Duboka venska tromboza

Venska tromboza predstavlja bolest savremenog društva, pogotovu danas kada u literaturi nalazimo sve više objavljenih radova koji prijavljuju prisustvo plućne embolije u kontekstu COVID-19 infekcije.Plućna embolija (PE) je jedna od dve manifestacije venskog tromboembolizma, druga manifestacija je duboka venska tromboza (DVT). Plućna embolija je treći najčešći kardiovaskularni uzrok smrti, posle infarkta miokarda i moždanog udara, pogađa do 5% stanovništva tokom života i vodeći je uzrok smrti kod intrahospitalnih bolesnika koji se može sprečiti. Povećana senzitivnost imaging tehnika je skoro udvostručila stopu prijema u bolnicu zbog plućne embolije u poslednjih 10 godina. Nastaje kada ugrušak krvi ili drugi materijal blokira arteriju u plućima. Karakteriše ga visoka stopa smrtnosti, nezavisno od životnog doba i drugi je najčešći uzrok iznenadne smrti u svim starosnim grupama. Plućna embolija se prvi put pominje u medicinskoj literaturi u radu koji je objavio Lenec 1819. godine u kome piše da je „pulmonalna apopleksija“ vrlo uobičajena, ali da su njena svojstva skoro potpuno nepoznata. Rudolf Virchow je 1856. naveo trijadu faktora koji dovode do intravaskularne koagulacije. Ova trijada obuhvata: traumu zida krvnog suda, hiperkoagulabilnost i stazu. Za otkriće povezanosti venske tromboze sa opstrukcijom plućne arterije zaslužan je takođe Virchow, koji je to opisao 1858. godine.

Ukupni mortalitet pacijenata sa akutnom PE, uprkos modernoj dijagnostici i reperfuzionoj terapiji, je i dalje visok. Godišnje se u SAD postavi dijagnoza PE kod najmanje 600 000 bolesnika, a 50 000 pacijenata umire zbog PE.Kod 50-70% bolesnika sa DVT postoje znaci ”neme” plućne embolije, a DVT je prisutna kod 70-90% bolesnika sa plućnom embolijom.Kod skoro 25% bolesnika sa PE iznenadna smrt može biti prva klinička manifestacija bolesti. Dijagnozu PE nije lako postaviti i često se previđa. To objašnjava autopsijski nalaz da je od ukupnog broja umrlih u bolnicama 60% imalo PE. Mortalitet nelečene plućne embolije je oko 30%, ali sa adekvatnom terapijom može da se redukuje na 2-8%.

Brza dijagnoza i lečenje PE mogu dramatično da smanje mortalitet i morbiditet. Trećina bolesnika koji prežive inicijalni atak plućne embolije umire od narednog embolijskog ataka, a da pri tome mnogim pacijentima koji su umrli od plućne embolije nije urađena nijedna dijagnostička procedura i nisu imali profilaksu ove bolesti. U većini slučajeva kliničari nisu ni pomislili na PE.

U PE embolus je najčešće tromb, a može biti intravaskularna korpuskula ili masa, koja se sastoji od ćelija, delova tkiva, masnoće,

Dr Ana Karadžić, internista-kardiolog

vazduha ili stranog materijala. Sa mesta formiranja tromb, nošen krvnom strujom, dolazi do plućne cirkulacije i dovodi do okluzije plućnih arterija ili paradoksno, do okluzije u arterijskoj cirkulaciji prolazeći kroz atrijalni septalni defekt ili otvoren foramen ovale.

Predisponirajući činioci za nastanak venskih trombnih embolija su različite nasledne bolesti (primarni faktori) kao i stečena stanja (sekundarni faktori) koja dovode do endotelnog oštećenja, staze i hiperkoagulabilnosti. Većina bolesnika sa PE ima kombinaciju naslednih i stečenih faktora rizika.Nasledne trombofilije često viđamo kod mlađih ljudi sa PE, kod onih sa PE koje se javljaju kod više članova iste familije, idiopatskih ili rekurentnih PE i kod ponavljanih sponatnih abortusa. Glavne nasledne trombofilije kod PE uključuju: mutaciju gena za faktor V Leiden koji dovodi do rezistencije aktiviranog proteina C, mutaciju gena za protrombin, deficijenciju antitrombina III, proteina C i proteina S, zatim hiperhomocisteinemiju i antifosfolipidna antitela (Lupus antikoagulant). Stečeni (sekundarni) faktori koji utiču na vensku stazu ili uzrokuju oštećenje endotela su: hirurška intervencija, imobilizacija, trauma, gojaznost, pušenje cigareta, sistemska arterijska hipertenzija, starija životna dob, primena oralnih kontraceptivnih sredstava, trudnoća i postpartalni period, maligna oboljenja i hemioterapija, cerebrovaskularni inzult i oštećenje kičmene moždine, prisustvo centralnog venskog katetera i intravenska primena narkotika.Hirurške intervencije, kao što su ortopedske na donjim ekstremitetima, veće abdominalne, ginekološke (naročito operacije maligniteta) i urološke, praćene su povećanim rizikom

Dr Ana Karadžić je rođena u Beogradu. Medicinski fakultet završila je u Beogradu u roku, 1991. Od 1994. godine je zaposlena u Univerzitetskom kliničkom centru Srbije u Klinici za kardiologiju, na Odeljenju urgentne kardiologije u Urgentnom centru. Specijalista je interne medicine/kardiolog od 1998. godine. Magisterijum iz oblasti kardiologije završila je 2014. godine na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Član je Uruženja kardiologa Srbije, Radne grupe Evropskog udruženja kardiologa za koronarnu patofiziologiju i mikrocirkulaciju. Sfera interesovanja: ishemijska bolest srca (angina pektoris, infarkt srca), srčana insuficijencija. Učesnik je više kliničkih studija, kurseva i obuka iz oblasti kardiologije.

od postoperativne PE, koja može da se javi i mesec dana posle otpuštanja pacijenta iz bolnice. Pacijenti sa PE ili DVT mogu da imaju neprepoznato maligno oboljenje. Karcinomi podstiču sintezu i sekreciju prokoagulanasa i predstavljaju faktor rizika za PE. Hemioterapija, koja se često ordinira ovim pacijentima, doprinosi nastanku DVT.

Pokretanje tromba iz vena i okluzija plućnih arterija dovodi do abnormalnosti u hemodinamici i razmeni gasova u plućima. Hemodinamski odgovor na PE određen je veličinom embolusa, postojećim kardiopulmonalnim oboljenjem i kompenzatornom neurohumoralnom adapatcijom.Plućna embolija je poznata kao „veliki imitator“ („greate masquerader“) jer prati ili imitira druge kardiopulmonalne bolesti.Da bi se postavila dijagnoza PE mora da se misli na nju. Klinički skorovi verovatnoće u kombinaciji sa testiranjem D-dimera poboljšavaju upotrebu i tumačenje neinvazivnih imaging metoda.

Testovi kliničke verovatnoće su postali prvi i nezaobilazni korak u svim algoritmima za dijagnostiku PE. U poslednjih nekoliko godina razvijeno je nekoliko standardizovanih testova kliničke verovatnoće: Wellsov test, Ženeva skor. Najčešće korišćen je kanadski test, koji su razvili Wells i saradnici. Ovaj test je jednostavan i bazira se na podacima koji mogu lako da se prikupe na osnovu anamneze i pregleda pacijenta, a obuhvata sedam varijabli:

Klinički znak duboke venske tromboze 3 boda Druga dijagnoza je manje verovatna od PE 3 boda Srčana frekvenca veća od 100/min 1,5 bod Imobilizacija/hirurška operacija u poslednje četiri nedelje 1,5 bod Prethodna DVT ili PE 1,5 bod Hemoptizije 1 bod Malignitet 1 bod

UKUPNO 12,5 bodova

Dijagnoza PE je malo verovatna (2% verovatnoća) kada je ukupan broj bodova manji od 2; ako je između 2 i 6 dijagnoza je umereno verovatna, a ako je veći od 6 dijagnoza PE je visoko verovatna (50% verovatnoća). Proporcija pacijenata sa PE je oko 10% onih sa niskom verovatnoćom, 30% je u kategoriji onih sa umerenom verovatnoćom i 65% je u kategoriji onih sa visokom verovatnoćom za PE.

Dijagnoza PE prvenstveno se zasniva na postavljanju kliničke sumnje da postoji plućna embolija. Plućna embolija ima širok spektar kliničkih manifestacija. Najčešći simptomi kod pacijenata sa PE su: dispnea, preznojavanje, nesvestica, pleuralni bol, kašalj i hemoptizije, dok su najčešći znaci: tahikardija, tahipnea, cijanoza, naglašene vratne vene, snižen krvni pritisak, galopski ritam, sistolni šum nad trikuspidnim ušćem, naglašen P2, povišena temperatura, uvećana jetra i venska tromboza. Teška dispnea, sinkopa ili cijanoza nagoveštavaju ozbiljnu, po život opasnu, PE dok pleuralni bol često ukazuje da je embolus mali i da je lociran u distalnim arterijama pluća, blizu pleure.

Laboratorijske analize, plazma D-dimer je neobično važan u otkrivanju PE, povišene vrednosti u plazmi imaju visoku senzitivnost, a nisku specifičnost. U studijama je pokazano da je senzitivnost D-dimer ELISA testa 96,4% i da je negativna prediktivna vrednost ovog testa za isključivanje PE 99,6% . Povišen nivo D-dimera može se naći: najmanje nedelju dana postoperativno, u akutnom infarktu miokarda, sepsi, malignitetu, kod infekcije. Zbog toga se plazma D-dimer test preporučuje kod bolesnika sa suspektnom PE koji nisu hospitalizovani zbog druge akutne bolesti. Koncentracija plazma D-dimera ispod 500 μg/l isključuje dijagnozu plućne embolije. U PE se određuju i vrednosti troponina i moždanog natriuretskog peptida (BNP), povišen nivo troponina i moždanog natriuretskog peptida su nezavisni prediktori loše prognoze u PE.

Najčešće primenjivane dijagnostičke metode za PE kod nas su: EKG, EHO srca, multislice CT plućne arterije (CTPA), Color-duplex ultrasonografija donjih ekstremiteta. Dokazi o disfunkciji desne komore ehokardiografijom i CTPA su pokazatelji loše prognoze.

