Leef 16 april 2020: #moe by CM ziekenfonds

ZO BLIJF JE LANGER THUIS WONEN

DUTTEN OP HET WERK

HERSTELLEN LONGEN NA ROKEN?

TIPS TEGEN EEN

LEEF – GEZONDHEIDSMAGAZINE VAN CM – 16 APRIL 2020 – DIT IS EEN EXTRA UITGAVE VAN VISIE – AFGIFTEKANTOOR ANTWERPEN X – P910695

middagdip

GORIK (29) KAN DE SLAAP NIET VATTEN:

'Soms staar ik tot 4 uur naar het plafond'

#MOE

IN DEZE EDITIE

04 MOE MAAR VOLDAAN Florian wil later een kasseiklassieker of bergrit winnen.

NACHTWAKER Een nachtelijke ronde in het AfricaMuseum schrikt Rudi niet af.

HULP VAN ERGOTHERAPEUT Christiane wil zo lang mogelijk op eigen benen staan.

#MOE

en ook:

Win!

Wat doe jij als je de slaap niet kunt vatten? Laat het ons weten. Vijf deelnemers maken kans op een boekenbon ter waarde van 40 euro van Standaard Boekhandel. Doe mee aan de wedstrijd. www.leefmagazine.be

KORTGEKNIPT Interessante nieuwtjes

SLAAPVERHALEN In welk slaapprofiel herken jij je?

FACTCHECK Herstellen je longen als je stopt met roken?

TANDARTS 1 op de 5 heeft gaatjes

MIDDAGDIP Zo blijf je de hele dag springlevend

SPREEKUUR Aambeien

LEZERSBRIEVEN Uit jouw leven gegrepen EEN AFSLUITER ... ... en nieuws uit jouw regio

Hoe houden we deze crisis vol?

en je dat gevoel? Je gaat lopen met iemand die sneller is dan jij. Het zal niet lang duren voor de ander voorsprong neemt. Je geraakt buiten adem, maar toch probeer je zo lang mogelijk in de buurt te blijven. Dat hou je even vol, tot je nauwelijks nog vooruit geraakt. Achteraf weet je goed wat je had moeten doen. Van zodra de ander te snel gaat, laat je het best je tempo zakken. Wie trager gaat, houdt langer vol. Jammer genoeg trappen we vaak in dezelfde val. Want wat geldt voor lopen, zien we overal om ons heen. Er zal altijd iemand zijn die sneller of beter is. Maar het is onmogelijk om onze lat steeds op het hoogste punt te leggen. Wie dat nastreeft, put zichzelf uit. Vandaag worden we er keihard mee geconfronteerd, op een manier die we nauwelijks voor mogelijk achtten. De coronacrisis heeft ons abrupt uit onze ratrace gehaald en dwingt onze samenleving naar een lagere versnelling. Of we dat nu willen of niet. We voelen aan den lijve hoe confronterend dat is. Onze kinderen kunnen niet naar school. Cafés, restaurants en winkels zijn gesloten. Bedrijven liggen stil. Mensen zitten zonder werk. Op reis gaan zit er niet in. Zelfs een daguitstap is ons voorlopig niet gegund. Op andere plaatsen is het dan weer alle hens aan dek. In ziekenhuizen en woonzorgcentra vechten mensen voor hun leven. Het zorgpersoneel loopt zich de ziel uit het lijf om levens te redden. Zij krijgen terecht waardering, maar weten niet waar eerst te springen.

LEEF is het gezondheidsmagazine van CM - jaargang 3, nummer 4, maandblad (verschijnt niet in de zomer) Redactie Dieter Herregodts (algemeen hoofdredacteur), Anneleen Vermeire (hoofdredacteur), Marion Aussems, Elien Steen, Joeri Cludts, Martine Creve, Marjolein Cuvelier, Bram Dehouck, Stephanie Lemmens, Stephanie Louwagie, Michiel Verplancke Webredactie Marc Helin, Katrijn Windey Redactieadres Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel, leef@cm.be V.U. (nationale pagina's) Luc Van Gorp, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel Concept Bold & Pepper, www.boldandpepper.be Realisatie Gevaert Graphics, www.gevaertgraphics.be Art Direction Bart Gevaert Coverfoto Lieven Van Assche Illustratie Annelien Smet

Deze crisis werkt ontwrichtend. We worstelen met de totaal verschillende snelheden. We worden keihard met onszelf geconfronteerd. Vijf weken in quarantaine wegen zwaar door. Mensen zijn moe. En we weten dat deze crisis nog enige tijd zal duren. Net daarom is het belangrijk om ons eigen tempo te vinden. Het is de beste garantie om in moeilijke tijden iedereen bij elkaar te houden. En als alles voorbij is, laat ons dan vooral niet vergeten om op een radicaal andere manier met onze tijd om te gaan en laat ons geen schrik hebben om fundamenteel te vertragen. Luc Van Gorp

Voorzitter CM

KASSEIEN VRETEN VOOR BEGINNERS Later een kasseiklassieker of een bergrit winnen, dat is de droom van Florian. Zolang het maar een gróte koers is. Want als je een wedstrijd wint, ben je moe, maar vooral voldaan.

FLORIAN VANDERSTEENE (10) WIL PROFRENNER WORDEN ‘Elke zaterdag train ik met de ploeg. We rijden 25 kilometer per uur, voor mij is dat een gewoon tempo. Het is fijn om samen te fietsen met mijn vrienden, maar wedstrijden zijn nog veel leuker. Dan gaan we tot wel 30 kilometer per uur! In een wedstrijd wordt het pas echt spannend. Ja, mijn benen doen pijn en ik zucht en ik zweet, maar ik ga tot het uiterste. Want als ik win, vergeet ik de vermoeidheid. Dan heb ik weer moed om te trainen voor de volgende wedstrijd.’

‘Ik heb al veel gewonnen. Het is mijn droom om later een grote koers te winnen. De Ronde van Vlaanderen bijvoorbeeld. Vroeger was ik superfan van Fabian Cancellara. Wat die allemaal gewonnen heeft! Al fiets ik het liefst in de bergen. Vorig jaar heb ik de Mont Ventoux beklommen, langs de drie kanten. Dat was echt superlastig!’

'De Mont Ventoux beklimmen da's superlastig! '

Dienstverlening © James Arthur

CM BIJ CORONA

Dikke merci Tijdens de Week van de dikke merci van 20 tot en met 26 april bedank je iemand voor zijn of haar hulp, warme woorden of betrokkenheid. Voor overburen Francine en Frans zit het ’m in de kleine dingen. ‘Als Francine een late shift heeft, dan laat ik voor haar de rolluiken neer’, zegt Frans. ‘En dat doet deugd’, reageert Francine. ‘Als verpleegster werkte ik lang op onregelmatige uren. Dan was het fijn dat Frans mijn huis wat in de gaten hield. ’ ‘Gelukkig kan ik zelf ook iets betekenen voor Frans en zijn echtgenote’, zegt Francine. ‘Soms help ik een handje bij het toedienen van Frans zijn oogdruppels. En ik kan hem een plezier doen met het parochieblad of de sportpagina’s uit de krant. En soms staat de vrouw van Frans voor mijn deur met zelfgemaakte oliebollen: heerlijk!’ Wil jij ook iemand bedanken? Verras hem of haar tijdens de Week van de dikke merci met een ‘dikke merci’-kaart via www.weekvandedikkemerci.be of vraag een liedje aan via merci@bnl.radio en beluister het op ‘Radio Merci’ (van 20 tot 24 april op radiozender BNL van 13 tot 16 uur).  www.okra.be 6

