CAREOLL

Softversko rješenje za zdravstvene ustanove i podrška integraciji sa IZIS-om CAREOLL

Digitalizacija poslovnih procesa zdravstvenih ustanova uz softversko rješenje CAREOLL

CAREOLL je unificirano softversko rješenje, namijenjeno svim zdravstvenim ustanovama za vođenje zdravstvene dokumentacije u elektronskoj formi. Ovo rješenje olakšava i unapređuje sve organizacione radne procese različitih zdravstvenih ustanova. Korisnički interfejs pruža jednostavan i brz unos svih medicinskih podataka, preciznu obradu i isporuku informacija koje su potrebne medicinskim ustanovama i pacijentu. CAREOLL je intuitivan i sveobuhvatan softver, razvijen po principima i standardima važnim za sigurnost i kvalitet. Kao glavni digitalni alat organizacije i asistent u donošenju poslovnih odluka zasnovanim na činjenicama, koordiniše između dvije važne stavke: ljudskih resursa ustanove i krajnjih korisnika medicinskih usluga. Benefiti softvera su višestruki i u svakom modulu postoji određena diferencijacija u odnosu na druge softvere. Softversko rješenje, kreirano za različite zdravstvene ustanove, dostupno je u tri izdanja: CAREOLL Practice, CAREOLL Spa i CARE-

OLL Lab.

CAREOLL Practice

Izdanje za opšte, pedijatrijske, ginekološke, internističke, dermatovenerološke, oftalmološke i druge specijalističke zdravstvene ustanove. Imajući u vidu specifičnosti rada u svakoj od specijalističkih ordinacija, rješenje CAREOLL Practice se prilagođava svakoj od njih. Vođenje evidencije o opštim podacima svake od ustanova, početni je korak i osnov za rad. Pružena je mogućnost unosa podataka o lokacijama, timovima, uređajima i procedurama koje se obavljaju u ustanovi, kao i o zaposlenim zdravstvenim radnicima. Omogućena je izrada fleksibilnih rasporeda rada koji služe kao podloga za zakazivanje pregleda i procedura. CAREOLL Practice pruža mogućnost kreiranja baze pacijenata i vođenja evidencije o izvršenim pregledima i/ili procedurama. U svakom trenutku je moguće dobiti pregled zdravstvenog kartona, istorijat pregleda, nalaza, ali i sve druge informacije o pacijentu. Na raspolaganju je širok spektar izvještaja sa dinamičkim parametrima koje korisnik ovog rješenja podešava prema svojim potrebama, a pruža mu se i mogućnost dodjele posebnih prava pristupa. 18

CAREOLL Spa

Izdanje za turističko-banjske komplekse koji u svojoj ponudi imaju ljekarske preglede i svoje usluge zasnivaju na terapijskim procedurama. Podržan je prijem i obrada ambulantnih i ležećih (stacionarnih) pacijenata. Pored opštih podataka o lječilištu i zaposlenim zdravstvenim radnicima, omogućen je unos svih lokacija, timova, uređaja i procedura koje se u njemu mogu obavljati. Dolazak pacijenta u lječilište prati detaljna informacija o njegovim ranijim posjetama, tj. uvid u zdravstveni karton i pregled prethodnih nalaza i obavljenih terapija. Zakazivanje propisanih terapija se radi na osnovu nalaza i kreiranog rasporeda rada, čime se sprečavaju greške preklapanja termina ili dupliranja pacijenata. Svaki pacijent dobija raspored terapija tako da uvijek kod sebe ima informaciju o terminima kada je i na kojoj terapiji. Terapeuti imaju mogućnost da u toku terapije upišu informacije koje su od značaja za tok liječenja. Ljekar je u mogućnosti da prati napredak svakog pacijenta i da kroz kontrolne preglede koriguje propisane procedure i/ili lijekove. Izradom otpusnog pisma zaokružuje se boravak u lječilištu, a podržani su i ostali segmenti rada kao što su: unos cjenovnika usluga i izrada računa. CAREOLL Spa je kreiran kao višekorisnički sistem i pruža mogućnost da se svakom korisniku odrede posebna prava pristupa.