Elektrokardiogram je značajan u diferencijalnoj dijagnozi PE i akutnog infarkta miokarda, ali nije specifičan za otkrivanje PE.

Trenutno važeća klasifikacija PE Evropskog kardiološkog društva (ESC) iz 2019. godine, zasniva se na određivanju rizika od ranog smrtnog ishoda. Tačnije, u proceni ozbiljnosti PE mora da se proceni individualni rizik od ranog mortaliteta, a ne samo anatomski oblik i distribucija intrapulmonalnih embolusa. U tu svrhu se koristi PESI indeks (The Pulmonary Embolism Severity Index) (Tabela 1.)

Prema pomenutoj, trenutno važećoj podeli, PE može da se stratifikuje u nekoliko nivoa rizika od ranog smrtnog ishoda (kojim se smatra intrahospitalni ili 30-dnevni mortalitet), zavisno od prisustva markera rizika. Klinički parametri - pozitivan šok indeks (srčana frekvenca/sistolni arterijski pritisak ≥1) i ehokardiografski nalaz disfunkcije desne komore, imaju veliku ulogu u proceni masivnosti plućne embolije, a samim tim i u izboru terapije koja određuje intrahospitalnu prognozu. Ukoliko je šok indeks negativan, <1, pacijent je hemodinamski stabilan.

Visokorizična, ranije masivna PE, je životno ugrožavajuće, urgentno stanje, koje zahteva specifične dijagnostičke i terapijske strategije (kratkoročni mortalitet iznosi > 15%). Nevisokorizična PE može dalje da se podeli, zavisno od prisustva markera disfunkcije desne komore i/ili oštećenja miokarda, na PE umerenog i niskog rizika. PE umerenog rizika, ranije submasivna PE, postoji ako je pozitivan bar jedan marker disfunkcije desne komore ili oštećenja miokarda (troponin i BNP). PE niskog rizika, ranije nemasivna PE, postoji kada su negativni svi markeri disfunkcije DK i oštećenja miokarda (kratkoročni mortalitet <1%). (Tabela 2.) Brza stratifikacija rizika kod pacijenata sa PE može obezbediti primenu optimalne terapije.

Nelečeni pacijenti sa PE imaju mortalitet koji prelazi 25%, a posle postavljanja dijagnoze i adekvatnog lečenja mortalitet opada na 5%. Akutna insuficijencija desne komore zbog niskog output-a leve komore je vodeći uzrok smrti u pacijenata sa PE visokog rizika. Zbog toga, suportivna terapija je od vitalnog značaja kod ovih pacijenata. Cilj lečenja PE je da se postigne dezopstrukcija pulmonalnog vaskularnog stabla, zaustavi dalje širenje tromba, spreči pojava rekurentnih pulmonalnih embolija i spreči pulmonalna hipertenzija.

Trombolitička terapija predstavlja terapijski modalitet kojim se direktno razlaže trombni embolus u plućnoj arteriji i tromb u dubokim venama. Na osnovu kliničkih i ehokardiografskih parametara registrovano je da oko 92% bolesnika reaguje povoljno na fibrinolitičku terapiju u prvih 36 časova, ali tromboliza može da bude korisna i kod bolesnika čiji su simptomi počeli 6-14

Tabela 1. Prediktori u PESI indeksu Prediktor Poeni

Demografske karakteristike

Starost (godine) Muški pol

Komorbiditeti

Kancer Srčana insuficijencija Hronična bolest pluća

Klinički nalaz

Puls ≥ 110/min godine +10

+30 +10 +10

+20

Sistolni pritisak < 100mmHg Broj respiracija ≥ 30/min Temperatura < 36°C

+30 +20 +20 Izmenjen mentalni status +60 Arterijska saturacija kiseonikom < 90% +20

Klasifikacija na osnovu br. bodova u PESI indeksu

Bodovi Rizik Mortalitet

≤65 Klasa I, veoma nizak rizik 1,1 (0,7–1,7)

66-85 Klasa II, nizak rizik 3,1 (2,5–4,0)

86-105 Klasa III, intermedijarni rizik 6,5 (5,5–7,6)

106-125 Klasa IV, visok rizik 10,4 (9,0–11,9)

>125 Klasa V, veoma visok 24,5 (22,7–26,4)

Tabela 2. Klasifikacija akutne PE prema očekivanom ranom mortalitetu plućne embolije (preporuke Evropskog udruženja kardiologa, 2019.) RIZIK RANOG MORTALITETA Klinički (šok ili hipotenzija) ZNACI RIZIKA i SKOROVI PESI III-V ili sPESI ≥ 1 Oštećenje miokarda Disfunkcija DK

VISOK (>15%)? + (+)² (+)² +

SREDNJI SREDNJI VISOK (3-15%)? SREDNJI NIZAK Oba pozitivna Jedan ili nijedan pozitivan

NIZAK (<1%) - -

Opciono uraditi; ako su urađeni oba su negativna 2 U slučaju da pacijent ima hipotenziju ili šok, nije neophodno izračunati PESI niti raditi laboratorijske analize.

dana pre započinjanja terapije. Trombolitički lekovi se koriste u slučajevima masivne plućne embolije sa arterijskom hipotenzijom ili kardiogenim šokom.

Puna doza heparina niske molekulske težine (LMWH) ili nefrakcionisanog heparina i.v. treba započeti kada se posumnja na DVT ili PE visoke ili intermedijarne kliničke verovatnoće. Značaj antikoagulantnog lečenja se sastoji u sprečavanju daljeg širenja tromba kao i u sprečavanju pojave venskih trombnih embolija. Kontraindikacije za primenu antikoagulantnih lekova su uglavnom relativne i potrebno je da se kod svakog pacijenta proceni rizik i korist od terapije. U terapiji PE najviše se primenjuju sledeći lekovi: heparin (nefrakcionisani i niskomolekularni), fondaparin (fondaparinux), novi oralni antikoagulantni (NOAK) lekovi: apiksaban, dabigatran i rivaroksaban i antagonisti vitamina K: acenokumarol i varfarin, kao nastavak parenteralnog lečenja.

Kod bolesnika sa submasivnom PE (pacijenti sa disfunkcijom desne komore i normalnim arterijskim pritiskom), na osnovu PEITHO studije, trombolitičku terapiju treba primeniti u slučaju pogoršanja vitalnih parametara pacijenta sa PE.

Prema najnovijim podacima, jedini pacijenti kod kojih može da se razmotri akutna embolektomija su oni sa hemodinamski masivnom PE, koji imaju apsolutnu kontraindikaciju za antikoagulantno ili trombolitičko lečenje, koji su imali srčani zastoj, kao i oni kod kojih se agresivno trombolitičko lečenje pokazalo neefikasnim. Pored hirurške, drugi način embolektomije je pristup perkutanim kateterom. Alternativa kateterembolektomiji je primena insturmenta koji može da usitni centralno postavljene emboluse i da ih distalno rasprši.

Činjenica da većina masivnih PE nije dijagnostikovana za života, zbog čega nije ni lečena, ukazuje na potrebu za prevencijom. Kod PE treba se usmeriti na prevenciju DVT. Često je prisustvo venskih tromba asimptomatsko („nemo”), a kada su simptomi prisutni, manje od 1/3 pacijenata ima klasične simptome: bol u potkolenici, otok, vensku dilataciju i pozitivan Homans-ov znak. Dužina trajanja i način prevencije (farmakološka, nefarmakološka ili kombinovana) zavise od stepena rizika za nastanak PE. Pacijenti sa umerenim i visokim rizikom od pojave venske trombne embolije treba da nastave profilaksu i u kućnim uslovima. Uprkos decenijskom napretku, plućna embolija i dalje ima važne dugoročne posledice za pacijente, uključujući hroničnu dispneu, smanjeni kapacitet vežbanja i efekte na kvalitet života.

Čemu nas uči prošlost pegavog tifusa?

Autor: Goran Čukić Izdavač: Centar za kulturu Berane Godina izdavanja: 2016, Štampa: “Radunić”, d.o.o., Beograd Tiraž: 300 ISBN: 978-9940-605-08-7 Email: gorancukic0@gemail.com

Knjiga je nastala sa ciljem da se doprinese boljem upoznavanju prošlosti pegavog tifusa na studijskom području Srbije i Crne Gore. Opravdanost tematizovanja istorijskog pristupa pegavcu na prostoru tadašnje SRJ je proistekla iz nedovoljne proučenosti postojanja pegavca i njegovog nesrazmerno velikog značaja za balkanski prostor, naročito u ratovima. Posledica toga je bila: da se dominantno u nastajanju epidemija pegavog tifusa pridavao značaj importovanju akutnih slučajeva. Endemija je bila nedovoljno upoznata i kvantitetom (brojem) i kvalitetom (bez poznog recidiva kao izvora).

Problem koji se naučno resave, treba da ima “ekološku dimenziju”, da potiče iz življenja. Nesakriveno postojeće se imenuje i samo ga treba “uzeti” (lav, orah itd.). “Lažno nepostojeće” je prikriveno “postojeće”. Ustanovljavanje postojanja pegavom tifusu je bilo viševekovno (od 1546. do 1836. godine) jer ga je sakrivala sinkrazija – koja je deo “paravana” tipa: “Što je veće nepoznavanje različitosti, to je veća mogućnost za postojanje nevidljivosti”. Problem upoznavanja tifusa je rešavan kao sinkrazija koja postoji i kod odraslih, dok se smatralo da je bitna samo deci i to u prvim mesecima života.

Pegavi tifus na prostoru zapadnog Balkana (bivše SFRJ) predstavljao je ozbiljan zdravstveno-socijalni-ratni problem. Država, iako je bila ratom 1941-1945. godine razrušena, odmah po završetku organizuje kampanjsku akciju suzbijanja pegavca. Ona je bila neuspešna, a pegavac se pokazao kao veći problem od očekivanog, zato što se po zadnjem izvedenom zaprašivanju DDT-jem vašljivost tela vraćala na prethodni nivo za samo dva meseca. Sedamdesetih godina 20. veka sprovedena je sistematska akcija eradikacije pegavca na nekim endemskim područjima, ali ovog puta mnogo organizovanije i studioznije sa uključivanjem nauke. Ovo je imalo za posledicu odbranu nekoliko doktorskih disertacija. U kampanji se objašnjavala endemija pegavca u lancu akutnih slučajeva. Zbog opreza da je pegavac ratna zaraza u sistematskoj akciji valjalo je proučiti i uticaj poznog recidiva na eventualna ratna događanja. Otuda je u i ovim izučavanjima pegavca relacija dvostruko izmenjena pridavanjem značaja savremenim problemima u eradikacije a kojima nisu prethodila temeljitija istorijska istraživanja pegavca (tako da je poglavlje istorijski osvrt u disertaciji najveći domet istorijskog istraživanja); kao i da je b. endemija upoznavana savremenom serološkom dijagnostikom RVK na R. prowazeki koja je inferiorna, iako je veoma pouzdana, tj. „osetljiva“.

