BOVAGkrant 2016-4 editie Truckdealers by BOVAG

nummer 4 / april 2016

CK ONA DEALERS FHAN & TRUC K- EN KELIJKE T BEDR RAILER IJVEN

krant

TDE/TTB

DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG.

SPEC IALE TRU EDITIE

in dit nummer:

Zelf energie opwekken

Hoe betaal je dat? pagina 16

Truck Academy Netwerk krijgt vorm pagina 10

Big Data

Onze bereidheid om wat extra’s te doen is bijna grenzeloos Remko van Keulen, Rinsma Scania

Wie zit er aan de knoppen? pagina 14

Een warm bad

Acht miljoen oude autobanden inzamelen per jaar... …dat zijn alle ingeleverde gebruikte personenwagenbanden in Nederland …dat is gelijk aan de oppervlakte van 400 voetbalvelden

…op milieuverantwoorde wijze verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 60.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee besparen we CO2 gelijk aan de emissie van 400 miljoen autokilometers (10.000 keer de aardbol rond) of de aanplant van 400.000 nieuwe bomen

Inzamelen oude banden. Voor een schoner milieu. Alle gebruikte autobanden worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde wijze verwerkt. RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier. Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&M algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

VOORAF

VOORWOORD

Big Data en uw ondernemerschap In vervolg op mijn vorige column inzake Big Data wil ik u volgend citaat uit Aftersales Magazine niet onthouden: “[…] Wij zullen er echter voor waken dat wij de regie over alle voertuigdata behouden. Wij bepalen welk onderhoud, wanneer wordt gepleegd. Niet het systeem van de fabrikant bepaalt dat, maar wij als Leaseplan”, aldus Wolfgang Reinhold, senior vice president car remarketing, operations & procurement van Leaseplan op de Aftermarket Conferentie van Clepa in Brussel. Ik wil maar zeggen: de battle for Big Data is definitief losgebarsten. Als we niet uitkijken, wordt die strijd uitgevochten over de ruggen van de dealer en zijn klanten. Vandaar dat we als BOVAG samen met onze leden een helder en eenduidig standpunt hebben ingenomen: het draait om keuzevrijheid van de voertuigeigenaar. En waarborging van privacy is daarbij een randvoorwaarde. Daarbij zullen nieuwe businessmodellen ontstaan en zal het ook andere mogelijkheden openen in de relatie met uw klanten. Omdat de truckbranche voorloopt op technologisch gebied, maar ook omdat klanten uitsluitend zakelijke klanten zijn, vraagt deze discussie weer net een een iets a ndere aa npa k dan wanneer het gaat om consumenten. Het komt daarbij aan op uw ondernemer schap: doet u mee in de ontwikkeling, sluit u zich aan bij samen werk i ngsverbanden, bent u in de lead naar uw klant of stelt u z ich a f ha n kel ijk o p va n a n d e r e n? Die position erings discussie gaan we dit jaar volop voeren.

Bertho Eckhardt, algemeen voorzitter BOVAG

INHOUD

16 Energie-opwekker Zonnepanelen, warmte-koudeopslag, een pelletkachel; duurzaam ondernemen betekent ook kritisch kijken naar waar je de energie voor je bedrijf vandaan haalt. Wat kan er allemaal, en wie helpt je met investeren?

10 Truck Academy groeit De uitrol van het netwerk van negen Truck Academies gaat voorspoedig. In Amsterdam werd aangesloten bij NexTechnician.

08 Remco van Keulen Geboren en getogen boven de Scania-garage van opa, runt hij nu een van de drie zelfstandige Scania-truckdealerbedrijven in Nederland. Vol enthousiasme en toewijding.

Stoppen of doorgaan?

Gert Jan Sunder verkocht zijn scooterbedrijf en kocht een boerderij in Brabant.

04 KORT Berichten van BOVAG, ideeën voor innovatie, gehoord in de branche en daarbuiten. Kortom, de dingen die BOVAG en haar leden bezighouden.

22 LEDENVOORDEEL

Snapshot

Big Data, wie zit er aan de knoppen? BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 3

KORT ONDERZOEK

WERKGEVERSZAKEN

Forse groei marktaandeel lng-trucks

e verkoop van trucks op alternatieve brandstoffen zoals lng neemt de komende tien jaar fors toe. Het verkoopaandeel van schone trucks neemt toe van 1 procent nu naar 15 tot 20 procent in 2025.

Dat concludeert het ING Economisch Bureau in haar assetvisie Trucks & Trailers. Die groei schrijft ING mede toe aan de roep van retailers die om meer duurzaamheid vragen bij transporteurs en verwacht overheidsbeleid rond CO2-reductie. “De CO2-winst van lng is bescheiden, maar overschakelen naar de groene variant, biogas, wordt daarna veel gemakkelijker”, zegt Michiel Bremmers, senior asset specialist trucks en trailers bij ING Lease. “Elektrische aandrijving heeft voor lichter vervoer in en rond de steden potentieel.” Stimulans Grote verladers als Albert Heijn en Unilever vragen nu al om duurzaam vervoer van hun transporteurs. “Andere opdrachtgevers zullen volgen”, verwacht Rico Luman, sectoren regio-econoom bij ING.

Momenteel zijn vooral fabrikanten als Iveco en Scania actief met lng-trucks, maar Luman verwacht dat andere producenten snel volgen. “Als de Rijksoverheid vervolgens met fiscale stimulansen komt, zoals destijds met Euro VI, dan kan het met de lng-afzet heel hard gaan. Zeker als er ook lng-trucks met een groter motorvermogen beschikbaar komen.” Afstemming Branchemanager Aad Verkade kan zich goed vinden in de conclusies in de ING assetvisie. Wel voegt hij hieraan toe dat de rol van de overheid niet onderschat moet worden. “BOVAG is niet direct voorstander van marktverstorende subsidies en hoopt wel dat de overheid eventuele plannen in deze richting met de branche gaat afstemmen.” Na een krimp van 11% sinds 2009 komt het Nederlandse truckpark in 2016 rond de 133.000 voertuigen uit en krimpt daarmee nog slechts heel licht, becijfert ING. Naar verwachting blijft het truckpark de komende jaren boven de 130.000 liggen. Het aantal trekkers neemt per saldo zelfs weer toe.

192k

Feestdagen: vrij of niet? Hoewel er nog geen nieuwe cao MvT is, gelden voor werknemers op grond van nawerking van de cao de volgende feestdagen in april en mei:  Koningsdag: 27 april 2016  Hemelvaartsdag: 5 mei 2016  2e Pinksterdag: 16 mei 2016

dag. Wordt er toch gewerkt? Dan moet er een toeslag van 85% worden betaald. U kunt er ook voor kiezen om de gewerkte uren zonder toeslag uit te betalen en de werknemer in dezelfde of de volgende week een vrije dag te geven.

Werknemers hebben op feestdagen recht op een vrije

 Kijk voor meer informatie op leden.bovag.nl.

Agenda Mei  10 mei: Ondernemerscafé (Bunnik)  23 mei: Ondernemerscafé (Sneek) Juni  6 juni: Innovation-to-go (Bunnik)

 7 juni: Ondernemerscafé (Rotterdam)  14 juni: Ondernemerscafé (Giethoorn)

 Kijk op leden.bovag.nl/ agenda voor meer events.

CIJFERS

mensen bekeken in maart de uitzending van RTL Transportwereld, met als onderwerp onder meer het uitbesteden van truck- en traileronderhoud bij de BOVAG-truckdealer.

4 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

±25.000 keer is de uitzending online teruggekeken.

60% van de RTL Transportwereld-kijkers is werkzaam in de sector logistiek en transport. Het merendeel daarvan bestaat uit chauffeurs (60%) en directie of management (20%). Zo’n 30% van de kijkers werkt bij overheden en organisaties.

KORT VAN DE VOORZIT TER

REGELGEVING

Van beurt naar pitstop

Geen individuele aanpassing milieuzones trucks

ortgeleden zijn we met een delegatie van Rijkswaterstaat op bezoek geweest bij een truckdealer.

