraak vergrootte; de cliënten hebben meer keuze ervaren door ze te betrekken bij de menu-samenstelling, de wijze van voedselbereiding, de gebruikte hoeveelheden etcetera. 7. De sfeer verbeterde door meer participatie. Door meer zelf te doen ontstond een situatie waarin cliënten eerder bereid waren elkaar te helpen, met als positief effect: beter onderling contact, meer begrip voor elkaar en een betere sfeer. Bijkomend gevolg voor het personeel: er werd een lagere werkdruk ervaren.

Conclusie Het onderzoek laat zien dat wanneer eten en drinken binnen een zorginstelling op een integrale manier wordt aangepakt, de kwaliteit van dienstverlening voor de cliënt verbetert, de cliënt meer zelfredzaam wordt, kosten kunnen worden bespaard en de zorglast voor het personeel kan worden verlaagd. Voorwaarde daarbij is wel dat de cliënt optimaal bij het proces wordt betrokken.

* Phyllis den Brok is praktijkexpert bij ‘Genieten aan tafel’ (www.phliss. nl).

2014-September / ZorgInstellingen

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Nieuwbouw Gelderse Vallei

www.zorginstellingen.nl

Interieur stelt patiënt op gemak Ziekenhuis Gelderse Vallei heeft een nieuwe vleugel. De nieuwbouw omvat een oncologisch centrum met bestralingsruimten, twee algemene verpleegafdelingen en de uitbreiding van de centrale hal met personeelsrestaurant. "Nu zijn we klaar voor de toekomst." Tekst Gerard Dessing Fotografie Iemke Ruige i.o.v. de Jong Gortemaker Algra De uitbreiding van Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede werd in maart officieel geopend.

Het nieuwe ziekenhuisgebouw van Ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede straalt rust en gastvrijheid uit. De nieuwe vleugel is een structurele uitbreiding van het bestaande ziekenhuis om de zorgvraag in de toekomst ruimtelijk op te vangen. De nieuwbouw is opgezet als multifunctioneel gebouw met op de begane grond de afdeling radiotherapie, die in de toekomst uit te breiden is. Het

2014-September / ZorgInstellingen

geheel omvat een oncologisch centrum met bestralingsruimten, twee algemene verpleegafdelingen en de uitbreiding van de centrale hal met personeelsrestaurant. De centrale hal met de dubbelhoge glazen gevel is de nieuwe entree voor patiënten en bezoekers van het ziekenhuis. Door het overvloedig gebruik van daglicht in deze hal kunnen bezoekers zich goed oriënteren.

Focus op gezondheid “In de ontwerpen van de meeste oncologische centra staat de ziekte centraal en zijn de gebouwen daardoor soms functioneel en afstandelijk ingericht. Dit ontwerp heeft een ander uitgangspunt,” vertelt Jeroen Veth, senior architect bij de Jong Gortemaker Algra architecten, het bureau dat samen met Architectenbureau Koldeweij verantwoordelijk is voor het ontwerp van de nieuwbouw.

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Focus op gezondheid “In de ontwerpen van de meeste oncologische centra staat de ziekte centraal en zijn de gebouwen daardoor soms functioneel en afstandelijk ingericht. Dit ontwerp heeft een ander uitgangspunt,” vertelt architect Jeroen Veth. De architect focust op de nog gezonde aspecten van de mensen die er komen. “Dit doen we door een prettige omgeving te creëren met oog voor privacy."

Nieuwbouw Gelderse Vallei

De architect ziet de bezoeker niet als patiënt, maar focust juist op de nog gezonde aspecten van de mensen die er komen. “Dit doen we door een prettige omgeving te creëren met oog voor privacy, in een huiselijke, open en vertrouwelijke sfeer.”

Ronde objecten De huiselijke en vertrouwelijke sfeer komt overal terug. Zo is er in het interieur veel gebruik gemaakt van

'De dagbehandeling oncologie is ontworpen in de vorm van eilanden' De centrale hal van ziekenhuis Gelderse Vallei in Ede.

ronde objecten die de patiënt op zijn gemak stellen. Door de centrale hal uit te breiden met een espressobar kunnen bezoekers ook in een kleine horecagelegenheid terecht.

Eilanden De dagbehandeling oncologie is innovatief ontworpen in de vorm van ‘eilanden’. Doordat de behandelstoelen in cirkels zijn geplaatst, heeft de patiënt een open perspectief maar behoudt hij tegelijkertijd zijn privacy. Het gebouw biedt verder ruimte aan twee bestralingsunits en behandelruimten voor het Arnhems Radiotherapeutisch Instituut (ARTI).

BIM Bij de nieuwbouw van het ziekenhuis is het traject van Bouw Informatie Model (BIM) volledig doorlopen. Het

Duurzaam gebouw In het ontwerpproces heeft duurzaamheid als vast punt op de agenda gestaan. Door middel van Greencalc zijn de keuzes ten aanzien van materialen en energiemaatregelen voortdurend afgewogen. Enkele voorbeelden van getroffen maatregelen: - FLEXIBILITEIT. Het gebouw kent een kolommenstructuur, wat zorgt voor flexibiliteit in de toekomst. Schachten zijn zoveel mogelijk gecombineerd met vaste elementen zoals trappenhuizen en liftblokken en binnenwanden zijn als lichte scheidingswanden uitgevoerd. - DAK. Het dak van de hal is als mos-sedum dak uitgevoerd, wat bijdraagt aan de waterbuffering. - WARMTELAST. De zonwering van de hal is als vaste zonwering uitgevoerd en de zonwering van het zorggebouw als verstelbare lamellen aan de buitenzijde. Bij het trappenhuis op de kop van het gebouw fungeren vaste lamellen als buitenzonwering. De warmtelast wordt hiermee zoveel mogelijk buiten het gebouw gehouden. - WKO. Warmte en koude-opslag, warmteterugwinning en lage temperatuurverwarming dragen vanuit het installatieconcept bij aan een duurzaam gebouw.

2014-September / ZorgInstellingen 11

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Nieuwbouw Gelderse Vallei

1IX qqR HVYO ST HI ORST

LABELS PRINTEN [[[ FVSXLIV RP XH R

1SFMIPI TVMRXSTPSWWMRK (I &VSXLIV 8( 2 XLIVQMWGLI PEFIPTVMRXIVW ^Ū R WTIGMEEP SRX[SVTIR ZSSV TVSJIWWMSREPW MR HI KI^SRHLIMHW^SVK IR FMIHIR HI QSKIPŪ OLIMH SQ ZERYMX LIX KILIYKIR WXERH EPSRI IIR KVSXI ZIVWGLIMHIRLIMH EER PEFIPW XI TVMRXIR 9 OYRX HIÎ ZIIP^Ū HMKI IR ZSPPIHMK QSFMIPI QSHIPPIR MRÎXXIR ST IPOI KI[IRWXI TPIO SJ MR IPOI WMXYEXMI ^SEPW MR HI STIVEXMIOEQIV LIX PEFSVEXSVMYQ HI ETSXLIIO HI VIGITXMI SJ ÎPJW EER LIX FIH ZER HI TEXMtRX 1IX SRHIVWXIYRMRK ZSSV HI QIIWX ZSSVOSQIRHI FEVGSHIW ^Ū R HIÎ PEFIPTVMRXIVW FŪ YMXWXIO KIWGLMOX ZSSV EPPI PEFIPXSITEWWMRKIR MR ^MIOIRLYMÎR SJ ^SVKMRWXIPPMRKIR

7SJX[EVI IR XSITEWWMRKIR (I PEFIPTVMRXIVW [SVHIR KIPIZIVH QIX TVSJIWWMSRIPI PEFIPSRX[IVT WSJX[EVI [EEVQII IIR GSQTPIXI PEFIPSTPSWWMRK KIFSHIR [SVHX ZSSV S E MRNIGXMIHSWIVMRKWPEFIPW TEXMtRXIRHSWWMIVW VIGITXIR PEFIPW ZSSV QSRWXIVW EJWTVEEOOEEVXNIW TSPWFERHNIW ZSSV TEXMtRXIR IR PEFIPW ZSSV QMGVSWGSSTTPEEXNIW

ZIVOVMNKFEEV FMN

[[[ IYVSWXIVMIP QIHMGEP RP

De dagbehandeling oncologie is innovatief ontworpen in de vorm van ‘eilanden’. De behandelstoelen zijn in cirkels geplaatst. De patiënt heeft een open perspectief maar behoudt tegelijkertijd zijn privacy.

gebruik van BIM zorgt ervoor dat alle betrokken partijen in een vroeg stadium, maar ook later in het proces, efficiënt samenwerken. Het doel is het terugdringen van faalkosten in de bouw en bovenal het maximaal benutten van ieders kennis en kunde. “Ziekenhuis Gelderse Vallei is het eerste gebouw dat dJGA oplevert waarbij een volledig BIM-traject is doorlopen. Het gebruik van BIM in het ontwerpen uitvoeringsproces heeft het mogelijk gemaakt om met diverse disciplines integraal te ontwerpen en dat heeft zijn vruchten afgeworpen,” aldus Veth.

Klaar voor de toekomst Door de functionele inrichting van het nieuwe gebouw kunnen in de toekomst gemakkelijk dingen veranderd worden. Zo kan het aantal bestralingsruimten worden uitgebreid. Op deze manier kan het ziekenhuis de groeiende vraag naar radiotherapie opvangen. Het gebouw biedt ook ruimte aan de oncologische dagbehandeling en polikliniek en twee algemene verpleegafdelingen. De verpleegafdelingen zorgen voor extra capaciteit om het bestaande ziekenhuisgebouw aan te passen aan de zorg van de toekomst.

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Catharina Ziekenhuis

www.zorginstellingen.nl

Van renovatie tot gastvrijheidsprogramma De trappenhal van de nieuwe poli van het Catharina Ziekenhuis.

Met een betere uitstraling en ambiance hopen ziekenhuizen hun aantrekkingskracht te vergroten en zich te onderscheiden van de concurrentie. Ook het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven, het grootste ziekenhuis van Zuidoost-Brabant, is dus druk bezig met een renovatie. Tekst Jack van Eekelen*

2014-September / ZorgInstellingen 13

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Catharina Ziekenhuis

Zelfreflectie Alle vernieuwingen in en rond het ziekenhuis zijn gepaard gegaan met de nodige zelfreflectie. Het Catharina Ziekenhuis stond in de regio jarenlang bekend als een instelling die het nogal goed met zichzelf getroffen had. Onder de huidige directie leeft het bewustzijn dat je je plek op de ladder moet verdienen.

Het terrein voor het hoofdgebouw van het Catharina Ziekenhuis, dat in 1973 is neergezet, oogt bij het betreden als een stoffige zandbak, met her en der stenen en een bouwkeet aan de periferie. De herinrichting van het terrein maakt onderdeel uit van de grootscheepse renovatie van het ziekenhuis die zeven jaar geleden begon en naar verwachting rond 2018 is voltooid. Uit financiële overwegingen besloot de directie te kiezen voor gefaseerde renovatie in plaats van nieuwbouw. De bouwoperatie blijkt een katalysator voor allerlei vernieuwingen, waardoor patiënt en bezoeker beter moeten worden bediend. Vanuit zijn tijdelijke behuizing beziet manager Hugo Hendriks van het facilitair bedrijf van het Catharina Ziekenhuis de bouwactiviteiten op het terrein. “Onze huisvesting sloot niet meer aan bij het beeld dat we willen uitdragen. Daarom hebben we in een renovatie geïnvesteerd. Gastvrijheid behoort tot onze kernwaarden en privacy valt daarvan niet los te zien. Een van de meest ingrijpende verande-

ringen is dat op de verpleegafdelingen het aantal eenpersoonskamers, inclusief toilet, drastisch wordt uitgebreid.”

eikenhouten tafels. “Dat is tijdloos, en sluit volgens ons aan bij de wensen van zowel jong als oud.”

Kerstboom

Een aantal kamers op verpleegafdeling Negen Oost is inmiddels gerenoveerd, met ruimte voor familie of vrienden om te overnachten. Voor de wanden is gebruik gemaakt van zachte, rust-

Het oude ziekenhuiscomplex kon worden vergeleken met een kerstboom waaraan in de loop der tijd steeds nieuwe ballen zijn gehangen. Heterogeniteit in gebouwen en inrichting was troef. De renovatie moet daar een eind aan maken. Eenheid in kleur, vormgeving en meubilair gaat het beeld van de verbouwde zorginstelling bepalen. Hugo Hendriks: “Neem het voorbeeld van de centrale wachten verblijfruimtes. We hebben veel aandacht besteed aan – wat we noemen - gastvrijheidsmeubilair. Voorheen waren die ruimtes ingericht met standaard traverse-stoeltjes, met identieke houten zitting, allemaal op een rij. Nu is het luxer, gevarieerder, huiselijker ook. We willen meer warmte uitstralen. En nee, het woord gezellig vind ik in deze context niet erg op zijn plaats.” Heidy van Ommeren, projectleider huisvesting van het ziekenhuis, legt uit waarom is gekozen voor basismeubilair met

'Voor de helende werking van kleuren bestaat geen wetenschappelijk bewijs' gevende tinten. Achter de keuze voor de kleuren zit volgens de projectleider herhuisvesting geen diepzinnige gedachte. “Voor de helende werking van kleuren in een ziekenhuis bestaat geen wetenschappelijk bewijs”, zo stelt zij. In een van de gangen van de verpleegafdeling prijkt een grote visual van het Evoluon in Eindhoven, het voormalige discusvormig museum van Philips dat tegenwoordig dient als congrescentrum. “We hebben gekozen voor grote visuals op kruispunten in het ziekenhuizen, van herkenbare plekken in de stad. De bedoeling is dat mensen zich bij ons thuis voelen.”

Gastvrijheidsprogramma

De centrale wachtruimtes zijn nu luxer, gevarieerder en huiselijker.

