Leef 13 december 2018: #teder

Leef

GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM

TEDDY VOOR JONG EN OUD

BABYGESCHENKEN

PETER ADRIAENSSENS Opgroeien zonder

LEEF – GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM – 13 DECEMBER 2018 – DIT IS EEN EXTRA UITGAVE VAN VISIE – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P910695

tederheid

#TEDER

ALLES OVER MIGRAINE

HET DUIVENKOT

LOES REUMAN (15) ZORGT ELKE DAG VOOR PAPA

‘Als papa niet antwoordt, word ik ongerust’

IN DEZE EDITIE

04

#TEDER

SPELEN MET DE DUIVEN Luc ziet zo gere z’n duivenkot.

2

Gratis knuffelkaartje

Iedereen kan een beetje tederheid gebruiken. Zeker rond de kerstperiode.

De eerste honderd mensen die online reageren, kunnen via Leef gratis elk één kaartje opsturen met de post naar iemand die ze graag zien, die ze missen of die wat steun nodig heeft. www.cm.be/knuffelkaartje

08

18

LIEFDEVOL ZORGEN Mantelzorgers staan altijd klaar voor wie ze het liefst zien.

ALS HET BONKT IN JE HOOFD Cateline stoot op onbegrip over haar migraine.

en ook: 06

22

14

23

16

25

20

28

KORTGEKNIPT Helemaal op de hoogte KOESTEREN Nood aan tederheid TWEE TEDDYBEREN Vince en Inne houden van hun knuffel BABYGESCHENK Vier cadeaus om uit te kiezen

SPREEKUUR Keelontsteking FACTCHECK Bewegen voor beter geheugen LEZERSBRIEVEN Uit jouw leven gegrepen REGIO Alle nieuws uit jouw streek

De Tederste Week

T

oen ik nog in het ziekenhuis werkte, maakte ik er bijna een ritueel van. Als er een kadertje met een foto van een geliefd iemand op het nachtkastje stond, dan draaide ik dat altijd in de richting van de patiënt. Zo kon die er vanuit zijn bed naar kijken. Als je erover nadenkt, stelde het niets voor. Het zou toeval kunnen zijn, maar ik merkte dat die eenvoudige handeling het verschil kon maken. Wie dit gezien zou hebben, begreep het.

Voor mij is dat de definitie van teder. Het gaat om een gebaar dat je bijna niet opmerkt, maar dat toch iets teweeg brengt bij wie het ontvangt. Het kan een korte aanraking zijn, maar evengoed kan het zonder fysiek contact. Tederheid staat los van eigenbelang. Je geeft, zonder dat je iets terug verwacht. En toch is tederheid een machtig instrument tegenover stoerheid of ruwheid. Simpelweg omdat teder altijd echt is. Niemand kan doen alsof. De ander zou het voelen.

Tederheid vraagt een bepaalde ingesteldheid. Ik moet eerlijk bekennen, het is een gevoel waar ik zelf af en toe mee worstel. Teder zijn vraagt tijd, ruimte, het juiste moment, allemaal zaken waar we in deze hectische tijden naar op zoek zijn. Het valt volgens mij niet aan te leren. Er bestaat geen handleiding voor. Teder zijn leer je vooral uit goede voorbeelden.

En laat daar in deze laatste weken voor Kerstmis geen gebrek aan zijn. Rode Neuzen Dag een paar weken geleden en Music for Life volgende week mogen dan wel grootschalige evenementen zijn, ze brengen in heel Vlaanderen een golf van solidariteit op gang. Met meer dan 10 000 acties mobiliseren vrijwilligers half Vlaanderen voor het goede doel. En of het nu met een koekjesverkoop, een estafetteloop, een dansmarathon, een wafelbak of een kerstconcert is, telkens weer gaat het om kleine en minder kleine gebaren die zovele harten verwarmen. De Warmste Week zal straks ook de Tederste Week zijn.

LEEF is het gezondheidsmagazine van CM - jaargang 1, nummer 10, maandblad (verschijnt niet in de zomer) Redactie Dieter Herregodts (algemeen hoofdredacteur), Anneleen Vermeire (hoofdredacteur), Marion Aussems, Martine Creve, Marjolein Cuvelier, Bram Dehouck, Anja Giegas, Joeri Cludts, Sarah Vandoorne, Michiel Verplancke Webredactie Marc Helin, Katrijn Windey Redactieadres Haachtse­steenweg 579, 1030 Brussel, leef@cm.be V.U. (nationale pagina's) Luc Van Gorp, Haachtse­steenweg 579, 1030 Brussel Concept Bold & Pepper, www.boldandpepper.be Realisatie Gevaert Graphics, www.gevaertgraphics.be Art Direction Bart Gevaert Coverfoto Lieven Van Assche Illustratie Annelien Smet

Tederheid is liefhebben. Laat Kerstmis vooral daarover gaan.

Dat is ook het verhaal achter de pasgeboren baby in de kerststal. Meer kwetsbaar kun je niet zijn. Maar het kindje is omringd door geliefden die teder omarmen en op die manier kwetsbaarheid ombuigen in kracht.

Luc Van Gorp

Voorzitter CM

3

© ID/Jonas Lampens

ECHTE DIERENLIEFDE ROEST NIET LUC HERREGODS (74)

Luc groeide op tussen de boerderijdieren en deed mee aan jumping­s. Toen hij verhuisde naar een assistentiewoning verwaterde het contact met beesten. Tot de duivenbond er duivenkoten liet installeren.

4

‘Ik verzorg hier dertien duiven. Ik houd ze goed uit elkaar. Het waren er vroeger meer. Soms blijft er eentje achter na een vlucht. Het zijn vooral jongskens die niet weerkeren. Dat doet mij altijd iets. Iedere dag geef ik de duiven eten, laat ik ze uitvliegen en kuis ik de koten.

Vroeger deed ik dat samen met een andere bewoner. Maar die man is helaas overleden.

Nu speel ik het allemaal alleen klaar. In de zomer doe ik mee met duivenwed­strij­den. En ik heb al verschillende keren gewonnen, zelfs de eerste prijs. Het geheim voor prijsduiven?

Ik zie mijn duiven graag en klap er tegen.’

 Luc nodigde Leef uit in zijn duivenkoten.

Bekijk het filmpje op www.leefmagazine.be.

‘Voor mijn duiven heb ik alles over’

5

© James Arthur

TYPISCHE A GESLACHTSKENMERKEN

Sergey vangt blokkende studenten op Wil jij je inzetten als vrijwilliger? Bij CM is het aanbod zeer divers. Sergey Golovan bemant bijvoorbeeld een blokpunt waar jongeren samen studeren.

‘Ik vang de studenten op en toon waar de koffie, de thee en het fruit staat. Ik help er mee voor te zorgen dat het stil blijft en de sfeer goed is om te studeren. De jongeren zijn daar dankbaar voor.