We hebben laten zien dat onder houd aan trucks vandaag de dag al wordt gepland op basis van online analyse van voertuigdata. Het was erg indrukwekkend om te zien dat onze branche op dit gebied ver vooruit is op andere sectoren. Vroeger werd het moment van onderhoud en reparatie voorgeschreven door de fabrikant, maar steeds vaker wordt dat nu bepaald door het werkelijke gebruik van de truck. Een onderhoudsbeurt krijgt dus meer het karakter van een pitstop. Doordat de dealer het voertuig op afstand kan volgen, is het beter mogelijk de klant vooraf te adviseren om zodoende de inzetbaar heid van het voertuig te vergroten en de duur van de pitstop zo kort mogelijk te houden. Een prachtige ontwikkeling, maar ook een die ons dwingt om na te denken over hoe we dit soort innovaties kunnen omzetten in betaalde én betaalbare dienstverlening. BOVAG wil hierover met u de discussie voeren om samen de toekomst nog een beetje tastbaarder te maken.

ilieuzones voor trucks kunnen niet door één gemeente op individuele basis worden aangepast. De huidige milieuzones komen voort uit een convenant tussen verschillende gemeenten, het Rijk en branchepartijen, waarbij wijzigingen alléén kunnen worden doorgevoerd als alle convenantpartijen die aanpassingen onderschrijven. Dat heeft BOVAG de gemeente Amsterdam laten weten. In de hoofdstad leefden op ambtelijk niveau ideeën om de huidige milieuzones voor trucks, eventueel eenzijdig aan te scherpen. “De gemeente Amsterdam heeft ons punt genoteerd”, aldus Jan Bessembinders, milieuspecialist van BOVAG. “Amsterdam gaat in ieder geval niet op eigen houtje

de criteria voor trucks aanscherpen. Wij hechten aan het convenant, omdat het bedrijven landelijk duidelijkheid verschaft over de toegangscriteria en dat willen we graag zo houden. Anders ontstaat een onoverzichtelijke lappendeken.” Overleg Het huidige convenant loopt nog tot en met eind dit jaar. Hoe het daarna verder gaat, is nog ongewis. Overleg daarover moet nog plaats vinden in de Stuurgroep Milieuzonering, waarin ook BOVAG zitting heeft. “Wij zijn voorstander van het intact houden van de huidige criteria, aanscherping is wat ons betreft niet nodig”, zegt Bessembinders. Euro IV, V en VI trucks hebben volgens de huidige criteria toegang tot milieuzones, voor Euro III vrachtwagens (en lager) is een ontheffing nodig, anders volgt een boete.

RTL TRANSPORTWERELD Henk Rotman, voorzitter BOVAG Truckdealers

Bijna 200.000 kijkers …

INSPIRATIE

Aan de slag met Big Data Noteer alvast in uw agenda: maandagavond 6 juni vindt er weer een Innovation-to-go plaats in het BOVAGhuis. Deze keer gaat het over big data. Alle met elkaar communicerende apparaten leveren een schat

aan informatie op. Hoe ontsluit je relevante informatie voor je bedrijf?

 Meld u snel aan via leden. bovag.nl/innovationtogo.

CITA AT UIT DE BRANCHE

Ambities zijn altijd mooi, maar dit heeft meer weg van een kip die zonder kop rondrent in het groene sprookjesbos VVD-Tweede Kamerlid Barbara Visser over het plan van PvdA om vanaf 2025 de verkoop van niet-elektrische auto’s te verbieden.

... kreeg de editie van RTL Transportwereld, die op initiatief van BOVAG aandacht besteedde aan het belang van uitbesteden van truck- en traileronderhoud bij de BOVAGtruckdealer. Het in de transportwereld goed bekeken programma bezocht Kuijpers Transport in Veghel. Een bedrijf dat er bewust

voor kiest om het onderhoud onder te brengen bij de dealers van de betreffende leverende merken. In het programma legt de transportondernemer uit waarom. Onder meer de snelle ontwikkelingen op technisch gebied en de up to date kennis van de dealertechnici komen aan bod.

 Kijk voor meer informatie op leden.bovag.nl. BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 5

t m o U k ? k o o toch

Samenwerking en innovatie zijn voorwaarden voor de toekomst. Kom daarom naar het BOVAG OndernemerscafĂŠ en ontmoet mobiliteitsondernemers uit uw eigen regio. Kijk voor data en locaties op: leden.bovag.nl/ondernemerscafe AANMELDEN

FEITEN & CIJFERS

BOVEMIJ MA AKT DE BAL ANS OVER 2015 OP

Verzekerd van winst in de branche Bovemij, de de dochter van BOVAG, maakt jaarlijks de balans op. Niet alleen in cijfers, maar ook waar ze staat als gaat om trends in mobiliteit. Over 2015 verscheen onlangs een lijvig jaarverslag vol resultaten. En die laatste zijn eigenlijk het meest interessant, want de winst van Bovemij vloeit rechtstreeks terug in de automotive branche. Via moederorganisatie BOVAG in allerlei activiteiten en initiatieven om de branche vooruit te helpen, maar ook rechtstreeks in de portemonnee van BOVAG-leden die destijds aandeelhouder zijn geworden. Genoeg reden dus om in de BOVAGkrant te laten zien, wat verzekeren en financieren bij Bovemij de branche nou precies oplevert.

Financiering

€44 miljoen €85 miljoen aan uitstaande financieringen via 20 bedrijven eind 2014

Helder

aan uitstaande financieringen via 40 bedrijven eind 2015 Bovemij is als financieel dienstverlener van de mobiliteitsbranche uitstekend in staat om samen met de branche consumenten optimaal te bedienen. Daarom is Bovemij een aantal jaar geleden begonnen met

financieringsproducten, zoals een white label-leaseproduct dat via merkdealers wordt aangeboden. Een ultieme vorm van het geld binnen de branche houden, door de sturing van schade en onderhoud naar het BOVAG-bedrijf.

€8,5 miljoen totaal aan de branche uitgekeerd dividend

€64,3 miljoen

schade-uitkeringen aan de branche

Verzekering

€11,5 miljoen Het technisch resultaat over 2015 bedroeg door de hoge schadelast op WAM slechts €11,5 miljoen. Dat is 10,5 miljoen minder dan in 2014.

Helder is het onlangs opgerichte consumentenplatform dat de consument in contact brengt met een Car Coach, die voor hem in zijn regio bij aangesloten BOVAGbedrijven op zoek gaat naar een gegarandeerd goede – nieuwe of gebruikte – auto die perfect bij zijn wensen past. De auto wordt dan samen met het BOVAG-lid, via een private lease-constructie in abonnementsvorm geleverd.

15,5 6,6

€15,5 miljoen winst voor belastingen

meer premieinkomsten dan in 2014

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 7

PORTRET VAN EEN ONDERNEMER

Wil je meekunnen, dan moeten je monteurs op het hoogste niveau zijn geschoold

Klein maar fijn Net een jaar is Remko van Keulen (43) directeur van Rinsma Scania, met vestigingen in Berlikum en Drachten. Hij staat aan het roer van een van de drie onafhankelijke Scania truckdealers in ons land én de oudste nog zelfstandig draaiende Alfa Romeo-servicedealer. Van Keulen koppelt een rijke heritage aan jeugdig enthousiasme. “Het familiebedrijf is toekomstbestendig, zeker weten.”

“

k ben geboren en getogen in de truck wereld mag je wel zeggen. Ik kwam in 1972 ter wereld in Amersfoort boven de Scania-garage van mijn opa, Alex van Keulen. Als kind scharrelde ik al door de werkplaats. Ik werd snel gegrepen door die fascinerende reuzen. Via lts en mts begon ik mijn loopbaan in 1997 bij Beers Scania, wat in 2006 uiteindelijk uitmondde in een prachtjob als servicemanager bij Scania Zwolle, met nevenvestigingen in Wijster en Lemelerveld. Daar zat ik lekker in mijn vel. En toen werd ik gepolst door oud-directeur Simon Boersma. Of ik er wat voor voelde het directiestokje over te nemen bij Rinsma Scania. Ik twijfelde niet en ging februari vorig jaar van start.”

Grenzeloos “Ik ben in een warm bad gestapt. Typerend voor een familiebedrijf. Bij Rinsma staat de klant echt centraal. Dat klinkt heel cliché, maar het is zo ontzettend waar. De laag drempeligheid, maar ook de bereidheid om wat extra’s te doen is bijna grenzeloos. Voor beeld? Een klant ontdekte op vrijdagavond dat de laadbak van zijn Scania schade had. Maar maandagochtend moest ‘ie eigenlijk weer de weg op. Twee van onze mensen gingen zaterdagochtend om half acht aan 8 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

de slag en zaterdagavond stond de truck spic en span klaar. Je had het gezicht van die klant moeten zien. Onbetaalbaar. Juist door onze kleinschaligheid en korte lijnen. We zijn in totaal met 48 man verdeeld over de vestigingen in Drachten en Berlikum. Groter is niet altijd beter. We zijn een Friese onderneming op het Friese platteland, en dat is onze unique selling point. Maar we zitten niet stil want naast sales, aftersales en schadeherstel van Scania-trucks zijn wij ook servicepartner van Knapen trailers en doen we reparaties in de agrarische sector. Inderdaad, combines en tractoren komen geregeld in onze werkplaatsen. Bovendien hebben we een unieke truckrichtbank die 2,5 keer zo breed is als een gewoon richt blok. Dat levert extra werk op. Daarnaast doen we op locatie onderhoud aan indus triële motoren van Scania, zoals die onder meer zijn gemonteerd in aardappelrooima chines, loaders, gravers en puinbrekers.”

Alfa Romeo “Naast het Scania-dealerschap vervult het service- en onderhoudsdealerschap van Alfa Romeo ons met trots, want we zijn al sinds 1971 aan dit prachtige merk verbonden. We zijn een echte dorpsgarage en krijgen behalve Alfisten ook berijders

van andere merken over de vloer. De relatie met de officiële dealer, Talsma in Leeuwarden, is meer dan uitstekend. Als het even kan zijn we elkaar tot hulp. We krijgen ook veel klassieke Alfa’s in de werkplaats, een specialisme van ons. Mijn wens? Nog beter worden en werk processen optimaliseren. Daar ligt onze uitdaging voor de komende jaren. Er zitten veel technologische innovaties aan te komen, denk aan de connected truck, maar ook aan hybride modellen. Wil je als truckdealer mee kunnen met die ont wikkelingen, dan moeten je medewerkers op het hoogste niveau zijn geschoold. Ons streven voor al onze monteurs is het niveau van eerste monteur + apk. Zodat je in feite alles aan kunt. Daarom ben ik zo blij met BOVAG’s loopbaancoach, Marleen van Reeden. Zij heeft diverse ge sprekken gevoerd met onze medewerkers, die vervolgens verschillende opleidingen zijn gaan volgen. Daardoor zijn ze beter thuis in de trucktechniek van vandaag en morgen. Ze ontwikkelen zich in de breedte, en daar heeft uiteindelijk ieder een profijt van. Het familiebedrijf mag dan klein zijn, we zijn groots in kennis, kunde en klantvriendelijkheid. We zijn klaar voor de toekomst, zeker weten.”