CAREOLL Lab

Izdanje za biohemijske, mikrobiološke, patohistološke i genetičke laboratorije. CAREOLL Lab omogućava praćenje svih koraka: od upisa u protokol posjeta, kreiranja i izdavanja računa, uzimanja uzoraka, trijaže (primarne/sekundarne), preanalitičke obrade, kreiranja naloga za laboratoriju, kreiranja naloga za transport u druge laboratorije, komunikacije sa laboratorijskim uređajima putem HL7 i ASTM protokola, unosa rezultata, verifikacije, potpisivanja pa sve do izdavanja rezultata pacijentima (štampanih i putem email-a). CAREOLL Lab u potpunosti digitalizuje poslovne procese u vašoj laboratoriji i maksimalno smanjuje potrebu za štampanjem dokumenata. Kroz povezanost sa laboratorijskim uređajima (analizatorima) CAREOLL Lab utiče na preciznost obrade uzoraka, što ubrzava proces zaključivanja usluga. Zahvaljujući visokoj strukturiranosti podataka, sistem omogućava različite kontrole prilikom verifikacije rezultata: • automatska selekcija referentnih vrijednosti na osnovu pola, starosti, metode analize, tipa uređaja i sl. • poređenje sa prethodnim analizama za istog pacijenta • automatsko računanje osnovnog delta čeka Kako bi se ostvarila potpuna kontrola, softver omogućava praćenje kretanja uzorka kroz laboratoriju, računanje TAT vremena za svaku analizu sa informisanjem korisnika o isteku roka. U slučaju da u okviru vaših laboratorija imate punktove, sistem vam automatski nudi kreiranje naloga za transport uzoraka, prenos podataka iz punkta u centralnu laboratoriju te automatsko vraćanje rezultata uz kompletan uvid kretanja uzorka.

Više na: www.careoll.com

CAREOLL je softversko rješenje kreirano od strane kompanije LANACO koja je, DECENIJAMA UNAZAD, jedan od lidera na domaćem i inostranom tržištu u kreiranju softverskih rješenja. LANACO uspješno posluje više od 30 godina, zapošljava više od 350 stručnjaka, a petnaest godina implementira rješenja u zdravstvenom sektoru.

Uovom vremenu pandemije kojim su dominirale razne restrikcije i zabrane postavlja se pitanje šta mi sami možemo da učinimo za svoje zdravlje. Ova cijela prethodna godina je bila izazovna i stresna kako i za nas zdravstvene radnike, tako i za naše pacijente i za naše cijelo društvo. Ovog ljeta, kada su restrikcije malo popustile, važno je nešto učiniti za svoje zdravlje.

Fizička aktivnost igra značajnu ulogu u formiranju i očuvanju zdravlja čovjeka. Smatra se da je 80% svih kardiovaskularnih bolesti (hipertenzija, dijabetes, povišene masnoće u krvi, srčani, moždani udar) posljedica nezdravog načina života, odnosno nedovoljne fizičke aktivnosti i nepravilne ishrane. Redovnom fizičkom aktivnošću smanjuju se šanse za nastanak gojaznosti, hipertenzije, dijabetesa, srčanog i moždanog udara. Svjetska zdravstvena organizacija (SZO) je identifikovala fizičku neaktivnost kao četvrti vodeći faktor globalnog mortaliteta (oko 6% uzroka svih smrtnih ishoda). Smatra se da je fizička neaktivnost odgovorna za oko 30% slučajeva obolijevanja za koronarnu bolest, za oko 27% slučajeva je faktor rizika za dijabetes te da je odgovorna za 21-25% slučjeva raka dojke i debelog crijeva.

Redovna fizička aktivnost doprinosi boljoj kontroli bolesti i smanjuje rizik za javljanje neželjenih komplikacija ili neželjenih ishoda (npr. ponovni moždani ili srčani udar). Smanjenje rizika je u direktnoj vezi sa dužinom trajanja fizičke aktivnosti, njenim intenzitetom i obimom. Ukratko, što smo aktivniji, rizici za razvoj bolesti su manji.