Acht jaar geleden kwam ik vanuit Kirgizië naar België. Ik heb toen veel hulp gekregen. Nu wil ik zelf mensen helpen.

Door dit engagement voelde ik mij hier snel thuis.’

Op de CM-website ontdek je welk vrijwilligerswerk je allemaal kunt doen.

Vrijwilligers vertellen er hun ervaringen.

Met een test kom je te weten welk engagement het best bij jou past. Op vragen over bijvoorbeeld vergoedingen voor vrijwilligers vind je er een antwoord.

 www.cm.be/vrijwilligers

6

Is het een jongen of een meisje? Dat is meestal de eerste vraag die jonge ouders na de geboorte krijgen. Wat als dat niet helemaal duidelijk is? Naar schatting een op de tweeduizend mensen in ons land wordt geboren met atypische geslachtskenmerken. Op een nieuwe website verzamelt de Universiteit Gent toegankelijke wetenschappelijke en praktische informatie rond biologische sekse-diversiteit en variaties in sekse-kenmerken. Ook vragen over onder andere welzijn en gezondheid komen aan bod.

 www.ideminfo.be

100 000 OUDEREN KRIJGEN ZORGBUDGET

Meer dan 100 000 mensen krijgen in Vlaanderen een zorgbudget voor ouderen met een zorgnood.

Dit zorgbudget, dat vroeger tegemoetkoming hulp aan bejaarden (THAB) werd genoemd, ondersteunt zorgbehoevende ouderen vanaf 65 jaar met een beperkt inkomen. De tegemoetkoming varieert naargelang de graad van zorgbehoevendheid en het inkomen. De bedragen liggen tussen 87 euro en 583 euro per maand.

Dit zorgbudget is een onderdeel van de Vlaamse sociale bescherming. Ook het zorgbudget voor zwaar zorgbehoevenden (vroeger de zorgverzekering) en het zorgbudget voor mensen met een handicap (vroeger het basisondersteuningsbudget) maken daar deel van uit. CM-Zorgkas doet de opvolging en betaling.

 www.cm.be/zorgkas

KORTGEKNIPT

APP CONTROLEERT

parkeerkaart

Met een parkeerkaart mogen mensen met een handicap parkeren op voorbehouden plaatsen. Er zijn ongeveer 220 000 ongeldige parkeerkaarten in omloop. Met een app kunnen agenten en parkeerwachters nu nagaan of een parkeerkaart nog mag gebruikt worden.

In de meeste gevallen is een parkeerkaart levenslang geldig. Als je je kaart kwijt bent en je vraagt een nieuwe kaart aan, dan wordt de oude kaart geblokkeerd. Mocht je de oude parkeerkaart terugvinden, dan mag je die niet meer gebruiken. Bij overlijden moet de kaart ingeleverd worden.

Blijf je niet onverschillig voor het lot van mensenrechtenverdedigers wereldwijd, doe dan mee aan de schrijfmarathon van Amnesty International. Die loopt tot 31 december. Dit jaar wordt actie gevoerd voor negen vrouwelijke mensenrechtenverdedigers in nood. Jouw brief kan hun leven veranderen. Voor elke situatie vind je een voorbeeldbrief op de website.

Deelnemen maakt effectief een verschil. Zeven van de tien mensen voor wie in 2017 brieven werden geschreven, kregen gehoor en hebben vandaag een beter leven.

 www.schrijfmarathon.be

Echt gezegd

‘Tijdens mama’s laatste dagen ben ik bij haar in bed gekropen en hebben we uren gepraat.

Ik beloofde haar dat ik gelukkig zou worden.’

© ID / Jonas Lampers

ACTRICE LIZE FERYN in De Morgen Magazine

BRIEF VOOR BETER LEVEN

BETER TE KORT OF TE LANG SLAPEN? Als je te weinig slaapt, ben je de dag nadien minder bij de pinken. Je hebt moeite om je te concentreren en je geheugen laat het meer afweten. Te lang in bed blijven liggen, geeft dezelfde ongemakken. Dat heeft een onderzoek van de Western University in Canada aangetoond. 10 000 mensen kregen 12 testen voorgelegd om na te gaan wat de invloed is van te weinig of te veel slaap op de cognitieve prestaties. In beide gevallen blijken de gevolgen gelijk, maar ze zijn niet op alle vlakken even sterk. Zo lijkt het kortetermijngeheugen weinig hinder te ondervinden, maar de taalvaardigheid en het redeneervermogen nemen wel een duik.

7

#TEDER

8

ONVOORWAARDELIJK KLAARSTAAN

Je bent jong

en je zorgt Loes (15, foto) en Miet (34) zijn optimistische, jonge vrouwen voor wie hun gezin goud waard is.

Beiden zijn ook mantelzorger: Loes voor haar papa, Miet voor haar twee jongste zonen. Voor Loes en Miet is dat een vanzelfsprekendheid. Twee verhalen waarin liefde en tederheid de hoofdrol spelen.

TEKST MARJOLEIN CUVELIER FOTO'S LIEVEN VAN ASSCHE

9

#TEDER

T

ien jaar geleden leek het Miet en haar man Andy voor de wind te gaan. Ze trouwden en kregen drie zonen.

Een leven waarvan ze gedroomd hadden, met grote verwachtingen.

Maar na de geboorte van hun derde kindje bleef hun wereld stilstaan.

LOODZWARE DIAGNOSES

‘Er klopte iets niet met Lasse (foto onder), dat voelden we aan alles’, herinnert Miet zich. ‘Er werd een hersenscan genomen en al snel bleek dat ons zoontje BPAN heeft, een progressieve stofwisselings-

ziekte. Daardoor groeit hij niet zoals het hoort. Hij zal altijd op een heel laag niveau blijven functioneren, zoals een baby’tje van enkele maanden oud.’

Een paar maanden nadien kwam het nieuws dat Tars, de middelste, lijdt aan een zware vorm van autismespectrumstoornis en een ontwikkelingsachterstand heeft.

‘Al vonden we die diagnose op dat moment bijna een meevaller. De diagnose van Lasse leek ons toen veel zwaarder’, voegt Miet eraan toe.

Voor Loes en haar vader Marco (foto rechts) begonnen de zorgen zo’n vijf

‘Vroeger dacht ik: als ze maar gezond zijn. Nu ben ik blij met een lach’ Miet Neetesonne

jaar geleden. ‘Mijn papa was een bezige bij, stond altijd klaar voor iedereen’, vertelt Loes. ‘Hij werkte als buschauffeur en was vrijwilliger bij de Civiele Bescherming. Eigenlijk was hij vaak van huis. Maar papa had ook een zwakke knie, die na verloop van tijd helemaal versleten was.’ Marco kreeg maar liefst drie keer een nieuwe knieprothese. ‘De prothesen deden hun werk niet en veroorzaakten een verschrikkelijke pijn. Die was zo erg dat papa regelmatig het bewustzijn verloor. Op dit moment is de pijn zo erg dat mijn papa voortdurend zorg nodig heeft.’

