Ekspektatywa_2
Magdalena Starska Dawid Wiener Andrzej Klawiter Martin Heidegger
Komunikacja. Pogłębianie poczucia przestrzeni Communication. Deepening the Feeling of the Space
Redukcja / Mikroprzestrzenie. Synchronizacja Reduction / Micro-spaces. Synchronicity
Fundacja Bęc Zmiana 2009
Spis treści / Table of contents
5
Zuzanna Hadryś, Michał Lasota – Wstęp / Introduction
9
Zuzanna Hadryś, Michał Lasota, Magdalena Starska, Dawid Wiener – Rozmowa. Wokół twarzy / Talk. Around the Face
21
Martin Heidegger – Bycie-tu-oto jako położenie / Dasein as Position
27
Andrzej Klawiter, Dawid Wiener – Emocje w odbiorze dzieła sztuki / Emotions in Reception of a Work of Art
49
Magdalena Starska – Rysunki / Drawings
56
Magdalena Starska – Piękna masa / Beautiful Mass
68
O autorach / About the authors
1 Ekspektatywa_2
Magdalena Starska Dawid Wiener
Komunikacja. Pogłębianie poczucia przestrzeni Communication. Deepening the Feeling of the Space
Fundacja Bęc Zmiana 2009
3 Ekspektatywa_2
Magdalena Starska, Lud
5 Ekspektatywa_2
Wstęp
Introduction
Projekt Komunikacja: pogłębianie poczucia przestrzeni to efekt spotkania rysowniczki i performerki Magdaleny Starskiej z neurokognitywistą Dawidem Wienerem. W ciągu kilku miesięcy współpracy, podczas wielogodzinnych spotkań i rozmów, zarysował się wspólny obszar ich zainteresowań, związany z emocjami i ich ekspresją, szczególnie zaś z empatią i jej znaczeniem w życiu społecznym. Zanurzenie człowieka w świat, bezpośrednie zmysłowe doświadczanie, waga międzyludzkiego spotkania to kwestie, wokół których ogniskowała się ich refleksja, pogłębiona o wątki badań neurokognitywistycznych. Tytułowa „przestrzeń” jest przestrzenią międzyludzkiej wymiany: uczuć, nastrojów i wartości. Oś oraz istotę całego projektu stanowiło samo spotkanie Wienera i Starskiej, twórczych osobowości pochodzących z dwóch różnych światów. Herzogowskim „krańcem świata”, terenem, na którym doszło do spotkania była poznańska Galeria Stereo. Najbardziej interesujące okazało się to, że osadzeni w tak różnych dyskursach Starska i Wiener, mają bardzo podobne intuicje dotyczące społeczeństwa i komunikacji. Nie mieliśmy ambicji przeprowadzania eksperymentu sytuującego się na pograniczu nauki i sztuki, podstawowe znaczenie miało pytanie, na ile rozmowy, które przeprowadzają bohaterowie projektu staną się dla nich obojga inspirujące.
The Project Communication: Deepening the Feeling of the Space is the effect of the meeting of drawer and performer Magadalena Starska with neurocognitivist David Wiener. During a few months of their collaboration, hours of meetings and talks a common ground of their interests established connected with emotions and their expression, especially empathy, its meaning for social life. Human plunging into the world, direct sensual experiencing, the matter of human intercourse these are the issues around which their reflection revolved, deepened with the excerpts of the neurocognitivist research. ‘The Space’ taken from the title is the very space of the human exchange: feelings, moods and principles. The core of the whole project was substantially the meeting of Starska and Wiener itself, creative personalities from two different worlds. The Herzog’s ‘End of the World’, an area where these meetings took place was Stereo Gallery in Poznań. The thing that turned out to be the most interesting was that set in so different discourses Starska and Wiener have similar intuitions concerning society and communication. We didn’t have ambitions to carry out the experiment situated on the verge of science and art, the most rudimentary question was that if and to what extent the discussions led by
Głównym motywem rozmów była ludzka twarz – najintensywniejszy z wizualnych bodźców. W oczach Starskiej jest elementem miejskiego krajobrazu odsyłającym do obszaru elementarnej komunikacji i będąca w optyce Wienera początkiem społeczeństwa. Wokół twarzy zbudowana została sieć wątków i refleksji, którą można prześledzić w zapisie rozmów zawartym w książce. Ponadto publikacja zawiera obszerny tekst autorstwa prof. Andrzeja Klawitera i dr. Dawida Wienera poświęcony neurokognitywistycznemu ujęciu doświadczania świata i percepcji sztuki oraz cykl rysunków Magdaleny Starskiej. Zuzanna Hadryś Michał Lasota