CM wil er zijn voor haar leden. De coronacrisis verplicht ons om onze dienstverlening aan te passen, maar wij willen wel maximaal bereikbaar blijven. Je kunt ook deze periode op ons rekenen. Op de website vind je alle geüpdatete informatie over de aangepaste dienstverlening en maatregelen die CM neemt.  www.cm.be/coronavirus

100 jaar BRAILLELIGA De Brailleliga, een verenging die blinden en slechtzienden ondersteunt, viert dit jaar zijn honderdste verjaardag. Vandaag begeleidt de Brailleliga gratis meer dan 15.500 blinde en slechtziende personen op weg naar meer zelfstandigheid in hun opleiding, hun werk, hun vrije tijd en het dagelijks leven. Om de verjaardag te vieren staan tal van activiteiten gepland. De opbrengst gaat naar de Brailleliga. Veel activiteiten werden uitgesteld omwille van het coronavirus. Kijk op de website voor de geüpdatete data.  www.100jaarbrailleliga.be

KORTGEKNIPT

GELE BROODDOOS REDT LEVENS

BOODSCHAPPEN

aan huis

65-plussers en mensen met chronische medische problemen uit Ledeberg kunnen een gele brooddoos gebruiken om sneller correcte hulp te krijgen bij noodgevallen. De doos bevat medische info over aandoeningen, allergieën en medicijnen, zodat hulpverleners sneller kunnen handelen. Wie eigenaar is van zo’n gele doos, kan hulpverleners verwittigen door een blauwe sticker aan de binnenkant van de voordeur te plakken. De gele brooddoos zelf bewaren ze in de koelkast, een herkenbare plaats voor zorgverleners.

Kun je door ziekte of een beperking zelf moeilijk boodschappen doen? Of ben je met een verminderde weerstand thuisgebonden door deze coronacrisis? Op weekdagen tussen 10 en 12 uur kun je gratis naar de boodschappenlijn bellen van Samana op het nummer 0800 96 001. Je vertelt de operator welke boodschappen je nodig hebt. De boodschapper spreekt met je af wanneer die de boodschappen kan leveren. Je betaalt hierbij enkel voor je boodschappen.  www.samana.be

Echt gezegd

‘Steeds meer mensen vragen me: hoe houd je dit vol? Ik probeer elke nacht een viertal uur te slapen. Overdag profiteer ik van ieder rustmoment om mijn ogen te sluiten.’

MEER GEWELD IN ZIEKENHUIZEN

Viroloog MARC VAN RANST in De Morgen over de coronacrisis

Het fysiek geweld tegen medisch personeel in het ziekenhuis stijgt de jongste jaren flink. In 2015 werden in heel het land 61 gevallen van opzettelijke slagen op medisch personeel in ziekenhuizen geregistreerd. In 2019 werden er alleen al in de eerste zes maanden 54 gevallen geteld. Dat komt neer op meer dan één geval van fysiek geweld tegen ziekenhuispersoneel om de drie dagen. De stijging doet zich vooral voor in Vlaanderen en Brussel.

#MOE

IN WELK SLAAPPROFIEL HERKEN JIJ JE?

Slaap, Vlaanderen, slaap

Slaap is iets heel persoonlijks. Nieuwsgierig naar de nachtrust van onze lezers, duiken we tussen de lakens met Tonnie, Gorik, Eva, Annie en Cyme. Slaapexpert Johan Verbraecken geeft advies over hun slaappatroon. Wat blijkt: de nacht is nooit zo donker, of er is ergens wel een lichtpuntje. TEKST

MARION AUSSEMS & MARTINE CREVE FOTO'S LIEVEN VAN ASSCHE

#MOE

EVA VERSCHAEREN (50) SLAAPT IN DRIE SHIFTEN

‘Ik leerde dat ik niet zomaar berichtjes kan sturen 's nachts’ ‘Als kind al was ik na school zo moe dat ik een paar uur in bed kroop. Als ik dan ’s nachts wakker werd, zat ik te tekenen op mijn kamer. Ik slaap in drie shiften, een stuk daarvan overdag. De eerste shift slaap ik vier uur, dan drie uur en tot slot nog één uurtje.’

‘Als lay-outer bij een krant werk ik ’s avonds, de ideale job voor mij. Al heb ik ook wel 25 jaar lang een dagjob gehad. Vlak voor mijn laatste slaapshift in de namiddag zet ik altijd mijn wekker, zodat ik zeker op tijd op mijn werk ben.’

‘Ik leef van blok tot blok’

‘Slapen in shiften heeft gevolgen voor mijn sociaal leven. Ouders en vrienden weten dat ze mij best niet zomaar bellen, want ik kan weleens slapen. Ik moet ook mijn activiteiten afstemmen op mijn ritme. Een familiefeest midden in de dag is bijvoorbeeld echt aanpassen. En ik heb moeten leren dat ik niet zomaar ’s nachts berichtjes kan sturen, want dat vinden mensen raar. Mijn vriend is wel ’s nachts wakker, hij heeft een café. Maar dan nog: samen slapen is voor ons zeldzaam. Ik ken eigenlijk niemand die slaapt zoals ik. Zou er nog zo iemand op de wereld rondlopen?’

‘Tussendoor ben ik altijd een paar uur wakker. Dan neem ik mijn tekenblok erbij of doe ik het huishouden. Soms blijf ik in pyjama, vaak kleed ik mij weer aan. Vroeger probeerde ik nog te vechten tegen de vermoeidheid, maar nu geef ik er gewoon aan toe.’

‘Ik heb ermee leren leven, maar ik zou ook wel willen doorslapen zodat ik mijn dag gewoon zoals iedereen kan indelen. Ik leef van blok tot blok, vermoeiend.’

EVA VRAAGT AAN DE EXPERT

KAN IK SLAPEN IN SHIFTEN NOG AFLEREN? ‘Doorgaans lukt dit door een aantal weken je tijd in bed te beperken tot de effectieve duur van je slaap. Als je bijvoorbeeld acht uur in bed ligt en maar vijf uur slaapt, dan is het beter om tijdelijk maar vijf uur in bed door te brengen. Zodra het lukt om in één 10

blok door te slapen, mag je je bedtijd weer verlengen. Het is echter niet uitgesloten dat je weinig slaap nodig hebt en dat je jezelf dus te veel slaap gunt. Daardoor begin je in stukken te slapen en kun je je mogelijk vermoeid voelen.’

ANNIE CLAESEN (82) SLAAPT KORT MAAR KRACHTIG

GORIK VERBEKEN (29) KAN DE SLAAP NIET VATTEN

‘Moe? Néén, nooit’

‘Bedtijd is ongemakkelijk’

‘Ik heb maar vier à vijf uur slaap nodig. Als marktkramer moest ik vroeger altijd vroeg uit de veren om een goede plaats op de markt te bemachtigen. En voor ik vertrok, zorgde ik dat er wat lekkers in huis was voor mijn gezin. Nu nog sta ik op rond vijf uur, dan ben ik wakker als de postbode komt. Ik word vanzelf zo vroeg wakker. Ik heb nog nooit een wekker gezet, en ben ook nog nooit te laat gekomen. Uitslapen doe ik nooit. Ik word wakker en dan moet ik meteen in actie schieten. Ik ga toch niet naar het plafond liggen kijken, zeker?’