OP DE SPOEDDIENST

Loes zat op de lagere school toen haar papa gezondheidsproblemen kreeg. Als jonge meid bracht ze samen met haar mama en oudere broer vele avonden door op de spoeddienst van het ziekenhuis. Pas toen Marco een neurostimulator kreeg om de pijn te drukken, werd de situatie eindelijk draaglijker voor hem, en dus voor iedereen.

Door die geschiedenis is het voor Loes – intussen een tiener – de logische keuze om samen met haar mama en broer mantelzorger te zijn voor haar papa. ‘Ik ben blij dat ik een verschil kan maken voor hem.’

VEILIG NAAR DE WOONKAMER

De moeder van Loes gaat vroeg werken om snel weer thuis te zijn.

Daarom maakt Loes ’s morgens haar papa wakker – door de pijnstillers zou hij anders blijven doorslapen –, helpt hem zo nodig uit bed en zorgt ervoor dat hij veilig in de woonkamer geraakt. Ze checkt of eten en medicatie binnen handbereik zijn. Daarna vertrekt ze 10

‘Mama en ik leggen papa ‘s avonds samen in bed’ Loes Reuman

naar school, met haar smartphone dicht bij zich.

‘Na school stuur ik een berichtje naar mijn vader met de vraag of hij in staat is om me op te halen.

Meestal lukt dat: de gezinswagen is er een met automatische versnellingsbak, waarvoor papa zijn been niet hoeft te gebruiken. Maar soms antwoordt hij niet en dan word ik ongerust. Gelukkig hebben we voor zulke situaties afspraken. Eerst bel ik de buren, die kunnen het snelst ter plekke zijn om te kijken wat er aan de hand is. Als de buren niet kunnen, bel ik mama op haar werk.’

MANNENTAAKJES

‘Mama en ik leggen papa ’s avonds samen in bed. We kunnen dan rekenen op elkaar: de een houdt papa’s been in de gaten, de ander controleert of de deur al openstaat.

Typische mannentaakjes sparen we op voor het weekend, dan komt mijn broer naar huis. Zo vormen we een team met het hele gezin.

Ook vrienden en buren steken een handje toe als het moet. En dat lukt prima.’

ONTSLAG GENOMEN

Miet was onthaalmoeder toen de problemen met haar twee jongste zonen aan de oppervlakte kwamen.

Ze liet haar job varen en werd voltijds mantelzorger. ‘Mijn man en ik voelden dat onze jongens het best in hun vertrouwde omgeving bleven’, zegt Miet. ‘Dat vinden we nog steeds de juiste keuze.’

Lasse zit in een rolstoel en kreeg onlangs nog een pompje ingeplant om zijn spasmen te onderdrukken, een ingreep die de nodige zorgen met zich meebracht. ‘Als moeder wil je op zulke momenten toch bij je kindje zijn, zeker als het sowieso al veel zorg nodig heeft. Dat is voor mij geen keuze maar een noodzaak.’

Diezelfde nabijheid wil Miet ook zoveel mogelijk voor Tars, het middelste broertje. Miet en Andy hebben eerst geprobeerd om Tars zoveel mogelijk thuis te houden.

Maar de problematiek werd er één die ze niet meer alleen konden dragen. Nu gaat Tars in de week naar de dagopvang. p

MIET NEETESONNE (34) Miet is mama van drie kinderen.

‘Fantastische jongens’, benadrukt ze.

‘Ze zijn mijn hele wereld.’

Al heeft Miet veel zorgen over haar twee jongste zoontjes: Tars (8) heeft autisme, een zware angststoornis en een mentale beperking.

Lasse (5) lijdt aan een zeldzame stofwisselingsziekte.

Miet blogt erover op driebroertjes.wordpress.com

LOES REUMAN (15) Loes heeft een enthousiaste, lieve papa. ‘We zijn twee handen op een buik’, zegt ze. Een fijne vaderdochterrelatie, en tegelijk ongewoon. Want vader Marco is een chronische pijnpatiënt en heeft veel zorg nodig. Die neemt Loes als jonge mantelzorger graag mee op.

11

Wat vind jij het mooiste of moeilijkste aan mantelzorg?

Laat het ons weten via leef@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

p

‘Deze stap heeft ons leven in goede zin veranderd’, vindt Miet.

‘We kunnen nu meer bezig zijn met onze oudste zoon Sietze. Zijn broers zijn z’n helden, maar zelf is hij ook nog een kleine jongen die aandacht nodig heeft.’

En Tars? ‘Die is sindsdien veel rustiger, zijn leefgroepje voelt veilig voor hem. Hij behoudt de stabiliteit van zijn gezin en tegelijk is er voor ons meer ademruimte.’

CONFITUUR KIEZEN

De vraag hoe Miet en Loes tijd voor zichzelf nemen, beantwoorden ze aarzelend. Niet omdat ze niks kunnen bedenken. Wel omdat het voor hen een specifieke invulling heeft: me-time is voor zichzelf bezig zijn, maar ook een moment om de mantelzorg even los te laten.

En dat is een reflex die ze niet gewend zijn.

Loes haalt ontspanning uit klarinet spelen. ‘Daar kan ik mezelf in verliezen en mijn zorgen vergeten.

Ik ben dan alleen bezig met de muziek, het samenspel. Het vergt zoveel concentratie dat ik niet anders kan dan me focussen. Met paardrijden heb ik net hetzelfde.

Het zijn mijn favoriete uitlaatkleppen.’

Als we aan Miet vragen hoe zij tijd voor zichzelf neemt, glimlacht ze.

‘Me-time? Eens alleen winkelen vind ik al een fijne uitstap. Rustig langs de rekken wandelen, even nadenken over welke confituur het deze keer zal worden: zalig is dat.’

Miet blogt ook, over haar leven met haar drie jongens. ‘Het is een manier om de zorgen van me af te schrijven. En misschien herkennen

mensen zich in mijn verhaal, doet het hen deugd te lezen dat ze niet alleen zijn.’

KRIEBELEN EN RELATIVEREN

Door hun bijzondere situatie staan Loes en Miet vaker stil bij wat hen gelukkig maakt. ‘Het ligt misschien voor de hand, maar je leert de kleine dingen te waarderen’, weten ze allebei.

‘Vroeger dacht ik: als ze maar gezond zijn’, zegt Miet daarover. ‘Nu ben ik heel blij met een lach, te zien dat ze goed in hun vel zitten. De jongens die genieten van ons kriebelspel, of van uitstapjes met het hele gezin: intensief maar wel leuk.’

