Hoe en wanneer is het virus Het begint er steeds meer op te lijken dat de uitbraak van het nieuwe coronavirus toch niet is begonnen op de vismarkt in Wuhan. Het vinden van de bron kan een volgende pandemie helpen voorkomen.
T
erwijl de wereld vecht om de coronapandemie onder de duim te krijgen, blijft er een mysterie bestaan: hoe en wanneer is het virus overgedragen op de mens? Er beginnen twijfels te ontstaan over het idee dat dit gebeurde op de Huanan-vismarkt in het Chinese Wuhan in december. Onderzoekers proberen nu te achterhalen wat de echte bron is. Daarmee hopen ze te kunnen voorkomen dat andere, nieuwe coronavirussen in de toekomst pandemieën veroorzaken. Toch niet in december Volgens een onderzoek naar de eerste 41 ziekenhuisopnamen van mensen met het coronavirus, was een man die op 1 december 2019 symptomen vertoonde de eerste coronapatiënt. In tegenstelling tot de meerderheid van de eerste groep patiënten had hij geen enkel verband met de Huanan-vismarkt. Sindsdien is niemand in staat om te bevestigen waar hij het virus heeft opgelopen. Ook is het onduidelijk of hij echt de eerste persoon was die het virus opliep. Een andere analyse van de eerste 425 coronapatiënten, in januari uitgevoerd door het Chinese centrum voor ziektebeheersing en -preventie en de Chinese nationale gezondheidscommissie, plaatst de eerste bevestigde besmetting een week later: op 8 december. Maar nieuw bewijs lijkt erop te wijzen dat de uitbraak al voor december begon. Analyse van het virale genoom – het volledige genetische materiaal van het virus – doet vermoeden dat het virus al in november van dier op mens is overgedragen. Maar het zou zelfs al in september gebeurd kunnen zijn. 6 | CORONA magazine
Longontsteking Deze resultaten zijn in lijn met een bericht in de South China Morning Post waarin documenten worden aangehaald van de Chinese overheid. Deze wijzen erop dat de eerste coronabesmetting plaatsvond bij een 55-jarige persoon uit de provincie Hubei, die het virus op 17 november opgelopen lijkt te hebben. De eerste gemelde gevallen, die dateren van december, werden gerapporteerd door artsen uit Wuhan die een surveillance protocol volgden dat was opgezet om longontstekingen met onbekende oorzaak in kaart te brengen. Dit systeem is opgezet na de SARS-uitbraak in 2002-2003 om nieuwe virussen te kunnen opsporen. Voor zover men kon nagaan, richtten de eerste inspanningen van de Chinese autoriteiten zich vervolgens vooral op mensen met een virale longontsteking die traceerbare verbanden of contacten hadden met de Huanan-markt. Deze focus op longontstekingen kan ervoor hebben gezorgd dat veel milde, vroege besmettingen gemist zijn. In december was de infectie waarschijnlijk al tot buiten Wuhan verspreid. Een onderzoek onder zes kinderen die het coronavirus hadden opgelopen, leidde tot de identificatie van een meisje dat op 2 januari symptomen ontwikkelde. Zij en haar familie wonen in Yangxin, meer dan 150 kilometer verwijderd van Wuhan. Geen van hen was gedurende de maand voordat zij ziek werd buiten de provincie geweest. Onderzoekers konden niet achterhalen hoe ze besmet was geraakt. Veel dieren met coronavirussen Een verklaring hiervoor kan zijn dat het virus meerdere keren van dieren op mensen is overgesprongen. Vleermuizen worden ervan verdacht dat ze een ‘reservoir’ zijn voor het coronavirus, maar dierenarts Richard Kock van het Royal Veterinary College in Londen zegt dat het hoogst onwaarschijnlijk is dat je het virus kunt oplopen door een toevallige ontmoeting met een vleermuis. Een aannemelijkere verklaring is dat andere dieren als intermediair dienden. Deze dieren versterkten het virus en maakten het mogelijk om meerdere mensen te besmetten via een methode van ‘vallen en opstaan’, zegt hij.