Autor knjige je prikazao u njenom prvom delu svoju kompletnu magistarsku tezu iz istorije medicine: „Ustanovljavanje prvog slučaja entiteta pegavog tifusa od strane le-

kara i prepoznavanje tifusnog sindroma u stanovništvu na prostorima bivše Jugoslavije“ koju je odobrilo NNV MF u Banjaluci u vreme postojanja SRJ. To je bilo od značaja tim više da je u Srbiji izvedena sistematska akcija eradikacije, dok se na prostoru Crne Gore to želelo, ali nije realizovano. Tako je dobijeno da se analiziraju ova područja kao studijska i kontrolna grupa. Naročito je interesantno za proučavanje područje Srbije zato što je od formiranja države u 19. veku imala nejednako razvijen vojni i civilni sanitet. Prijavljivanje zaraznih bolesti su vršili u vojsci vojni lekari, dok se statistika civilnog saniteta odnosila na podatke koji su registrovali sveštenici po prijavama domaćina kuće, tj. laika za medicinu. Javljanje pegavog tifusa u Srbiji je retko opisano, tako da se smatralo da nije ni postojao kao veći problem, a uz to ocenjeno je „decenijsko nemanje vašljivosti tela pre 1912.“ Postojala je i neusaglašenost o postojanju pegavca i kod ovih malobrojnih opisa epidemija, pa i onoj iz 1902. godine u Čačku kojoj se pridaje ključni značaj.

U oblasti istorije pegavog tifusa nisu razjašnjene neke bitne činjenice i događaji, a o nekima postoje nesuglasice i mimoilaženja. To su motivi koji nagone dr Čukića da se od 1984. bavi pegavim tifusom. Započeta su istraživanja pod rukovodstvom istaknutog rikeciologa, akademika prof. dr Jakoba Gaona kod koga je bio na specijalizaciji i na poslediplomskim studijama. Tako su započeta anketiranja i serološka istraživanja kao terenska.

Ako je pegavac imao razorne razmere u toku minulih ratova, onda društvo zbog ove neproučenosti može imati ogromnu štetu (ekonomsku, socijalnu, ratnu, itd.) i trpeti posledice. Stoga je ova knjiga dr Čukića jedna od tri knjige koje je autor posvetio pegavcu, uz preko 70 radova o njemu. Autorova bibliografija ukupno broji 240 radova.

Knjiga „Čemu nas uči prošlost pegavog tifusa?“ ima dva dela, a u okviru njih više poglavlja napisanih na 252 strane teksta, sa faksimilom osam arhivskih dokumenata, prikazano je 11 grafikona, šest tabela i više fotografija. Citirana su 154 literarna podatka i 42 originalna izvorna dokumenta.

Čemu nas uči prošlost pegavog tifusa? Problem pegavca je predmetan u medicini da se bolest podredi našim ljudskim zahtevima zdravog življenja, bez ove opake narodne morije. Otuda je danas u svetu bolest u zamiranju. Uspešnim rešavanjem problema – to postaje novi predmet istraživanja u: psihologiji, naučnoj metodologiji, lingvistici, sociologiji, istoriji itd.

U prvom delu knjige ustanovljava se problem postojanja endemije pegavca na studijskom području. Periodizacija endemije pegavca je data u dva područja a. skorije (savremene) prošlosti, i b. davnija. Graničnik ova dva perioda je vreme ustanovljavanja entiteta pegavog tifusa u svetu 1836. kao i na studijskom području 1902. čime je uklonjena intuitivnost i neodređenost podele, npr. naslova: izučavanje pegavca u 19. veku, davna prošlost i sl. a. Savremenu (skoriju): Istraživanja prošlosti o pegavcu datiraju otkako je on ustanovljen kao entitet. Konkretni doprinos istoriji medicine je rešavanje pored pitanja ko je i kada otkrio prvi pegavi tifus nivoa entiteta na prostoru zapadnog Balkana, i: kakav to ima značaj za stvarnost tih područja. Kako je okruženje istraživača prihvatilo ove zaključke, da li to znači da će ta sredina i da reši to pitanje, itd. Što se tiče studijskog područja ono je za samo jednu deceniju posle otkrivanja entiteta imalo – katastrofalne posledice izbijanjem ratne epidemije, koja je imala u Srbiji 500.000 obolelih i 150.000 umrlih. b. Kako je ova bolest pratila čoveka i pre njenog sigurnog otkrivanja (pre nego što su školovani lekari lečili stanovništvo), potrebno je bilo pronaći po arhivskoj građi zametnute tragove i ustanoviti po njima njegovu davniju prošlost. Zadatak je ustanovljavanja vremenske ekspanzije bolesti, tj. davnije endemije pegavca. No, ovakav problem je postojao i u svetu, van studijskog područja. To se vidi kada se tematizuje, npr. značaj Frakastora i Gerharda u saznavanju pegavca.

Pegavac datira od davnih vremena iako u istoriji medicine i nauci studijskog područja prevladava drukčije stanovište: da je ova bolest bila retkost pre balkanskih ratova i da nije bilo infestiranosti vašima decenijama. Istraživanjima saopštenim u knjizi argumentuje se da je pegavac bio prisutan više decenija pre svetskih ratova. Ustanovljen je 1836. godine. Ali to je još ispod onoga što laiku znači “od pamtiveka”. Ako Tukidid na prostoru susedne Grčke opisuje pegavac od 431. god. p.n.e. onda nepismenost i neznanje lako prikrivaju nepostojanje.

Pegavac iako je odavno prisutan, on je zbog nedovoljne proučenosti tajanstven. To je osnovni motiv nastanka knjige. Uz to je valjalo osmisliti naučni doprinos u pravcima savremene ili davnije endemije, kojim bi bila nastavljena ova ispitivanja na području zapadnog Balkana, sa uzgrednim sticanjem novog naučnog stepena.

Medicinski aspekti su bili najznačajniji, izučavana je: endemija pegavca, upliv endemije na izbijanje epidemije 1915. godine, metodologija izučavanja endemije, upotreba narodnih naziva, razvoja naučne terminologije, upoznavanja infestiranosti vašima tela te bitnog za opštu epidemiologiju prikazom toka masovnog obolevanja, putem uspostavljanja „prirodnog sistema bolesti I-III“ na principima naučne organizacije rada i opšte teorije sistema, ukazano je na „novu bitnu etapu u otkrivanju uzročnosti“ itd.

U drugom delu knjige

Knjiga iako je od značaja za: medicinu, specijalnu, pegavog tifusa i opštu epidemiologiju; ona nije manje važna, kako se procenilo ni za: istoriju, sociologiju, psihologiju, metodologiju naučnog rada, kao i lingvistiku, itd., što je sve omogućilo izučavanje pegavog tifusa kao kosmopolitske bolesti kojoj se uspešno suprotstavila kosmopolitska medicina.

Pridao je značaj i psihološkim temama (kogniciji, sinkraziji vidnog polja, doprinosa Vigotskog, postojanja ontičko-ontološkog prelaza, kada okončava ontogeneza, nastajanja „ličnosti“...); sociološkim (uticaju društvenog bića na svest, odnosa sociologije/istorije, itd.), istorijskim (vremenovanju, razrešenju intuitivne postavke periodizacije, itd.); metodološkom (same postavke naučnog metoda, tj. dovođenjem u pitanje tačnosti Modus tollens-a, razlikovanja ogleda i prirodnog ogleda, itd.); filozofski (postojanja sinkrazije, valentnosti logike, logike odnosa i stvar-procesa, itd.)

Pažnja se obraća na sadržaj onoga što se saopštava ili prima (na jezički aspekt) kojim pojam za nauku mora da bude jednoznačan, ali to ne mora važiti i za stanovnitvo - ali ne i na to kako se to postiže. Tako kognitivni aspektpostaje predmet ozbiljnijih psiholoških izučavanja tek sredinom pedesetih godina dvadesetog veka.

Denotiranje (referencija) je ono označeno: upoznata „stvarnost različita“ od znaka, tj. njega samog. Ona je neprecizan zahtev, zbog toga što se odnosi na imenovanje, ali i na tok: ontološku komponentu: bolesti i njene epidemije. Da bi bilo moguće denotiranje denotata – mora prethodno da se zapazi postojanje (ontičko razreši), pa da se ontološko saznaje. Imenovanje, kao oblik denotiranja, je moguće na ontičko-ontološkom prelazu. Ali, primer ukazuje da je moguće da se imenuje i lažno nepostojeće (npr. tifus, boleščina) za koje se samo verovalo, tj. mislilo da je postojeće (entitet). Sinkrazija (kod spoljne manifestacije bolesti kojima su znaci slični i utoliko zajednički) je činila poteškoću imenovanju bolesti.

Ljubitelji dobre naučne knjige naći će raznovrsne sadržaje koji će da ih povedu u razne naučne oblasti povodom tematizovanog pegavog tifusa.