Leren relativeren is een andere gemene deler bij deze mantelzorgers.

‘Als papa voor de zoveelste keer onder het mes moet,’ zegt Loes, ‘denk ik aan de beterschap die de operatie met zich zal meebrengen.

En niet aan de moeilijkheden die ermee gepaard gaan.’

Dat beaamt Miet: ‘Het is een cliché maar we pakken de problemen aan als ze zich stellen. We kunnen niet anders.’

EEN LIEFDEVOL SCHUITJE

Hebben ze een boodschap voor de buitenwereld? ‘Er zou wat meer begrip mogen zijn, zonder meteen te oordelen.’ Loes geeft een voorbeeld. ‘Op goede dagen probeert papa een beetje in de tuin te werken. Dan concluderen buitenstaanders al snel: het gaat toch goed met hem, zo te zien. Maar ze zien niet hoeveel medicatie hij moet nemen om zich beter te voelen, en hoe hij er dan ’s avonds aan toe is.’

Ook Miet heeft als mantelzorgma-

ma niet altijd de moed om anderen uit te leggen wat er aan de hand is.

‘Als Lasse door een nietsvermoedende ouder bejubeld wordt omdat hij zo flink in zijn buggy blijft zitten, denk ik: was het maar anders.

Of als Tars een van zijn woedeuitbarstingen heeft in een speeltuintje, voel ik vaak veroordelende blikken in onze richting.’

‘Ook al varen we niet altijd dezelfde koers, we zitten wel allemaal in een heel gelijkend schuitje: we willen het allerbeste voor degenen die we het liefste zien’, besluit Miet.

5 tips

ME-TIME VOOR MANTELZORGERS Ga je gewoonlijk nooit de deur uit? Start met een uurtje.

Laat je tranen lopen: het ontspant en neemt druk weg.

Ga in gedachten naar je lievelingsplek en tank daar energie bij.

Laat je inspireren door boeken, blogs en films.

Niet zo kritisch voor jezelf: wees je liefste vriend.

Uit Klein geluk voor de mantelzorger. Het boek staat boordevol tips voor mantelzorgers om even te verademen.

 www.samana.be/klein-geluk

13

#TEDER

JEUGD ZONDER LIEFDE

‘Tederheid is de sleutel tot de wereld’ Je baby koesterend knuffelen, je peuter teder over zijn bol aaien of je tiener plagerig een compliment geven.

Gekoesterd opgroeien is cruciaal volgens kinder- en jeugdpsychiater professor Peter Adriaenssens.

‘Tederheid is de lijm van het leven.’

TEKST JOERI CLUDTS ILLUSTRATIE ANNELIEN SMET

Waarom is het zo belangrijk dat je opgroeit met tederheid?

Peter Adriaenssens: ‘Tederheid brengt je als kind vaardigheden bij die je tijdens de rest van je leven nodig hebt. Je leert bijvoorbeeld om zelf liefdevol te zijn en je in te leven in anderen hun situatie. Maar je krijgt ook het vertrouwen om de wereld te verkennen.’

Wat bedoel je daarmee?

‘Wanneer je als baby de liefde van je ouders voelt, dan hecht je je

14

aan elkaar. Die goede ervaringen scheppen een basisvertrouwen. Je hebt ook vertrouwen nodig om op verkenning te gaan, om je te kunnen openstellen voor anderen, bijvoorbeeld je kleuterjuf.

Op de eerste schooldag staat een kind vaak te huilen aan de schoolpoort. Zal de juf ook goed voor mij zorgen, vraagt dat kind zich af. De ouders stellen hun kind gerust. Op het einde van de dag merkt het kind dat zijn ouders de waarheid spraken. Het hoefde niet ongerust

Hoe merk je dat kinderen worstelen met een hechtingstekort?

‘Langs de ene kant heb je allemansvrienden, kinderen die aan iedereen plakken. Ze vinden iedereen direct lief. Als jongere gaan ze op internet bijvoorbeeld in op elk aanbod. Ze zien niet in dat dit ook gevaarlijk kan zijn, want ze willen vooral graag gezien worden.’

‘Daarnaast zijn er ook afwerende kinderen. Zij wijzen elke vorm van geborgenheid af. Ze maken heel moeilijk en weinig

‘Sommige kinderen met een hechtingstekort gaan op internet op elk aanbod in’ Hoe weet je dat een kind een groot hechtingsprobleem heeft?

‘Om die diagnose te stellen, moet een therapeut een hele waakzame observatie doen. Er zijn verschillende contacten voor nodig. Een hechtingsprobleem doet zich namelijk niet 24 op 24 voor. Een kind kan zich bijvoorbeeld prima gedragen op school, maar thuis helemaal niet.

Het gaat vaak over kinderen die een geschiedenis van mishandeling of verwaarlozing met zich meedragen.’

Kun je een hechtingstekort later nog goedmaken?

‘Vroeger dachten we dat je tederheid en jezelf hechten aan anderen niet meer kon leren na je kindertijd. Onderzoek toont intussen aan

dat het leven je echter heel wat kansen geeft om deze vaardigheden nog op te pikken.’

‘Sommige mensen evolueren als ze een relatie hebben of kinderen krijgen. Ze voelen tederheid van hun partner. Iemand met een hechtingstekort is namelijk vaak wel in staat om in te gaan op een hechtingsaanbod. Ze zien ook hoe hun partner met de kinderen omgaat. Ze kopiëren dan, vaak heel spontaan, van de ander en leren zo bij van die ervaringen.’

ns

Wat zijn de gevolgen als je opgroeit zonder genegenheid?

‘Als je je niet goed leert te hechten aan anderen, dan spreken we van een hechtingstekort. Het gaat om lichte tot ernstigere verstoringen van de manier waarop een kind zich aan anderen hecht. Een kind dat bijvoorbeeld opgroeide in een weeshuis, kan een nette slaapplaats en goed eten gekregen hebben, maar miste vaak de tederheid, de hechting.’

vrienden. Klasgenootjes vinden hen vaak vreemd, want ze slagen heel moeilijk in sociaal contact.

Bij de meeste kinderen gaat het om een lichte of matige vorm van een van deze varianten, een behandeling is dan niet nodig. Alleen als het gedrag extreme vormen aanneemt, wordt het problematisch en stap je het best naar een therapeut.

Dat is echter een minderheid.’

ieter Tiele ma ID / D n

te zijn, het had namelijk een leuke dag bij de kleuterjuf. Deze ervaring leert het kind dat ontmoetingen met andere volwassenen ook positief kunnen zijn.

Dankzij dit vertrouwen leer je om je te hechten aan anderen en om allerlei soorten relaties aan te gaan.

