Leef 1 februari 2018: #spijt

Leef

GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM

DE POT OP MET M/V

BEROUW OP HET STERFBED

MAAK KOMAF MET SPIJT

SEAN DHONDT

�eren leven

LEEF – GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM – 1 MAART 2018 – DIT IS EEN EXTRA UITGAVE VAN VISIE – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P910695

met een piep

#SPIJT

1

ZIJN STAPPENTELLERS GEVAARLIJK?

MANU AERTS TREKT LESSEN UIT HET LEVEN

‘Tattoos geven me troost’

IN DEZE EDITIE

04 WEG MET GENDERROLLEN ‘Ik was een meisje dat zich vaak ook een jongen waande.’ Ellen laat zich niet in hokjes duwen.

#SPIJT

Het spijt me...

2

08

en ook: 06

www.cm.be/spijt

OORDOPPEN OP CAFÉ Sean Dhondt leeft met een tuut.

‘Ik ga nergens meer naartoe zonder mijn oordoppen.’

SPIJT KOMT NOOIT TE LAAT Christine is palliatief verpleegkundige en maakt met ons de balans op van het leven.

KORTGEKNIPT Helemaal op de hoogte Sorry zeggen lucht op en gaat nog zoveel makkelijker met een bloemetje erbij.

Laat ons weten waar jij spijt van hebt. Wie weet maak je wel kans op een bloemenabonnement.

24

14

SPIJT ALS ALIBI Durf sorry te zeggen

16

2X #SPIJT Waarom (g)een tattoo?

18

VLAAMSE SOCIALE BESCHERMING Zorgbudget biedt ademruimte

22

SPREEKUUR Geveld door een kater

23

FACTCHECK Stappentellers

27

LEZERSBRIEVEN Uit jouw leven gegrepen

28

REGIO Alle nieuws uit jouw streek

Iedereen struikelt

M

ijn vader was al een tijd ziek. Maar dat het zo snel zou gaan, had niemand verwacht. Op een zaterdag heb ik voor het laatst met hem gesproken. De woensdag daarop is hij gestorven. Mijn moeder vertelde me dat hij van dat laatste gesprek genoten had. Maar ik had het gevoel dat ik geen afscheid had kunnen nemen. Nooit ben ik ervan uitgegaan dat mijn gesprek met mijn vader die zaterdag het allerlaatste zou zijn.

Zoveel jaar later sta ik er nog altijd bij stil. Had ik mijn vader dat nog maar gevraagd. Of had ik hem dat nog maar gezegd. Ergens heb ik er spijt van dat ik dat laatste gesprek niet heb kunnen voeren.

Maar tegelijkertijd besef ik dat het weinig zin heeft om in die spijt te blijven hangen. Mijn vader is er niet meer.

En dat allerlaatste gesprek zal er nooit meer komen. Met spijt ga je de wereld niet veranderen. Maar spijt is wel nodig om lessen te trekken uit fouten die je in het verleden gemaakt hebt.

Want daar komt het uiteindelijk op neer. Iedereen maakt fouten. We struikelen allemaal in het leven. Maar hoe hard we ook vallen, het is altijd mogelijk om recht te krabbelen. Wie oprecht spijt heeft over gedrag dat hij heeft gesteld, mogelijk zelfs zonder verkeerde intenties, neemt zijn verantwoordelijkheid op. Als de ander die spijt aanvaardt, dan is er sprake van vergeving. Spijt is nooit vernietigend. Wie berouw toont, maakt het de ander mogelijk om te vergeven.

LEEF is het gezondheidsmagazine van CM - jaargang 1, nummer 2, maandblad (verschijnt niet in de zomer) Redactie Dieter Herregodts (hoofdredacteur), Marion Aussems, Martine Creve, Marjolein Cuvelier, Bram Dehouck, Anja Giegas, Rosine Pittevils, Sarah Vandoorne, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke Webredactie Marc Helin, Katrijn Windey Redactieadres Haachtse­ steenweg 579, 1030 Brussel, leef@cm.be V.U. (nationale pagina's) Luc Van Gorp, Haachtse­steenweg 579, 1030 Brussel Concept & realisatie Bold & pepper, www.boldandpepper.be Art Direction Janne Geelen Coverfoto Lieven Van Assche Illustratie Annelien Smet

Net daarom mag spijt nooit verlammend zijn. Wat je ook onderneemt, of het nu in je professionele carrière, in je relatie of in je studies is, zorg er in de eerste plaats voor dat je geen spijt kan krijgen. Als je ongelukkiger gaat worden door iets niet te doen, doe het dan vooral wél. En loopt het eens fout, blijf dan niet te lang bij de pakken zitten. Leer uit het verleden. Laat de titel van dit magazine meteen ook een levensmotto zijn.

Luc Van Gorp

Voorzitter CM

3

‘Eindelijk de rust gevonden om gender in te vullen zoals het voor mij goed voelt ’

 Vurig ijvert Ellen verder om genderneutraliteit bespreekbaar te maken.

Bekijk het filmpje op www.leefmagazine.be.

4

© Lieven Van Assche

DE POT OP MET M/V Wie als man of vrouw geboren wordt en zich daar niet volledig mee kan identificeren, heeft het vaak heel moeilijk. Maar er is hoop: de Vlaamse overheid kiest voor genderneutrale wc’s en op je ticket van Tomorrowland duid je voortaan ‘man, vrouw of andere’ aan. Banale, maar belangrijke lichtpunten.

ELLEN MORTELMANS (37) COMMERCIEEL ADVISEUR ‘Hoe verwarrend is het als je iets bent wat niet bestaat? Het begint al als kind, dan leer je: jongens zijn zó en meisjes zó. Maar ik was een meisje dat zich vaak ook een jongen waande … Je ligt in gevecht met jezelf en gaat op zoek naar een rolmodel dat je nergens vindt. Ik heb zelfs getwijfeld of ik fysiek liever man wou zijn. Na een lange zoektocht, met een depressie tot gevolg, heb ik ontdekt dat ik non-binair oftewel genderneutraal ben. Noch man, noch vrouw. Ik raad iedereen die aan genderdysforie lijdt aan om te praten. Met lotgenoten, de psycholoog … iemand. Geef de moed niet op, dat zou spijtig zijn. Er komt net eindelijk erkenning in onze maatschappij.’

