Ariënne Post - Tijd en het coachproces

In een coachproces is tijd een factor. De ontwikkeling van de cliënt wordt uitgezet in de tijd en sessies vinden om de zoveel weken plaats. Toch kan tijd hier geen leidende factor worden en is het zaak met de tijd samen te werken. Ariënne Post vraagt zich in haar bijdrage af wat dit betekent voor coaches en voor het inrichten van het coachproces.

Als er iets lastig te accepteren is voor ons mensen, dan is het wel tijd. Het verstrijken ervan, de onverbiddelijkheid ervan, de ogenschijnlijke druk ervan. Laten we eens kijken naar tijd, wat het betekent om te leven met bewustzijn van tijd en wat het van ons vraagt om er niet mee in conflict te zijn.

Vertrouw jezelf

Wat is tijd en hoe nemen we dat waar?

Tijd is iets in zichzelf. Tijd heeft een aantal kenmerkende facetten. Het is een verstrijken, het is een ritme, het heeft regelmaat. We kunnen tijd meten aan de ontwikkeling van de bladeren van een boom, aan het passeren van de seizoenen, aan de stand van de sterren. Elke dag komt de zon op en ’s nachts schijnt de maan. De mensheid heeft het mogelijk gemaakt om tijd heel precies te maken, tot op de honderdste of duizendste seconde nauwkeurig. Maakt dat de essentie van tijd anders? Nee, tijd blijft hetzelfde: een verstrijken, een ritme, een regelmaat.

De manier waarop we tijd in onszelf meten en waarnemen is daarentegen gebaseerd op resultaat en actie. Tijd is daarmee een gereedschap geworden. Het is een graadmeter waaraan we kunnen zien hoe snel iets tot stand is gekomen, hoeveel meer we nog kunnen realiseren en dus ook hoe succesvol ons dat zal maken. Tijd is een asset geworden voor de bezige mens.

Het houdt ons oog weg bij onze natuurlijke ontwikkeling. De tijd die zichtbaar wordt in onszelf. Het houdt onze aandacht weg bij processen in ons lichaam die zich niks aantrekken van tijd, maar hun eigen ritme hebben. De tijd die heelt en herstelt. Het beperkt de ruimte die de natuurlijke groei van ons vraagt, om ook daadwerkelijk te ontvangen wat we creëren. De tijd die dankbaar maakt.

Deze tijd heeft zijn eigen signalen. Lachrimpeltjes rond de ogen, als eerbetoon aan een gelukkig leven. Buikpijn van de spanning, als teken om het rustiger aan te doen. Vermoeide armen van het vele dragen en zorgen, als vraag om ook eens in vertrouwen los te laten. Tintelingen in het lijf, als een meezingen op je eigen muziek.

Zijn we nog in staat te luisteren naar de tijd? Zijn we nog in staat de tijd in onszelf te herkennen en de signalen te vertalen naar de natuurlijke ontwikkeling in de tijd die wij maken?

Ieder zijn eigen weg, zijn eigen groei. Ieder zijn eigen verhaal en zijn eigen signaal.

Dit betekent dat tijd vertrouwen vraagt. Vertrouwen in onszelf.

Vertrouw het proces

Als tijd ook actie is, wat is dan actie die kan samenvallen met de tijd?

Tijd is van nature een beweging. Tijd vertegenwoordigt een ontwikkeling. Als we met die ontwikkeling kunnen samenvallen, dan ontstaat er natuurlijke groei. Dat geldt niet alleen op persoonlijk niveau, maar ook op intermenselijk niveau. Als mijn tijd of ontwikkeling en jouw tijd of ontwikkeling kunnen samenwerken, dan ontstaat er synergie. Dan kunnen we ervaren dat we samen meer zijn dan de som der delen. Ook tussen de coach en de cliënt is er een ontwikkeling die tot stand wil komen, omdat we samen deelnemen aan de tijd.

Maar wat we leren, is om de tijd in te plannen en onze acties in de tijd te zetten. Wij bepalen wanneer iets gebeurt en waar het over moet gaan. Wij bepalen wanneer iets tot stand komt en af moet zijn. Aan die actie gaat een idee of verlangen vooraf. Iets wat we graag willen bereiken. Dat wordt het doel om naartoe te groeien. Op deze manier werken we niet met de tijd samen, maar gaan we ertegenin.

Waar de mens een actie in de tijd zet, is eigenlijk al iets gaande. De kunst is om die ontwikkeling te gaan waarnemen. Dat vraagt van ons om het te ervaren zonder oordeel en daar de essentie in proberen te ontwaren. Wat wil er groeien, wat vraagt om aandacht, wat komt nu eerst?

Dit betekent dat tijd een proces is en dat we daarop mogen vertrouwen.