Uknjigu OSNOVI GERIJATRIJE (Medicinski fakultet, Banjaluka, 2020) akademik Rajko Igić uvrstio je poglavlje “Estetska medicina”. Za razliku od tjelesnog izobličavanja kod mladih osoba, pogotovo djevojčica, ovde je riječ o estetskim zahvatima u gerijatrijskom dobu, tj. kod osba starijih od 65 godina. “Politika” je nedavno objavila interesantan članak Aleksandra Apostolovskog pod naslovom “Frankenštajni sa botoksom” o peglanju lica, smanjivanju nosa, povećanju usta, pumpanju grudi i ostalim postupcima tzv. estetske industrije kod ženske omladine. Vrijedilo bi se ugledati na ljekare stare Grčke koji su ukazivali na važnost mišićne snage koja je izvor zdravlja, snage i postizanja tjelesne ljepote putem balansiranog odnosa između različitih dijelova tijela. Takva ljepota i harmonija se vide na starim kamenim skulpturama koje su sačuvane do današnjeg dana. Zdravlje zavisi od fi zičke aktivnosti i dijete, vjerovali su grčki ljekari. Zato su propisivali kombinaciju ta dva faktora da se održi dobro zdravlje i povrati snaga bolesnika. U Srednjem vijeku gimnastika nije bila način života. Tek u renesansi čovjek se vratio sportu. Danas dobar dio naše omladine radije teži vještačkom izgledu; kako mnogima ne pomaže šminka, traži se “fi lter-izgled” kod plastičnih hirurga i priučenih stručnjaka jer nema dovoljno profesionalaca. Omladina se većinom zadovoljava praćenjem sportskih aktivnosti profesionalaca. Da li krećemo stopama srednjeg vijeka? Drugačije je kod starih osoba, o čemu je u knjizi doktora Igića riječ. Primarijus dr Momir Pušac, urednik

Starenjem dolazi do telesnih promena koje se redovno manifestuju na koži i potkožnim slojevima lica, vrata ili grudi, a njih je moguć e ot- kloniti plastič nim hirurškim zahvatima, odstranjivanjem seboroič nih keratoza ili upotrebom botulinum toksina.

Plastič na hirurgija. Kod muškaraca, č ešć e nego kod žena, vrši se nazalni hirurški zahvat (rhinoplasty) kojim se koriguje proporcija nosa u odnosu na ostala svojstva lica, ali č esto i za olakšavanje disanja. Koža nosa se podigne nakon malih incizija da bi se kost i hrskavica korigovale. Kod žena se č esto izvodi podizanje lica (rhytidectomy), smanjenje viška kože okolo oč nih kapaka (blepharoplasty), podizanje grudi (mastopexy), a ređe i drugi hirurški zahvati, npr. liposukcija.

Pokazano je da komplikacije nakon kozmetič kog hirurškog zahvata (infekcija, otok, krvarenje i druge), s eventualnim naknadnim zahvatima mogu trajati nedeljama i mesecima dok se ne povuku. Međutim, dokazano je da nije bitna starost organizma, već opšte zdravstveno stanje osobe za od-

Estetska medicina u gerijatriji

Rajko Igić

luku ko može da se podvrgne kozmetič koj hirurgiji. Tako je ustanovljeno da osobe od 80 i više godina imaju slič ne komplikacije nakon kozmetič kih zahvata kao i mlađe od 65 godina.

Odstranjivanje seboroič nih keratoza. Pored navedenih hirurških kozmetskih procedura, č esto se odstranjuju seboroič ne keratoze. Dijagnoza se postavlja vizuelnim pogledom lekara na te kožne promene, a kod sumnje u dijagnozu, on ih odstrani i zatraži patološkohistološki pregled.

Seboroič ne keratoze se ne moraju uvek otstranjivati, osim ukoliko usled iritacije dovedu do svraba, bola, krvarenja ili ako narušavaju izgled – posebno lica. Za odstranjivanje seboroič nih keratoza koristi se nekoliko metoda. Smrzavanje pomoć u teč nog azota (kriohirurgija), odsranjivanjem pomoć u skalpela (kiretaža), spaljivanjem pomoć u električ ne struje (radiotalasno odstranjivanje), laserskom ablacijom ili primenom vodonik-peroksida (40% rastvor). Dublje keratozne naslage (i one koje se jave na mestima sa kojih su već odstranjivane nekoliko puta) teže se odstranjuju teč nim azotom; najbolje je, nakon lokalne anestezije zahvać enog mesta, uraditi elektrotalasno odstranjivanje ili kiretažu. Vodonik-peroksid efektivno odstranjuje seboroič ne keratoze, ali on lako iritira kožu i treba ga pažljivo koristiti jer može oštetiti oko. Seboroič ne keratoze odstranjuju porodič ni lekari, dermatolozi ili plastič ni hirurzi. Već ina pomenutih procedura su relativno jednostavne, a troškovi veoma mali u odnosu na rezultat koji se njima postiže.

Botulinum toksin. Od polovine osamdesetih godina prošlog veka u estetskoj medicini naglo je porasla upotreba botulinum toksina A. Danas se taj toksin koristi za korekciju kožnih nabora č ela, periorbitalnih i pe- rioralnih linija, nabora platizme, horizontalnih linija vrata i mastera, ali i drugih kožnih deformacija. Nema pouzdanih podataka o broju takvih zahvata, ali je poznato da je samo u Americi za estetsku svrhu u 2016. godini i kupovinu botulinum toksina A utrošeno blizu 800 miliona dolara. Postoji nekoliko formulacija botulinum toksina A u Americi i Evropskoj uniji; u njima se koriste tri različ ite formulacije. Međutim, od azijskih proizvođač a nam stižu varijante botulinum toksina B, mada ti produkti nisu zvanič no odobreni. Doze različ itih formulacija botulinum toksina A nisu identič ne jer se ne postižu ekvivalentni rezultati. Randomizirane kontrolisane studije za te proizvoide još nisu izvedene.

Botulinum toksin se odnedavno širom sveta primenjuje u leč enju hronič ne migrene. Mehanizam dejstva ovog toksina nije potpuno upoznat, mada se zna da dejstvo botulinum toksina A nije ogranič eno na mesto aplikacije jer se on aksonskim transportom širi na mesta koja su anatomski povezana. Veruje se da usled toga dolazi do modulacije oslobađanja transmitera i citokina što pojač ava opioidogenu transmisiju.

Zaključ ak. Estetski medicinski zahvat može poboljšati zadovoljstvo osobe svojim telom, ali takvi zahvati se ne preporuč uju svima. Zato zdravstvena osiguranja u celom svetu veoma retko pokrivaju troškove takvih intervencija. Da li je trošak koji osoba može snositi za proceduru vredan promene izgleda, zavisi od lič nog prioriteta i moguć nosti po- jedinca da obezbedi znač ajan novac. Estetska medicina nije za svakog prihvatljiva, jer č esto je bolje uživati u svojstvima koja su osobi podarena prirodnim putem i unapređivati zdravlje tako da se telo dovede u optimalnu aktivnost, a za pojedinca je preporuč ljivo da se okruži osobama koje nisu usmerene na izgled tela, već na ono što osoba može da uradi u fi zič kom i umnom pogledu. Izuzetak su javne lič nosti (npr. novinari koji vode TV programe, komentatori, politič ari i glumci) kojima poslovi č esto nalažu što bolji estetski izgled. Statistič ki podaci pokazuju da je 2018. godine u nekim zemljama od svih estetskih operacija u 13% vršeno kod muškaraca, a najč ešć a opcija (rinoplastika) uglavnom je vršena kada su stariji od 65 godina.

Veliko mi je zadovoljstvo da vam u ime glavnog organizatora, Udruženja endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske, poželim dobrodošlicu na 3. Kongres endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske sa međunarodnim učešćem, koji će se održati u Kulturnom centru, Banskog dvora u Banjoj Luci od 9-12.septembra 2021 god., pod pokroviteljstvom Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite u Vladi Republike Srpske. Udruženje endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske je udruženje sa dugogodišnjom uspješnom tradicijom, jedno je od najaktivnijih profesionalnih medicinskih udruženja u Republici Srpskoj i punopravni je član Evropskog udruženja endokrinologa. (ESE) i ECAS. Udruženje je tokom svog postojanja i rada dalo značajan doprinos u ostvarivanju kontinuirane medicinske edukacije i stručnog usavršavanja, kako endokrinologa i dijabetologa, internista i pedijatara, tako i doktora porodične medicine i medicinskih sestara /tehničara, putem organizacije dva kongresa, velikog broja tematskih simpozijuma, stručnih predavanja i radionica. Poneseni vašim velikim odazivom i zadovoljstvom sudjelovanja na 2. Kongresu endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske sa međunarodnim učešćem 2017 god., odlučili smo da, uprkos epidemiološkoj situaciji izazvanoj infekcijom Covid -19, organizujemo i 3. Kongres endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske, koji će nadamo se biti uspješan kao i prethodna dva kongresa. U međuvremenu, u struci i nauci su se dogodile brojne promjene u pristupu i liječenju oboljelih od dijabetes melitusa i drugih endokrinoloških oboljenja. Svjedoci smo izuzeteno dinamičkog razvoja dijabetologije i endokrinologije u posljednjih nekoliko godina, uvođenja novih dijagnostičkih metoda,terapijskih smjernica i novih mehanizama liječenja o čemu će svakako biti kritičkih razmjena mišljenja i iskustava u okviru tematskih simpozijuma. Izuzetnu zahvalnost dugujemo uglednim predavačima iz zemlje i inostranstva koji su bili spremni da nam se pridruže i unesu nove sadržaje, te svojim ekspertskim predavanjima doprinesu kvalitetu i uspjehu Kongresa, kao i svim učesnicima koji će svojim konstruktivnim diskusijama sigurno obogatiti stručni sadržaj Kongresa. Takođe, veliko je zadovoljstvo da u radu Kongresa, pored afi rmisanih endokrinologa i dijabetologa, učestvuju i mladi endokrinolozi iz Republike Srpske, čiji se broj iz godine u godinu kontinurano povečava, što ukazuje na stabilnu perspektivu ne samo ovog Kongresa nego i endokrinologije i dijabetologije u Republici Srpskoj. Želimo da Kongres bude održan u svjetlu profesionalnog napretka i dobre saradnje svih učesnika, a međunarodni karakter Kongresa će predstavljati snažan podsticaj za dalji razvoj endokrinologije i dijabetologije u Republici Srpskoj. Radujemo se vašem dolasku, sa željom da 3. Kongres endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske krunišemo uspješnim radom, ugodnim druženjem i zabavom u gradu Banjaluci, univerzitetskom i kulturnom centru Republike Srpske.

Dobro nam došli !

Prof. dr Snježana Popović-Pejičić Predsjednik Udruženja endokrinologa i dijabetologa Republike Srpske Predsjednik Kongresa Predsjednik Kongresa

Dr Milena Tomanić pripada mlađoj generaciji vrhunskih medicinskih stručnjaka i naučnih istraživača u svojoj oblasti. Medicinski fakultet u Beogradu je završila 2009. godine i aktuelno je asistent u postupku izbora u zvanje docenta na Katedri za higijenu s medicinskom ekologijom.