 Zit je met vragen? Het Transgender Infopunt (www.transgenderinfo.be) kan je verder helpen.

5

eATTEST Sinds vorige maand kunnen huisartsen het eAttest gebruiken. Pascale Vanneste uit Machelen is er alvast voor gewonnen. Zij geeft haar patiënten na een raadpleging geen doktersbriefje meer mee voor het ziekenfonds. Zij stuurt het getuigschrift zelf digitaal door naar hun ziekenfonds voor terugbetaling. Met een eAttest betaal je wel het volledige honorarium aan je arts en moet je een ontvangstbewijs krijgen.

Dat bewaar je het best tot wanneer het ziekenfonds de terugbetaling heeft gestort op je rekening.

Nu kunnen alleen huisartsen het eAttest gebruiken. Maar ze zijn niet verplicht om dat te doen. Specialisten en andere zorgverleners geven je nog altijd een papieren versie mee. Een eAttest geraak je nooit meer kwijt en vergeet je ook niet in je kast. Tijdens je bezoek aan je huisarts wordt het meteen doorgestuurd naar je ziekenfonds. Dat versnelt de terugbetaling.

6

BELGEN WACHTEN OP ORGAAN Net geen 350 Belgen hebben vorig jaar minstens een orgaan gedoneerd. Dat is ruim acht procent meer dan het jaar voordien. Daarnaast stonden 99 Belgen een orgaan af bij leven, zo blijkt uit cijfers van minister van Volksgezondheid Maggie De Block. Ondanks het toegenomen aantal donoren, staan er nog steeds 1 292 Belgen op de wachtlijst.

Er blijft dus een groot tekort. Een orgaandonor kan tot acht levens redden. Praat met je familie over orgaandonatie. Je officieel registreren als orgaandonor kan snel en eenvoudig op de dienst Bevolking van je gemeente.

 www.cm.be/orgaandonatie

Echt gezegd ‘Je wint niets met spijt. Maar op zich is het wel mooi. Je mag er alleen niet te lang in blijven hangen’ © VRT

© Joost De Bock

Huisartsen gebruiken

1 292

FRANK VANDER LINDEN in De Standaard

KORTGEKNIPT

GETEST EVENWICHT VAN BABY’S Vanaf juni krijgen alle baby’s in Vlaanderen met blijvend gehoorverlies een gratis evenwichts­ screening. Elke baby ondergaat een gehoortest bij Kind en Gezin. Als het resultaat niet goed is, volgt een verwijzing naar een referentiecentrum in gehoorproblemen.

Elk jaar wordt bij 120 baby’s in Vlaanderen blijvend gehoorverlies vastgesteld. Veel van deze kindjes hebben ook een afwijking in het evenwichtsorgaan.

Zij leren bijgevolg moeilijker zitten en lopen en vallen vaker. Een vroege opsporing en behandeling kunnen de problemen beperken. Het UZ Gent en de UGent zullen de referentiecentra vier jaar begeleiden.

Vlaanderen is de eerste regio in de wereld die deze screening doet.

Selfies GEVEN LUIZEN VRIJ SPEL

Tegenwoordig zijn luizen een echte plaag op middelbare scholen. Daar zitten selfies voor iets tussen. Omdat jongeren vaak selfies nemen, leunen ze voortdurend met de hoofden tegen elkaar. Zo kunnen de luizen zich makkelijk verspreiden. Bij pubers zijn luizen eerder taboe, waardoor ze hun haar minder vlug laten controleren.

Dat geeft de beestjes vrij spel. Het is niet nodig om ze met agressieve producten te lijf te gaan. De nat-kam-methode is de beste manier om ze te verdrijven.

 www.cm.be/luizen

Samen op de foto?

OPROEP

Met wie heb jij een hechte band? Wiens deur staat altijd voor jou open? Wie maakt jou sterker? Laat het ons weten. Vertel ons wat jullie samen al hebben doorgemaakt en wat jullie voor elkaar betekenen.

Misschien verschijnt jullie verhaal in Leef van 26 april.

Met een foto van jullie beiden. Daarvoor komt een fotograaf langs. De foto krijgen jullie nadien cadeau.

 Interesse? Reageer voor 15 maart op foto@cm.be of Persdienst CM, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

7

#SPIJT

OP HET STERFBED

Spijt komt nooit te laat Veel mensen maken op hun sterfbed de balans op van het leven. Soms blijven de woorden had ik maar pijnlijk nazinderen. Christine De Coninck is palliatief verpleegkundige in het Universitair Ziekenhuis Gent. ‘Spijt komt altijd te laat, zegt men.

Maar zelfs op het einde van je leven kun je nog veel rechtzetten en verzoend sterven.’

TEKST ANNELEEN VERMEIRE FOTO'S LIEVEN VAN ASSCHE

8

9

#SPIJT

S

oms zwijgt de muziek, maar is het lied nog niet ten einde.

De ongespeelde noten blijven zweven in de lucht. Op de palliatieve eenheid van het Universitair Ziekenhuis Gent ligt een album.

Het staat vol herinneringen en mooie woorden, verdriet ook na een zwaar afscheid. ‘We vragen soms aan mensen of ze verzoend kunnen sterven’, zegt palliatief verpleegkundige Christine De Coninck. ‘Of ze nog met iets zitten. Voor veel mensen is vooral het besef dat de dood te vroeg komt hard om dragen. Zij hebben het gevoel dat hun lied nog niet ten einde is. Er is spijt over het leven dat te vroeg eindigt, soms ook over conflicten die niet opgelost werden, of spijt dat er niet meer tijd naar familie en vrienden ging.

Wij kunnen hier tijd nemen om te luisteren en te helpen zodat die spijt een plaats krijgt. Zo kunnen mensen gelukkiger sterven.’

RAMEN WASSEN

De palliatieve eenheid is een atypische afdeling. Zes kamers, een grote leefruimte met speelhoek en keuken, een salon en grote tekeningen die de muren van de

ANN BRUSSEL (links) & CHRISTINE DE CONINCK (rechts) VERPLEEGKUNDIGEN Ann staat stervenden en hun familie en vrienden bij op de palliatieve eenheid van het UZ Gent. Met het Palliatief Support Team verzekert Christine ook begeleiding op andere afdelingen van het ziekenhuis. ‘Want iedereen verdient een waardig levenseinde’, vindt ze.