2014-September / ZorgInstellingen

Hugo Hendriks benadrukt het belang van dat thuisgevoel. “Het gevoel welkom te zijn, zit hem niet louter in de inrichting, hoewel die natuurlijk meespeelt. Even belangrijk is de

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Catharina Ziekenhuis

'Uit de resultaten van het imago-onderzoek is lering getrokken'

Folie zoals gebruikt op de nieuwe poli van de kinderafdeling. bejegening van patiënten en bezoekers. Daarvoor hebben we een aantal jaren geleden een gastvrijheidsprogramma opgesteld. In het eerste jaar van dat programma is veel aandacht besteed aan onze bereikbaarheid. Niet alleen de fysieke bereikbaarheid, maar ook de telefonische bereikbaarheid hebben we op peil gebracht. Een verbetering van de bewegwijzering in en rond het ziekenhuis staat nog steeds hoog op de agenda. Ook aan de aanspreekbaarheid van het personeel, een andere kernwaarde van dit ziekenhuis, werken we hard. Daar kunnen we nog stappen in maken.” Om een houding van gastvrijheid bij de medewerkers van het Catharina Ziekenhuis te verankeren, zijn er volgens Hendriks de laatste jaren 330 workshops gehouden. “Vroeger werd het onderwerp gastvrijheid sterk gekoppeld aan catering en dus aan het facilitair bedrijf. En inderdaad, het zit in onze genen, maar eigenlijk wil je niet dat het een exclusief domein is van het facilitair bedrijf. Het moet gedragen worden door het gehele ziekenhuis, van hoog tot laag.”

Verruiming bezoektijd In het verleden kampte het Eindhovense ziekenhuis met parkeerproblemen. De 1.700 beschikbare plaatsen bleken niet altijd voldoende om de stroom bezoekers te herbergen. Met ruimere bezoektijden heeft het ziekenhuis dat knelpunt opgeruimd, geeft Hugo Hendriks aan. “Voorheen hadden we een bezoekmogelijkheid in de middag- en avonduren. Je zag daardoor echt pieken ontstaan in de parkeerbehoefte. Door verruiming van de bezoektijd – mensen zijn nu welkom tussen 11 uur ’s ochtends en 9 uur ’s avonds - is dat probleem verholpen." De maatregel is ruim een jaar geleden ingevoerd en hoewel het personeel er aan heeft moeten wennen, overheerst volgens Hendriks het positieve gevoel bij deze ingreep.

het gebied van de zorg speelde het de eerste viool, zo was binnenshuis de overtuiging, en dat wilde men weten ook. Onder de huidige directie leeft het bewustzijn dat je je plek op de ladder moet verdienen. Hendriks: “Een aantal jaren geleden heeft het ziekenhuis een imago-onderzoek laten uitvoeren. Van de resultaten zijn nogal wat mensen danig geschrokken. En daar is lering uit getrokken. De tijd dat patiënten automatisch kwamen, is voorbij.”

Tevredenheid Om het behagen en onbehagen van patiënten te toetsen, houdt de instelling halfjaarlijks een enquête die resulteert in de zogeheten CQ-index. En de tevredenheid maakt een structurele stijging door. Ook is afgelopen jaar de opinie van medewerkers gemeten, waarvan de resultaten kortgeleden bekend werden: een respons van 72% en een toename van de medewerkerstevredenheid met een half punt. “Het gaat om het totaalplaatje," aldus Hendriks. “Het draait tegenwoordig niet alleen meer om de kwaliteit van de medisch specialisten, maar ook om aspecten als gastvrijheid, sfeer, bejegening, inrichting en ambiance.”

*Jack van Eekelen is journalist en eigenaar van Tekstbureau Van Eekelen.

2014-September / ZorgInstellingen 15

Een optimale maaltijdbeleving Dat is ons uitgangspunt. Wij zijn van mening dat lekker eten en drinken zorgt voor een beter welzijn van de cliënt en een sneller herstel van de patiënt. Goed en lekker eten bestaat voor de helft uit gastvrijheid, voor een kwart uit ambiance Voeding

en voor een kwart uit het eten zelf. Wij bieden u totaalconcepten waarin deze drie essentiële elementen perfect in balans zijn. Waar denkt u aan? Lekker eten en drinken? Restaurant, huiskamer, koffiecorner of meer een grand café? Gastvrijheidstrainingen voor

Gastvrijhe

Ambiance

uw personeel? Neem vandaag nog contact met ons op voor een totaalconcept op maat!

Bezoekadres De Stroom 5, 7901 TG Hoogeveen T 0528 229 260 E info@distrivers.nl www.distrivers.nl

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Nieuwbouw Revalidatiehotel Laurens

www.zorginstellingen.nl

Goed, snel en fijn revalideren

Een impressie van de nieuwbouw van Revalidatiehotel Laurens in Rotterdam-Zuid.

Medio 2015 opent Laurens de deuren van een splinternieuw revalidatiehotel in Rotterdam Zuid, vlakbij het Ikazia ziekenhuis. Gasten kunnen er in een gastvrije omgeving revalideren, aan de hand van een op maat gemaakt revalidatieprogramma. Ben van Dorp, directeur van Laurens regio ZuidOost, en locatiemanager Els Diephout vertellen over opzet en achtergrond. Tekst Gerard Dessing Op Rotterdam Zuid, op steenworp afstand van het Ikazia ziekenhuis, wordt op dit moment hard gewerkt aan de bouw van het nieuwe revalidatiehotel van Laurens, een van de grootste

zorgverleners in Rotterdam en omgeving. Als het gebouw medio 2015 haar poorten opent, kunnen gasten er revalideren en verblijven in een moderne en zeer gastvrije zorgomgeving.

Ontwerp De eerste plannen voor de nieuwbouw ontstonden zo’n acht jaar terug. Architectenbureau HD uit Rotterdam werd geselecteerd om het nieuwe pand

2014-September / ZorgInstellingen 17

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Nieuwbouw Revalidatiehotel Laurens

Hotelkamers Op de tweede tot achtste verdieping van het revalidatiehotel bevinden zich de gastenkamers. Ze krijgen de look and feel van een moderne hotelkamer. Deze kamers zijn geheel afgestemd op het gebruik door de gasten. Dit uit zich met name in ruimere afmetingen, zodat bijvoorbeeld mensen in een rolstoel zich in de kamer en badkamer gemakkelijk kunnen bewegen en verzorgd kunnen worden.

door de gasten. Dit uit zich met name in ruimere afmetingen, zodat bijvoorbeeld mensen in een rolstoel zich in de kamer en badkamer gemakkelijk kunnen bewegen en verzorgd kunnen worden.

Etages

te ontwerpen. Na de nodige schetsen lag begin 2013 het definitieve ontwerp op tafel voor een nieuw revalidatiehotel met acht etages. Het pand biedt plaats aan maximaal 160 gasten, die in eenpersoonskamers verblijven. De begane grond krijgt een receptie met wachtruimte, een lounge, grand café, keuken en een sfeervol restaurant.

Vierkante meters voor de zorg Op de eerste verdieping zijn alle behandel-, oefenen therapieruimtes ondergebracht, in verschillende soorten en afmetingen. Op deze etage bevinden zich tevens flexplekken voor medewerkers. Maar niet meer dan noodzakelijk, zegt regiodirecteur van Zuid-Oost Ben van Dorp. “We bieden primair een revalidatie- en hotelomgeving. Zoveel mogelijk vierkante meters bestemmen we dus voor het herstel van gasten. Daarnaast beschikken we, een paar uitzonderingen daargelaten, alleen nog maar over een paar grotere kantoorruimtes voor meerdere medewerkers. Ook dat levert de nodige vierkante meters op die we voor de zorg kunnen bestemmen.”

Hotelkamers Op de tweede tot en met achtste

2014-September / ZorgInstellingen

verdieping bevinden zich de gastenkamers. Ze krijgen de look and feel van een moderne hotelkamer. Deze kamers zijn geheel afgestemd op het gebruik

Het woord ‘afdelingen’ komt in de nieuwbouw niet meer voor, benadrukt Van Dorp. “Medewerkers volgen de gasten, en niet andersom. Dat is het idee. Dus als op een bepaalde etage geen kamers meer beschikbaar zijn in verband met een te groot aanbod aan revalidatiegasten en deze op een andere etage worden opgenomen, zijn het de behandelaars en verplegers die de gast volgen. Dat was voorheen vrijwel ondenkbaar.”

17 x duurzaamheid Het nieuwe revalidatiehotel van Laurens kenmerkt zich door tal van duurzame oplossingen. Hieronder 17 voorbeelden (zie ook overhd.nl): - Flexibel ontworpen gebouw, flexibel constructie- en installatieprincipe, om functiewijziging in de toekomst mogelijk te maken - Onderhoudsvrij gevelmateriaal - Cradle-to-Cradle baksteen - Warmte/koude-opslag voor duurzame verwarming en koeling - Natuurlijke ventilatie in stallingsgarage - Architectonische zonwering - Daglicht als uitgangspunt in ontwerp (zorgt voor comfort en prettig leefklimaat, en draagt bij aan "healing environment") - Visueel contact met buiten, maximale daglichttoetreding - Plattegrondontwerp gebaseerd op optimale oriëntatie t.o.v. de zon - Regeling kunstlicht op bewegingsmelders - Energiezuinige liften - Nabij gelegen OV-knooppunt (Zuidplein), personeel via OV of fiets - Maximale toegankelijkheid voor veel mogelijke doelgroepen - Groen interieur, onttrekt CO2 uit gebouw - Separate warmteregeling in kamers (zorgt voor persoonlijk comfort) - Saneren c.q. bouwen op voormalig verontreinigde grond i.p.v. locatie met schone bodem - Efficiënt grondgebruik: grote dichtheid door maximaal en geoptimaliseerd, multifunctioneel programma op minimale kavel

THEMA AMBIANCE & INRICHTING

Nieuwbouw Revalidatiehotel Laurens

Digitale technologie Overeenkomstig de eisen en wensen van de huidige tijd zijn de kamers voorzien van moderne digitale technologie, voor de bediening van onder meer de verlichting, de zonneschermen, televisie, klimaatbeheersing e.d. Dat biedt tal van voordelen. Een voorbeeld: gasten kunnen straks hun eigen dagprogramma inzien en dit als ze dat willen zelf aanpassen. Els Diephout legt uit hoe dat werkt: “Stel je een iPad voor waarop gasten iedere dag hun agenda kunnen inzien. Ze kunnen daar in schuiven: als je ingepland staat voor de fysio om vier uur en dat komt niet uit, dan kun je in overleg dat tijdstip wijzigen. Een gast heeft straks veel meer de regie over zijn eigen programma en veel meer verantwoordelijkheid over wat hij wanneer doet.”

Helende omgeving Of er sprake is van een healing environment? Van Dorp: “Revalidatie is hard werken, dat weet iedereen. Dat gebeurt op de eerste etage. Maar om dat goed te kunnen volbrengen moet je ook kunnen ontspannen. In het restaurant, maar ook in de algemene

Ben van Dorp, regiodirecteur van Zuid-Oost van Laurens: "Tevreden klanten creëer je door hun verwachtingen te overtreffen. Dat betekent niet dat het allemaal superluxe hoeft te zijn."

ruimtes en in de kamers zorgen we met licht, kleuren en bepaalde materialen voor een een prettige omgeving. We hopen en voorspellen dat mensen zich daar comfortabel kunnen voelen. Om goed te kunnen herstellen heeft een revaliderende gast een goede balans nodig tussen inspanning en ontspanning. Of het herstel sneller gaat weet ik niet, maar het helpt wel mee.”

Onderscheidend karakter Wat het onderscheidend karakter van het revalidatiehotel van Laurens ten opzichte van vergelijkbare omgevingen in Rotterdam en omgeving wordt? Van Dorp noemt enkele punten. “Wij leveren in vergelijking met andere zorghotels intensievere revalidatiezorg. Zo komen mensen met een ingewikkeld hersenprobleem naar ons toe omdat we daar in gespecialiseerd zijn. En als je ons vergelijkt met andere revalidatiecentra is de revalidatie wel vergelijkbaar, maar proberen we ons op het aspect gastvrijheid te onderscheiden.”

Projectgegevens - Locatie: Rotterdam Zuid (Motorstraat) - Doel: verblijf voor revaliderende patiënten (vnl. geriatrie) - Etages: 8 - Kamers: 160 eenpersoonskamers - Architect: HD, Rotterdam - Opening: medio 2015

Gastvrijheid

met de Hoge Hotelschool Den Haag is een traject ontwikkeld om alle medewerkers (zowel medisch/verplegend als ondersteunend) bewust te maken van hun dubbele rol in de instelling. Van Dorp: “Het maakt niet uit of je dokter bent, zuster of medewerker van de technische dienst: iedereen is naast zijn eigenlijke werk ook gastvrouw of gastheer. We besteden veel aandacht aan training en reflectie om te komen tot gastvrij gedrag. Als hier volgend jaar de deuren open gaan, verwacht ik een bijzonder gastvrije omgeving met dito medewerkers.”

Die gastvrijheid is een belangrijk aandachtspunt voor Laurens. Samen

Niet superluxe

Els Diephout, locatiemanager van Antonius IJsselmonde. "Een gast heeft straks veel meer de regie over zijn eigen programma en veel meer verantwoordelijkheid over wat hij wanneer doet."

In het kader van gastvrijheid zal ook het overtreffen van de verwachtingen een focuspunt worden. Van Dorp: “Tevreden klanten creëer je door hun verwachtingen te overtreffen. Dat betekent niet dat het allemaal superluxe hoeft te zijn. Als iemand verwacht dat zijn bestelling over een uur komt, maar je levert het over een half uur af, is dat positief. We moeten één ding niet vergeten: dit hotel staat in Rotterdam, een stad van ‘doe maar gewoon’ en ‘geen woorden maar daden’. Dan moet je niet aankomen met protserigheid en overdreven luxe. Maar persoonlijke aandacht voor de mens, een sfeervolle entourage, een smakelijke maaltijd, daar kun je mee scoren.”

2014-September / ZorgInstellingen 19

INRICHTING

Woonomgeving voor mensen met dementie

'Hier voel ik me echt thuis' Voor iemand met dementie is een passende inrichting van de woon- en verblijfruimte van groot belang. Hoe richt je zo'n woonomgeving op de juiste manier in? Een overzicht van enkele tips en factoren waar je rekening mee moet houden. Tekst Gonjo Beuken en Margot van Acker*

2014-September / ZorgInstellingen

INRICHTING

Woonomgeving voor mensen met dementie

Wanneer voelt iemand met dementie zich thuis? Aan welke inrichting moet een woonvoorziening eigenlijk voldoen? Mag je wel kleuren gebruiken of moet alles juist strak zijn ingericht om het overzicht zo groot mogelijk te laten zijn? Mag iemand met dementie de stoel waar hij of zij al 40 jaar in zit eigenlijk wel meenemen bij de verhuizing naar het verpleeghuis of de kleinschalige woonvoorziening? En welke rol spelen verzorgenden als ze iemand met dementie een thuisgevoel willen meegeven? Hoe betrekken we bij al deze vragen de familie of mantelzorgers, die de persoon met dementie al zó lang kennen?

