ZIE, UW ZOON – ZIE, UW MOEDER DS. ELINE BAGGERMAN-VAN POPERING

ZIE, UW ZOON – ZIE, UW MOEDER

Het laatste wat gezegd wordt aan het kruis door Jezus is een soort van opdracht of overdracht. De twee meest geliefde personen, zijn moeder en de leerling die hij liefheeft, worden aan elkaar gekoppeld en de geliefde leerling krijgt de opdracht te zorgen voor de moeder en haar in huis te nemen. Dat laatste geldt meer dan dat Maria als een moeder zal zijn voor Johannes. Het gaat om het volwassen zoon zijn – waar ook de verplichting bij hoort en de zorg voor het onderhoud en de begrafenis van de moeder.

Het tafereel is op het eerste gezicht best absurd. Dat Jezus hieraan denkt vanaf het kruis, dat is ongelooflijk. Maar tegelijkertijd ook voorstelbaar als je het ziet als een sterfbed tafereel. In dagen van ziekte en afscheid worden zulke dingen vaak bespreekbaar en zijn er dingen die geregeld moeten worden, plichten die overgedragen moeten worden voor als diegene er niet meer is. En Jezus denkt hieraan vanaf het kruis. Hij denkt aan zijn moeder. Jezus is hier een volwassen zoon die denkt aan de plicht die hij heeft tegenover zijn moeder. Wij bezien de Heer vaak vanuit zijn hoge taak in de wereld en als gezonden door God de Vader. Maar hij is God en mens tegelijk en als mens is hij ook zoon met een moeder die daar staat onderdaan het kruis. Het meest vreselijke moment voor een moeder is dit om haar zoon te zien sterven. En in dat moment is er de blik van Jezus die dat ziet en spreekt: vrouw, zie, uw zoon en tot Johannes, zie, uw moeder. De zorg voor zijn moeder draagt hij over aan de geliefde leerling. En deze neemt haar vanaf dat uur bij zich in huis.

Wat betekent het dat Jezus dit ziet en zegt en doet vanaf het kruis? Je kunt zeggen, dit is een sterfbedtafereel – je wilt de dingen goed regelen voordat je sterft.Echter – dit is geen ‘gewoon’ sterfbed. We staan hier onderaan het kruis. Wat betekent het voor ons dat Jezus dit doet? Het laat ons zien dat Jezus de geboden in praktijk brengt, de wet vervult tot op het laatst. Eert uw vader en uw moeder – dat is wat Jezus doet. Hij zorgt voor zijn moeder, hij zorgt dat ze niet alleen zal blijven. En dat is heel belangrijk – het praktische van een nieuwe taak en een nieuwe ordening van de verhoudingen kan helpen in een groot gemis. Dit beeld is ook bijzonder omdat bij het kruis de familie weer bij elkaar is en daar aandacht aan wordt geschonken. Nu het sterven nadert – is Jezus weer zoon en staat zijn moeder daar en heeft zij weer die rol als moeder. Het tafereel bij het kruis verwijst naar het begin van zijn leven, naar de kribbe in de stal van Bethlehem. Het kind dat daar geboren is, in doeken gewikkeld ligt, is daar al de verlosser die hangt in het doodskleed aan het kruis. En deze mensen rondom het kruis die hebben dit allemaal gezien en meegemaakt. Zie, uw zoon, zie, uw moeder. In dit kruiswoord laat Jezus zien wat de taak is voor de geliefde leerling – de moeder bij zich in huis nemen. Deze woorden gaan dieper dan alleen maar de zorg van een zoon voor zijn moeder. De Heer spreekt deze woorden tot ons en tot ons hart vandaag. Want al Jezus woorden zijn evangelie. Het gaat hier om zien. Jezus ziet wat nodig is voor zijn moeder. Jezus ziet een nieuwe taak voor de geliefde leerling, namelijk om de moeder in huis te nemen. Jezus ziet dat vanaf het kruis. Vanaf het kruis is zijn blik ook gericht naar ons. Hij ziet ons aan in onze angst, in ons gemis en ons diepe verdriet en pijn. Hij ziet het, hij weet het en ook voor ons spreekt hij zijn woord. Deze woorden krijgen nog meer betekenis omdat ze gesproken worden vanaf het kruis. Het kruis zelf is de grootste daad van Jezus. Daar hangt hij om ons. Daar heeft hij al het lijden van de hele wereld en ons lijden op zich genomen. En vanaf dat kruis klinkt dat diepe woord – zie, uw zoon - zie, uw moeder. zijn. Zie, wie voor jou die moeder is. Zie die moeder met verdriet om haar zoon. Neem haar vanaf dit moment bij je in huis.

Dit woord klinkt ook nu vandaag in het lijden van deze verscheurde wereld. Dit woord klinkt nu het oorlog is in Oekraïne. Ook daar zijn moeders op de vlucht, ook daar staan nu ontelbaar veel kruisen, ook daar zijn moeders die hun zonen hebben verloren. Zie, uw zoon, zie, uw moeder. Het kruis plaatst ons in een nieuwe orde tegenover onze naaste. Christus ziet ons aan vanaf het kruis en zo worden wij uitgenodigd de ander te zien. Vanuit het kruis, vanuit de genade van Christus. En van dat uur af nam de discipel haar bij zich in huis.

ds. Eline Baggerman-van Popering is predikante in de Gereformeerde Kerk te Haastrecht

Dat is een grote opdracht om te zien. Ga en zie. Kijk om je heen. Zie wie je kan helpen. Voor wie je een zoon kan De kruisiging door Jacob Jordaens.