10

‘Profiteer ervan en vul je leven zinvol in’ gang aankleden, de afdeling baadt in een gemoedelijke, rustige sfeer.

Christine: ‘Wij hebben tijd voor de mensen. Alles kan hier, niets moet.

Patiënten kunnen hier tot rust komen, fysiek en mentaal. Hier wordt het leven afgesloten, maar hier wordt ook geleefd, soms meer dan op andere afdelingen. Vrienden en familie komen hier samen, er worden herinneringen opgehaald, er wordt gekookt, gelachen en gehuild. We doen er alles aan om mensen een waardig en waardevol levenseinde te bieden.’

Christine gaat even langs bij Etienne (77). Samen met collega Ann Brusseel checkt ze hoe het met hem gaat. Een warme

winterzon valt binnen in de kamer.

Het bed van Etienne kijkt uit op een groot raam met daarachter een ruim terras. ‘Ik heb een goeie dag’, zegt hij. ‘Nu de zon schijnt, zie ik wel dat de ramen gewassen moeten worden.’ Christine en Ann lachen. Ze schudden zijn kussen op.

‘Kunnen jullie mijn vrouw nog eens proberen te bellen? Ik heb haar nog niet aan de lijn gehad vandaag.’

DE LAATSTE KEER THUIS

Etienne hoort zijn vrouw elke dag.

‘We zijn 57 jaar getrouwd. Ik was twintig. Ik ben bezorgd om haar. Ik wil dat er goed voor haar gezorgd wordt als ik er niet meer zal zijn.

Ze trekt haar plan, ze heeft haar hobby’s, maar ze zal alleen vallen.

Dat zal hard zijn voor haar.’

‘Ik vind het heel onwerkelijk dat ik hier nu zit, maar er binnenkort niet meer zal zijn. Niemand weet wanneer het leven zal eindigen, maar voor mij komt het nu wel heel dichtbij.’ Begin januari was Etienne even thuis. ‘Mijn vrouw had enkele vrienden uitgenodigd voor mijn verjaardag. Ik wist van niets. Ik heb ervan genoten. Het was heel

vreemd dat dat de laatste keer was in mijn eigen huis. Na al die jaren mijn huis verlaten was hard.’

HET IS WAT HET IS

Spijt heeft Etienne niet. Of toch niet over wat hij zelf in de hand had. ‘Ik heb graag geleefd, ik heb gelukkig geleefd. Ik vind het spijtig dat het voor mij bijna gedaan is. Dat klopt niet met wat ik voel. Ik had hier graag nog langer willen blijven.’

Etienne heeft altijd graag gereisd. ‘Mocht het kunnen, ik zou mijn koffers opnieuw pakken. Ik ben realistisch. Ik besef dat dat niet meer gaat, ik probeer er niet te veel over te piekeren. Het is wat het is, terugblikken heeft geen zin.’

‘En zo lig ik hier’, zucht Etienne. Hij lacht even en zet zijn bril af, wrijft in zijn ogen. ‘Ik ben niet moe’, verduidelijkt hij. ‘Nadenken gaat alleen niet zo vlot meer. Ik ben veel kwijt. Ik weet zelfs niet goed meer wat er met me scheelt.’

ZINVOL LEVEN

Of hij nog een levensles heeft? ‘Profiteer ervan, zeg ik altijd tegen de jonge mensen. En vul je leven zinvol in, doe dingen die je graag doet, verzorg de mensen rondom je. Ze zijn zo belangrijk. Zorg dat je geen spijt moet hebben dat je te weinig tijd doorbracht met de mensen die je graag ziet. De band tussen mijn vrouw en haar zus is veel verbeterd sinds ik hier lig. Het is jammer dat ze pas nu weer naar elkaar toegroeien. Ze hadden beter vroeger hun conflicten uitgepraat. Ik hoop dat het contact goed blijft als ik er niet meer zal zijn, ze zullen elkaar nodig hebben.’

FAMILIEBANDEN HERSTELLEN

Christine denkt even na over de woorden van Etienne. ‘Een patiënte zei me ooit: Het is mooi om los te laten wat je zelf niet kunt veranderen. Aan de dood kun je niets veranderen, je kunt het enkel een plaats proberen te geven. Die dood aanvaarden is moeilijk.’ p

ALS JE HET NODIG HEBT PALLIATIEVE THUISZORG Dankzij mantelzorgers, huisartsen, verpleegkundigen, de thuiszorgequipe, de dienst Maatschappelijk Werk … kan de patiënt thuis blijven. Het dagcentrum voor palliatieve verzorging biedt ademruimte.

PALLIATIEVE ZORG BUITENSHUIS Patiënten kunnen terecht op een palliatieve zorgeenheid van een ziekenhuis. Het Palliatief Support Team verzekert palliatieve zorg op andere afdelingen. Ook woonzorgcentra hebben zo’n team.

PALLIATIEF VERLOF Je kunt onder bepaalde voorwaarden loopbaanonderbreking nemen om te zorgen voor een terminaal zieke persoon.

FORFAIT PALLIATIEVE ZORG Dit komt tegemoet in kosten voor medicatie, verzorgingsmateriaal en hulpmiddelen voor de thuisverzorging van palliatieve patiënten. Het bedraagt 663,49 euro. Je kunt het tweemaal krijgen.

VRIJSTELLING REMGELD Is het forfait toegekend, dan zijn patiënten vrijgesteld van remgeld voor huisbezoeken door de huisarts en bepaalde behandelingen door de kinesist en thuisverpleegkundige. Dit geldt ook voor rusthuisbewoners na palliatieve kennisgeving.

INFO Contacteer de dienst Maatschappelijk Werk of het Infopunt Chronisch Zieken (078 05 08 05 – infochronischzieken@cm.be).

 www.cm.be/levenseinde  www.palliatief.be

11

#SPIJT

12

WAAR WE VAAK SPIJT VAN HEBBEN

p ‘Sterven brengt heel wat existentiële vra-

gen met zich mee’, gaat ze verder. ‘Mensen hebben hier tijd om na te denken en maken de balans op van hun leven. Spijt komt altijd te laat, zegt men. Hier komt spijt nog net op tijd. Hier kun je nog iets doen met die gevoelens. Wij helpen mensen stilstaan bij wat belangrijk is. Mensen die gaan sterven piekeren vaak over conflicten die niet uitgepraat werden. Wij dringen niets op, wij luisteren en proberen soms familie of vrienden te contacteren zodat belangrijke gesprekken toch gevoerd kunnen worden.’