‘Door problemen thuis ging ik als puber bij mijn grootouders wonen. De garage werd omgebouwd tot living en slaapkamer. ’s Avonds kon ik er ongestoord tv kijken. Dat deed ik tot ik in slaap viel. Het werd een vast ritueel. Pas in de vroege uurtjes vielen mijn ogen dicht. Later wilde ik van die gewoonte af. Maar zonder scherm of podcast kon ik de slaap niet vatten. Soms lag ik dan tot 4 uur naar het plafond te staren. Verschrikkelijk.’

‘Ik ben graag en altijd bezig. Ik zoek altijd wel iets uit om mij mee te amuseren. Wat strijken, een taart bakken voor iemand in de buurt of buiten in de hof werken. Groenten kweken is het liefste wat ik doe! De mensen zeggen dan: ze is weer bezig (lacht). Elke ochtend ga ik ook het graf van mijn man bezoeken. Dan is het nog rustig op het kerkhof. Martin is twee jaar geleden overleden en ik vind het belangrijk dat het kaarsje op zijn graf altijd brandt.’ ‘Moe? Néén, dat ben ik nooit. En tussendoor even gaan liggen is ook niet aan mij besteed. Ik ben blij dat ik niet veel slaap nodig heb, dan heb ik veel tijd om dingen te doen. Rond 1.00 uur kruip ik onder de wol. ’s Avonds kijk ik graag nog wat televisie, dan vind ik de praatprogramma’s weer interessanter dan mijn bed.’

ANNIE VRAAGT AAN DE EXPERT

‘Schermen heb ik definitief verbannen uit de slaapkamer. Om te kunnen inslapen, lees ik nu een boek tot mijn aandacht verslapt en ik mij voel wegzakken. Maar hoelang dat duurt, blijft onvoorspelbaar. Ik kruip op een redelijk uur, tussen 22 en 24 uur, onder de lakens.’ ‘Inslapen lukt veel beter dan tien jaar geleden. Toch blijft het frustrerend. Zeker als ik dat vergelijk met mijn vriendin die al na vijf minuten in slaap valt. Bedtijd geeft mij een ongemakkelijk gevoel. Want ik weet dat ik weer de strijd zal moeten aangaan.’

GORIK VRAAGT AAN DE EXPERT

MOET IK SLAAPPILLEN NEMEN OMDAT IK WEINIG SLAAP?

KAN LEZEN MIJ HELPEN OM IN TE SLAPEN?

‘Het is niet nodig om met slaappillen te beginnen, want je komt blijkbaar met weinig uren slaap toe. Als je daar geen nadeel van ondervindt, is dat geen probleem. Dan moet je de zaken niet gaan forceren met slaappillen, want die kunnen je net moe of slaperig maken. Bovendien geven slaappillen een verhoogd valrisico, iets wat je zeker wilt vermijden op hogere leeftijd.’

‘Je doet er goed aan om na 20 minuten op te staan als inslapen niet lukt.  Een boek lezen voor het slapengaan helpt veel mensen om te ontspannen. Maar als je al geen rustige geest bent, kan het je verleiden om te lang te blijven lezen. Daardoor stel je je slaap uit. Je eigen ervaring bepaalt dan of een boek lezen zinvol is of niet. Bij hardnekkige problemen kan aangepaste therapie wonderen doen.' 11

#MOE

CYME MALUSHAJ (53) SNURKT OORVERDOVEND LUID

‘Nu ik weet wat er aan de hand is, voel ik mij geruster’ ‘Ik snurk ontzettend luid als ik slaap. Mijn zoon hoort mij tot in zijn kamer. Hij heeft mijn gesnurk eens opgenomen. Vreselijk. Terwijl ik snurk, stokt mijn ademhaling vaak. Dat maakt mijn partner bang, want het lijkt alsof ik ga stikken. Dan schudt hij mij wakker.’

'Leef je nog? Zelf besef ik niet wat er gebeurt. Laat mij alstublieft slapen, antwoord ik dikwijls. Ik word al genoeg vanzelf wakker. Daardoor voel ik mij overdag soms moe en heb ik hoofdpijn. Dat kan mij prikkelbaar maken.’ ‘Volgens mijn huisarts waren overgewicht en rugpijn de boosdoeners. Ik ben toen vermagerd, maar sliep niet beter. Later moest ik geopereerd worden aan mijn rug. Tijdens de narcose bleek dat ik fel snurkte en lange adempauzes had. Daarom kreeg ik de raad een slaaponderzoek te doen. Zo kwam aan het

licht dat ik tijdens mijn slaap te weinig zuurstof in mijn bloed heb en dat ik zeer onregelmatig slaap. Ik heb last van slaapapneu. Nu ik weet wat er aan de hand is, voel ik mij geruster.’ ‘Binnenkort test ik in de slaapkliniek of een masker dragen soelaas kan brengen. Dat is misschien vervelend. Maar ik wil echt alles proberen om beter te slapen. Hopelijk snurk ik dan ook minder luid. Want dat moet zeer storend zijn voor mijn partner. Mijn eerste man is onder meer daarom bij mij weggegaan. Toen ik mijn huidige partner leerde kennen, heb ik hem onmiddellijk gewaarschuwd.’ ‘Ik slaap meestal op mijn zijde. Als ik op mijn rug slaap, snurk ik nog harder. Dan doet mijn partner mij draaien. Toen ik toevallig eens op mijn buik lag, snurkte ik blijkbaar minder en sliep ik beter. Dat moet ik meer doen.’

CYME VRAAGT AAN DE EXPERT

HOE KOMT HET DAT MENSEN SNURKEN? IS HET AANGEBOREN? ‘Snurken is in de meerderheid van de gevallen te wijten aan overgewicht. Ook afwijkingen in neus en keel komen vaak voor. Denk daarbij aan zwelling van het neusslijmvlies door allergieën, verkoudheden of alcoholgebruik, en aan een afwijkende positie van het neustussen12

schot. Bij kinderen kunnen te grote amandelen en neuspoliepen een oorzaak zijn. Het kan ook aangeboren zijn. Meestal heeft het dan te maken met een afwijkende stand van de onderkaak, wat leidt tot een te nauwe keel.’

Welk slaaptype ben jij? Laat het ons weten via leef@cm.be of Persdienst CM, PB 40, 1031 Brussel.

TONNIE STEEMAN (61) IS GEZEGEND MET EEN GOEDE NACHTRUST

‘Je mag met me doen wat je wilt, ik slaap erdoor’ ‘Ik heb altijd al goed geslapen. Niet dat dat in de genen zit: mijn moeder was een slechte slaper en mijn broers slapen ook niet vast. Van mijn vader herinner ik het me niet … Ik prijs me gelukkig dat ik niet wakker lig, ik heb een drukke job en ben van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat op pad.’

‘Als ik indommel, is het al gauw voor een uur of twee’ ‘Mijn geluk is dat ik alles redelijk goed van me kan afzetten en ’s morgens terug kan opnemen. Een tip: ik zet zaken die met het werk te maken hebben op papier en relationele kwesties praat ik uit. Pak vast wat je bezighoudt. Schrijf het op, maak er een gedicht van, teken het, schilder het voor mijn part. Doe er iets mee zodat het uit je onderbewuste verdwijnt.’