Zorgleefplan Dit zijn voorbeelden van vragen die mensen tegenkomen als zij zich gaan verdiepen in de woonomgeving voor mensen met dementie. Het is ten eerste van groot belang om uit te zoeken wat de wensen van deze unieke bewoner zijn, om daarover met de bewoner en diens familie in gesprek te gaan en samen te evalueren of de bewoner zich nog vertrouwd voelt. Afspraken hierover worden vastgelegd in het zorgleefplan, in het domein woon- en leefomstandigheden.

Dementie Dr. Anneke van der Plaats heeft zich verdiept in de factoren waaraan een goede woonomgeving voor mensen met dementie moet voldoen. Een korte samenvatting van haar inzichten: t Dementie is een proces van achteruitgang van de hersenfuncties. Niet alle vormen van dementie kennen hetzelfde verloop; de ene vorm verloopt geleidelijk, de ander meer schoksgewijs. Kenmerkend voor alle vormen van dementie is een voortschrijdend verlies van het geheugen en het verlies van het denken oordeelsvermogen; t Bij dementie wordt het bovenbrein, het ‘denkende brein’, aangetast en daardoor wordt het steeds moeilijker om nog ‘doordacht’ dingen te doen. Het ‘emotionele brein’, dat intuïtief en reflexmatig reageert, neemt steeds meer over. Dit betekent dat mensen die aan dementie lijden direct op hun omgeving gaan reageren; t Beschadigde hersenen werken langzaam; t Beschadigde hersenen kunnen geen verschillende prikkels tegelijkertijd verwerken.

Afwisselende beleving De moeilijkste prikkels om af te weren zijn geluids- en bewegingsprikkels. Daarom moet de omgeving ook zo aangenaam en begrijpelijk mogelijk zijn zodat de fysieke omgeving is aangepast aan mensen met dementie, in plaats

van andersom. Daarnaast moeten er afwisselende belevingsgebieden zijn, waardoor onrust gedempt kan worden. Er is een aantal belangrijke aandachtspunten voor het creëren van een prettige woonomgeving voor mensen met dementie. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen omgevingszorg en omgevingsinrichting.

Omgevingszorg Omgevingszorg is belangrijk voor mensen met dementie. Omgevingszorg leert ons hoe we in de inrichting van de (leef-)omgeving rekening kunnen houden met de aantasting van het brein bij dementie. Het bieden van een bewonersgerichte benadering, waarin je steeds op zoek gaat naar de manier van contact maken die past bij die unieke bewoner/cliënt, zal steeds het uitgangspunt moeten zijn. Daarbij wordt goed gekeken naar de behoeften van dat moment. Een open houding naar en afstemming met de familie is onmis-

2014-September / ZorgInstellingen 21

INRICHTING

Woonomgeving voor mensen met dementie baar. Familie heeft immers enorme veel kennis over de bewoner, die de zorg (nog) mist.

De Kleine Geweldenaars– EDITION 90 nu voor speciale jubileumprijzen

Nu tot € 1.029,extra korting!* Professionele was- en droogapparatuur EDITION 90 nu voor speciale jubileumprijzen. š 1X WRW ŭ H[WUD NRUWLQJ š %HSHUNWH RSODJH Info: (0347) - 37 78 84 www.miele-professional.nl/90jaar 1X WRW ZHO ŭ H[WUD NRUWLQJ %HSHUNWH RSODJH PHW MXELOHXPNRUWLQJ H[FO %7: WHQ RS]LFKWH YDQ GH YHUJHOLMNEDUH JHEUXLNHOLMNH 0LHOH PRGHOOHQ

2014-September / ZorgInstellingen

Omgevingsinrichting Een aantal tips voor een goede omgevingsinrichting: t Inrichting: Zorg voor voldoende beweegruimte en hou rekening met rollators en rolstoelen, maar ook met toekomstige uitbreiding (zwaardere zorg), hang schilderijen en wanddecoratie op ooghoogte en laat glasoppervlakten niet doorlopen tot het vloeroppervlak; t Licht: Zorg voor een aantal zitplaatsen dicht bij het raam en breng verschillende soorten (dimbare) verlichting aan. Voorkom basisverlichting die schaduwen veroorzaakt of waar iemand recht inkijkt; t Geluid: Laat medewerkers geen onderlinge gesprekken in de huiskamers voeren, breng vilten doppen aan onder de stoelen tafelpoten en pas de vloersoort hierop aan (eerst testen), zorg dat bewoners een verzorgster ook altijd kunnen zien als ze spreekt en niet alleen hoort, laat muziek horen die past bij de smaak van de bewoners, en voorkom dat huishoudelijke apparatuur zoals bijvoorbeeld een afwasmachine overlast geeft (zorgt voor onrust); t Gebruik van de inrichting: Plaats verschillende soorten stoelen en tafels, realiseer een aantal zitplaatsen langs de muur, voorkom obstakels in de looproute, creëer intieme hoekjes waar bewoners zich kunnen terugtrekken; t Geur: Zorg voor voldoende ventilatie en verse frisse lucht, voorkom minder prettige lichaamsgeuren van zowel bewoners als medewerkers, en zorg voor aangename, herkenbare geuren. Denk bijvoorbeeld aan de geur van vers gezette koffie of van net gebakken pannenkoeken. *Margot van Acker (rechts) is teammanager ontmoetingscentra Pieter van Foreest. Gonjo Beuken is senior projecten interimmanager bij FGB Facility Group.

COLUMN

De tijd zal het leren Meneer Jansen springt op van tafel als hij mij onverwacht na kantoortijd nog door het restaurant ziet lopen. “O mevrouw Morees, wat ben ik blij om u te zien! Er is iets verschrikkelijks gebeurd.” Ik ben op weg naar een vergadering met mijn Raad van Toezicht en ben al aan de late kant, maar de goede man - stiekem ook een van mijn favoriete bewoners – ziet zo lijkbleek dat ik de Raad van Toezicht maar even moet laten wachten. Bewoners gaan voor! Meneer en mevrouw Jansen wonen bij ons in een appartement. Drie dagen geleden is mevrouw gevallen en ze ligt nu in het plaatselijke ziekenhuis met een bekkenfractuur en gebroken pols. Ze zou weer terugkomen in het appartement, want ze krijgt een conservatieve behandeling met veel rust en weinig therapie. Maar wat blijkt? Het ziekenhuis heeft haar, zonder te overleggen met meneer Jansen, naar een verpleeghuis verhuisd. Dit terwijl wij hier ook een verpleeghuis hebben en bovendien verpleeghuiszorg in het appartement kunnen bieden, precies zoals gepropageerd wordt door de overheid. Ik begrijp wel waarom het ziekenhuis dat doet: het verpleeghuis waar mevrouw is heen gestuurd, maakt onderdeel uit van de koepel van het ziekenhuis. Ze zijn er dus zeer bij gebaat de lege bedden in het verpleeghuis te vullen. Immers, ieder leeg bed kost geld! En meneer Jansen is toch oud, dus die zal niet zo makkelijk tegenstribbelen, denken ze daar natuurlijk. Maar meneer Jansen is des duivels en ik ook! Ik leg uit aan meneer Jansen dat hij zelf actie moet ondernemen, omdat hij samen met zijn vrouw zelfstandig in een appartement bij ons woont. Ik coach hem in hetgeen hij de volgende dag moet doen en zeggen tegen de arts in het verpleeghuis waar zijn vrouw vertoeft. De volgende ochtend gaat hij goed geïnstrueerd naar het verpleeghuis toe. Binnen twee uur rijdt er een ambulance voor met zijn vrouw erin en wordt ze per brancard naar binnengereden. Meneer Jansen stapt er trots als een pauw achter aan.

Frederiek Morees is directeur van een zorginstelling ergens in Nederland. Zij schrijft over zaken waarmee zij in de dagelijkse praktijk te maken heeft. Morees heet in werkelijkheid anders.

Van een gerenommeerd ziekenhuis zou je anders verwachten, een zorgvuldiger beleid. Sterker nog: ze profileren zich met een heel nieuw geriatrisch behandelcentrum. Wij zullen het er dan ook niet bij laten zitten en ons ongenoegen hierover ventileren met degenen die hierbij waren betrokken. Maar hoe doen al die ouderen dat die geen zorginstelling achter zich hebben staan en kinderen hebben die zich niet met de zorg bemoeien of ver weg wonen? Ondanks de vergrijzing en alle aandacht die op papier naar de ouderenzorg gaat, laat men nog veel te vaak steken vallen. En als je niemand hebt die het voor je opneemt, of het nou bij de dokter is of bij een andere instantie, kan het je zuur komen te staan. Wij houden een spoedoverleg in huis met alle verantwoordelijke verzorgenden. Daarna schrijf ik een boze brief aan de bestuurders van het plaatselijke ziekenhuis in de hoop dat ze de boodschap ter harte zullen nemen en de desbetreffende personen erop willen aanspreken. De tijd zal het leren.

2014-September / ZorgInstellingen 23

Hoe word je werkdruk de baas? Een overvolle mailbox met minstens twintig e-mails die NU beantwoord moeten worden, voortdurend telefoontjes, vijf keer per dag mensen aan je bureau met een dringend verzoek en een enorme takenlijst. Je doet je best om het te managen, maar aan het eind van de dag heb je regelmatig het gevoel dat er niets gebeurd is. Herkenbaar? Dan is de kans groot dat je last hebt van een te grote werkdruk. Hoe ga je daar op een gezonde manier mee om en hoe schep je orde in de chaos? Tips en trucs van ervaringsdeskundigen. Tekst Aline de Bruin

Met een beetje stress op je werk is niets mis. Het helpt je bij je werkzaamheden en zorgt voor een goede focus. Pas als je voortdurend last hebt van werkstress, gaat het mis. “Ik vergelijk

2014-September / ZorgInstellingen

het begrip weleens met een elastiekje”, zegt Geert Teunissen, eigenaar van trainingsbureau Natuurlijk Creatief Denken. “Een goed elastiekje moet je een beetje kunnen uitrekken. Dan krijg

je weerstand en is het de bedoeling dat je weer loslaat. Maar als je te lang achter elkaar druk zet, rekt het elastiekje uit. En dat moet natuurlijk niet gebeuren.”

We komen allemaal een keer aan de grens terecht, dat ene punt waarop we denken ‘nu krijg ik het echt te druk’. De vraag is dan hoe je met dat besef omgaat. “De definitie van werkdruk is erg persoonlijk”, aldus Peter Vos, trainer bij Sherpas Proyects. “Vaak zie je dat mensen dezelfde hoeveelheid werk moeten verrichten, maar de één ervaart het als werkdruk en de ander niet.” Geert Teunissen is dat met hem eens. “Als je er gemakkelijk instaat en goed kunt relativeren, zul je minder snel last krijgen van de cyclus van werkstress. Je kunt je ergeren aan van alles en nog wat, maar je bent het niet verplicht.”

Zelf verantwoordelijk Natuurlijk werkt het in de realiteit niet altijd zo simpel. We trappen allemaal al snel in de valkuil van het niet nee durven zeggen. Of we roepen ‘o, dat doe ik wel even’, terwijl we helemaal niet hebben uitgezocht hoeveel tijd het eigenlijk kost. “Mensen die altijd alles voor een ander willen doen en nooit nee durven te zeggen, zijn vaak gevoelig voor werkstress. Als ze onder druk komen te staan, roepen ze dat ze het wel móeten doen. Terwijl dat vaak helemaal niet klopt.” Ook Peter Vos waarschuwt voor de valkuil van het werk naar je toe trekken. “Dan krijg je al snel veel te veel werk op je bordje. Als je dat niet tijdig benoemt, kan het helemaal mis gaan. De kunst is om tijdig door te hebben dat je te veel werk hebt en dat ook te benoemen. Je moet er niet alleen over klagen tegen je collega’s, maar het ook bespreekbaar maken bij de baas en een oplossing zoeken. Als je iets wilt veranderen aan je werksituatie, ben je daar zelf verantwoordelijk voor.” Op een goede manier omgaan met werkdruk begint dus bij

Speciale training 'Werkdruk de baas' Vakmedianet organiseert een speciale trainingsdag 'Werkdruk de baas'. Tijdens deze dag geven vier trainers, onder wie Geert Teunissen en Peter Vos, presentaties over het omgaan met werkdruk en werkstress. Voor meer informatie/inschrijven: zie de speciale website www.overwerkdruk.nl.

jezelf. “Als je verzuipt, moet je niet nog harder gaan zwemmen, maar even op het droge gaan zitten en alles op een rijtje zetten. Bedenk wat je prioriteiten zijn, met de nadruk op je. Sommige mensen laten zich leiden door de prioriteiten van mensen om hen heen, maar als je stuurt op je eigen prioriteiten, loop je minder kans om het slachtoffer te worden van een te grote werkdruk.” Belangrijk daarbij is het veranderen van je mindset, aldus Geert Teunissen. “Kijk van een afstand naar wat je doet en bedenk dat je altijd een keuze hebt. Als je lekker aan het werk bent en de

telefoon gaat, kun je er ook voor kiezen om de telefoon niet op te nemen en later terug te bellen. Je bent zelf de baas van je eigen tijd.”

Overvolle mailbox Het helpt om je manier van werken kritisch tegen het licht te houden en waar nodig dingen te veranderen. Peter Vos gebruikt in zijn trainingen vaak het voorbeeld van de overvolle mailbox. “Ik hoor regelmatig van mensen dat ze een te volle mailbox hebben en dat de achterstand van onbeantwoorde mails steeds groter wordt. Dat probleem is relatief simpel op te lossen. Stel ten eerste een paar vaste momenten per dag in waarop je de mailbox doet. Als je de hele dag je mailbox open hebt staan, word je een slaaf van je e-mail en is dat alleen maar nadelig voor de rest van je werk.” Het is volgens Vos zaak om vervolgens aan te leren om tijdens die momenten mail te openen en er meteen iets mee te doen. “Als je meteen gemakkelijk antwoord kunt geven, doe je dat. Als de mail wat meer werk vereist, zet je hem in een apart mapje of label je hem onder actie. En informatieve mails kun je meteen archiveren. Op die manier neem je zelf de controle over je werk, stel je prioriteiten en houd je overzicht. En laat dat nou de perfecte manier zijn om werkdruk de baas te zijn!”