Tekst: Rik Werner Fotografie: Marco Slot

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 9

ONDERWIJS

Uiteindelijk willen we hetzelfde: hoogwaardig onderwijs dat goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven

UITROL NIEUW TRUCK ACADEMY-NETWERK VERLOOPT VOORSPOEDIG

Formule voor G succes Het landelijke netwerk van de Truck Academy ‘nieuwe stijl’ begint steeds meer vorm te krijgen. In Eindhoven draait het nieuwe opleidingsprogramma al, Midden-Nederland en Rotterdam volgen snel en ook Amsterdam staat in de startblokken.

10 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

evraagd naar de verrassend snelle uitrol van het vernieuwde Truck Aca demy-netwerk spreekt Aad Verkade, branchemanager BOVAG Truckdealers, met recht van een sneeuwbaleffect. “In de regio’s waar we de nieuwe Truck Academy opzetten, zijn de deelnemende truckdealers en scholen zonder uitzondering enthousiast. Dankzij de landelijke aanpak kunnen we de succesformule kopiëren naar elke nieuwe regio. Door de opgedane kennis en ervaring kunnen we een vliegende start maken. De re gio’s die al eerder een Truck Academy hadden lopen voorop, maar delen hun kennis met de anderen. We zijn hen dan ook zeer erkentelijk voor hun voortrekkersrol.” Binnen de nieuwe landelijke structuur van de Truck Academy is het aantal opleidingsplekken voor leerlingen die

Tekst: Bas Snijder

Trucktechniek als loopbaan: goede perspectieven trucktechniek willen leren, teruggebracht van 26 naar 9 locaties. De keuze voor concentratie van de opleidingen betekent concentratie van kennis en van middelen. Dat is beter voor de kwaliteit van het onderwijs, het stimuleert de instroom en het intensiveert de samenwerking tussen scholen en bedrijfsleven. In Eindhoven, waar de nieuwe samenwerking binnen de Truck Academy sinds vorig jaar zomer draait, blijkt dat het nieuwe concept aanslaat: het aantal aanmeldingen van nieuwe leerlingen nam dit schooljaar duidelijk toe.

Wisselwerking Een van de succesfactoren van de Truck Acade my is de nauwe samenwerking tussen scholen en bedrijfsleven. Het wederzijdse onbegrip waar soms sprake van was, heeft plaatsge

maakt voor een constructieve, praktische en toekomstgerichte aanpak. “Zowel de scholen als de truckdealers kwamen tot het inzicht dat er iets moest veranderen om de inves teringen een duurzamer karakter te geven”, vertelt Aad Verkade. “De truckbranche is een aantrekkelijke werkplek voor leerlingen maar dat kwam binnen de oude opleidingsstructuur onvoldoende uit de verf. De scholen ademden niet altijd de sfeer van de bedrijfswagenwereld. Met de nieuwe opzet is er een veel betere af stemming van theorie en praktijk. Zo helpen truckdealers en -importeurs scholen met de inrichting van een moderne lesomgeving en volgen docenten op hun beurt bijscholing en trainingen bij de truckimporteurs. Want die zijn allemaal erg betrokken bij dit prachtige project. Door de onderlinge contacten groeit >

Leerlingen die kiezen voor een loopbaan in de trucktechniek gaan een mooie toekomst tegemoet, zegt Aad Verkade van BOVAG Truckdealers. “Op het gebied van elektronica, emissiesystemen en telematica loopt de branche ver vooruit. Binnen de branche weet iedereen dat, maar met de nieuwe Truck Academy kunnen we dat nog beter aan mensen buiten de branche laten zien. Bijvoorbeeld aan jongeren die hun beroepskeuze gaan maken en hun ouders. De nieuwe Truck Academy brengt de kwaliteit van het onderwijs naar een hoger niveau en het is een eersteklas visitekaartje voor onze branche.” Leerlingen die de Truck Academy-opleiding afronden, ontvangen naast hun landelijk erkende diploma het BOVAG Certificaat Truck Academy uitgereikt waarmee ze gemakkelijker binnen de bedrijfswagenbranche aan de slag komen.

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 11

Vragen over wetten of regels?

Check het bij Ledenadvies! Loopt u rond met vragen over bijvoorbeeld ontslag of verlof? Heeft u een probleem met een klant of leverancier? En kunt u het antwoord niet vinden op leden.bovag.nl/advies-vragen? Neem dan contact op met BOVAG Ledenadvies. De deskundige adviseurs beantwoorden uw vragen en geven advies op het gebied van personeel, milieu, fiscaliteit en juridische zaken.

U kunt BOVAG Ledenadvies bereiken via ledenadvies@bovag.nl of (030) 659 53 00

Docenten volgen training en bijscholing bij dealers en importeurs

> het wederzijdse begrip en groeit de motivatie.

Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel: hoogwaardig en aantrekkelijk bedrijfswagen onderwijs dat goed aansluit bij de behoefte van het bedrijfsleven.”

Maatwerk Amsterdam is een van de plaatsen waar komend schooljaar een nieuwe Truck Academy van start gaat. In plaats van de samenwerking tussen ROC’s en bedrijven nieuw op te starten, werd hier gekozen voor aansluiting bij NexTechni cian, een bestaand samenwerkingsverband tussen autobedrijven, scholen en de gemeente Amsterdam. Projectdirecteur Jacques Neefs van NexTechnician vertelt dat het initiatief is ontstaan vanuit dezelfde gedachte als de Truck Academy. “Het bedrijfsleven wilde een betere aansluiting tussen onderwijs en praktijk en meer instroom van beter gekwalificeerde leerlingen. Vanuit die gedachte is in 2011 NexTechnician opgericht. De afgelopen jaren hebben we ver schillende deelbranches aangesloten en op dit moment werken we nauw samen met 6 scholen en 25 mobiliteitsbedrijven die variëren van tweewielerwinkels, universele autobedrijven en fastfitters tot schadeherstelbedrijven en dealer holdings met meerdere vestigingen.” Omdat de mobiliteitsbranche over de breedte in NexTech nician is vertegenwoordigd, was de koppeling met de truckbranche snel gerealiseerd. Binnen het collectief is ook ruimte voor maatwerk, aldus Neefs. Toen de truckdealers aangaven dat ze meer hoger opgeleide vakmensen nodig hebben, is met ROC van Amsterdam een nieuwe EBAT-opleiding opgezet die start met één jaar BOL-onderwijs voor havo- en mbo-leerlingen. “Dat is een soort schakeljaar met extra aandacht voor het ontwikkelen van praktijk- en sleutel vaardigheden. Na dit jaar kunnen leerlingen op een hoger niveau instromen bij leerbedrijven en hebben ze na voltooiing van de opleiding de benodigde praktijkervaring opgedaan voor een soepele start in de werkplaats.”

Truck Academy-netwerk met ingang van schooljaar 2016-2017 Amsterdam Rotterdam Groningen Eindhoven Almelo Nijmegen Zwolle Nieuwegein Den Bosch

Sterke leercultuur Om de instroom van nieuwe leerlingen te sti muleren, heeft de Amsterdamse Truck Academy vanaf deze zomer nog een ijzersterke troef in handen: een compleet nieuw ingericht leslokaal met state-of-the-art lesmaterialen zoals Euro VI-motoren, nieuwe trucks en de nieuwste generatie elektronica en testapparatuur. Neefs: “Doordat importeurs en dealers lesmateriaal ter beschikking stellen, wordt het gat tussen school en praktijk zo klein mogelijk gemaakt. Daarnaast helpt een aantrekkelijke en moderne lesomgeving bij de werving van nieuwe leerlin gen. Ze kunnen in het praktijklokaal zien hoe interessant en uitdagend moderne trucktechniek is.” Met de opening van locatie Amsterdam komt de landelijke dekking van het Truck Academy-netwerk opnieuw een stap dichterbij. Aad Verkade verwacht dat de overige locaties, in Almelo, Groningen, Nijmegen en Zwolle, snel zullen volgen en dat begin schooljaar 20162017 ook daar met nieuwe klassen kan worden begonnen. “In Amsterdam hebben we samen in minder dan een jaar tijd iets nieuws van de grond getild. Bovendien is de regio waarin we samenwerken vergroot. Dat het allemaal zo voorspoedig gaat, komt mede doordat we binnen de truckbranche een sterke leercul tuur hebben. Bedrijven vinden het waardevol dat medewerkers en leerlingen hoogwaardige opleidingen volgen en zijn bereid om daar in te investeren. Als bedrijven, hun importeurs en scholen samen ergens de schouders onder zetten, dan gaat het snel, en ook als branche organisatie zitten we er bovenop. De nieuwe Truck Academy bewijst dat we in korte tijd mooie dingen tot stand kunnen brengen.” Maar er zijn toch ook nog wel een aantal uitdagingen. Verkade: “In een aantal regio’s is de afstand tot de nieuwe school een punt van aandacht, met name voor de jonge leerlingen. Daar zullen we soms maatwerk voor moeten creëren. En voor de negen scholen is hun regio ineens vergroot. Ook dat vraagt aandacht.”