‘Ik ben een avondmens. ’s Avonds kruip ik moeilijker in bed. Zeker als ik laat thuis ben, wil ik nog even wat ontspannen voor ik ga slapen. Overdag probeer ik niet te slapen. Ik weet: als ik zou indommelen, is het algauw voor een uur of twee. Ik ben niet goed in powernaps. Mijn energiepeil overdag is goed. Ik geef toe dat ik soms ‘s ochtends wat langer in bed zou willen blijven liggen, maar dat is eerder voor de warmte en gezelligheid dan omdat ik nog moe ben. Ik moet wel de wekker zetten, anders slaap ik gewoon door. En ik ben een dieseltje, ik heb tijd nodig om op gang te komen. Maar daarna ben ik goed op weg.’

TONNIE VRAAGT AAN DE EXPERT

IK HEB EIGENLIJK GEEN VRAAG WANT IK SLAAP GOED. ‘Tonnie is het typisch voorbeeld van een avondtype, en hij heeft bovendien een druk leven. Dat kan op termijn tot vermoeidheid en slaperigheid leiden overdag. Dat moet hij dus goed in de gaten houden. Een halfuur vroeger gaan slapen of glijdende werkuren zouden al wonderen kunnen doen.’

‘Ik slaap heel vast. Je mag met me doen wat je wilt, ik slaap erdoor. Ik ben al eens buitengedragen toen ik sliep, daar heb ik niets van gemerkt (glimlacht). En ook toen ik een siësta deed op het strand tijdens een vakantie, sliep ik door de regen heen. Ik werd wakker op een leeg strand en een terras vol lachende mensen die naar me keken.’

PROF. DR. JOHAN VERBRAECKEN SLAAPEXPERT Prof. dr. Johan Verbraecken is verbonden aan het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Hij is er medisch coördinator van het Multidisciplinair Slaapcentrum, longarts en somnoloog.

#MOE

WEKKER NODIG NA DE LUNCH?

Zzzzzzo

vermijd je een middagdip Slecht geslapen en een dipje in de namiddag. Met een kop koffie en energiedrankje ben je er zo weer bovenop, toch? Beter niet. Voedingsexpert Loes Neven van Gezond Leven geeft vier tips om vermoeidheid te voorkomen. TEKST MICHIEL VERPLANCKE ILLUSTRATIE ANNELIEN SMET

1. EET VOLGENS JE

PERSOONLIJK RITME Loes Neven: ‘Om je bloedsuikerspiegel op peil te houden, eet je het best elke dag op regelmatige tijdstippen. Dat hoeft niet per se voor of na een bepaald uur te zijn. Belangrijk is dat het jouw persoonlijk ritme volgt. Houd het bij drie lichte hoofdmaaltijden en maximaal drie tussendoortjes, zoals fruit of noten.’

KORTE BOOST,

DIEPE VAL FRISDRANK

‘Als je een zware maaltijd eet, dan overvalt je snel de vermoeidheid. Daar zijn verschillende mogelijke verklaringen voor. Tijdens het verteren treden bijvoorbeeld hormonen zoals insuline en serotonine in werking, die mogelijk een invloed uitoefenen op hoe fit je je voelt. Daarnaast kan de grootte en samenstelling van je maaltijd een rol spelen. Een vet- en koolhydraatrijk maal kan bijvoorbeeld meer energie vragen.’  www.cm.be/voeding

2. DRINK KOUD WATER VOOR

EXTRA CONCENTRATIE ‘Drink voldoende doorheen de dag, en vooral water. Wie te weinig vocht opneemt, zal zich minder goed kunnen concentreren en vermoeider worden. Volg je dorstgevoel en probeer ongeveer 1,5 liter water per dag te drinken. Om je extra wakker te houden, kan het helpen om koud water te drinken. Maak het interessant door je water extra smaak te geven met wat fruit of munt.’

 www.cm.be/drinken

3. BEWEEG OM HET HALFUUR

‘Als je lang neerzit, dan overvalt je automatisch de vermoeidheid. En wie thuiswerkt, mist ook nog eens verplaatsing naar en van het werk. Om het halfuur rechtstaan kan helpen. Wandel rond tijdens het telefoneren, ga geregeld water halen … Maak een wandeling tijdens de lunchpauze voor een gezonde dosis vitamine D. Het is al voldoende om licht te bewegen. Beweeg je vaker doorheen de dag? Dan slaap je ’s nachts ook beter, waardoor je de volgende dag weer met meer energie kan aanvatten.’  www.cm.be/bewegen

4. SLAAP JE WAKKER

‘Voel je je echt slaperig overdag? Dan kan een powernap helpen. Test eens uit of het werkt voor jou. Zoek een gemakkelijk plekje en doe een dutje van twintig à dertig minuten. De ene persoon valt natuurlijk sneller in slaap dan de andere. Het is een kwestie van een gewoonte te kweken. Als je elke dag op de middag een siësta houdt, zal je gemakkelijker doezelen en je nadien uitgerust voelen.’  www.cm.be/middagdutje

‘Frisdrank of druivensuiker kan je snel een piek van energie geven door de makkelijk opneembare suikers, maar die energie daalt ook weer snel. Voel je je flauw of ben je diabetespatiënt en staat je bloedsuikerspiegel laag? Dan kan een suikerrijk product uitzonderlijk wel helpen. Eet daarna bijvoorbeeld een boterham, zodat je energiepeil goed blijft.’

KOFFIE

‘Cafeïne in koffie of thee is doeltreffend, maar het is vooral een lapmiddel. Drink bij voorkeur geen koffie, of beperk je gebruik tot 1 à 2 koppen en drink het niet dagelijks. Als je meer koffie drinkt, of later op de dag, dan kan het je slaap ’s nachts verstoren, waardoor je in een vicieuze cirkel komt. Hoe meer koffie je drinkt, hoe meer je denkt het nodig te hebben.’

ENERGIEDRANK

‘In energiedrank zit zowel veel cafeïne als suiker. Je combineert dus eigenlijk frisdrank en koffie. Dat geeft hetzelfde verhaal, maar met de negatieve effecten van die twee stoffen.’

ALCOHOL

‘Sommige mensen drinken alcohol als slaapmutsje. Misschien val je daardoor sneller in slaap, maar je slaap is van mindere kwaliteit, waardoor je de volgende dag toch moe opstaat. Combineer je alcohol met koffie, zoals in een irish coffee? Dan krijgt je lichaam tegenstrijdige signalen. Je valt minder snel in slaap en slaapt ook minder goed.’