Doktorska disertacija dr Milene Tomanić

Tema:

PREVALENCIJA I FAKTORI RIZIKA ZA TINITUS KOD ADOLESCENATA U GRADSKOJ SREDINI

Naučno istraživanje tinitusa predstavlja ogroman naučni doprinos u razmatranju njegove kompleksnosti.

U Dekanatu Medicinskog fakulteta u Beogradu 15. juna 2021. godine doktorand dr Milena Tomanić javno je odbranila doktorsku disertaciju - PREVALENCIJA I FAKTORI RIZIKA ZA TINITUS KOD ADOLESCENATA U GRADSKOJ SREDINI.

U Komisiji za ocenu disertacije bili su: predsednik - prof. dr Laslo Puškaš, prof. dr Dušan Backović, prof. dr Nenad Arsović, prof. dr Miloš Maksimović i prof. dr Aleksandar Ćorac. Mentor teze je bio prof. dr Goran Belojević, a komentor docent dr Ljiljana Čvorović.

Specijalističke akademske studije drugog stepena iz oblasti ishrane završila je 2013. godine i stekla akademsko zvanje - specijalista doktor medicine. Doktorske studije iz oblasti Javnog zdravlja upisala je 2014/2015. godine pod mentorstvom prof. dr Gorana Belojevića.

Dr Milena Tomanić je 2017. godine položila specijalistički ispit iz higijene i stekla zvanje doktor specijalista higijene. Svoje uže interesovanje usmerila je na oblast mentalne higijene, a preventivni aspekt brige o mentalnom zdravlju upotpunjuje i bogati od 2019. godine kada je upisala specijalizaciju iz psihijatrije te je u okviru specijalističkog kruženja angažovana i na Klinici za psihijatriju Kliničkog centra Srbije. Takođe, od 2014. godine je u psihoanalitičkoj edukaciji Psihoanalitičkog društva Srbije.

Tinitus (zujanje u ušima) se smatra normalnom pojavom ako se javlja povremeno, ali ako je javljanje učestalo i traje satima ili danima potrebno je obratiti se lekaru.

Dr Milena Tomanić prezentovala je Komisiji naučno istraživanje svoje doktorske disertacije: Prevalencija i faktori rizika za

tinitus kod adolescenata u gradskoj sredi-

ni. Donedavno se tinitus vezivao za starije osobe sa oštećenjem sluha, ali sve veći broj istraživanja potvrđuje teoriju da se prevalencija - učestalost trajnog tinitusa, nažalost, povećava i u populaciji mladih. Glavni cilj ovog istraživanja bio je da se ispita prevalencija tinitusa i faktori rizika za njegov nastanak kod adolescenata u gradskoj sredini. U studiji je učestvovalo 1285 učenika beogradskih srednjih škola. Rezultati su pokazali da je prevalencija (učestalost) tinitusa 13,3 % , sa češćim javljanjem kod mladića u odnosu na devojke.

Nakon prezentacije sledila su pitanja članova Komisije i ocene naučnog rada. „Rezultati predstavljaju originalan, značajan i aktuelan naučni doprinos u ispitivanju tinitusa. U doktorskoj tezi su precizno,

koncizno i jasno prikazani rezultati višegodišnjeg istraživanja. Naučni pristup je originalan i pažljivo izabran, a doktorand Milena Tomanić je pokazala potpunu naučnu zrelost“- rekao je predsednik Komisije prof. dr Laslo Puškaš.

Prof. dr Nenad Arsović je istakao da populacija adolescenata kod nas do sada nije ispitivana u vezi s tinitusom. „Dr Milena Tomanić je izabrala izvanrednu temu, odlično uradila disertaciju i pokazala koliko tinitus može negativno da utiče na kvalitet života pacijenata”– rekao je prof. dr Nenad Arsović.

Prof. dr Dušan Backović je kazao da je teza jezgrovita i prikazana kroz vrlo naprednu prezentaciju. Naveo je da je sada problematika tinitusa mnogo jasnija nego prethodnih godina. ,,Izvanredno je što je dr Milena Tomanić istraživanje posvetila upravo adolescentskoj populaciji, jer se tinitus kao i anksioznost vrlo često javljaju u tom uzrastu i međusobno prepliću“ - rekao je prof. dr Dušan Backović.

Prof. dr Aleksandar Ćorac sa Medicinskog fakulteta u Prištini sa trenutnim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, pohvalio je naučni rad dr MileneTomanić, kao i tehničku usklađenost prezentacije, te ukazao na potencijal preventivne medicine u vezi sa problemom tinutusa. „Doktorat ima veliku naučnu vrednost, a uspeh je tim još veći, jer je rađen u vreme pandemije i otežanih uslova za istraživanje“ - naglasio je prof. dr Aleksandar Ćorac. „Ovo je izuzetno dizajnirana studija, sa detaljno obrađenim podacima. Prezentacija dr Milene Tomanić je bila sjajna “- istakao je prof. dr Miloš Maksimović, koji se interesovao za ulogu i značaj pojedinih namirnica u prevenciji tinitusa kao i ulogu suplemenata u istom. Mentor teze prof. dr Goran Belojević istakao je: „Rezultati ove disertacije predstavljaju zapravo pravo pionirsko istraživanje tinitusa u adolescentskoj populaciji u Srbiji. Dr Milena Tomanić je ukazala je da je prevalencija konstantnog tinitusa u ovom uzrastu dosta visoka i da iznosi oko 13%, kao i da su adolescenti u povećanom riziku zbog učestalosti i jačine slušanja muzike sa slušalicama. Dr Milena Tomanić je ukazala i na moguće puteve prevencije kada je ishrana u pitanju“.

Komentor docent dr Ljiljana Čvorović pridružila se pohvalama i dodala: „Dr Milena Tomanić je disertaciju uradila na izuzetno visokom nivou. Iako mlada lekarka zrela je u razmišljanju, nastupu i naučnom radu. Divno je da se jedan kliničar nađe u jednoj bazičnoj disciplini, gde i mi možemo dati svoj doprinos. Veliko je zadovoljstvo bilo raditi sa profesorom Belojevićem i dr MilenomTomanić, posebno u otežanim uslovima kada je trebalo da se prevaziđe pandemijska godina. Veoma sam ponosna što sam deo izrade ove doktorske disertacije“, istakla je dr Ljiljana Čvorović.

Pitali smo dr Milenu Tomanić otkud ideja za tinitus? „Ideja se rodila pre desetak godina tokom izrade jednog naučnog rada u kojem smo, kao sporedni rezultat istraživanja, uočili i visoku učestalost zujanja u uhu - tinitus kod adolescenata. To je kod mene i kolega probudilo naročito interesovanje za ovaj medicinski fenomen kao i želju da istražimo koji su to faktori rizika koji se dovode u vezu sa nastankom zujanja u uhu u ovom uzrastu.Tinitus je odavno prepoznat u populaciji starijih, ali je relativno mali broj naučnih studija koje ispituju tinitus kod mladih osoba. Radovi proistekli iz ove disertacije predstavljaju malobrojna istraživanja tinitusa kod adolescenata ne samo kod nas, nego i u svetu, a rezultate istih smo uspešno publikovali u prestižnim međunarodnim časopisima Nutrients i Noise&Health.

Pažljivo smo analizirali naše i strane upitnike koje bismo mogli da primenimo u istraživanju. Odabrali smo i koristili validirane upitnike, uz prethodno dobijene saglasnosti autora. Pored ostalog, zanimali su nas i stavovi mladih prema buci koja ih okružuje. S tim u vezi uradili smo validaciju YANS upitnika (Youth Attitude to Noise Scale) i našli da svega 24% mladih ispitanika ima negativan stav prema buci, što daje prostora da razmišljamo o implementaciji preventivnih mera upravo na ovakvim tačkama, edukacijom mladih o opasnostima prekomernog izlaganja buci i drugim faktorima rizika, kao i podizanjem svesti o mogućem gubitku sluha i pojavi tinitusa.”

Što se tiče preventivnih saveta, pored već pomenutih mera, svakako je važno upoznati mlade i sa značajem zdrave ishrane u kojoj su zastupljeni voće, povrće, integralne žitarice, zatim značaj izbegavanja unosa hrane pržene u dubokim uljima, bogate ,,praznim kalorijama”, trans mastima i drugim štetnim produktima, ali činjenica je, nažalost, da je upravo takva ,,fast food” ishrana sve više zastupljena u jelovnicima mladih. Pored ishrane, jako je važno još jednom napomenuti značaj izbegavanja prekomernog izlaganja buci, glasnoj muzici i drugim preglasnim akustičkim sadržajima, naročito putem upotrebe slušalica”- ističe dr Milena Tomanić.

Dobijeni rezultati doktorske disertacije dr Milene Tomanić predstavljaju ogroman naučni doprinos u razmatranju kompleksnosti tinitusa kod adolescenata i otvaraju široko polje za dalja istraživanja.

DERMATOLOGIJA 4TH INTERNATIONAL CONGRESS ON SYSTEMIC LUPUS ERYTHEMATOSUS AND 6TH INTERNATIONAL CONGRESS ON CONTROVERSIES IN RHEUMATOLOGY AND AUTOIMMUNITY 2021

Datum: Oktobar 6-9, 2021. Mjesto održavanja: Venecija, Italija Website: https://lupus2021..kenes.com/

ENDOKRINOLOGIJA ESPE 2021. ONLINE

Datum: Septembar 22 - 26, 2021. Website: https://www.eurospe.org/ meetings/2021./ espe-2021-online/

GASTROENTEROLOGIJA 15TH WORLD CONGRESS ON INFLAMMATION 2021 (WCI 2021)

Datum: Septembar 5-8, 2021. Mjesto održavanja: Rim, Italija Website: https://wci2021..org/

GINEKOLOGIJA ESGO CONGRESS

Datum: Oktobar 23 - 25, 2021. Mjesto održavanja: Prag, Češka Website: https://congress.esgo.org/

NEUROLOGIJA WORLD CONGRESS OF NEUROLOGY (WCN 2021)

Datum: Oktobar 3-7, 2021. Mjesto održavanja: Rim, Italija Website: https://2021.wcn-neurology.com/

15TH WORLD CONGRESS ON CONTROVERSIES IN NEUROLOGY (CONy)

Datum: Septembar 23 - 26, 2021. Mjesto održavanja: Dubai, UAE Website: https://cony.comtecmed.com/

HIRURGIJA ISAPS Congress

Datum: Septembar 9 -12, 2021. Mjesto održavanja: Beč, Austrija Website: https://www.isapsvienna2021.. com/ 8th international congress of the world

SOCIETY OF EMERGENCY SURGERY

Datum: Septembar 7 -10, 2021. Mjesto održavanja: Edinburg, Škotska Website: https://www.wses.org.uk/ congresses

WORLD CONGRESS OF ENDOUROLOGY

Datum: Septembar 21 - 25, 2021. Mjesto održavanja: Hamburg, Njemačka Website: https://www.urotoday.com/

UBeogradu je od 25-27. juna 2021. godine održana XII specijalistička škola u organizacji Evropskog centra za mir i razvoj (European Center for Peace and Development).