Neem de tijd

Als een ontwikkeling een natuurlijk proces is, wat vraagt dat dan van de coach?

Als we het over coaching hebben, dan praten we over een persoonlijke ontwikkeling die de cliënt wil maken. Alle coachprocessen zijn dan ook natuurlijke processen. De cliënt heeft immers de tijd nodig om iets nieuws in zichzelf te ontwikkelen en tot bloei te laten komen. Wat dat precies is en hoe dat er voor deze cliënt uitziet, dat weet de coach nog niet. Dat zal gaandeweg tevoorschijn komen. Zoals gras niet harder groeit als we eraan gaan trekken.

Wanneer de intake is gedaan en daarin de ontwikkelwens naar voren is gekomen, vraagt het vervolgens een vast vertrouwen in de ontwikkeling in de tijd. Het vraagt van coaches dat ze aansluiten bij waar de cliënt is en dat wat zich aandient onvoorwaardelijk te accepteren. Ontwikkeling vraagt om onverdeelde aandacht en om de ruimte om te kunnen ontvouwen. Als een rups die als vlinder uit de cocon komt. Dat betekent dat de coach alleen de voorwaarden kan scheppen en de structuur kan bieden waar de ontwikkeling zich op kan voltrekken.

Dit betekent de tijd nemen voor de ontwikkeling om te ontstaan.

De zin van stilstand

Een goed voorbeeld van vertrouwen op jezelf als coach en de cliënt, op het proces en daar de tijd voor nemen, is de moeite die wij als coaches hebben met stilstand. Het is een onderwerp dat bij mijn cliënten in re-integratietrajecten regelmatig naar voren komt. In de huidige maatschappij lijkt stilstand een ongenode gast geworden. Als we stilstaan, brengt het ons in verwarring. Wat is mijn doel? Wat kom ik hier doen? Waar wil ik mij op richten? Allemaal vragen die gericht zijn op beweging of in beweging willen zetten. Als we echter de ruimte nemen om de stilstand te ontmoeten, dan blijkt dat het een waardevol deel is van het ontwikkelproces van de cliënt.

Zijn we nog in staat te luisteren naar de tijd?

De stilstand creëert tijd en ruimte om naar binnen te keren en het oor innerlijk te luister te leggen. Het helpt ons om tot een diepere kern van onze vragen, onze obstakels en belemmeringen te komen. Daar waar de werkelijke sleutel tot verandering ligt. Hieronder geef ik drie praktijkvoorbeelden van waardevolle boodschappen die achter stilstand schuilgingen.

Voorbeeld 1: ruimte voor verdriet

Er blijkt verdriet onder te liggen. Een verdriet dat buiten beeld gezet is, niet aangekeken wordt. Door dat verdriet te laten stromen, komt er weer beweging. En hoewel verdriet over het algemeen niet iets is wat de cliënt actief opzoekt, als het mag stromen geeft dat een enorme opluchting. Er komt weer ruimte voor nieuwe emoties en ontwikkelingen.

Voorbeeld 2: weerstand tegen verandering

De stilstand is ook een manier om verandering tegen te houden. Verandering vraagt van de cliënt om afscheid te nemen van de veiligheid en voorspelbaarheid die is opgebouwd. Wanneer hier bewustzijn op is ontwikkeld, ontstaat er bij de cliënt weer ruimte om passende keuzes te maken die de deur openzetten voor wat de ontwikkeling vraagt. Mogelijk kan een ritueel hierbij ondersteunen om afscheid te nemen van het oude vertrouwde en de deur open te zetten naar het nieuwe. De weerstand verdwijnt en maakt plaats voor actie.

Voorbeeld 3: voorbode van het nieuwe

Stilstand kan ook een naar binnen gekeerde periode zijn. Een tijd waarin de zaadjes gevoed worden die straks zullen ontkiemen. Alsof de cliënt zit te broeden op een ei. Er gebeurt dus heel veel, alleen is dit (nog) niet zichtbaar. Dit inzicht kan rust geven. Berusting zelfs. Stilstand is dan geen vijand, maar een goede vriend.

Zo gaat tijd hand in hand met de dynamiek van de ontwikkeling die alleen werkelijk vruchtbaar kan worden als we vertrouwen in het proces en de tijd nemen voor wat er mag ontstaan.

Ariënne Post is geboeid door het gedrag van mensen. Dit leidde naar een baan als communicatiemanager in het bedrijfsleven. Rond haar 35e levensjaar ontstond het verlangen om directer met mensen te gaan werken en startte ze met haar doorontwikkeling tot coach. In haar praktijk begeleidt zij mensen met loopbaanvraagstukken en verzorgt re-integratietrajecten. www.LAB30.nl