Hoofdstuk 3 Beleidsniveaus en bevoegdheidsverdeling

4. FEDERALE STAAT

België is stilaan van een eenheidsstaat (soevereiniteit ligt onverdeeld bij de centrale overheid) naar een federale staat geëvolueerd. De soevereiniteit is dan verdeeld over het geheel (= de federatie) en de deelgebieden (= de deelstaten).

België is nu een federale staat met drie cultuurgemeenschappen en drie gewesten, die elk een eigen wetgevende bevoegdheid krijgen. De federale staat, gemeenschappen en gewesten staan op gelijke voet, maar zijn bevoegd voor verschillende domeinen.

In de structuur komen daar juist onder de provincies, met een eigen provincieraad. Zij staan wel onder het toezicht van de hogere overheden. Onderaan als bestuursniveau bevinden zich de gemeenten, die het dichtst bij de burger staan. Zij staan ook onder het toezicht van de hogere overheden.

14

Juridische context van de vastgoedmarkt - PB Vastgoed 1 - 2021-2022

Hoofdstuk 3

BELEIDSNIVEAUS EN BEVOEGHEIDSVERDELING

1. INLEIDING

Door opeenvolgende grondwetsherzieningen is België ondertussen een federale staat geworden. Er bestaan nu verschillende bestuursniveaus: 1. supranationaal 2. nevengeschikt: federaal, gemeenschap en gewest 3. ondergeschikt: provinciaal en gemeentelijk.

2. HET SUPRANATIONAAL BELEIDSNIVEAU

Dit is het vooral het Europese niveau. Op Europees vlak moeten we rekening houden met verordeningen en richtlijnen in verband met diverse domeinen (zowel landbouw als economisch verkeer, belastingen, sociaal recht, enz.). Bedoeling is te komen tot één gemeenschappelijk beleid binnen de Europese Unie.

Verder wordt er op supranationaal niveau gebruik gemaakt van internationale verdragen (Rechten van de Mens, Kyoto, dubbelbelastingverdragen, ...).

3. NEVENGESCHIKTE BELEIDSNIVEAUS

De federale staat België bestaat uit 4 taalgebieden: 1. het Nederlandse taalgebied (= Vlaanderen) 2. het Franse taalgebied (= Wallonië) 3. het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad 4. het Duitse taalgebied

Daarvan zijn afgeleid:

→ 3 gemeenschappen . de Vlaamse gemeenschap (= het Vlaamse Gewest + Vlamingen en Nederlandstalige instellingen op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest) . de Franse gemeenschap (= het Waalse Gewest, zonder het Duitse taalgebied, + Franstaligen en Franstalige instellingen op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest) . de Duitstalige gemeenschap (= het Duitse taalgebied)

15

Juridische context van de vastgoedmarkt - PB Vastgoed 1 - 2021-2022

→ 3 gewesten . het Vlaamse gewest (= Nederlandse taalgebied) . het Waalse gewest (= het Franse en het Duitse taalgebied) . het Brusselse Hoofdstedelijke gewest (= het tweetalig gebied Brussel Hoofdstad)

Dit leidt tot de volgende nevengeschikte beleidsniveaus, met hun eigen bevoegdheid: ▪ het federale niveau: op federaal (nationaal) niveau heeft het federale parlement samen met de Koning de bevoegdheid te beslissen via wetten; het federaal parlement houdt bovendien de restbevoegdheden! ▪ het gemeenschapsniveau: de parlementen van gemeenschappen (via decreten) zijn bevoegd voor enkele welbepaalde materies die met de persoon en taal hebben te maken. ▪ het gewestniveau: de parlementen van gewesten nemen via decreten en ordonnanties voor territoriumgebonden beleidsdomeinen beslissingen.

Federaal ▪ de grondwet ▪ justitie (uitz. justitiehuizen) ▪ defensie ▪ openbare orde en ordehandhaving ▪ sociale zekerheid (uitz. groeipakket) ▪ arbeidsrecht ▪ prijs- en inkomensbeleid ▪ handels- en vennootschappenrecht ▪ monetair en financieel beleid Gemeenschap ▪ onderwijs ▪ culturele aangelegenheden (musea, audiovisuele media) ▪ persoonsgebonden aangelegenheden (verzorgingsinstellingen, jeugdbescherming, bejaardenbeleid, mindervaliden) ▪ justitiehuizen ▪ groeipakket ▪ taalgebruik in bestuurszaken, onderwijs, sociale betrekkingen tussen werkgever en personeel en wettelijke bedrijfsdocumenten Gewest ▪ ruimtelijke ordening ▪ milieu ▪ huisvesting ▪ woninghuur (contracten vanaf 1/1/2019) ▪ waterbeleid ▪ gewestelijk energiebeleid (kernenergie = federaal) ▪ regionale economie ▪ werkgelegenheid (arbeidsbemiddeling) ▪ wegennet ▪ havens ▪ openbare werken ▪ wapenhandel

+ restbevoegdheden

Het Grondwettelijk Hof houdt toezicht op deze bevoegdheidsverdeling die in de Grondwet is vastgelegd. Bij bevoegdheidsoverschrijding kan een overheidsinstantie of een belanghebbende persoon bij het Grondwettelijk Hof een vordering tot vernietiging van een (deel van een) wet of decreet/ordonnantie instellen.

16

Juridische context van de vastgoedmarkt - PB Vastgoed 1 - 2021-2022