Dat is belangrijk om vrienden te maken, een lief te vinden, maar ook om goede werkrelaties te hebben.

Tederheid is dus de sleutel die de wereld voor jou als kind opent.’

PETER ADRIAENSSENS (64) Kinder- en jeugdpsychiater Professor Adriaenssens is kliniekhoofd van de afdeling kinderpsychiatrie van het UZ Leuven. Hij is ook directeur van het Vertrouwenscentrum kindermishandeling van VlaamsBrabant. Hij schreef verschillende boeken en geeft lezingen over de opvoeding van kinderen.

15

2X #TEDER

Beregrote

knuffel

‘Vince heeft veel steun aan mij’

IEJE IS DE KNUFFELAAP VAN VINCE VERSTRAETE (5)

16

© David Samyn

‘Normaal gezien blijf ik thuis, zodat ik niet verloren raak. Maar toen Vince deze zomer zijn arm brak op vakantie in Frankrijk, lag ik toevallig in de auto. Gelukkig! Drie dagen bleven we samen in het ziekenhuis. Zelfs tot in het operatiekwartier. Vince had veel steun aan me, tussen al die dokters die hij niet begreep. Leg Ieje nog een beetje dichter bij me, vroeg hij aan zijn mama. Nu is Vince’ arm genezen en zijn we weer thuis. Pfoe, wat een avontuur.’

‘Inne pakt me nog altijd graag vast ’ BOEBOE IS DE TEDDYBEER VAN INNE WYFFELS (58)

© David Samyn

‘Inne is als kind heel ziek geweest. Weken moest ze thuisblijven. Aan haar ziekbed heeft haar mama mij gebreid.

Toen Inne genezen was, was ik klaar. Ze was zo blij met mij! Later raakte ik vergeten. Ik verdween in een kast, zelfs in een zak met mottenballen. Tot Inne op een dag aan haar mama vroeg me te herstellen. Ze heeft me met alle zorg opgelapt. Kort daarna is Innes mama overleden. Nu pakt Inne me nog altijd graag bij mijn fluwelen pootjes. Die voelen als de zachte huid van haar moeder.’

17

MIGRAINE MISBEGREPEN

De ene hoofdpijn is de andere niet Bijna iedereen heeft al eens hoofdpijn gehad. Maar een op de tien heeft last van migraineaanvallen. Wie vaak migraine heeft, kan soms dagen aan een stuk moeilijk functioneren. ‘Toch is er veel onbegrip’, zegt migrainelijder Cateline Schamp.

TEKST SARAH VANDOORNE FOTO’S JAMES ARTHUR

I

k weet niet meer wat dat is, gewoon hoofdpijn hebben’, getuigt Cateline Schamp (23) uit Gent.

‘Als mijn hoofd bonst, dan is het migraine.’

‘Het begon met pijn aan mijn wenkbrauwen. Ik was 14 en wist niet wat er aan de hand was. Samen met mijn huisarts en een neus-, keel- en oorarts ging ik op zoek. Jaar na jaar werden mijn symptomen duidelijker, maar ook heviger. Meestal heb ik een keer per week migraine. Dan krijg ik zware, kloppende hoofdpijn en kan ik maar moeilijk tegen licht en lawaai.’

‘Het zit in mijn familie: mijn moeder en grootmoeder hebben er allebei last van, zij het minder zwaar dan ik.

Soms heb ik milde aanvallen, dan

18

moet ik me gewoon rustig houden.

Bij een zware aanval kan ik me niet eens verroeren. Ik kan spontaan migraine krijgen, maar vaak wordt een aanval uitgelokt. Ik ben gevoelig aan slecht weer, bijvoorbeeld. Op mistige dagen waarop er weinig zuurstof in de lucht hangt, loert migraine om de hoek. Daar kan ik niks aan doen.’

‘Als ik vertel over mijn migraine, hoor ik vaak van anderen dat ze ook wel iemand kennen die dat heeft.

Maar als de symptomen anders blijken, als zij bijvoorbeeld in een donkere kamer moeten liggen en ik niet, stoot ik op onbegrip. Is dat dan wel migraine?, vragen ze zich af. Ze begrijpen niet dat migraine verschilt van persoon tot persoon.

Ik ben vorig jaar afgestudeerd en ben pas aan het werk. Ik was eerst

wat afwachtend of ik zou vertellen dat ik regelmatig last heb van migraine. Uiteindelijk ben ik het gesprek aangegaan. Ik kon op veel begrip rekenen, een opluchting. ’ ‘Ik ben in behandeling voor mijn migraine bij mijn huisarts en sinds kort ook bij een neuroloog. Ik ben pas gestart met preventieve medicatie. Ik hoop dat dat helpt. Ik vind het belangrijk om de hoop niet te verliezen. Tijdens een zware aanval heb ik soms het gevoel dat ik gevangen zit in mijn eigen lichaam.

Maar ik ben blij dat ik een goed vangnet heb rond mij. Mijn vriend weet al aan mijn gelaatsuitdrukking hoe erg mijn aanval is en wat hij moet doen. Mijn familie en vrienden staan me bij. Daar trek ik mij aan op.’

CATELINE SCHAMP (23) UIT GENT Cateline studeerde sociaal werk en werkt sinds kort voor de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening. Sinds haar veertiende heeft ze last van migraine.

19

NEUROLOOG KOEN PAEMELEIRE (UZ GENT)

‘Helft van de mensen beseft niet dat ze migraine hebben’ Wat is het verschil tussen migraine en gewone hoofdpijn?

Koen Paemeleire: ‘Iedereen heeft wel eens last van hoofdpijn, bijvoorbeeld door een griepje of na een avondje stappen. Maar gewone hoofdpijn, dat bestaat niet. Migraine is een aandoening in de hersenen. Het is veel meer dan hoofdpijn alleen. De meest voorkomende vorm van hoofdpijn is spanningshoofdpijn.

Het verschil met migraine is niet altijd makkelijk te onderscheiden.

Migraine is hoofdpijn met kenmerken en spanningshoofdpijn is hoofdpijn zonder kenmerken.

Ongeveer de helft van de migrainelijders weet niet eens dat ze er last van hebben.’

Wat zijn dan die kenmerken van een migraineaanval?

‘Die verschillen van patiënt tot patiënt. Migraine is een spectrum.

Een migraineaanval kan – zonder pijnmedicatie – vier uur tot drie dagen lang duren.

Er zijn vier kenmerken bij de hoofdpijn: ze kan eenzijdig zijn, kloppend zijn, toenemen bij

20

routineuze fysieke activiteit – zoals traplopen of bukken – en matig tot ernstig zijn. Twee begeleidende verschijnselen zijn overgevoeligheid aan licht en geluid, en misselijkheid en/of braken. Om van migraine te spre­ken, moet er aan twee van de vier kenmerken en een van de twee begeleidende verschijnselen voldaan zijn.