2014-September / ZorgInstellingen 25

2.0 ARCHITECTEN

Scheiden van wonen en zorg

Zorgcomplex voorbeeld van scheiding wonen en zorg Het scheiden van wonen en zorg is dichterbij dan we denken. Op veel plekken in Nederland gebeurt het al. Zoals in Groesbeek, waar architectenbureau 2.0 Architecten een zorgen appartementencomplex heeft ontworpen, dat een antwoord kan zijn op het vraagstuk over het scheiden van wonen en zorg. “We kunnen als architecten de huisvestingsproblemen in de zorg niet oplossen, maar we kunnen wel meedenken om goede alternatieven te verzinnen.”

Op Park Dekkerswald in Groesbeek wonen ouderen met dementie en ouderen met een lichamelijke beperking in een nieuw woon-zorgcomplex, bestaande uit twee gebouwen: Eikenhorst en De Plataan. Bewoners huren hun appartement van woningcoöperatie Vestia en de zorg wordt verleend door ZZG Zorggroep. “Wat dat betreft, is dit project het ultieme voorbeeld van het scheiden van wonen en zorg”, zegt architect Edwin van der Wulp, één van de directeuren van 2.0 Architecten, het bureau dat verantwoordelijk is voor het ontwerp van het complex.

en de eerste verdieping van dit gebouw wonen 32 dementerende bewoners. “Ze hebben allemaal een eigen appartement, met een slaapkamer, een badkamer, een woonkamer en een klein keukentje. Daarnaast kunnen ze veilig gebruik maken van de gezamenlijke woonomgeving, die wij vlinderomgeving noemen.” De bewoners kunnen rondlopen (vlinderen) en op die manier in hun eigen prikkelbehoefte voorzien. “Het gebouw is zo ingericht dat er voor ieder wat wils is. Zo is er een jachthoek, een bushalte, een wasserette. Ze komen dingen tegen die hen doen denken aan vroeger.”

Wonen en zorgen

Voorzieningen

In Eikenhorst zijn 71 appartementen gevestigd van zo’n 45 m2 voor PG/ somatiek cliënten. Op de begane grond

Naast Eikenhorst staat De Plataan, dat eind september 2014 wordt opgeleverd. In dit gebouw zijn 51 woonap-

2014-September / ZorgInstellingen

partementen gevestigd voor ouderen. Deze appartementen zijn deels bestemd voor cliënten van ZZG en deels voor particulieren. Die hoeven niet direct specifiek een zorgvraag te hebben. “Die zorgvraag komt er misschien wel in de toekomst, maar dan is de zorg al dichtbij voorhanden. Op die manier lever je voorzieningen voor de lange termijn.” 2.0 Architecten vindt het belangrijk om mee te denken met de opdrachtgevers over de opgave van het scheiden van wonen en zorg. “We kunnen als architecten de problemen in de zorg niet oplossen, maar we kunnen wel met de opdrachtgever meedenken over goede alternatieven voor huisvestingsvraagstukken. Bovendien moeten we ervoor zorgen dat mensen die de zorg verlenen, hun werk goed kunnen uitvoeren. Ook dat stukje welzijn is belangrijk. Daar draait het uiteindelijk allemaal om.” Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met 2.0 Architecten.

Meer weten? 2.0 Architecten houdt op donderdagmiddag 23 oktober een expertmeeting over het onderwerp “Scheiden van wonen en zorg.” Kijk voor meer informatie op www.2.0architecten.nl/actueel.

MANAGEMENT

Lean-organisaties

Hoe Lean zijn ziekenhuizen?

Vrijwel alle ziekenhuizen in Nederland zijn serieus bezig met de managementfilosofie Lean als verbeterinstrument, maar bij 80 procent heeft de verbetermethode alleen een projectmatig, gefragmenteerd karakter. Dit constateert adviesbureau Morgens na onderzoek onder 21 Nederlandse ziekenhuizen. Een korte samenvatting van het onderzoek. Tekst Gerard Dessing

Een groot deel van de Nederlandse ziekenhuizen heeft de ambitie om een Lean-organisatie te worden: een organisatie waarin management en medewerkers elke dag weer nadenken over de vraag hoe het werk slimmer, beter en anders kan worden georganiseerd. Bijna alle ziekenhuizen zijn daar mee bezig. Maar bij 80% van de onderzochte ziekenhuizen blijft de werkelijke transitie uit. Dit zijn twee belangrijke uitkomsten uit een onderzoek naar het gebruik van Lean in de Nederlandse ziekenhuiswereld. Het onderzoek, waaraan 21

ziekenhuizen deelnamen, werd uitgevoerd door bureau Morgens.

Kleinschalig versus organisatiebreed Van de deelnemende ziekenhuizen moet 25% nog belangrijke stappen zetten om echt tot een Lean-organisatie te komen. Deze ziekenhuizen zijn al meerdere jaren met Lean bezig, maar lijken niet naar de volgende ontwikkelfase te komen. Lean is binnen ziekenhuizen nog lang niet overal zichtbaar en wordt zeker niet door iedereen in de organisatie toegepast. In 80% van de deelnemen-

de ziekenhuizen bestaat Lean vooral nog uit een enkel, kleinschalig initiatief.

Vaak projectmatig karakter De onderzoekers constateren dat Lean vaak een projectmatig en gefragmenteerd karakter heeft. Dat komt ook tot uitdrukking in de resultaten: die liggen meestal op projectniveau, maar zijn niet in kwantitatieve zin organisatiebreed bekend. Frank van Berkel, partner bij Morgens: “Het is een groot risico dat ziekenhuizen niet doorzetten en blijven steken in de eerste ontwikkelfase van Lean Transitie.”

2014-September / ZorgInstellingen 27

MANAGEMENT

Lean-organisaties

Dit is een uitstekende start voor Lean-implementaties: goed om te oefenen, ervaring op te doen en medewerkers op te leiden. Morgens ziet dit als de eerste fase waar elke organisatie doorheen moet. Als dit goed gaat, kunnen organisaties zich opmaken voor een tweede fase, waarin de teams binnen de organisatie meer betrokken worden en waarin verbeteren iets dagelijks wordt. Visueel management, dagstarts, 5S; allerlei ‘tools’ die breed in de organisatie ingezet kunnen worden. Daarna komt de derde fase waarin Lean in de keten aan bod komt. De eindfase is de fase waarin Lean in de genen zit.

Integraal Een Lean Transitie werkt volgens Morgens het best als de organisatie kiest voor een integraal programma, oftewel een organisatie-omvattend Frank van Berkel, partner bij adviesbureau Morgens: “Het is een groot risico dat ziekenhuizen niet doorzetten en blijven steken in de eerste ontwikkelfase van Lean Transitie.”

Overtuigd kiezen Nederlandse ziekenhuizen hebben in de afgelopen jaren belangrijke stappen gezet op het gebied van continu verbeteren door te investeren in Lean of andere verbeterprogramma’s. Er ligt een goede basis om deze verbeterfilosofie organisatiebreed in te zetten. Morgens ziet daarbij als groot risico dat ziekenhuizen niet doorzetten en blijven steken in de eerste ontwikkelfase van Lean Transitie. Om verder te komen zouden ziekenhuizen gericht en overtuigd moeten kiezen voor Lean. De belangrijkste uitdaging daarbij is: deze keuze consequent uitvoeren.

Fases De Lean-implementaties zoals die nu in veel Nederlandse ziekenhuizen plaatsvinden, hebben in de regel een projectmatig karakter. Een Lean Coach of Black Belt analyseert een proces, maakt met een team verbetervoorstellen voor dat proces en maakt een aanzet voor verbetering.

2014-September / ZorgInstellingen

'Lean heeft nog vaak een projectmatig en gefragmenteerd karakter' programma, dat zowel in primaire als in secundaire processen verankerd is. Door projecten, programma’s of verbeterinitiatieven zoveel mogelijk in het teken van de overkoepelende Lean Transitie te plaatsen, wordt het voor iedereen duidelijk waar de focus ligt en ontstaat een gemeenschappelijke taal. Daar waar Lean moet concurreren met andere programma’s, zijn de resultaten minder. Het consequent kiezen voor Lean vraagt om draagvlak van de ziekenhuisleiding, in nauwe verbinding met de medische staf. Een andere randvoorwaarde is een stabiele organisatie, waar vertrouwen heerst, de patiënt centraal staat en de verantwoordelijkheid laag in de organisatie is belegd.

Weerstand Volgens Morgens is het onverstandig om een Lean Transitie te starten vanuit een besparingsdoelstelling. De ervaring leert dat Lean als besparingsinstrument veel weerstand kan oproepen, zeker bij de medische staf. “Een dergelijke inzet ondermijnt het opbouwende en positieve karakter van Lean”, denkt Van Berkel. “Lean krijgt dan een besparingsstempel, en dat is moeilijk te herstellen.” Ook moet Lean niet worden ingevoerd als een methodologisch kunstje. Lean is bovenal een filosofie die een lange adem vergt.

Leiderschap Op basis van het onderzoek heeft Morgens enkele succes- en faalfactoren geïdentificeerd. Aandacht en engagement van de top is volgens Morgens van cruciaal belang. “Lean begint met een sponsor aan de top, iemand die gelooft in continu verbeteren en in de lange termijn in opbrengsten", zegt Van Berkel. “Daar waar de top minder betrokken of minder zichtbaar is, zijn de resultaten ook minder groot of is de snelheid van de Lean Transitie beduidend minder.”

Onderzoek Het onderzoek van bureau Morgens is te downloaden via http://www.morgens.nl/magazine/publicatie-lean-transitie-in-de-zorg.

Een Lean-organisatie... ….is een organisatie waarin iedereen (management én medewerkers) elke dag bezig is met de vraag hoe werk slimmer en beter uit te voeren. Ofwel: een organisatie waarin continu verbeteren in de genen van de organisatie is verankerd. Lean-transitie is de weg die organisaties afleggen op weg naar een Lean-organisatie.

SPOTLIGHT

Angela Rokven

'Het Facilitair Bedrijf moet de wijk in' Leuk aan werken in de zorg “Onze doelgroep, die over het algemeen bestaat uit ouderen, is speciaal. Het is heel fijn dat we deze mensen een waardevolle dag kunnen bezorgen, maar ook dat zij zich gewaardeerd en gerespecteerd voelen.”

Wat maakt iemand een goede facility manager? In de rubriek Spotlight vertelt elke maand een facility manager, werkzaam in de zorg, over zijn beroep.

Minder leuk “Soms moet je nee verkopen. Het is moeilijk als de andere partij dat niet accepteert of het vervelend vindt. Verder vind ik het soms lastig dat calamiteiten je dagelijkse planning in de war gooien. Gelukkig kan ik dan altijd terugvallen op mijn medewerkers of collega’s.”

Tekst Aline de Bruin

Naam: Angela Rokven Functie: Facilitair manager Organisatie: Surplus Zorg Leeftijd: 48 jaar Werkt: 28 uur per week. "Daarnaast studeer ik nog 20 uur per week."

Trots “Ik ben heel trots op onze vier sterren bij Gastvrijheidszorg met Sterren 2014. De verschillende teams van het facilitair bedrijf hebben hier ontzettend hard aan gewerkt. Onze cliënten worden betrokken bij de samenstelling van verschillende dienstverleningen. Ik vind het belangrijk dat cliënten en gasten zich welkom voelen.”

Toekomst van de zorg “Mijn roots liggen bij de Koninklijke Landmacht. Na mijn verhuizing naar Brabant heb ik gesolliciteerd naar een vacature als teamleider logistiek bij een zorginstelling. Na deze functie heb ik binnen Surplus verschillende andere functies vervuld. Ik heb de opleiding HBO facilitair management afgerond en ben nu facilitair manager. Vanuit mijn ambitie om verder te groeien ben ik bezig met een Master Management and Innovation.”

teams aan. Omdat al onze panden eigen vastgoed zijn, heb ik ook veel te doen met vastgoedbeheer en leverancierscontacten.”

Werkzaamheden

“Een goede facilitair manager kent de wensen en behoeftes van zijn klanten. De centrale vraag binnen het facilitair bedrijf moet zijn: Welke vragen hebben onze klanten en hoe kunnen we daarop inspelen?”

“Als facilitair manager bij Surplus Zorg ben ik verantwoordelijk voor drie locaties. Ik zorg mede voor het centrale beleid, houd me bezig met grote inkooptrajecten en stuur decentraal de

Lokaal verankerd “De zorginstellingen van Surplus Zorg zijn gevestigd in kleine dorpen en wijken. We zijn lokaal verankerd en staan dicht bij de klant. Daaromheen bouwen we onze dienstverlening.”

Een goede manager

“Ik denk dat we een hele andere dienstverlening gaan aanbieden. We zullen ook veel meer als facilitair bedrijf de wijk in moeten. Dan denk ik bijvoorbeeld aan het aanbieden van een boodschappendienst, een klussendienst, een was- en strijkservice, maar ook een haal- en brengservice. Het facilitair bedrijf zal zich moeten gaan richten op senioren die thuis blijven wonen.”

Advies voor collega’s “Blijf in gesprek met iedereen. Ik heb bijvoorbeeld regelmatig contact met onze cliëntenraden en dan praten we gewoon over alles wat er leeft. Als iets niet lekker loopt, kan ik het snel oplossen. Laten we er gewoon over praten.”