Minimum fizičke aktivnosti podrazumijevao bi 150 minuta umjerene fizičke aktivnosti sedmično, odnosno 75 minuta intenzivne fizičke aktivnsti sedmično. Pojednostavljeno , preporuka bi bila najmanje sat vremena šetnje dnevno većinu dana u sedmici, odnosno najmanje pola sata dnevno fizičke aktivnosti koja će dovesti do preznojavanja većinu dana u sedmici. To opet zavisi od motivacije, od toga šta ko voli i šta ko može da radi. A svakako važi ono, što više, to bolje. Fizička aktivnost kod odraslih smanjuje rizik za razvoj osteoporoze u starijoj životnoj dobi, odnosno doprinosi povećanju koštane mase. Smanjuje se rizik za prelome kuka i kičme. Fizička aktivnost jača skeletne mišiće, jačinu, snagu i unutrašnju neuromuskularnu aktivaciju.

Banja Vrućica ima dugogodišnje iskustvo u liječenju pacijenata sa kardiovaskularnim bolestima, ali i u prevenciji kardiovaskularnih bolesti. Kod pacijenata koji su imali srčani udar, neki kardiohirurški zahvat na srcu ili implantiran pejsmejker, fizička aktivnost mora biti nadzirana. To u ovoj ustanovi čini tim obučenih ljekara i fizioterapeuta. U našem centru na raspolaganju imamo zemljište sa više od 70 hektara sa uređenim stazama kroz šumu, koje u toku ljeta i koristimo za terapije. Vježbe i kondicioni trening sprovodimo napolju, na

Fizička aktivnost i zdravlje

Priredio: dr Igor Dumanović, doktor medicine

svježem vazduhu i u hladovini šume, uz nadzor naših terapeuta.

Prostor parka naše ustanove koriste ne samo naši pacijenti, već i svi gosti. Uređene staze su idealno mjesto za šetnju, za vožnju biciklom, za trčanje. U večernjim satima nude prijatan bijeg od ljetnih vrućina.

U ovom periodu pandemije, kada smo često bili prinuđeni da budemo razdvojeni od naših najmilijih, kada smo svi bili izloženi stresu, važno je pronaći vrijeme za sebe i vrijeme koje ćemo provesti sa onima koji nam znače mnogo i koji nas čine srećnim. U ove vrele tople dane lijepo je napraviti negdje izlet u prirodu, uživati u hladovini i na svježem vazduhu. Naš centar takođe raspolaže i velikim velnes-centrom sa otvorenim i zatvorenim bazenom, koji nude prijatan ambijent gdje se ljudi mogu opustiti, odmarati i uživati u zajedničkom vremenu. Plivanje je aktivnost koja većini ljudi odgovara. Plivanjem se jačaju mišići, troši energija, poboljšava kardiorespiratorna funkcija. U Banji Vrućici je na raspolaganju i mineralna voda. Kupanje u mineralnoj vodi, koja je bogata ugljen-dioksidom, širi periferne krvne sudove, snižava krvni prisitsak, ubrzava srčanu akciju i time jača srce. Takođe se smanjuje mišićni spazam i bol. Tako u našem centru raspolažemo prirodnim izvorima mineralne vode, uređenim parkovima i hotelima, koji pružaju ugodan ambijent ne samo za liječenje, već i za rekreaciju i odmor. Naš tim iz Banje Vrućice vam svima želi dobro zdravlje! Čuvajte se i budite aktivni! Pozdrav iz srca prirode!

Rosacea predstavlja jednu od uobičajenih hroničnih dermatoza koja zahvata konveksitete kože lica, karakterisana učestalim crvenilom, telangiektazijama sa epizodama inflamacije tokom kojih se javljaju otoci, papule i pustule.

U zemljama sjeverne Evrope boluje oko 10% populacije. Ovo oboljenje se deset puta češće javlja kod žena u odnosu na muškarce. Takođe, postoji sumnja na genetsku predispoziciju. Češće se javlja kod osoba sa svijetlim kompleksom kože, mada obolijevaju i pripadnici crne rase i Hispanoamerikanci. Razlog veće otpornosti tamne kože na ovo oboljenje nije poznat, ali može da bude u vezi sa manjom osjetljivošću na agense koji uzrokuju vazodilataciju.

Uzrok rosacee je nepoznat. Nekoliko faktora igra ulogu u patogenezi, neki su naučno dokazani, a neki su u fazi dokazivanja.