the characters of the project become inspirational for both of them. The main motive of the talks was human face – the most intensive visual factor – according to Starska the element of the urban landscape, related to the area of basic communication and in Wiener’s optics – the foundations of the society. Around the face there was build a network of clues and reflections which can be tracked in the record that the book includes. Apart from that the publication includes a wide text of professor Andrzej Klawiter and dr David Wiener about neurocognitivist approach to experiencing world and perceiving the art and series of Magdalena Starska’s drawings. Zuzanna Hadryś Michał Lasota
7 Ekspektatywa_2
O autorach
About the authors
Martin Heidegger Filozof niemiecki (1889–1976). Myśl filozoficzna Heideggera uznawana bywa za jedną z najważniejszych w filozofi iXX wieku Studiował na uniwersytetach we Fryburgu oraz Marburgu pod kierunkiem Henryka Rickerta. Profesorem filozofii został w roku 1928. Rektor Uniwersytetu we Fryburgu. Za najważniejsze dzieło Heideggera uznaje się Bycie i czas (niem. Sein und Zeit) z 1927 roku. Heidegger zajmuje się w nim, określanym przez siebie jako fundamentalne, pytaniem o sens bycia i analizą ontologiczną ludzkiego bycia (jestestwa, Dasein). Podjął się rozwinięcia egzystencjalizmu, zainicjowanego przez S.Kirkegaarda. Przeszedł w swoich poglądach od fenomenologii do egzystencjalizmu, zajmując się analizą sensu bytu.
Martin Heidegger German philosopher (1889–1976). His best known book, Being and Time, is considered to be one of the most important philosophical works of the 20th century. Heidegger’s work has strongly influenced philosophy, theology and the humanities. Within philosophy it played a crucial role in the development of existentialism, hermeneutics, deconstruction, postmodernism, and continental philosophy in general. Being and Time (German title: Sein und Zeit), published in 1927, investigates the question of being by asking about the being for whom being is a question. Being and Time influenced many thinkers, including existentialist thinkers like Jean-Paul Sartre.
Andrzej Klawiter Profesor nadzwyczajny nauk humanistycznych (filozofia). Pracuje w Instytucie Psychologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Zajmuje się kognitywistyką, percepcją słuchową, użyciem i percepcją narzędzi, świadomością, emocjami, ewolucją umysłów, filozofią nauki, filozofią współczesną, fenomenologią. Jest redaktorem naczelnym „Studiów z Kognitywistyki” i „Filozofii Umysłu” oraz przewodniczącym Zarządu Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego i członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Magdalena Starska Autorka rysunków, performance’ów i instalacji. Ukończyła poznańską Akademię Sztuk Pięknych w 2005 roku dyplomem w pracowni prof. Jarosława Kozłowskiego. Członkini grupy Penerstwo. Podłożem jej działań artystycznych jest zamysł kreowania sytuacji wspólnotowych. Starską interesuje, w jaki sposób to, co osobiste i indywidualne, może być wartościowe w sensie społecznym. Mieszka i pracuje w Poznaniu.
Andrzej Klawiter Associate professor of humanities (philosophy). Works at the Institute of Psychology of the Adam Mickiewicz University in Poznań. Deals with cognitive studies, aural perception and the use and perception of tools, consciousness, emotions, evolution of the mind, philosophy of science, contemporary philosophy, phenomenology. He is the editor-in-chief of ‘Studia z Kognitywistyki’ and ‘Filozofia Umysłu’, the president of the Board of the Society of Cognitive Science and a member of the Polish Society of Philosophy. Magdalena Starska Author of drawings, performance and installations. In 2005 she obtained diplomma on Academy of Fine Arts in Poznań University (professor Jarosław Kozłowski workroom). Member of Penerstwo group. The base of her artistic practice is to create social situations. Her point of interest is in what way personal and common features could are valuable in a sense of social terms. She lives and works in Poznań.