LANGDURIG VERMOEID Heb je al lange tijd vermoeidheidsklachten? Dan scheelt er mogelijk iets met je slaaphygiëne of mis je bepaalde stoffen in je voedingspatroon. Je huisarts kan via een bloedonderzoek nagaan van wat je meer of minder nodig hebt. Probeer de voedings- en bewegingsdriehoek te volgen. Zo eet je gezond, gevarieerd en energievol. Ook dagelijks bewegen helpt om sterk en gezond te blijven.  www.gezondleven.be

2X #MOE

Dag en nacht aan het werk

GIDS DIRK VAN ROY (59)

‘IK KAN MAAR BETER EEN GOEDE CONDITIE HEBBEN’

‘In het AfricaMuseum is er zoveel te ontdekken: je hebt de mineralen, de maskers, de natuurelementen, de beelden. Ik heb lange tijd gedacht dat het mij nooit zou lukken om alle details te onthouden (lacht). Toch wandel ik hier al tien jaar dagelijks met drie groepen in mijn kielzog. Wie elke dag tienduizenden stappen moet zetten en urenlang rechtstaat, kan maar beter een goede conditie hebben. Met dat microfoontje kan ik het mij niet permitteren om in ieders oren te hijgen (lacht). Dat ik met mensen in dialoog kan gaan, maakt het extra leuk. Ik besef dat het AfricaMuseum voor sommige bezoekers een bittere nasmaak heeft. Maar we kunnen die foute periodes uit de geschiedenis niet wissen. Het is de manier waarop we ernaar kijken en hoe we er vandaag mee omgaan, die allesbepalend is.’

Durf jij ‘s nachts met Rudi op ronde in het museum? Bekijk het filmpje op www.leefmagazine.be/moe.

NACHTWAKER RUDI VAN UFFELEN (57)

‘VERMOEIDHEID IS MIJN GROOTSTE VIJAND’ ‘Al 28 jaar lang reis ik elke nacht doorheen het Afrikaanse continent. Mijn job? Nachtwaker in het AfricaMuseum in Tervuren. Wie ‘s nachts werkt, kan een sociaal leven wel vergeten. Vroeger had ik het daar moeilijker mee. Jonge mensen die willen gaan stappen en feestjes bouwen. Een job voor even, maar zeker niet voor het leven. Enfin, dat is hoe ik er toen over dacht, want na een tijdje wou ik nooit nog iets anders (lacht). Meer dan inbrekers, vrees ik de vermoeidheid. Die bestrijd ik met sloten koffie en veel beweging. Ik wandel voortdurend doorheen het museum. De nachtwaker die met de voeten op tafel een dutje doet? Ik zal je een geheim verklappen: die bestaat niet (knipoogt).’

ERGOBEGELEIDING EN WOONADVIES

Ticket naar

zelfstandigheid Jeannine heeft zware heup- en rugproblemen. Christiane maakte enkele keren een zware val in haar woning. En Leo draagt de gevolgen van de ziekte van Parkinson. Toch willen ze alle drie zo lang mogelijk thuis blijven wonen. 'En dat kan, mits wat hulp en aanpassingen', vertelt Caroline Delvaux. Als ergotherapeut bij de dienst Maatschappelijk Werk van CM komt ze thuis langs om naar oplossingen te zoeken. TEKST MARJOLEIN CUVELIER FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S LIEVEN VAN ASSCHE

JEANNINE HOLEMANS (74):

‘Je weet nooit wat er komt’

e willen voorbereid zijn, ook op de slechte scenario’s’, stelt echtgenoot Jos. Vrouwlief Jeannine heeft al jaren zware heup- en rugproblemen. Een tijdje geleden besliste het koppel om alle kamers in hun woning op één niveau te brengen. Zich wassen, doet Jeannine in bad. Daarvoor liet het koppel jaren geleden een badlift installeren. Maar vorige zomer bleek dat een makkelijk toegankelijke douche

geen overbodige luxe is. Daarom stelt Caroline een inloopdouche voor, met een opklapbaar zitje en handgrepen. ‘Idealiter is hij minstens één vierkante meter groot. Zo kan er iemand bij als er hulp nodig is bij het wassen.’ Jeannine heeft een erkenning bij het VAPH*. Daardoor kan Caroline tegemoetkomingen aanvragen zodat de aanpassing geen dure grap wordt.

*VAPH: het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap biedt budgetten op maat om hun ondersteuning te organiseren en geeft tegemoetkomingen voor hulpmiddelen en aanpassingen. Informeer naar de voorwaarden bij de dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds.

CHRISTIANE JACQUEMIN (75):

‘Bang om opnieuw te vallen’

chtgenoot Willy was flink geschrokken toen hij Christiane op een dag in een plas bloed vond. Ze was vanaf de bovenste trede in de kelder gevallen. Ze kwam terecht op haar hoofd en bracht twee weken in het ziekenhuis door. Bij haar thuiskomst oefende ze met Caroline nieuwe methoden om zich te verplaatsen. ‘Actief blijven is een belangrijk onderdeel van valpreventie’, legt Caroline uit. ‘Stilzitten leidt tot verminderde spierkracht, evenwicht en mobiliteit en verhoogt het risico op vallen.’ Caroline vroeg een rollator aan voor Christiane, adviseerde om losliggende tapijtjes en draden te verwijderen en zo veel mogelijk handgrepen te installeren in vaak gebruikte ruimtes. ‘Vaak spelen ook gedragsmatige factoren een rol bij vallen’, gaat Caroline verder. ‘Energieke ouderen zijn geneigd risicovol gedrag te vertonen in het dagelijkse leven, bijvoorbeeld door zich te haasten.’ Dat beaamt Christiane volmondig. ‘Je hoofd zegt dat je het nog kunt, maar je lichaam doet jammer genoeg niet altijd meer mee.’

DE ERGOTHERAPEUT HELPT JE MET:

GOED THUISZORGWINKEL

1. training van dagelijkse activiteiten 2. verplaatsingstechnieken in het kader van valpreventie 3. het gebruik van hulpmiddelen 4. aanpassen van je woning

Hulpmiddelen nodig? De Goed thuiszorgwinkel staat tot je dienst.

De dienstverlening is vrijblijvend en gratis.  www.cm.be/ergo-woonadvies

 www.goed.be/thuiszorgwinkel

LEO CLAES (65):

‘Mijn ziekte zondert mij af ’

eo heeft een ernstige vorm van Parkinson. Door de problemen die de ziekte met zich meebrengt, zonderen Leo en zijn echtgenote Godelieve zich wat af van de buitenwereld. Toch ziet Caroline heel wat kansen. Om te beginnen moet Leo’s wandelstok beter afgesteld worden, en dat doet Caroline in een handomdraai. ‘En misschien word je met een scooter opnieuw wat mobieler. In de Goed thuiszorgwinkel kun je een testritje maken. Dat zou jullie weer wat vrijheid geven, toch?’ Eten gaat ook niet meer zo makkelijk voor Leo en gebeurt dus steeds minder in gezelschap. Caroline toont aangepast bestek met dikke handvatten: het ideale hulpmiddel voor mensen met Parkinson.

ZORGLIJN De Zorglijn is je persoonlijke gids voor alle vragen over zorg. Heb je nood aan extra ondersteuning, of vragen over sociale rechten, vervoer, woningaanpassingen, ergotherapeutische begeleiding of vrijwilligerswerk? De Zorglijn brengt je in contact met de juiste dienst. Iedereen kan bij de Zorglijn terecht: cliënten, mantelzorgers en professionelen in de zorgsector.  www.cm.be/zorglijn

AANGEPASTE DIENSTVERLENING Bij het ter perse gaan waren er tijdelijk geen huisbezoeken mogelijk door de corona-realiteit en ook de Goed thuiszorgwinkel heeft een aangepaste dienstverlening. Kijk op www.cm.be en www.goed.be/thuiszorgwinkel voor de meest actuele informatie.

SPREEKUUR

AAMBEIEN

PIJN OP HET TOILET

Bijna drie op de vier mensen krijgt ooit te maken met aambeien of speen. We weten bijna allemaal wat aambeien zijn, maar toch wordt er weinig over gesproken.