“Voorbeeld voor andere branches” “Ik ben blij dat de truckbranche zelf de regie neemt bij de concentratie van het aantal opleidingsplekken. Het is een duidelijke keuze om de kwaliteit van het bedrijfswagenonderwijs te vergroten. Ook positief vind ik dat truckbedrijven niet alleen zeggenschap willen, maar zelf in het onderwijs investeren, zoals in de inrichting van nieuwe leslokalen. De nauwe samenwerking tussen scholen en bedrijven is goed voor het wederzijdse begrip. Samen met de branche hebben we techniekteams opgezet met docenten en leermeesters die de inhoud van de lesprogramma’s bepalen. Ook wisselen ze actief vakkennis uit. ROC-docenten gaan stage lopen in truckwerkplaatsen om hun kennis actueel te houden en de veranderende wereld zelf te ervaren, en leermeesters krijgen aanvullende training op het gebied van begeleiding, examineren in de praktijk en het geven van instructie. Dat het bedrijfsleven actief stuurt op het aantal opleidingslocaties, is voor het mbo-veld even wennen, maar ik vind de nieuwe opzet van de Truck Academy een goed initiatief en een voorbeeld voor andere branches.” Florus Roelofsen, voorzitter directie MBO College Noord Westpoort/ROC van Amsterdam

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 13

SNAPSHOT

Bij het verzamelen, verrijken en delen van informatie gaat het eerst en vooral om het bieden van keuzevrijheid

Automotive data: wie zit er aan de knoppen? De mobiliteitssector staat aan de voor avond van een grootschalige battle for data. De auto die verbonden wordt met internet opent ongekende mogelijkheden. Verschillende partijen, zowel de auto motive sector als daarbuiten, willen deze data gebruiken om hun producten en diensten nog beter aan te laten sluiten op de behoefte van de consument. De vraag is: hoe pakken we dat verantwoord aan? Hoe zorgen we ervoor dat de consument keuzevrijheid geniet en dat zijn privacy wordt gerespecteerd? En hoe zorgen we voor een eerlijk speelveld in de (personen)autobranche? Op de BOVAG-dataconferentie op 12 april kwamen politieke partijen, ministeries, brancheorganisaties, belangen organisaties en andere automotive stakeholders bij elkaar om hierover van gedachte te wisselen. 14 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

Fotografie: Jeffrey van der Vaart

BOVAG vindt dat de klant de regie moet hebben over de data uit zijn connected car. Daarvoor zijn, naast het waarborgen van de privacy, de volgende randvoorwaarden nodig:

Transparantie Duidelijkheid over welke data worden gegenereerd, waar de data naartoe gaan en waarvoor de data worden gebruikt.

Opt-out De mogelijkheid voor de klant om bepaalde datastromen af te sluiten. Welke data wel en welke niet?

Opt-in De mogelijkheid voor de klant om bepaalde datastromen toe te voegen. Benieuwd naar het gehele BOVAG-standpunt over automotive data? Kijk op leden.bovag.nl/bigdata.

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 15

DUURZAAM ONDERNEMEN

Het is vaak een serie van kleine maatregelen die met elkaar veel opleveren Dolf Teuwen, Instituut voor Duurzame Mobiliteit

INVESTEREN IN DUURZAME ENERGIE LOONT

Waar haal je de energie vandaan?

Energiebesparingstips:

1 2 3 4

Plaats lichtsensoren in ruimtes die weinig worden gebruikt.

Isoleer verwarmings buizen, daken, muren en/of vloeren.

Bekijk de werkingstijden van de verwarming. Kan hij later aan of eerder uit?

Check de ver warmingsketel en huishoudelijke apparatuur. Oude apparaten kunnen beter vervangen worden door een nieuwer en duurzamer exemplaar.

Het kost een hoop energie om een bedrijf te laten draaien. De overstap naar een duurzame energiebron zoals zonneenergie is beter voor milieu én uiteindelijk ook voor de portemonnee. Dat klinkt mooi, maar hoe pak je dat aan? En waar haal je het geld vandaan?

Leg een automatische afsluiter van de compressor aan in de werkplaats en vervang tijdig koppelstukken zodat er geen lucht ontsnapt.

Plaats infraroodvloerverwarming op plaatsen waar je slechts lokaal verwarming nodig hebt, bijvoorbeeld in de showroom onder de werkplek van de verkoper of in de klantwachtruimte.

Schaf energiebe sparende TL-lampen aan, die al gauw 50% energie besparen ten opzichte van standaard TL-lampen. Bestel ze voordelig via bovagledenwinkel.nl.

16 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

“

en autodealer met een gemiddelde showroom verbruikt meer dan 125.000 kilowattuur stroom per jaar. Zo’n zestig procent van dit verbruik gaat naar de verlichting. Om gerekend is dat zo’n tienduizend euro per jaar. Dat is een enorm bedrag dat op deze manier ‘wegvloeit’ en waar een ondernemer niet direct iets van terugziet.” Aan het woord is Dolf Teuwen, Programma Manager Erkend Duurzaam bij het Instituut voor Duurzame Mobiliteit (IvDM). Hij adviseert bedrijven in de mobiliteitsbranche over het doorvoeren van duurzame maatregelen in hun bedrijf. “Kennis over energieverbruik is de eerste stap voor een ondernemer naar een duurzame be drijfsvoering. Bewustwording van dit soort cijfers helpt om mogelijkheden te zien waarmee geld te

besparen is en waarmee meer aan het milieu wordt gedacht.”

Terugverdienen Voor veel ondernemers is het een verplichting om te verduurzamen. Wanneer een bedrijfspand per jaar meer dan 50.000 kilowattuur stroom of 25.000 kubieke meter gas verbruikt, moeten er energiebe sparende maatregelen worden doorgevoerd. Dat komt voort uit het SER Energieakkoord voor duurzame groei, dat in 2013 is ondertekend door meer dan veertig partijen, waaronder overheden en BOVAG. Twee van de doelen van dit Energieakkoord zijn een besparing van het energieverbruik met gemiddeld anderhalf procent per jaar en een toename van het aandeel hernieuwbare energieopwekking van vier

Tekst: Linda in ’t Hout

Voorbeelden van duurzame energievormen:

procent in 2013 naar veertien procent in 2020. Om ondernemers te helpen maatregelen door te voeren in hun bedrijf, is er eind 2015 voor de automotive branche een lijst met ruim twintig maatregelen opgesteld. Dolf Teuwen: “Als bedrijven deze maat regelen invoeren, voldoen zij automatisch aan de Wet Milieubeheer. De maatregelen zijn bovendien zo opgesteld, dat investeringen binnen vijf jaar kunnen worden terugverdiend. Het is dus in het voordeel van de ondernemer, die bespaart uitein delijk energie én geld.”

Prijskaartje Wil je als bedrijf flinke stappen zetten en investeren in duurzame energievormen, dan is het aanbod groot. Er zijn bekende voorbeelden zoals zonnepanelen en

windturbines om energie mee op te wekken. Warm te-koudeopslag (wko) of pelletkachels zijn duurzame manieren om het bedrijfspand te verwarmen. Die laatste optie is in opkomst. Een Brabantse autodealer heeft momenteel een subsidieaanvraag lopen voor een pelletkachel, waarmee zo’n veertig procent op verwarmingskosten bespaard kan worden. Maar wat is een goed moment om te beginnen met zonnepane len of een pelletkachel en hoe pak je zoiets aan? Dolf Teuwen: “Aan zo’n grote investering begin je niet zomaar. Vaak is er een natuurlijk moment waarop je zo'n beslissing neemt. Bijvoorbeeld bij de bouw van een nieuw pand, bij een verbouwing of renovatie, of wanneer de verwarmingsketel aan het einde van z’n levensduur is.” De eerste stap is laagdrempelig. Dolf Teuwen adviseert ondernemers eerst informatie op >

 Zonnepaneel: paneel dat zonne-energie omzet in elektriciteit  Zonnecollector: installatie die met behulp van zonlicht water verwarmt  Windturbine: turbine die elektriciteit opwekt door energiestromen van de wind  Warmtepomp (warmtekoudeopslag): installatie die aardwarmte gebruikt om in de zomer het pand te koelen en in de winter te verwarmen  Pelletkachel of biomassaketel: verwarmingsinstallatie die gestookt wordt met houtsnippers, afkomstig uit snoei- en kapafval

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 17

De overheid heeft een subsidiebedrag van in totaal zeventig miljoen euro beschikbaar voor zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels Peter van den Brink, BOVAG Ledenadvies

> internet te zoeken. “Maar ook een installateur kan er

De overheid investeert mee 6 zakelijke subsidieregelingen in 2016:  Investeringssubsidie duurzame energie (SDE) voor zonneboilers, warmtepompen, biomassaketels en pelletkachels.  Energie-investeringsaftrek (EIA) voor zonnepanelen en warmtepompen.  Kleinschaligheidsinvesteringsaftrek (KIA) voor zonnepanelen.  Milieu-investeringsaftrek (MIA) voor zonnepanelen en warmtepompen.  Stimulering duurzame energieproductie (SDE+) voor zonnepanelen.  Lokale subsidies die door de gemeente of provincie worden verstrekt. Kijk voor meer informatie op leden.bovag.nl en ga naar het dossier ‘Duurzame energie’.

