8 minute read
DE MARKER WADDEN
Het nieuwste stukje Nederland De Marker Wadden
Waar voorheen teruggewonnen land beschikbaar werd gesteld aan boeren en nieuwbouwwijken, zijn de Marker Wadden de Vinex-wijk van de vogel geworden. Hier is ruimte voor de natuur gemaakt. En daar wordt goed gebruik van gemaakt. Zo werd met de aanleg van de Marker Wadden een waar vogel(aar)paradijs geschapen.
Advertisement
Tekst & fotografi e Jeroen Berends
et is half tien ’s ochtends als ik in de Bataviahaven in Lelystad de loopplank van de Abel Tasman opstap. Deze witte driemaster zal mij en anderen naar de Marker Wadden brengen. Het is een H vrachtschip uit de jaren twintig, dat is omgebouwd tot evenementenboot. Dus tijdens de overtocht geniet je, afhankelijk van het tijdstip, van een kop koffi e met gebak of van een koud biertje. Vandaag staat er te weinig wind om te zeilen, dus klinkt het gebrom van de motor als we over het Markermeer koers zetten richting Nederlands nieuwste archipel. Ooit was het idee om in het IJsselmeer naast de Flevopolder en de Noordoostpolder een derde polder aan te leggen: de Markerwaard. Tussen Lelystad en Enkhuizen werd met dat doel voor ogen alvast de Houtribdijk aangelegd. Deze dijk sloot het Markermeer af van het IJsselmeer. Dit had tot gevolg dat door de jaren heen de bodem dichtslibde en de biodiversiteit in razend tempo achteruitging. De term ‘dode bak water’ kom je nog regelmatig tegen als omschrijving van het Markermeer. Na jarenlang gesteggel over wat te doen met de polder, werd in 2003 defi nitief besloten om hem niet droog te leggen. Maar die dode bak water moest wel weer tot leven komen, vond Natuurmonumenten. In 2012 presenteerde de organisatie het plan voor de Marker Wadden, om het gebied weer tot leven te brengen. Tussen 2016 en 2021 werden er, in opdracht van Natuurmonumenten en Rijkswaterstaat, vijf eilanden opgespoten uit het slib, zand en de klei van de bodem van het Markermeer. Al snel nadat de eerste stukken land boven het water uitstaken namen vroege vogels, zoals de kluut en de plevier, er hun intrek. Op 8 september 2018 werden de eerste menselijke bezoekers verwelkomd op het eiland. Het project was toen pas op de helft. De begroeiing en de bewonersaantallen hebben sindsdien een vlucht genomen: van vogels en insecten tot kikkers, vissen en vlinders; er is inmiddels een indrukwekkende diversiteit op de eilanden ontstaan.
KAKOFONIE
Het is helder vandaag en het duurt niet lang voordat de eerste medepassagiers, van wie de meesten zijn uitgerust met een grote verrekijker, land in >
Door de jaren heen slibde de bodem dicht en ging de biodiversiteit razendsnel achteruit. De term ‘dode bak water’ kom je nog regelmatig tegen als omschrijving van het Markermeer
Vorige pagina’s: uitkijkpunt de Steltloper met zicht op de Marker Wadden. Deze pagina: om droge voeten te houden worden de paden op sommige plekken afgewisseld met vlonders.
Boven: paradijs voor vogelaars; ook voor booteigenaren zijn de Marker Wadden een geliefde bestemming. Rechts: de huisjes van Landal Greenparks bieden je de kans om tussen de vogels te verblijven. Rechterpagina: een kluut waadt door het water op zoek naar voedsel.
zicht hebben. De gebogen kop van uitkijkpunt de Steltloper tekent zich af aan de horizon en na zo’n vijftig minuten varen wordt de loopplank uitgelegd op het nieuwe land. Ik beland in een kakofonie van vogelgeluiden als ik aan wal stap. Ik loop richting het Eilandpaviljoen in de Nederzetting, zoals de verzameling houten gebouwen heet die op het hoofdeiland staan. Hier koop je een kaartje van het eiland met daarin een gids met de te spotten vogels op het eiland. Verder zijn er een havenkantoor, een onderzoeksstation en een viertal huisjes waar je kunt overnachten. Deze gebouwen zijn zelfvoorzienend en gebouwd met duurzame materialen. Met de kaart in de hand ga ik op pad. Niet omdat ik bang ben om te verdwalen, maar zo kan ik de vogels identificeren. Op het eiland zijn twee verschillende wandelroutes. Een deel is vandaag afgezet, omdat het broedseizoen nog niet voorbij is. Wellicht jammer voor de bezoeker, maar de mens is hier te gast in de natuur. De Steltloper is de eerste observatiepost die je tegenkomt wanneer je de route afloopt. Deze markante toren geeft je een duidelijk overzicht van de eilanden. Hier krijg je een goed beeld van het leven dat is teruggekeerd in het Markermeer. Voor de vogelaar is het hier een paradijs. Er zijn luidruchtige meeuwen en visdiefjes die elkaar al schreeuwend de loef proberen af te steken. Vooraan scharrelt een meerkoet met kuikens door het opkomende riet. Aan de overkant van het water zie je de Duikeend, een andere observatiepost, tussen de goudgeel bloeiende moerasandijvie staan. Daarachter zie je enkele andere natuureilanden liggen, waar je als bezoeker niet kunt komen. Nog verder de graafmachines van Boskalis die bezig zijn om nog twee nieuwe eilanden te realiseren.