In een kwart van de gevallen gaat migraine ook gepaard met zintuigelijke verschijnselen, zoals zwarte vlekken of lichtflitsen, of tintelingen. Dan spreekt men van migraine met aura. Bespreek je symptomen

met je huisarts, hij kan de juiste diagnose stellen.’

Wat kan migraine veroorzaken?

‘De oorzaak van migraine is erfelijk bepaald, maar aanvallen worden uitgelokt in interactie met de omgeving. De genetica is bij wijze van spreken het pistool, maar uitlokkers in de omgeving halen de trekker over. Die triggers zijn individueel bepaald. Vaak gaat het om stress, slaaptekort, een maaltijd overslaan. Bij vrouwen kunnen hormonale veranderingen tijdens de menstruele cyclus een rol spelen.’

Hoe reageert jouw omgeving als je last hebt van migraine? Laat het ons weten via leef@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

‘Migraine kun je niet genezen,maar je kunt wel de uitlokkers in de omgeving proberen te beperken’

Wat kun je doen om een aanval te vermijden?

‘Migraine kun je niet genezen, maar je kunt wel de triggers proberen in te perken. Ik vergelijk het met autorijden. Als je veel gas geeft, loopt je tank sneller leeg. Maar je zit zelf achter het stuur, dus je bepaalt voor een deel hoe je omgaat met je tank.

Als je regelmatig eet, weinig stress hebt, alcohol en tabak mijdt, voldoende gehydrateerd blijft en niet te veel cafeïne inneemt, doe je dus aan triggermanagement.’

‘Triggermanagement helpt evenwel niet altijd. Migraineaanvallen gebeuren ook spontaan. Soms kan je tank zomaar leeglopen. Voel je dus niet schuldig als je een aanval krijgt – of laat je geen schuldgevoel aanpraten – want soms valt er aan migraine gewoonweg niks te doen.’

Wat kun je doen als je denkt dat je hoofdpijn migraine is?

‘Je huisarts is je eerste aanspreekpunt.

Hij kan de diagnose stellen, medicatie voorschrijven en indien nodig doorverwijzen naar een neuroloog.

Daarnaast kun je voor jezelf en voor je huisarts een hoofdpijndagboek bijhouden. Door goed bij te houden wanneer je hoofdpijn voorkomt, hoe zwaar die is en of je een pijnstiller nodig had, krijg je een beter zicht op je migrainepatroon.’

3 misverstanden over migraine uitgeklaard MIGRAINE ZIT NIET TUSSEN DE OREN

‘Migraine wordt vaak gepsychologiseerd. Onterecht, want het is een hersenaandoening. Stress is geen oorzaak van migraine, maar kan wel een trigger zijn.

Depressie is evenmin een oorzaak, maar er is wel een link: depressies komen dubbel zo vaak voor bij migrainelijders.

VAN MIGRAINEAANVALLEN HEB JE

NIET ALTIJD LEVENSLANG LAST

‘Migraine is iets wat kan komen en kan gaan. De aandoening treft vooral mensen in hun meest actieve jaren, van 25 tot 55 jaar. Het gaat meestal vanzelf weg met het ouder worden. We hebben maar heel weinig bejaarde migrainepatiënten.’

JE KUNT MIGRAINE WEL BEHANDELEN

‘Een migraineaanval kun je behandelen met pijnmedicatie, zoals paracetamol of aspirine, of ontstekingsremmers zoals ibuprofen. Voor zware aanvallen bestaat er migrainespecifieke pijnmedicatie: triptanen. Je moet het wel beperken: we adviseren om ze maximaal acht dagen per maand of twee dagen per week te nemen.

Als je minstens twee tot vier ernstige migrainedagen per maand hebt, kan je huisarts preventieve medicatie, zoals betablokkers, voorschrijven.’  www.cm.be/migraine

21

SPREEKUUR

KEELONTSTEKING

HEES HOEST RUST Een keelontsteking is een typische winterkwaal.

Die pijnlijke keel kan vervelend zijn, maar geneest doorgaans vanzelf.

WAT IS EEN KEELONTSTEKING?

Een keelontsteking kan een aandoening op zich zijn, maar kan ook samengaan met een verkoudheid, griep of andere ziekte. Je hebt vooral last van keelpijn. Die kan plots of geleidelijk opkomen. Soms blijft het bij een vervelend gevoel, soms heb je hevige pijn, mogelijk ook als je slikt of praat. Je kunt last krijgen van koorts, hoofdpijn of hoesten. Mogelijk zijn de klieren in je hals vergroot.

Doorgaans gaat de pijn binnen de tien dagen spontaan over.

Uitzonderlijk kun je een complicatie krijgen, zoals een keelabces, sinusitis of een oorontsteking.

WAT IS DE OORZAAK?

De oorzaak is meestal een verkoudheidsvirus. Uitzonderlijk is de streptokok-bacterie de schuldige. Aften, herpes, klierkoorts en een abces rond de amandelen kunnen eveneens voor een pijnlijke keel zorgen. Roken, droge lucht, regelmatig kuchen of hard roepen kunnen ook keelirritatie met een ontsteking van het keelslijmvlies veroorzaken.

WAT KUN JE ERAAN DOEN?

Je geneest meestal vanzelf. Antibiotica zijn doorgaans overbodig. Die hebben geen vat op virussen. Ze zorgen bij een bacteriële ontsteking bovendien maar voor een halve dag winst om te genezen. Antibiotica kunnen bijwerkingen geven zoals maag- en darmklachten of allergische reacties. Onnodig gebruik zorgt ervoor dat antibiotica op termijn geen vat meer hebben op bepaalde bacteriën.

Ziek een keelontsteking dus uit. Rust voldoende en gun je stem rust.

Hou je keel vochtig. Koude dranken zijn verzachtend. Ook zuigen op een snoepje kan helpen. Keeltabletten zijn niet nodig. Het is niet aangetoond dat ze meer effect hebben dan een snoepje. Neem eventueel een pijnstiller op basis van paracetamol.

NAAR DE DOKTER? ELISE RUMMENS (37) PREVENTIE-ARTS CM Elise is onze huisdokter. Haar stokpaardje op het vlak van gezondheid is beweging. Daarom zie je haar dinsdagavond springen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan. Dan heeft ze haar wekelijkse parkourtraining.  www.cm.be/dehuisdokter

22

Ben je verward of suf, moet je braken, heb je een zware hoest of moeilijke, piepende of gierende ademhaling, ga dan naar de dokter.