18 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

een hoop over vertellen. En er zijn ook adviesbedrijven, die bijvoorbeeld kunnen helpen bij de aanvraag van een subsidie.” Want ook al zijn de kosten op termijn terug te verdienen, er zit wel een prijsplaatje aan de aanschaf en de installatie. “Dit jaar zijn er diverse subsidies waarmee ondernemers zulke duurzame energiebronnen kunnen bekostigen”, legt Peter van den Brink van BOVAG Ledenadvies uit. “Er zijn twee verschillende soorten zakelijke subsidies: fiscale voordelen en subsidiepotjes. De Investeringssubsidie duurzame energie stimuleert bijvoorbeeld duurzame warmte. De overheid heeft een subsidiebedrag van in totaal zeventig miljoen euro beschikbaar voor zon neboilers, warmtepompen, biomassaketels en pellet kachels. Verder zijn er diverse investeringsaftrekken voor bijvoorbeeld zonnepanelen of warmtepompen.”

Lokaal Ook loont het om bij de provincie of gemeente te in formeren welke regionale regelingen er zijn bovenop de rijkssubsidies. Overheden stimuleren bedrijven graag om duurzamer te ondernemen. De gemeente Zeist heeft bijvoorbeeld de ambitie om in 2050 ener gieneutraal te zijn. “Bedrijven in de gemeente Zeist kunnen bijvoorbeeld kosteloos gebruik maken van een Energiecoach, die een scan maakt van het bedrijf. Daarin wordt duidelijk welke energiebesparende maat regelen mogelijk zijn. De coach weet bovendien welke subsidies er beschikbaar zijn en kan de ondernemer hierin adviseren”, vertelt Johan Varkevisser, Wethouder Duurzaamheid in Zeist. Hij ziet dat bedrijven soms over een drempel heen geholpen moeten worden. “Het overdragen van kennis is mijns inzien belangrijker dan een subsidie, want de investering betaalt zichzelf terug.” Een ander voorbeeld is de gemeente Amster dam, die ernaar streeft om de verduurzaming van de hoofdstad te versnellen. Met als doel dat Amsterdam in 2020 twintig procent meer duurzame energie op wekt en twintig procent minder energie verbruikt. Om dit te bewerkstelligen, is er onder andere een Duurzaamheidsfonds opgericht, dat leningen met een

lage rente van twee procent verstrekt aan duurzame projecten in de stad. Het fonds verstrekt leningen aan ondernemers, maatschappelijke instellingen en bewonersgroepen. Initiatiefnemers kunnen daarbij gratis energie- en financieringsadvies krijgen over hun mogelijke investeringen.

Rocket science Geld besparen is lang niet de enige reden om voor duurzaam te kiezen. “Sommige bedrijven zien verduur zamen als iets extra’s, maar eigenlijk is het de basis van elke moderne bedrijfsvoering”, zegt Dolf Teuwen. Zowel particuliere als zakelijke klanten verwachten steeds meer dat een bedrijf maatschappelijk verant woord onderneemt. Teuwen: “Een bedrijf wordt als vooruitstrevender en sympathieker gezien en als een onderneming die bewust bezig is met de toekomst.” Teuwen raadt dan ook aan om je duurzame inspan ningen te laten zien aan de klant. “Heb je bijvoorbeeld een dak vol zonnepanelen? Maak het dan zichtbaar in het bedrijf. Klanten kunnen immers niet op het dak kijken.” Het certificaat ‘Erkend Duurzaam’ kan ondernemers ook helpen om zich op dit gebied te pro fileren. Dit programma dat is ontwikkeld voor en door de mobiliteitsbranche, zorgt ervoor dat duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen zicht baar deel uitmaken van de bedrijfsvoering. Al 1.500 autodealers, universele autobedrijven, truckdealers, revisiebedrijven, schadebedrijven en autowasbedrijven hebben een Erkend Duurzaam-certificaat. Bedrijven die gecertificeerd zijn, voldoen bovendien aan de meest recente wettelijke richtlijnen. Teuwen benadrukt ten slotte dat niet alleen grote stappen lonen. “Er zijn talloze quick wins. Met kleinere aanpassingen kun je tien tot dertig procent energie besparen. Het is vaak een serie van kleine maatregelen die met elkaar veel opleveren. Een magazijn met banden hoeft niet de hele dag verwarmd en verlicht te worden. Zorg dat apparaten automatisch uitschakelen. De compressor hoeft bijvoorbeeld niet altijd aan te staan. Je moet je wel even verdiepen in energiebesparing, maar het is echt geen rocket science!”

Nebim Groep

Clean Look Soest

Soort bedrijf: truckdealer met 9 vestigingen in Nederland en België Duurzame energievorm: warmte-koudeopslag (WKO-installatie) en PV-installatie (900 zonnepanelen) in Venlo In gesprek met: inkoop- en vastgoedbeheer Frank Vrencken

Soort bedrijf: autowasbedrijf sinds 2012 Duurzame energievorm: 374 zonnepanelen op het dak In gesprek met: eigenaar Olivier de Rooij

Wat doet Nebim met duurzame energie? “In ons pand in Venlo maken we gebruik van een WKO-installatie die door middel van een pomp warmte aan het grondwater onttrekt. Deze warmte gebruiken we voor het verwarmen van de kantoren en werkplaatsen. In de zomer kunnen we met diezelfde installatie de kantoren en werkplaatsen koelen. Ook maken we gebruik van een PV-installatie die voorziet in onze elektriciteitsbehoefte. Verder zijn er diverse maatregelen genomen om het energiegebruik in het gebouw te minimaliseren. Zo is er maximaal glas toegepast voor veel daglicht en zijn er bewegingsmelders en daglichtregelingen gemonteerd die de energiezuinige TL-verlichting dimmen of helemaal uitschakelen als niemand aanwezig is of als er genoeg daglicht naar binnen valt.”

Waarom de keuze voor duurzame energie? “Ik vind het belangrijk om keuzes te maken waarbij je het milieu zo min mogelijk belast. We hebben bij de bouw van het pand in 2012 meteen al LED-verlichting ingebouwd.”

Waarom de keuze voor duurzame energie? “Nebim is onder andere Volvo-dealer. Dit merk staat voor kwaliteit, veiligheid en zorg voor het milieu. Als Nebim Groep willen wij ook onze bijdrage leveren aan het milieu in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen.” Hoe hebben jullie dit aangepakt? “We hebben informatie en advies ingewonnen over mogelijke duurzame energiebronnen die voor ons interessant en toepasbaar waren. Een WKO-installatie in combinatie met een PV-installatie zou het comfort van onze nieuwe vestiging aanzienlijk verhogen en het milieu ten goede komen. Op basis van dat idee en zijn we gaan rekenen en konden we met gebruikmaking van overheidssubsidies een sluitende begroting maken.” Hoe reageren klanten? “Onze klanten reageren enthousiast en bij de opening van ons pand in januari 2014 hebben we vele positieve reacties mogen ontvangen. Er zijn klanten die een kijkje willen bij de WKO-installatie, die ziet er wel indrukwekkend uit.” Heeft u een tip voor andere ondernemers? “Onderzoek zeker de mogelijkheden voor energiebesparende maat regelen en duurzame energiebronnen in je eigen bedrijf. En het loont de moeite om een kijkje te nemen bij bedrijven die op dit vlak al stappen hebben genomen.”

Hoe hebben jullie de financiering aangepakt? “Een relatie die zonnepanelen installeert, heeft voor ons vrijblijvend de mogelijkheden geschetst. Hij bracht ons in contact met een partij die helpt bij subsidieaanvragen. Omdat de bank geen lening gaf, hebben we een soort Tante Agaath-onderneming opgestart. Daarbij konden familieleden geld inleggen, die ze met rente terugbetaald krijgen. Het is zo geregeld dat ook bij een faillissement of bedrijfsverkoop de investeerders eigenaar blijven van de zonnepanelen.” Wat leveren de zonnepanelen op? “De panelen liggen sinds eind 2015 op het dak. Deze zomer gaan we echt zien wat het rendement is. Per jaar levert het ongeveer 85.000 kilowattuur op. Daar kun je 45 tot 50 huishoudens op jaarbasis mee van stroom voorzien. Per opgewekt kilowattuur zorgen we ook nog eens voor 400 gram minder CO2-uitstoot!” Hoe reageren klanten? “Op het LED-scherm buiten laten we zien hoeveel elektriciteit we gemiddeld opwekken. In de wasstraat hangen vijf omvormers die de stroom van de zonnepanelen ‘vertalen’ naar wisselstroom. Klanten vragen wat dit zijn en vinden het leuk en goed wat we doen. Het levert misschien niet extra klandizie op. Maar het werkt wel mee om klanten te behouden, ondanks dat je misschien iets duurder bent dan een concurrent.” Heeft u een tip voor andere ondernemers? “Ga niet altijd voor de goedkoopste optie. De wereld van de zonnepanelen kent heel veel aanbieders en er zijn dan ook veel prijs- en kwaliteitsverschillen. En goedkope montageopties kunnen meer schade aan het dak toebrengen, of de panelen kunnen bij een hevige storm van het dak waaien.”

