De tijdelijk aangepaste PFAS-normen

MARKT & ECONOMIE Door Anita Hestens

STIKSTOF- EN PFAS-MISÈRE:

‘WE KUNNEN NIET ZOMAAR WEER AAN HET WERK’

Bedrijven in het grondverzet en het bouwmaterialenvervoer hebben veel last van de nieuwe normen voor PFAS. Bieden de maatregelen van de overheid een oplossing voor de vrachtauto’s die al maanden stilstaan?

Sinds 29 november 2019 geldt een tijdelijke, aangepaste landelijke achtergrondwaarde van 0,9 microgram per kilo grond voor PFOS en 0,8 microgram per kilo grond voor overige PFAS voor toepassing op landbodem. Minister Stientje van Veldhoven voor Milieu en Wonen baseert de nieuwe, tijdelijk aangepaste normen op wetenschappelijk onderbouwd advies van het RIVM en Deltares na metingen. Volgens de minister zet de overheid hiermee een belangrijke stap waardoor veel gronden baggerwerkzaamheden weer door kunnen, terwijl de gezondheid en het milieu worden beschermd. Transport en Logistiek Nederland (TLN) stelde hierna dat de hogere, tijdelijk aangepaste PFAS-normen geen oplossing is voor gehele transportsector. “De aangepaste normen halen het grootste deel van de grondtransportsector niet uit de problemen”, zo concludeert TLN na een rondgang langs de leden. Veel bedrijven vrezen dat de vrachtwagens, of een deel ervan, voorlopig nog aan de kant moeten blijven staan. Inmiddels is de schade alleen al in de transportsector opgelopen tot tientallen miljoenen euro’s. TLN ziet de nieuwe aangepaste PFAS-normen niet meer dan een eerste stap. Er zijn veel meer vervolgstappen nodig om de zaak weer op gang te brengen. Daarbij is snelheid geboden. TLN doet een dringend beroep op lagere overheden om in ieder geval de bodemkwaliteitskaarten voor PFAS op de kortst mogelijke termijn te actualiseren en vast te stellen.

GEDEELTELIJKE AANPASSING

Volgens Martin de Leeuw, coördinator grond en milieu bij Harthoorn in Vlissingen, is “de ellende” begonnen toen op 8 juli 2019 de tijdelijke PFAS-normen werden gepubliceerd en direct ingingen met een overgangsperiode tot 30 oktober. “Toen kwamen veel bouwprojecten stil te liggen en vrachtauto’s stil te staan. De iets minder strenge, tijdelijke normen die op 29 november ingingen helpen maar een beetje, niet al te veel. Het probleem is dat de tijdelijke PFAS-norm voor het toepassen van grond en baggerspecie in oppervlaktewater/ diepe plassen nog niet is aangepast.

Minister overlegt bij TLN Op uitnodiging van minister Stientje van Veldhoven was er begin december overleg over de PFAS-problematiek, in bijzonder over het hergebruiken van grond in diepe plassen. Dit overleg vond bij TLN plaats. Namens TLN waren voorzitter Elisabeth Post en vier leden bij het gesprek aanwezig. Een van de voornaamste knelpunten waardoor het werk stil ligt, is de niet-aangepaste norm van 0,1 voor hergebruik van grond in diepe plassen en andere waterbodemtoepassingen zoals dijkverzwaring en demping van voormalige havens en watergangen. 80 procent van de grond gaat daarnaartoe. Uit een enquête blijkt dat driekwart van de kiepautobedrijven aangeeft dat het grootste deel van het grondverzet weer op gang komt zodra grond weer mag worden gebruikt voor deze toepassingen. De minister gaf aan dat hiernaar twee onderzoeken lopen. De uitkomsten zijn bepalend voor een eventuele aanpassing van de norm voor storting van grond in diepe plassen. De uitkomsten laten vooralsnog op zich wachten. TLN is ook gevraagd te participeren in een taskforce van het ministerie. Leden die problemen ervaren bij gemeenten of provincies, kunnen zich te melden bij TLN via kiepautobedrijven@tln.nl, die deze problemen dan aankaart bij het ministerie. Ook kunnen ondernemers advies inwinnen bij Bodem+, een speciaal ingestelde vliegende brigade of uitvoeringsproblemen bij gemeenten melden bij de betreffende provincie.

De meeste grond en baggerspecie die verplaatst en elders wordt toegepast ging in het verleden hiernaartoe. Er zijn hiervoor nauwelijks tot geen alternatieve en betaalbare toepassingslocaties te vinden. Er is dus nog steeds veel minder grondtransport mogelijk. Bovendien is het niet zo dat na deze maatregel direct de volgende dag of week alles weer aan het werk kan. Er moeten eerst vergunningen worden aangevraagd, projecten moeten opgestart en gemeenten moeten voor dit jaar budgetten opstellen. Wat de PFASnormen betreft is er nog veel onzekerheid en onduidelijkheid. Daarnaast spelen ook de stikstofperikelen. Voor de stikstofuitstoot moeten we nu berekeningen uitvoeren. Je moet voldoen aan een maximum vastgestelde hoeveelheid uitstoot van een bepaald werk. Er is bij ons minder vraag naar grondverzettransport, maar gelukkig kunnen wij de auto’s ook inzetten voor het transport van onder meer puin, asfalt, zand en diverse overige materialen. Ons werk is zeer divers en daarmee hebben wij het gelukkig nog redelijk druk.”

OMZET AFGENOMEN

Bij Schreuders Handel en Transport in Brakel is de omzet in het laatste halfjaar behoorlijk afgenomen door de PFAS- en stikstofcrisis. Het bedrijf houdt zich bezig met zandhandel en -transport, grond- en milieutransport van huisvuil en dergelijke. Directeur Bart Schreuders maakt zich grote zorgen: “Het aangepaste tijdelijk

‘DE TIJDELIJK AANGEPASTE PFAS-NORMEN ZIJN EEN ZOETHOUDERTJE’

handelingskader PFAS is een zoethoudertje. Er zou veel meer moeten gebeuren om het grondtransport weer op gang te helpen. Een groot probleem is het dat er geen grond/zand gestort mag worden in plassen die ondieper gemaakt moeten worden. Juist door het weer openstellen van die plassen zal niet alleen de kiepautosector weer op gang komen, maar ook de bouw zal hierbij gebaat zijn. Verder liggen grote bouwprojecten stil door de stikstofuitspraak, waardoor het grondtransport in de bouw ook stil is komen te liggen en alles wat daarbij komt kijken. Wij doen alles van a tot z met de grond. Na het afgraven van bouwgrond laten wij de grond analyseren en afhankelijk van de uitkomst rijden wij de grond uit naar een geschikte locatie. Dit vormt ook een probleem door de PFAS. De aangepaste norm is hiervoor geen oplossing. Gelukkig gaan onze milieutransporten nog gewoon door.”