69 Ekspektatywa_2
Dawid Wiener Pracuje w Zakładzie Logiki i Kognitywistyki Instytutu Psychologii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Kierownik Laboratorium Neurokognitywnego. Zajmuje się badaniem emocji, psychopatologią kognitywną oraz wpływem technologii informacyjno-komunikacyjnych.
Dawid Wiener Works at Institute of Logics and Cognitive Science of the Psychology Departament at Adam Mickiewicz University in Poznań. Chief of Neurocognitive Lab. His research area are emotions investigations, cognitive psychopathology and impact of information technology on human behaviour.
71 Ekspektatywa_2
W serii Ekspektatywa / In Ekspektatywa series:
Katarzyna Krakowiak, Andrzej Kłosak, Słuchawy. Projektowanie dla ucha / Metaphones. Design for the Ear Magdalena Starska, Dawid Wiener, Komunikacja. Pogłębianie poczucia przestrzeni / Communication Deepening the Feeling of the Space Aleksandra Wasilkowska, Andrzej Nowak, Warszawa jako struktura emergentna / Warsaw as Emergent Structure Jan Dziaczkowski, Marek Pieniążek, Góry dla Warszawy / Mountains for Warsaw Janek Simon, Szymon Wichary, Krótki przegląd wiedzy dotyczącej systemów do gry w totolotka. Zmagania umysłu ze światem / Short Survey to the Lotto Systems. Mind’s Struggle with the World Kasia Fudakowski, David Álvarez Castillo, W wypadku rzeźby / In the Event of Sculpture
www.ekspektatywa.pl
Ekspektatywa_2 Komunikacja. Pogłębianie poczucia przestrzeni / Communication: Deepening the Feeling of the Space Magdalena Starska Dawid Wiener Kuratorzy / Curators Michał Lasota, Zuzanna Hadryś Zespół redakcyjny / Editorial team Anna Hegman, Krzysztof Gutfrański, Elżbieta Petruk, Paulina Sieniuć, Bogna Świątkowska Tłumaczenia / Translation Łukasz Mojsak, Hubert Napiórski
Warszawa 2009 ISBN 978-83-929527-0-1 Wydanie pierwsze Printed in Poland Wydawca / Publisher Fundacja Bęc Zmiana ul. Mokotowska 65/7 00–533 Warszawa www.funbec.eu bec@funbec.eu +48 22 827 64 62 Druk / Print PW Stabil ul. Nabielaka 16 31–410 Kraków
Projekt graficzny / Graphic design Tomasz Bersz, Marian Misiak www.berszmisiak.com
Projekt Ekspektatywa Fundacja Bęc Zmiana zrealizowała dzięki dotacji otrzymanej od m.st. Warszawy.
The Ekspektatywa Project is realized by Bęc Zmiana Foundation with financial support from the Warsaw City Hall.
Expecto! O cyklu Ekspektatywa
Expecto! About the Expectative series
Jak podaje słownik Michała Arcta z 1921 roku, ekspektatywa oznacza „oczekiwanie, wyczekiwanie, ubieganie się, nadzieję”. Przedsięwzięcie to, świadomie odnosząc się do niezrealizowanych wcześniej koncepcji zbudowanych na wierze w technologię, ma na celu wymianę doświadczeń dotyczących roli postępu oraz dialogu nauki ze sztuką. W sześciu odsłonach cyklu prezentujemy różne stanowiska, metody badawcze oraz postawy twórcze. Interesuje nas różnorodność, zachęcamy do myślenia w kategoriach eksperymentu – wzajemnej gry myśli i inspiracji, ulokowanych pomiędzy sztuką i produktywizmem, profesjonalizacją i amatorstwem, dystansem, komunikacją i społeczną transformacją.
According to Michał Arct’s dictionary of 1921, ekspektatywa (expectative) means ‘anticipation’, ‘looking forward to’, ‘striving for, hope’. The aim of the project, which is a conscious reference to the unrealized concepts that were based on faith in technology, is the exchange of experiences in the area of scientific progress and dialogue between art and science. The cycle is composed of six parts, each presenting the different positions, research methods and creative stances. As it is variety that interests us, our objective is to encourage thinking in terms of experimentation – a mutual play of thoughts and inspirations, situated between art and productivism, professionalization and amateurship, distance, communication and social transformation.
www.ekspektatywa.pl