Doe dat ook als slikken, eten en drinken hevige pijn veroorzaken, als je speeksel verliest of als je je mond minder ver kan openen. Pijn langs een kant, bijvoorbeeld in de hals, hoofdpijn of oorpijn, zijn eveneens alarmsignalen, net als hoge koorts of koorts die langer dan drie dagen duurt. Ga ook naar de dokter als de keelpijn langer dan tien dagen duurt, als je steeds zieker wordt of als je een chronische aandoening hebt.

FACTCHECK

FACTCHECK

VERBETERT 10 MINUTEN BEWEGEN HET GEHEUGEN? Volgens enkele krantenkoppen zou tien minuten per dag bewegen het geheugen verbeteren. Vanwaar komt die straffe kop? En klopt het wel?

VAN WAAR KOMT DIT NIEUWS?

Onderzoekers aan een Californische universiteit voerden twee experimenten uit bij 36 gezonde twintigers. In het eerste experiment moesten de 36 proefpersonen tien minuten fietsen op een hometrainer. Hierna keken ze naar een reeks kleurenfoto’s, vervolgens naar een film en ten slotte opnieuw naar een reeks foto’s. Bij die laatste reeks werd hen gevraagd welke uit de eerste reeks foto’s kwamen, welke gelijkaardig waren en welke nieuw. Twintig van deze proefpersonen herhaalden het experiment, zonder eerst te bewegen. De proefpersonen waren na het fietsen beter in staat om identieke foto’s vanuit de eerste en tweede reeks aan te duiden.

Bij het tweede experiment gingen de zestien overige proefpersonen na het fietsen onder een MRI-scanner.

De onderzoekers stelden een toegenomen bloeddoorstroming vast in de

hippocampus, een gebied in de hersenen dat een belangrijke rol speelt voor ons geheugen.

HOE MOETEN WE DIT NIEUWS INTERPRETEREN?

Een gezonde levensstijl, waaronder voldoende bewegen, is essentieel. Maar hoeveel fysieke activiteit en welke vormen van beweging precies bepalend zijn voor een positieve invloed op het brein, blijft een vraagteken. Een overzichtsstudie van twaalf onderzoeken met in totaal 754 proefpersonen vond na een beweegprogramma geen verbetering van cognitieve hersenfuncties, waaronder het geheugen.

Bewegen is wel degelijk heel belangrijk, zowel voor ons fysiek als mentaal welbevinden. Daar is de wetenschap van overtuigd. Op elke leeftijd heeft bewegen zijn bewezen voordelen: van een goede groei en ontwikkeling tot minder kans op hart- en vaatziekten.

CONCLUSIE NEE Deze studie kan absoluut niet bewijzen dat tien minuten bewegen per dag ons geheugen verbetert.

Beweging zorgt wel voor een betere concentratie.

Bovendien is het bewezen dat bewegen belangrijk is voor ons fysiek en mentaal welbevinden.

Bewegen is dus wel sowieso een goed idee.

BRON: www.gezondheidenwetenschap.be

23

zomer 2019 ZOEK&BOEK OP

KAZOU.BE TOT € 245 KORTING* VOOR CM-LEDEN

*ALGEMENE VOORWAARDEN OP KAZOU.BE

STRAFFE VAKANTIES, STRAFFE CM-KORTINGEN leef.indd 1

11/10/2018 21:29

WE VERZEKEREN JE DAT JE BIJ ONS WELKOM BENT, PIEPJONG OF STOKOUD

We verzekeren je dat we hét CM-Hospitaalplan voor jou hebben.

Bereken nu jouw voordeel op cm.be/hospitaalplan CM. Jouw gezondheidsfonds.

MOB Verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in België en toegelaten onder nummer 150/01 om de tak ‘ziekte’ te beoefenen. Bij betwisting gelden enkel de algemene voorwaarden. Ondernemingsnummer 0851.601.503.

CM016_Leef_ADV 10/18 04.indd 1

19/10/2018 16:19

LEZERSRUBRIEK

Uit jouw leven gegrepen PARKEERKAART

Ik las in vorig nummer het verhaal van Charlotte Parmentier. Zij krijgt soms botte reacties omdat zij parkeert op een plaats die is voorbehouden voor mensen met een handicap. Zij heeft een parkeerkaart omdat zij de ziekte van Crohn heeft.

Ik heb die ziekte ook waardoor ik vaak en dringend naar het toilet moet. Heb ik dan ook recht op een parkeerkaart?

Ben

PRATEN TEGEN FOTO

In 2011 overleed mijn echtgenote na vier jaar strijd tegen huidkanker. Zij is gestorven zoals ze dat gewenst heeft: thuis, met wie haar liefhad rondom zich. We hebben heel intens afscheid kunnen nemen. Haar heengaan heeft sporen nagelaten. Maar het heeft me ook sterker gemaakt en minder bang van de dood. Soms mis ik haar zeer hard. Dan ga ik voor haar foto of graf staan en praat ik met haar. Ik stel me haar reactie voor. Dat lucht me op, geeft me moed en leert me te relativeren. De periode dat mijn vrouw ziek was, heeft ons met veel vallen en opstaan, met frustraties en soms ingehouden woede dicht bijeengebracht. Zij vroeg aan mij en de kinderen om elkaar regelmatig te tonen dat we elkaar graag zien. Daar trek ik mij aan op als ik het moeilijk heb.

Guido Haesevoets

Hallo Ben,

Een parkeerkaart toekennen gebeurt niet louter op basis van bepaalde aandoeningen. De gevolgen van de aandoening op je dagelijks functioneren en/of mobiliteit bepalen of je recht hebt op een parkeerkaart. De dienst Maatschappelijk Werk van je regionaal ziekenfonds kan nagaan of je ervoor in aanmerking komt en kan helpen met de aanvraag.

TE SNEL OORDELEN

DEEL VAN ONS

Als zware rugpatiĂŤnt ben ik geschrokken van de reacties van sommige mensen. Al een tiental jaar kan ik niet meer werken door een slechte rug. In zes jaar tijd heb ik elf operaties ondergaan. Vorige zomer wandelde ik eens buiten door de tuin en ik hield een hark vast om hier en daar wat onkruid uit te krabben.

Er passeerden fietsers en ik hoorde hen zeggen: hij zegt dat hij veel last heeft van zijn rug, maar staat hier zijn tuin te harken, de profiteur. De mensen hebben vaak snel een oordeel klaar.

Vorige zomer verloren we ons dochtertje. Ze had een zware handicap.

Bijna 8 jaar is ze bijzonder dapper geweest en heeft ze gestreden tegen alles wat er in haar kleine lichaampje niet okĂŠ was. Ik verloor toen niet alleen mijn kind, maar ook de hele zorg rond haar. Je bouwt een netwerk uit van mensen die je bijstaan en helpen. Ook daar rouw je om. Dat ik het verlies een plaats gegeven heb, kan ik niet zeggen.

Ik neem het mee op mijn schouders.