ELISE RUMMENS (37) PREVENTIE-ARTS CM Elise is onze huisdokter. Haar stokpaardje op het vlak van gezondheid is beweging. Daarom zie je haar dinsdagavond springen, vliegen, duiken, vallen en weer opstaan. Dan heeft ze haar wekelijkse parkourtraining. ď &#x161; www.cm.be/dehuisdokter

WAT ZIJN AAMBEIEN? Aan het eind van de endeldarm en het begin van de sluitspier zit een sponsachtig netwerk van bloedvaatjes bedekt met een dun laagje slijmvlies. Aambeien ontstaan als die anale kussentjes naar beneden zakken. Puilen de kussentjes naar buiten? Dan spreken we van uitwendige aambeien. Over het algemeen doen aambeien geen pijn, behalve als de bloedtoevoer is afgekneld en er bloedstolsel ontstaat in de aambei. De meest gehoorde klacht is bloedverlies, maar dit is zelden ernstig. Uitwendige aambeien kunnen een doffe pijn of een propgevoel geven. Andere klachten zijn hinderlijke jeuk of een branderig gevoel. WAT ZIJN DE OORZAKEN? Aambeien ontstaan vermoedelijk door een verhoogde druk rond de sluitspier, onder andere door hard te persen. De voornaamste oorzaak is vezelarme voeding, wat de ontlasting harder en droger maakt. De anale kussentjes worden hierdoor belast, waardoor ze mogelijk zwellen of uitzakken. Ook onvoldoende lichaamsbeweging, weinig drinken en ontlasting ophouden, zouden constipatie en bijgevolg het ontstaan van aambeien bevorderen. De druk kan ook verhogen door bijvoorbeeld veel te hoesten. WAT KUN JE ZELF DOEN? Aambeien zijn onschuldig, maar kunnen wel vervelend zijn. Soms verdwijnen ze spontaan. Eenmaal uitgezakt, blijven ze uitgezakt. Voorkom en verminder de klachten met enkele goede gewoonten. Houd je stoelgang soepel door vezelrijke voeding, drink voldoende water en beweeg voldoende. Houd er goede toiletgewoonten op na: stel je toiletbezoek niet uit, neem rustig je tijd en pers niet. Een warm bad kan helpen tegen jeuk, branderigheid en pijn. Van zalven, crĂ¨mes en zetpillen is niet bewezen dat aambeien sneller genezen. Gebruik deze niet langdurig zonder advies van je apotheker. WANNEER GA JE NAAR DE DOKTER? Raadpleeg altijd je huisarts als je anale bloedingen hebt. Een correcte diagnose is belangrijk omdat de bloeding ook het gevolg kan zijn van bijvoorbeeld een kloof, fistel, maag-darmbloeding of darmkanker. Contacteer ook je huisarts als de pijn aanhoudt, de uitstulping bij je anus pijnlijk en gezwollen is, of wanneer je een uitstulping voelt, maar niet zeker bent of dit een aambei is.

FACTCHECK

KUNNEN JE LONGEN HERSTELLEN ALS JE STOPT MET ROKEN? Wie wil stoppen met roken, krijgt er een extra motivatie bij: volgens nieuw onderzoek zou beschadigd longweefsel zich gedeeltelijk kunnen herstellen als je de sigaret laat.

WAAR KOMT DIT NIEUWS VANDAAN? Onderzoekers bekeken of de beschadigde longen van rokers zich nog kunnen herstellen. Sigarettenrook bevat schadelijke stoffen die het erfelijk materiaal (DNA) van je longcellen aantasten. De ongecontroleerde groei van die cellen kan leiden tot longkanker. Volgens de onderzoekers zijn er tijdens de periode die je rookt altijd longcellen die gespaard blijven van de schadelijke invloed. Nadat je stopt met roken, zouden die gezonde cellen zich vermenigvuldigen en aangetaste cellen vervangen. Het risico op longkanker neemt dan af. De wetenschappers onderzochten de schade aan het DNA in de longcellen van zestien deelnemers. Bij de mensen die nog nooit gerookt hadden, was 4 tot 14 procent van de cellen beschadigd en bij de rokers 25 procent.

Bij de deelnemers die gestopt waren met roken, was 40 procent van de cellen vergelijkbaar met cellen van leeftijdsgenoten die nooit een sigaret aanraakten. Bij rokers zijn deze â&#x20AC;&#x2DC;normaleâ&#x20AC;&#x2122; cellen zeldzaam. Het wijst erop dat de gezonde cellen een deel van de aangetaste exemplaren vervingen. HOE MOETEN WE DIT NIEUWS INTERPRETEREN? Deze laboratoriumstudie met longcellen verscheen in Nature, een internationaal gekend wetenschappelijk tijdschrift. Dat betekent dat we de methode en de resultaten van het onderzoek mogen vertrouwen. Ondanks het klein aantal deelnemers zijn de resultaten wel belangrijk. Volgens Tabakstop daalt het risico op longkanker met bijna 40 procent bij rokers die stoppen, terwijl een roker op de drie uiteindelijk longkanker zal krijgen.

CONCLUSIE JA Als je stopt met roken, dan kunnen beschadigde longcellen zich herstellen. Daardoor daalt het risico op longkanker aanzienlijk. Dat is hoopgevend nieuws voor alle rokers. Het is nooit te laat om te stoppen met roken.

Bij volwassenen die nooit rookten is dat 1 op de 100. De gedachte dat het geen zin heeft om te stoppen met roken omdat de schade toch onherroepelijk is, is dus verkeerd. Het is nooit te laat om te stoppen met roken. Een deel van je beschadigde longcellen kan zich herstellen. BRON: www.gezondheidenwetenschap.be

NAAR DE TANDARTS

6 cijfers waar je mond van openvalt Naar de tandarts gaan: er zijn dingen die je misschien liever doet. Toch is een jaarlijks bezoek essentieel voor een gezond gebit. Enkele interessante cijfers op een rijtje. TEKST STEPHANIE LEMMENS

1 op de 5

heeft gaatjes Gaatjes krijg je wanneer je je tanden te weinig poetst en ongezonde eetgewoontes hebt (met veel suiker). Zo geef je tandplak een kans. Tandplak vormt zich al enkele uren nadat je je tanden hebt gepoetst. Er zitten onder andere bacteriën in. Die bacteriën zetten suiker uit je voeding om in zuren, wat uiteindelijk voor gaatjes of tandbederf zorgt.

2 per jaar

KINDEREN x NAAR TANDARTS

Ga regelmatig naar de tandarts, ook al heb je geen pijn of problemen. Van een tandvleesontsteking, gaatjes of tandbederf voel je immers niets in de beginfase. Amper 35 procent van de volwassenen jonger dan 64 jaar gaat jaarlijks op controle bij de tandarts, en pas als het pijn doet. Maar dat is vaak te laat. De tandarts kan de schade dan niet meer terugdraaien. Voor kinderen is het aan te raden om twee keer per jaar naar de tandarts te gaan.

poets

2 x per dag

Poets je tanden ’s morgens en ’s avonds gedurende minimaal twee minuten met een tandpasta die fluoride bevat. Vervang je tandenborstel elke drie maanden en flos je tanden ook regelmatig. Alleen zo verwijder je goed alle tandplak. Voor kinderen gebruik je het beste een aangepaste tandpasta die minder fluoride bevat.

eet MAXIMAAL 5 x PER DAG Je tanden worden beschermd door een laagje tandglazuur. Elke keer je eet of drinkt krijgt dat laagje het hard te verduren. Gun je tanden dus voldoende tijd en rust om te herstellen. Gezonde voeding is essentieel voor een gezond gebit. Drink vooral water. Frisdranken en fruitsappen tasten je tandglazuur aan.