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 19

Wilt u de aandacht van ruim 9.000 BOVAGondernemers?

1 - 32 TDE/TTB PAGINA'S 01 - 24 ADE PAGINA'S 01 - 32 FTS/GTB PAGINA'S 01 - 24 ALG PAGINA'S 02 - 32 PAGINA'S ADE 02 - 32 OAB/RVS PAGINA'S 02 - 32 ALG PAGINA'S 03 - 32 PAGINA'S nummer 01 / januari 2015

nummer 01 / januari 2015

nummer 02 / februari 2015

RIJ nr.03 - 24 ALG PAGINA'S nr.04 - 32 ADE PAGINA'S nr.04 -TDE/TTB 32 PAGINA'S nr.04 -ALG 24 nr.05 PAGINA'S -FTS-GTB 32 PAGINA'S nr.03 -RIJ 24 nr.05 PAGINA'S -OAB-RVS 24 PAGINA'S nr.05 OAB-RVS - 32 PAGINA'S nr.05 - 32 PAGINA'S IN A'S 4 PA03 G/ maart 2015 2nummer nummer 03 / maart 2015 nummer 04 / maart 2015 nummer 04 / maart 2015 nummer 04 / maart 2015 nummer 05 / april 2015 nummer 05 / april 2015 nummer 05 / april 2015 nummer 05 / april 2015 nummer 05 / april 2015 3 2015 0 art / ma n r. er 03 numm S-GTB nummer 02 / februari 2015

t krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krant krankrant in dit nummer: in dit nummer:

Verenigingsbestuur en ledenraad maken frisse start pagina 10

200 auto’s tegelijk

Face it!

Vastgoed

Over fiscale sturing en wachtrijen in de showroom pagina 26

Dealercongres 2015 pagina 22

Van tankstation tot creatief bureau pagina 14

Gastvrij

Van turbu lentie naar potentie

Thérèse Boer lééft voor haar klanten pagina 20

Bart Warmerdam, directeur Warmerdam De Fietsspecialist

Ken de fietser van nu pagina 05

Lokaal innoveren loont pagina 21

in dit nummer:

BOVAG-campagne scoort pagina 9

Aan de ketting

Personeel moet flexibeler inzetbaar zijn pagina 10

OAB/RVS

RIJ

FTS/GTB

ALG

TDE/TTB

Ik wil me blijven ontwikkelen

Peter de Kort, Autorijschool Peter de Kort

in dit nummer:

Harde cijfers Aan de ketting

Aan de ketting

ALG

RIJ

ALG

OAB/RVS

ADE

De perfecte opvolger voor het fietsplan

Fietsbranchedag 2015 pagina 16

Ans, Maartje en Frits

Gastvrij

Stapp.in deel autoconcept

Thérèse Boer lééft voor haar klanten pagina 20

Bart Wiegerinck, directeur Wiegerinck Groep

Verenigingsbestuur en ledenraad maken frisse start pagina 8

Leden in de lead

Verenigingsbestuur en ledenraad maken frisse start pagina 10

Klantbehoeftes zijn onderhevig aan tijd

in dit nummer:

Leden in de lead

DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG.

TB FTS/G

Paul Bleijlevens, directeur Bleijlevens Motoren & Techniek

in dit nummer:

Leden in de lead

ALG

ADE

FTS/GT

ALG

TDE/TTB

Wij gooien niks weg, we repareren

VAG.

ADE

J BO DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. DENK VOORUIT. BEGIN BIJ BOVAG. GIN BI UIT. BE VOOR DENK

in dit nummer:

Zelfrijdende auto

Hoe lang duurt het nog? pagina 10

Hoe overleeft de retail?

in dit num

Van offline naar online en weer terug pagina 20

Personeel metmeer Er zit nog een rugzak toekomst in continue Tijd en toewijding bereikbaarheid gevraagd pagina 22

in dit nummer:

Eindelijk de weg op Lotte (17) koos bewust Klanten pleasen en voor een BOVAGrijschool pagina 9 verwennen. Dan gaan ze vanzelf van jeHet houden kaf van Edward Doorten, van hetduurzaam koren

mer:

eranch Fietsb 15 dag 20nis met ken Maak matische de prag kende nzoe 10 en steu er pagina fietskop

ijf Je bedreen in runnen ing is in ditev nummer: mg krimpo voudig r t een sen, directeu nieCheck, o Roo Motoren Lud dubbelcheck a Ros

tankstation Green Planet over en de Meningen Doorten Pesse nieuwe Autobedrijf lidmaat-

Ik wil overal een succes van in dit nummer: maken Check, Gert-Jan Kreeft, dubbelcheck Kreeft Opleidingen

Mee met de milieuinspecteur pagina 10

Check, dubbelcheck

De truckdealer branche laat me nog niet los Paul van Leuven, erelid in van BOVAG Truckdealers dit nummer:

Autobrief 2.0

Mee met de milieuinspecteur pagina 10

Stop de marktverstoring. Nu! pagina 10

Vervangend vervoer

Doen, falen en doorgaan

Huren levert meer op pagina 19

in dit nummer:

Ken de klant

Autobrief 2.0

Steunzoekers en pragmatische kopers pagina 10

Stop de marktverstoring. Nu! pagina 10

in dit nummer:

Doen, falen en doorgaan

Jaarcongres

A1-rijbewijs op z’n retour

Floris over Van Bommel pagina 16

Hoe nu verder? pagina 19

Goede raad

in dit nummer:

Autobrief 2.0 Stop de marktverstoring. Nu! pagina 10

Goede raad

Profilering door professionaliteit pagina 8

Leden beoordelen garagesoftware pagina 19

A1-rijbewijs op z’n retour

Doen, falen en doorgaan

Hoe nu verder? pagina 11

Floris over Van Bommel pagina 20

We moeten weer de juiste klanten krijgen Leen de Koning, directeur Amega Groep

W de j k

Leen d

et Lekker met Verwachtingen RevisieEen ís klant Fiscaal Hier komt de Verwachtinge Ondernemer emet Opleiden men m rhart e n r d o t o On missie Met de Risicospreiding fietsen bezig zijn m verdientfeestje aandacht duurzaamheid Leasefiets een groene Laatbloeier overtreffen overtreffen Er is nog is De fun Ondernemen van Groeiende peinndmobiliteit tijd mee klop Teamplayer aanhang kamperen niet stilzitten zoveel te doen De goedkoopste zijn is niet genoeg Ernst Sommerauer, MAN-truckdealer

Stop de pers

Harde cijfers

Drukkerij vindt nieuw businessmodel pagina 16

BOVAG-campagne scoort pagina 19

Selfies

Stop de pers

De 308 SW was niet aan te slepen

Connect Jonge gezinnen Bent u al online? pagina 20 moeten weer gaan kamperen

Guido Fioole, directeur Fioole Auto’s

line! ook on

www.autoflex.nl

line! ook on

WWW.CBX-NEDERLAND.NL www.autoflex.nl

(de)montage Balanceren

Remmentest

Uitlijnen

Hefbruggen

line! ook on

Eenvoudig AIXAM brommobiel onderdelen bestellen

aixam-onderdelen.nl

Remmentest

Emissietest

(de)montage

Balanceren

Uitlijnen

Hefbruggen

Balanceren

Face It en werk samen! pagina 16

Brand!!

| 0345 - www.autoflex.nl 580.670 WWW.CBX-NEDERLAND.NL | 0345 - www.autoflex.nl 580.670 WWW.CBX-NEDERLAND.NL | 0345 - 580.670

WWW.CBX-NEDERLAND.NL | 0345 - 580.670

Eenvoudig AIXAM brommobiel onderdelen bestellen

✔ Zoeken op chassisnummer

Eenvoudig AIXAM onderdelen bestellen 10%aixam-onderdelen.nl korting t/m maart 2015, gebruik de code BOVAG10% Eenvoudig AIXAMbrommobiel brommobiel onderdelen ✔bestellen Onderhoudssets 5.000/10.000 km

✔ Afhalen bij dealer of verzenden aixam-onderdelen.nl

Grootste assortiment originele AIXAM onderdelen! ✔ Zoeken op chassisnummer ✔ Onderhoudssets 5.000/10.000 km ✔ Afhalen bij dealer of verzenden

Grootste assortiment originele AIXAM onderdelen!

n bestellenEenvoudig AIXAM brommobiel onderdelen bestellen

10% korting t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10%

2015,rdel /10.000 onderdelen! op chass maart nde 5.000 AIXAM m-o Zoeken korting t/m ent originele

✔ Afhalen bij dealer of verzenden on aixam-onderdelen.nl ok

Grootste assortiment originele AIXAM onderdelen!