Collega Ann geeft een voorbeeld: ‘Onlangs lag hier een man. Hij had al vijf jaar geen contact meer met zijn kinderen. Een van zijn zonen woonde in Amerika en is uiteindelijk toch naar België gereisd om afscheid te nemen van zijn vader. Ze hebben elkaar vijf uurtjes gezien. Ze hebben een goed gesprek gehad. Niet alles kon gezegd worden, daar was de tijd te kort voor, toch konden ze allebei een pijnlijk hoofdstuk afsluiten. Er worden hier geregeld familiebanden hersteld.’ Christine vult aan: ‘Het is jammer dat verzoening soms pas op het einde van een leven kan.

Dat het nog kan, is het voornaamste. Zo kunnen onze patiënten met een gerust hart sterven. Als iemand echt ongelukkig sterft of als we niet kunnen helpen, is dat hard. Soms laten mensen ons niet toe om te delen in hun zorgen. Daar moeten we respect voor hebben. Gelukkig gebeurt dat niet zo vaak.’

TIJD OM TE STERVEN

‘We moeten meer praten met elkaar tijdens ons leven, onze geliefden vaker laten weten dat we hen graag zien. Het zou ons op het einde veel leed besparen’, besluit Christine.

‘We zeggen vaak: Dat het maar snel gedaan is als mijn tijd gekomen is. Maar zo kun je de dingen niet afsluiten en rust vinden in de situatie. Dat maakt mensen angstig. We hebben tijd nodig om te sterven.’

HAD IK MAAR...

Mochten we de kans krijgen, we zouden heel wat zaken anders aanpakken. Dit is wat we volgens Christine en Ann kunnen leren van de stervenden.

... sneller conflicten uitgepraat.

‘Conflicten slepen soms lang aan. Kleine vetes, erfenissen en nieuwe relaties, ze houden ons bezig tot het einde. Vroeger met elkaar praten geeft minder zorgen op het sterfbed.’

... meer tijd doorgebracht met wie ik graag zie.

‘Familie en vrienden zijn het belangrijkste. Tijdens ons leven stellen we niet altijd de juiste prioriteiten. Dat gaat ten koste van tijd met de mensen die we graag zien.’

... minder gewerkt en meer proberen genieten.

‘Niemand heeft spijt dat hij niet meer gewerkt heeft. Op het einde realiseren mensen zich vaak dat ze te veel gewerkt hebben en te weinig tijd gemaakt hebben voor kleine dingen.’

... vaker gezegd wat ik voel.

‘We uiten onze gevoelens te weinig tegenover elkaar. Ik zie je graag. Het spijt me. Mag ik even eerlijk zijn? Waarom vinden we het zo moeilijk om te zeggen wat er in ons hart leeft?’

... vaker mijn goesting gedaan.

‘Ik zou eens dit of dat willen doen. Later. Tot later niet meer mogelijk is. Plots kun je niet meer doen wat je altijd al had gewild. Dat is jammer. We moeten vaker ons hart volgen.’

13

#SPIJT

BLIJF NIET VASTZITTEN

Spijt als

alibi Uit spijt kun je leren. ‘Wie bij de pakken blijft zitten, gebruikt spijt als alibi. En dat is soms een flauw excuus’, vindt regisseur en gedragscoach Paula Bangels.

TEKST SARAH VANDOORNE ILLUSTRATIE ANNELIEN SMET

Paula Bangels: ‘Er bestaan twee soorten spijt: spijt waar je niks aan kunt doen en spijt waar je wel iets aan kunt doen. Spijt gaat over iets wat voorbij is, je kunt dat niet terugdraaien. Is spijt onomkeerbaar? Dan heeft het geen zin meer om daar verder over te piekeren. Is het dat niet? Neem dan je telefoon en doe er iets aan.’

LAATSTE DAG

‘Zelf heb ik natuurlijk ook al spijt gehad. Mijn moeder is heel kort ziek

14

• Besef dat je spijt hebt en doe er iets aan. Neem bijvoorbeeld de telefoon en verontschuldig je als je ergens mee zit.

• Leer uit je spijt: stel jezelf in vraag en pak het de volgende keer anders aan.

• Stel de manier waarop je je spijt uitdrukt in vraag, gebruik eens een ander woord dan maar.

geweest, amper drie weken, en ik had niet door dat ze ging sterven.

Intussen was ik druk in de weer met de bezoekjes van anderen te regisseren en heb ik haar de laatste dag niet meer kunnen zeggen hoe graag ik haar zag. Van dat gevoel heb ik veel last gehad.

Ik had toen twee keuzes: ik leg mij daarbij neer, of ik protesteer ertegen en kijk wat mij dat oplevert.

Niks, toch? Ik kon blijven zeggen, had ik maar dat nog gezegd voor ze stierf. Maar ik heb het niet gezegd, ik kan het niet terugdraaien.’

LEERPROCES

‘Mijn spijt heeft in totaal een halfjaar geduurd. Eerst duurde het heel lang voor ik doorhad dat ik mijn moeder voor altijd kwijt was. Toen dat besef kwam, heb ik het een keer of tien verteld en dat luchtte op. Iedereen moet zijn eigen vorm vinden, dat was voor mij de oplossing.’

‘Het besef was voor mij het allerbelangrijkste. Zodra je beseft dat je spijt hebt, kun je er iets aan doen.

Bedenk: hoe ga je dit de volgende

keer anders doen, om geen spijt meer te hebben? Spijt is en blijft vooral een leerproces. We doen toch allemaal dingen in ons leven waarvan we ons achteraf afvragen: hoe is dat toch mogelijk? ’

BUBBEL

‘Iedereen heeft dus weleens spijt.

De vraag is hoe je daarmee omgaat.

Spijt is eigenlijk een passief gevoel.