1.044 TANDARTSEN GEBRUIKEN eAttest

3,5 euro REMGELD VOOR JAARLIJKS MONDONDERZOEK

Sinds dit jaar kan je tandarts je getuigschrift voor verstrekte hulp zelf elektronisch doorsturen naar je ziekenfonds. Je betaalt dan nog steeds het volledige bedrag aan je tandarts, maar je moet geen getuigschrift meer aan je ziekenfonds bezorgen voor de terugbetaling. Je ziekenfonds zal de terugbetaling al na enkele dagen automatisch op je rekening storten. Je krijgt enkel een ontvangstbewijs mee naar huis. Dat moet je niet indienen bij je ziekenfonds, maar kun je beter goed bewaren tot de tegemoetkoming op je rekening staat. Het eAttest is niet verplicht. Je kunt je tandarts wel altijd proberen aansporen om het te gebruiken.

Het kostenplaatje mag geen excuus zijn om niet jaarlijks naar de tandarts te gaan. Kinderen onder de 18 jaar krijgen gewone tandzorg volledig terugbetaald (bij tandartsen die de conventietarieven naleven). Volwassenen jonger dan 67 jaar betalen gemiddeld 3,5 euro uit eigen zak voor een jaarlijks mondonderzoek. Ga je niet elk jaar op controle? Dan betaal je bij je volgende tandartsbezoek meer. Heb je extra tandzorg nodig, zoals een tandvulling, het verwijderen van tandsteen of het trekken van een tand? Dan kan het tarief verder oplopen. Raadpleeg de tarieven voor vaak voorkomende prestaties via www.cm.be/tarieven-tandarts.

GEEN FINANCIËLE ZORGEN TIJDENS MIJN ZWANGERSCHAP DANKZIJ HET CM-MEDIKO PLAN Jouw bescherming tegen medische kosten zonder ziekenhuisopname: • Terugbetaling van 75% van het remgeld voor prestaties door artsen, specialisten, kinesisten ... • Tegemoetkoming van 250 euro per bevalling

In combinatie met het CM-MediKo Plan geniet je 5% korting op de premie van het CM-Hospitaalplan! Sluit aan via www.cm.be/verzekeringen MOB verzekeringen CM-Vlaanderen, verzekeringsonderneming met maatschappelijke zetel in België en toegelaten onder nummer 150/01 om de tak 2 ‘ziekte’ te beoefenen. Bij betwisting gelden de algemene voorwaarden. Ondernemingsnummer 0851.601.503

CM. Jouw gezondheidsfonds.

CM TOT JE DIENST MEER INFO & ALLE VOORWAARDEN OP w ww.cm.be/cm-voordelen

SLAAPTHERAPIE Heb je last van aanhoudende inslaap- en doorslaapproblemen? Dan kan er sprake zijn van chronische slapeloosheid. In dat geval kan een slaaptherapie je helpen. CGT-I staat voor ‘cognitieve gedragstherapie voor insomnia’. Het is een slaaptraining die chronische slapeloosheid of insomnia aanpakt. Uit onderzoek blijkt dat deze therapie leidt tot de beste en meest langdurige resultaten.

LEDENVOORDEEL Als je een CGT-I slaaptraining volbracht in groepsverband, betaalt CM je de helft van de kostprijs terug met een maximum van 150 euro. Het centrum waar je slaaptraining volgde moet wel een overeenkomst gesloten hebben met CM. Op de website vind je een lijst.

DOE-BOEK SLAAPWEL Eén slapeloze nacht is geen ramp, nachtenlang slecht slapen heeft een negatieve invloed op je functioneren. Het doe-boek Slaapwel daagt je uit je kennis over slaap te vergroten en ook zelf aan de slag te gaan met de verschillende tips en doe-opdrachten.

LEDENVOORDEEL Je kunt het doe-boek gratis downloaden op www.cm.be/slaapwel. Ouders van jonge kinderen vinden er ook een doe-boek speciaal voor hun kroost. Met structuurkaartjes, het Sl(aap)wel-spel en vingerpopjes wordt het slapengaan nog aangenamer.

EDUCATIEF PAKKET DROOMZACHT Slaap is heilig, voor jong en oud. Met Droomzacht ontwikkelde CM een educatief pakket, speciaal voor kinderen van de tweede en derde kleuterklas, om op een interactieve manier bij te leren over slaap. Het koppelt een goede nachtrust ook aan andere thema’s zoals beweging, voeding, dromen en angsten.

LEDENVOORDEEL Het pakket kost 30 euro. Scholen kunnen het bestellen bij de dienst Gezondheidsbevordering van de CM-regio van de school.

LEZERSRUBRIEK

Uit jouw leven gegrepen

DIKKE KNUFFEL Het is vertederend om te mogen meemaken hoe zoveel mensen zich inzetten om anderen te helpen in deze crisistijd. Ik krijg als alleenstaande vele berichten en telefoontjes binnen van familie en vrienden. Aan allen die ons helpen, wil ik toch een dikke knuffel geven. Dank voor jullie blijvende inzet. Jan Hermans, Kinrooi

GECONVENTIONEERD?

OPKIKKER

Het valt mij hoe langer hoe meer op dat veel artsen nalaten om in hun wachtzaal uit te hangen of ze wel, niet of gedeeltelijk geconventioneerd zijn. Zij misleiden daarmee hun patiënten. Vooral kwetsbare en oudere mensen die niet mee zijn met het digitale tijdperk en daardoor geen gegevens kunnen opzoeken op bepaalde sites. Deze patiënten betalen vaak te veel omdat ze geen informatie hebben. Ik dacht nochtans dat de wetgeving hierrond duidelijk was. Artsen moeten hun patiënten vooraf en duidelijk informeren over hun conventiestatuut.

Ik las het vorige nummer van Leef met het thema hoop. Dat doet mij reageren. Ik wil laten weten dat ik ontzettend blij ben met de support en ondersteuning die ik van CM heb gekregen tijdens mijn kankertraject. Eerst leek ik een terminale kankerpatiënt, nu ben ik gelukkig kankervrij. Het is belangrijk dat mensen met kanker ook horen dat het goed kan aflopen. Met mijn reactie wil ik graag mensen die zwaar ziek zijn, een hart onder de riem te steken. In deze tijd van het coronavirus en alle ellende is elk positief nieuws een opkikker.