Soms weegt het heel zwaar en is het moeilijk om vooruit te komen. Andere momenten fladderen we door het leven en weten we dat onze pruts op onze schouder mee lacht, zingt, danst en huilt. Zij blijft een deel van ons.

Stan

Karen Van der Vorst

Deel je ervaringen

Wij horen graag wat belangrijk is in jouw leven. Zit je met een praktisch probleem, heb je een frustratie, zoek je een oplossing ...

Aarzel niet om met ons in dialoog te gaan. Wij luisteren en antwoorden je met plezier. facebook.com/CMziekenfonds

lezersbrieven@cm.be

@CMziekenfonds

25

CM IN DE KIJKER

Geboortegeschenken om uit te pakken Het is altijd leuk om cadeautjes te ontvangen, zeker als je net een kindje hebt gekregen.

Skoebidoe, de kinderservice van CM, verwent kersverse ouders met een CM-geschenk. Moeite om één geschenk te kiezen uit de vier? Beide ouders mogen elk hun eigen geschenk kiezen.

TEKST MICHIEL VERPLANCKE

WAARDEBON DREAMLAND OF DREAMBABY

PREMIE

Heb je al genoeg babyspulletjes? Of heb je ergens een uniek stuk gezien dat je absoluut wil hebben?

Dan geeft CM je een mooie premie cadeau van 130 euro per CM-ouder, rechtstreeks op je rekening.

Bij DreamBaby vind je alles voor je baby: van een babyfoon, waardoor je op twee oren kunt slapen, tot een kinderwagen om je spruit veilig te vervoeren.

Speelvogels zijn thuis bij DreamLand. Er is keuze uit honderden speelgoedartikelen, ook leuk voor grote broer of zus.

CM schenkt je een waardebon voor DreamLand of DreamBaby van 180 euro per CM-ouder.

WEGWERPLUIERS THUISZORGWINKEL

Luiers heb je nooit genoeg.

Van CM krijg je een waardebon van 195 euro per CM-ouder. Die kun je in een Thuiszorgwinkel inruilen voor tien pakken Liberoluiers, twee pakken oefenbroekjes van Libero Up&Go en een pakje hand- en gezichtsdoekjes. De luiercheques blijven een jaar geldig. Je kunt ze inruilen volgens het groeiritme van je kindje.

HERBRUIKBARE LUIERS THUISZORGWINKEL

Herbruikbare luiers zijn ideaal om de afvalberg te beperken. Ze gaan een leven lang mee, zijn superabsorberend en sneldrogend.

CM geeft je een waardebon van 195 euro per CM-ouder. Die kun je in een Thuiszorgwinkel inruilen voor een starterspakket herbruikbare luiers van Bambinex. Per ouder krijg je tien luiers van maat 1, drie extra inleggers met drukknoopjes, twee overbroekjes, een pakje microfleece inlegdoekjes, een rol inlegvellen en een waterwerende luiertas.

26

Hoe pak je het uit?

Ga met je geboorteattest of je adoptie- of pleegzorgpapieren naar het CM-kantoor.

Geef daar door welk cadeau je verkiest.

De CM-medewerker doet de rest.

Pleegouders die in 2019 perspectiefbiedende pleegzorg – dat is als een pleegkind

langer dan een jaar in een pleeggezin woont – opstarten voor een kindje onder de twee jaar, kunnen vanaf 1 januari ook een van deze cadeaus kiezen.*  www.cm.be/skoebidoe

3X

CM TOT JE DIENST MEER INFO & ALLE VOORWAARDEN OP w ww.cm.be/cm-voordelen Alle nieuwe en gewijzigde voordelen vanaf 2019 vind je op www.cm.be.

TERUGBETALING REMGELD KINDEREN Jonge kinderen hebben vaak grote en kleine kwaaltjes. Om er zeker van te zijn dat zij de beste zorg krijgen, betaalt CM hun remgeld terug.

LEDENVOORDEEL Voor kinderen tot en met zes jaar krijg je het remgeld volledig terug voor consultaties van huisartsen en specialisten, niet tijdens een ziekenhuisverblijf.* Honorariumsupplementen komen niet in aanmerking.

BABYMASSAGE Na negen maanden van geborgenheid in mama’s buik, willen baby’s dat warm gevoel vasthouden. Een rustgevende massage ontspant je kind en creëert een warme band.

Zonder twijfel een goede remedie tegen huiluurtjes, darmkrampjes en slapeloze momenten.

LEDENVOORDEEL Als je baby tussen de zes weken en zes maanden oud is, biedt CM je gratis sessies babymassage aan. Vooraf inschrijven is nodig via www.cm.be/agenda of bij de dienst gezondheidsbevordering in jouw regio.

KRAAMZORG Zwanger of net bevallen? Dan kun je wel wat hulp gebruiken. Kraamzorg staat je onder meer bij voor lichte huishoudelijke taken en de verzorging van je baby. Vanaf drie maanden voor de vermoedelijke bevallingsdatum tot drie maanden na de geboorte of na het ontslag van de baby uit het ziekenhuis, voorziet CM een tegemoetkoming.

LEDENVOORDEEL CM geeft een tegemoetkoming van maximaal 4 euro per gepresteerd uur kraamzorg door een dienst voor gezinszorg en aanvullende thuiszorg, erkend door de overheid. Als beide ouders lid zijn van CM, kan de vergoeding tot 240 euro oplopen. Bezorg de originele factuur van de kraamzorgdienst (met gele klever) aan je ziekenfonds.

*Vanaf 1 januari 2019 van toepassing in alle CM-regio’s. Onder voorbehoud van goedkeuring door de Controledienst voor de ziekenfondsen.

27

#TEDER

‘Het is me gelukt’ WILL TURA (78) DANKT DE HEMEL VOOR ZIJN UNIEKE CARRIÈRE

 In een intiem onderonsje vertelde Will ons meer over de tedere momenten in zijn leven. En over de angst voor het ouder worden.

Je leest het op www.leefmagazine.be.

LEEF - GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM

101

© Lieven Van Assche

‘Bij het componeren van muziek is gevoel belangrijk. Muziek maken is pure emotie. Toen twee van mijn broers stierven, raakte me dat telkens enorm. Ik ben veel verloren toen ze wegvielen. Voor Jean-Marie maakte ik Hoop doet leven, voor Staf Alleen gaan. Ook uit liefde voor mijn vrouw componeerde ik een typische Tura-compositie: Nooit laat ik je gaan. Het geheim van een mooi lied? Het moet een gedicht met muzieknoten zijn (straalt). Dan voel je het lied pas écht. Ik prijs me gelukkig dat ik zo’n bijoukes in mijn repertoire mag hebben. Nu besef ik pas: het is me gelukt om mijn vak waar te maken. Wat ik graag wou worden, ben ik vandaag.’