Ispred UKC-a Republike Srpske, Klinike za psihijatriju su učestvovali Prof. dr sc. med. Nera Zivlak Radulović, dr Jadranko Buzadžija, dr Nataša Lužija, Maja Tomanić dipl. soc. radnik, savjetnik porodične i bračne psihoterapije, Brankica Jovetić dipl. soc. radnik i edukant porodične i bračne psihoterapije.

Ove godine cilj škole je bio da se razmijene iskustva te da se predstave istraživanja rađena u cilju utvrđivanja promjena stanja bolesti zavisnosti, koje su nastale u vrijeme pandemije Covidom - 19. Kod nas, kao i kod zemalja u okruženju, dolazi do blagog porasta hemijskih i nehemijskih zavisnosti. Posebno je prisutan porast zavisnosti od kocke i interneta kod tinejdžera, što je manje prepoznatljivo u socijalnoj sredini. Na liječenje se javljaju kada je bolest uznapredovala.

Veliki broj istraživanja je pokazao da konstrukt zavisničke ličnosti nije održiv, ali su studije uspjele identifikovati postojanje brojnih karakteristika zavisničke ličnosti poput impulsivnosti, rizičnog ponašanja, traženja uzbuđenja ili nepridržavanja socijalnih normi.

U diskusiji je veliko interesovanje izazvala razmjena iskustava vezanih za mogućnosti preventivnih djelovanja. Razmatralo se koji od aktuelnih programa prevencije su dali stvarne rezultate, na koji način su programi implementirani te koje skupine su obuhvatali.

Škola je posebno istakla multidisciplinarnost kao neophodnost u adekvatnom zbrinjavanju zavisnika, što se moglo vidjeti u vrlo inspirativnim predavanjima sociologa te filozofski orijentisanih terapeuta.

Naglašen je veliki značaj i neophodnost djelovanja klubova kao vaninstitucionalnih načina tretmana zavisnika od alkohola i kocke. Ovo su najbolji načini rehabilitacije i održavanja apstinencije, nakon bolničkog liječenja, pošto obezbjeđuju tretman zavisnika, ali i članova njegove porodice.

Ispred UKC-a Republike Srpske, prof. dr sc. med. Nera Zivlak Radulović je radom „Koordinisana briga o zavisnicima od alkohola kroz izradu novog Zakona o zaštiti mentalnog zdravlja u Republici Srpskoj“ predstavila model tretmana u liječenju osoba oboljelih od ove vrste zavisnoXII ECPD međunarodna specijalistička škola savremenih dostignuća u prevenciji, liječenju i rehabilitaciji bolesti zavisnosti, sa glavnom temom Masovni traumatizam (pandemija Covidom - 19) i bolesti zavisnosti

Predstavnici UKC Republike Srpske ispred Skupštine grada Beograda gdje je i održana Škola

sti te pokazala da pratimo trendove i načine liječenja.

Koordinisana briga je koncept koji treba da bude temeljni princip rada svih službi za zaštitu mentalnog zdravlja radi svoje sveobuhvatnosti i mogućnosti evaluacije postignuća kao osnove za unapređenje i održavanje kontinuiteta brige.

Prof. dr sc. med. Nera Zivlak Radulović

„XIV ljetna škola o alkoholizmu“ Veli Lošinj

Članovi stručnog tima Prof. dr Nera Zivlak Radulović, Maja Tomanić i Brankica Jovetić, predsjednik WACATA –Svjetskog udruženja klubova liječenih alkoholičara prof. dr Zoran Zoričić iz Hrvatske i predstavnik Udruženja “Žarek Upanja“ iz Slovenije gospodin Mijo Levačić

Ove godine uspješno je realizovana „XIV ljetna škola o alkoholizmu“. Održana je u Velom Lošinju u periodu od 11. do 14. juna 2021. godine, a u organizaciji Hrvatskog saveza klubova liječenih alkoholičara grada Zagreba, HLZ - društvo za ovisnosti i KLA Bonaca.

Ispred UKC-a Republike Srpske, Klinike za psihijatriju i Kluba liječenih alkoholičara Grada Banjaluka su prisustvovali: Prof. dr sc. med. Nera Zivlak Radulović, diplomirani socijalni radnici Maja Tomanić, Brankica Jovetić i Dragoljub Marčeta.

Veliki značaj ove ljetne škole je što je okupila veliki broj stručnjaka i to na multidisciplinarnom i međunarodnom niovu. U rad su uključeni i članovi klubova liječenih alkoholičara i članovi njihovih porodica. Tokom rada razmijenjena su iskustva u radu klubova za period od početka pandemije Covidom - 19, kao i izazovi u liječenju bolesti zavisnosti kao hronične recidivirajuće bolesti kako u vanrednim, tako i u redovnim okolnostima.

U toku škole je održan veliki broj predavanja među kojima je bilo i predavanje prof. dr sc. med. Nere Zivlak Radulović sa temom „Prilagođavanje rada sa zavisnicima od alkohola u lokalnoj zajednici u uslovima pandemije Covid-19“, koja je svojim radom predstavila probleme sa kojima su se članovi stručnog tim Kluba liječenih alkoholičara Grada Banjaluka (psihijatar, psiholog i socijalni radnici) susretali u svom radu u vrijeme pandemije te načinu njihovog prevazilaženja.

Pored izvrsnih predavanja, održane su i radionice sa ciljem jačanja profesionalnih kompetencija te sprečavanja profesionalnog sagorijevanja.

Opet je naglašen značaj primjene porodične sistemske terapije kao sastavnog dijela tretmana i to od strane prof. dr Zdenke Čebašek Travnik iz Slovenije. Zavisnost je bolest cijele porodice te je promjena na nivou pojedinca uglavnom nedovoljna da se održi apstinencija i adekvatno liječenje. Promjena drugog reda, odnosno promjena ponašanja koje djeluje na uzrok bolesti, je način adekvatnog liječenja. Članovi stručnog tima našeg kluba iz Banjaluke, a ujedno i zaposlenici Klinike za psihijatriju UKC RS, obučeni su za terapijski proces iz djelokruga rada sistemske porodične psihoterapije i primjenjuju ga u svakodnevnom radu.

Kongres radiologa Srbije sa međunarodnim učešćem

Zatibor hotel Palisad 14.10 - 16. 10. 2021.

ONKOLOGIJA INTERNATIONAL LIVER CANCER ASSOCIATION 15TH ANNUAL CONFERENCE 2021 (ILCA 2021)

Datum: Septembar 2-5, 2021. Virtual Website: https://ilca2021..org/

EUROPEAN SOCIETY FOR MEDICAL ONCOLOGY CONGRESS 2021 (ESMO 2021)

Datum: Septembar 17 - 21, 2021. Mjesto održavanja: Pariz, Francuska Website: https://www.esmo.org/ meetings/esmocongress-2021.

6TH INTERNATIONAL CANCER IMMUNOTHERAPY CONFERENCE 2021 (CICON 2021)

Datum: Septembar 22 - 25, 2021. Mjesto održavanja: Milano, Italija Website: http://www. cancerimmunotherapyranference.org/

HEMATOLOGIJA 16TH INTERNATIONAL CONGRESS ON MYELODYSPLASTIC SYNDROMES

Mjesto održavanja: Toronto, Kanada Datum: Septembar 23 - 26, 2021. Website: https://mds.kenes.com

OFTALMOLOGIJA 5TH INTERNATIONAL GLAUCOMA SYMPOSIUM

Mjesto održavanja: Majnc, Njemačka Datum: Septembar 3-4, 2021. Website: https://glaucoma-mainz.de/

UUniverzitetskom kliničkom centru Tuzla izveden je vrlo zahtjevan operativni zahvat resekcije traheje i zbrinjavanja fistule. Kako su pojasnili ljekari ove ustanove, pacijentici mlađe životne dobi, tokom trudnoće javila se eklampsija zbog čega je porođaj završen carskim rezom, a pacijentica postoperativno smještena u Odjeljenje intenzivne terapije Hirurškog bloka. Prema riječima, prof. dr. Jasmine Smajić, načelnice Klinike za anesteziologiju i reanimatologiju, zbog opšteg stanja pacijentice i potrebe za prolongiranom mehaničkom ventilacijom urađena je traheotomija, nakon što je prethodno bila endotrahealno intubirana. Tokom kasnog postoperativnog

Operativni zahvat traheoezofagealne fistule

perioda dolazi do nastanka traheoezofagealne fistule što je zahtijevalo hirurški tretman u smislu resekcije traheje i zbrinjavanja fistule.

Riječ je o kompleksnom operativnom zahvatu, te je za izvođenje istog bilo potrebno prisustvo stručnjaka koji se bave ovom problematikom, kako u hiruškom, tako i u anesteziološkom dijelu.

Hirurški operativni tim Klinike za torakalnu hirurgiju UKC Tuzla, uz superviziju doc. dr. Tomaža Štupnika iz Kliničkog odjela za torakalnu hirurgiju UKC Ljubljana, pristupio je odvajanju abnormalnog spoja između ezofagusa i traheje, te spajanju otvora koji su preostali.