2014-September / ZorgInstellingen 29

Miele Professional

Miele viert 90 jaar wasserijtechniek met speciale jubileummodellen

In 1924 produceerde Miele de allereerste professionele trommelwasmachines. Dat betekent dat Miele Professional dit jaar 90 jaar bestaat. Om dit jubileum te vieren, heeft Miele Professional een aantal actiemodellen op de markt gebracht. De speciale jubileummodellen Edition90 bestaan uit een wasautomaat en twee bijpassende droogautomaten die in beperkte oplage worden aangeboden. De actiemodellen behoren tot de serie ‘Kleine Geweldenaars’. Ze hebben een capaciteit van 6,5 kilo wasgoed en zijn daarom ideaal voor de was in kleinschalige woonzorginstellingen, omdat de hoeveelheid wasgoed daar vaak groter is dan in een standaard huishouden. De machines hebben minder dan 1m2 vloeroppervlak nodig en kunnen dankzij hun korte was- en droogtijden diverse tonnen wasgoed per jaar verwerken. Doordat de programma’s tot maximaal 24 uur van tevoren ingesteld kunnen worden, zijn de Kleine Geweldenaars perfect geschikt voor een flexibele dagindeling.

Snel en zuinig De wasautomaat van de Edition90 is met zijn korte programmatijden en efficiënte procedures snel en toch zuinig. Het programma Bonte was 60˚ C duurt bijvoorbeeld maar 49

2014-September / ZorgInstellingen

minuten. Daarbij controleert de volumeteller precies de hoeveelheid ingenomen water, wat nog een verdere besparing oplevert. De droogautomaten voldoen aan de meest uiteenlopende wensen: zo zorgt de warmtepompdroger voor een energiebesparing van ongeveer 60 procent. Deze droogautomaat verbruikt bij het programma ‘Kookwas/ Bonte was - kastdroog’ en een restvochtpercentage van 50% slechts 1,55 kWh energie. De gebruikskosten gaan hierdoor flink omlaag. De luchtafvoerdroger blinkt weer uit vanwege de zeer korte programmatijden. Alle actiemodellen kunnen individueel worden aangepast en uitgebreid, bijvoorbeeld met automatische wasmiddeldosering of aansluiting op een systeem voor energieoptimalisering.

Prijs Als set zijn de actiemodellen nog aantrekkelijker geprijsd. Wie nu de wasautomaat samen met de bijpassende luchtafvoer-, of warmtepompdroger aanschaft, bespaart tot 1.029,- extra ten opzichte van de vergelijkbare gebruikelijke modellen. Profiteer nú ook van de extra jubileumkorting op wasautomaten met een capaciteit van 8-20 kg. De extra korting kan zelfs oplopen tot 1.250,= exclusief btw. Meer informatie over deze speciale jubileummodellen via telefoonnummer +31 (0) 347 378 884, fax +31 (0) 347 378 429 of via www.miele-professional.nl/90jaar. Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Miele Professional.

FOCUS

Bewegwijzering

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis in 's-Hertogenbosch werkt met digitale bewegwijzering.

Decoratief of digitaal de weg vinden

Een goede en adequate bewegwijzering in zorginstellingen voorkomt veel ergernis en stress. Het is belangrijk om een bewegwijzering te vinden die precies is afgestemd op de behoeften van patiënten en cliënten. Van decoratieve foto’s tot Smart Signs: het aantal oplossingen is groot. Tekst Aline de Bruin 2014-September / ZorgInstellingen 31

FOCUS

Bewegwijzering

Goede bewegwijzering helpt om in complexe gebouwen zoals een ziekenhuis of een grote zorginstelling gemakkelijker de weg te vinden. Goede bewegwijzering voorziet in een informatiebehoefte. Volgens bewegwijzeringsspecialist Maarten van Orden concentreert deze informatie-overdracht zich op een aantal deelgebieden. “Als eerste heb je de oriëntatiefunctie. Daarbij moet je kijken naar de snelheid

gronden wordt aangegeven waar een aanduiding noodzakelijk is. Aan de hand daarvan wordt de verschijningsvorm ontworpen. Van Orden: “Daarbij wordt altijd goed gekeken naar de andere uitingen van een ziekenhuis of zorginstelling omdat ook de bewegwijzering een onderdeel van de communicatie van een organisatie is. De vormgeving en de bewegwijzering moeten daarnaast aansluiten op het door de architect ontworpen interieur.” Als het ontwerp is goedgekeurd, volgt het bestek en de aanbesteding en dan wordt het project uitgevoerd. Ook na oplevering van de bewegwijzering blijft het bureau meedenken. “We willen de zorg overnemen uit de handen van de klant, want die hebben genoeg andere dingen te doen.”

'Als een bezoeker in de buurt van een Smart Sign komt, stemt die de boodschap af op de gebruiker' Decoratieve foto’s waarmee bezoekers de ruimtelijke structuur van het gebouw begrijpen. Dan is er de identificatiefunctie: de duidelijkheid over de plaats en de functie van bouwkundige voorzieningen als liften en vluchtwegen. Als derde heb je de verwijzingsfunctie, de basisbewegwijzering van het gebouw. De laatste functie - die nogal eens over het hoofd wordt gezien - is de bedieningsfunctie met bijvoorbeeld instructies bij apparaten.”

Huisstijl Bij een nieuw project kijkt Van Orden samen met de zorginstelling naar al deze functies. Er wordt een Programma van Eisen opgesteld en op platte-

Dat bewegwijzering vaak maatwerk is komt goed tot uiting in een project voor een verzorgingscentrum in Diemen. Omdat de doelgroep bestaat uit dementerende ouderen, is de bewegwijzering daarop aangepast. “Mensen met dementie vinden het moeilijk om zich te concentreren en begrijpen de betekenis van cijfers soms niet meer. Ze kunnen niet zoveel prikkels tegelijk verwerken en de omgeving moet zo aangenaam en begrijpelijk mogelijk zijn. Daarom is in dit geval niet gekozen voor de bekende bordjes, maar voor grote, decoratieve foto’s op de muren die op bepaalde plekken als landmark zijn opgehangen. Op die manier kunnen de bewoners gemakkelijker herkennen waar ze zijn.”

Digitale bewegwijzering

Een voorbeeld van decoratieve bewegwijzering in een verzorgingshuis in Diemen.

2014-September / ZorgInstellingen

Naast decoratieve bewegwijzering verzorgt zijn bureau ook digitale bewegwijzering. Daarvoor wordt samengewerkt met Smart Signs Solutions, een organisatie die zich richt op dynamische en persoonlijke wayfinding. Het concept begon ooit met een onderzoek aan de Universiteit Twente. Maria Lijding, directeur van Smart Signs Solutions: “Ik heb aan de universiteit onderzoek gedaan naar sensors die gebouwen slimmer maken

Aanbieders van bewegwijzering in de zorg - 2D3D Design, www.2d3d.nl - 2eN Design, www.2en-design. nl - Dehullu, www.dehullu.nl - Groeneveld Sign Systems, www.gss.nl - Smart Signs Solutions, www. smartsigns.nl

en mensen beter de weg laten vinden. Het product bleek zo goed te werken dat ik een bedrijf ben gestart.” De digitale bewegwijzering bestaat uit vier componenten die afzonderlijk van elkaar inzetbaar zijn: bewegwijzering binnen gebouwen, digitale deuren kamerbordjes, displays voor vergaderruimtes en message boards. Met name de eerste twee componenten zijn geschikt voor ziekenhuizen en zorginstellingen.

Communicatietechnologie Maar is het niet lastig voor bezoekers om met zo’n digitale oplossing te leren werken? En hoe zit het met ouderen, die vaak geen smartphone hebben? De oplossing is simpel. Maria Lijding: “Je hebt helemaal geen smartphone nodig. Het systeem werkt met ponskaartjes of toegangsbadges die zijn uitgerust met communicatietechnologie. Als een bezoeker in de buurt van een Smart Sign komt, stemt die de boodschap af op de gebruiker.” In de praktijk gaat dat zo. “Stel: Meneer Jansen heeft last van zijn borstkas. Hij wordt na controle door zijn huisarts doorverwezen naar de hartchirurg in het ziekenhuis. Samen met zijn dochter arriveert hij bij het ziekenhuis en meldt zich met zijn ponskaart bij de patiëntenbalie. Omdat hij slecht ter been is, zorgt zijn dochter voor een rolstoel. Doordat de ponskaart is uitgerust met communicatietechnologie, wordt deze persoonlijke informatie allemaal opgeslagen. Het

FOCUS

Bewegwijzering

eerste Way Sign in de buurt herkent zijn ponskaart en geeft aan dat meneer Jansen met de lift naar de eerste verdieping kan. Nadat de Way Signs hem via de meest optimale route bij de wachtkamer van de hartchirurg hebben gebracht, wordt hij welkom geheten door een Message Board. Via dit bord krijgt hij de informatie dat er nog een wachtende voor hem is en hij moet rekenen op 20 minuten wachttijd. Op deze manier weet meneer Jansen precies waar hij aan toe is.”

Tips voor het invoeren van een bewegwijzering - Leg alle wensen vast in een Programma van Eisen. Bedenk hierbij dat de bewegwijzering duidelijk moet zijn en afgestemd op alle gebruikersgroepen. De nieuwe bewegwijzering moet ook gemakkelijk verwisselbaar en gebruiksvriendelijk zijn voor het geval er mutaties plaatsvinden. - Laat een inventarisatie maken van het project en een ontwerp voor de lay-out van de borden. Aan de hand van deze inventarisatie kan er gemakkelijk een totaaloverzicht worden gemaakt van de te plaatsen bewegwijzering. - Bij de inventarisatie moet de meest logische route in het gebouw doorgevoerd worden. Let er dus op dat de doelgroep met de geplaatste bewegwijzering zelf zijn weg kan vinden. - De bewegwijzeringselementen moeten qua vormgeving, kleur en typografie op elkaar zijn afgestemd.

Gastvrijheid Inmiddels werken onder andere het Jeroen Bosch Ziekenhuis en het VUmc Alzheimercentrum al met digitale bewegwijzering. Lijding: “De directeur van het Alzheimercentrum gaf aan dat hij deze bewegwijzering ideaal vindt om het niveau van de gastvrijheid nog

meer omhoog te krijgen." Dankzij de oplossing vinden gebruikers hun bestemming sneller en verdwalen ze

niet meer. Bovendien wordt het logistiek proces van het ziekenhuis veel efficiënter.

Uniqcare levert alles op het gebied van toilethygiëne behalve het ouderwetse stukje zeep 100% maatwerk door ﬂexibele opbouw overeenkomst vele opties in koop, huur, bruikleen en servicefrequenties • landelijke dekking met eigen logistiek • volwaardig assortiment kwaliteitsproducten en diensten • vele producten met Europees ECO-label • •

luchtverfrissers

toiletbrilreinigers

handdispensers

toiletroldispensers

navullingen

2014-September / ZorgInstellingen 33

ARBO

Dakveiligheid

Dakbeveiliging dankzij een kooiladder met aan weerszijden uitloophekwerk.

Veilig het dak op Voldoet uw gebouw aan de laatste weten regelgeving op het gebied van onderhoud aan daken en gevels? Belangrijk om te weten, want als onderhoudswerkzaamheden op hoogte niet veilig uitgevoerd worden, kan dit verstrekkende juridische en financiële gevolgen hebben. Tekst Richard Cornelis* In overleg met het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) heeft adviesbureau Deerns een uitgebreide inventarisatie naar de dakveiligheid van het Centraal Medisch Complex en de naastgelegen gebouwen gedaan. Per dakvlak en gevel zijn adviezen tot verbetering gegeven, waarbij rekening is gehouden met het kunnen uitvoeren van diverse soorten onderhoud en inspecties aan daken en ventilatoren, maar vooral ook voor glas- en gevelreiniging. De beoordeling is uitgevoerd aan de hand van de Arbo-regelgeving voor het

2014-September / ZorgInstellingen

veilig werken op hoogte.Vervolgens is een prioriteitenanalyse gemaakt om de gevaarlijkste situaties het eerst aan te pakken. De volgende werkzaamheden zijn uitgevoerd: - Circa 1,5 kilometer aan balustrades is aangepast, waarbij de leuningen zijn verhoogd en uitgebreid met knieregels in de vorm van een dubbele staalkabels; - Vaste ladders zijn voorzien van stroeve sporten en uitloopbalustrades; - Aanvullende valbeveiligingssystemen voor aangelijnd werken zijn aangebracht en markeringen en looppaden verbeterd.

Arbo-regelgeving In de Arbo-regelgeving geldt dat boven 2,5 meter hoogte voorzieningen moeten worden getroffen voor het ‘veilig werken op hoogte’. Met het in werking treden van het nieuwe Bouwbesluit 2012 is voor alle nieuwbouw voorgeschreven dat regulier onderhoud aan het gebouw, zoals schilderwerkzaamheden, glas- en gevelreiniging en inspecties, veilig moet kunnen plaatsvinden. Afhankelijk van het gebouw en de toepassing zal al in de ontwerpfase rekening moeten worden gehouden met permanente voorzieningen. Zowel

ARBO

Dakveiligheid

bij nieuwbouw als bij onderhoud aan bestaande gebouwen moet worden voldaan aan de Arbo-regelgeving en de invulling hiervan door arbocatalogi.

Vallen van hoogte Volgens de Inspectie SZW was in 2013 bij 20% van de arbeidsongevallen sprake van vallen van hoogte. Bij zo’n ongeval kan naast de werkgever in bepaalde gevallen ook de eigenaar/ opdrachtgever aansprakelijk worden gesteld als er onvoldoende veiligheidsvoorzieningen aanwezig zijn. Tijdens eerdere controles op naleving van de weten regelgeving - waarbij vooral gelet werd op veilig glazenwassen - zijn door de Inspectie SZW vele waarschuwingen gegeven en boetes opgelegd. Toch zijn er in de praktijk nog steeds situaties, waarbij bewust of onbewust onveilig op hoogte wordt gewerkt of wordt gewerkt met werkmethoden met een (te) laag veiligheidsniveau.

Maatregelen Volgens de Arbowet dient, voor de voorkomende werkzaamheden, een risico-inventarisatie te worden gemaakt voor het gebouw en van de daken en gevels. Alle risico’s bij deze onderhoudswerkzaamheden worden in kaart worden gebracht, zoals de keuze van werkmethode, onveilige toegangsweg of werkplek of technische gebreken van bijvoorbeeld gevelonderhoudsinstallaties. Vervolgens wordt een Plan van Aanpak gemaakt met passende maatregelen om deze risico’s te beperken of te voorkomen. De inventarisatie dient periodiek te worden geactualiseerd om wijzigingen in werkmethoden, het gebouw en/of werkomstandigheden in het Plan van Aanpak te kunnen aanpassen. Ook als de genomen maatregelen in de praktijk niet blijken te werken kan het Plan van Aanpak worden herzien.