Het levert je niks op. Integendeel: het vreet enorm veel energie, het verlamt je. Als je spijt zo groot is dat je niet meer vooruit kunt, moet je beseffen dat je de foute keuze gemaakt hebt en daar iets aan doen. Je moet dat passief gevoel kunnen omzetten. Want zodra je dat doet, is het niet meer passief.

En dan kun je het per definitie geen spijt meer noemen.

Het probleem is dat spijt je het gevoel geeft niets te moeten doen aan de situatie. Wie spijt ervaart, wentelt zich vaak in een slachtofferrol. Je hebt een alibi om in je bubbel van spijt te blijven hangen.

Een bubbel die je zegt: ik hoef niks te doen, want dit ben ik.’

SORRY, SORRY, SORRY

‘Veel mensen gebruiken het alibi dat zij een uitzonderingsgeval zijn.

Ik? Ik wil dat wel doen, maar ik kan dat niet. Spijt overheerst.

Eigenlijk zouden we dat woordje maar uit onze woordenschat moeten schrappen. Als je dat woord gebruikt in het midden van een zin, haalt dat de boodschap naar beneden. Dan maakt het niet uit wat eraan voorafgaat. Enkel wat erna komt, is van belang. Als iemand zegt, ik wil mij niet moeien, maar, dan bemoeit die zich toch juist wel?

Dat is een heel typische manier om sorry, sorry, sorry te zeggen.’

‘Spijt kun je voorkomen door je bewust te worden van hoe je spijt beleeft. Let er eens op hoe vaak jij je gaat excuseren, hoe vaak je sorry of maar zegt. Zeg eens en of dus in plaats van maar. Doorbreek je patronen. Daarin moet je je oefenen. Je zult heel vaak met je hoofd tegen de muur botsen en de dingen moeten leren aanvaarden.’

‘We doen allemaal dingen in ons leven waarvan we ons achteraf afvragen: hoe is dat toch mogelijk?’ e ker © Stefan Dewic

spijt

MAAK KOMAF MET

PAULA BANGELS (51) THEATERMAAKSTER EN COACH GEDRAGSVERANDERING Paula is afgestudeerd als actrice, werkt als regisseur bij haar theatergezelschap De Spelerij en kwam tot de vaststelling dat regisseren en mensen aansturen quasi identiek zijn. Dus duikt ze deeltijds het bedrijfsleven in als coach gedragsverandering.

15

2X #SPIJT

Tattoo

you

Ik ‘ begin weer opnieuw’ WANDA VANDERPUTTE (29) LAAT TATOEAGE WEGLASEREN

16

© Lieven Van Assche

‘Ik heb deze tatoeage laten zetten toen ik dertien was. Maar nu wil ik er afscheid van nemen. Ze herinnert me aan mijn moeilijke jeugd. Twee jaar geleden hebben mijn vriendinnen me wakker geschud en ben ik alleen gaan wonen. Op korte tijd heb ik heel wat bereikt: een mooi appartement, een goede job, de beste vrienden. Ik ben best fier op mezelf.

Door deze tatoeage weg te laten laseren, kan ik opnieuw beginnen. Het voelt als een ketting die ik eindelijk afleg.’

Het ‘ verhaal achter de tattoo’

MANU AERTS (45) IS TROTS OP HAAR TATTOO ‘Never a failure, always a lesson. Het is een van de dertig tattoos die op mijn lichaam pronken, en wel een hele belangrijke. Bij alles wat je onderneemt, kan het goed of slecht aflopen, maar in alles zit een les en dat vormt je als mens. Toen ik dat besefte, ben ik op een andere manier in het leven gaan staan. Ik heb nooit meer spijt van iets en kijk wat ik eruit kan leren. Deze tattoo herinnert mij daaraan. En ik besef ook: er zijn altijd mensen die met ergere dingen worstelen, dat heb ik ondervonden toen ik mijn tattooshop startte. Dan hoor je de verhalen achter de tatoeages. Ouders die hun kind hebben verloren, dat went nooit. Tattoos kunnen een troost zijn, ook voor mij.’

© Lieven Van Assche

 Lees het volledige inspirerende verhaal van Manu op www.leefmagazine.be.

17

JAARLIJKSE ZORGPREMIE GOED BESTEED

‘Zorgbudget geeft me ademruimte’

Zo’n 300 000 zorgbehoevenden in Vlaanderen krijgen via de Vlaamse sociale bescherming elke maand een budget om zorg rond zich te organiseren. De 51-jarige Charissa Frank is een van hen. ‘Maar het is niet omdat je een zorgbudget krijgt, dat je passief in een hoekje zit’, zegt Charissa. ‘Door mijn engagementen voor lotgenoten en andere patiënten draag ik mijn steentje bij.’

TEKST MARJOLEIN CUVELIER & MARTINE CREVE FOTO'S MINE DALEMANS

C

harissa Frank heeft een zeldzame erfelijke aandoening waardoor haar bindweefsel niet goed is aangelegd. De ziekte heet het Ehlers-Danlos syndroom (EDS). Charissa heeft de hypermobiele vorm - ‘ik ben superbeweeglijk, net een slangenmens’ en pijn maakt deel uit van haar dag. Haar gewrichten zijn beschadigd, verdovingen werken vaak niet naar behoren en ze heeft voortdurend blauwe plekken.

18

Het duurde jaren voor Charissa de juiste diagnose kreeg. Ze had al zware klachten sinds haar dertigste maar pas toen ze 44 was, werd EDS vastgesteld.

Het syndroom is zwaar beperkend: ‘Aan de buitenkant zie ik er jong uit. Mijn huid is heel zacht, zoals bij een baby.

Maar vanbinnen ben ik versleten. Ik kan me steeds moeilijker verplaatsen en zit meestal in een rolstoel. Gaan werken lukt al lang niet meer en ik heb thuis

‘Veel mensen denken dat hun zorgpremie enkel naar zorgbehoevende ouderen gaat.

Dat klopt niet’

hulp en extra zorg nodig, ook om het huishouden te doen.’

NIET ALLEEN VOOR OUDEREN

Charissa krijgt een maandelijks zorgbudget voor niet-medische kosten. ‘Veel mensen denken dat hun zorgpremie enkel naar zorgbehoevende ouderen gaat.