✔ en llen nden ssets aixa rhoud beste 10% r of verze bestell e! elendelen ✔ Onde Grootste lin assortiment originele AIXAM onderdelen! onder onderd en bij deale obiel obiel k on bromm bromm ✔ Afhal

✔ Zoeken op chassisnummer ✔ Onderhoudssets 5.000/10.000 km ✔ Afhalen bij dealer of verzenden

assortim ummer .000 km op chassisn n ✔ Zoeken udssets 5.000/10 verzende ✔ Onderho bij dealer of ✔ Afhalen

Grootste

oo AIXAM ✔ Zoeken op chassisnummer len.nl ✔! Onderhoudssets 5.000/10.000 km derde onderdelen -ont origin ✔ Afhalen bij dealer of verzenden ele AIXAM www.autoflex.nl aixsteam assor timen AIXAM

10% korting t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10%

Filebestrijding op de vluchtstrook pagina 20

We willen de eerste zijn met one-way verhuur

Floris over Van Bommel pagina 20

Groot

isnummer 0 km /10.00 n op chass ✔ Zoeke houdssets 5.000verzenden ✔ Onder n bij dealer of ✔ Afhale

10% korting t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10%

10% korting

10%

t/m feb

t/m feb korting

2015, gebruik

BOVAG10

Private Lease De kleine lettertjes Ik geniet van pagina het 22 succes dat ons nu ten deel valt

nle! x.lin fleon tok auoo

www.

10% korting t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10%

Doen, falen en doorgaan

Floris over Van Bommel pagina 18

Renata Knook, Jaguar/Land Rover dealer

rdele che mobiel onde AIXAM brom .nlaixam-onderdelen.nlde autobran Eenvoudig n! erdeMlen Grootste assortiment originele AIXAM onderdelen! voor onderdele -ond AIXA ware Eenvoudig AIXAMft originele aixtsteam So brommobiel onderdelen bestellen Christian Tepper, Zoeken op chassisnummer ✔10% timent en bestellen assor onderdel onderdelen Eenvoudig AIXAM brommobiel bestellen 10%aixam-onderdelen.nl korting t/m maart 2015, gebruik de! code BOVAG10% Eenvoudig AIXAM brommobiel onderdelen biel brommo ✔bestellen Onderhoudssets 5.000/10.000 km Software voor de autobranche Software voor de autobranche directeur Pak ’n Bak Groo l BOVAG k de code ig AIXAM en.n ne Eenvoud isnummer gebruikm

dig Eenvouudig Eenvo

✔ Zoeken op chassisnummer ✔ Onderhoudssets 5.000/10.000 km ✔ Afhalen bij dealer of verzenden

Wegslepen of niet?

Donkervoort Denis volgt Joop op pagina 20

Remmentest

(de)montage

Terugblik Dealercongres

Denis volgt Joop op pagina 20

Tips voor preventie pagina 22

Grootste assortiment originele AIXAM onderdelen!

Remmentest

line! ook on

Donkervoort

Thérese r klanten haa voor 16 pagina

Edgar van Schaik, salesmanager Nefkens Midden Peugeot

Software voor de autobranche Software voor de autobranche Software voor Software voor Emissietestde autobranche Emissietestde autobranche

schapseisen pagina 21

rij GastvBoer leeft

Siewert Gorter, directeur Caravanlife Gorter

Zorg of zegen? pagina 25

Drukkerij vindt nieuw businessmodel pagina 24

Mee met de milieuinspecteur pagina 10

www.autoflex.nl

Software voor de autobranche Software voor de autobranche Software voor de autobranche Software voor de autobranche Software voor de autobranche

line! ook on

www.autoflex.nl

line! ook on

2015, gebru

10% korting t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10%

ik de code:

g t/m feb

10%

BOVAG

2015, gebru

10% kortin

De BOVAGkrant is hét magazine voor ondernemers die zich bezighouden met mobiliteit. Oftewel, BOVAG-leden werkzaam in de branche van personenen bedrijfsauto's, trucks, fietsen, gemotoriseerde tweewielers, caravans, aanhangwagens, revisie, autoverhuur, autowassen, rijscholen of tankstations.

Benieuwd naar de mogelijkheden om één of meerdere van deze doelgroepen te bereiken? Neem contact met ons op voor een vrijblijvende offerte op maat. BOVAGkrant I www.bovagkrant.nl E sales@bovag.nl T 030 – 65 95 294

line! ook on

• Maak gratis gebruik van een werkplek en koffie • Geniet van verse gerechten uit de BOVAG Keuken • Centraal in Nederland afspreken met collega’s

line! ook on

• Maak gratis gebruik van een werkplek en koffie • Geniet van verse gerechten uit de BOVAG Keuken • Centraal in Nederland afspreken met collega’s

line! ook on

• Maak gratis gebruik van een werkplek en koffie • Geniet van verse gerechten uit de BOVAG Keuken • Centraal in Nederland afspreken met collega’s

• Maak gratis g • Geniet van ve • Centraal in Ne

www.bovag.nl/vergaderen of vergaderen@bovag.nl en 030-6595212 www.bovag.nl/vergaderen of vergaderen@bovag.nl en 030-6595212 www.bovag.nl/vergaderen of vergaderen@bovag.nl en 030-6595212 www.bovag.nl/vergaderen of vergaderen@bovag.nl en 030-6595212 www.bovag.nl/vergaderen of verg www.autoflex.nl www.autoflex.nl www.autoflex.nl www.autoflex.nl

G10%t/m feb 2015, gebruik de code: BOVAG10% BOVA 10% korting ik de code:

de code:

We moeten weer juiste klanten krijgen

de Koning, directeur Amega Groep

gebruik van een werkplek en koffie erse gerechten uit de BOVAG Keuken ederland afspreken met collega’s

STOPPEN OF DOORGAAN?

Genieten van het leven

Ik wilde mijn leven veranderen en dat is gelukt

GERT-JAN SUNDER (44), HEEFT NA DERTIG JAAR ZIJN ZAAK SUNDER BROMFIETSEN IN DEN HOORN VAARWEL GEZEGD. DE SCOOTERSPECIALIST HEEFT HET BEDRIJF OVERGEDRAGEN AAN JAAP VERBOON, EEN MEDEWERKER VAN HET EERSTE UUR. “MIJN VROUW EN IK GENIETEN NU VEEL MEER.” Voor een buitenstaander lijkt het alsof u er vroeg mee ophoudt. Maar u hebt al een heel werkzaam leven achter de rug. “Klopt. Ik ben al op mijn 14e begonnen met sleutelen aan brommers, een hobby die min of meer uit de hand liep en resulteerde in een goedlopende scooterspeciaalzaak die net het twintigjarig jubileum gevierd heeft.” Waarom besloot u de zaak te verkopen? “Ik kreeg de eerste gedachten in 2012 toen ik bij collega Rolf Cech op Bonaire was voor vakantie. Toen ik daar zo in het tropische water dobberde dacht ik: het wordt tijd om eens wat anders te gaan doen. Ik wilde meer vrijheid en begon te denken over een inkoop- en importbedrijf voor gebruikte scooters.” U heeft er wel even over gedaan om tot actie over te gaan. “Je wilt niets overhaast doen, heb er best een poos over nagedacht. Ik heb in 2014 een plan uitgewerkt en het idee voorgelegd aan mijn vrouw. Ze was even overrompeld, ze had nooit gedacht dat ik dit zou overwegen, maar ze heeft me volledig gesteund hierin.” En toen? “Ik heb mijn medewerker van het eerste uur Jaap Verboon in de lente van 2015 gepolst voor de overname, tijdens een etentje in De Bonte Haas. Hij schrok best wel even, ik overviel hem er erg mee. Maar in augustus was de overname rond.”

gaderen@bovag.nl en 030-6595212

Hoe reageerde het personeel? “Ze begrepen het helemaal en het was fijn om te zien dat ze de keuze voor Jaap logisch vonden. De overdracht ging heel soepel, vooral omdat ik in die periode veel geplaagd werd door migraine. Alleen al daarom moest ik een stap terugdoen en kwam de dagelijkse leiding al veel bij Jaap te liggen.” Bent u tevreden met de afloop? “Ik ben zeer tevreden met mijn beslissing. Ik wilde mijn leven veranderen en dat is gelukt. Mijn vrouw en ik genieten nu veel meer. We hebben een boerderijtje in Brabant gekocht. Mijn tip voor collega’s: wacht niet met de knoop doorhakken tot later, want later komt soms sneller dan je denkt.”

Hulp bij ‘Stoppen of doorgaan?’ Staat u voor een ingrijpende keuze? Download dan de brochure ‘Stoppen of doorgaan?’ of laat een van de BOVAG Dealeradviseurs u helpen. Zij hebben ruime ervaring met bedrijfsovernames, -overdrachten en -beëindigingen en faillissementen. Maar ook de concrete ideeën en acties uit de workshops en het online platform ‘Mijn Toekomst’ kunnen inzicht brengen. Meer info: leden. bovag.nl/stoppenofdoorgaan, leden.bovag.nl/mijntoekomst of bovagdealeradvies.nl.

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 21

BOVAG LEDENVOORDEEL

Verdien uw contributie terug De BOVAG Ledenwinkel is het grootste inkoopcollectief binnen de automotive branche. Iedere dag worden nieuwe scherpe deals gemaakt. Laat dat voordeel niet liggen, want met de BOVAG Ledenwinkel verdient u heel gemakkelijk een deel van uw BOVAG-contributie terug.