Pretpostavljeni etiološki mehanizmi se mogu grupisati u: - vaskularne činioce, - klimatske uslove, - degeneraciju matriksa derma, - hemijske i putem hrane unesene agense, - abnormalnosti pilosebacealne jedinice, - mikroorganizmi.

Ipak, ostaje centralni paradoks: Kako objasniti različite kliničke ekspresije rosacee jednom teorijom? Vjerovatno je da različiti nozološki subtipovi (eritemotelangiektatična, papulopustularna, fimatozna i okularna) oboljenja predstavljaju heterogen odgovor na kombinaciju faktora.

Takođe se smatra, s obzirom na to da su i mnoge zdrave osobe koje ne obolijevaju od rosacee izložene djelovanju ovih istih faktora, da oboljele osobe imaju naslijeđenu preosjetljivost prema „okidačima“ oboljenja.

Rosacea

Prof. dr Bogdan Zrnić, dermatovenerolog

Dr med. Kristina Zrnić-Vranješ, dermatovenerolog

Vaskularni činioci

Flushing. ili prolazni eritem. je kontrolisan sa dva vazodilatatorna mehanizma: humoralnim i nervnim stimulusima. Činjenica da su krvni sudovi kože lica veliki, brojni i postavljeni bliže njenoj površini čime se i objašnjava pojava crvenila kod subtipa jedan i dva.

Disregulacija termičkih mehanizama se smatra odgovornom za vazodilataciju. Normalni fiziološki odgovor na hipertermiju je povećan protok krvi od lica ka mozgu, vjerovatno da se potpomogne intrakranijalno hlađenje. Povećana oralna temperatura dovodi do razmjene toplote u karotidnim arterijama, što je znak hipotalamusu da pokrene vazodilataciju.

Takođe je interesantna uloga supstance P-medijatora u nastanku flushing-a kod karcinoida; vazoaktivnih intestinalnih peptida, gastrina, serotonina, histamina i prostaglandina.

Klimatski uslovi

Smatra se da rosacea nastaje kao posljedica oštećujućeg djelovanja različitih klimatskih faktora koji djeluju na krvne sudove i vezivno tkivo derma. Pivotalna uloga sunčevog zračenja je potvrđena lokalizacijom eritema i telangiektazija na konveksitetima lica. Na dijelovima lica koji su zaštićeni od štetnog dejstva sunčevih zraka (kao što su submentalna i supraorbitalna regija) nema promjena.

Učestale pojave oboljenja kod osoba sa svijetlim kompleksom kože i svijetlim očima, egzacerbacija promjena u rano proljeće, kao i pojava oboljenja u odraslom životnom dobu takođe govore u prilog uloge solarne radijacije u etiopatogenezi.

Degeneracija matriksa derma

Histopatološki nalazi ukazuju na oštećenje endotela i matriksa derma. Solarna radijacija može da izmijeni funkciju limfnih i krvnih sudova usljed oštećenja potporne mreže elastičnih i kolagenih vlakana u dermu.

Ova teorija ukazuje da telangiektazije, eritem, flushing i edem predstavljaju posljedicu slabosti potpornog tkiva oko krvnih sudova, što rezultuje deponovanjem tečnosti, medijatora upale i produkata metabolizma.

Pacijentkinja s eritematoteleangiektazijskom rosaceom

Uprkos izraženim telangiektazijama, krvni sudovi kod oboljelih od rosacee zadržavaju mogućnost da se šire i skupljaju na lokalno (dimetilsulfoksid) i sistemski (adrenalin, noradrenalin, histamin) primijenjene vazoaktivne agense. To ukazuje na centralnu ulogu u degeneraciji matriksa derma, dok reaktivnost krvnih sudova ostaje intaktna.

Hemijski i hranom uneseni agensi

Uočeno je da začinjena hrana, alkohol i vrući napici pokreću reakcije flushing-a kod oboljelih od rosacee, ali nije naučno potvrđen njihov pravi značaj. Takođe, određeni lijekovi (amjodaron, kortikosteroidi, nikotinska kiselina, vitamin B6 i B12) mogu da izazovu rosacea-like dermatoze.