Beheersmaatregelen Om de risico’s te beheersen moeten op basis van de arbeidshygiënische strategie beheersmaatregelen te worden genomen op volgorde van afnemende veiligheid. Hierbij wordt in eerste

instantie uitgegaan van de bronaanpak (het wegnemen van de oorzaak van het probleem). Als bronmaatregelen geen mogelijkheden bieden, moeten collectieve maatregelen worden genomen om risico’s te verminderen. Zijn ook deze maatregelen niet mogelijk, dan moeten individuele maatregelen worden genomen, gevolgd door het toepassen van persoonlijke beschermingsmiddelen. Er mag alleen voor een lager veiligheidsniveau worden gekozen als daar goede redenen voor zijn qua technische en praktische uitvoerbaarheid.

Instructie en inventarisatie Bij toepassing van arbeidsmiddelen wordt vaak voorbij gegaan aan het belang van een goede instructie. Bij deze instructie worden de gevaren en de bedoelde werkmethoden toegelicht aan de personen die de werkzaamheden daadwerkelijk gaan uitvoeren. Deze instructie en het opvolgen hiervan moet worden vastgelegd in een protocol dat onderdeel uitmaakt van de risico-inventarisatie en het Plan van Aanpak. In de praktijk wordt een werkmethode vaak gekozen op basis van economische gronden. Hierdoor wordt vaak bezuinigd op goede, structurele voorzieningen. In de gebruiksfase moeten dan vaak alsnog hoge kosten

Balustrade van glazenwasbordes met verhoogde leuning en tussenliggende staalkabels.

worden betaald voor tijdelijke veiligheidsvoorzieningen, langere onderhoudstijden of de huurkosten voor bijvoorbeeld hoogwerkers. Een inventarisatie door een deskundige geeft snel inzicht in de stand van zaken, voorzien van een onafhankelijk advies om de eventueel benodigde verbeteringen aan te brengen. * Richard Cornelis is werkzaam bij Deerns als specialist transportinstallaties.

Tips veilig werken op grote hoogte Er zijn voldoende mogelijkheden om de risico's bij werken op hoogte te beperken. Enkele tips: - Stel een goede RI&E op - Zorg dat in het bouwontwerp al structurele valbeveiligingen worden opgenomen - Laat werknemers zoveel mogelijk vanaf een veilige plek (steiger of bordes) werken - Respecteer leuningen en hekken - Scherm vloer- en wandopeningen af - Neem geen onnodige risico’s - Ruim de werkplek voortdurend op om de kans op struikelen, uitglijden of verstappen te voorkomen - Werk alleen met een valbeveiliging als er ook mee geoefend is - Gebruik alleen een goedgekeurde valbeveiliging (Bron: www.arboportaal.nl )

2014-September / ZorgInstellingen 35

MCA Gemini Groep borgt hygiëne en schoonmaakkwaliteit Ziekenhuis ontwikkelt lesmateriaal samen met SVS Medisch Centrum Alkmaar werd in oktober 2013 door Elsevier uitgeroepen tot beste ziekenhuis van Nederland. Het ziekenhuis blijft, samen met het Gemini Ziekenhuis, vooruit kijken, gaat plan- en doelmatig te werk en zoekt samenwerkingen met derden. Schoonmaakbrancheopleider SVS is daar een van.

M Schoonmaakmethode

Borging schoonmaakvakkennis

Hygiëne

Tel: 072 - 548 4444 www.mca.nl

Martijn van Dijken, sectorhoofd Hotelservice MGG:

Basisopleiding + Module Gezondheidszorg

Tel: 0223 - 69 69 69 www.gemini-ziekenhuis.nl

Tel: 010 - 293 10 00 www.svs-opleidingen.nl

SCHOONMAAK

Schoonmaken in patiëntenkamers

Patiëntenkamer reinigen: was je handen! Het reinigen van een patiëntenkamer stelt verschillende eisen aan een schoonmaker. De belangrijkste? Altijd je handen wassen. En een praatje maken met de patiënt. Tekst Ronald Bruins

2014-September / ZorgInstellingen

SCHOONMAAK

Schoonmaken in patiëntenkamers

Daisy Miralles kan het niet vaak genoeg benadrukken: handen wassen! Liever te vaak dan te weinig. Als SVS-docent én leidinggevende van Hago Zorg in het Erasmus MC is het de belangrijkste boodschap die ze haar medewerkers meegeeft. Toch is het nota bene ander ziekenhuispersoneel dat het niet altijd even nauw neemt met de voorschriften. Een onderzoek uit 2012 toonde aan dat maar liefst tachtig procent van de artsen en verpleegkundigen onvoldoende de handen wast. “Het is goed om te zien dat men voor de bestrijding van bacteriën en virussen niet alleen meer naar de schoonmaak kijkt”, zegt Miralles. Volgens de SVS-docent beginnen de werkzaamheden van een schoonmaker van patiëntenkamers nog vóórdat hij of zij voet zet op de werkvloer. “Persoonlijke hygiëne is heel belangrijk. Bacteriën waar jij niet ziek van wordt, kunnen voor anderen wel grote gevolgen hebben.”

Sieraden De handen vormen in dat hygiënevraagstuk een cruciaal element. “Want met je handen kom je overal”, zegt Miralles. Het is de reden waarom schoonmakers in de zorg hun werkzaamheden beginnen met het wassen van hun eigen handen. “Vanzelfsprekend is het dragen van sieraden daarbij geen optie, die vormen haarden vol bacteriën. Na het wassen van de handen trek je de handschoenen aan, zodat je ook het materiaal niet besmet met eventuele bacteriën. Vervolgens begin je met het inrichten van de schoonmaaktrolley.” De hoeveelheid microvezeldoeken staat vooraf vast. En of ze nu wel of niet gebruikt worden; iedere dag belanden de doeken in de was. “Die doeken neem je mee over de hele afdeling. Die móéten gewoon de was in. Zo weet je zeker dat je ook de volgende dag over volledig schone doeken beschikt.”

Observeren Eenmaal aangekomen bij de patiënten-

kamer draait alles in eerste instantie om observeren. “Wat tref ik aan?”, vraagt Miralles zich hardop af. “Deels hangt dat af van de locatie. In de Daniel den Hoed-afdeling van het Erasmus MC hebben we bijvoorbeeld veel te maken met mensen die erg ziek zijn. De kans is daarom groter dat ze bijvoorbeeld iets op de grond hebben laten vallen. Dat ruim je als eerste op. Daarna kun je starten met de rest.” Vervolgens voltrekt zich het relatief bekende schoonmaakprotocol. Dat betekent dat droog voor nat schoonmaken gaat en hoog voor laag. Over het gebruik van schoonmaakmiddelen vertelt Miralles: “In kamers waar cytostatica – medicijnen tegen kanker - worden toegepast geldt dat we alleen maar koud water mogen gebruiken. De gebruikte doeken gooien we daar na afloop ook weg. Maar ook in het geval van andere kamers gebruiken we geen schoonmaakmiddelen, omdat dat met de opkomst van de microvezel niet langer nodig is.”

Sanitair De schoonmaakmiddelen worden nog wel gebruikt zodra schoonmakers met de traditionele mop werken én zodra ze het sanitair van de patiëntenkamer reinigen, in het bijzonder de toiletpot. Voor dat sanitair speelt het wassen van de handen overigens opnieuw een belangrijke rol. “Bevindt het sanitair zich in de patiëntenkamer, dan hoeft de schoonmaker zijn handschoenen niet te wisselen. Maar is het sanitair op de gang, dan is dit wél noodzakelijk. Dat betekent in dat geval ook dat onze medewerkers voor elk toilet opnieuw hun handen moeten wassen en van handschoenen moeten wisselen. Dat is namelijk de beste manier om kruisbesmetting tegen te gaan.”

Communicatie Blijft over het contact met de patiënten. In de meeste gevallen is de patiënt aanwezig op het moment dat de schoonmaker zich ontfermt over de kamer. “Patiënten zijn vaak eenzame mensen. Dat betekent dat communicatie een heel belangrijk onderdeel van

het vak is. Schoonmakers zijn veel meer dan simpelweg alleen schoonmaker. Het zijn servicemedewerkers, die deels verantwoordelijk zijn voor de gastvrijheid. Daarom besteed ik daar ook veel aandacht aan in de opleiding. Misschien wel iets meer dan de eisen van de vakopleiding officieel voorschrijven. Dus hoe communiceer je met mensen? En welke non-verbale boodschappen straal ik uit? Daar ligt volgens mij ook de toekomst van het schoonmaakvak.” Zitten alle werkzaamheden in de patiëntenkamer er op, dan wacht de schoonmaker nog één handeling. Opnieuw observeren. “Iedereen kan iets vergeten. Het is dus belangrijk om te kijken en je eigen werk te controleren. En heb ik alles wel goed achtergelaten?” Tot slot is het een kwestie van de handschoenen uittrekken, opnieuw de handen wassen, nieuwe handschoenen aantrekken en een nieuwe patiëntenkamer binnenstappen. Waarna het hele circuit zich weer herhaalt. *Ronald Bruins is hoofdredacteur van Service Management

2014-September / ZorgInstellingen 39

Genezend groen Groen verlaagt stress, biedt ontspanning en heeft een positieve invloed op genezing en gezondheid. Groen, veiligheid, toegankelijkheid, aﬂeiding en therapie. Dit zijn de vijf onmisbare elementen voor de inrichting van een tuin bij een zorgorganisatie. Wij denken graag met u mee! Neem vrijblijvend contact met ons op.

www.btlrealisatie.nl

De ZorgAgenda 2015 Dè agenda voor medewerkers in de zorg Formaat 11,7 x 17,5 cm Veel schrijfruimte O Periodevermelding O 24-uursindeling O Inclusief zorginfo O O

over , info ering l a n g si d, risico dzaamhei e nr igsame icatieveil d e en m heid

Voor offerte bel of mail: EILERS International B.V. Telefoon 075 - 629 46 61 Website www.eilers-international.nl E-mail info@eilers-international.nl Webshop www.ofﬁcewebshop.nl

De ZorgKalender 2015 Voor al uw cliënten s Formaat 20 x 33 cm

s 2-weekskalender s Uw eigen bedrukking in full colour

LABELEN VAN MEDICIJNEN

Brother International

Veelzijdige labelprinters voor diverse medische toepassingen Het labelen van medicijnen verloopt niet in elke zorginstelling even efficiënt, omdat de labels vaak vooraf gedrukt moeten worden. Brother International biedt daarvoor een oplossing. Met de labelprinters van het bedrijf kunnen labels op maat geprint worden, zelfs tot aan het bed van de patiënt.

Overal in ziekenhuizen en zorginstellingen worden tegenwoordig labels gebruikt. Dit is soms behoorlijk kostbaar en inefficiënt, omdat labels voor bepaalde doeleinden vooraf gedrukt worden en dan lastig aan te passen zijn. Brother International biedt hier een oplossing voor: met de labelprinters van het bedrijf kunnen labels op maat geprint worden. “Dit is een stuk flexibeler en zorgt voor meer efficiëntie en gemak, omdat labels heel gemakkelijk te wijzigen zijn”, zegt Jeroen de Jong van Brother International. “Bovendien kunnen de labels vanwege de draadloze oplossing op elke plek worden geprint.”

Draadloos aansturen De printers uit de TD-2100 serie kunnen op maat samengesteld worden. Als gebruikers kiezen voor een netwerkaansluiting, kan de printer draadloos aangestuurd worden door meerdere gebruikers. “Daarnaast kunnen we een oplaadbare batterij leveren, zodat het apparaat volledig mobiel gebruikt kan worden. Dit is handig voor plekken waar geen stroomtoevoer aanwezig is.”

Zelf labels programmeren De printers kunnen stand-alone aangestuurd worden via het optionele display, maar ook via een pc, laptop, of zelfs via smartphone of tablet. Hiervoor zijn speciale software kits beschikbaar die systeembeheerders kunnen gebruiken om de labelprinters te laten werken met de softwarepakketten die de instelling zelf al gebruikt. “We leveren de machine bovendien standaard met een gratis en gebruiksvriendelijk softwarepakket, waarmee het personeel zelf labels kan samenstellen en programmeren. Dat werkt heel simpel: je hoeft alleen op de juiste knop te drukken en het label rolt eruit met de juiste medicatie erop. Naast tekst kunnen er ook barcodes, logo’s en zelfs foto’s op het label gezet worden.”

worden en is er ook geen kans op vlekken of het uitlopen van inkt of toner. Bovendien hoef je niet te wachten tot het label droog is.”

Advies en service

Thermisch printsysteem

Momenteel wordt de labelprinter vooral gebruikt door OK-personeel en anesthesisten voor het labelen van medicatie op operatiekamers, maar dankzij de veelzijdigheid van het labelsysteem kunnen de printers breed ingezet worden. “Je kunt er bijvoorbeeld ook polsbandjes en afspraakkaartjes mee printen, of recepten op niet-klevend papier”, aldus Jeroen de Jong. “We blijven voortdurend bezig om klanten persoonlijk te begeleiden en te ondersteunen met advies en service. Het aantal zorginstellingen dat dit model gebruikt, groeit snel en de reacties en ervaringen zijn heel positief.”

De TD-2100 labelprinter werkt volgens een thermisch printsysteem; er is geen inkt of toner nodig omdat er een verwarmingselement in de printer zit. Dit heeft een aantal grote voordelen. “Zo hoeven er nooit patronen of cartridges vervangen te

Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met Brother International. Kijk voor meer informatie op www.brother.nl/td2130n.