Anesteziološki tim Klinike za anesteziologiju i reanimatologiju UKC Tuzla radio je pod supervizijom prof. dr. Dušanke Janjević, spec. anesteziologa iz Novog Sada. Kako je istakla prof. dr. Janjević, pri ovoj vrsti operativnog zahvata anesteziolozi se suočavaju sa nekoliko izazova. Kao prvo, imaju zajedničko polje rada sa hirurzima, što znači da je bilo potrebno zadovoljiti ventilaciju i oksigenaciju sa jedne strane, a sa druge obezbijediti optimalne hirurške uslove. Drugi izazov se ogleda u zadovoljavajućoj oksigenaciji kako bi se obezbijedili uslovi za plasiranje tubusa u donji dio traheje i korištenje nazalnog puta sa postavljanjem tubusa u gornji dio traheje. Nakon toga, u određenom trenutku hirurškog rada bilo je potrebno tubus ukloniti iz operativnog polja i obezbijediti hemodinamsku stabilnost pacijenta i tzv. apneičnu oksigenaciju. Direktor Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla, doc. dr. Alen Kamerić, sa saradnicima, pomoćnikom direktora za medicinske poslove, doc. dr. Bahrudinom Hadžiefendićem i pomoćnikom direktora za nastavu i naučnoistraživački rad, prof. dr. Šefikom Hasukićem upriličio je prijem za doc. dr. Tomaža Štupnika, predstojnika Kliničkog odjela za torakalnu hirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra Ljubljana. Tom prilikom direktor je istakao zahvalnost, ali i zadovoljstvo saradnjom između Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla i Univerzitetskog kliničkog centra Ljubljana.

UKC Tuzla dobio vrijednu donaciju UNDP-a

Univerzitetski klinički centar Tuzla dobio vrijednu donaciju UNDP-a u kojoj se nalaze dva ultrazvučna aparata. Donaciju koju je finansirala Evropska unija u okviru programa pomoći BiH, a kojeg provodi UNDP BiH, danas je uručio gospodin Dario Milačak. “Ovo je samo dio naše kontinuirane pomoći koju pružamo BiH. Nadamo

Nova ehokardiografska procedura

Odjeljenje kardiologije Klinike za interne bolesti UKC Tuzla započinje sa novom ehokardiografskom procedurom. Riječ je o ehokardiografskom mjerenju naprezanja miokarda.

Naime, radi se o sasvim novoj metodi koja do sada nije rađena u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla, niti u bilo kojoj javnoj ustanovi u Tuzlanskom kantonu.

Prema riječima šefa Odjeljenja za kardiologiju, dr Elnura Smajića, mr. med. sc. pomoću navedene metode vrši se procjena funkcije srca na precizniji način u odnosu na druge metode. Metoda ehokardiografskog mjerenja naprezanja miokarda pomoću akustičnih refleksija registruje promjene oblika i dimenzije srca u datom trenutku. Uvođenjem ove metode, pored preciznije procjene funkcije srca, bit će omogućeno pravovremeno liječenje i upućivanje na operativne zahvate srca.

Ehokardiografsko mjerenje naprezanja miokarda koristi se kod srčanih oboljenja kao što su: kardiomiopatije, infarkt miokarda, srčane mane, srčana insuficijencija, miokarditis, oštećenje srca pri onkološkoj terapiji, ispitivanje srca u kompetitivnih sportista, neuromišićnih i sistemskih bolesti.

Veliki značaj ove metode ogleda se u ranijem otkrivanju subkliničkog oštećenja srca.

Postavljanje indikacije za novu ehokardiografsku metodu vršit će kardiolozi uposleni u Univerzitetskom kliničkom centru Tuzla i procedura će se izvoditi u hospitalnim uslovima.

se da će donirani ultrazvučni aparati pomoći u radu medicinskog osoblju”, istaknuo je gospodin Milačak.

Na donaciji se zahvalio v.d. pomoćnik direktora za medicinske poslove Univerzitetskog kliničkog centra Tuzla, doc. dr. med. sc. Bahrudin Hadžiefendić “ Sve što smo do sada dobili kao donaciju od strane UNDP-a zaista je bilo veoma kvalitetno, stoga im dugujem veliku zahvalnost” rekao je doc. dr. Hadžiefendić.

Jedan ultrazvučni aparati namjenjen je Klinici za ginekologiju i akušerstvo, a drugi Klinici za anesteziologiju i reanimatologiju UKC Tuzla, koji će umnogome pomoći u svakodnevnom radu.

Od početka pandemije u UKC Tuzla Prva transplantacija solidnih organa

UUniverzitetskom kliničkom centru Tuzla urađena je supružnička transplantacija bubrega, čime je ponovo, nakon duže pauze uzrokovane pandemijom COVID-19, pokrenut program transplantacije solidnih organa.

Operativni i postoperativni tok je protekao uredno, donor i transplantirani pacijent su stabilnog zdravstvenog stanja.

Tim koji je učestvovao u eksplantaciji i transplantaciji činili su operatori, dr. Rasim Agić, dr. med. sc. Samed Jagodić, dr. Zoran Manojlović, asistent, dr. Amel Mujić, instrumentari, Edvin Feukić, Asmir Kamenjaković i Ibro Šehić, anesteziolog dr. Jasmina Đug i anestetičar Nurdin Salkanović. Također, u procesu transplantacije kao multidisciplinarni tim učestvovali su i zaposlenici Odjeljenja za nefrologiju Klinike za interne bolesti, Klinike za radiologiju i nuklearnu medicinu, Poliklinike za laboratorijsku dijagnostiku, Poliklinike za transfuziologiju i Bolničke apoteke.

Prema riječima dr. med. sc. Sameda Jagodića, načelnika Klinike za urologiju, transplantacioni tim ove klinike u narednom periodu planira, u skladu sa epidemiološkom situacijom koja će diktirati dalju dinamiku i broj, nastaviti sa transplantacijama solidnih organa.

URepublici Srpskoj je, prema podacima koje su Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske dostavile zdravstvene ustanove, od 15. jula do 1. avgusta, u danima u kojima se obavljala vakcinacija, prvu ili drugu dozu vakcine protiv Covid-19 primilo je oko 64.250 građana, što u prosjeku čini nešto više od 4.280 građana dnevno. U ovom periodu ubrzane vakcinacije u Republici Srpskoj, prvom ili drugom dozom, najviše građana vakcinisano je u Domu zdravlja Banjaluka – oko 11.850, zatim u Domu zdravlja Bijeljina, gdje je vakcinu primilo oko 5.970 građana, Domu zdravlja Prijedor, gdje se vakcinisalo oko 5.350 ljudi, Domu zdravlja Gradiška, gdje je vakcinisano oko 4.440 građana, Domu zdravlja Doboj u kojem je vakcinu primilo oko 3.410 građana, kao i Domu zdravlja u Laktašima, gdje je vakcinisano oko 3.010 građana, dok je u Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske vakci-

U Republici Srpskoj ubrzana vakcinacija Što veći obuhvat imunizacije – ključ za borbu protiv virusa korona

Posjeta punktu BL

Posjeta punktu Gradiška

Vakcinacija Banjaluka

nu primilo oko 2.980 građana.

Ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske Alen Šeranić zadovoljan je dosadašnjim odzivom građana na masovnu vakcinaciju, ali podsjeća da je

za borbu protiv virusa korona upravo u ovo vrijeme ljeta ključno da se postigne što veći obuhvat imunizacije, posebno kada dolaze novi sojevi virusa koji se mnogo brže šire od prethodnih. „Imamo podatke da i u pojedinim zemljama okruženja i u Evropi dolazi do pogoršanja epidemiološke situacije, izazvane delta sojem virusa, a među zaraženima su više mlađe osobe, koje uglavnom nisu ni vakcinisane. S druge strane, podaci iz istraživanja kao i podaci iz zemalja koje imaju visok obuhvat vakcinacijom govore da vakcinacija sa dvije doze značajno štiti da se osoba ne zarazi virusom SARS-CoV-2. U manjem procentu se može desiti da se vakcinisana osoba zarazi, ali je efikasnost vakcina u sprečavanju težih oblika Covid-19 izuzetno visoka“, ističe ministar Šeranić. Ministar Šeranić podsjeća i da Re-

Ministar vakciniše načelnika opštine Kostajnica

publika Srpska trenutno na raspolaganju ima dovoljno vakcina više proizvođača, da se ulažu svi kapaciteti u masovnu vakcinaciju, da su domovi zdravlja u skladu sa svojim planovima i rasporedima organizovali vakcinaciju bez zakazivanja i pozivanja te apeluje na građane da ne oklijevaju sa vakcinacijom.

Do 2. avgusta 2021. godine u Republiku Srpsku je ukupno isporučeno više od 965.000 doza vakcina od čega je većina nabavljena sredstvima Republike Srpske.

U ovom periodu domovi zdravlja širom Republike Srpske redovno obavještavaju stanovništvo o rasporedima ma-

sovne vakcinacije protiv Covid-19 bez prethodnog zakazivanja, kao i o rasporedu revakcinacije za one koji su već primili prvu dozu neke od pet dostupnih vakcina protiv virusa korona, a stanovnici se o mogućnostima za vakcinaciju mogu informisati i u samim zdravstvenim ustanovama koje sprovode proces imunizacije protiv virusa korona. Važno je i da zdravstvene ustanove i dalje imaju svakodnevnu proaktivnu ulogu u organizovanju vakcinacije i informisanju građana o procesu imunizacije.

Istovremeno, odvija se i vakcinacija prioritetnih grupa građana po prijavama u domovima zdravlja i Institutu za javno zdravstvo Republike Srpske, a organizovana je i vakcinacija u privrednim subjektima koju sprovode timovi Zavoda za medicinu rada i sporta Republike Srpske i Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske, u saradnji sa Unijom udruženja poslodavaca Republike Srpske i Privrednom komorom Republike Srpske.

Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske i Institut za javno zdravstvo Republike Srpske pozvali su građane da nastave sa dobrim odzivom na vakcinaciju protiv virusa korona i na taj način zaštite svoje zdravlje te daju

Posjeta punktu DZ Doboj

Vakcinacija Istočno Sarajevo

doprinos što sveobuhvatnijoj imunizaciji stanovništva.

Šeranić je rekao da je suština da se što više ljudi vakciniše kako bi bile relaksirane epidemiološke mjere, što će, kaže on, zavisiti od procenta vakcinisanih građana. „Važno je i kako će drugi donositi mjere prema nama, odnosno da li ćemo se nalaziti na crvenim, narandžastim ili zelenim listama i kako će nam biti omogućeno kretanje u drugim zemljama“, rekao je Šeranić.

Ministar je posjetio nekoliko punktova za masovnu vakcinaciju: vakcinacioni punkt na „Banjalučkom velesajmu“, punkt za vakcinaciju u Kulturnom centru Gradiška, punkt za vakcinaciju u Domu zdravlja Doboj, vakcinacioni punkt u Domu zdravlja Novi Grad i Kostajnici. U opštini Kostajnica, je prisustvovao vakcinaciji stanovnika, te lično vakcinisao načelnika opštine Nikolu Janjetovića.