Abnormalnosti pilosebacealne jedinice

Analizom histoloških presjeka uočeno je da kod oboljelih od rosacee papule i pustule nastaju kao posljedica perivaskularno lokalizovanih inflamatornih infiltrata, što ukazuje da ovo nije bolest folikula dlake.

Mikroorganizmi

Demodex folliculorum je uobičajen stanovnik flore humane kože (savremenim tehnikama otkrivanja se može naći i kod 100% zdravih odraslih osoba) i njegova uloga u nastajanju rosacee je kontroverzna. Smatra se da je u procjeni težine oboljenja važno ne samo prisustvo ovog mikroorganizma, već i gustina larvi, kao i njihova ekstrafolikularna lokalizacija.

Dokazano je prisustvo većeg broja larvi u slučajevima papulopustulozne, ali ne i eritemotelangiektatične rosacee. Kontroverze su u vezi sa uticajem Helicobacter pylori (H.pylori) u razvoju oboljenja.

Udruženost rosacee i gastrointestinalnih bolesti, kao što je hipohlorhidrija, gastritis i abnormalnosti sluznice jejunuma; sezonske fluktuacije oboljenja, slične kao kod ulcerozne bolesti želuca, su razlozi povezanosti rosacee i infekcije H.

pylori. Međutim, ova bakterija je veoma rasprostranjena u humanoj populaciji, ubikvitarna je te se u velikom procentu učestalosti nalazi kako kod odraslih zdravih osoba, tako i kod oboljelih od rosacee.

Zapaženo je da uništenje H. pylori može uticati i na izlječenje rosacee. Infekcija H. pylori povećava lučenje vazoaktivnih supstanci, kao što su histamin, prostaglandini i leukotrieni, kao i različiti citokini. Ovi vazoaktivni medijatori su pronađeni udruženi sa tipovima H. pylori koja stvara specifičan citotoksin, CagA (citotoksin - udružen antigen A). Takođe se kod oboljelih od rosacee u serumu nalazi povišen nivo tumorskog nekrotičnog faktora α i interleukina 8, čije se vrijednosti normalizuju nakon izlječenja infekcije H. pylori.

Rosacea je hronična dermatoza koja primarno zahvata konveksitete centralnih dijelova lica (obraze, nos, bradu i centralni dio čela). To je sindrom predstavljen kombinacijom različitih znakova i simptoma, koji su, u većini slučajeva, djelimično, rijetko svi, u istom trenutku prisutni. Bolest se karakteriše remisijama i egzacerbacijama.

Dijagnostički kriterijumi - Primarne karakteristike

Prisustvo jednog ili više od sljedećih znakova su indikativni za rosaceu. Ovi znaci su uglavnom tranzitorni i mogu da se javljaju pojedinačno: - Flushing (prolazno crvenilo). Obratiti pažnju na dužinu trajanja, učestalost, težinu i raširenost crvenila. - Perzistentni eritem. Trajno crvenilo kože lica je najučestaliji znak rosacee. - Papule i pustule. Crvene kuglaste papule, sa ili bez pustula, ponekad nodulusi. Karakteristično je odsustvo komedona (diferencijalna dijagnoza u odnosu na akne). - Telangiektazije. Uobičajene, ali ne i neophodne za dijagnozu. U slučaju izraženog eritema mogu biti teško uočljive.