2014-September / ZorgInstellingen 41

PRODUCT & MARKT Beperkt aantal beschikbaar: wasmachine van Miele Professional tegen aantrekkelijke prijs Miele Professional heeft een nieuw actiemodel: de professionele wasmachine PW 5136. De machine is in Nederland in een beperkte oplage op de markt gebracht. Dit levert een prijsvoordeel op t.o.v. de reguliere modellen van tussen de € 1.900,- en € 2.424,- exclusief btw (afhankelijk van de uitvoering). De machine beschikt over een capaciteit van 13 kg wasgoed, heeft twaalf vaste programma’s en is gemakkelijk te bedienen. Voordat de machine start, kunnen temperatuur en toerental naar wens worden ingesteld. Wanneer er minder was in de machine gaat dan de maximale beladingscapaciteit, kan het feitelijke gewicht van het wasgoed handmatig worden ingegeven, zodat water- en stroomverbruik worden verminderd. De machine is leverbaar in een variant voor poedervormige zeepdosering en in een variant voor automatische vloeibare zeepdosering. Al het textiel wordt in de gepatenteerde SoftCare-trommel perfect verzorgd. Het glijdt zachtjes door de trommel op een dun laagje water waarvoor de honingraatstructuur van de trommel zorgt. Zo is een optimale behandeling van uw wasgoed waardoor het minder slijt al voorgeprogrammeerd. Meer informatie over deze wasmachine via telefoonnummer +31 (0) 347 378 884, fax +31 (0) 347 378 429 of via www.miele-professional.nl/PW5136. Overstap naar de 13 kg-klasse nu € 1.900,- tot € 2.424,voordeliger.

Makkelijke overgang met XS4 Mini van Salto Systems De XS4 Mini is een gloednieuw product in toegangscontrole. Het nieuwe concept staat voor design en combineert dit met de hoogwaardige techniek van SALTO Systems. De XS4 Mini is vanaf oktober 2014 leverbaar. De XS4 Mini is klein van formaat en gemaakt voor binnendeuren. Over de installatie maakt u zich geen zorgen, dit gaat snel en eenvoudig. Daarom is de XS4 Mini een makkelijke overgang van een mechanisch sluitsysteem naar een modern elektronisch toegangscontrole systeem. Een groot voordeel is dat u elektronisch precies aan kunt geven wie toegang heeft tot welke deuren in het gebouw en dat u kunt controleren wie in welke ruimte is geweest. Bovendien is het nu controleerbaar wie uw ‘sleutels’ heeft. Als u twijfelt of deze in goede handen zijn, kan de betreffende sleutelkaart of tag geblokkeerd worden. Voor de XS4 Mini en de moderne productlijn die later volgt, is de techniek van Salto sterk verbeterd. Een belangrijke vernieuwing is de ingebouwde microprocessor die razendsnel reageert wanneer u het slot om toegang vraagt. Het product is zonder bekabeling en kan via online verbinding direct met het systeem communiceren. De XS4 Mini reageert op allerlei toegangsmedia, RFID-technologieën en vooruitstrevende technologieën zoals NFC. De XS4 Mini kan ook met andere systemen integreren. Meer informatie op xs4mini.saltosystems.com.

Bosch Healthcare en Eurocom Groep werken samen op gebied van personenalarmering Bosch Healthcare en de Eurocom Group zijn per direct een intensievere samenwerking aangegaan op het gebied van personenalamering. Hierdoor kunnen de HTS personenalarm toestellen van Bosch aangesloten worden op het cloud platform CQ-Net Live van de Eurocom Group. Zowel toestellen die op dit moment al in de markt staan als nieuwe modellen kunnen hiervoor ingezet worden. Dit biedt mantelzorgers en professionele zorgverleners de mogelijkheid om op een efficiënte manier samen te werken. Een alarmeringsoproep van een Bosch personenalarmtoestel wordt door middel van de cloud verstuurd naar de CQ-Mobile app op de smartphone. Met deze app kan eenvoudig het alarm aangenomen en afgehandeld worden. Daarnaast kan eenvoudig via de app aangeven worden wie er beschikbaar is voor alarmafhandeling, deze status is inzichtelijk voor iedere betrokkene. Dit kunnen zowel mantelzorgers als professionele zorgverleners zijn. Dit levert grote voordelen op voor (thuis)zorgorganisaties, organisaties met zelfsturende teams en mantelzorgers.

lionx implementeert oplossing voor digitale ondersteuning medicatietoediening ICT-dienstverlener ilionx heeft een oplossing in huis gehaald voor digitale ondersteuning bij medicatietoediening: Med-OK. Med-OK is een applicatie die zorgmedewerkers ondersteunt en controleert bij het inplannen en toedienen van medicatie. Op deze manier kunnen zorgverleners de risico’s op fouten bij het inplannen en toedienen van medicijnen verminderen. Med-OK is op een tablet te gebruiken en mee te nemen bij medicatierondes. Daarbij begeleidt, stuurt en registreert Med-OK de toediening en krijgen zorgmedewerkers doorlopend instructies. Daarnaast zijn afspraken over de medicatietoediening tussen zorginstelling, apotheker, arts en cliënt continu beschikbaar, zodat medewerkers hier altijd van op de hoogte zijn. “Het is erg belangrijk dat het inplannen en toedienen van medicijnen in verpleeghuizen, verzorgingshuizen en instellingen conform de veiligheidsnormen worden uitgevoerd”, aldus Remmert Remmerts de Vries, Business Unit Manager bij ilionx. “Met een optimale medicatieveiligheid zijn jaarlijks maar liefst 16.000 acute ziekenhuisopnames te voorkomen. Med-OK helpt hierbij. Het vermindert risico’s op fouten aanzienlijk en het ontlast zorgmedewerkers en managers.”

2014-September / ZorgInstellingen

PRODUCT & MARKT Bidvest Deli XL breidt retail-activiteit uit Foodservice groothandel Bidvest Deli XL en online supermarkt Zorgboodschap slaan de handen ineen in de nieuwe B.V. VersCentrumNederland (VCN). VCN biedt met haar 4 concepten: Zorgboodschap, Thuisboodschap, Uw Kruidenier, ’t Gruttertje, een totaaloplossing in eten en drinken voor de zorgmarkt. Zorgboodschap werd in 2013 gelanceerd als dé online supermarkt voor de zorg en heeft het afgelopen jaar haar innovatievermogen laten zien. Zorgboodschap zal in de toekomst één van de concepten zijn van VCN. Met de opstart van Thuisboodschap, Uw Kruidenier en ’t Gruttertje zal VCN de totale intra-en extramurale zorgmarkt kunnen bedienen. Zo komen retail en foodservice samen. Dick Slootweg, Algemeen Directeur Bidvest Deli XL, legt uit: “Grensvervaging tussen foodservice en retail wordt steeds sterker. Door de stap die Bidvest Deli XL hiermee zet, zijn we nog beter in staat om onze klanten te helpen.”

Nieuw theeconcept met een twist van Douwe Egberts Van Green Tea Pure tot Rooibos Vanilla en Forest Fruit. Douwe Egberts Professional lanceert een nieuw theeconcept exclusief voor out of home: de Pickwick Tea Master Selection. De melanges zijn zorgvuldig geselecteerd door de thee experts van Pickwick. Het resultaat: acht populaire smaken met een bijzondere twist voor de ultieme theebeleving buiten de deur. “In alle segmenten van de buitenshuismarkt hebben we veel kennis over de wensen en behoeften van de eindgebruiker”, vertelt Sander van der Linden, Marketing Director van Douwe Egberts Professional. “Met de introductie van Pickwick Tea Master Selection richten we ons op het segment dat zich bevindt tussen onze premium concepten en de basis Pickwick range. Theeliefhebbers kunnen met dit concept buiten de deur genieten van hun favoriete thee, maar wel met nét dat beetje extra.” De Pickwick Tea Master Selection is vanaf 1 september exclusief verkrijgbaar voor de out of home markt.

2014-September / ZorgInstellingen 43

DINSDAG 14 OKTOBER 2014 REEHORST TE EDE

Gastvrijheidszorg in de Praktijk

DE WINNAARS EN ANDERE GENOMINEERDE DEELNEMERS VAN GASTVRIJHEIDSZORG MET STERREN 2014 VERZORGEN WORKSHOPS VOOR EN DOOR DE PRAKTIJK. ZORG DAT U ERBIJ BENT EN SCHRIJF U IN VIA DE SITE ZORGMETSTERREN.NL

SERVICEWIJZER V

AUTOMATISERING

Straight Systems Straight Systems, één adres voor al uw kassa- en betalingsuitdagingen in de zorg en ziekenhuizen. Kattenburg 29-31 6651 AL Druten T 0487-517700 I www.straight.nl

ERKENDE CERTIFICATIEINSTELLINGEN

FACILITAIRE DIENSTEN

TRAININGEN EN ERKENDE CERTIFICATIEINSTELLINGEN

KASSASYSTEMEN

Straight Systems Lloyd’s Register Quality Assurance Postbus 701 3000 AS Rotterdam K.P. van der Mandelaan 41a 3062 MB Rotterdam T 010-201 84 76 E info@lrqa.nl I www.lrqa.nl of www.lrqa.nl/training LRQA is een internationale leverancier van certificering en training voor o.a. de volgende normen: ISO 9001, ISO 14001 en OHSAS 18001. Verder certificeren wij de meeste relevante normen in de zorg.

Newasco Newasco Diensten BV Nijverheidsweg 40 2102 LL Heemstede T 023-5474004 E diensten@newasco.nl I www.newasco.nl Innovatieve regionale wasserijbedrijven met hoge kwaliteit, ontzorgt volledig op het gebied van textielvoorziening. Onze dienstverlening sluit aan op de nieuwe AWBZ. Facturatie per bewoner is mogelijk.

Bureau Veritas Training Computerweg 2 3821 AJ Amersfoort T 088-4505551 F 088-4505555 E bvct@ nl.bureauveritas.com I www.bureauveritas.nl Theoretisch of toegepast, standaard of maatwerk, intern of open inschrijving: training is altijd een bron voor het creëren van meerwaarde.

Straight Systems, één adres voor al uw kassa- en betalingsuitdagingen in de zorg en ziekenhuizen. Kattenburg 29-31 6651 AL Druten T 0487-517700 I www.straight.nl

Ook een vermelding in deze rubriek? Neem dan contact op met Michel Lases, michellases@ vakmedianet.nl of 06-52867256

INSTALLATIETECHNIEK EN ONDERHOUD

Imtech Care & Cure

Slim, veilig & ﬂexibel Rivium Boulevard 122 2909 LK Capelle aan den IJssel Postbus 8584 3009 AN Rotterdam T 010-4477400 I www.zorg.imtech.nl

Van binnen- en buitendeuren tot kluisjes en kleedkamers – met Salto elektronisch [VLNHUNZILOLLY OLLM[ \ HSSLZ VUKLY JVU[YVSL IPUULU ttU Z`Z[LLT <P[LYZ[ ÅL_PILS LU KHHYKVVY PKLHHS ]VVY JVTWSL_L LU K`UHTPZJOL VTNL]PUNLU PU KL aVYN 4LLY ^L[LU& )LS -VY[LaaH ¶

FORTEZZA VEILIG WERKEN. VEILIG WONEN. PRETTIG LEVEN. =LYSLUNKL A\PKLYSVZ^HS Hilversum PUMV'MVY[LaaH ^^^ MVY[LaaH US

2014-September / ZorgInstellingen 45

AGENDA

Agendatip? Mail de redactie van ZorgInstellingen: redactie@zorginstellingen.nl

16 - 24 september

3 november

verschillende locaties www.duurzaamgebouwd.nl

Emmeloord www.horecafair.nl

17 - 19 september

12 - 15 november

New Orleans, Verenigde Staten www.worldworkplace.ifma.org

Düsseldorf www.medica-tradefair.com

30 september

4 december

Seminars Zorgvastgoed

World Workplace Congress

Congres Kleinschalig Zorgen De Reehorst, Ede www.reedbusinessevents.nl

Horecafair 2014

Medica

Congres Over Het Nieuwe Werken Nieuwegein www.ohnw.nl

14 oktober

Gastvrijheid in de Praktijk De Reehorst, Ede http://bestpractice.zorgmetsterren.nl

14 - 16 januari 2015

Vakbeurs Facilitair 's-Hertogenbosch www.vakbeursfacilitair.nl

ADVERTENTIE-INDEX 2.0 Architecten Alpheios Brother International BTL Nederland Distrivers Douwe Egberts Professional Fortezza Security Systems Miele Professional Salto Systems Satelliet Meubelen SVS Opleidingen Uniqcare Van Houtum

2014-September / ZorgInstellingen

26 4 12, 41 40 16 47 45 7, 22, 30 43 2 36, 37 33 64

Complete

koffiecorner

€1599,-

Met een complete koffiecorner haal je het beste uit de mens. Voor collega’s die samen tot goede ideeën komen. Voor bezoekers die gastvrij worden ontvangen. Nu tijdelijk scherp geprijsd, inclusief het nieuwste meubilair en theeconcept: Pickwick Tea Master Selection.

• Koffiecorner bestaande uit: Koffiemachine Cafitesse Excellence Compact Pickwick Tea Master Selection Onderzetmeubel

Goed idee!

• Uw voordeel is € 1000,-*

* Op basis van Douwe Egberts Professional adviesprijs Deze actie is geldig tot en met 30 november 2014.