Of dat je alleen een zorgbudget krijgt als je in een rust- of verzorgingstehuis verblijft. Maar dat klopt niet. Ook jon-

gere mensen zoals ik, die thuis wonen en veel zorg nodig hebben, kunnen er aanspraak op maken.

Dat ik in een rolstoel zit, heeft gevolgen voor mijn woning. In mijn badkamer, om maar iets te noemen, kom ik al snel aan een hele lijst noodzakelijke aanpassingen’, zegt Charissa. ‘Ik heb een wastafel waar ik met mijn rolstoel onder kan, een inloopdouche met een douchezitje en een verhoogd toilet met speciale

CHARISSA FRANK (51)

p

Charissa lijdt aan de zeldzame aandoening EDS maar blijft niet bij de pakken zitten. Als patient advocate behartigt ze de belangen van lotgenoten en andere pijnpatiënten. ‘Ik doe het allemaal met hart en ziel want ik wil mijn steentje blijven bijdragen.’

19

p

armsteunen. Om naar de slaapkamer te gaan, is een traplift geïnstalleerd.

Verder zou mijn keuken helemaal vervangen moeten worden, maar dat is te duur. Daarom komt er binnenkort een ergotherapeut langs om te kijken of er goedkopere oplossingen zijn. Ik kan nog zelf autorijden, gelukkig. Maar dat doe ik natuurlijk wel in een aangepaste wagen, en die is duur. Je ziet: het kostenplaatje loopt snel op en dan is alle bijkomende hulp welkom.’

3 ZORGBUDGETTEN

VRIJ TE BESTEDEN

1

2

VOOR ZWAAR ZORGBEHOEVENDEN

VOOR MENSEN MET EEN HANDICAP

Mensen die thuis veel zorg nodig hebben en eventueel professionele hulp moeten inschakelen, komen ervoor in aanmerking. Ongeacht leeftijd of inkomen. Ook ouderen die in een woonzorgcentrum verblijven en bewoners van een psychiatrisch verzorgingstehuis, hebben er recht op. Iedereen krijgt maandelijks 130 euro.

Vroeger werd dit de zorgverzekering genoemd.

Dit zorgbudget geldt voor kinderen en volwassenen met een mentale of fysieke handicap die nood hebben aan ondersteuning, mits ze ook voldoen aan bijkomende voorwaarden.

De handicap moet erkend zijn voor de leeftijd van 65 jaar. De tegemoetkoming bedraagt 300 euro per maand. Eerder was deze gekend onder de naam basisondersteuningsbudget.

MET VOLLE OVERGAVE

Hulpeloos is Charissa Frank allerminst, integendeel. Kort nadat ze de diagnose kreeg, nam de voorzitter van de patiëntenvereniging voor EDS contact met haar op: ‘Of ik geïnteresseerd was om naar een symposium te komen? En - en passant - of ik het voorzitterschap van de patiëntenvereniging wilde overnemen?

‘Ik ging in op de vraag en dat is mijn redding geweest. Het voorzitterschap bracht de bal aan het rollen en ik ging al snel verschillende engagementen aan, met volle overgave. Zo maak ik als European patient advocate deel uit van een internationaal netwerk waarbinnen ik kan spreken met ’s werelds grootste specialisten. Daardoor kan ik up-to-date informatie meteen delen met andere patiënten. En als ervaringsdeskundige voeg ik tegelijk heel wat toe aan de kennis over EDS. Het is dus een goede wisselwerking.

Soms gaat het ten koste van mezelf.

Nu en dan breng ik de dag door op de bank om te recupereren. Maar ik doe het allemaal met hart en ziel want ik wil mijn steentje blijven bijdragen. Ik wilde niet alleen iets betekenen voor mezelf en voor mijn lotgenoten, maar voor alle patiënten.’

'Die jaarlijkse zorgpremie? Die komt goed terecht. Mijn zorgbudget geeft me wat financiële ademruimte en ik gebruik het om iets terug te doen voor de maatschappij.’

20

3

VOOR OUDEREN MET EEN ZORGNOOD 65-plussers met een beperkt inkomen die zorgbehoevend zijn, kunnen er gebruik van maken. De vergoeding varieert naargelang de zorgnood, het gezinsinkomen en het vermogen (of financiële situatie). De vergoeding bedraagt maximaal 571 euro per maand. Voordien heette dit tegemoetkoming hulp aan bejaarden.

CM-ZORGKAS REGELT ZORGBUDGETTEN De Vlaamse sociale bescherming wordt voor een deel gefinancierd met de zorgpremie die jij jaarlijks betaalt aan CM-Zorgkas. Sinds 2018 bedraagt die 51 euro. Voor mensen met een laag inkomen is dat 26 euro. Alle inwoners van Vlaanderen ouder dan 25 jaar betalen de zorgpremie.

Woon je in Brussel, dan kun je ervoor kiezen om dat te doen.

Als je dit jaar 26 wordt, dan krijg je voor het eerst een uitnodiging om de zorgpremie te betalen.

Dankzij jouw bijdrage krijgen meer dan 300 000 zorgbehoevende mensen een zorgbudget. Daarmee kunnen zij bijvoorbeeld thuiszorg, aangepast vervoer of poetshulp betalen. Zo kunnen zij hun levenskwaliteit verbeteren. Het bedrag van het zorgbudget is afhankelijk van je zorgbehoefte.

JEROEN DE HAES (25) MEDEWERKER CM-ZORGKAS Jeroen regelt het zorgbudget voor mensen met een handicap. Hij verzamelt hun gegevens en volgt die nauwgezet op. Moeilijke vragen gaat hij niet uit de weg. Hij zoekt het uit en laat aan de leden ook weten waarom ze wel of niet in aanmerking komen voor een zorgbudget. 'Het contact met de mensen vind ik het fijnste aan mijn job.'

 www.cm.be/zorgkas

Berten Vanderheijden

‘ Mijn bijdrage maakt een groot verschil’ Berten (35) uit Schaarbeek trekt er vaak en graag op uit met zijn vrouw en drie kinderen. ‘Wij springen gewoon in de auto als we ergens naartoe willen. Voor mensen die zorg nodig hebben, is dat minder evident.

Daar komt heel wat voorbereiding en hulp aan te pas.’