Paul De Wolf, Muizen

Jean Theuns

LIEFDE LEREN ONTVANGEN Met veel aandacht heb ik in het vorige nummer het verhaal gelezen van Paul Wouters, die de strijd tegen ALS heeft verloren. Ik heb afscheid moeten nemen van verschillende familieleden. Ze zagen allemaal hun einde naderen. Zij hadden ook dromen voor hun leven na hun pensioen, hun leven als grootouders, zoals de heer Wouters. Zij hadden hoop door te vertrouwen op wat het leven hen nog te bieden had, ondanks alle ellende en lijden. Maar zelfstandigheid uit handen geven en aanvaarden dat je afhankelijk wordt, is niet gemakkelijk. Liefde moet je leren ontvangen in de plaats van het altijd te geven. Dat probeer ik alle dagen door te geven aan de bewoners van het woonzorgcentrum waar ik werk. Gabrielle Christenhusz, Dendermonde

Deel je ervaringen

Wij horen graag wat belangrijk is in jouw leven. Zit je met een praktisch probleem, heb je een frustratie, zoek je een oplossing ... Aarzel niet om met ons in dialoog te gaan. Wij luisteren en antwoorden je met plezier. facebook.com/CMziekenfonds

lezersbrieven@cm.be

@CMziekenfonds

HERINNERINGEN UIT HET RUSTHUIS

‘Neem het leven

zoals het komt’ Eind vorig jaar trokken we naar een woonzorgcentrum, op zoek naar wat mensen zoal trots maakt. Monique (83), Sylvain (82) en Lutgarde (83) vertelden honderduit over de kleine en grote dingen des levens. Een bloemlezing uit hun gouden raad. TEKST MARION AUSSEMS & MARJOLEIN CUVELIER

MONIQUE

‘Verliefdheid kun je niet commanderen’

LUISTERTIP

Het hele verhaal van Monique, Sylvain en Lutgarde kun je beluisteren via de podcast ‘Trotse terugblik uit het rusthuis’. Een podcast is een luisterverhaal dat je kunt beluisteren via je smartphone, tablet of computer. Surf naar www.leefmagazine.be/ luister of luister via de app Spotify, Soundcloud of iTunes (zoekterm: CM Gezondheidsfonds).

‘Ik heb vroeger veel genaaid, tot de trouwjurk van mijn zus toe. In die tijd trokken de meeste vrouwen naar het altaar in een tailleurke, een soort mantelpakje. Maar wij mochten van ons mama in het wit trouwen. Toen was dat heel duur. Om de kosten te drukken, hebben mijn zus en ik elkaars jurk zelf genaaid.’

‘Het eerste wat hij mij vroeg, was of ik kinderen wilde. Natuurlijk, antwoordde ik. Een huishouden zonder kinderen, dat zag ik niet zitten. Wij hebben drie kinderen gekregen maar ons tweede kindje is gestorven. Dat heeft ons veel verdriet gedaan. Ik vernoem dat kindje altijd, ook al heeft het maar vier uur geleefd.’

‘Ik trouwde met Gilbert. Wij woonden bij elkaar in de buurt en hij kwam bij ons thuis boekjes verkopen. En toen zijn wij verliefd geworden. Hoe? Dat kan ik niet zeggen. Verliefdheid kun je niet commanderen, je moet dat ondervinden.’

‘Wij zijn 41 jaar getrouwd geweest en dan is Gilbert gestorven aan longkanker. Wij hebben een schoon huwelijk gehad en ik mis hem nog elke dag. Dat gaat niet zomaar voorbij. Als dat wel zo was, dan zat het met de liefde toch ook niet goed?’

 Wil jij Monique, Sylvain of Lutgarde een hart onder de riem steken? Dat kan via mail naar leef@cm.be of via brief naar wzc Heilig Hart, Tereken 14, 9100 Sint-Niklaas. Vermeld duidelijk in het onderwerp van je mail of op je enveloppe voor wie je bericht is: ‘podcast CM + naam persoon’.

SYLVAIN

‘Verwacht niet te veel’ ‘Het meest fier ben ik op mijn carrière in het onderwijs. Ik stond het liefst in het eerste leerjaar. Ik had een speciaal puntensysteem: een tafel met een piste erop vol kleine coureurkes. Voor elk goed punt, mochten de kinderen een coureurke een plaats vooruitduwen. Een sluwe vos ben ik, he (glimlacht ondeugend).’ ‘Mijn vrouw was ook onderwijzer, dus we klikten goed. Het enige wat ik jammer vind, is dat ze

het is afgestapt zonder te zeggen dat ze wegging … We gingen ’s avonds slapen, alles was normaal en ’s morgens lag ze dood naast mij. Ik heb haar trouwring boven die van mij geschoven. Zo blijft ze bij mij.’ ‘Geluk dat is iets dat je zelf maakt. Je kunt wel eens een mindere dag hebben, maar je moet daarvoor niet zitten kniezen. Ik zeg altijd: je moet het leven nemen zoals het komt. Vandaag is

dat goed, morgen is dat slecht, overmorgen terug wat beter. Ik ben een je-m’en-foutist. Je leeft in de dag waarin je bent, punt amen en uit. Ik heb maar één advies: verwacht niet te veel, dan ben je nooit teleurgesteld.’

LUTGARDE

‘Loop er niet bij als een vod’ ‘Drie huishoudens heb ik draaiende gehouden. Mijn schoonouders heb ik verzorgd tot ze stierven. Ik heb gepoetst en gekookt voor mijn schoondochter, die op jonge leeftijd overleden is. En ik heb gezorgd voor iemand die verderop in onze straat woonde. Ik kan je zeggen: dan heb je hard gewerkt. ‘Mijn passie? Ik heb altijd gekookt en gebakken voor OKRA. Vol-au-vent, fricandon met kriekskes … of ik bakte vlaaien voor als ze terugkwamen van hun wandelingen. Ik deed dat enorm graag, maar jammer genoeg lukt dat nu niet meer.’ ‘Ik ken nog veel details uit mijn kindertijd. Vier jaar was ik toen de oorlog uitbrak, maar ik herinner me nog alles: de Duitsers die Sint-Niklaas binnenvielen, de vliegende bommen, de schuilkelder van hout op het einde van de straat ...’ ‘Als je ouder wordt, moet je je blijven verzorgen, vind ik. Je mag er niet bij lopen als een vod. Je komt er goed voor, dat moeten de mensen zeggen. Je mag best wel wat trots hebben.’

CONTACT

CM ANTWERPEN

Een vraag voor CM: www.cm.be Is het CM-kantoor in je buurt open: www.cm.be/contact Formulieren in één muisklik: www.cm.be/formulieren Gele klevers, CM-directomslagen en reisdocumenten: www.cm.be/documentenbestellen Je kunt ook bellen of mailen: 03 221 93 39 of antwerpen@cm.be

#MOE

STIJN GEERAERTS (39) MEDITEERT OP ZIJN WERK ‘Tijdens een hectische werkdag heb ik er soms nood aan om me af te zonderen van de wereld. Even weg van de stortvloed aan impulsen. Dan kom ik naar dit bed. Ik zet mijn gsm op vliegtuigstand, doe het gordijn dicht, ga liggen en sluit mijn ogen.’

‘Rust in de rush’

‘In mijn cocon verdwijnt elke afleiding. Door te mediteren kan ik mijn gedachten op een rijtje zetten en vind ik mentale rust. Na een kwartier stap ik blij en met aangescherpte concentratie opnieuw naar mijn computer.’

120

131

‘Je even afzonderen lijkt niet productief, maar het tegendeel is waar. Misschien kijken sommige mensen raar op, dat begrijp ik. Maar ik ben ervan overtuigd dat het mijn prestaties verbetert. Als ik mij na zo’n pauze opnieuw achter mijn scherm zet, heb ik vaak een goed idee of een oplossing voor een probleem.’