Janjetović je zahvalio ministru na posjeti i dosadašnjoj i budućoj podršci. „Upoznali smo ministra o posljedicama zemljotresa u Domu zdravlja i naći ćemo način i modalitete da se Domu zdravlja pomogne u skladu sa mogućnostima“, rekao je Janjetović.

Ministar Šeranić je sa saradnicima početkom jula posjetio četvrtu ovogodišnju smjenu od 137 djece u Bečićima iz devet opština i gradova Republike Srpske, izrazio je zadovoljstvo što je u prilici da provede vrijeme sa ovim mališanima te da se uvjeri da im je vrijeme kvalitetno ispunjeno. „Već 19. godinu omogućujemo djeci iz Republike Srpske da dođu na more, da se druže, stiču nova prijateljstva, ali i da prođu važnu fazu socijalizacije, što je jedan od najznačajnijih ciljeva ovog projekta“, rekao je ministar Šeranić.

On je naveo da je više od 27.000 djece prošlo kroz projekat, koji jedan od najboljih i najhumanijih koje ima Republika Srpska, te da u ovom poduhvatu učestvuje i veliki broj volontera, vaspitača i koordinatora.

Direktor Fonda za dječju zaštitu Republike Srpske Nedeljko Jović rekao je da o kvalitetu i značaju projekta najbolje govori njegovo trajanje dugo gotovo dvije decenije. On smatra da je novac uložen u ovaj projekat iskorišten na pravi način.

Smiljana Velimir iz Laktaša, majka dječaka sa smetnjama u razvoju, rekla je da nije prvi put da borave u Bečićima u okviru ovog projekta te da je za njenog mališana od velikog značaja boravak na moru među vršnjacima. „Znače nam mnogo ove aktivnosti, jer je u prvom planu druženje, igranje i pjevanje“, rekla je Velimirova.

Djeca su za ministra i ostale goste, uz pomoć vaspitača i animatora koji rade sa njima tokom boravka, izvela priredbu i pokazala svoje pjevačke i druge talente i vještine, a koje razvijaju na radionicama tokom boravka u Bečićima.

Jedinstveni Projekat „Socijalizacija djece Republike Srpske“ ponovo „živi“ Mališane u Bečićima posjetio ministar

Odsjek za odnose s javnošću Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite RS

UZavodu za transfuzijsku medicinu Republike Srpske u Banjaluci 3.3.2021. zvanično je pušten u rad separator za prikupljanje plazme od osoba koje su preboljele Covid - 19.

Zbog epidemioloških mjera, uzrokovanih pandemijom Covid - 19, bio je ograničen broj zvanica koje su prisustvovale svečanom otvaranju separatora. Prisustvovao je ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske Alen Šeranić i ovom prilikom istakao da su puštanjem u rad ovog separatora povećani kapaciteti Zavoda sa aspekta dobrovoljnog davalaštva i prikupljanja rekonvalescentne antiCovid - 19 plazme.

Među prvim davaocima, bio je potpredsjednik Narodne skupštine Republike Srpske Milan Petković. „Pozvao bih i druge građane koji su preležali virus korona i još imaju antitijela, da se jave u Zavod, doniraju plazmu i na taj način pomognu svojim sugrađanima, a samim tim nekome i spasu život”, rekao je Petković.

Direktorka Zavoda za transfuzijsku medicinu Republike Srpske Gordana Guzijan objasnila je značaj ove opreme za cjelokupni zdravstveni sistem u

Prikupljanje krvne plazme od osoba koje su preboljele Covid - 19

Pripremila: Danijela Lukić

Republici Srpskoj: „Ovaj aparat, separator krvnih ćelija, omogućava nam da od davaoca uzmemo samo određeni ciljani, tečni dio krvi - plazmu, dok se eritrociti vraćaju davaocima“.

Jedna od prednosti separatora je da se od davaoca prikuplja samo ono što je najpotrebnije i time se otvara sasvim nova procedura u sferi davalaštva. Direktorka Zavoda izrazila je nadu da će naši građani pokazati veliki interes za ovaj način davanja krvi te pojasnila jednu od najvećih prednosti separatora: „Specifičnost ove procedure je što se plazma može davati češće, u razmaku od deset do 15 dana u odnosu na klasično davanje krvi.“

Ova oprema će biti korištena i za aferezno prikupljanje trombocita od da-

valaca, koji se koriste u terapijske svrhe za liječenje hematoloških, onkoloških i svih drugih pacijenata kojima je ovaj vid liječenja potreban, jer nam omogućava da od jednog davaoca sa separatora prikupimo punu terapijsku dozu trombocita dok je za istu tu terapijsku dozu potrebno da imamo 4-6 davalaca koji su dali krv klasičnim putem.

Medicinski fakultet Univerziteta u Banjaluci Ministar Rajčević u posjeti

Ministar za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo mr Srđan Rajčević posjetio je 10. juna 2021. godine Medicinski fakultet Univerziteta u Banjaluci.

Tom prilikom, dekan Medicinskog fakulteta prof. dr Ranko Škrbić i rektor Univerziteta u Banjaluci prof. dr Radoslav Gajanin upoznali su ministra Rajčevića sa radom i djelatnostima Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci, kao i istraživačkim projektima koji se sprovode u Centru za biomedicinska istraživanja.

Ministar Rajčević je naglasio da je Medicinski fakultet Univerziteta u Banjaluci pravi primjer i svijetla tačka domaće nauke i visokog obrazovanja. „Ministarstvo će i dalje podržavati projekte koji dolaze i sa ovog fakulteta, a vidjeli smo da je sva naša finansijska logistička podrška koju smo pružali prethodnih nekoliko godina urodila plodom. Ostaćemo posvećeni podršci koju smo do sada pružali“, rekao je Rajčević novinarima u Banjaluci nakon posjete Medicinskom fakultetu.

Takođe je istakao da je sa dekanom ovog fakulteta Rankom Škrbićem i rektorom Univerziteta u Banjaluci Radoslavom Gajaninom posjetio laboratorije koje su tu locirane te da je razgovarao sa mladim istraživačima kojima su stvoreni svi uslovi za obavljanje osnovne djelatnosti – nauke i istraživanja. „Drago mi je što će rezultat svih tih istraživanja biti mnoštvo radova koji će biti objavljeni u refrentnim domaćim i inostranim stručnim časopisima. Odavde idu pozitivne priče i to je pravac kojim mi kao društvo i kao resor visokog obrazovanja i nauke treba da se krećemo“ , naglasio je Rajčević.

Dekan Medicinskog fakulteta prof. dr Ranko Škrbić rekao je da je cilj ove posjete bio upoznavanje ministra o Centru za biomedicinska istraživanja, koji je otvoren prije nekog vremena, a u kojem impozantan broj mladih ljudi – istraživača radi na opremi posljednje generacije. „Predstavili smo dio rezultata projekata koje je dijelom finansiralo ovo ministarstvo. Na licu mjesta je pružena prilika da se vidi šta i kako radimo, a ujedno je predstavljen i potencijal mladih koji će predstavljati budućnost ne samo ovog fakulteta, za koje će se čuti i izvan granica“, naveo je Škrbić.

Rektor Gajanin je rekao da Medicinski fakultet uspješno izvodi nastavu i edukuje kadrove za oblast zdravstva, kao i da je vidljivo da se u ovoj ustanovi mogu sprovoditi istraživanja na svjetskom nivou. „Što se tiče Medicinskog fakulteta, broj naučnih publikacija objavljenih u referentnim međunarodnim časopisima je na visokom nivou po pitanju kvaliteta, ali i kvantiteta, a to je moguće zato što je ovaj fakultet u protekle tri-četiri godine investirao u kadrove, opremu i u prostor“, naveo je Gajanin.

Prema njegovim riječima, ovaj fakultet je konkurentan za međunarodne projekte i tako može da bude dio svjetskih konzorcijuma u istraživanju.

Zavod za sudsku medicinu Republike Srpske Laboratorija za forenzičku toksikologiju

Uokviru Zavoda za sudsku medicinu Republike Srpske u Banjaluci otvorena je Laboratorija za forenzičku toksikologiju. Ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske Alen Šeranić je rekao da je otvaranjem ove laboratorije kompletiran razvoj sudske medicine u Republici Srpskoj.

On je naveo da hemijsko-toksikološka laboratorija, prije svega, radi skrining procedure, ali i procedure u vezi sa dokazivanjem prisustva narkotika i alkohola u organizmu. Laboratorija je finansirana iz sredstava Zavoda za sudsku medicinu Republike Srpske, podsjeća ministar, a ova investicija dobila je podršku resornog ministarstva.

Dekan Medicinskog fakulteta Univerziteta u Banjaluci prof. dr Ranko Škrbić ističe da je Zavod za sudsku medicinu Republike Srpske, formiranjem ove laboratorije, postao najrazvijenija institucija te vrste u regiji.

„Ovo je jedna od nastavnih baza Medicinskog fakulteta i zadovoljstvo nam je da Zavod može danas na jednom mjestu pružiti ovu vrstu usluge ne samo studentima, već i diplomcima, doktorantima i specijalizantima iz oblasti sudske medicine i toksikologije“, istakao je Škrbić. On je rekao da laboratorija ima veliki značaj ne samo za Zavod, već i za Ministarstvo zdravlja, Ministarstvo pravde, MUP Republike Srpske te pojedince i firme u pogledu predupređenja zloupotrebe droge i alkohola.

Direktor Zavoda za sudsku medicinu Republike Srpske Željko Karan rekao je da je Zavod u proteklih 12 godina razvijan korak po korak – od mogućnosti vještačenja sudskih spisa i obavljanja obdukcija, otvaranja histopatološke laboratorije, opremanja obdukcione sale mobilnim rendgenom, razvoja forenzičke antropologije, do formiranja DNK laboratorije. Karan je objasnio da će se ova laboratorija baviti toksikološkom analizom posmrtnih ostataka, ali i dokazivanjem prisustva alkohola, droge i psihoaktivnih supstanci u organizmu, na zahtjev pojedinaca, institucija ili poslodavaca.

Otvaranju laboratorije prisustvovali su i direktor Univerzitetskog kliničkog centra Republike Srpske Vlado Đajić i direktor Doma zdravlja Banjaluka Nevena Todorović. Medici.com