‘Mijn geld is goed besteed als mensen daarmee de kans krijgen om met aangepast vervoer nog eens buiten te komen. De zorgpremie zien wij als onze solidariteitsbijdrage. Het is voor ons een kleine inspanning.

Voor wie zorg nodig heeft, maakt het een groot verschil.’

© Guy Puttemans

Je medische kosten worden voor een deel terugbetaald door de ziekteverzekering. Jouw ziekenfonds staat in voor de terugbetaling. Door ouderdom, ziekte of handicap heb je ook vaak extra zorg in het dagelijkse leven nodig. De Vlaamse sociale bescherming komt tegemoet in deze bijkomende zorg. CM-Zorgkas geeft advies, begeleidt je bij een aanvraag en betaalt de zorgbudgetten.

21

SPREEKUUR

TE DIEP IN HET GLAS GEKEKEN

KATER KOMT LATER Spijt komt na de zonde. De ongemakken van een kater laten zich vooral de dag nadien voelen. Hoe geraak je er vanaf? En hoe hou je een kater de volgende keer tegen?

HOE KRIJG JE EEN KATER?

Je lichaam, vooral je lever, heeft ongeveer anderhalf uur nodig om een glas alcohol te verwerken. Drink je meer alcohol dan je lever aankan, dan hopen afvalstoffen zich op. Dat heeft een negatief effect op je hersenen. Remmingen vallen weg, je reactiesnelheid vermindert en je geheugen faalt.

WAT ZIJN DE SYMPTOMEN?

De ongemakken dringen vooral ’s anderendaags door. De alcohol doet je nieren sneller werken waardoor je makkelijker uitdroogt.

Doordat je lichaam te weinig vocht heeft, krijg je hoofdpijn. Je voelt je ook misselijk, duizelig en moe. Bovendien heb je nadorst en een droge mond.

WAT KUN JE ER TEGEN DOEN?

Heb je een kater, dan zit er niet veel anders op dan de ellende uit te zweten. Neem zeker geen aspirine. In combinatie met alcohol verhoogt het immers de kans op een maagbloeding. Hou je het echt niet uit, dan kun je eventueel een pijnstiller nemen op basis van paracetamol (maximaal 1 gram). Je kunt dat twee keer herhalen met telkens een tussenpauze van vier uur. Preventief een pijnstiller nemen als je dronken bent, heeft geen zin. Tegen de ochtend is die al lang uitgewerkt. Water drinken voor je gaat slapen, is wel nuttig.

De beste remedie om te recupereren is in bed blijven en uitrusten.

Tussendoor de buitenlucht opsnuiven, doet goed. Drink veel water maar geen koffie om uitdroging tegen te gaan. Probeer wat te eten.

Met vers fruit en volkorenbrood herstel je je suikerspiegel.

HOE KUN JE EEN KATER VOORKOMEN?

ELISE RUMMENS (36) PREVENTIE-ARTS CM Elise is onze huisdokter. Haar stokpaardje op het vlak van gezondheid is beweging. Daarom zie je haar dinsdagavond springen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan. Dan heeft ze haar wekelijkse parkourtraining.  www.cm.be/dehuisdokter

22

Ga je een avondje stappen, zorg er dan voor dat je op voorhand genoeg gegeten hebt. Dat vertraagt de alcoholopname en vermindert de prikkeling van het maagslijmvlies. Een bodempje leggen is dus geen slecht idee. Alcohol combineren met cafeïnerijke drankjes zoals koffie of cola doe je beter niet. Door cafeïne verlies je nog sneller vocht en het werkt hoofdpijn in de hand. Een zout hapje daarentegen hoef je niet af te slaan. Want zout houdt vocht vast. Drink wel een glas water na ieder glas alcohol. Begin niet met alcoholische dranken te mengen. Dat kan je kater nog zwaarder maken.

Het spreekt voor zich dat geen alcohol drinken of met mate drinken de beste manier is om een kater te voorkomen. Soms worden de glazen voortdurend bijgevuld en is het moeilijk om aan de groepsdruk te weerstaan. Leg vooral jezelf een limiet op en hou je daaraan. Of bied aan om Bob te zijn. Dan heb je meteen een goede reden om niet te drinken.

FACTCHECK

FACTCHECK

DOEN STAPPENTELLERS MEER KWAAD DAN GOED? Stappentellers zijn gevaarlijk. Dat zegt Dr. Greg Hager van de Amerikaanse John Hopkins University. Ze zouden mensen aanzetten om doelen te halen die ze niet op een gezonde manier kunnen bereiken.

WAAR KOMT DIT NIEUWS VANDAAN?

HOE MOETEN WE DIT NIEUWS INTERPRETEREN?

Greg Hager, informatica-expert in data-analyse, vreest dat stappentellers mensen te ambitieus maken. De aanbeveling van 10 000 stappen per dag is volgens hem niet onderbouwd door wetenschappelijk onderzoek. Hij voegt eraan toe dat mensen die slecht ter been zijn of andere gezondheidsproblemen hebben, nog meer problemen krijgen als ze op die 10 000 stappen jagen.

Vier op de tien Belgen bewegen te weinig, terwijl meer dan de helft van de bevolking te dik is. Een stappenteller dient als hulpmiddel om mensen aan te zetten meer te bewegen. Want beweging komt de gezondheid ten goede. Dat is overvloedig bewezen.

Of dit nu voor iedereen vertaald kan worden in 10 000 stappen, is voor discussie vatbaar.

Gemiddeld zet de Vlaming zo’n 6 000 stappen per dag.

10 000 stappen komen dan neer op een half uur extra beweging.

Volgens diverse aanbevelingen is dat halfuurtje bewegen aan een matige intensiteit zeer nuttig. Een stappenteller kan je motiveren om dat doel te halen.

Voor sommigen zijn 10 000 stappen te weinig. Voor anderen, onder wie chronisch zieken en kleine kinderen, is het zeker te veel. Maar het valt te betwijfelen dat mensen die niet goed ter been zijn alles uit de kast halen om dagelijks de 10 000 stappen te zetten. Ziek zijn is één zaak, gezond verstand een andere.

CONCLUSIE NEE Met stappentellers is niets mis: ze motiveren mensen om meer te bewegen. Of het precies 10 000 stappen per dag moeten zijn, is voor discussie vatbaar. Recent onderzoek spreekt sowieso tegen dat mensen over hun grenzen zouden gaan om de 10 000 te halen.

