Visie 31 januari 2020

BLAD MET EEN MENING VOOR EEN WERELD IN BEWEGING

NR 2 - VRIJDAG 31 JANUARI 2020

BESMET TINGSGEVAAR? Verkoudheden en griep lijken overal. Hoe kan je besmetting vermijden?

> 12

Ook cafés doen mee met Tournée Minérale

> 4-5

ACV lanceert unieke online rekenmodule

Wat betekent tijdskrediet voor je inkomen?

Het ACV ontwikkelde een online rekenmodule waarmee je je inkomen kan simuleren als je bijvoorbeeld ouderschapsverlof, tijdskrediet, zorgverlof of een landingsbaan opneemt.

E

en evenwicht vinden tussen je werk en je privéleven is niet altijd eenvoudig. Het ACV ijverde daarom voor het tijdskrediet: de mogelijkheid om minder te werken en zo tijd te maken voor je kinderen of familie, om een opleiding te volgen of het rustiger aan te doen aan het einde van je loopbaan. Daarnaast heb je ook recht op enkele thematische verloven zoals ouderschapsverlof. Het kan gaan om een voltijdse of deeltijdse onder-

TWEEWEKELIJKSE UITGAVE

BEWEGING.NET

breking van het werk. Om het inkomensverlies te beperken, krijg je een uitkering van de RVA. Om je goed te informeren voor je in één van de stelsels stapt, kan je nu op www.tijdskrediet.be je inkomen berekenen.

Visie vatte alvast de algemene voorwaarden voor tijdskrediet, landingsbanen en thematische verloven samen.

> 8-9

CM.BE

HETACV.BE - JAARGANG 76 - AFGIFTE BRUSSEL X - P806000 - VOLGEND NR 14.02.2020 - REGIO

BLZ. 13

2

VAN DE WEEK

WAAROM? DE QUOTE

LUC VAN GORP, VOORZITTER CM

E

en jonge vrouw kiest voor euthanasie wegens ondraaglijk psychisch lijden.

Het assisenproces dat daarover vandaag gevoerd wordt tegen de drie betrokken artsen, beroert de gemoederen. Voor- en tegenstanders van euthanasie grijpen de zaak aan om hun standpunt te verdedigen. Dat daarbij meer dan eens details uit het privéleven van de vrouw te grabbel worden gegooid, maakt het des te pijnlijker.

Het wringt. Want waarom moet het tot een assisenproces komen over zoiets fundamenteels als de beslissing over leven en dood?

Slechts vier procent van de Vlamingen ziet een verblijf in een woonzorgcentrum zitten als ze later zorgbehoevend worden. Zo bleek uit een enquête van de krant Het Nieuwsblad. Blijkbaar hebben we helemaal geen goed oog op de zorg in onze laatste levensfase. Nochtans moeten woonzorgcentra aan heel wat kwaliteitsnormen voldoen, af te turven in jaarlijkse rapporten. En toch komen we er liever niet terecht. Het wringt. Want waarom moeten we ons nu al zorgen maken over onze oude dag?

Een kwart van de Belgische veertigplussers neemt statines om het cholesterolgehalte te verlagen, zo bleek uit een recente studie van het Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg. Nochtans wegen de voordelen lang niet altijd op tegen de nadelen. De geneesmiddelen kunnen voor aanzienlijke bijwerkingen zorgen. En toch nemen we ze. Het wringt. Want waarom slikken we pillen die we mogelijk niet nodig hebben?

Drie keer waarom. Het is niet toevallig. We streven allemaal kwaliteit van leven na. Een gelukkig leven is ons hoogste goed. Onze medische zorg behoort tot de beste ter wereld.

En toch hebben we nog nooit zo met dat leven geworsteld. Of het nu over euthanasie gaat, over ouderenzorg of over geneesmiddelengebruik, we slagen er keer op keer in om het verkeerde debat te voeren en de vragen die er echt toe doen uit de weg te gaan.

‘Crustatieve zorg biedt mensen figuurlijk een schelp aan om hen te omringen, in liefdevolle breekbaarheid. Het is een vorm van zorg die de waarom-vraag niet uit de weg gaat’ We zijn heel sterk in binair denken in termen van probleem en oplossing. Onze gezondheidszorg blinkt uit in antwoorden bieden op de voorlaatste vraag. Maar de laatste en belangrijkste vraag gaan we uit de weg. Waarom leven we? Waarom doen we wat we doen? Het lijkt alsof we schrik hebben voor het antwoord.

Terwijl dat antwoord nochtans belachelijk simpel is. Niemand is onsterfelijk. Hoe goed onze medische zorg ook is, vroeg of laat duikt er een probleem op dat niet meer op te lossen is en moeten we toch die laatste vraag rond zingeving formuleren.

Het hoeft niet eens erg te zijn dat de medische zorg daar geen antwoord op heeft. Als het zover is, dan willen mensen in de eerste plaats kwaliteit van leven, in de plaats van zo lang mogelijk te leven. Wat dan telt, is zorgend nabij zijn. Wat op zo’n moment het verschil maakt, is een gevoel van diepe geborgenheid.

Daar bestaat een heel mooie term voor: crustatieve zorg, van het Latijnse woord crusta, wat schelp betekent. Crustatieve zorg biedt mensen figuurlijk een schelp aan om hen te omringen, in liefdevolle breekbaarheid. Het is een vorm van zorg die de waarom-vraag niet uit de weg gaat, ook al vergt het tijd om ze te beantwoorden. Het is zorg die toelaat om samen op weg te gaan. Pas als we vanuit de laatste vraag durven te handelen, kunnen we echt zorg dragen voor elkaar.

Redactieadres: Visie, PB 20, 1031 Brussel - tel. 02 246 31 11 - e-mail: info@visieredactie.be • Lezersbrieven: lezers@visieredactie.be • Abonnementen: www.beweging.net/ abonnementvisie • Verantwoordelijke uitgever: Liesbeth De Winter (nationale pagina’s), artikels ‘regio’ vallen onder de resp. verantw. uitgevers • Redactie: Simon Bellens, Nils De Neubourg, Wim Troch, Marjan Cauwenberg, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Martine Creve, Dieter Herregodts, Stephanie Lemmens, Elien Steen, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Hoofdredactie: Amélie Janssens • Vormgeving: Gevaert Graphics • Druk: Coldset Printing Partners • Visie verschijnt tweewekelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten •

‘Piekeren is verloren tijd.

Ofwel pak je het probleem aan, ofwel kun je er niets aan doen en dan heeft het ook geen zin om er in je hoofd nog mee bezig te zijn. Al die negatieve energie, al dat getob in bed, dat zijn alleen maar donkere wolken die je met je meeneemt.’

Actrice Ella Leyers in De Morgen

HET CIJFER

1600 De voorbije vier jaar zijn bijna 1 600 Belgen slachtoffer geworden van ‘vriendschapsfraude’. Via sociale media of datingssites slaagden criminelen erin om sinds 2016 bijna 14 miljoen euro buit te maken.

M/V/X VAN DE WEEK

Zeger Van Noten Deze 23-jarige deelnemer aan het tv-programma ‘Kamp Waes’ stottert, en komt daar vrij voor uit. Dankzij zijn houding, leggen volgens stottervereniging BeSt veel andere stotteraars hun schaamte naast zich neer.

ACTUEEL

3

Nieuwe sociale huurprijzen jagen huurders op kosten

‘Sociaal wonen moet sociaal blijven’ Op 1 januari ging een nieuwe berekening van de sociale huurprijzen van kracht.

Daardoor wordt nu rekening gehouden met de volledige inkomens van alle inwoners en dat betekent voor veel gezinnen een fikse stijging van de huur.

TEKS T SIMON BELLENS

FOTO JAMES ARTHUR

E

ind vorig jaar kondigde de Vlaamse regering aan dat de nieuwe berekening van de sociale huurprijzen zonder overgangsperiode vanaf 1 januari 2020 zou ingaan. Voortaan bepaalt niet langer de lokale notaris de marktwaarde van de sociale woning – de huurprijs van een vergelijkbare woning op de privémarkt – maar wel een ‘objectieve huurschatter’. Daarnaast is er een energiecorrectie, een toeslag op de huurprijs van zuinige woningen met lagere energiekosten, om verhuurders die hierin investeren te belonen.

De grootste aanpassing is dat de volledige inkomens van alle inwoners voor de berekening van de huurprijs van belang zijn en niet alleen die van de referentiehuurders.

Ook de inkomens van zogenaamde bijwoners zoals werkende kinderen of van gezinsleden met een uitkering tellen voortaan integraal mee.

Familiale solidariteit ‘Achter het principe om alle inkomens te betrekken, schuilt een logica’, zegt Sien Winters, coördinator van het Steunpunt Wonen dat de objectieve huurschatter ontwikkelde. ‘Mensen betalen voor een sociale woning wat ze kunnen betalen. Hoe hoger het inkomen, hoe hoger de huurprijs.

Elk inkomen wordt nu gelijk beschouwd.’

Joy Verstichele van het Vlaams Huurdersplatform wijst op de gevaren van de nieuwe berekening. ‘We moeten ervoor zorgen dat sociaal wonen sociaal kan blijven. Voor mensen met een grote zorgkost, is het rechtvaardig om hun inkomen niet helemaal in de berekening op te nemen.

‘Laten we geen onderscheid maken tussen aaibare en minder aaibare armen’ HANNE STEVENS NETWERK TEGEN ARMOEDE

Zij hebben, net als bijvoorbeeld ouderen, een veel hoger armoederisico. Het wordt aangemoedigd om je zorgnetwerk dichtbij je eigen kring te organiseren, maar dat straft de nieuwe berekening nu af. Ook in het kader van familiale solidariteit – ouders willen bijvoorbeeld hun kinderen de kans geven om te sparen – begrijpen wij dat sommige inkomens niet helemaal meetelden. ’ Dat beaamt Hanne Stevens, woonspecialist van het Netwerk tegen Armoede: ‘De ‘winst’ die mensen maken door samen te wonen onder één dak is minimaal. Op deze manier zet je hen onder druk om te vertrekken.’

pijen extra inkomsten nodig hadden, maar daar mogen de huurders niet de dupe van worden.’

wel voldoende zijn. Die discussie mogen we niet verwarren met de herberekening van de huurprijs.’

Zijn de uitkeringen het probleem?

‘Een inkomensvervangende tegemoetkoming is als het ware een leefloon voor mensen met een handicap’, vertelt Hanne Stevens. ‘Net zoals onder andere de minimumuitkeringen in de werkloosheid of invaliditeit, ligt die zwaar onder de armoedegrens. Dus nee, ze zijn zeker niet voldoende. Maar de Vlaamse overheid heeft los van de uitkeringen de verantwoordelijkheid om voor een betaalbare sociale huurprijs te zorgen. Het gaat niet op om die te doen stijgen als het inkomen onder de armoedegrens ligt.’

Het pensioen van oudere bijwoners, het loon van volwassen kinderen (18 jaar in plaats van vanaf 25 jaar), de werkloosheidsuitkering van een partner of de tegemoetkoming voor bijwoners met een handicap: ze bepalen nu mee de sociale huurprijs. Dat betekent prijsstijgingen van tientallen tot honderden euro’s en een grote impact op het huishoudbudget.

In het extreme geval van de gepensioneerde huurder van een appartement zonder lift op de derde verdieping steeg de huurprijs van 247 naar 576 euro. Zijn dochter krijgt een inkomensvervangende tegemoetkoming (die niet alle zorgkosten dekt) en verblijft in een zorginstelling, maar is thuis gedomicilieerd. Omdat ze rolstoelafhankelijk is, kan ze al twee jaar niet naar huis. Toch telt haar tegemoetkoming nu mee voor de nieuwe huurprijs.

‘In principe is een inkomensvervangende tegemoetkoming een inkomen zoals een ander’, zegt Sien Winters. ‘Wij zien inderdaad dat een deel van de sociale huurders na het betalen van de huurprijs te weinig overhoudt om menswaardig te leven. Maar dan is de vraag is of de tegemoetkomingen

Bijsturen Toen de kwestie op 8 januari werd besproken in het Vlaams Parlement was er nog geen volledig overzicht van de effecten van de maatregel, aldus minister van Wonen Matthias Diependaele. Op het einde van januari verwachtte hij een evaluatie, waarbij hij ‘wel degelijk openstond voor eventuele bijsturingen.’

‘Een studie met een armoedetoets had eigenlijk vooraf moeten gebeuren’, zegt Joy Verstichele. ‘Maar ik verwacht dat de evaluatie nu nagaat wat de impact van de nieuwe huurprijzen is op het armoederisico per inkomensniveau. Wij vrezen dat de laagste inkomens het zwaarst getroffen worden. Een klein bedrag maakt daar al een groot verschil.’

‘Bovendien zijn de nieuwe prijzen inge‘Laten we hopen dat er een stevige bijstugaan zonder overgangsperiode’, gaat Hoe houden we ring komt’, voegt Hanne Stevens daaraan Verstichele verder. ‘Sommige huurders sociaal huren sociaal ? toe. ‘Ook bij de energiecorrectie en de kenden pas op het laatste nippertje hun nieuwe marktwaarden hebben we benieuwe huurprijs en konden zich niet Beweging.net stelt voor om niet het hele denkingen. Bovendien waarschuwen voorbereiden. Als erkend belangeninkomen van de bijwoner, maar slechts een we voor een onderscheid tussen behartiger van sociale huurders deel van zijn inkomen of uitkering mee te tellen ‘aaibare’ en ‘minder aaibare’ arzijn wij nooit betrokken geweest in voor de herberekening van de huurprijs. Inkomensmen. Het is goed dat de tegemoetde nieuwe berekening, de sociale vervangende tegemoetkomingen, pensioenen en een komingen voor mensen met een huisvestingsmaatschappijen wel. leefloon zijn immers bedoeld om ook woonkosten handicap nu besproken worden, Bij ons leeft de indruk dat de nieumee te betalen. Zo dragen bijwoners toch hun steenmaar ook de anderen mogen we we berekening is doorgevoerd omtje bij in de sociale huurprijs, zonder dat het hele niet vergeten.’ dat de sociale verhuurmaatschapgezin er zwaar voor gestraft wordt.

Hoe groot het deel van het inkomen moet zijn dat in rekening wordt gebracht is volgens beweging.net voorwerp van debat met de verschillende belangengroepen.

4

ACTUEEL

Geen alcohol tijdens Tournée Minérale

‘Bied meer alternatieven aan dan alleen water en fruitsap’ Morgen start Tournée Minérale. Wie meedoet, schuift een maand lang alcohol aan de kant.

Dit jaar gaan vooral groepen de uitdaging aan.

UZ Gent, de gemeente Machelen en Snuffel Hostel uit Brugge doen inspanningen om mensen te motiveren.

TEKS T MARTINE CREVE FOTO JAMES ARTHUR

UZ GENT

‘In het ziekenhuis zien we de gevolgen van alcohol van heel dichtbij’ Twee keer per week staan Silke Pattyn, klinisch psycholoog, en Evie Maesen, dienstverantwoordelijke welzijn en diversiteit, met een standje in het restaurant van het UZ Gent om medewerkers warm te maken voor Tournée Minérale.

Silke Pattyn: ‘Medewerkers uitnodigen om in februari alcohol af te slaan, doen we persoonlijk aan een infostandje in het restaurant van het ziekenhuis. Daar komt veel volk voorbij. We vragen of ze het zien zitten om mee te doen aan Tournée Minérale. En we bieden hen meteen een alcoholvrij drankje aan. De belangstelling is groot. De reacties zijn overwegend positief. Mensen die heel weinig drinken, vragen ons of het wel zin heeft om mee te doen met Tournée Minérale. Anderen vertellen dat ze al fel geminderd zijn met alcohol, omdat hun gezondheid eronder leed. Zeer snel begint een gesprek en dat is interessant.

We doen mensen stilstaan bij hun alcoholgebruik. Dat is het belangrijkste. Toch streven we naar een groot aantal deelnemers. De concurrentie tussen de deelnemende organisaties aan Tournée Minérale maakt het spannend.’

Evie Maesen: ‘Tournée Minérale sluit aan bij het gezondheidsbeleid van het UZ Gent. Het ziekenhuis sensibiliseert

Silke Pattyn (midden): ‘Aan een infostandje in het restaurant nodigen we medewerkers uit om mee te doen aan Tournée Minérale.’ haar medewerkers voor een gezonde levensstijl. Gezond eten, bewegen, stoppen met roken en omgaan met alcohol zijn belangrijke aandachtspunten. Dat wij de gevolgen van alcohol hier van heel dichtbij zien, is een extra stimulans om mee te doen. Met een van onze leverspecialisten hebben we een filmpje gemaakt en gedeeld over de gevolgen van drinken voor de lever. We gebruiken de experten die we in huis hebben en zetten hen in als ambassadeurs voor Tournée Minérale. De actie brengt een dynamiek op gang en doet mensen samen volhouden.’

Silke Pattyn: ‘Gedurende de maand februari posten we berichtjes in een gesloten Facebookgroep om deelnemers aan te moedigen. Al zoveel dagen zonder alcohol. We vragen en delen inspiratie voor alcoholvrije dranken. We gebruiken de filmpjes van Tournée Minérale zelf. En we verwijzen naar onze brochures over welzijn op het werk en over alcoholgebruik. We laten tijdens de recepties naast water en fruitsap ook andere niet-alcoholische dranken serveren. Na afloop blikken we terug in het personeelsblad.’

GEMEENTE MACHELEN

‘We dagen horeca uit: wie maakt de beste mocktail?’

Gezondheid staat hoog op de agenda van het gemeentebestuur in Machelen.

Karina Rombauts, schepen van sociale zaken en welzijn, moedigt met wedstrijden vooral horecazaken aan om alcoholvrij uit de hoek te komen.

Karina Rombauts: ‘Met de welzijnsraad nemen we al voor de derde keer deel aan Tournée Minérale. In deze raad brengen we inwoners samen die elke dag van dichtbij geconfronteerd worden met gezondheid en welzijn. Vorig jaar ondertekenden we het charter voor een gezonde gemeente.

We zetten ons in om een gezonde leefom-

geving te creëren. Alcohol beperken past daar perfect in.’

‘Alcohol is nadelig voor de gezondheid en niet nodig om plezier te maken. Vooral daar willen we op focussen. Daarom richten we ons sterk naar de horecazaken in de gemeente. Die kregen allemaal de vraag om een mocktail te maken en te promoten.’

‘De deelnemende zaken worden vermeld op de kaart van de Tournée Minérale bars en resto’s. Om onze horecazaken extra te motiveren, hebben we er twee wedstrijden aan gekoppeld. Door mee te doen, kunnen

ze de titel van beste mocktail in de wacht slepen. Via een mini-enquête kan iedereen stemmen. Ook door een foto van het leukste mocktailmoment te delen, kunnen ze een prijs winnen.’

‘De sportfunctionaris en de jeugdconsulent hebben ook de sport- en de jeugdverenigingen aangepord om mee te doen met Tournée Minérale. Via ons gemeentelijk blad en via Facebook sensibiliseren en informeren we alle inwoners. In februari geven we tips en aanmoedigingen om vol te houden.’

ACTUEEL

5

Overal minimumloon in Europa op komst?

Als het van de Europese Commissie afhangt, komt er in elke Europese lidstaat een wettelijk vastgelegd ‘eerlijk’ minimumloon.

Dat moet sociale dumping een halt toeroepen en de armoede onder werknemers terugdringen.

SNUFFEL HOSTEL

‘Forceren werkt niet’

D

Lander Hoornaert van Snuffel Hostel in Brugge liet zijn barman een opleiding volgen om drie gloednieuwe mocktails samen te stellen. Jonge backpackers en andere gasten kunnen ze goedkoop proeven.

Lander Hoornaert: ‘Eens een periode zonder alcohol inlassen, vinden we zinvol. Daarom doen we graag mee aan Tournée Minérale. Maar het hele jaar door gaan we heel bewust met alcohol om. We zoeken altijd naar bieren met een laag alcoholpercentage. Onze frisdrankkaart is heel uitgebreid. De gasten kunnen zich hier amuseren zonder alcohol. Er wordt nog altijd raar opgekeken als iemand in een gezelschap niet drinkt. De sociale druk is hoog.

Geen alcohol drinken hoeft niet alleen als je BOB of zwanger bent. Dat willen we stimuleren door voldoende alternatieven aan te bieden. Tegen democratische prijzen.’

Dat is geen overbodige luxe. De armoede onder werkende mensen steeg tussen 2005 en 2018 van 8,1 naar 9,6 procent.

De meeste EU-landen hebben wel een minimumloon, maar dat is vaak lang niet toereikend om comfortabel te leven.

Europarlementslid Cindy Franssen geeft toelichting bij het voorstel. ‘Te veel werknemers worstelen om maandelijks rond te komen. Een op de tien werknemers in Europa balanceert op de rand van de armoede. In de zeven EU-lidstaten met de laagste minimumlonen wordt meteen ook het hoogste aantal werknemers opgetekend die op de rand van de armoede balanceren: van 11 procent in Polen tot 19 procent in Roemenië.’

‘Tijdens Tournée Minérale doen we iets extra. Dan maakt onze barman drie speciale mocktails. Speciaal daarvoor heeft hij een opleiding gevolgd. Die mocktails bieden we tegen aantrekkelijke prijzen aan. En we maken daar zichtbaar promotie voor. De eerste keer dat we meededen met Tournée Minérale, hebben we ons café zelfs een dag volledig alcoholvrij gemaakt. De opkomst was lager dan verwacht. We hebben ons café vroeger gesloten.

Forceren werkt dus niet.’

Matthias Somers van Denktank Minerva ziet nog een andere reden waarom de

>>> Je kunt nog meedoen met Tournée Minérale. Registreer je op www.tourneeminerale.be

Deliveroo

TEKS T WIM TROCH

e Europese Commissie gaat in gesprek met de sociale partners over een ‘eerlijk minimumloon’. Elke werknemer moet in staat zijn een waardige levensstandaard te hebben. Dat betekent niet dat er één minimumloon komt voor alle 27 lidstaten. Afhankelijk van de kosten van het levensonderhoud in een land, zal een minimumloon per land worden berekend.

‘We zijn niet alleen een hostel voor jonge backpackers. We hebben ook een café en een concertzaal. Hier komt een ruim publiek over de vloer. Sommige mensen staan ervoor open om alcohol te minderen, anderen niet. We tikken hen daarvoor niet op de vingers. We gaan wel heel hard op zoek naar alcoholvrije suggesties, zodat onze gasten ze leren kennen.’

Wat een ‘eerlijk minimumloon’ is, is vooralsnog niet duidelijk gedefinieerd.

Somers: ‘Het minimumloon mag geen minimum zijn nodig om te overleven, maar moet het mogelijk maken om volwaardig deel te nemen aan het sociale leven.’

‘Te veel werknemers worstelen om maandelijks rond te komen’ CINDY FRANSSEN, EUROPARLEMENTSLID

laagste lonen omhoog moeten. ‘Ook binnen die landen verdiept de welvaartskloof zich. Lage lonen raken steeds verder achterop tegenover hogere lonen.

Als mensen alleen aan het hoogstnoodzakelijke nog geld kunnen uitgeven, valt ook de economische productie stil.’

Meer dan overleven Overleg met de sociale partners – waaronder de vakbonden – staat centraal bij de hele denkoefening. ‘Er moet gewerkt worden aan minder ongelijkheid binnen Europa’, zegt Franssen. ‘Het is onrealistisch om de minimumlonen in Roemenië van dag op dag te verdubbelen. Om iedereen mee te krijgen, moeten we kijken naar de lokale situatie. Hoe dat het beste kan, is een vraag die nu voorligt bij de sociale partners.’

Welke gevolgen er zijn voor België, is nog koffiedik kijken. Franssen: ‘Dat hangt af van de maatregelen die uit de eerste gesprekken tussen de sociale partners naar voren zullen komen. De Belgische minimumlonen zijn vandaag wel bij de hoogste in Europa, het aandeel werknemers dat het daarmee moet doen, bij de laagste. Dat betekent niet dat het niet beter kan: ook in België laait de discussie over waardige lonen geregeld hoog op, bijvoorbeeld bij Deliveroo.’

‘Allicht zal de impact voor België beperkt blijven’, zegt Somers. ‘Minder dan vijf procent van de werknemers in België krijgt het wettelijk minimumloon. Waar wij vooral voor waakzaam dienen te zijn, is dat het uiteindelijke voorstel niet raakt aan het collectieve loonoverleg en de loonafspraken die daar gemaakt worden.’

‘Het doel van het Europees minimumloonkader is duidelijk: betere minimumlonen in landen met een hoog armoederisico onder werknemers, de wrevel over loonconcurrentie en sociale dumping terugdringen, en een betere sociale bescherming voor arbeiders in zogenaamde ‘atypische’ jobs, zoals de platformeconomie’, besluit Franssen.

Gunsttarief belastingen op aanvullend pensioen voor lange loopbaan Wie op pensioen gaat voor de wettelijke leeftijd van 65 jaar maar toch een lange loopbaan van 45 jaar kan bewijzen, betaalt nu ook het gunsttarief van 10 procent belastingen op zijn aanvullend pensioen.

Wie sneller op pensioen gaat, betaalt meer belastingen op het DEEL van het aanvullend pensioen (uitkeringen in het kader van een groepsverzekering, pensioenfonds of sectoraal pensioenplan), dat opgebouwd is door werkgeversbijdragen. Het tarief is normaal 20 procent bij een pensioen vanaf 60 jaar, 18 procent vanaf 61 jaar en 16,5 procent vanaf 62 jaar. De laagste aanslagvoet, 10 pro-

cent, volgt vanaf de wettelijke pensioenleeftijd (op 65 jaar) op voorwaarde dat men effectief actief is gebleven tot aan de pensionering.

Maar nu is dit gunsttarief dus ook van toepassing op wie vroeger dan 65 jaar op pensioen gaat maar wel een volledige loopbaan kan bewijzen. De loopbaan van 45 jaar wordt bewezen door het bewijs te leveren van 104 gewerkte dagen per loopbaanjaar.

Ook voor deze specifieke regeling geldt dat je de drie jaren voorafgaand aan het pensioen ‘effectief actief’ moet zijn gebleven, maar ook periodes van bijvoor-

beeld onvrijwillige werkloosheid of halftijds brugpensioen tellen bijvoorbeeld mee.

Die uitbreiding van het gunsttarief voor lange loopbanen ging in met terugwerkende kracht vanaf 1 januari 2019. Als de verzekeringsmaatschappij of het pensioenfonds dus al te veel bedrijfsvoorheffing heeft ingehouden, kan ze dat terugvragen aan de fiscus en zelf aan de begunstigde bezorgen, of kan de fiscus het verrekenen met de eindbelasting.

>>> info op www.hetacv.be

6

OPINIE FORUM

‘DE REGERING MOET MET MIDDENVELD EN BEVOLKING IN GESPREK GAAN’

TIM ASPERGES MOBILITEITSPERSOONLIJKHEID VAN HET JAAR

PETER WOUTERS, VOORZITTER BEWEGING.NET

Juist schakelen naar een rechtvaardige mobiliteit

D

at verandering mogelijk is, heb ik vanop de eerste rij in Leuven mogen meemaken. Het Leuvense circulatieplan kwam er dankzij het samenwerkingsmodel van Leuven 2030 waarin burgers, ondernemingen en kennisinstellingen samen met de stad Leuven aan dezelfde kar trokken.

In onze klimaatcrisis is snel schakelen een must, maar dit mag er niet toe leiden dat we fout schakelen. Hierbij roep ik op om de focus te houden op de gronddoelstelling van mobiliteit, namelijk het verbinden van mensen.

Dat duurzame mobiliteit tegenwoordig verengd wordt tot milieuvriendelijke mobiliteit en zelfs milieuvriendelijke automobiliteit stemt tot ongerustheid. Wetende dat in 2050 twee derde van de wereldbevolking in een stad woont, leidt automobiliteit tot immobiliteit.

Ik pleit voor een rechtvaardige mobiliteit die iedereen toegang geeft tot deelname aan onze samenleving. De overheid dient zich in de eerste plaats te focussen waar er tekorten zijn en niet waar er reeds een teveel van is.

De besparingen bij De Lijn en het non-beleid bij de salariswagens zijn hier jammer genoeg illustere tegenvoorbeelden van.

Bij de start van een nieuw jaar blikken veel organisaties even vooruit en maken ze plannen.

Ook tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van beweging.net verwoordde voorzitter Peter Wouters zijn wensen voor 2020. Een gesprek over zijn speech en de belangrijkste boodschappen.

De politieke boodschap uit uw speech kreeg veel weerklank in de pers. Was u daar tevreden mee?

Peter Wouters: ‘Ik was blij met de aandacht voor beweging.net. Voor ons primeert de inhoud en de uitdagingen waar die nieuwe regering mee bezig moet zijn. Daar vinden wij dat het sociaal overleg een cruciale rol moet spelen en dat het klimaatvraagstuk op een sociaal-rechtvaardige manier moet aangepakt worden. De politieke groepen die ik noemde (de groene, socialistische en christendemocratische, red.) zijn daar in het verleden mee begaan geweest en dat wilde ik benadrukken.’

U zette het klimaat duidelijk hoog op de agenda. Waarom precies? En hoe moet het aangepakt worden?

‘Het is niet zo moeilijk om maatregelen te bedenken die het klimaat kunnen verbeteren.

Moeilijker is het om ervoor te zorgen dat kwetsbare groepen daarin bijzondere aandacht krijgen en dat het idee van een duurzamere economie een centrale plaats krijgt in het beleid.

Wij verwachten dat de wereldeconomieën zich bewust zijn van de kwetsbaarheid van de aarde.

En pas vanaf dat punt hun beleid vorm geven.’

U vindt het belangrijk dat mensen opnieuw vertrouwen hebben in de politiek, vertelde je nog in je speech. Hoe moet er aan dat vertrouwen gewerkt worden?

‘Als sociale beweging vinden wij politiek engagement superbelangrijk. Vandaag is dat een spannende stiel, waar mensen veel te graag kritiek op geven. Door samen te werken met geëngageerde politici hopen wij goede dingen te kunnen tonen aan de mensen. Maar dat zal niet genoeg zijn. Wij hopen dat een komende regering een tijdelijk project zal opzetten om met het middenveld en de bevolking in gesprek te gaan over de dingen die echt belangrijk zijn: nabijheid, burgerschap en solidariteit. Ik hoop dat men op honderden plaatsen in het land mensen bij elkaar wil brengen om hierover hun mening te zeggen. Wij zullen graag meewerken wanneer dit echt wordt opgestart.’

En tot slot, wat wenst u voor 2020?

‘Het is een voorrecht om als sociale beweging met zoveel partners te mogen samenwerken.

Het is in samenwerking met onze organisaties dat draagvlakken worden gecreëerd. Zo willen wij werken aan een samenleving waar mensen van alle afkomst vreedzaam hun leven vorm kunnen geven, waar welvaart ten dienste staat van welzijn voor iedereen en armoede echt gebannen kan worden. Dat is mijn wens voor 2020.’

>>> Lees de nieuwjaarsboodschap op www.beweging.net

De grote ambitie van de nieuwe Vlaamse regering op vlak van duurzame mobiliteit staat in schril contrast met de voorziene werkingsmiddelen voor De Lijn. Het ambitieniveau dat de Vlaamse regering toont op vlak van fietsbeleid (met een verdubbeling van de middelen), zal ze ook moeten tonen voor openbaar vervoer indien ze haar ambities op vlak van duurzame én rechtvaardige mobiliteit au sérieux neemt. Een overheid die vervoersarmoede bestrijdt en investeert in openbaar vervoer heeft recht van spreken en zal ook een draagvlak vinden voor een doorgedreven klimaatbeleid.

Ik eindig met een oproep naar onze politici. Dat ze zich niet laten verlammen door de perceptie van de publieke opinie die vaak gecreëerd wordt door de allersterksten in onze maatschappij. Dat ze zich gesteund vinden door een vaak stilzwijgende meerderheid die begripvol is voor gedurfde keuzes op vlak van rechtvaardige mobiliteit en een doorgedreven klimaatbeleid.

Jouw kijk

INDUSTRIE 4.0 Graag wou ik even inpikken op dit artikel in Visie van 17 januari 2020. Ik heb namelijk 48 jaar met plezier een job uitgeoefend als technieker dienst na verkoop in de elektrische verwarming en warmtepompen over gans België, 5 klanten en gemiddeld 300 kilometer per dag. Van bij de invoering van de volgsystemen in de wagens ging het plezier er meer en meer af. Had je eens het geluk om allemaal simpele depannages te hebben en iets vroeger

thuis te komen, dan kreeg je het wel te horen. Maar kwam je een uur later dan normaal thuis door moeilijke depannages, dan hoorde je niets. Maar omdat ik mijn job graag deed en mij dat niet stoorde ging ik tijdens mijn pensioen in de wintermaanden nog twee dagen per week opnieuw ingeschreven werken in hetzelfde bedrijf, omdat ze me dat ook vroegen.

Ik heb (mijn) klanten altijd op een eerlijke en voordelige manier geholpen, en de klanten apprecieerden dat ook. Maar

zelfs dat mocht niet meer. We moesten commercieel denken en herstellen in functie van de hoogste winstmarge. Daar was ik niet blij mee. Zo zie je maar hoe sommige bedrijven vandaag te werk gaan en dan niet begrijpen hoe het komt dat ze geen (bekwame) techniekers vinden of kunnen houden.

- Naam gekend bij de redactie WACHTDIENST ALGEMEEN TANDARTS Recent heb ik me sterk verwonderd over de beltarieven

van de ‘wachtdienst Algemeen Tandarts’ van het Verbond der Vlaams Tandartsen vzw. Bellen naar het nummer van de wachtdienst Algemeen Tandarts is betalend (1,5 euro per minuut), wat op zich al vreemd kan worden genoemd voor een vzw actief in de gezondheidssector. Wanneer de oproeper wordt doorverbonden naar een tandarts van wacht, valt dat gesprek echter ook nog onder dat dure tarief van 1,5 euro per minuut. Dit wordt nergens vermeld op de website van de vzw,

noch door het callcenter van de wachtdienst.

Deontologisch kunnen hier vragen bij gesteld worden.

- Jan Van Droogenbroeck, Beveren-Waas

>>>

Viel jou ook iets op in Visie?

Jouw reactie of lezersbrief kan je sturen naar lezers@visieredactie.be

ACTUEEL

7

Grondwettelijk Hof vernietigt regeling cash for car

‘Verplicht mobiliteitsbudget als alternatief aanbod voor salariswagens’ Het Grondwettelijk Hof heeft de cash-for-carregeling vernietigd.

Het systeem waarbij werknemers hun salariswagen konden inruilen voor nettoloon zonder dat er sociale bijdragen op betaald werden – brengt volgens het Hof een oneerlijke behandeling van werknemers met zich mee.

TEKS T DAVID VANBELLINGHEN

W

e waren vrij zeker van onze zaak’, zegt ACV-voorzitter Marc Leemans over de vernietiging door het Grondwettelijk Hof van de cash-for-carwet. Die cash-for-carregeling was door de regering-Michel ingevoerd. Wie een salariswagen had, kon deze inruilen voor een som geld waarop geen enkele sociale bijdrage en slechts een kleine belasting verschuldigd was. Het was het sociaal secretariaat SDWorx dat deze wet op vraag van de regering en tegen betaling uitwerkte. ‘Maar van in het begin was duidelijk dat dit met spuug en ijzerdraad aan elkaar hing’, stelt Leemans. ‘Zoals het Grondwettelijk Hof opmerkte was het helemaal niet zeker dat er minder woon-werkverkeer met de auto zou gebeuren. Het was met cash for car perfect mogelijk om een oude, vervuilende tweedehandsauto te kopen. En de rest van het geld gewoon netto op zak te steken.’

Beter alternatief: het mobiliteitsbudget

Dat deze rechtszaak nu verhindert dat er minder salariswagens zouden rondrijden,

is volgens de ACV-voorzitter nonsens.

‘Niet alleen het ACV was tegen deze regeling, ook de werkgevers brachten een negatief advies uit. Maar we ontwikkelden tegelijk ook een beter alternatief. Samen met de werkgevers hebben we het mobiliteitsbudget uitgewerkt. Dat mobiliteitsbudget spoort mensen echt aan om niet langer te kiezen voor de salariswagen. Je kan die auto inruilen voor geld, maar dat moet je wel echt besteden aan andere, duurzame mobiliteit. Een abonnement op het openbaar vervoer, een elektrische fiets of step: het kan allemaal. Als je overschot

hebt op je mobiliteitsbudget kan je dat cashen, maar daar worden wel belastingen en sociale bijdragen op betaald. Als het echt de bedoeling is om de mobiliteitsdruk te verkleinen, is dit de weg die we uit moeten. Wat ons betreft is een volgende stap dat bedrijven die salariswagens in het verloningspakket hebben, nu ook verplicht een mobiliteitsbudget aanbieden.’

invoering van het cash-for-carprogramma werd ook een tweede soort loon gecreëerd.

Wie zijn bedrijfswagen omzette in cash, moest daar geen bijdrage of belasting op betalen. Scenario’s waarin een startende werknemer een dure bedrijfswagen zou krijgen om die een jaar later netto te kunnen cashen waren niet denkbeeldig. Dat is natuurlijk pure discriminatie ten opzichte van wie geen bedrijfswagen heeft.’

Volgens de ACV-voorzitter reikt de uitspraak van het Grondwettelijk Hof trouwens veel verder dan enkel de salariswagen. ‘Al jaren willen sommige politici maaltijd- en ecocheques omzetten in nettoloon. Deze uitspraak geeft aan dat dit de juridische toets niet zal doorstaan. En dat is maar goed ook. Iedereen houdt natuurlijk graag wat meer netto over, maar sociale bijdragen zijn cruciaal voor ons welzijn. Daarmee financieren we onze gezondheidszorg, onze pensioenen, onze werkloosheidsverzekering, de ziekte- en invaliditeitsuitkeringen ook. Willen we dat op het spel zetten? Om dan nadien, als je daarvoor al de centen zou hebben, dure privéverzekeringen te moeten nemen? De enigen die hier winst uit halen zijn de verzekeringsmaatschappijen en hun aandeelhouders. De Nationale Bank berekende ondertussen zwart op wit dat de verlaging van de sociale bijdragen die bedrijven de afgelopen jaren kregen niet diende om banen te creëren, maar dat dat geld gewoon naar hogere winstcijfers ging. Dat is bijzonder pijnlijk.’

Tweede soort loon

Het hoogst twijfelachtige mobiliteitseffect was niet de enige reden dat het ACV naar het Grondwettelijk Hof trok. ‘Door de

Samana is er voor jou Ziek zijn zet je wereld op zijn kop en vult je hoofd met ontelbare vragen en twijfels.

Samana wil voor jou die warme omgeving zijn waar je zonder drempels op adem kan komen en de nodige ondersteuning krijgt om je veerkracht te laten groeien.

Verleg je ... grenzen

met onze vakanties op maat van jouw noden

focus

naar wat wél nog allemaal kan met onze cursussen en infosessies

horizon

en ontmoet mensen die in hetzelfde schuitje als jij zitten

ONTDEK AL ONZE VAKANTIES EN ACTIVITEITEN OP SAMANA.BE OF CONTACTEER ONS OP HET NUMMER 02 246 47 71

20_004_Adv_Alg_SamanaIsErVoorJou_Visie.indd 1

23/01/20 16:10

8

DOSSIER TIJDSKREDIET

Balans

Bij ons mag 20 procent van het personeel in tijdskrediet zijn, in grote afdelingen zelfs 25 procent. Wil je tijdskrediet nemen en zit je afdeling aan haar limiet, dan bekijkt het bedrijf of je kan veranderen van afdeling.’

LIEN VAN HECKE AFGEVAARDIGDE BIJ NOVARTIS

tussen werk en privéleven Een balans tussen je werk en je privéleven vinden is niet altijd makkelijk. Daarom ijverde het ACV voor tijdskrediet. Om voor je kinderen of familie te zorgen, om een opleiding te volgen of om minder te werken aan het einde van je loopbaan.

Daarnaast heb je ook recht op enkele thematische verloven. We maken een onderscheid tussen thematische verloven en tijdskrediet. De voorwaarden voor het opnemen van thematisch verlof zijn minder uitgebreid dan voor tijdskrediet. Bij het recht op tijdskrediet spelen je sector, de grootte van je onderneming, je anciënniteit, je tewerkstelling en een eventuele uitsluiting via cao een rol.

TEKST AN-SOFIE BESSEMANS ILLUSTRATIES RUTGER VAN PARYS

THEMATISCH VERLOF Ik wil meer tijd om voor mijn kind te zorgen OUDERSCHAPSVERLOF Onderbreking

Voorwaarden

• Volledig gedurende 4 maanden • Halftijds gedurende 8 maanden • Met één vijfde gedurende 20 maanden • Met één tiende gedurende 40 maanden Je kunt het verlof in verschillende vormen opnemen en afwisselen.

Het recht geldt tot het kind 12 jaar is (voor een kind met een handicap tot 21 jaar). Je moet wel 12 maanden onder contract zijn bij je werkgever.

Ik heb een zieke in de familie ZORGVERLOF Onderbreking

• Volledig gedurende maximaal 12 maanden • Halftijds of met één vijfde gedurende maximaal 24 maanden • De aanvraag doe je steeds voor minstens 1 en maximaal 3 maanden.

Voorwaarden

• Zorg voor een zwaar ziek gezins- of familielid (op hetzelfde domicilie of bloedverwanten tot de tweede graad).

• Geen loopbaan- of anciënniteitsvoorwaarden bij volledige onderbreking. Wel een getuigschrift van een arts in alle gevallen.

Mijn naaste ligt op sterven PALLIATIEF VERLOF Onderbreking

• Volledig, halftijds of met één vijfde gedurende een maand. Dit kan tweemaal met een maand verlengd worden.

Voorwaarden

• Zorg voor wie aan een ongeneeslijke ziekte lijdt en zich in een terminale fase bevindt. Geen loopbaanof anciënniteitsvoorwaarden bij volledige onderbreking. Wel een getuigschrift van een arts in alle gevallen.

>>> Opgelet: in dit overzicht nemen we enkel de algemene voorwaarden op. Voor de precieze voorwaarden, uitzonderingen, aanvraagprocedure enz. raadpleeg je de ACV-brochure Tijdskrediet, thematische verloven en landingsbanen in de privésector, of neem je contact met een ACV-dienstencentrum in de buurt.

Neem ook een kijkje op www.tijdskrediet.be.

Bij de hospitalisatie van je minderjarig kind kun je het ‘kort zorgverlof’ opnemen gedurende een week. Dit is verlengbaar met een week.

DOSSIER TIJDSKREDIET Bij Newell kan je tijdskrediet nemen aangepast aan de schoolvakanties van kinderen of kleinkinderen. Buiten de schoolvakanties werk je voltijds, tijdens de vakanties ben je thuis.’

Ik ben in landingsbaan, want poetsen is zwaar werk en ik ben al wat ouder. Dankzij het sociaal fonds van onze sector Schoonmaak, kan ik naast mijn uitkering van de RVA rekenen op een aanvullende vergoeding.’

MONIQUE TEMPELS NEWELL

ODETTE VAN LAEKEN ISS

9

TIJDSKREDIET Om voor je kinderen of familie te zorgen of om te studeren TIJDSKREDIET MET MOTIEF Onderbreking

Voorwaarden

• Volledig, halftijds of met één vijfde • Het motief opleiding geeft recht op maximaal 36 maanden tijdskrediet • Het motief zorg (voor je eigen kind < 8 jaar; zwaar ziek kind < 18 jaar; eigen kind met een handicap <21 jaar; zwaar ziek gezins- of familielid; pallitatieve zorg) geeft recht op maximaal 51 maanden tijdskrediet.

• Over je hele loopbaan mag je maximaal 51 maanden tijdskrediet opnemen • Je moet werken in de privésector en minstens 2 jaar in dienst zijn bij je werkgever. In een onderneming met 10 of minder werknemers kan de werkgever het tijdskrediet weigeren.

Om als oudere werknemer wat minder te werken LANDINGSBAAN Onderbreking

• Halftijds of één vijfde tot aan je pensioen

Voorwaarden

• Je moet werken in de privésector en minstens 2 jaar in dienst zijn bij je werkgever. Het kan ook sneller als je werkgever akkoord gaat – in de praktijk gebeurt dat regelmatig. Je leeftijd en beroepsloopbaan bepalen mee of je recht hebt op een landingsbaan. Dat is bijvoorbeeld het geval vanaf 60 jaar en na een loopbaan van 25 jaar en vanaf 55 jaar en na een loopbaan van 35 jaar.

Wat neem ik eerst op?

Je mag zelf kiezen in welke volgorde je gebruik wil maken van thematisch verlof of tijdskrediet. De uitkeringen voor thematisch verlof liggen wel hoger dan die voor tijdskrediet. Daar staat tegenover dat de voorwaarden anders zijn. Tijdskrediet voor de zorg van een eigen kind kan je bijvoorbeeld opnemen tot het kind 8 jaar is, bij ouderschapsverlof ligt de grens op 12 jaar.

Wat met mijn inkomen?

Als je thematisch verlof, tijdskrediet of een landingsbaan opneemt, heeft dat gevolgen voor je brutoloon. Tijdens de periode waarin je afwezig bent op het werk, verdien je niets. Maar je hebt wel recht op een uitkering van de RVA. Hoeveel die bedraagt hangt af van het type verlof, de vorm waarin je het opneemt (voltijdsdeeltijds) en je gezinssituatie. Aanvullend op de uitkering kan de Vlaamse overheid je ook een premie toekennen in het geval van tijdskrediet met motief zorg of opleiding, of bij thematisch verlof. Daarvoor moet je wel werken in het Vlaams Gewest.

Met de handige tool van het ACV op www. tijdskrediet.be kan je berekenen hoeveel je inkomen zal bedragen. Of raadpleeg onze brochure Tijdskrediet, thematische verloven en landingsbanen in de privésector of neem contact met een ACV-dienstencentrum in de buurt.

‘Maak tijdskrediet ook een recht in KMO’s’ Het ACV roept op om het recht op tijdskrediet uit te breiden naar medewerkers van KMO’s. Wie in een onderneming werkt met minder dan elf werknemers kan enkel tijdskrediet of een landingsbaan opnemen als de baas het goedkeurt. In grotere ondernemingen is dat een recht. ‘Maar de nood aan tijdskrediet is dezelfde’, stelt Mathieu Verjans van het ACV. ‘Ook wie in een klein bedrijf werkt, wordt een dagje ouder, wil bijstuderen, of heeft tijd nodig voor zorg. We stellen daarom voor dat tijdskrediet en landingsbaan ook een recht worden in deze ondernemingen net zoals de thematische verloven dat zijn. Op een krappe arbeidsmarkt zal dit ook een extra troef zijn om medewerkers aan te trekken.’

10

VRAAG & ANTWOORD

Mensen in armoede ontkrachten de vooroordelen

‘Op den duur ga je geloven dat het je eigen schuld is’ Rond armoede bestaan heel wat vooroordelen.

Daarom lieten Marijke Decuypere en Guy Malfait mensen in armoede hun verhaal doen. In ‘Aan de onderkant ligt de lat altijd hoger’ nemen ervaringsdeskundigen je mee in hun leef- en denkwereld.

TEKS T WIM TROCH FOTO SOPHIE NUY T TEN

M

ensen in armoede zijn te lui om te werken en te dom om iets bij te leren. Ze hebben een gat in hun hand en kopen dingen die ze niet echt nodig hebben.

Het zijn vaak gehoorde vooroordelen als het gaat over mensen in armoede. Daarachter schuilt een complexere werkelijkheid. Want misschien werken mensen niet omdat ze geen betaalbare opvang voor hun kinderen vinden. Of omdat hun gezondheid wankel is, omdat ze in slecht geïsoleerde huizen wonen.

Of omdat het werk niet met het openbaar vervoer bereikbaar is. Misschien vullen mensen in armoede niet alle papieren voor tegemoetkomingen in omdat er te veel moeilijke woorden in staan. Misschien eten ze ongezond, omdat dat nu eenmaal vaak goedkoper is dan verse groenten. En misschien kopen ze een nieuwe smartphone om hun gedeukte eigenwaarde wat op te poetsen.

‘De keuzes die mensen in armoede maken zijn doordachter dan je zou denken’, vertelt Guy Malfait. Samen met Marijke Decuypere – die net als Guy voor armoedevereniging ATD Vierde Wereld werkt – verzamelde hij getuigenissen van mensen in armoede.

De verhalen werden gebundeld in het boek Aan de onderkant ligt de lat altijd hoger. ‘Als je in armoede leeft, moet je twee of drie keer meer inspanningen doen om hetzelfde te bereiken’, verklaart Guy de titel. De getuigen vertellen waarom ze bepaalde keuzes moeten maken en over hoe anderen naar hen kijken. En meestal willen ze maar één ding: meetellen in de maatschappij.

Waarom hebben jullie dit boek geschreven?

Marijke: ‘We willen dat mensen op een andere manier naar mensen in armoede kijken. Dat ze loskomen van hun vooroordelen. Men denkt dat als mensen in armoede werk vinden, of als ze wat spaarzamer leven, hun probleem snel opgelost zal geraken. Maar we zien dat de zaak veel complexer is en veel genuanceerder. Dat maken de verhalen in het boek duidelijk.’

‘Als je in armoede leeft, is dat tegenwoordig jouw probleem. Je moet het zelf maar oplossen’ GUY MALFAIT

Marijke Decuypere en Guy Malfait: ‘Als je in armoede leeft, moet je twee of drie keer meer inspanningen doen om hetzelfde te bereiken.’

Wat is armoede eigenlijk?

Guy: ‘Je denkt vaak dat het enkel gaat om weinig geld hebben, geen woning of geen werk hebben, maar eigenlijk zit er iets anders achter. De centrale dimensie is ‘disempowerment’. De touwtjes zelf niet meer in handen hebben. Dat gaat heel ver. Bijvoorbeeld over de opvoeding van je kinderen. Veel kinderen die geplaatst worden in een pleeggezin of in een instelling, zijn kinderen uit gezinnen in langdurige armoede. Als ouder krijg je dan de boodschap dat je niet goed voor je kind kunt zorgen. Dat doet wat met een mens. Zo gaat het ook op andere domeinen zoals het zoeken naar werk. Vaak goedbedoeld, maar personen in armoede ervaren een enorme inmenging in hun privéleven, waarbij hun eigen stem vaak niet au sérieux genomen wordt.’

Marijke: ‘En dan gaan mensen revolteren. In het boek staat het verhaal van iemand die door gezondheidsproblemen veel ondersteuning nodig heeft.

Men praat over hem, in plaats van met hem. Men neemt beslissingen voor hem. Men behandelt hem als iemand die niet kan nadenken. Als hij dan in opstand komt, krijgt hij het etiket van ‘lastige cliënt’ opgeplakt.’

Guy: ‘Mensen in armoede zijn best in staat om na te denken over hun situatie, en om oplossingen te vinden. Ze vechten er elke dag tegen, en ze vinden ook allerlei strategieën om met armoede om te gaan. Als buitenstaander heb je niet alle context en lijken de gekozen strategieën soms halfbakken, maar als je de mensen zelf hun logica laat uitleggen, dan zie je dat het allemaal wel steek houdt.’

Zelfs in het rijke Vlaanderen lukt het niet om armoede uit te roeien.

Marijke: ‘Vroeger waren arme mensen meestal ge-

boren in arme gezinnen. Vandaag zien we dat die groep ruimer is geworden. Als je niet zo veel reserve hebt, moet er niet veel gebeuren om in armoede te glijden. Langdurige ziekte, ontslag of een echtscheiding kan voldoende zijn. Vaak hebben die mensen – in tegenstelling tot wie in armoede geboren is – gelukkig een netwerk van familie en vrienden waar ze op kunnen terugvallen.

Een recent fenomeen zijn de werkende armen. Mensen met uitzendcontracten, bijvoorbeeld. Hen wordt een vast contract voorgespiegeld, maar dat komt er vaak nooit.’

Merken jullie een evolutie van hoe naar personen in armoede wordt gekeken?

Guy: ‘Tot twintig jaar geleden werd armoede gezien als een probleem van de maatschappij. Een structureel probleem in de samenleving, dat we gezamenlijk moeten aanpakken. Tegenwoordig wordt alles gereduceerd tot het individu. En dus: als je in armoede leeft, is dat niet langer een probleem van ons allemaal, maar is dat jouw probleem. Je moet het zelf maar oplossen. Op den duur gaan mensen in armoede ook zelf geloven dat het hun eigen schuld is. Dat komt de beleidsmakers goed uit, want op die manier hebben ze geen verantwoordelijkheid meer.’

‘De focus van de ontslagnemende regering lag op ‘jobs-jobs-jobs’. Maar wat zat daarachter? Niet de bekommernis voor recht op arbeid, zodat iedereen volwaardig kan en mag deelnemen aan de samenleving. De drijfveer is dat men niet wil betalen voor iemand die niet werkt. En of het dan gaat om volwaardig werk, is het minste van de zorgen. Flexijobs, nachtwerk, onvoorspelbaar werk … dat maakt allemaal niet zo veel uit.’

11

ZO ZIT DAT BESMET TINGSGEVAAR

Hoe vermijd ik dat ik een verkoudheid of griep krijg?

In deze periode van het jaar ben je sneller verkouden en krijg je soms ook af te rekenen met griep. Je handen wassen met water en zeep is een goede maatregel om besmetting te voorkomen.

Het griepvirus en verkoudheidsvirussen zijn heel besmettelijk. Praten met iemand die griep heeft, kan al voldoende zijn om geïnfecteerd te worden. Ben je vaak op drukbezochte plaatsen of in afgesloten ruimten? Dan heb je veel kans om besmet te worden. Met een vaccinatie ben je het best beschermd, maar het is geen garantie dat je niet ziek wordt. Je nog laten vac-

cineren als de griepepidemie in het land is, heeft geen zin meer. Het duurt twee weken voor het vaccin werkzaam is.

Hoe kun je de kans op besmetting met het griepvirus of verkoudheidsvirussen verkleinen? Was je handen regelmatig met water en zeep.

Op plaatsen zonder water en zeep zijn alcoholgels nuttig. Let erop dat je met je vingers zo weinig mogelijk in je ogen wrijft en dat je ze niet in je mond steekt. Heeft iemand in je omgeving koorts? Dan doe je er goed aan om harde oppervlakken en voorwerpen zoals kranen, deurklinken, trapleuningen en het aan-

recht regelmatig te poetsen met een normaal schoonmaakmiddel.

Gezond eten, voldoende bewegen en een goede nachtrust maken je minder vatbaar.

Ben je zelf ziek of verkouden? Bedek je neus en mond als je moet hoesten of niezen om geen andere mensen te besmetten. Gebruik het best een wegwerpzakdoekje en gooi het meteen daarna in een vuilnisbak. Doe dat ook als je je neus snuit. Was daarna je handen met water en zeep.

FINANCIËLE STEUN

Wanneer heb ik recht op een tegemoetkoming van het Kankerfonds?

‘Tot twintig jaar geleden werd armoede gezien als een probleem van de maatschappij. Een structureel probleem in de samenleving, dat we gezamenlijk moeten aanpakken.

Tegenwoordig wordt alles gereduceerd tot het individu’ GUY MALFAIT

Wat moet er gebeuren?

Guy: ‘Er zijn al veel onderzoeken geweest, met veel concrete voorstellen om armoede te verminderen. In Canada is men er bijvoorbeeld wel in geslaagd om met de hervorming van de kinderbijslag de kinderarmoede naar beneden te halen.’

Marijke: ‘Of in de Scandinavische landen – waar de politici vandaag zo graag naar opkijken – is de kloof tussen arm en rijk in het onderwijs veel minder groot.

Kinderen krijgen er meer gelijke kansen. De uitkeringen liggen onder de armoedegrens en moeten dringend opgetrokken worden. Een gevolg van de te lage uitkeringen is dat onze gezondheid eronder lijdt.

Je komt terecht in slechte woningen, je kan de tandzorg niet betalen of je bent aangewezen op slechtere voeding. Als je de uitkeringen optrekt, zullen minder mensen gezondheidsproblemen hebben en zal dit minder kosten aan de maatschappij.’

Guy: ‘Het ontbreekt niet aan recepten. Wel aan de wil om er iets aan te doen.’

>>> Op www.aandeonderkant.be vind je meer achtergrondinformatie over een vijftigtal vooroordelen.

Kankerpatiënten met een beperkt inkomen die het moeilijk hebben om hun medische kosten te betalen, kunnen een beroep doen op het Kankerfonds voor financiële steun. Het Kankerfonds is een initiatief van Kom op tegen Kanker.

Kankerpatiënten die na terugbetaling van hun medische kosten door het ziekenfonds en andere instellingen financiële problemen ondervinden, kunnen aankloppen bij het Kankerfonds. Om recht te hebben op een tegemoetkoming geldt een inkomensgrens. Voor gezinnen met twee kinderen bijvoorbeeld mag het maandelijks netto-inkomen niet hoger zijn dan

3 395 euro, voor alleenstaanden zonder kinderen is dat 1 787 euro.

Ook de uitgaven voor medische zorg en niet-medische zorg, zoals een pruik of hulp in het huishouden, spelen mee. Die kosten moeten, berekend op een periode van 12 maanden, een bepaald percentage van je inkomen bedragen.

Voldoe je aan de voorwaarden?

Dan geeft het Kankerfonds een tegemoetkoming tussen 250 en 1 750 euro. Dat kan meerdere keren als de kosten voor zorg hoog blijven.

De dienst Maatschappelijk Werk van je ziekenfonds, het OCMW of de sociale dienst van het zieken-

huis waar je in behandeling bent, dient een aanvraag voor tegemoetkoming in bij het Kankerfonds. Je kunt dat zelf niet doen.

Het gebeurt via een webapplicatie.

De aanvrager moet ook een dossier per post of online bezorgen waarin hij de gegevens voor een jaar verzamelt. Het bevat onder meer een bewijs van inkomen, een medisch attest en een betalingsbewijs van zorgkosten. Na een jaar kan een nieuw dossier ingediend worden.

>>> www.cm.be/zorglijn Kankerfonds 078 15 07 02

DIGID

Hebben Belgische grensarbeiders ook recht op de Nederlandse elektronische identiteitskaart?

In een recent arrest verplicht de Nederlandse Raad van State de Nederlandse overheid om een DigiD af te leveren aan Belgische grensarbeiders. De DigiD is de Nederlandse variant van onze elektronische identiteitskaart.

Gebruikers kunnen met de DigiD snel online informatie opvragen, veilig communiceren met over-

heidsinstanties en online zaken regelen. Volgens het arrest is de DigiD een sociaal voordeel, dat niet zomaar mag worden ontzegd aan grensarbeiders die in Nederland gewerkt hebben.

Belgische grensarbeiders die in Nederland gewerkt hebben, zullen dus een DigiD kunnen aan-

vragen. Waarmee ze dan op de Nederlandse overheidssites zullen kunnen inloggen en gegevens aanpassen, formulieren of sociale voordelen aanvragen, belastingen indienen, enzovoort. Hoe dit praktisch zal verlopen, moet wel nog uitgeklaard worden.

12

TOT JE DIENST

CURSUS SAMANA

Verder na kanker Na een intense kankertherapie ervaar je de emotionele gevolgen. Tijdens de cursus ‘Verder na kanker’ van Samana helpt ervaringsdeskundige Karen Dhondt je te verwerken wat je meemaakte. De cursus richt zich naar mannen en vrouwen die hun kankerbehandeling hebben afgerond of nog een nabehandeling volgen. De cursus bestaat uit zes sessies en wordt georganiseerd in verschillende regio’s. De eerste reeks start op 11 februari in Ieper.

>>> www.samana.be/verder_na_kanker

Loonindexering en tussenkomsten vervoer In de sectoren metaalhandel (psc 149.04), garages (psc 112), edele metalen (psc 149.03), koetswerk (psc 149.02) stijgen de lonen op 1 februari 2020 met 0,74 procent door een aanpassing van de index. Vanaf dan verhoogt ook de tussenkomst van de werkgever in het privévervoer met 2,87 procent voor de sectoren koetswerk (psc 149.02), edele metalen (psc 149.03), metaalrecuperatie (psc 142.01), elektriciens (psc 149.01), metaalhandel (psc 149.04)en garages (pc 112). Voor de sector elektriciens (psc 149.01) stijgt dan weer de mobiliteitsvergoeding met 0,74 procent. En in de metaalhandel (psc 149.04) en garages (pc 112) stijgt de stand-by vergoeding met 0,74 procent.

VACATURES CM ZOEKT Directeur Kazou Arts-Coördinator Zorgkassencommissie (voor regio’s Antwerpen, Limburg & Vlaams-Brabant) Coördinator sociale relaties Product owner CM-Zorgkas Recruitment specialist 100% - Schaarbeek - onbepaalde duur www.cmjobs.be

ACV ZOEKT Tweetalige secretaris/secretaresse studiedienst 100% - Schaarbeek – Onbepaalde duur vacatures.hetacv.be

ACV BIE ZOEKT Databeheerder - .NET Ontwikkelaar 100% - Brussel – Onbepaalde duur vacatures.hetacv.be

PASAR ZOEKT Medewerker administratie 100% - Schaarbeek - Onbepaalde duur www.pasar.be

KWB ZOEKT Educatief medewerker – afdelingsondersteuner 100% - Vlaams-Brabant – Onbepaalde duur www.kwb.be

KOMPAS CAMPING ZOEKT Medewerker sales en marketing 100% - Nieuwpoort – Onbepaalde duur www.kompascamping.be/vacatures

Hospitalisatieverzekering

Zes redenen om aan te sluiten bij het CM-Hospitaalplan meestal kortere opname in een psychiatrische dienst van een algemeen ziekenhuis geldt de voorziene tegemoetkoming vanuit het CM-Hospitaalplan. Bij een opname in een psychiatrisch ziekenhuis geldt de tegemoetkoming sinds dit jaar voor nog meer diensten. Het CM-Hospitaalplan vergoedt opnames in een psychiatrisch ziekenhuis tot 1 000 euro per verzekerde per kalenderjaar.

De kosten voor een opname in het ziekenhuis kunnen hoog oplopen. Het CM-Hospitaalplan betaalt de ziekenhuisfactuur voor een groot deel terug. In 2020 verhogen sommige tegemoetkomingen. Zes redenen om aan te sluiten.

5

Kosten van voor- en nazorg tellen mee

TEKST MARTINE CREVE

1

Er is geen leeftijdsgrens om toe te treden

Het risico op een ziekenhuisopname stijgt naarmate je ouder wordt. Toch stelt het CM-Hospitaalplan geen leeftijdsgrens om aan te sluiten. Ook op latere leeftijd kun je je verzekeren via het CM-Hospitaalplan. Maar het is in jouw voordeel om er niet te lang mee te wachten. Als je voor je zestigste aansluit, betaal je een lagere premie dan wanneer je dat doet na je zestigste.

2

Franchise bij een bevalling in een eenpersoonskamer is afgeschaft

Een opname in een tweepersoonskamer betaalt het CM-Hospitaalplan bijna volledig terug. Als je kiest voor een eenpersoonskamer, dan mag de arts supplementen aanrekenen. Voor de tegemoetkoming voor die honorariumsupplementen geldt een franchise. Het bedrag van die franchise is sinds 2020 in bepaalde gevallen gedaald. Voor een bevalling is die franchise zelfs helemaal afgeschaft.

Voor een klassieke opname met overnachting in een eenpersoonskamer

bedraagt de franchise nu 100 euro.

Dat is 75 euro minder dan voordien.

3

Voorafbestaande aandoening wordt ook vergoed

Ben je pas aangesloten bij het CMHospitaalplan en moet je naar het ziekenhuis voor een aandoening die je al langer had? Ook dan krijg je bij een verblijf in een tweepersoonskamer de voorziene tegemoetkoming. In een eenpersoonskamer krijg je de eerste drie jaar van je aansluiting dezelfde tegemoetkoming als in een tweepersoonskamer. Na drie jaar aansluiting geeft het CM-Hospitaalplan ook een tegemoetkoming voor de aangerekende honorarium- en kamersupplementen. Vroeger was dat pas na vijf jaar aansluiting het geval. Voor specifieke behandelingen zoals borstverkleining blijft het vijf jaar.

4

Tegemoetkoming geldt in psychiatrie

Het CM-Hospitaalplan neemt de kosten voor de opname grotendeels voor haar rekening. Ook de voor- en nazorg vanaf een maand voor de hospitalisatie tot drie maanden erna, komen in aanmerking voor terugbetaling. Het CM-Hospitaalplan verhoogt dit jaar de totale tegemoetkoming voor opname, voor- en nazorg en voor bijzondere behandelingen - bijvoorbeeld voor vruchtbaarheidsbehandelingen - tot 22 000 euro per verzekerde per kalenderjaar. Dat is een stijging van 6 000 euro. Voor sommige ernstige aandoeningen betaalt het CM-Hospitaalplan ook zorg buiten het ziekenhuis terug.

6

Aangifte vooraf is overbodig

Het is overbodig om vooraf aan CM te melden dat je naar het ziekenhuis moet. Je kunt je volledig concentreren op je behandeling. Je hoeft pas aangifte van je opname te doen zodra je de ziekenhuisfactuur hebt gekregen. Je kunt dat online doen.

Het is ook mogelijk om een aangifteformulier, dat je op de CM-website vindt, in te vullen en samen met de ziekenhuisfactuur te bezorgen aan CM.

>>> www.cm.be/verzekeringen/ cm-hospitaalplan

Een opname in een psychiatrisch ziekenhuis duurt soms lang. Voor een

Cultuurvakantie naar Roemenië Snuif de cultuur op en bewonder de natuurpracht in het nog onbekende en diverse Roemenië. Ontdek naast de boeiende hoofdstad Boekarest, ook het mysterieuze Transsylvanië, het kasteel van Dracula in Bran en de oude middeleeuwse stad Brasov. Je verblijft tijdens deze rondreis in volpension in drieen viersterrenhotels.

Reis mee van 19 tot 28 mei 2020 voor 1 395 euro. De single toeslag bedraagt 200 euro.

Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Infomoment voor nieuwe vrijwilligers

Op donderdag 20 februari 2020 van 19u tot 21u organiseert Intersoc een infomoment voor nieuwe vrijwilligers in CMkantoor Sint-Michiels, Koningin Astridlaan 2 in Brugge.

Zin om komende zomer de handen uit de mouwen te steken als hotel- of animatiemedewerker in een van onze hotels in Europa? Dan is dit het ideale moment om meer te weten te komen over gratis vrijwilligerswerk bij Intersoc.

Opgelet Inschrijven is verplicht! Meer informatie via 02 246 47 34 of www.intersocwerkvakanties.be/infomomenten

16 UITLAATKLEP Het leven is vaak rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Net daarom staat Visie graag even stil en stellen we een Bekende of Boeiende Vlaming tien vragen om tot rust te komen.

Deze week Otto-Jan Ham & Bart Van Peer

TEKS T SIMON BELLENS FOTO VRT

Otto-Jan en Bart, 1

Waarvoor is er te weinig aandacht in de samenleving?

Otto-Jan: ‘Voor elkaar.’

Bart: ‘En voor zachtheid. Gematigdheid in de communicatie.’

Otto-Jan: ‘My God, wij zijn zo melig.’

Bart: ‘Maar ik meen het wel.’

Otto-Jan: ‘Ik ook. Ik zeg mijn twee jonge dochters altijd dat je in een winkel goedendag moet zeggen.’

Bart: ‘Mijn dochter luistert niet zo goed, ook omdat ze één jaar is, maar ik ga haar toch proberen te leren om niet naar Facebook te trekken als ze eens slecht bediend is, maar naar de winkelier zelf te gaan.’

2

Welke mooie waarden dank je aan je ouders?

Otto-Jan: ‘Rechtvaardigheid en compassie. Weerbaarheid is ook belangrijk. Niet alles wat iedereen zegt, is waar.’

Bart: ‘Ja, en altruïsme ook, een oog voor anderen en voor groepsgevoel.’

Otto-Jan: ‘Dat is helemaal niet wat ik bedoel, maar ik heb zoveel respect voor Bart dat ik hem laat door wauwelen.’

3

Wat zou je graag beter kunnen?

Otto-Jan: ‘Gitaar spelen, zingen, acteren, skateboarden, sport … ik wou ook dat ik intelligenter was. Ik excelleer in middelmatigheid. Ik ben in zoveel dingen middelmatig dat het bijna een soort superpower is.’

Bart: ‘Ik wou dat ik assertiever was. Wij zijn eigenlijk het grote onzekerheidsduo.’

Otto-Jan: ‘Alleen kan ik dat veel beter verstoppen. Bij jou zie je dat, jij bent een aangeschoten ree.’

Bart: ‘Ik voel mij ook een oplichter als ik me voordoe als een trots hert.

Ik wil altijd mijn wonde laten zien: Pas op, ik ben wel kapotgeschoten omdat ik traag, dik en lui ben.’

4

Waaraan besteed je te veel tijd?

Otto-Jan: ‘Aan ’s morgens een boterham smeren en koffie zetten.

Niet om er iets gezelligs van te maken, maar omdat ik super inefficiënt ben. En aan onzin op het internet. Ik probeer ertegen te vechten, maar als ik even op YouTube beland en hoogtepunten van een of andere obscure Nederlandse

coureur opzoek, ben ik vertrokken.’

Bart: ‘Ik besteed te veel aandacht aan het sorteren van mijn apps op kleur.’

Otto-Jan: ‘Dat is echt belachelijk.’

Bart: (Toont iPhone) ‘Kijk, sommige apps hebben meerdere kleurtjes, dat maakt het niet zo gemakkelijk. Maar Jonas Geirnaert doet het ook.’

5

Welke film heeft laatst indruk op je gemaakt?

Otto-Jan: ‘Once Upon A Time… In Hollywood. Die liep over van liefde. Alles van Tarantino (regisseur, red.) zat erin, maar de dosering was perfect.’

Bart: ‘Volgens de geruchten zou Tarantino de nieuwe Star Trek maken.

Daar ben ik wel bang voor, want ik ben een grote Star Trek-fan.’

6

Wat zou je uitvinden om van de wereld een betere plek te maken?

Bart: ‘Schermen die geen licht geven. Dat bestaat al, maar wordt niet echt gebruikt. Wij kijken de hele dag in lichtbakken en volgens mij worden we daar gek van. Ik denk dat dat ons heel hard zou veranderen, daar denk ik veel over na.’

Otto-Jan: ‘Ik zou zelfdraaiend vlees uitvinden. Dat bovendien plantaardig is.’

Bart: ‘Toch ook om de vrouw weg te houden uit de keuken?’

Otto-Jan: ‘Ja, feministisch vlees. En het roept als hij klaar is. Of zij, want

het is ook genderneutraal. En het zet zelf het vuur uit.’

Bart: ‘En het geeft ook één goede levenstip voor het opgegeten wordt.’

Otto-Jan: ‘Maar dat van dat scherm vind ik beter.’

7

Waar op de wereld zou jij je nog thuis kunnen voelen?

Bart: ‘Voor Brain Man (tv-programma, red.) zijn we in IJsland geweest, dat vond ik echt een andere planeet, maar ik weet niet of ik er zou gedijen. We gingen ergens iets eten en de uitbater vroeg vanwaar we kwamen. Dat was een dorpje meer dan honderd kilometer ver, maar hij vroeg of we die en die waren tegengekomen.

Alsof het vlak bij de deur was.’

8

Wat zou iedereen op school moeten leren?

Otto-Jan: ‘Alles wat ze nu al leren, maar beter. Je moet je geschiedenis beter kennen en een andere taal kunnen spreken. We mogen niet denken dat de taal van onder de kerktoren de belangrijkste taal is, er zijn zoveel mensen om mee te communiceren.’

Bart: ‘En het vak altruïsme.’

Otto-Jan: ‘Gegeven door Bart Van Peer en Otto-Jan Ham. Wij komen naar uw school. En dan word jij verliefd op een meisje uit het vierde middelbaar en gaat het helemaal fout.’

Bart: ‘Of we worden allebei verliefd op hetzelfde meisje en proberen haar een hele les het hof maken.’

9

Stel dat je eens zou kunnen afspreken met een bekend persoon, met wie zou je dan een terrasje willen doen en waarom?

Otto-Jan: ‘Ik ga het heel plat houden: Jennifer Lawrence. Ze leeft en ziet er nog goed uit. Gewoon al omdat Bart dan passeert en denkt: Godverdomme, hij heeft toch die van The Hunger Games weten te strikken.’

Bart: ‘Ik ben ondertussen op pad met Patrick Stewart, hij leeft ook nog net.’

Otto-Jan: ‘Heerlijk (enthousiast), ik wist dat het zo iemand zou zijn. JeanLuc Picard uit Star Trek. Ik zit met Jennifer Lawrence te ginnegappen en jullie komen voorbij, maar Patrick Stewart blijkt geen toffe kerel en heeft helemaal geen zin om met jou te praten.’

Bart: ‘Ik denk eigenlijk dat ik een rol krijg in Star Trek en dat Jennifer Lawrence hete koffie op jouw broek morst.’

10

Welke beroep zou je uitoefenen, als je niet kon doen wat je nu doet?

Otto-Jan: ‘Ik denk dat ik in de zorg zou zitten, maar dat is pretentieus, want ik weet niet of ik het zou kunnen.’

Bart: ‘Heel zot, dat is exact hetzelfde bij mij.’ (High five met elkaar) ‘Op een VDAB-gesprek zeiden ze me ooit dat ik helemaal geschikt was voor de zorg of voor het onderwijs. Ik ben ooit een tijdje leerkracht geweest en dan voel je hoe moeilijk dat is. Wij zijn wel de twee meest zorgende types in het medialandschap.’

Otto-Jan: ‘Dus boek ons om les te geven op school. Dit is een oproep: het zal veel geld kosten, maar we doen het wel.’ >>> Otto-Jan Ham en Bart Van Peer zijn te zien in Brain Man op Canvas en VRT NU.