- Sekundarne karakteristike

- Peckanje ili pečenje. Subjektivni osjećaj, sa objektivnim znacima deskvamacije ili dermatitisa, pogotovo na koži malarne regije, treba uzeti u obzir u procjeni težine oboljenja. - Plakovi. Plakovi se definišu kao konfluirane regije inflamacije, često viđene kao velika crvena polja između papula i pustula bez promjena epiderma perilezione kože. - Suvoća kože. Centralni dijelovi lica mogu biti grubi i isušeni i pretpostavljaju pojavu ekcematoidnog dermatitisa i mogu koegzistirati sa seboroičnim dermatitisom. Ova „isušenost“ kože je praćena subjektivnim tegobama peckanja i prije je posljedica iritacije nego same bolesti. - Edem. Edem može biti udružen ili nastaje poslije dugotrajnog eritema lica ili flushing-a. Opisuje se akutni, hronični rekurentni i hronični perzistentni edem. Akutni (meki edem) može trajati danima ili se pogoršava usljed inflamatornih promjena. Solidni edem lica (perzistentni, tvrdi) se javlja kod rosacee, obično kao posljedica papulo-pustuloznog tipa i nezavisan je od eritema, papula, pustula ili fimatoznih promjena. - Okularne manifestacije. Okularne manifestacije su učestale i ispoljavaju se u vidu suzenja, crvenila bulbarne i/ili palpebrarne konjunktive, telangiektazijama konjunktive i ivica kapaka, eritemom kapaka i periokularne regije, kao i subjektivnim tegobama peckanja, svraba, suvoće, preosjetljivosti na svjetlost, osjećaja stranog tijela u oku i smetnji vida. - Periferna lokalizacija. Postoje i ekstrafacijalni znaci bolesti, lokalizovani na vratu, grudnom košu, kapilicijumu, ušima i leđima. Dijagnoza rosacee na drugim lokalizacijama, u odsustvu promjena na licu, može biti dijagnostički problem. - Fimatozne promjene. Podrazumijevaju izrazito zadebljanje kože sa nepravilnom nodularnom površinom, koja se može javiti na: nosu (rhinophyma), bradi (gnatophyma), čelu (metophyma), ušima (otophyma) i očnim kapcima (blep-

harophyma).

Subtipovi rosacee

Primarne i sekundarne karakteristike rosacee se često javljaju istovremeno. Svaki podtip sadrži nekoliko znakova dovoljnih za dijagnozu i jedan pacijent može imati karakteristike više od jednog podtipa istovremeno.

Podtip 1: Eritemo-telangiektatična rosacea

Ovaj podtip se karakteriše flushingom i perzistentnim centrofacijalnim eritemom. Pojava telangiektazija je uobičajena, ali ne i neophodna za dijagnozu.

Edem centralnih dijelova lica, peckanje, svrab, izražena suvoća kože takođe mogu biti prisutni.

Podtip 2: Papulopustularna rosacea

Perzistentni centrofacijalni eritem udružen sa prolaznim papulama i/ili pustulama je karakteristika ovog podtipa oboljenja. Takođe, papule i pustule mogu biti lokalizovane i periorificijelno (periokularno, perinazalno i perioralno).

Papulopustularni oblik nalikuje vulgarnim aknama, ali uz odsustvo komedona. Rosacea i akne mogu biti prisutne istovremeno. Ovaj podtip se javlja poslije ili u kombinaciji sa podtipom 1, uključujući i prisustvo telangiektazija. Telangiektazije mogu biti maskirane eritemom, papulama, pustulama i postaju više uočljive nakon liječenja ovih komponenti.

Podtip 3: Fimatozna rosacea

Podrazumijeva se zadebljanje kože, nepravilnost površine i povećanje dijelova kože. Najčešća varijanta je rhinophyma, koja se klinički i na osnovu histopatoloških struktura dijeli na četiri varijante: - glandularna, - fibrozna, - fibroangiomatozna, - aktinička.

Ova podjela je značajna u kontekstu što ovaj podtip nije posljedica vaskularnih i suncem izazvanih promjena, kao što je slučaj u ostalim manifestacijama oboljenja, kao i zbog dramatične razlike u liječenju ovog od ostalih podtipova rosacee.

Podtip 4: Okularna rosacea

Dijagnoza okularne rosacee se postavlja u slučaju postojanja interpalpebralne konjunktivalne hiperemije, osjećaja stranog tijela u oku, suvoće, svraba, preosjetljivosti na svjetlost, poremećenim vidom, telangiektazijama konjunktiva i ivica očnih kapaka, kao i eritemom kapaka i periokularne regije.

Takođe, mogu biti prisutni blefaritis, konjunktivitis, disfunkcija Meibom-ovih žlijezda (halacion) ili hronična stafilokokna infekcija. Okluarna rosacea može kod do 20% oboljelih duži period da prethodi pojavi znakova oboljenja na koži, mada se u većini slučajeva u dermatološkoj praksi promjene ovog podtipa javljaju sukcesivno sa promjenama na koži.

Varijante

Opisuje se jedna varijanta oboljenja, koja ne predstavlja morfološke karak-

Pacijent s ETR prijeposle tretmana laserom

teristike niti kombinaciju simptoma kod ostalih podtipova rosacee.