KAREKIET IN HET RIET
Ik loop de lange route, die vanwege de afzetting vandaag zo’n zes kilometer lang is in plaats van zeven. Een goed begaanbaar zandpad leidt mij het eiland rond. Vanaf de hoofdroute kun je kleine uitstapjes maken naar de verschillende observatieposten. Deze zijn allemaal zo ontworpen dat ze integreren in het landschap. Vogelaars turen met hun verrekijker over >
Het uitzicht vanuit de Steltloper is adembenemend. Zo denkt de boswachter er ook over. Rechts: een karekiet rust uit in het riet. Rechterpagina: een middagje aan het strand is ook prima te doen hier.
het wateroppervlak in de hoop de moeilijker te spotten vogels te vinden, zoals de lepelaar. Als onervaren vogelaar kijk ik waarnaar mensen staan te kijken. En soms vraag ik het gewoon: “Waar kijken we naar?” Een echtpaar dat al een tijdje op een bankje door het gat van het observatiehuisje zit te turen, weet het mij met zekerheid te zeggen: “Een meeuwenpaar en hun jong.” Even verderop wijst een ander echtpaar mij op een kleine karekiet in het riet. Ik begin er steeds meer lol in te krijgen om de vogels niet alleen te spotten, maar ook te herkennen en te observeren. Ik vink nog een witte kwikstaart, grauwe ganzen, slobeenden, twee futen en een kluut af op mijn kaart. Aan de noordkant van het eiland bevindt zich een zandduin met gaten waarin oeverzwaluwen zich genesteld hebben. Van een afstandje zie ik ze af en aan vliegen. Snel als ze zijn, krijg ik ze met mijn camera nauwelijks gevangen op beeld. Maar hun kenmerkende puntige vleugelvorm maakt dat ze niet te missen zijn. Weer eentje om af te strepen.
REGIE VAN DE NATUUR
Het moeraslandschap maakt dit niet alleen een levendige eilandengroep voor fauna, maar ook voor flora. Het is bijzonder om te zien hoe snel de >
moerasandijvie hier uit de grond schiet, hoor ik een boswachter zeggen. Het eerste jaar al, toen dit nog een zandvlakte was, legden vogels hier hun eieren. De helderheid van het water verraadt ook levendigheid onder het oppervlak en op sommige plekken wint het geluid van de kikkers het van de vogels. Als je de natuur maar een beetje de ruimte geeft, neemt die snel zelf de regie in handen, zo blijkt maar weer op de Marker Wadden. Die gedachte stemt mij positief en ik vraag me af hoe het er hier over nog eens vijf jaar uit zal zien. De wandelroute slingert het eiland rond, met altijd de Steltloper als oriëntatiepunt, zoals de kerktoren in een dorp. Eenmaal terug in de Nederzetting bestel ik wat te drinken en neem ik plaats op het strandje. Daar kijk je een eind weg in de richting van Amsterdam, een totaal andere wereld. Hier zit je in alle rust aan het strand en kun je zelfs een frisse duik nemen. De zonsondergang schijnt hier spectaculair te zijn en stiekem baal ik dat ik geen huisje heb geboekt om te overnachten. Om half drie stap ik weer aan boord van de Abel Tasman en onder het genot van een koud biertje in de zon word ik teruggebracht naar het vaste land. Nederland is weer wat land, en belangrijker nog, natuur rijker. � NAAR DE MARKER WADDEN
• Via de website van Natuurmonumenten boekt u eenvoudig een ticket voor de overtocht vanuit de Bataviahaven in Lelystad. U boekt een retourticket voor een dagdeel van zo’n vier uur. Voor tickets en meer informatie: markerwadden.nl • Een andere mogelijkheid is om met uw eigen boot te komen. • Ook worden er chartertochten georganiseerd naar de Marker Wadden.
OVERNACHTEN OP DE MARKER WADDEN
• Landal Greenparks biedt de mogelijkheid om te overnachten in een van de vier huisjes die zij op het eiland hebben. De inkomsten hiervan komen volledig ten goede aan Natuurmonumenten. Voor meer informatie en boekingen:
landal.nl/parken/marker-wadden
• Voor liefhebbers is het ook mogelijk om met een kleine tent te kamperen op het hoofdeiland. Omdat er zeer beperkt plek beschikbaar is, dient u van tevoren te reserveren door een mailtje te sturen naar info@markerwadden.nl. • Indien u met uw eigen boot komt, mag u daar natuurlijk ook in verblijven.