Bel 030 297 9200 of ga naar www.douweegbertsprofessional.nl GOEDE KOFFIE EN THEE IS GOUD WAARD

Wilt u bij de b ekendmaking aanw ezig Meld u dan a zijn? a beste-werkg n op evers.nl

BESTEWERKGEVERS2014 Intermediair

Effectory

7 oktober, DeLaMar Theater Amsterdam

Special Over Het Nieuwe Werken - september 2014

Special van het platform Over Het Nieuwe Werken

Manager heeft eindelijk fiducie in Nieuwe Werkers - pag 4

Het Nieuwe Werken echt laten werken. Congres - pag 10

Kijk op www.ohnw.nl

Leidinggeven in nieuwe werkvormen - pag 13

UW TIJDREGISTRATIE…ONS VAK

- Crédit photos : Bodet - Fotolia - Thinkstock

Bodet maakt integrale oplossingen voor tijdregistratie, orderregistratie en planning

www.tijdregistratie.nl 070-364 38 56

Over Het Nieuwe Werken is een uitgave van Vakmedianet De special en het congres maken deel uit van het Platform Over Het Nieuwe Werken. Meer informatie over dit platform en over Het Nieuwe Werken kunt u vinden op www.ohnw.nl

Redactieadres Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn Uitgever Frederique Zeemans fzeemans@vakmedianet.nl Marketing Mandy de Lange mandydelange@vakmedianet.nl Redactionele realisatie Manon Beuzenberg redactiepwdegids@vakmedianet.nl Redactie Ernst Verrijk, Pauline Tournier (cover en beeldredactie), Ton Zonneveld (fotografie) Vormgeving: colorscan - www.colorscan.nl Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de algemene leverings voorwaarden van toepassing. Deze kunt u lezen op www.vakmedianet.nl

Partners:

Afscheid van Het Nieuwe Werken

Is het tijd dat we afscheid nemen van Het Nieuwe Werken? De laatste jaren wordt de kritiek steeds heviger. Een deel van de kritiek is van conservatieven, mensen die eigenlijk nooit willen veranderen. Dezelfde mensen die in een organisatie altijd roepen dat het vroeger beter was. We kunnen die kritiek afdoen als ouderwets, van mensen die zijn blijven steken in de twintigste eeuw. Maar kritiek zet je wel aan het denken. Uit de Nationale Enquête Het Nieuwe Werken blijkt dat er minder voorstanders zijn van Het Nieuwe Werken. Tegelijkertijd zijn er organisaties die schoorvoetend een stapje zetten en thuiswerken tolereren, iets wat al in 1986 mogelijk was, zoals Van Kooten en De Bie ons lieten zien. Is dat erg? Ik denk het wel. Ze negeren de immense veranderingen die zich voltrekken in de samenleving. Jan Rotmans, hoogleraar Transitiekunde in Rotterdam, zegt het treffend: “We leven niet in een tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk”. Een groot aantal organisaties negeert de trends die futurologen, trendwatchers, economen en vele andere mensen voorspellen. Erger nog: zelfs politici die geacht worden een visie op de toekomst van ons land te hebben, houden vooral vast aan het verleden. Als de economie maar weer gaat groeien komt alles goed.

Henny van Egmond Dagvoorzitter van het congres Over Het Nieuwe Werken en partner bij Yolk

Niets lijkt minder waar. De grootste uitdaging voor organisaties die een goede toekomst willen, is meekomen met de snelheid van vernieuwing. En dan niet alleen de technologische vernieuwing. Veranderingen gaan zo snel, dat organisaties die niet innoveren, uiteindelijk niet zullen overleven. Door nieuwe technologie en robots verdwijnt de helft van de banen, voorspellen onderzoekers van de universiteit van Oxford. En wij kopen inmiddels bij Chinese internetwinkels artikelen tientallen procenten goedkoper. Businessmodellen van traditionele bedrijven blijken niet meer te werken. Kortom, we moeten aan de slag. Eerst met Het Nieuwe Werken, maar daarna met nieuwe organisaties. Meer hierover op ons congres Over Het Nieuwe Werken, zie pagina 10

04 Eindelijk krijgen mensen vertrouwen in Nieuwe Werkers, zo blijkt uit de Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken. 08 Qidos: wat betekent Het Nieuwe Werken voor de manier waarop bedrijven opleiden? 10 Congres Over Het Nieuwe Werken

13 Interview Mathieu Weggeman: Leidingeven in nieuwe werkvormen. 14 Moneypenny: In ieder bedrijf en in iedere functie is ruimte om HNW vorm te geven.

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Eindelijk is er vertrouwen N AT I O N A L E E N Q U Ê T E O V E R H E T N I E U W E W E R K E N

We geloven echt wel dat die collega zijn uren maakt, ook al zien we hem niet. Zelf vinden we dat onze manager daar ‘natuurlijk’ ook op kan vertrouwen. Dat hoeft hij niet te controleren door naar onze output te kijken. We willen liever worden beoordeeld op resultaten. Tekst: Ernst Verrijk

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Onderzoek

at beeld ontstaat bij het doornemen van de resultaten van de vierde Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken. Controle op output als ik alleen werk, is voor 40 procent van de deelnemers overbodig. Vorig jaar vond nog maar 30 procent dat. En we zijn er vrij zeker van dat onze collega’s aan het werk zijn als we ze niet zien: het percentage dat daarop vertrouwt, ging van 65 procent in 2012 naar 69 procent nu. “Natuurlijk kan ook mijn eigen manager erop vertrouwen dat ik mijn uren maak”, zegt 82 procent van de deelnemers. En: “Ik kan de verantwoordelijkheid van Het Nieuwe Werken aan”, zegt niet minder dan 94 procent. Driekwart denkt dat dit ook geldt voor de meeste collega’s.

Het Normale Werken En daarmee is Het Nieuwe Werken, anno 2014, onderdeel geworden van Het Normale Werken. Het is niet meer iets voor later. Vorig jaar zag 42 procent van de deelnemers aan de Nationale Enquête Het Nieuwe Werken als toekomstige werkvorm, nu onderschrijft nog maar 17 procent die stelling. Niet dat iedereen overal en altijd Nieuw Werkt. Het betekent dat we vaker dan ooit zelf bepalen wat we waar en wanneer doen. Dat geldt nu voor 62 procent. Dat betekent ook regelmatig ‘s avonds of in het weekend. Net als vorig jaar heeft twee van elke drie deelnemers daar geen moeite mee. Misschien komt dat omdat we het werken ‘elders’ vrij beperkt houden. Ergens anders werken doen we gemiddeld één dag per week, zegt 34 procent. Vorig jaar haalde 29 procent dat gemiddelde. Sommige deelnemers geven zelfs aan dat ze een werkverdeling hebben gemaakt: overleggen op kantoor, uitzoekwerk thuis. “De momenten dat ik op kantoor aanwezig ben, benut ik vooral om met collega’s en medewerkers in gesprek te gaan. De beleidsmatige en administratieve taken voer ik zo veel mogelijk thuis uit.”

Flexibele organisatievormen Het Nieuwe Werken gaat niet alleen over thuiswerken. Met die mythe willen de deelnemers dit jaar echt wel afrekenen. “Het Nieuwe Werken is niet gelijk aan thuiswerken. Het moet de flexibiliteit geven om plaatsen tijdonafhankelijk te werken en dat kan dus ook thuis zijn.” Sommige kantoornomaden beschouwen zich als HNW’er omdat ze in het pand van hun werkgever steeds op wisselende plekken zitten. Anderen noemen ook de trein of de seats to meet als werkplek. Deze mensen mogen wel ergens anders werken: “Structureel thuiswerken is geen optie, incidenteel mag wel. Thuiswerken, net hoe het uitkomt en of het werk het toelaat. Het mág, het is geen must.” En soms kan vasthouden aan thuiswerken zelfs contraproductief zijn. “Het gaat erom dat mensen bij complexe problematiek snel een gelegenheid kunnen zoeken waar ze bijeen kunnen zitten met de

juiste disciplines en wellicht juist níet thuis werken, dat is contraproductief!” Het gaat er maar om dat je de juiste werkvorm zoekt, zoals een deelnemer het zegt, die ervoor zorgt dat het eindresultaat zo effectief mogelijk is. Ook gelet op de beschikbare tijd en kosten, natuurlijk.

Ruimte krijgen Henny van Egmond is partner bij Yolk en adviseert bedrijven regelmatig over Het Nieuwe Werken. Hij is te spreken over de grotere keuzevrijheid die steeds meer mensen ervaren: “Bewuste keuzes maken is heel belangrijk. Gelukkig zien we in het onderzoek dat medewerkers dat steeds vaker doen. Voor mij is dit het bewijs dat een organisatie Het Nieuwe Werken goed heeft ingevoerd: als medewerkers de ruimte krijgen om deze keuzes zelf te maken.” Deze gewenning betekent niet dat Het Nieuwe Werken ‘af’ is: leidinggevenden en medewerkers moeten nog altijd wennen aan hun nieuwe rollen. In de commentaren klinkt vaak de roep om een nieuwe manier van aansturen, meer gericht op resultaten. Want dat is nog lastig, menen veel respondenten. “De ene manager kan hier sneller aan wennen dan de ander. Het vraagt om vertrouwen in de medewerker en dus om loslaten. En ook om duidelijke afspraken.” Van Egmond ziet een duidelijk andere rol voor leidinggevenden in de toekomst: “In moderne organisaties hebben we meer behoefte aan leiders, die de juiste omstandigheden creëren voor mensen om hun werk te doen, helder maken waar de organisatie voor staat.”

Het Nieuwe Leidinggeven Veel zicht op een andere manier van leidinggeven blijkt nog niet uit de cijfers van dit onderzoek. 40 Procent denkt niet dat de stijl is veranderd; bijna net zoveel mensen (39 procent) heeft er geen mening over. Als er al iets is veranderd, is dat meer richting een coachende stijl (44 procent), of een meer resultaatgerichte stijl, zegt 63 procent. Van Egmond noemt deze uitkomst opmerkelijk. “Ik vind het opvallend dat 40 procent stelt dat de stijl van leidinggeven niet is veranderd. Dat kan eigenlijk niet. Als medewerkers meer tijden plaatsonafhankelijk gaan werken en de stijl van leidinggeven verandert niet, dan hebben ze zich kennelijk nooit iets aangetrokken van hun leidinggevenden. Hetzelfde geldt misschien wel voor de 40 procent die er geen mening over heeft. Wat haarscherp duidelijk wordt, is dat de rol van leidinggevenden in traditionele organisaties eigenlijk weinig voorstelt. Ze vergaderen, hebben veel bilateraal overleg en zijn vooral managers. In moderne organisaties hebben we meer behoefte aan leiders, die de juiste omstandigheden creëren voor mensen om hun werk te doen, helder maken waar de organisatie voor staat”. S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

Onderzoek

In de commentaren klinkt inderdaad vaak de roep om een nieuwe manier van aansturen, meer gericht op resultaten. Maar dat is nog lastig voor veel managers, menen veel respondenten. Dat geldt ook voor leren omgaan met nieuwe vrijheden en verantwoordelijkheden en helderheid scheppen in processen, rollen en taken. Misschien dat het afhangt van de manager, zoals een respondent suggereert. “De ene manager kan hier sneller aan wennen dan de ander. Het vraagt om vertrouwen in de medewerker en dus om loslaten. En ook om duidelijke afspraken.” Maar ook voor de medewerkers zelf is Het Nieuwe Werken nog geen gesneden koek. Aandachtspunten zijn: letten op de balans werk-privé, op tijd de gewenste resultaten opleveren, voldoende contactmomenten inbouwen, tijdig om hulp vragen, om-

ken.” Sommigen zien daar de voordelen van in: “Door veel meer te focussen op totaalresultaat is het duidelijk geworden dat je nog meer gebruik moet maken van de expertise van collega’s. Door meer resultaatgerichte uitwisseling ontstaan er nieuwe diensten en producten.” Het biedt zicht op het grotere geheel: “Voel me minder onderdeel van de afdeling, maar meer van de organisatie.” Het betekent ook “wat meer eigen beslissingen nemen en die pas later terugkoppelen/afstemmen.” Deze deelnemer heeft de indruk dat hij en zijn organisatie er slagvaardiger door zijn geworden.

Niet voor iedereen geschikt Natuurlijk zijn er ook mensen voor wie Het Nieuwe Werken als werkvorm niet geschikt is. Sommige respondenten zijn er zelfs van overtuigd dat de

“Medewerkers moeten de ruimte krijgen om zelf keuzes te maken” gaan met resultaatafspraken, zelf bepalen of je werkt in privétijd en of je `vrij’ neemt op tijden dat er meestal wordt gewerkt. Wat nodig is, zijn “duidelijkheid en concrete afspraken over verwachtingen en gedrag. De medewerker moet zich verantwoordelijk voelen voor zijn werk, dat hij deels thuis doet.”

Bewuster contact houden Die wisselende werkplekken en werkvormen betekenen ook dat we bewuster contact moeten zoeken met collega’s om elkaar niet ‘kwijt te raken’. “Niet alleen contact bij concreet resultaat, maar ook tijdens een proces en voor sociale cohesie.” Want: “Het is niet meer vanzelfsprekend dat je elkaar wel tegenkomt om onderwerpen te bespre-

Het onderzoek Voor de vierde keer heeft het onafhankelijk Platform Over Het Nieuwe Werken de Nationale Enquête Over Het Nieuwe Werken gehouden. Tussen 25 en 30 april 2014 hebben 4858 deelnemers bij de overheid, onderwijs, cultuur, welzijn en het bedrijfsleven hun opvattingen over het onderwerp kenbaar gemaakt. Het zijn vooral kennisspecialisten en managers die zich met het onderwerp bezighouden. Ze werken op HRM (23 procent), bij het openbaar bestuur en de overheid (13 procent), op facility management en inkoop en ICT (7 procent). De helft is kennisspecialist; de andere helft vervult een managementfunctie.

S p e c i a l O ve r H e t N i e u we We r ke n - s e p te m b e r 2 0 1 4

meeste mensen er niet bij zijn gebaat. “Een groot deel van de mensen heeft meer contact nodig dan mogelijk is met Het Nieuwe Werken. Zij hebben het nodig om zich verbonden te voelen met de cultuur door op een plek te zijn met collega’s.” De nuchterheid heeft duidelijk toegeslagen in de commentaren: “Niet elk soort werk leent zich goed voor Het Nieuwe Werken. Het nieuwe werken werkt niet voor elke organisatie of bedrijf/functie.” Een deel van de respondenten noemt “medewerkers overtuigen van het nut van Het Nieuwe Werken. Alle neuzen dezelfde kant op krijgen” als hun grootste uitdaging de komende jaren.

We moeten doorzetten Toch denken steeds meer mensen dat Het Nieuwe Werken niet heel erg ingewikkeld hoeft te zijn. Een respondent wijst erop dat “veel organisaties al decennia lang zo werken. Die weten echt niet waar u zich druk over maakt.” Een ander gaat nog wat verder terug in de tijd: “De handelsreiziger vertrok voor de Tweede Wereldoorlog in de trein om elders in het land te gaan werken. Zullen we het maar gewoon doen en gaandeweg de kleine probleempjes oplossen?” Ook Henny van Egmond van Yolk vindt dat we moeten doorzetten met Het Nieuwe Werken. “Organisaties die werkelijk een gezonde toekomst willen hebben, moeten die stap zetten. Op de oude manier blijven werken zorgt in de toekomst alleen maar voor problemen.” ● Meer lezen over Het Nieuwe Werken? Kijk op OHNW.nl

Ontvang handvatten om aan de slag te gaan met een moderne werkstijl!

MASTERCLASS OVER HET NIEUWE WERKEN

Start 30 oktober 2014