To je granulomatozna rosacea, koja se karakteriše palpatorno tvrdim, žućkasto-braonkastim ili crvenim papulama ili nodulusima, koji mogu dovesti do ožiljavanja. Odlikuje se odsusutvom eritema lica, karakterističnog za rosaceu, te se promjene nalaze na relativno neizmijenjenoj koži. Mogu biti različite veličine, ali su monomorfne kod jednog pacijenta i karakteristično su lokalizovane na obrazima i ostalim konveksitetima lica i periorificijelnim regijama, pokazujući asimetričnu distribuciju. Tok bolesti je hroničan, ali može doći i do spontane remisije unutar dvije godine.

S obzirom na to da je rosacea multifaktorijalna i multifazična bolest, to podrazumijeva primjenu odgovarajućih terapijskih modaliteta, usmjerenih ka liječenju simptoma karakterističnih za svaki podtip bolesti.

Podtip 1. rosacee se karakteriše flushing-om i telangiektazijama (eritrozom). Flushing je najbolje spriječiti izbjegavanjem svih supstanci i stanja koja dovode do povećane vazodilatacije krvnih sudova kože lica.

U profilaktičke svrhe se mogu primijeniti β-blokatori, na prvom mjestu atenolol, kao β1-selektivni blokator adrenoreceptora. Njegova primarna indikacija je u liječenju hipertenzije, ali se koristi i u profilaksi migrenoznih glavobolja. Primjenjuje se kod pacijenata sa flushingom zbog njegovog dugog djelovanja te primijenjen u malim dozama od 12,5 mg 1x ujutro može dovesti do značajnog poboljšanja.

Takođe se u napadu crvenila koristi clonidine hydrochloride, derivat imidazolina koji centralno djeluje kao α-agonist i antihipertenzivni lijek. Ovaj lijek stimuliše α-adrenoreceptore u mozgu, što rezultuje smanjenjem simpatičkog protoka iz centralnog nervnog sistema i redukcijom periferne i renalne vaskularne rezistencije, krvnog pritiska i srčanih otkucaja.

Telangiektazije se mogu liječiti lokalnom primjenom metronidazola u vidu 1% krema i 20% krema azelaične kiseline.

Sistemski se mogu primijeniti lijekovi za eradikaciju infekcije H. pylori (ukoliko je dokazana u datom slučaju). Lijekovi se primjenjuju u kombinaciji klaritromicina 500 mg dnevno plus metronidazole 800 mg dnevno ili klaritromicin 500 mg 2x dnevno plus amoksicilin 1.000 mg 2x dnevno ili metronidazole 400 mg 3x1 dnevno plus amoksicilin 500 mg 3x1 dnevno.

Telangiektazije se mogu liječiti primjenom lasera (kalijum-titanil-fosfat i pulse dye laser). Neophodna je primjena neiritirajućih fotozaštitnih krema, izbjegavanje izlaganja sunčevim zracima i mehaničkim traumama kože lica (masaže, tretmani, piling kože), umivanje sredstvima bez sapuna.

Podtip 2. rosacea - papulopustulozna se liječi sistemskom primjenom antibiotika, kao što su doksiciklin u dozi od 200 mg prvog dana, potom 100 mg dnevno do poboljšanja, koje se u oko 90% slučajeva postiže unutar dva mjeseca terapije i klaritromicin u dozi od 250 mg 2x dnevno unutar šest nedjelja; metronidazol 400 mg dnevno tokom tri nedjelje; isotretinoin u dozi od 0,5 do 1,0 mg/kg TT dovodi do brzog povlačenja pustula, ali i do značajnog smanjenja eritema i telangiektazija unutar 9-10 nedjelja liječenja.

Sam mehanizam djelovanja nije dovoljno poznat, ali limfohistiocitna perivaskularna infiltracija, edem, kao i broj ektatičnih krvnih sudova je značajno redukovan. Lokalno se primjenjuje metronidazol 1% krem ili 0,75% gel, azelaična kiselina 20% krem.

Podtip 3 - okularna rosacea - liječenje pripada domenu oftalmologa.

U zavisnosti od simptomatologije se liječi primjenom 2% metronidazol krema i fucidinskom kiselinom u vidu gela kod znakova blefarokonjunktivitisa, dobrom higijenom očnih kapaka mlakim kompresama i vještačkim suzama.

Podtip 4 - fimatozna rosacea predstavlja indikaciju za agresivne dermatohirurške procedure. Vaskularno-specifični laseri se mogu primijeniti u ranom stadijumu rinofime, dok je u uznapredovalom stadijumu neophodna hirurška dekortikacija nosa - subtotalna ekscizija kože do baze sebacealnih folikula. Takođe se primjenjuju Erbium i YAG laseri.

Povišeni očni pritisak je stanje kada se mjere više vrijednosti očnog pritiska od onog koji se smatra normalnim. Ovo se najčešće definiše kao pritisak viši od 21 mm Hg. Visok očni pritisak je važan pošto je veoma često povezan sa ozbiljnim oboljenjem oka – glaukomom, gdje je skoro uvijek prisutno i povišenje očnog pritiska. Okularna hipertenzija ne mora da bude glaukom pošto ne mora da dovede do promjena u vidnom polju niti da dovede do bilo kakvih promjena na samom očnom živcu. Svakako, rizik da se na kraju razvije glaukom je viši kod ljudi koji imaju okularnu hipertenziju.

Veoma često povišenje očnog pritiska nastaje zbog problema u oticanju očne vodice. U osnovi radi se o tome da tečnost koja ispunjava oko i koja se stalno stvara ima povećani otpor da iziđe iz oka što dovodi do povišenja pritiska.

Neke bolesti oka, povrede oka i neki lijekovi mogu dovesti do povišenja očnog pritiska. Rizik porasta očnog pritiska raste sa godinama kao i u slučajevima kada postoji još slučajeva u porodici sa očnom hipertenzijom i glaukomom i ako osoba ima dijabetes i ako je kratkovida.

Ne postoji način da pacijent sam osjeti da li ima ima nema povišen očni pritisak. Nasuprot tome, najobičnijim oftalmološkim pregledom se ovo stanje može veoma brzo utvrditi korišćenjem uređaja koji se zove tonometar. Postoji više vrsta ovih uređaja, a najčešće se koriste Goldmanov mjerač, gdje vrh instrumenta dodiruje oko nakon što se prethodno da lokalna anestezija i oboji suzni film fluoresceinom, i mjerač koji koristi komprimovani vazduh koji je zgodniji, nema dodirivanje oka i lakši je za izvođenje. Ako postoje problemi vezani uz oblik rožnjače onda ovakva vrsta mjerenja nije pouzdana.

Ako se tokom više mjerenja utvrdi očni pritisak viši od 21 mm Hg tada ljekar može da nazove ovo stanje očnom hipertenzijom.

Povišen očni pritisak sam po sebi ne mora da znači da osoba ima glaukom i da se zbog toga mora liječiti. Definitivno, takve osobe imaju značajno veći rizik da u budućnosti razviju promjene na očnom živcu i da im se dijagnostikuje glaukom. Zbog toga je važno da se ovakvi pacijenti pažljivo prate i da se na vrijeme uvede terapija glaukoma ako se dokaže da ga imaju.

Uobičajeni dodatni pregledi kojim se pokušava utvrditi da li osoba ima glaukom su, osim opšteg oftalmološkog

Očna hipertenzija

Dr Milan Preradović, spec. oftalmolog

Ilustracija 1 OCT očnog živca

Ilustracija 2 Gonioskopija - pregled komornog ugla

pregleda, pregled vidnog polja, OCT očnog živca i gonioskopija. Vidnim poljem se mjeri ukupno ostrvo vida i na osnovu toga može pratiti eventualni gubitak u vidnom polju. OCT očnog živca daje značajne podatke o samom očnom živcu kao i strukturama oko njega, uključujući i sloj nervnih vlakana na osnovu čega se može doći do zaključka da li dolazi do gubitka samih vlakana očnog živca. Gonioskopija je pregled gdje se pomoću uređaja ili lupe gleda komorni ugao što je dio oka u kome se nalaze odvodni kanali putem kojih očna vodica ističe iz oka. Ovim pregledom se mogu dobiti značajne informacije vezane za uzrok i način liječenja povišenog očnog pritiska i glaukoma.