BRON: www.gezondheidenwetenschap.be

23

l e e v o z t g e e w e b n e t f Je belee ! t e o d n e m a s ‘t je ls meer a

van, voor en door 55-plussers! Ontplooi je talent, blijf actief en vind je weg in een wereld in beweging.

Vraag naar je gratis infopakket: 02 246 44 41 of info@okra.be.

18 - 23 juni Adviesweek

Discrete zekerheid

V04-2018 Advertentie_DZH_Incoweek_155x105mm_V04_2018.indd 1

26

BON

18 - 23 JUNI

Ik heb urineverlies.

En dan?

€5

korting + gratis winkeltas

bij aankoop van € 20 aan Tena en iD incontinentiemateriaal

Geldig in je Thuiszorgwinkel van 18 t/m 23 juni 2018 mits afgifte van deze bon. Max. 1 bon per klant.

ACTIE 18 - 23 JUNI

Last van urineverlies? Schroom is niet nodig.

Kom luisteren naar het advies van onze specialisten incontinentiezorg, en ontdek welke oplossing jou het meest comfort biedt. Kijk snel op onze website www.thuiszorgwinkel.be/adviesweek

26/04/2018 13:52

LEZERSRUBRIEK

Uit jouw leven gegrepen

ARBEIDSONGESCHIKT

Ik ben sinds kort aan het werk. Als ik ziek word en niet kan werken, moet ik mijn ziekenfonds verwittigen. Dat moet binnen een bepaalde termijn gebeuren, anders kun je geld verliezen. Hoeveel tijd heb ik daar eigenlijk voor en wat staat mij precies te doen?

Lisa Deelen uit Gent

Hallo �isa,

Ben je werknemer, niet-vastbenoemde ambtenaar of zelfstandige, dan moet je met een getuigschrift van arbeidsongeschiktheid je ziekenfonds verwittigen dat je niet kunt werken. Vastbenoemde ambtenaren hebben een speciaal statuut en moeten dat niet doen.

Een getuigschrift van arbeidsongeschiktheid kun je krijgen bij het ziekenfonds en moet je behandelende arts invullen. Het aangifteformulier en de aangiftetermijn variëren naargelang je statuut. Bedienden hebben 28 dagen de tijd om hun arbeidsongeschiktheid te melden, arbeiders en zelfstandigen 14 dagen. Stuur de aangifte op naar de adviserend arts van je ziekenfonds. Deponeer ze nooit in een CM-brievenbus.

FACEBOOK Sinds enkele jaren ben ik een verwoed Facebook-bezoeker. Na de dood van mijn man heeft Facebook mij gered van de eenzaamheid. Ik ben lid van diverse groepen, meestal met culturele doeleinden.

Zo kan ik interessante discussies voeren met mijn vrienden, van wie er sommigen echte vrienden zijn geworden. Nee, ik vertel niet wanneer ik een verkoudheid heb. Ik klaag niet, maar doe me ook niet mooier voor dan ik ben. Ik ben eerlijk.

Niet alles is fantastisch: we delen elkaars vreugde maar nog vaker elkaars verdriet.

Het lijkt wel alsof dit medium in het verdomhoekje dient te belanden. Luister ook eens naar de andere klok: voor mij is het in elk geval een echte steun.

CHAPEAU Graag wil ik CM feliciteren met hun eerste editie van het magazine Leef.

Ik heb hele sterke artikels gelezen.

Altijd eenvoudig, toegankelijk én uit het leven gegrepen. Chapeau voor de bijdrage van Dirk De Wachter, wiens ideeëngoed ik al langer dan vandaag grotendeels bijtreed. Maar evenzeer ben ik blij met het feit dat hier ook gewone stervelingen ruim aan bod komen. Zelfs de cover sieren.

Je moet warempel geen BV zijn om iets te vertellen te hebben. Fijn zo. Ik hoop dat de redactie haar belofte kan blijven waarmaken: de lezer inspireren om samen gezond in het leven te staan. Heel veel bijval toegewenst.

NIET GECONVENTIONEERD Om je medische kosten onder controle te houden, geeft CM de raad om te kiezen voor een geconventioneerde zorgverlener.

Maar ik heb als patiënt niet altijd die keuze als ik in een ziekenhuis word behandeld.

Op de dienst radiologie en bij de hartspecialisten en gynaecologen hangt een bord met de boodschap geen enkele arts is hier geconventioneerd. Net die artsen heb ik vaak nodig. Voor de raadplegingen bij hen moet ik meer zelf betalen. Want de supplementen die zij aanrekenen, worden niet terugbetaald.

Celeste Van Craesbeek uit Lokeren

Ignace Goethals uit Loppem

Maria Bogaerts uit Diepenbeek

Deel je ervaringen Wij horen graag wat belangrijk is in jouw leven. Zit je met een praktisch probleem, heb je een frustratie, zoek je een oplossing ...

Aarzel niet om met ons in dialoog te gaan. Wij luisteren en antwoorden je met plezier. facebook.com/CMziekenfonds

lezersbrieven@cm.be

@CMziekenfonds

27

#SPIJT

‘Het spijt me is genoeg’

SCHRIJVER BERNARD DEWULF (58) BETUIGT ZIJN SPIJT ‘Ik zeg gemakkelijk sorry. Voor banale zaken, bijvoorbeeld als ik door de stad fiets en iemand hinder, maar ook als ik iemand gekwetst heb. Dan maak ik duidelijk dat ik het meen. En nee, het hoeft niet met hele epistels en fraaie bewoordingen. Een simpel het spijt me is genoeg. Door je spijt te betuigen stel je je nederig op. Vlamingen hebben het daar moeilijk mee. De Vlaming is trots, hij zwijgt liever, en blijft jarenlang kwaad, al weet hij niet meer waarom. Terwijl je excuses aanbieden net de zaken beter maakt. Wat er gebeurd is, kun je niet meer terugnemen. Maar je staat er even bij stil, en dan ga je weer verder.’

111

© Nico Van Dam

 Waarom spijt voor Bernard Dewulf een onmisbaar deel van het leven is, vertelt hij in ons onlinemagazine. Lees zijn column op www.leefmagazine.be.

LEEF - GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM