Visie 23 februari 208

Regio Kempen (Turnhout) Vrijdag 23 februari 2018

Jongeren stappen in het spoor van vluchtelingen

Veertien jongeren uit heel Vlaanderen beleefden een wel heel bijzondere krokusvakantie. Ze trokken in het spoor van vluchtelingen Europa door. Wat ze zagen kroop in de kleren. Hun indrukken vind je in deze Visie: ‘Vluchtelingen komen op sommige plaatsen in Europa in mensonterende omstandigheden terecht.

Hoopgevend is dat wij onderweg ook veel changemakers ontmoet hebben: vrijwilligers, ngo’s en burgers die lokaal strijden voor een menswaardige opvang van mensen op de vlucht. Zij doen ons inzien dat we samen een groot verschil kunnen maken.’

> p. 3

Industrie 4.0 ‘KEUZE TUSSEN AUTOMATISERING OF ARBEIDERS IS VALSE KEUZE’

‘Paniekzaaierij rond sociale media vind ik onnodig’ > p. 14

> p. 13

ABONNEE

6 TIPS DIE JE FIT HOUDEN

SOCIALE MEDIA-EXPERT CLO WILLAERTS

Gezond zonder pillen

> p. 5

Gesjoemel met cijfers over loonkloof tussen mannen en vrouwen

‘Ik wil hetzelfde als iedereen’ LENI (18) HEEFT MS

> p. 15

www.beweging.net

www.cm.be

www.acv-online.be

> p. 9 jaargang 75 ¬ visie nummer 4 afgiftekantoor brussel x ¬ p910695 volgend nummer op 9 maart 2018

Regionieuws > p. 16

2

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

Wat is de rol die het middenveld nog mag spelen? Die discussie woedde afgelopen week in alle hevigheid en startte met een opiniestuk van beweging.net-voorzitter Peter Wouters. Daarin pleitte hij voor een sterk middenveld als kritische en creatieve stem in de samenleving. Het zette ook anderen aan om hun mening te geven. Het volledige opiniestuk en enkele reacties vind je hier.

OPINIE

HET MIDDENVELD IS GEEN CHIHUAHUA Je kan het met moeite nog een hond noemen, maar zo’n chihuahua, het heeft wel iets gezelligs. Past in de handtas, je hebt er nauwelijks last mee en blaffen doen ze zelden. Over zijn kopje wrijven, een aaitje hier of daar. Een schoothondje dat niet te veel kost in onderhoud, het beestje eet amper iets.

Is dat de rol die al te veel politici weggelegd zien voor het middenveld? Je zou het bijna beginnen te geloven, als je ziet wat er de laatste tijd allemaal gebeurd is. Van onze Vlaams minister van Gelijke Kansen en Armoedebestrijding mocht het Minderhedenforum zich niet moeien in de zwartepietendiscussie. Onze staatssecretaris voor Asiel en Migratie kortwiekte Vluchtelingenwerk Vlaanderen financieel door hun opvanghuizen in eigen beheer te sluiten. Zijn collega, staatssecretaris van Armoedebestrijding en Gelijke Kansen, laat intussen geen gelegenheid ongemoeid om het gelijkekansencentrum Unia aan te vallen.

En het kan altijd nog erger. Onze minister van Binnenlandse Zaken en Veiligheid liet de politie binnenvallen bij de sociaal-culturele organisatie Globe Aroma, een cultuurhuis voor kunstprojecten met en voor nieuwkomers en Brusselaars. Iedereen die zich niet kon legitimeren werd opgepakt. Het intimideren van middenveldorganisaties neemt stilaan schrikwekkende proporties aan. Want Globe Aroma is nog maar het topje van de ijsberg.

Daardoor leggen heel wat middenveldorganisaties zich uit angst al een vorm van zelfcensuur op, wat een pervers effect is dat?

Patroon De maat is vol. Het patroon dat erachter zit, wordt alsmaar zichtbaarder.

Organisaties die een afwijkende mening laten horen over migratie en inburgering worden bedreigd met het inkorten van bevoegdheden of subsidies. De geloofwaardigheid van wetenschappers die zich kritisch uitlaten over het gevoerde beleid wordt in vraag gesteld. Journalisten die zich kritisch opstellen, worden met ontslag bedreigd. Organisaties die werken met mensen in armoede of actief zijn in zorg en welzijn worden, verengd tot strikte uitvoerders van het overheidsbeleid. In alle gevallen probeert men om hun autonomie en vrijheid te beknotten.

En nu wordt bij een socio-culturele organisatie, die erkend en gesubsidieerd (en gecontroleerd) is door de Vlaamse overheid, met veel machtsvertoon door federale inspectiediensten binnengevallen om mensen op te pakken. Dat is niet alleen traumatiserend voor de betrokkenen zelf, het zet ook de moeizaam opgebouwde vertrouwensrelatie met het doelpubliek volledig op de helling.

Schoothondjes Is dat de richting die we uit willen? Mogen middenveldorganisaties enkel nog schoothondjes zijn, die wachten op een aaitje en een koekje van hun baasje, in casu de minister of staatssecretaris die vindt dat wie gesubsidi-

eerd wordt heel strak aan de leiband moet lopen en enkel dient om het beleid te steunen en uit te voeren?

Dat gaat fundamenteel in tegen onze visie op middenveldorganisaties. Die behoren tot het vrij initiatief, die functioneren autonoom en bepalen zelf wat hun maatschappelijk of sociaal doel is en wie hun doelpubliek is. Op die manier zijn zij vaak bron van sociale vernieuwing en bieden zij oplossingen voor maatschappelijke problemen waar overheid, noch markt een antwoord op hebben. Het feit dat zij daarvoor gesubsidieerd worden door de overheid is een erkenning van hun maatschappelijke opdracht.

Dus wie beter dan de middenveldorganisaties om kritische signalen te sturen richting onze samenleving in de hoop die samenleving te versterken, wetten en regels te verbeteren en tot meer samenhorigheid aan te zetten?

Democratie Want denk eens even mee. Waar zouden we staan als de vrouwenbewegingen niet waren opgekomen voor gelijke rechten van vrouwen? De milieuverenigingen voor het milieu of dierenwelzijn? Organisaties voor een waardige oude dag voor rusthuisbewoners? Wat zonder kritische organisaties om de vele mobiliteitsproblemen op de korrel te nemen? De voorbeelden van een actief en kritisch middenveld dat sociale problemen op de politieke agenda zet, zijn eindeloos. Wanneer een overheid dat middenveld systematisch verzwakt, ondergraaft ze een belangrijke pijler van de democratie.

Het middenveld zal niet zwijgen. Verschillende organisaties gaven het de voorbije dagen al aan: wij staan niet boven de wet, integendeel. Maar wij staan wel voor een sterk, kritisch en innovatief middenveld. Wij spelen mee in het bouwen aan een sterke samenleving, of men dat nu graag heeft of niet. Wij nodigen alle politici uit om constructief om te gaan met de kritiek, om goed te luisteren naar de critici en om de betrokken middenveldorganisaties rond de tafel te brengen, zodat er gedragen oplossingen uit de bus kunnen komen. Het middenveld is geen schoothondje. Laat het blaffen, dat is de aard van het beestje, dat is de stem van onze samenleving. En het zou fout zijn als die stem de kop wordt afgebeten.

Peter Wouters, voorzitter beweging.net Dit opiniestuk verscheen ook in De Morgen, De Tijd, DeWereldMorgen.be en MO.be.

Luc Huyse

Pieter Timmermans

Stijn Oosterlinck

Socioloog en politiek commentator

Verbond van Belgische Ondernemingen

Hoofddocent sociologie aan de Universiteit Antwerpen

‘Een individuele burger is een kwetsbare burger.

De democratie is daarom groepswerk. Pas als de burger zich kan organiseren via een van die honderden spelers op het middenveld kan hij een collectieve vuist maken. Verkiezingen kunnen nooit vatten wat zich ertussen afspeelt. Alsof burgers alleen maar kiezers willen zijn. Dat is een miskenning van het DNA van de democratie.’

(Uit een interview in De Morgen)

Interessant debat. Zonder middenveld, verschraling debat. Middenveld dat ipv politiek wil optreden, weinig realistisch. Wederzijds respect middenveld - politiek, meeste kans op gedragen vooruitgang. (Twitter)

‘Als machtspartij lijkt N-VA zich te miskijken op vernieuwende dynamiek in middenveld. Veel middenveldorganisaties herpositioneren zich als aanjagers van het georganiseerde meningsverschil over de gewenste inrichting van de samenleving.’ (Twitter)

3

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

Jongeren reizen vluchtelingen achterna in Europa Veertien leerlingen en zes leerkrachten uit enkele Vlaamse scholen hebben een wel heel bijzondere krokusvakantie achter de rug. Op uitnodiging van Vluchtelingenwerk Vlaanderen en Bond zonder Naam vertrokken zij op inleefreis langs de grenzen van Europa om het vluchtelingenthema beter te begrijpen. Een verslag van hun reis lees je hier.

HALTE 1 – KROATIË Het eerste land dat we bezoeken is Kroatië. We treffen er heel wat vluchtelingen die van hieruit waren doorgereisd naar West-Europa, en weer werden teruggestuurd. Maar in Kroatië is er weinig bereidheid om mensen op de vlucht op te vangen. Veel asielaanvragen worden geweigerd. Wie toch erkend wordt, moet zijn plan trekken. De overheid biedt geen hulp bij het zoeken naar een woning of werk.

HALTE 2 – SERVIË Onze volgende halte is Servië. Vluchtelingen die hier aankomen, hebben er vaak al een uitputtende reis opzitten.

Hier botsen ze op een gesloten grens.

De omstandigheden zijn verschrikkelijk. Honderden mensen zoeken onderdak in verlaten fabrieken of officieuze kampen. We komen ook minderjarigen tegen. Ze zijn al meer dan twee jaar onderweg, radeloos en uitgeput. Hun verhaal raakt ons diep.

In de hoofdstad Zagreb maken we kennis met de organisatie ‘Are You Syrious’, die bericht over de situatie van vluchtelingen in Kroatië en elders in Europa. Ze klaagt wantoestanden aan zoals politiegeweld en mensonwaardige opvangplaatsen.

Vluchtelingen kunnen bij ‘Are You Syrious’ terecht voor juridisch advies en een ‘free shop’ met kleren en schoenen.

HALTE 3 – SLOVENIË In Slovenië bezoeken we de grens met Kroatië, die afgeschermd wordt door kilometerslange hekken en bewaakt door politieagenten met drones, honden en warmtesensoren.

Die situatie drijft vluchtelingen in de handen va n mensensmok kelaars.

BRUSSEL, BELGIË

LJUBLJANA, SLOVENIË ZAGREB, KROATIË

VENTIMIGLIA, ITALIË

BELGRADO, SERVIË

We praten met een hoteleigenaar die tot voor de bouw van het hek regelmatig vluchtelingen zag passeren in zijn dorp. Nu het hek er is, komt er niemand meer. De naburige dorpen zijn onbereikbaar geworden, wandel- en fietsroutes zijn afgesneden, ook het wild loopt tegen het hek aan.

HALTE 4 – ITALIË De vluchtelingen die hier vastzitten, overleven dankzij de hulp van organisaties en onafhankelijke vrijwilligers die van over heel Europa naar hier komen. Zo zorgen de vrijwilligers van ‘No Name Kitchen’ elke dag voor ontbijt en avondeten. Ze voorzien 500 maaltijden per dag. Meer kunnen ze niet aan, maar vaak is dat niet genoeg. Ze merken dat er nog zoveel meer nodig is: dekens, medische zorg, informatie, begeleiding …

Onze laatste stop is Italië. Elk dag komen hier honderden vluchtelingen aan vanuit Libië, Griekenland of andere oorden. Ze kunnen zich gemakkelijk verplaatsen door het land, ook al hebben ze nog geen asiel aangevraagd. Maar die bewegingsvrijheid stopt aan de Franse grens. In het grensdorpje Ventimiglia overleven meer dan tweehonderd mensen onder bruggen. Er wordt massaal geïnvesteerd in controle, bewaking en pushbacks. Voor menswaardige opvang is er geen geld.

Het raakt ons dat wij ons perfect kunnen verplaatsen en zij niet. Wij kunnen een trein nemen naar Frankrijk, een ticket boeken voor een festival in Duitsland, een reis boeken naar elk continent. Vluchtelingen mogen niets. Ze hebben geen paspoort, geen visa, geen mogelijkheden. Zij zijn niemand.

TERUG IN BELGIË WAT BLIJFT ONS BIJ? Mensen op de vlucht worden beschermd door het internationaal recht. In de praktijk komen vluchtelingen in Europa in mensonterende omstandigheden terecht.

Gelukkig hebben we onderweg ook veel ‘changemakers’ ontmoet: vrijwilligers, ngo’s en burgers die lokaal strijden voor een menswaardige opvang van mensen op de vlucht. Zij doen ons inzien dat we samen een groot verschil kunnen maken.

4

¬ post

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

UW GEDACHT Empathie

Ik begrijp wat filosoof Ignaas Devisch bedoelt maar volgens mij is zijn woordkeuze niet goed. Ik ervaar, samen met veel andere chronische patienten, net te weinig empathie in de zorg of begeleiding bij instanties. Volgens mij zijn we niet te empathisch, maar zijn onze reacties te impulsief.

Ik heb de indruk dat de mensen met levenswijsheid, met een heldere visie op de toekomst, en met een goede kijk op het financiële plaatje, nu niet meer op de juiste plaats zitten. Ik houd graag een pleidooi voor meer empathie, en minder impulsiviteit. Want iedereen heeft empathie nodig.

Luister dus nooit meer naar de buitenwereld met haar harde mening over ‘psychiatrie’. Heb geen drempel om je te laten helpen. Zo word je terug krachtig en ligt er een nieuwe weg voor je open.

Het is geen ‘kras’ op je gezicht als je hier even verblijft. Droog je tranen nu, ga maar mee. Geef je over, het wordt vast en zeker beter voor jou.

Met deze tekst wil ik het ziekenhuis bedanken dat me zo goed heeft geholpen. Ik hoop dat het stigma rond psychische ondersteuning verdwijnt en dat mensen zich sneller laten helpen.

••• Naam en adres bekend bij de redactie

CM-reisbijstand

Ik vertrek binnenkort op vakantie naar Bali.

Kan ik een beroep doen op de CM-reisbijstand als ik daar ziek word of een ongeval krijg?

••• Christ Demeyere

De CM-reisbijstand geldt sinds begin 2017 in de landen van West- en Centraal-Europa en het Middellandse Zeegebied. Bali behoort daar niet toe.

De CM-reisbijstand komt daar dus niet tegemoet in medische kosten. Jongeren met kinderbijslag kunnen wel wereldwijd gebruik maken van de CMreisbijstand.

••• Naam en adres bekend bij de redactie

Podologische zolen

Dankjewel

Als je voelt ‘Ik kan niets meer’, ‘mijn stokje is opgebrand’, ‘ik vind maar geen rust’. Als je weet ‘Ik heb in niets nog zin’, als de leegte niet meer gevuld wordt. Als de tranen in je hart geen weg meer vinden en je je gedachten niet meer op orde krijgt.

Dan neem je even halte. Daar, waar mensen naar je luisteren, zelfs in die donkere nacht als angstdruppels over je hele lichaam stromen. Daar, waar mensen je begrijpen en je tot rust laten komen. Waar mensen terug wat zon en hoop in je leven brengen, dag per dag. Waar ze met jou bewegen, visualiseren en creëren. Waar ze terug met jou gaan bouwen en opbouwen. Je hoeft je geen zorgen te maken als je even een halte nodig hebt op je levensweg. Het is je volste recht. Want je leven is een reiskoffer met bagage, vaak moeilijk om te dragen. Soms rolt die koffer niet meer, ook al staat hij op wieltjes.

Mijn echtgenote raadpleegde de huisarts omdat ze al enkele weken veel pijn had in haar voet. Hij stuurde haar door naar een radioloog voor een röntgenfoto. Daaruit leidde de huisarts af dat mijn vrouw last had van hielspoor. Hij raadde haar podologische zolen aan en verwees haar naar een ziekenhuis voor adressen van podologen. Mijn echtgenote nam contact op, maar het zou een maand duren vooraleer zij er terecht kon. Dat is lang als je pijn hebt. We zijn dan maar zelf op zoek gegaan en hebben snel een paar zolen gekocht. Geeft CM daarvoor een tegemoetkoming?

••• Leo Mikkers

CM geeft een tegemoetkoming voor podologische zolen als je ze op voorschrift van een huisarts of specialist laat maken door een podoloog die erkend is door het Riziv. Kwaliteitsgarantie is voor CM een belangrijke bekommernis.

Vrijwilligers gezocht (om in de bloemetjes te zetten) Ben jij vrijwilliger? Of ken jij een vrijwilliger die het verdient om in de bloemetjes gezet te worden? Voor een reportage in Visie naar aanleiding van de Week van de Vrijwilliger zijn we op zoek naar mooie verhalen en bijzondere mensen. Contacteer ons of laat ons weten wie we moeten bellen via lezers@visieredactie.be (ten laatste op dinsdag 27 februari)

Stuur je lezersbrief naar Redactie Visie, Postbus 20, 1031 Brussel of naar lezers@visieredactie.be. Vermeld je woonplaats. De redactie kan de teksten inkorten of niet opnemen bij plaatsgebrek. Onder elke brief publiceren wij de volledige naam en woonplaats van de auteur. Als je je reactie liever zonder deze gegevens ziet verschijnen, vermeld dit dan uitdrukkelijk.

GECITEERD Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving. De resterende letters vormen van boven naar beneden en van links naar rechts een citaat.

1. Tip; 2. sierlijk flesje; 3. vergrootglas; 4. kledingstuk; 5. bedrijf; 6. vogel; 7. gebrek; 8. stekel; 9. mannelijk dier; 10. soort kers; 11. vereist; 12. vlug; 13. brandbaar koord; 14. zware hamer.

Beleef een sprankelende lente in de leukste vakantieclub van Wallonië, Vayamundo Houffalize.

Herbronnen midden de natuur met het hele gezin.

De Paasvakantie wordt top!

I

I

N

R O O E

L

2

F G

3

L N S O V E P E

4 R T R L U O 5

F

T

I

I

vanaf

7

R Z M O A O L

K

8 D K O O E R L

N

9

S F E M S T

10 K

I

€ 228

per persoon 4 n. - H.P.

K

6 M E T E O U W T I

E E N R A

L R S

I

11 N E O D L

E D K I

G E

Ervaar het ultieme vakantiegevoel aan de voet van de Franse Pyreneeën in Vayamundo Quillan. Laat de natuur je zintuigen prikkelen en ontdek de charme van de Aude.

12 E G F A U T IJ W 13 L D O S N G T R 14 M E O K N E R S © De Puzzelaar

Het citaat is van R.Musis: “Geen grens verlokt zo tot smokkelen als de leeftijdsgrens”

Citaat 4

Streep op elke regel de letters weg, die samen het woord vormen dat overeenkomt met de omschrijving.

€ 139

VACATURE M/V

per persoon 2 n. - H.P.

CM zoekt

Citaat 4

1 G F E O E O

vanaf

Info en reservaties:

: 078 156 100 contactcenter@vayamundo.be www.vayamundo.be

Geniet van 26/02 tot 02/03/18 in Vayamundo Oostende van een heerlijke Allegro midweek, gebundeld in een special vol rust, energie en ontspanning. vanaf

€ 312

per persoon 6 n. - H.P.

• Service Desk Medewerker • Business Specialist Uitkeringen • Adviseur organisatieontwikkeling • Facilitator e-Gezondheidszorg • Kazou Stafmedewerker Bestuurswerking Voltijds – onbepaalde duur – Schaarbeek Meer info: www.cmjobs.be

Kwb vzw zoekt • Stafmedewerker, verantwoordelijke dienst rijbewijs Voltijds – bepaalde duur 2 jaar – standplaats: Schaarbeek met ruimte voor afgebakend thuiswerk Meer info : www.kwb.be

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

5

6 tips die je fit houden

Gezond zonder pillen Slechts 8 procent van de 75-plussers beweegt genoeg om hun gezondheid te versterken.

Daarom start Okra-Sport+ in maart met het project lekker actief, waarin gezonde voeding en beweging centraal staan. Ervaringsdeskundige Laura Roegies (81) geeft alvast 6 tips.

LEKKER ACTIEF In maart organiseren verschillende lokale trefpunten van Okra het project lekker actief, dat wil aanzetten tot bewegen en gezond eten. Elke week komt de groep een keer samen om een begeleide activiteit te doen.

Daarnaast krijg je ook enkele hulpmiddelen mee naar huis om zelf aan de slag te gaan, zoals een stappenteller, een doosje met oefeningen en een beweegwekker.

I

1

✔ Om je in te schrijven kun je kijken

Let op het etiket

welke trefpunten er deelnemen via www.okrasportplus.be.

De kostprijs is 15 euro.

‘Tijdens een van de eerste bijeenkomsten legde een diëtiste ons uit waarop we moeten letten als we eten kopen. Waar staan bijvoorbeeld de suikers en vetten op het etiket? Want daarvan mogen we niet te veel eten. Ze raadde ons ook aan om bereide gerechten te vermijden en meer zelf te koken. Dat probeer ik te doen. Mijn kleinkinderen weten dat, en bellen geregeld aan om mee aan tafel te schuiven (lacht).’

2

daan en gefrisbeed. Maar het gaat natuurlijk vooral om het gezelschap.’

Herhalen herhalen

Elke stapt telt

‘Als deelnemers kregen we bij het begin van het project allemaal een stappenteller om ons aan te moedigen meer te stappen. Dat wil niet zeggen dat je elke dag 10 000 stappen moet halen. Vanaf een bepaalde leeftijd gaat dat gewoon niet meer. Maar ik ken mensen die alles met hun auto doen. Laat die wat vaker staan. Ik heb er geen meer, ik doe alles met de fiets. Dat telt natuurlijk ook mee als stappen.’

3

Forceer je niet

‘Een onderdeel van lekker actief is krachttraining. Dat klinkt alsof we met loodzware gewichten werken, maar dat is natuurlijk niet zo. Voor een van de oefeningen moesten we onze handen tegen de muur plaatsen, door de armen buigen en weer strekken. Voordien deden mijn polsen een tijdlang pijn. Sinds ik die oefening doe, heb ik er geen last meer van. Vroeger had ik moeite om mijn zolderluik open te krijgen, nu lukt dat weer zonder problemen. Ik doe die oefening nu elke ochtend tien keer.

Lekker actief deelt elke oefening op in verschillende niveaus. Zo doet iedereen wat hij kan. Het is niet de bedoe-

Lieven Van Assche

1

k heb altijd al veel aandacht besteed aan gezondheid’, begint Laura, ‘Ik ben 81 jaar, maar moet nog geen enkel pilletje nemen. Daar zijn veel vriendinnen jaloers op. Beweging en gezond eten, zo kreeg ik het voor elkaar. En dat is ook waar lekker actief op inspeelt.’

u Laura Roegies: ‘Elke ochtend druk ik me tien keer op tegen de muur. Daardoor heb ik geen last meer van mijn polsen.’ ling dat je je gaat forceren als het pijn doet. Stijf zijn mag, pijn hebben niet.’

Amuseer je ‘Maak bewegen plezant. Voor veel mensen lijkt het een moeilijke opgave, maar als bewegen leuk is, gaat het te snel voorbij. Met lekker actief komen we een keer per week samen. Je bent onder elkaar, we doen activiteiten en lachen veel. Voor een bepaalde opdracht moesten we bijvoorbeeld patroonstappen. Dan moesten we de juiste voet op het juiste getal zetten in de juiste volgorde.

Als het misliep – en het liep vaak mis – konden we eens goed lachen. We hebben ook een wandelzoektocht ge-

‘Je beweegt beter elke dag tien minuten, dan een dag van de week een uur. Beweging moet je herhalen. Zo kun je je oefeningen opbouwen. Sommige mensen willen niet bewegen: dat kan ik toch niet meer. Maar dan zeg ik: begin er gewoon aan. Na een tijdje zal dat wel lukken.

Het is eigenlijk net hetzelfde met de informatie die we kregen over voeding en beweging. Veel dingen weet je eigenlijk wel al, maar hoe vaker je het hoort, hoe meer er blijft hangen. Daarom is het ook goed dat het project twaalf weken zal duren. Op die manier kun je gewoontes kweken.’

Sta elke dertig minuten recht ‘Een laatste uitdaging die lekker actief ons voorschotelde, was om minder lang neer te zitten. Elke dertig minuten moeten we eens rechtstaan om rond te lopen. Ik naai veel en daarvoor moet ik dus wel neerzitten.

Gelukkig is hier altijd wel een reden om recht te staan: er belt iemand aan, de telefoon gaat, ik haal een schaar …

Lang zit ik dus nooit stil.’

Michiel Verplancke

DE VOORZET

nen dankzij de Vlaamse sociale bescherming hun zorg betaalbaar houden.

Wie jouw zorgpremie krijgt, weet je niet. Het kan je buurvrouw zijn, maar evengoed iemand aan de andere kant van Vlaanderen. Het kan iemand met een handicap zijn, maar evengoed een oudere met een zorgnood. Het doet er uiteindelijk niet toe. Het belangrijkste is dat je weet dat iemand met jouw geld geholpen is. En tegelijkertijd, dat je de garantie krijgt dat jij ook op de Vlaamse sociale bescherming kunt rekenen als je zelf zorg nodig hebt.

Ooit hebben we daar een fantastisch begrip voor uitgevonden: solidariteit. Wollig, volgens sommigen. Het tegendeel is waar. Solidariteit is actueler dan ooit. De Vlaamse sociale bescherming als extra laag bovenop de federale sociale zekerheid is daar het beste voorbeeld van.

Alleen, het is allemaal zo vanzelfsprekend geworden. We vinden het niet meer dan normaal dat wie ziek is in ons land terecht kan bij de

beste dokters en ziekenhuizen en dat wie langdurig buiten strijd is, kan rekenen op een uitkering. Net zoals het nu voor de hand lijkt te liggen dat wie veel zorg nodig heeft, een zorgbudget krijgt. We beseffen niet meer hoe dat mogelijk gemaakt wordt. Meer zelfs, we zijn in een stadium beland dat we het begrip solidariteit moeten uitleggen aan jongeren.

Want vergeet niet, het is niet de overheid die middelen ter beschikking stelt aan de sociale zekerheid, het is de samenleving – wij allemaal dus – die dat doet. Zonder die onvoorwaardelijke solidariteit liggen medische behandelingen, dure geneesmiddelen of langdurige thuiszorg enkel nog in het bereik van wie het zich kan veroorloven. Ik kan mij niet voorstellen dat dat de richting is die we uit willen. Voor mij verdient solidariteit alvast de titel woord van het jaar.

Luc Van Gorp, Voorzitter CM

CMziekenfonds

Zorgen voor elkaar, da’s toch normaal. Dat is de slogan van een campagne die uitlegt wat de Vlaamse sociale bescherming doet en waarom we een zorgpremie betalen. Een campagne die meer dan ooit nodig is. Onze sociale zekerheid is zo logisch geworden dat we ons niet meer bewust zijn van de voordelen.

Mogelijk kreeg je al een brief in de bus met een uitnodiging om je zorgpremie te betalen. Als dat nog niet het geval was, dan is hij onderweg. Je zal dan zien dat de zorgpremie dit jaar 51 euro bedraagt. Voor mensen met een lager inkomen is dat 26 euro.

Maar sta je er bij stil waarvoor dat geld dient? Veel mensen niet. En daarom zet de Vlaamse overheid samen met de zorgkassen een grote campagne op om het belang van de zorgpremie te onderstrepen. Onderschatting is nauwelijks mogelijk. 300 000 mensen die veel zorg nodig hebben, kun-

CMziekenfonds

Stefan Dewickere

WOORD VAN HET JAAR

6

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

HUISARTS E D : R E I DOSS

‘Meer dan alleen verkoudhed Heb je lichamelijke of mentale klachten? Dan is je huisarts je eerste aanspreekpunt. ‘Vaak slaan mensen de huisarts over en vinden ze niet de juiste zorg’, stelt Pascale Vanneste, huisarts in Machelenaan-de-Leie. ‘Nochthans kunnen veel problemen binnen onze praktijk opgelost worden.’

Eerste aanspreekpunt Pascale Vanneste: ‘Je huisarts is je toegang tot zorg. Want hij werkt niet alleen, hij heeft een heel netwerk van zorgverleners rond zich en kent het medische landschap beter dan jij. Stelt je huisarts vast dat je bij een meer gespecialiseerde zorgverlener moet zijn, dan verwijst hij je door.’

Psychische klachten ‘Ook met mentale moeilijkheden klop je het best eerst bij je huisarts aan. Hij of zij kan je dan doorverwijzen naar een psycholoog, een psychotherapeut of een psychiater die het best bij jouw problematiek past. Als je dat niet doet, dan moet je vaak een veel langere weg afleggen om tot de juiste hulpverlening te komen. Je zit meestal niet op zo’n lange zoektocht te wachten.’

Joost De Bock

‘Een voorbeeld? Een jonge voetbalspeler die last heeft van chronische rugpijn, kan geholpen worden door een kinesist die het gewend is om met sporters te werken. Een vrouw met gelijkaardige klachten die werkgerelateerd zijn, heeft misschien een andere aanpak nodig. Als huisarts kunnen wij de patiënt een gefundeerd advies geven over welke hulpverleners het meest geschikt zijn.’

u Huisarts Pascale Vanneste: ‘Een eenvoudige hechting, een uitstrijkje, problemen door stress? Je huisarts weet er weg mee.’

Het netwerk ‘Elke huisarts heeft een netwerk van zorgverleners rond zich. Zo’n netwerk bouw je als huisarts heel snel op. Regelmatig komen nieuwe zorgverleners uit de buurt zich voorstellen. Door met hen samen te werken, leer je al snel aan wie je welke pro-

blematiek kunt toevertrouwen. En tegenwoordig kom je als jonge huisarts meestal terecht in een groepspraktijk die al een fundament heeft.’

Mondige patiënten ‘De laatste jaren gaan meer patiënten

WIJKGEZONDHEIDSCENTRA: HOE WERKT HET? Een wijkgezondheidscentrum is een groepspraktijk waar verschillende zorgverleners zoals huisartsen, kinesitherapeuten, verpleegkundigen, maatschappelijk werkers, diëtisten … samen onder een dak werken. De samenstelling van het team kan verschillen per wijkgezondheidscentrum.

Als patiënt moet je geen remgeld betalen. Zorgverleners die in een wijkgezondheidscentrum werken, krijgen een vast bedrag per patiënt uitbetaald, hoe vaak die ook langskomt. Dit forfait is 100 procent ten laste van de ziekteverzekering. Je hebt de vrijheid om binnen het centrum je arts te kiezen.

Wijkgezondheidscentra streven naar een hoge toegankelijkheid door de financiële drempel weg te halen en verschillende zorgverleners samen te brengen.

Goed om te weten • Iedereen kan gebruik maken van de zorgverlening in een wijkgezondheidscentr um. Je vindt een lijst van de centra op www.vwgc.be.

• Ben je ingeschreven in een wijkgezondheidscentrum en raadpleeg je een zorgverlener (huisarts, verpleegkundige, kinesist) buiten het centrum terwijl die discipline wel vertegenwoordigd is in het centrum? Dan betaalt het ziekenfonds die prestatie niet terug. Gebeurde die raadpleging tijdens een wachtdienst of na overleg met het wijkgezondheidscentrum? Dan betaalt het centrum de prestatie terug.

✔ www.vwgc.be

rechtstreeks naar de specialist. Dat heeft volgens mij twee oorzaken. Er is de kracht van het internet. Mensen googelen hun symptomen en trekken zelf conclusies. Ze nemen de telefoon en maken een afspraak met de specialist die zij denken nodig te hebben. En dan is er ook angst en onwetendheid. Hun probleem lijkt ernstig en ze vrezen dat de huisarts hen niet zal kunnen helpen.

We zien die beweging heel duidelijk in onze praktijk. Patiënten hebben soms al drie, vier specialisten gezien voor ze bij ons komen. En dan zijn ze nog altijd niet geholpen. Doodjammer is dat. En duur. Niet alleen voor de patiënt, maar ook voor onze gezondheidszorg.’

Voordelen ‘Een huisarts bekijkt niet alleen je concrete klachten maar het totaalplaatje. Op basis van dat algemene beeld filtert hij vooraf wat je wel en niet moet laten onderzoeken. Zo gebeuren er minder onnodige technische onderzoeken, zoals labo-onderzoeken of scans. Huisartsen moeten natuurlijk wel waakzaam zijn en goed hun grenzen kennen. Ze mogen niks over het hoofd zien en moeten op tijd doorverwijzen naar de juiste zorgverleners.

Het heeft bovendien een klein financieel voordeel om eerst naar de huisarts te gaan.

Je krijgt meer terugbetaald voor een eerste consult per kalenderjaar bij bepaalde spe-

¬ hoe gaat het met u?

Soms hebben patiënten al vier specialisten gezien voor ze bij ons komen. En dan zijn ze nog niet geholpen Huisarts Pascale Vanneste

cialisten, zoals kinderartsen, gynaecologen, oogartsen en neus-, keel- en oorartsen als je bent doorverwezen door je huisarts. Je moet als patiënt dan wel een globaal medisch dossier (GMD) hebben.’

Globaal medisch dossier ‘Je kunt simpelweg aan je huisarts vragen een GMD bij te houden. Je huisarts mag hiervoor per kalenderjaar een honorarium aanrekenen dat volledig door je ziekenfonds wordt terugbetaald. Je krijgt dan remgeldvermindering voor consultaties bij de huisarts die je GMD bijhoudt of een andere huisarts die toegang heeft tot je GMD. In het GMD zit informatie over je medische voorgeschiedenis, je geneesmiddelengebruik, je gevolgde behandelingen en verslagen van specialisten en andere zorgverleners. Dankzij zo’n dossier heeft je huisarts een totaalbeeld van je gezondheid. Eigenlijk is je huisarts je vertrouwenspersoon voor al je gezondheidskwesties.’

De wachtdienst ‘In België is de gezondheidszorg uitstekend: er is altijd medische hulp binnen handbereik. Is je huisarts niet beschikbaar, dan kun je makkelijk beroep doen op het wachtdienstsysteem. Dat is een beurtrolsysteem tussen huisartsen binnen een bepaalde regio. Het werkt heel eenvoudig: je belt naar het wachtdienstnummer en je wordt indien nodig doorgestuurd naar een arts, of er wordt een huisbezoek geregeld.

In grotere regio’s zijn er vaak wachtposten die je eveneens eerst telefonisch contacteert. In een wachtpost zijn meestal meerdere artsen aanwezig. Ook bij wachtposten zijn huisbezoeken mogelijk als dat nodig is.’

‘Als jij je toestemming geeft om je medische gegevens te delen, dan kan de huisarts van wacht een elektronische samenvatting zien van jouw gezondheidsdossier.

Die bevat de belangrijkste gegevens die nuttig zijn om je gezondheid op te volgen.

En nadien gaat het wachtdienstverslag ook naar je eigen huisarts. Die het op zijn beurt toevoegt aan je medisch dossier.

Eigenlijk hoef je dus nooit te panikeren.

Zelfs ’s avonds, in weekends en op feestdagen is er een zorgverlener beschikbaar die goed op de hoogte is van je algemene gezondheidstoestand en die je uitstekend kan helpen.’

Nico Van Dam

eden’

7

HOE GAAT HET MET U?

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

Huisarts of spoed?

‘Zelfs als het er ernstig en dringend uitziet, doe je er goed aan om eerst je huisarts te bellen. Of, als die er niet is, het wachtdienstnummer. Je huisarts kan beter dan jij bepalen of je naar spoed moet. En hij kan inschatten of je er zelf heen kunt of beter de 112 belt en wacht op een ambulance.

Een open wonde is typisch iets waarmee mensen meteen naar de spoeddienst rijden. Want dat ziet er meestal verschrikkelijk uit, zeker bij een kind.

Maar een huisarts doet ook hechtingen. Aan de telefoon zal je huisarts je vragen hoe groot de wonde is en hoe diep. Zo kan hij beoordelen of hij de hechting zelf kan doen. En geloof me, vaak ben je dan veel sneller geholpen dan op de spoedafdeling.

Natuurlijk, als er iemand van een dak valt en bewusteloos op de grond ligt, is het voor iedereen duidelijk dat je de 112 moet bellen. Maar zelfs dan. Bel na de 112 ook nog eens je huisarts. Die stelt je de juiste vragen en belt indien nodig nog eens naar de spoeddienst met meer gerichte informatie over het slachtoffer. Het gebeurt ook dat je als huisarts sneller ter plaatse bent en alvast de eerste zorg kunt toedienen, terwijl de ambulance met de MUG nog een kwartier wegblijft. In tweede instantie naar de huisarts bellen is nooit tijdverlies.’

Welke gezondheidsklachten?

‘Huisartsen in opleiding die bij ons een stage lopen, trekken vaak grote ogen. Ze zijn verwonderd over de verschillende gezondheidsproblemen die bij ons de revue passeren. Maar dat heeft alleen maar voordelen: als huisarts bouw je zo op korte tijd enorm veel kennis en ervaring op.

Mensen zijn eigenlijk niet goed op de hoogte van wat huisartsgeneeskunde kan. Met eenvoudige snijwondjes ben je sneller geholpen door de huisarts.

Een uitstrijkje nemen? Geen probleem. Gezondheidsproblemen door stress? Ook die kunnen in een huisartspraktijk bekeken worden. En als we de klachten zelf niet kunnen behandelen, verwijzen we door naar de juiste zorg. Dus nee, we houden ons lang niet alleen bezig met verkoudheden (lacht).’

Marjolein Cuvelier

‘Complimenten doen mensen opfleuren’ ‘Ik ben iemand die anderen veel complimenteert’, zegt Vanessa Wintershausen (38) uit Mortsel. ‘ Vaak is het iets kleins, maar zie je mensen er wel door opfleuren. Daarom is het goed dat er een Complimentendag is op 1 maart. Maar het zou helemaal geweldig zijn als iedereen elkaar gewoon geregeld complimenten geeft. Dat zou veel zwaarmoedigheid uit de wereld helpen!’

‘Als ik van de juiste persoon op een onverwacht moment een bemoedigend woord krijg, kan dat mijn dag maken.

Het mooiste compliment dat ik ooit kreeg, kwam van een vriendin die zei: Gij zijt een sterke vrouw. Ook al hebt ge veel meegemaakt, ge staat er nog steeds. Dat raakte me, omdat ik erkenning kreeg en

?!

er even bij stilstond. Ik probeer inderdaad altijd positief te zijn. If I ever lay my head down, it will be to admire my shoes (lacht)!’

Gaf iedereen elkaar complimenten, dan zou de wereld minder zwaarmoedig zijn ‘Ik apprecieer ook heel erg de complimentjes van mijn zesjarig zoontje Mil. Als hij tegen mij zegt: Mama, jij bent echt te lief, dan weet ik dat dat recht uit zijn hart komt. Dat is liefde in de zuiverste vorm.’

Hoe kunnen we je helpen? CM geeft raad.

Krijg ik terugbetaling als ik bij mijn kind blijf in het ziekenhuis?

Als je kind in het ziekenhuis wordt opgenomen, dan kun je er zelf ook blijven overnachten. Voor deze rooming-in mag het ziekenhuis kosten aanrekenen. Van CM krijg je een tegemoetkoming.

Als ouder laat je je kind niet graag alleen achter in het ziekenhuis. Door bij je kind te blijven, kun je hem of haar geruststellen. Rooming-in laat je ook toe de gezondheidstoestand van je kind op de voet te volgen.

Bij opname in het ziekenhuis moet je altijd een opnameverklaring invullen en ondertekenen. Daarop duid je aan welke kamer je verkiest. In het document staat ook wat het ziekenhuis je mag aanrekenen. Als je bij je kind blijft, dan mag je niet vergeten om de specifieke rubriek voor opname van een kind begeleid door een ouder in te vullen. Daarop duid je aan of je verzorging tegen verbintenistarief of verzorging in een eenpersoonskamer wenst. Tegen verbintenistarief wil zeggen dat je kiest voor een tweeper-

soonskamer of een gemeenschappelijke kamer.

Kies je voor verzorging tegen verbintenistarief, dan mogen artsen en het ziekenhuis geen kamer- en ereloonsupplementen aanrekenen. Geef je de voorkeur aan een eenpersoonskamer, dan is het wel toegestaan om ereloonsupplementen te vragen, maar kamersupplementen zijn verboden. In beide gevallen kan het ziekenhuis jou als ouder wel ‘hotelkosten’ aanrekenen, onder meer voor maaltijden en een bed.

De kosten voor rooming-in staan op de factuur in de rubriek 7: Diverse kosten (kosten voor begeleidende persoon). CM geeft daarvoor een tegemoetkoming van maximaal 12,39 euro per dag op voorwaarde dat je kind lid is van CM en een andere verzekering die kosten niet terugbetaalt. Bezorg de originele factuur aan CM. Dan wordt de tegemoetkoming op je rekening gestort. De vergoeding geldt ook als je een ander familielid begeleidt.

8

¬ hoe gaat het met u?

KNIPSELS Kazou zoekt verpleegkundigen Kazou, de jeugddienst van CM, zoekt verpleegkundigen voor haar JOMBA-vakanties (jongeren met bijzondere aandacht). Ben jij een verpleegkundige, vroedkundige of dokter, of volg je de opleiding verpleegkunde/vroedkunde (2de of 3de jaar) of geneeskunde (vanaf 3de jaar)? Dan kun je je kandidaat stellen. Je zorgt voor de medische ondersteuning en opvolging van de vakantiegangers.

Daarnaast assisteer je de monitoren bij de dagelijkse verzorging en draai je mee in het vakantiegebeuren.

✔ verpleegkundigekazou@cm.be

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

CM-website in het nieuw

In een klik je terugbetaling checken Geldzaken volgen

De website van CM kreeg een grondige facelift. Met een helder overzicht vind je vlot welke diensten en voordelen CM voor jou in petto heeft. Je kunt ook makkelijk zelf documenten bestellen, prijzen van geneesmiddelen vergelijken en je terugbetalingen volgen.

Tel. 02 246 49 73

Medisch onderzoek op school Het medisch onderzoek op school wordt vanaf volgend schooljaar hervormd. Elke leerling zal voortaan nog maar vijf keer gecheckt worden in de plaats van zeven keer. En er komt meer aandacht voor het psychologisch welbevinden. Kinderen en jongeren die zich niet goed in hun vel voelen of bijvoorbeeld vragen hebben over hun geaardheid kunnen ook daarover spreken. Om een beter zicht te krijgen op de leefsituatie van de leerling, worden de ouders van vooral jonge kinderen aangemoedigd om bij drie onderzoeken aanwezig te zijn.

Grote voeten Onze voeten worden groter. In 1995 had de gemiddelde Vlaamse vrouw een schoenmaat 37,5. Nu is dat 39. Maat 42 en 43 zijn voor vrouwen geen uitzondering meer, dertig jaar geleden wel.

Mannen zijn gemiddeld van schoenmaat 41 naar 43 overgestapt. Dat komt omdat we fel gegroeid zijn. Podoloog Philip Roosen (UGent) ziet ook een verband met obesitas. Hoe zwaarder we zijn, hoe meer gewicht op onze voeten rust. Die zwakken af waardoor ze langer en breder worden. Grote voeten worden zwaar belast. Degelijke schoenen dragen is van belang.

V

ia de CM-website blijf je op de hoogte van wat er gebeurt binnen de gezondheidszorg. In een frisse lay-out licht CM er alle nieuwigheden en wijzigingen toe. De informatie is overzichtelijk gerangschikt.

Als gezondheidsfonds biedt CM je er ook tips en tools aan om gezond te leven. De zoekrobot leidt je naar de informatie die je nodig hebt.

Naast gezondheidsinformatie krijg je advies over wat je te doen staat als je bijvoorbeeld afstudeert of start als zelfstandige of wanneer je gezinssituatie verandert. De rubriek selfservice toont je wat je allemaal zelf kunt doen zoals gele klevers aanvragen of je terugbetalingen checken.

Privacy gegarandeerd Als je inlogt met je persoonlijk e-mailadres en wachtwoord, dan kun je de selfservice-opties gebruiken. Om vertrouwelijke gegevens zoals uitkeringen en terugbetalingen te bekijken, is het ook nodig om eenmalig een connectie te maken met je elektronische identiteitskaart (eID). Daarvoor heb je je eID, de pincode en een kaartlezer nodig. Zo blijft je privacy gegarandeerd.

u Met de rubriek selfservice kun je zelf gele klevers aanvragen of je terugbetalingen checken.

Kinesist in de buurt Moet je kine volgen, dan kun je met de applicatie Zorgverleners een kinesist in je buurt opzoeken. Bovendien kom je te weten of hij/zij geconventioneerd is. Dan mag de kinesist niet meer aanrekenen dan de afgesproken tarieven. Ook van huisartsen, specialisten en andere zorgverleners vind je deze gegevens.

Als je in het ziekenhuis moet worden opgenomen, dan laat de CM-website toe om de prijzen tussen de ziekenhuizen te vergelijken. Ook om te zoeken naar een goedkoper geneesmiddel is de CM-website je gids. Vermeld de gevraagde gegevens van het geneesmiddel waarvoor je een minder duur alternatief wil. Van het voorgestelde product krijg je naast de prijs meteen ook de bijsluiter.

Overweeg je om aan te sluiten bij het CMHospitaalplan of het CM-MediKo Plan?

Vanuit je zetel zie je met een simulatie op de website hoeveel de premies je zullen kosten. Wil je meer informatie vooraleer te beslissen, dan kun je een afspraak maken in het CM-kantoor van je keuze. Ook dat is mogelijk via de CM-website.

Bij arbeidsongeschiktheid moet je af en toe langsgaan bij de adviserend geneesheer van je ziekenfonds.

Ook die afspraken bijhouden, kan makkelijk op de CM-website. En je kunt er altijd een overzicht van je uitkeringen en terugbetalingen bekijken. Weet je bijvoorbeeld niet meer of je dit jaar al je sportvoordeel bij CM hebt aangevraagd? Check je terugbetalingen online. Dat kan als je een verbinding hebt gemaakt met je eID. Want geldzaken zijn vertrouwelijk.

Gezondheidscoach Als gezondheidsfonds organiseert CM voordrachten en infosessies over verschillende gezondheidsthema’s. Met de selfservice-optie Agenda vind je wat er in je omgeving allemaal op het programma staat.

Vergeet niet om je regiokeuze onderaan rechts op te geven. Heb je interesse voor een activiteit, dan kun je je meteen inschrijven.

Om meer te bewegen en gezonder te eten, staat Victor ter beschikking. De online gezondheidscoach geeft je dagelijks tips en moedigt je aan om vol te houden. Vragen aan CM stel je snel en eenvoudig via het contactformulier. En nog goed om te weten: de informatie op de website wordt ook voorgelezen.

Martine Creve

✔ www.cm.be

Île de Ré

8-daagse cultuurvakantie met de bus Je verkent de drie prachtige eilandjes Ré, Aix en Oléron voor de Franse Atlantische kust. Op het vasteland brengen we ook nog een bezoek aan het stadje Rochelle.

Mondige patiënt botst soms

Je verblijft in het viersterrenhotel Plaisir op 200 meter van het strand.

Het hotel beschikt over een verwarmd zwembad, sauna en hammam.

Bijna 90 procent van de verpleegkundigen kreeg al te maken met verbale of fysieke agressie bij patiënten. Dat blijkt uit een bevraging van verpleegkundigen in Vlaamse ziekenhuizen en in de thuiszorg. Onderzoekster Tina Vandecasteele van het Universitair Centrum voor Verpleegkunde (UGent) concludeert evenwel niet dat patiënten agressiever zijn geworden. Patiënten worden geconfronteerd met grote onzekerheid, stress en ziekte. Mensen zijn steeds mondiger en hebben graag meer uitleg, zeker in die kwetsbare omstandigheden. Maar verpleegkundigen hebben door administratieve druk minder tijd voor uitleg en contact met de patiënten.

En dat botst soms.

Prijs en periodes: Van 10 tot 17 juni of van 16 tot 23 september 2018 voor 1 415 euro. De toeslag voor een single kamer bedraagt 378 euro. Voor de reis van juni kan je op de bus stappen in Antwerpen, Gent en Kortrijk en voor de reis van september in Antwerpen, Brussel en Hasselt.

Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be

Intersoc-werkvakanties

Een hart voor kinderen? Ga deze zomer mee als vrijwilliger.

Ben jij een moederkloek of een vaderfiguur? Dan ben je de geknipte persoon om komende zomer te helpen in de kinderclubs in onze hotels in Zwitserland. Je ontvangt onze jongste vakantiegastjes van 0 tot 4 jaar in de kinderclub, verzorgt hen en speelt spelletjes met hen terwijl mama en papa erop uit trekken.

Spreekt dit je aan? Ga naar www.intersocwerkvakanties.be voor meer informatie of bel ons op het nummer 02 246 47 36.

¬ hoe gaat het met u?

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

9

Jong en chronisch ziek

‘Het liefste wat ik wil? Kinderen’ Leni Verhaegen uit Schelle is amper 18, maar lijdt aan een zware ziekte, multiple sclerose. Hoe ga je als jongere om met zo’n diagnose? ‘Ik heb het gevoel dat ik mijn puberteit heb overgeslagen, maar weet wel: zonder mijn ziekte was ik nooit zo sterk geweest’, getuigt Leni.

E

en ongelukkig verjaardagscadeau. Leni Verhaegen was bijna 15 toen ze plots blind werd in haar rechteroog. De dokters wisten lang niet goed wat er aan de hand was.

Uiteindelijk bleek dat Leni een opstoot van multiple sclerose (MS) had.

‘Ik kende de ziekte niet, maar op dat moment voelde het aan als een opluchting.

Is het dat maar? Ik had allerlei doemscenario’s in mijn hoofd. Op een bepaald moment vreesde ik dat ik een tumor had’, getuigt Leni.

Nu weet Leni maar al te goed wat MS inhoudt. Het gaat om ontstekingen ter hoogte van zenuwcellen waar het eigen immuunsysteem tegen reageert. ‘Ik moet medicatie nemen om mijn immuunsysteem af te bouwen’, zegt ze.

‘Door die medicatie word ik snel ziek’, zucht Leni. ‘De zwaarste uitdagingen zijn mijn vermoeidheid en mijn geheugen. Ook heb ik moeite om mijn temperatuur onder controle te houden: in de zomer ben ik snel oververhit, in de winter vlug onderkoeld.’

‘Ik heb ook al opstoten van blindheid gekregen. Aan mijn gezicht heb ik zelfs eens een verlamming gehad. Maar op zich heb ik nog veel geluk gehad. Het is tot nu toe bij twee opstoten gebleven en nu ben ik twee jaar stabiel.’

‘Eigenlijk sta ik machteloos tegenover mijn ziekte. Ik weet gewoon niet wanneer een opstoot zou kunnen gebeuren. Het kan zijn dat ik morgen verlamd ben en niks meer kan. Maar evengoed duurt het nog twintig jaar voor ik een volgende opstoot heb.’

Toekomstdromen Net als elke tiener op de rand van volwassenheid heeft Leni veel zin in de toekomst.

‘Trouwen, kindjes krijgen, een goede job … ik wil hetzelfde als iedereen’, klinkt Leni hoopvol. ‘Ik heb lang getwijfeld of ik wel een goed vriendje zou tegenkomen. Iemand die begrijpt wat MS inhoudt en daar geen schrik voor heeft. Ik ben heel blij dat ik Luckas twee jaar geleden gevonden heb.

Hij heeft nooit een probleem gemaakt van mijn ziekte. Nu zitten we samen op kot en dat gaat heel goed.’

‘Wat ik het allerliefste wil in de toekomst?

Kinderen. Maar een zwangerschap is niet evident voor iemand met een zware ziekte als MS. Vaak moet de medicatie dan tijdelijk stopgezet worden.’

Kansen Angst voor de toekomst heeft Leni ook als ze denkt aan de arbeidsmarkt. ‘Ik wil een job uitvoeren die ik echt graag wil doen.

Maar is het wel aantrekkelijk voor werk-

Thomas Geuens

Machteloos

u Leni Verhaegen: ‘Mijn ziekte heeft mij gemaakt tot wie ik ben.’

gevers om iemand met een zware ziekte aan te nemen? Ik heb schrik dat ik later misschien minder kansen zal krijgen.’

‘Daarom leg ik mij nu volledig toe op mijn studies’, stelt Leni vastberaden. ‘Ik heb gekozen voor ergotherapie. Al van kinds af aan wou ik een beroep waarin ik voor anderen, en het liefst nog voor ouderen, kan zorgen. Dankzij mijn studie leer ik ook beter begrijpen hoe mijn eigen lichaam in elkaar zit.’

‘Studeren is niet evident. Ik volg minder vakken dan mijn medestudenten. Zo heb ik minder les en kan ik twee dagen per week naar huis, om uit te rusten. Ik zal dus langer studeren dan voorzien, maar beter zo dan mezelf uit te putten.’

Stevig in mijn schoenen ‘Door ziek te zijn word je sneller volwassen’, weet Leni. ‘Ik heb het gevoel dat ik mijn puberteit heb overgeslagen. Ik moest constant voor mezelf opkomen in de klas, ingaan tegen medeleerlingen die me als lui afschilderen of leerkrachten die niet geloofden dat ik echt ziek was. Ook moest ik voor mezelf leren zorgen. In de week na mijn diagnose zette ik al spuiten. Bij mezelf! Sommige volwassenen durven dat zelfs niet.’

‘Wie een zware diagnose krijgt, heeft soms de neiging om in een hoekje te kruipen.

Maar dat hoeft niet. Praat erover met vrienden, familie of een psycholoog, dat helpt.

Probeer positief om te gaan met je ziekte.’

‘Natuurlijk had ik mijn ziekte liever niet gehad. Maar ik besef wel dat die mij gemaakt heeft tot wie ik ben. Ik sta nu stevig in mijn schoenen. Zonder mijn ziekte was ik nooit zo sterk geweest.’

Sarah Vandoorne

✔ www.msjongeren.be

TEGEMOETKOMING VOOR CHRONISCH ZIEKE JONGEREN Chronisch zieke jongeren kunnen aanspraak maken op verschillende financiele tegemoetkomingen. Om hier recht op te hebben, moet je wel aan bepaalde voorwaarden voldoen. Bespreek je aanvraag voor tegemoetkoming steeds met de Dienst Maatschappelijk Werk in jouw regio. Zij kunnen jou advies geven en onderzoeken of je aanvraag zinvol is.

☞ Integratie- en/of inkomenvervangende tegemoetkoming Voor wie ouder is dan 21, niet of slechts beperkt kan werken of hulp nodig heeft van zijn omgeving om zelfstandig te kunnen functioneren.

Voor je een tegemoetkoming toegekend wordt, onderga je een inkomensonderzoek.

VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap).

☞ Zorgbudget De Vlaamse sociale bescherming voorziet een aantal zorgbudgetten, onder meer voor zwaar zorgbehoevenden en voor mensen met een handicap. CM-Zorgkas staat in voor zo’n zorgbudget waarmee je je zorg kunt betalen.

☞ Toeslag voor kinderen met een ☞ Persoonsvolgend budget handicap of ernstige ziekte Voor wie net als Leni jonger is dan 21 jaar en nog niet werkt.

Voor wie nood heeft aan zorg en ondersteuning, en erkend is als persoon met een handicap door het

✔

www.cm.be/ maatschappelijkwerk

10

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

ACV werkt mee aan tewerkstellingsproject vluchtelingen

500 vluchtelingen aan de slag in de zorg Terwijl vluchtelingen met veel moeite een job vinden, komt men in de zorgsector handen tekort. Het grensoverschrijdende project ‘In de zorg – Uit de zorgen’ wil daarom 500 vluchtelingen begeleiden naar een job in die sector. In Limburg zetten onder meer Familiehulp, het Internationaal Comité en het ACV hun schouders onder het initiatief.

I

n 2015 vroegen meer dan 1 miljoen vluchtelingen asiel aan in Europa.

Vandaag is er geen sprake meer van een asielcrisis, maar staat Europa voor de uitdaging om vluchtelingen volwaardig te integreren in de samenleving.

Een job vinden is daarbij een belangrijke eerste stap. Maar in hun zoektocht naar werk botsen vluchtelingen al snel op allerlei obstakels. Soms zijn ze de taal onvoldoende machtig, wordt hun diploma hier niet erkend of ondervinden ze discriminatie op de arbeidsmarkt.

Aan die problematiek wil het project ‘In de zorg – uit de zorgen’ een mouw passen.

Dat project is een initiatief van acht zorg-, vluchtelingen- en vakorganisaties uit Belgisch en Nederlands Limburg en de Duitse regio Aken. In Limburg gaat het om Familiehulp, het ACV, het Internationaal Comité (IC) en het Limburgs Platform voor Vluchtelingen. Hun ambitieuze doelstelling is om 500 vluchtelingen op te leiden voor een job in de zorgsector. Door de vergrijzing kampt die sector met een tekort aan verzorgend en verplegend personeel.

Het project wil dus een oplossing bieden voor twee prangende noden in de samenleving.

‘De eerstkomende maanden werken we aan een plan van aanpak’, vertelt Esther Verspreet, projectleider bij Familiehulp.

‘We gaan na of er gelijkaardige trajecten zijn rond tewerkstelling van vluchtelingen om daaruit te kunnen leren. Ondertussen

ID/ Patrick De Roo

Prangende noden

u Het project ‘In de zorg - Uit de zorgen’ wil tegelijk vluchtelingen aan een job helpen én een oplossing bieden voor het personeelstekort in de zorgsector.

Een job is niet enkel belangrijk voor je financiën, maar ook voor je welbevinden.

diensten. Wij bieden ook jobs als huishoudhulp aan, zodat kandidaten eerst hun kennis van het Nederlands kunnen aanscherpen, om vervolgens een zorgopleiding aan te vatten. Sowieso zullen wij voor elke vluchteling een traject op maat uitstippelen.’

Martien Bortels, secretaris Beweging bij ACV Limburg

Positieve perceptie

zoeken we in samenwerking met de VDAB, het IC, het Limburgs Platform voor Vluchtelingen en de lokale OCMW’s naar kandidaat-werknemers. In augustus zullen de eerste stages starten bij onze thuiszorg-

Een deel van de opleiding zal verzorgd worden door medewerkers van ACV Limburg.

‘Onze rol is om mensen wegwijs te maken in de Vlaamse arbeidsmarkt, de sociale zekerheid en hun rechten en plichten als werknemer’, zegt Martien Bortels, secretaris Beweging bij ACV Limburg. ‘Daarvoor

Aanmoedigingspremies voor dienstenchequewerknemers Ook in 2018 zullen dienstenchequewerknemers een aanmoedigingspremie ontvangen als ze tijdskrediet of een thematisch verlof opnemen.

Werknemers die tijdskrediet met motief (voor zorg, opleiding of eindeloopbaan) of een thematisch verlof voor zorg (medische bijstand of palliatief verlof) opnemen, ontvangen in 2018 een aanmoedigingspremie uit het werkbaarheidsfonds van de sector.

De sectorale cao die dat regelt, werd verlengd.

Dit onderdeel van het werkbaarheidsfonds was een eis van ACV Voeding en Diensten.

Door tijdskrediet of een thematisch verlof op te nemen, kunnen de werknemers werk en privé beter op elkaar afstemmen. Een extra premie bovenop de wettelijke uitkeringen moedigt werknemers aan om dit soort verloven aan te vragen.

✔ Meer informatie:

www.acv-voeding-diensten.be

kunnen wij deels terugvallen op onze ervaring met de cursus syndicaal Nederlands die wij geven aan afgevaardigden met andere roots. Het is de eerste keer dat wij instappen in een project om vluchtelingen te begeleiden naar werk en we zijn erg blij dat we dat kunnen doen. Een job hebben is niet enkel belangrijk om je financiële situatie te verbeteren, het is ook goed voor je welbevinden. Hopelijk draagt het project ook bij tot een positieve perceptie over vluchtelingen bij collega-zorgverleners en cliënten. ‘ Leen Grevendonck

BECIJFERD

1, 6 miljoen euro ACV Voeding en Diensten recupereerde in 2017 meer dan 1,6 miljoen euro aan lonen en vergoedingen voor zijn leden. Zonder tussenkomst van het ACV zouden die niet zijn uitbetaald door de werkgever. Het gaat om onder meer sectorale premies, ontslagvergoedingen of fouten bij de indexering.

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

11

Startersjobs discrimineren jongeren

‘Jonge werknemers verliezen inkomen’ Hoelang zullen jonge werknemers onder het minimumloon betaald kunnen worden? Het is een van de belangrijkste vragen van het ACV over de startersjobs, een federale maatregel die binnenkort wordt goedgekeurd.

H

et Zomerakkoord van de regering-Michel voerde de startersjobs in. Voor werknemers jonger dan 21 jaar en met minder dan zes maanden werkervaring voorziet dat systeem in een verlaging van het brutoloon. Een werkgever kan die jonge werknemers dus een lager brutoloon uitbetalen. Wie op zijn achttiende begint te werken, zou maar 82 procent van het brutominimumloon verdienen. De jonge werknemer zou wel een premie ontvangen zodat hij netto geen verlies maakt. De premie is dan ten laste van de staat.

Inkomensverlies Het Planbureau schat dat deze maatregel tussen de 460 en 670 voltijdse jobs zal opleveren. Dat zou de kosten voor de Belgische staat naar schatting brengen op 72 000 euro per voltijdse baan. Het ACV stelt zich vragen bij het nut van deze dure maatregel. ‘Bovendien zullen de jonge werknemers wel degelijk inkomensverlies lijden’, zegt Jeroen Van Ranst van ACV Jongeren. ‘Het brutoloon is de basis voor de berekening van allerlei afgeleide rechten’,

WAT VERLIEST BRAM IN HET EERSTE JAAR VAN ZIJN STARTERSJOB? Bram, 18 jaar, garagist Normaal bruto-uurloon: 12,36 euro (sectoraal minimumloon)

Bruto-uurloon startersjob: 10,14 euro Eindejaarspremie - 147 euro Vakantiegeld

- 319 euro

Inkomen bij ziekte - 7,51 euro per dag Tijdelijke werkloosheid

- 6,08 euro per dag

legt hij uit. ‘Door een lager brutoloon uit te betalen, dalen ook het vakantiegeld, de eindejaarspremie, het inkomen bij ziekte en de uitkering voor tijdelijke werkloosheid van de jonge werknemer. Ook het latere pensioenbedrag wordt op het brutoloon berekend. Dit is duidelijk een discriminatie op basis van leeftijd.’

is. Iemand die op zijn achttiende begint te werken, heeft dan drie jaar lang een lager brutoloon en lijdt dan drie jaar lang inkomensverlies. Als de regering deze maatregel invoert om jongeren zonder werkervaring aan een job te helpen, is dat niet logisch. Dit heeft niets meer met starten te maken.’

Drie jaar lang?

‘De maatregel maakt technische opleidingen en tewerkstelling in een technische job dus minder aantrekkelijk terwijl er in die sectoren veel vraag is naar nieuwe werkkrachten’, stelt Jeroen Van Ranst. ‘Als de wet goedgekeurd wordt, zullen we bin-

‘Het blijft ook onduidelijk hoelang een jonge werknemer onder het minimumloon betaald kan worden’, gaat Jeroen Van Ranst verder. ‘In het huidige wetsontwerp zou het statuut gelden tot de werknemer 21 jaar

nen de sectoren en de ondernemingen proberen om de toepassing tegen te houden.

Want zij zijn niet verplicht om het systeem in te voeren. Binnen de metaalsector is daarover al bijna een akkoord. Zij zijn op zoek naar veel werknemers en willen jongeren niet afschrikken. We hopen dat veel sectoren en ondernemingen dit voorbeeld zullen volgen en hierover afspraken zullen maken in hun cao’s.’

Amélie Janssens

DE FOCUS

RESPECT VOOR DE DIENSTENCHEQUEWERKNEMER Er is de voorbije dagen weer veel te doen rond de dienstencheques. Er zouden massaal buitenlandse werkkrachten aangevoerd worden om te poetsen via dienstenchequebedrijven. Het systeem zou goed verdienenden nog maar eens een extra voordeel geven.

Acvonline

het.acv

Die kritische geluiden hebben elk een grond van waarheid. Maar letten we vooral goed op om het kind niet met het badwater weg te gooien. Dienstencheques hebben een enorm segment van zwartwerk gewit. Ze verschaffen heel veel mensen een toegang tot werk.

En bieden ook een oplossing voor wie, jong of oud, een extra hand in het huishouden kan gebruiken.

Dat succes van de dienstencheques vertaalt zich dan ook in de kostprijs. Elk jaar houdt 1 miljard euro uit de schatkist het systeem draaiend. Dat is een bom overheidsgeld.

De aankoopprijs van een dienstencheque (9 euro) verhogen is echter geen oplossing om het systeem te financieren. Het zou integendeel de verleiding van zwartwerk vergroten. De fiscale aftrek voor dienstencheque-

gebruikers afbouwen, daar is wel iets voor te zeggen. Gebruikers zullen omwille van het wegvallen van dat fiscaal voordeel heus niet opnieuw de stap zetten naar het zwarte circuit.

Het gekrakeel over dienstencheques houdt een ander belangrijk debat uit het zicht: de arbeidsvoorwaarden van de honderdduizend dienstenchequewerknemers. Als men jaarlijks een miljard overheidseuro’s in een sector pompt, trekt dat uiteraard de belangstelling van privébedrijven die hun graantje willen meepikken. De laatste jaren is binnen die commerciële bedrijven een schaalvergroting aan de orde. Bedrijven met duizenden werknemers zijn geen uitzondering meer. En met die schaalvergroting neemt ook de druk op de werknemers rechtevenredig toe. Als-

maar harder en flexibeler werken om de winstmarges te verhogen is het resultaat. En dat allemaal voor een loon van 10 euro per uur. Zwaar belastend werk bovendien, want poetsen leidt na een tijd vaak tot bijvoorbeeld zeer ernstige rugklachten en ontstoken gewrichten. En heel onrustwekkend was het onderzoek van ACV Voeding en Diensten uit 2017, lang voor de #MeToo-beweging, dat onthulde dat bijna een op drie van alle dienstenchequewerknemers geconfronteerd worden met seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Om al die redenen verdienen dienstchequewerknemers heel veel respect. Maar ook betere lonen, werkbaar en veilig werk, een goede combinatie tussen arbeid en gezin, iets waar onze afgevaardigden zich elke dag voor inzetten. Ook dat verdient respect.

Pia Stalpaert, voorzitter ACV Voeding en Diensten Marc Leemans, voorzitter ACV

Het gekrakeel over dienstencheques houdt een ander belangrijk debat uit het zicht: de arbeidsvoorwaarden van de honderdduizend dienstenchequewerknemers.

12

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

België wint belangrijke slag in strijd tegen sociale dumping Begin februari velde het Europees Hof van Justitie een baanbrekend arrest in de strijd tegen sociale dumping. Nationale rechters mogen, in geval van bewezen sociale fraude, de attesten van gedetacheerde buitenlandse werknemers intrekken en sancties opleggen.

B

ID/ Firmin De Maître Maîtrise

innen de Europese Unie bestaat de mogelijkheid om werknemers te detacheren naar een andere lidstaat. Een Poolse bouwvakker bijvoorbeeld wordt dan voor een tijdelijke opdracht naar België gestuurd. De regels bepalen dat in dat geval de Belgische loonen arbeidsvoorwaarden gelden. De Poolse arbeider blijft evenwel sociaal verzekerd in Polen. Het zogenaamde A1-attest bewijst dat de werkgever in het ‘thuisland’ die sociale bijdragen betaalt.

Bulgaarse bouwvakkers Maar met die A1-attesten wordt massaal gefraudeerd. Zo stuitte de Belgische sociale inspectie op een bouwonderneming die al haar werk uitbesteedde aan Bulgaarse bedrijven. Omdat de inspectie fraude vermoedde, volgde er een gerechtelijk onderzoek. Daaruit bleek dat de Bulgaarse bedrijven in eigen land geen enkele activiteit uitoefenden. Dat is wel een voorwaarde om werknemers te mogen detacheren.

België verzocht Bulgarije daarom om de A1-attesten van de bouwvakkers in te trekken, maar dat gebeurde niet. Het gerecht liet het daar niet bij en besliste om de A1attesten te negeren. Bijgevolg werden de Bulgaarse bouwvakkers als Belgische werknemers beschouwd en moest de bouwonderneming achterstallige lonen en sociale bijdragen betalen.

De zaak ging in hoger beroep en belandde uiteindelijk bij het Europees Hof van Justitie. Twee weken geleden deed het Hof een uitspraak waarin het België gelijk geeft.

‘Dit arrest is baanbrekend in de strijd tegen sociale dumping’, reageert Tom Deleu, internationaal secretaris bij ACV Bouw -

u De voorbije acht jaar gingen meer dan 20 000 jobs verloren in de bouwsector. Sociale dumping en detacheringsfraude spelen daarin een grote rol.

We hebben een sociale Europol nodig die de grensoverschrijdende gevallen van sociale fraude kan aanpakken.

Tom Deleu, internationaal secretaris ACV Bouw - Industrie & Energie

Industrie & Energie. ‘In geval van detachering moet het thuisland de juistheid van de A1-attesten controleren. Als de sociale inspectie in het werkland onregelmatigheden vaststelt, is ze dus volledig afhankelijk van de medewerking van het thuisland. In dit ar rest zegt het Hof dat nationale rechters, in geval van bewezen sociale fraude en een manifest gebrek aan

medewerking van het thuisland, toch mogen optreden en de A1-attesten mogen intrekken.’

Administratieve last Het arrest is een opsteker voor de vakbond, maar gaat volgens Tom Deleu nog niet ver genoeg. ‘Het naïeve geloof van de Europese beleidsmakers in de goede samenwerking tussen de lidstaten is een vrijbrief gebleken voor detacheringsfraude. Om dat tegen te gaan willen wij dat het werkland de bevoegdheid krijgt om A1-attesten te controleren en sancties op te leggen. Want de opgelegde samenwerking met het thuisland is een administratieve last en verlaagt de pakkans van fraudeurs. Momenteel wordt de Europese verordening rond sociale zekerheid herzien, en dus ook het luik rond de A1formulieren. Wij vragen aan de Europese beleidsmakers om dezelfde moed aan de dag te leggen als het Europees Hof om paal en perk te stellen aan sociale fraude.’

‘Er moet ook een Europese database komen waardoor de sociale inspectie rechtstreeks kan controleren of een gedetacheerde buitenlandse werknemer daadwerkelijk is aangesloten bij de sociale zekerheid in zijn thuisland. En wij zijn ook voorstander van de oprichting van een Europese arbeidsautoriteit, zoals aangekondigd bij de voorstelling van de Europese sociale pijler. Wij zien dat heel ambitieus. Die instelling zou als een soort sociale Europol moeten kunnen optreden tegen grensoverschrijdende gevallen van sociale fraude. Als Europa een draagvlak wil voor het behoud van de interne markt, dan moet ze de uitwassen ervan aanpakken.’

Leen Grevendonck

‘Soms kan thuiswerk net meer stress veroorzaken’ In tijden van burn-outs en stress op het werk vragen steeds meer werknemers of ze van thuis uit mogen werken. Praktisch, want je hoeft je niet te verplaatsen, of je hoeft geen opvang te zoeken voor je kleine spruit. ‘Maar er zijn ook struikelblokken’, zegt Herman Fonck van het ACV. ‘Dat telewerk zo voordelig is omdat je zelf je tijd beter kan indelen, is vaak een misvatting. ACV-afgevaardigden in ondernemingen met telewerk merken op dat collega’s dikwijls te veel werken, omdat de grens tussen arbeid en vrije tijd

vervaagt. Wie bijvoorbeeld tijd uitspaart door files te skippen, compenseert dat al snel spontaan door langer te werken.’

Controle ‘Telewerk staat niet altijd gelijk met meer onafhankelijkheid en betere werkkwaliteit. Soms worden telewerkers heel streng gecontroleerd. Ze krijgen mystery calls, moeten gedetailleerde tijdsschema’s bijhouden of hun klaviergebruik wordt in de gaten gehouden. Telewerk wordt zo een instrument om werktijden weer strenger te controleren, niet om werk werkbaarder te maken. En dat leidt er-

toe dat je soms zelfs meer stress hebt als je thuis werkt dan op kantoor.’

Sociaal isolement ‘Wie thuis werkt heeft natuurlijk minder sociaal contact.

Cao’s regelen vaak wel dat telewerkers nog in contact moeten staan met hun collega’s, maar toch zijn er mensen die nood hebben aan gezelschap tijdens het werk. Telewerk is dus lang niet voor iedereen geschikt. Daarom is in regels vastgelegd dat werkgevers een werknemer nooit kunnen verplichten om thuis te werken, en dat wie thuis werkt op elk moment kan beslissen daarmee te stoppen.’ (JW)

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

13

Industrie 4.0: opportuniteit voor industrie of vloek voor personeel?

‘Keuze tussen automatisering of arbeiders is valse keuze’ Nu nieuwe technologieën steeds meer de bovenhand nemen in de industriesector, rijst de vraag wat de gevolgen zullen zijn voor de werkgelegenheid.

Voor het ACV is het duidelijk: ‘Enkel bedrijven die ook investeren in menselijk kapitaal, hebben een goede toekomst voor zich.’

D

e Belgische industriesector kreeg het de voorbije jaren zwaar te verduren. Heel wat bedrijven sloten de deuren, andere herstructureerden. En daardoor gingen al duizenden jobs verloren. ‘Die achteruitgang begon al in de jaren ‘90’, legt Monique Ramioul, hoofd van de onderzoeksgroep Arbeid en Organisatie aan het HIVA (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving aan de KU Leuven) uit. ‘Toen verdwenen heel wat jobs in de maakindustrie door de oprukkende automatisering. En sindsdien hebben ook de globalisering en delokalisering, productiviteitsstijging en de verdere digitalisering van de industrie heel wat jobs gekost.’

Technologie of personeel?

Om naar al die veranderingen en vernieuwingen in de sector te verwijzen, wordt de term ‘industrie 4.0’ gebruikt. Professor Ramioul: ‘Industriebedrijven willen op grote schaal gepersonaliseerde producten kunnen maken. De huidige massaproductie met fabrieksbanden laat weinig ruimte voor variatie in het eindproduct. Door volop te investeren in digitalisering en automatisering, en informatie over klanten nauwgezet op te volgen en te gebruiken, wil de industrie massaal producten maken op maat van elke klant. Dat is industrie 4.0.’

Een van die uitdagingen is de polarisering van de werkvloer. ‘Door al die nieuwe technologie bestaat het risico dat er in de toekomst vooral jobs zullen bijkomen die ofwel zeer veel ofwel zeer weinig vaardigheden vereisen’, zegt William Van Erdgehem. ‘De cobots (collaboratieve robots) zijn daar een mooi voorbeeld van. Die nieuwe robots werken zij aan zij met de werknemer. Ze nemen de technische taken over, werknemers moeten enkel nog het controlescherm in de gaten houden.

Technisch geschoolde arbeiders vallen er-

Het ACV vreest ook voor een verhoging van de werkdruk, meer flexibiliteit en buitensporige controles op de prestaties van weknemers. William Van Erdeghem: ‘Computers kunnen alles voortdurend in de gaten houden. Werkgevers kunnen tot maanden na datum nagaan wanneer en hoelang een machine niet werd bediend.

Met andere woorden: wanneer een werknemer tijdelijk niet op zijn post stond. Iemand die een sanitaire stop inlaste of een collega bijstond, kan in theorie maanden later nog ter verantwoording worden geroepen. Zulke scenario’s moeten we echt vermijden.’

Fabrieken van de toekomst Volgens professor Ramioul is er meer nodig dan digitalisering en automatisering om de stap te zetten naar industrie 4.0. ‘Bedrijven moeten werk maken van een geïntegreerde aanpak. Naast de centralisering van het productieproces bij computers is er ook nood aan meer samenwerking met toeleveranciers, en aan zelfsturende teams van werknemers. Steeds meer ingenieurs beseffen dat ook. Want al wil men alles zo

snel mogelijk volledig automatiseren, toch blijven ook computers fouten maken.

Daarom hebben bedrijven nog altijd goed opgeleide, autonome werknemers nodig.

En dat vergt investeringen in de vorming van je personeel.’

Het ACV pleit voor een gelijkaardige aanpak. ‘Werknemers moeten centraal blijven staan’, zegt Katleen Parijs van de dienst Onderneming, die meewerkt aan het SSWIFTproject (Samen sleutelen aan werknemersinspraak in fabrieken van de toekomst).

‘Met SSWIFT willen we ervoor zorgen dat industrie 4.0 niet enkel een verhaal is van overheden, bedrijven en academici, maar ook van werknemers. De bedoeling is om onze afgevaardigden te begeleiden bij de omschakeling naar industrie 4.0. Daarvoor zullen we in de toekomst gespecialiseerde SSWIFT-coaches inzetten. Die gaan met afgevaardigden in gesprek en leren hen hoe ze invloed kunnen uitoefenen op de beslissingen van hun werkgever. We zetten ook in op eigen deskundigheid, door kennis en ervaringen met elkaar uit te wisselen of opleidingen te organiseren. Zo willen we zelf mee bepalen hoe werkgevers omgaan met industrie 4.0. Wij zijn ervan overtuigd dat bedrijven die investeren in menselijk kapitaal en het belang van goede arbeiders erkennen, veel beter zullen presteren dan wie blind vertrouwen heeft in computers.’

Jelgher Wandels

Belga

Dat industriebedrijven ernaar streven sneller, goedkoper en beter te produceren heeft veel te maken met de concurrentie van goedkope producten uit het buitenland. Door te investeren in nieuwe technologie hopen ze hun competitief voordeel te behouden. ‘Belgische bedrijven moeten voorlopers blijven in de transitie naar industrie 4.0’, zegt William Van Erdeghem, voorzitter van ACV-CSC METEA. ‘Maar het volstaat niet om enkel geld te stoppen in nieuwe computers. Bedrijven moeten ook aandacht hebben voor hun werknemers. Want hoewel industrie 4.0 grote kansen biedt voor de sector, gaat ze ook gepaard met grote sociale uitdagingen.’

tussenuit of moeten jobs doen waar ze hun vaardigheden niet bij kunnen gebruiken.

De jobinhoud voor wie geen hoger diploma behaalde, dreigt dus aanzienlijk te verarmen. Dat moeten we vermijden. Robots moeten ten dienste staan van de werknemer, en niet omgekeerd. Daarom is het ontzettend belangrijk om werknemers voortdurend bij te scholen.’

u ‘Robots zullen in de toekomst nog meer technische taken overnemen van arbeiders, die enkel nog weinig gewaardeerde restarbeid zullen mogen doen’, zegt ACV-CSC METEA.

14

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

ZEGT

Clo Willaerts, digtale-marketingspecialist over ons online gedrag

‘Paniekzaaierij rond sociale me vind ik onnodig’ We moeten ons online gedrag afbouwen om de kwaliteit van ons leven op te krikken. Dat is wat de aanhangers van de ‘digitale detox’ willen bereiken. De sociale media zijn de vermeende boosdoeners. Digitale marketingspecialist Clo Willaerts laat haar licht schijnen over de positieve en minder positieve kanten van apps als Facebook, Instagram en Snapchat.

Een digitale foto vergeelt niet. Daarom kiezen jongeren vaak voor vluchtige media.

Clo Willaerts

naast blijven berichten op sociale media die jongeren ook vaak achtervolgen. Een digitale foto vergeelt niet. Ze gebruiken vandaag dus meer vluchtige media zoals Snapchat, waar je bericht na tien seconden verdwijnt.

Jongeren hebben nog wel een profiel op Facebook, maar gebruiken het niet meer actief.

Want ook niet-coole mensen zoals hun ouders en leerkrachten zijn daarop aanwezig.’

I

k ben een technologie-optimist.’ Daarover is Clo Willaerts heel duidelijk.

‘Paniekzaaierij om je schrik te doen krijgen van sociale media vind ik onnodig. Gezond verstand brengt je nog altijd verder.’ Helemaal in het thema van dit artikel lijst ze op wat ze nu precies leuk vindt aan sociale media en wijst ze op de mindere kantjes.

Het brein ‘Ik geloof niet dat het gebruik van sociale media het menselijk brein of de manier waarop we leven heeft veranderd. Dat vind ik nogal vergezocht. Ik geloof wel dat bepaalde gewoontes ongezond zijn. Maar die kan je afleren. Slapen met de smartphone naast je is zo’n slechte gewoonte. Niet door de straling, je hoeft geen aluminium hoedje op te zetten. Maar het scherm werkt met blauw licht, wat je hersenen wakker en alert maakt. En de meldingen die je steeds weer verleiden om je toestel aan te zetten, onderbreken je nachtrust. Net zoals ze je werk, een leuk boek of een goed gesprek onderbreken.

Ik zet al die alerts af.’

Beweging

Sophie Nuytten

‘Sociale media kunnen iets in beweging zetten. #MeToo is het perfecte voorbeeld. Het effect is nu zo groot dat het een mentaliteitsverandering teweeg heeft gebracht. Zo las ik onlangs commentaar op een oude James Bondfilm. Iemand stelde vast dat Bond vandaag niet meer zou wegkomen met zijn gedrag ten opzichte van vrouwen. Dat is fantastisch. Geen enkele campagne van een beroemdheid of een overheid had dat kunnen bereiken, en zeker niet op deze schaal.’

u ‘Bekende mensen moeten leren omgaan met het feit dat niet iedereen een bewonderaar is’, zegt Clo Willaerts.

Iemand die bij je past ‘Het is nu veel makkelijker dan pakweg twintig jaar geleden om iemand te vinden die even raar is als jij. Ik vond mijn man op Facebook. Wij hebben sociaal gezien zo weinig gemeen. Maar onze interesses liggen wel dicht bij elkaar. In een klassieke omgeving zouden we elkaar niet ontmoet hebben. Hetzelfde geldt voor vreemde hobby’s of fans van obscure artiesten. Zij kunnen elkaar eenvoudig vinden. Of denk aan jonge mama’s die omwille van hun baby thuis opgesloten zit-

Je vindt op sociale media veel makkelijker mensen die even raar zijn als jij.

Clo Willaerts

ten, maar wel online kunnen. Dat begint met het zoeken naar een tweedehands maxicosi maar evolueert naar het vinden van andere mama’s die je ook begrijpen als de borstvoeding niet lukt en die je aanmoedigen.’

ken, geven me tips rond vervoer en logies en kunnen me lokale groepen aanraden.

Dat kan ik mij absoluut niet voorstellen zonder sociale media. Dat de wereld een dorp is, zie ik dus vooral positief.’

De wereld, een dorp

Zelfbeeld

‘Ik geef in landen als Malawi, Mozambique, Namibië en Zuid-Afrika les in digitale marketing voor mensen die zelf een zaak willen opstarten in de toeristische sector.

Dat ik die leerlingen kan blijven volgen en zij mij nieuwe vragen kunnen blijven stellen, is geweldig. In september is er in Malawi een heel groot muziekfestival waar ik graag naartoe wil, Lake of Stars. Ik kan dat nu al organiseren. De mensen die ik daar

‘Vooral jongeren gebruiken sociale media om hun identiteit vorm te geven. Wat vinden ze cool, wat is hun stijl? In de jacht op hartjes hangen ze een veel positiever beeld op van zichzelf. En er wordt gefoefeld. Ik zie er slanker uit als de foto van bovenaf genomen wordt, en met een wazige filter ben ik ook veel knapper. (lacht) Bij sommige jongeren zorgt dat voor stress. Zij zien rond zich alleen maar perfecte, mooie mensen. Daar-

Trollen en haatberichten ‘Ik vrees dat dat eigen is aan de menselijke aard. Bekende mensen moeten leren omgaan met het feit dat niet iedereen die kijkt een bewonderaar is. Sommige mensen hopen dat je op je bakkes gaat. Maar ook gewone internetgebruikers worden ermee geconfronteerd. Voor de zogenaamde trollen, mensen die anoniem negatieve reacties plaatsen op internetberichten van anderen, is dat een manier om aandacht te krijgen.

Zij richten hun pijlen vaak op tien verschillende mensen tegelijk. En wie toehapt, krijgt nog meer over zich heen. Mijn persoonlijke tip is: reageer enkel als er foute informatie over jezelf wordt verspreid. Dat moet je rechtzetten, anders leeft die foute informatie verder. Maar gaat het over een mening waar je het niet mee eens bent, reageer dan niet. Want dan geef je die trollen de aandacht waar ze naar verlangen.’

Amélie Janssens

¬ uw job, ons werk

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

media

15

1 op 4 grote werkgevers sjoemelt met cijfers over loonkloof

VERRASSENDE TIPS OM TE MINDEREN MET SMARTPHONE In een bakje ‘Het verwijst naar de titel van een boek waarvoor de Amerikaanse schrijver Henry David Thoreau zich afzonderde om in alle rust en zonder afleiding te werken. Zoals veel mensen vragen om bij het binnenkomen de schoenen uit te trekken, vraag ik om hun smartphone in een bakje te leggen waar hij kan opladen. De batterij is meestal toch bijna leeg als je ergens aankomt, en ze zien hem nog liggen. En als iemand mij nodig heeft?, vragen mensen dan. Wel, dan zullen ze bellen en dan loop je naar de telefoon zoals vroeger. (lacht) Je kan dat ook op het werk toepassen, of in een klaslokaal. Je creëert een oplaadstation waar iedereen zijn toestel kan vastklikken.’

Op een stapel ‘Als je uitgaat is het ook heel irritant als iemand zijn smartphone checkt. Want voor je het weet staart het hele gezelschap op een scherm. Je kan het oplossen door aan het begin van de avond een stapel te maken van alle smartphones. De eerste die zijn smartphone uit de stapel haalt, betaalt alles wat er tot dan is uitgegeven. Wie al zijn meldingen aan heeft staan, is natuurlijk het grootste slachtoffer.’

u Frank Cosaert: ‘In een bedrijf zonder loonkloof zou elke man of vrouw qua loon een exact spiegelbeeld hebben rondlopen in datzelfde bedrijf. In de praktijk is dat zo goed als onmogelijk.’

Werkgevers sjoemelen met de cijfers over de loonkloof tussen mannen en vrouwen binnen hun bedrijf. Dat zegt het ACV. ‘Een loonkloof van minder dan 20 euro per jaar is zelfs in de eerlijkste bedrijven niet realistisch.’

H

et gaat de goede kant uit met de loonkloof tussen mannen en vrouwen in ons land, tenminste als we de wekgevers mogen geloven. Jaarlijks moeten zij in het kader van de wetgeving over de sociale balans (EFI) cijfers doorgeven over de lonen in hun onderneming, die nadien worden gepubliceerd door de Nationale Bank. En wat blijkt: in heel wat bedrijven zouden mannen en vrouwen nagenoeg evenveel moeten verdienen.

Alleen stroken die cijfers niet met de realiteit. ‘Heel wat vrouwen ervaren nog altijd een grote ongelijkheid’, zegt Frank Cosaert van het ACV. ‘Maar door foute cijfers in de sociale balans door te geven, proberen werkgevers dat te verdoezelen.’

Geknoei Uit de laatste officiële sociale balansen blijkt dat meer dan een op de vier werkgevers een loonkloof per gepresteerd uur aangeeft die minder bedraagt dan 0,05 procent, ofwel zo’n 20 euro per jaar.

Maar de praktijk leert dat vrouwen vaak nog altijd minder verdienen dan hun mannelijke collega’s. Volgens het ACV lijdt het dan ook geen twijfel dat werkgevers knoeien met de cijfers. Frank

Cosaert: ‘In een bedrijf zonder loonkloof zou elke man of vrouw qua loon een exact spiegelbeeld hebben rondlopen in datzelfde bedrijf. In de praktijk is dat zo goed als onmogelijk. Maar door bepaalde factoren, zoals het hogere aantal vrouwen met een deeltijds contract en verschillen in leeftijd of anciënniteit over het hoofd te zien, geven de cijfers een vertekend beeld.’

Hoewel de wet bepaalt dat ondernemingen de loonkost van mannen en vrouwen apart moeten tellen, wordt dat in de praktijk vaak niet gedaan. Van de 4 820 ondernemingen die nformatie over de loonkloof indienden waren er 22 die hun totale personeelskost evenredig hadden verdeeld volgens het aantal mannen en vrouwen dat er werkt.

Meer dan een op de vier gebruikte dezelfde berekening met het totaal aantal gepresteerde uren om de kloof in brutouurloon op te geven. Globaal klopt de uitkomst dan wel, maar er wordt geen

Heel wat vrouwen ervaren nog altijd een grote ongelijkheid.

Frank Cosaert

rekening gehouden met hoeveel elke afzonderlijke werknemer heeft gewerkt.

‘Sommige ondernemingen zijn kennelijk te laks om de juiste telling te doen.

Want zelfs in eerlijke bedrijven die mannen en vrouwen in dezelfde functie exact evenveel betalen, kan de brutoloonkloof niet onder 0,05 procent duiken. Er werken namelijk veel meer vrouwen dan mannen met een deeltijds contract, en mannen zijn nog steeds beter vertegenwoordigd in topfuncties.

Die verschillen moeten ook in rekening worden genomen’, besluit Frank Cosaert.

Jelgher Wandels

JAARREKENING EN SOCIALE BALANS Elk jaar moet een werkgever aan de ondernemingsraad en aan de Nationale Bank informatie voorleggen over zijn bedrijf. Dat is vastgelegd in de wet rond economische en financiële informatie (EFI). Het gaat dan bijvoorbeeld om de jaarrekening of de sociale balans, die alle informatie bevat over tewerkstelling, opleiding en verloning. Bedrijven zijn verplicht cijfers over personeelskosten en loonkost per gepresteerd uur, maar ook rond arbeidscontracten en –voorwaarden op te splitsen tussen mannen en vrouwen. De bedoeling is om een zicht te krijgen op de genderkloof qua verloning of arbeidsvoorwaarden binnen elke onderneming.

20

Visie ¬ vrijdag 23 februari 2018

C OMEDY

RBINDENDE KRACHT VAN SPORT COMEDIAN BEGIJN LE BLEU OVER DE VE

‘Denk niet te snel het is maar een kermiskoers’ Begijn Le Bleu verdiende zijn sporen in de comedywereld, maar is even zot van de koers. Dus verliet hij zijn comfortzone om een totaal nieuw theaterprogramma te maken: ‘De ronde van Begijn’.

Een beetje om te lachen, maar bovenal een show waar de liefde voor het wielrennen afspat. Voor alle facetten van Vlaanderens volkssport nummer één. ‘Op kermiskoersen zie je de warmte van de samenleving.’

iemand over getweet had. Waar zijn we toch mee bezig?’

En zo krijgt de Vlaming snel de stempel dat hij racistisch is.

‘De Vlamingen worden vaak gezien als provincialistische, racistische en kneuterige mensen. Wij zijn niet zoals Nederlanders, die wel fier zijn. Maar als ik zo’n actie als Music voor Life volg, dan zie ik toch dat mensen ook hier goed willen zijn. Kom je weer uit bij de sport. Als een ploeg geen identiteit heeft, dan is er geen voetbal, dan is er geen strijd. Identiteit is een spel in het voetbal. Zolang je je dat

E

Hoe diep heb je je ondergedompeld in het milieu?

‘Ik ging naar de Tour de France, maar ook naar supportersavonden en kermiskoersen. Die kermiskoersen zijn trouwens zo’n mooi fenomeen. Daar zie je die lokale verankering. Het brengt een hele gemeenschap op de been. En oké, er wordt ook gekoerst, maar je ziet er ook nog de warmte van de samenleving. Zelfs de jongere generatie is daar weer enorm in geïnteresseerd.’

Terwijl je overal hoort dat onze maatschappij toch zo individualistisch wordt.

‘Goed, de koers is maar een deeltje van de maatschappij. Ik zie even goed jongeren doelloos rondlopen in mijn straat en eerder tegen een blikje trappen dan tegen een bal. Maar sport in het algemeen, daar ligt dus een immense kracht voor onze samenleving. Daarom volg ik Rode Duivel Vincent Kompany wel. Hij zei dat voetbal iets onwaarschijnlijks kan betekenen voor

COLOFON

nd ‘De hele #MeToo-kwestie vi ik goed, omdat je je als man in vraag stelt.’

– Begijn Le Bleu

VRT

erst brak Begijn Le Bleu - echte naam Timothy Begijn - door bij onze buren, waar hij in 2005 de Cameretten won, het oudste en misschien wel meest prestigieuze cabaretfestival van Nederland. In Vlaanderen was het wachten tot hij met Foute Vrienden op tv kwam. Misschien herinner je je nog het legendarische filmpje waarbij hij moest meedoen aan de auditie van ‘So you think you can dance’. Zo niet, toch maar eens opzoeken op Youtube, zo hilarisch. Intussen verkent hij andere wegen en dook hij een jaar lang onder in de wereld van het wielrennen. ‘Wat er rond de koers gebeurt, is voor mij even belangrijk als de koers zelf’, zegt hij. ‘Je krijgt een netwerk van mensen die samen optrekken en dingen ondernemen. Het is een bindende factor die ervoor zorgt dat mensen uit hun huis komen. Dat mensen samen dingen doen. Ik zie daar alleen maar het positieve van in. Je maakt vrienden voor het leven.’

Begijn Le Bleu: ‘Ik zie veel schone verhalen die niet worden verteld.

We gaan echt wel een middenweg vinden in het verenigen van verschillende culturen.’

Brussel. Om die nationaliteiten in één ploeg te krijgen en aan één zeel te laten trekken. Dan kom je voor mekaar op, omdat je samen wil winnen. En de regels op een voetbalveld zijn voor iedereen hetzelfde, maakt niet uit wat je achtergrond is.’

Ben je zelf sportief?

‘Dat valt misschien wat tegen, maar ik doe mijn best. Mijn kinderen volleyballen. Ze trainen twee keer per week en dan hebben ze competitie. Daar leren ze heel veel uit.

Het maakt ze weerbaarder, ze leren er omgaan met verlies en met elkaar. Sport is een ongelooflijke oefenschool, waar je fouten mag maken. We zitten met een veranderende maatschappij, waar mensen met verschillende sociale en culturele achtergronden moeten samenleven. En we gaan toch moeten kijken hoe we daar een evenwicht in kunnen vinden. Daarbij kan sport een belangrijke rol spelen.

Hou je in de gaten hoe onze maatschappij evolueert?

‘Te veel.’

Lig je er wakker van?

‘Eigenlijk wel. De manier waarop politiek bedreven wordt, daar kan ik me ontzettend aan ergeren. Aan hoe mensen met elkaar omgaan. Of aan de manier waarop de wereld én ook wij een speelbal zijn geworden van de media. Er is maar één oplossing: die knop afzetten, maar ik doe dat te weinig.

Ik zit me vaak te ergeren, of zit te vloeken.

Een tijdje geleden ging het in het journaal over de nieuwe Miss België met Filipijnse roots. Toen ben ik in de lach geschoten. Het nieuwsanker las tweets voor genre Amai, het is precies een ladyboy. Tweets van idioten.

De media springen daarop en maken van de uitzondering de regel. Als je zoiets eruit licht wordt dat precies voor enorm veel mensen dé wereld, terwijl er met moeite

realiseert, ben je gezond bezig. Want identiteit kan ook een gezond iets zijn. Het is broodnodig om achter normen en waarden te staan die wij belangrijk vinden, zonder meteen de stempel racistisch te krijgen. Als ik ’s morgens naar school loop, kom ik een Marokkaanse moeder tegen die vraagt om te kijken of Mo met zijn fiets op school is aangekomen. Als ik op school Mo tegenkom, zegt die: Begijn, kom op bezoek in Marokko. Of de ouders die alle kinderen meenemen naar het zwemmen en daar geen onderscheid in maken. Dat zien de mensen niet. Ik lees veel negatieve verhalen, maar ik zie ook veel schone verhalen die niet worden verteld. Ach, we gaan wel een middenweg vinden in het verenigen van verschillende culturen. Dat zal nog wat generaties duren, maar het komt wel.’

En tussen mannen en vrouwen, want daar was ook veel over te doen?

‘Het is een complex verhaal. Er mag aan de boom geschud worden. Heel de #MeTookwestie, ik vind dat goed, omdat je je als man in vraag stelt. Het mag niet vanzelfsprekend zijn dat je een vrouw als een kut bestempelt. Maar vier mannen die onder elkaar eens lachen met de vrouwen, dat moet toch kunnen? Ik hoop ook gewoon dat jullie met ons lachen. Maar het is zo’n moeilijke discussie. Die bewegingen zijn nu allemaal uit evenwicht, maar op termijn komt dat wel weer goed. Ben ik zeker van.’

Hilde Van Malderen

Visie is een tweewekelijks ledenblad, inbegrepen in het lidmaatschap van CM en ACV Voeding en Diensten, ACV-CSC METEA, ACV bouw - industrie & energie en ACV-Transcom • Verantw. Uitg. nat. pag.: Linde De Corte • Hoofdredacteur: Hilde Van Malderen • Redactie beweging.net en ACV: Leen Grevendonck, Amélie Janssens, Jelgher Wandels, Monique Braam, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Kris Six, Gianni Greco, Rooni Theeboom, Marjan Cauwenberg • Redactie CM: Dieter Herregodts (coördinatie), Martine Creve, Eric De Maegd, Sarah Vandoorne, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Vormgeving: Bart Gevaert, Rutger Van Parys • Redactie Visie: PB 20, 1031 Brussel, tel. 02 246 31 11 • lezers@visieredactie.be • Druk: Coldset Printing Partners, A.Gossetlaan 30, 1702 Groot-Bijgaarden • Artikels regionale bladzijden (15-19) vallen onder de resp. verantw. uitgevers. •