Collectief ledenvoordeel voor u

Energie Bespaar heel veel euro’s met het BOVAG Ledenwinkel Energiecollectief. Overstappen is zeer eenvoudig en wordt verzorgd door de Ledenwinkel. Uw besparingen kunnen oplopen tot wel 23% gemiddeld! Vraag geheel vrijblijvend een besparings analyse aan. Kijk op www.bovagledenwinkel.nl en zoek op: energie aanbieding.

TL-Verlichting Door uw TL-lampen te wisselen kunt u direct 50% stroom besparen. U plaatst in uw bestaande armaturen door middel van een adapter, een energiezuinige Philips T5 TL-lamp. Deze is net zo zuinig als LEDverlichting en geeft meer licht. Binnen tien seconden bespaart u al elektriciteit. Kijk op www.bovagledenwinkel.nl en zoek op: tl verlichting.

Sleutelorganisatie BOVAG Ledenwinkel.nl is exclusief distributeur van AHBproducten in Nederland. Daarom krijgt u als BOVAG-lid speciale korting op de AHB-verkoopprijs van producten voor werkplaats, showroom en buitenterrein. Bij deze BOVAGkrant vindt u de brochure Sleutelorganisatie. Kijk voor uw speciale BOVAG-prijzen op www.bovagledenwinkel.nl/ werkplaats/sleutellabels.

Meer ledenvoordeel? Kijk op: www.bovagledenwinkel.nl, bel met (030) 65 95 222 of mail naar info@bovagledenwinkel.nl

Kantoorartikelen BOVAG-leden ontvangen een fikse korting op kantoorartikelen van Lyreco. Dat geldt voor het gehele assortiment, waaronder papier, ordners, schrijfwaren, toners en inkjets, facilitaire producten en meubilair. Daarnaast kunt u met uw eigen contactpersoon van Lyreco speciale prijzen overeenkomen voor specifieke producten die u regelmatig bestelt. Kijk op www.bovagledenwinkel.nl onder het tabblad kantoor.

Vergaderen bij BOVAG Van kleine besloten bijeenkomsten tot grote presentaties of congressen. Iedereen is welkom om te vergaderen in het BOVAGhuis in Bunnik.  Centraal in Nederland  Zalen voor 4 tot 250 personen  Gezonde, verse en ambachtelijke maaltijden uit de BOVAGkeuken  Ruim atrium biedt ruimte voor uw event of afterparty  Ruime, eigen parkeergelegenheid

22 BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2016

ieuwsgierig? Doe de virtuele N tour door het BOVAGhuis op www.bovag.nl/vergaderen. Daar vindt u ook informatie over zalen, catering en tarieven. Reserveren kan via de site, maar ook via (030) 65 95 212 of vergaderen@bovag.nl.

BOVAG Ledenadvies Voor advies over cao en personeel, juridische zaken, arbo en veiligheid, milieuzaken en fiscale zaken kunt u terecht op: leden.bovag.nl/ advies-vragen. Staat uw vraag er niet bij, bel dan met BOVAG Ledenadvies (030) 65 95 300.

SERVICES Afdelingen en sites

BOVAG online BOVAG Ledenportaal leden.bovag.nl Laatste branchenieuws, achter grondinformatie in dossiers, praktische tools en hulpmiddelen.

BOVAGkrant www.bovagkrant.nl Alle branche-edities online teruglezen, plus informatie voor adverteerders.

BOVAGhuis www.bovaghuis.nl Samenwerken en kennisdelen met andere BOVAG-leden. BOVAG.nl www.bovag.nl Informatie voor consumenten, inclusief zoekmachine waarin alle BOVAG-leden terug te vinden zijn.

Het BOVAG-verenigingsbestuur Bertho Eckhardt algemeen voorzitter berthoeckhardt@bovag.nl

Derk de Haas bestuurslid verenigingsbestuur@bovag.nl

George Seitzinger penningmeester verenigingsbestuur@bovag.nl

Peter Niesink algemeen directeur BOVAG peterniesink@bovag.nl

Peter de Rooy bestuurslid verenigingsbestuur@bovag.nl

Bart de Vries directeur BOVAG bartdevries@bovag.nl

Timon Rutten bestuurslid verenigingsbestuur@bovag.nl

Alfa Dealer Accountants Service Van Siburgstraat 2-4 3863 HW Nijkerk T: (088) 253 32 01 E: nijkerk@alfa.nl I: www.alfa.nl

ArboNed B.V. Zwarte Woud 10 3524 SJ Utrecht T: (030) 299 62 99 E: info@arboned.nl I: www.arboned.nl

Aad Verkade Branchemanager E aadverkade@bovag.nl of truckdealers@bovag.nl T (030) 659 53 02

Bestuur BOVAG Truckdealers Henk Rotman (voorzitter) henk.rotman@netvisit.nl Arno Roebbers (Volvo) arno.roebbers@nebim.nl Bert Roordink (MAN) broordink@roordink.nl Fred Schouten (Iveco) f.schouten@iveco-schouten.nl Pieter Vlek (Scania) pieter.vlek@scania.com Vacature (Mercedes-Benz) Vacature (DAF)

BOVAG-partners BOVAG Ledenwinkel T (030) 659 52 22 Bovemij T (024) 366 66 66 Innovam groep T (030) 608 77 22 RDC inMotiv T (020) 549 71 71 ViaNorm T (030) 608 79 70

BOVAG-sites leden.bovag.nl www.bovag.nl www.bovagledenwinkel.nl www.bovaghuis.nl www.bovagkrant.nl

76%

van de BOVAG-leden wil meer naamsbekendheid via sportsponsoring. bovag.nl/sport

BOVAG Hofleveranciers De BOVAG Hofleveranciers zijn speciaal door BOVAG geselecteerde dienstverleners, die, eventueel na bemiddeling door BOVAG Ledenadvies, BOVAG-leden kunnen helpen bij het ondernemen. Met hen zijn speciale tarieven en voorwaarden afgesproken.

BOVAG Truckdealers Uw aanspreekpunt

Colofon Graydon Nederland BV Hullenbergweg 250 1101 BV Amsterdam ZO T: (020) 567 97 50 E: verkoop@graydon.nl I: www.graydon.nl/bovag

Consolid – HR Garage Radarweg 511-513 1043 NZ Amsterdam T: (020) 586 11 06 E: info@hr-garage.nl I: www.hr-garage.nl

GGN Stationsplein 50 5211 AP Den Bosch T: (088) 311 61 61 E: info@ggn.nl I: www.ggn.nl

MKB Adviseurs/Flynth Bezuidenhoutseweg 12 Malietoren (18e verdieping) Den Haag T: (070)349 06 50 E: info@mkbadviseurs.nl I: www.mkbadviseurs.nl en www.flynth.nl

DEMAC Acountans/ Consultants Bellweg 2a 4104 BJ Culemborg T: (0345) 53 20 10 E: info@demac.nl I: www.demac.nl

22 april 2016, jaargang 24, nr 4. De BOVAGkrant is het officiële leden magazine van BOVAG en verschijnt 16 keer per jaar. UITGEVER BOVAG, Kosterijland 15, 3981 AJ Bunnik. Postbus 1100, 3980 DC Bunnik Tel.: (030) 65 95 211. I: www.bovagkrant.nl. HOOFDREDACTIE Elvira Spoelstra. E: elviraspoelstra@bovag.nl. REDACTIE Julia Hamel, Linda in ’t Hout, Selita Oosterveld, Rik Werner. E: redactie@bovag. nl TRAFFIC Carolien van Rheenen. E: traffic@bovagkrant.nl. PROJECTBEGELEIDING & VORMGEVING ZB Communicatie & Media; Ritchard Kelliher ADVERTENTIES BOVAG; Informatie over verschijningsdata, plaatsing en tarieven van advertenties op www.bovagkrant.nl. Mail: sales@bovagkrant.nl DRUK Drukkerij Zalsman, Zwolle. ABONNEMENTEN Opgave, adres wijzigingen en vragen: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest. Tel. (0900) 22 65 263. E: klantenservice@aboland.nl.

I: www.aboland.nl. Abonnementsprijs: € 110,00 per jaar excl. BTW. (Losse nummers op aanvraag.) BOVAGKRANT niet ontvangen? Mail naar traffic@bovagkrant.nl. MEDEWERKERS AAN DEZE UITGAVE Gideon van Aartsen, Mark Litjens, Bas Snijder, Marco Slot, Peter Arno Broer, Jeffrey van der Vaart, Paul de Waal, Shutterstock, iStock, Adobe Stock, BOVAG-archief. De redactie van BOVAG is bij de samen stelling van deze uitgave zorgvuldig te werk gegaan. Ondanks dat kan het toch mogelijk zijn dat gepubliceerde informatie onvolledig of onjuist is. BOVAG stelt het op prijs om daarvan op de hoogte te worden gesteld. Hergebruik van artikelen uit de BOVAGkrant is toegestaan, mits BOVAG daarvoor vooraf toestemming heeft gegeven. Op sommige artikelen en beelden rust copyright. BOVAG kan (tenzij sprake is van opzet en/of grove schuld van BOVAG of haar medewerkers) geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke gevolgen die zouden kunnen voortvloeien uit het (her)gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie.

BOVAGkrant NUMMER 4 / APRIL 2015 23

Verzekeringen, financieringen en rechtshulp. Samen gaan we vooruit. Hoe kunnen wij jou helpen? www.wijzijnbovemij.nl