UIT DE KUNST

Tekst Pablo Pichel

Avondkleding in orïentaalse stijl uit 1920. De fl uwelen cape is een ontwerp van Maria Monaci Gallenga; the roze cape is geïnspireerd op de kimono.

©Alice de Groot

Door het stof

Onze manier van kleden mag er voor de gewone Europeaan westers uitzien, de historicus weet wel beter. Tijdens de periode van de grote ontdekkingen werd kleding, naast specerijen en porselein, een van de belangrijkste importproducten. De koopvaarders keken hun ogen uit naar het handgeschilderde Indiase katoen, de Chinese zijde en de bijzondere batiks uit NederlandsIndië. Eenmaal thuis verrijkten de westerse kledingmakers zich dan weer met nieuwe inzichten in techniek en materiaal. De kleding werd in het Westen echter gedragen zonder enige weet van de maker of de oorspronkelijke betekenis. Ook werd de kleding vaak nog bewerkt. ‘Global Wardrobe’ zal inhaken op het huidige debat over culturele toe-eigening en kolonialisme. De tentoonstelling belicht de periode van de 18de tot de 21ste eeuw en laat aan de hand van mode zien hoezeer het Westen en het Oosten met elkaar zijn verweven.

• ‘Global Wardrobe. The Worldwide Fashion Connection’, 9 oktober 2021 t/m 16 januari 2022, Kunstmuseum Den Haag. kunstmuseum.nl

Na een reeks vertragingen gaat het nieuwe Haagse cultuurpaleis Amare in oktober eindelijk open voor publiek. Met eikenhouten parket, mosgroene zetels en twee balkons, is de concertzaal een lust voor oog en oor geworden. Het is dan ook geen wonder dat het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater en het Koninklijk Conservatorium hier zullen spelen. 15 oktober speelt het Residentie Orkest ‘Dvorák 8’, gedirigeerd door Jun Märkl en gezonden door mezzosopraan Barbara Kozelj. Op 13 november speelt het Residentie Orkest samen met Slagwerk Den Haag >

een wereldpremière van Richard Rijnvos in Afrikaanse sferen, als onderdeel van Festival Dag in de Branding. Hierna volgt de Derde Symfonie van Mendelssohn, waarin diens liefde voor de Schotse Hooglanden duidelijk hoorbaar is.

• ‘Dvorák 8’ en ‘RO meets Slagwerk Den Haag’, 15 oktober & 13 november 2021, Amare,

Den Haag. amare.nl

Geopend: cultuurtempel Creatieve zoektocht © Wouter Vellekoop

Vorig jaar kon Kunstlijn Haarlem voor het eerst in zijn 35-jarige bestaan niet doorgaan. Maar dit jaar gloort er weer hoop aan de horizon. Tijdens ‘Kunstlijn Haarlem 2021’ in het eerste weekeinde van november openen beeldende (abstracte) kunstenaars in de gemeenten Haarlem, Heemstede en Bloemendaal hun atelierdeuren voor het publiek. Het thema dit jaar is ‘Verlichte Verdwaling’, een verwijzing naar de creatieve zoektochten die de kunstenaars de afgelopen tijd moesten ondernemen om te overleven. Betreed de werkplaats van een nog onbekende kunstenaar, bezichtig het werk en doe een kunstzinnige koop. Of bezoek een van de tentoonstellingen in Kunst Centrum Haarlem, De Vishal en Museum Haarlem.

• ‘Kunstlijn Haarlem 2021’, 6 & 7 november 2021, op verschillende locaties in Haarlem en omstreken. kunstlijnhaarlem.nl

400 jaar Sweelinck

De grootste componist die Nederland ooit heeft voortgebracht, was misschien wel Jan Pieterszoon Sweelinck. Zo’n 400 jaar geleden voerde de Amsterdammer in eigen land de boventoon als componist, organist, klavecinist, muziekorganisator, muziekpedagoog en ensembleleider. Nog voordat Bach op het toneel verscheen, hielp Sweelinck al om het orgelspel te revolutioneren. Musici uit binnen- en buitenland stonden te springen om bij hem in de leer te gaan. Ter ere van zijn 400ste sterfdag organiseert het Sweelinck Festival in oktober een week lang concerten, muzikale workshops en andere activiteiten in de voormalige woonplaats van de ‘stadtmusicyn’. Topensembles als Doulce Memoire en Gesualdo Consort zullen u op prachtige wijze laten kennismaken met Sweelincks muzikale erfenis. Ook een tentoonstelling, kinderconcert en Sweelinckwandeling staan op het programma.

• ‘400 jaar Sweelinck’, 16 t/m 24 oktober 2021, op verschillende locaties in Amsterdam. sweelinckfestival.nl

Crazy van Cuyp

Midden 18de eeuw ontstaat er onder welgestelde Britten een ware run op de schilderijen van Aelbert Cuyp. De zonovergoten, platte landschappen van de Dordrechtse schilder blijken tot de verbeelding te spreken van menig Engelsman. Rond 1800 is er dan ook geen belangrijk werk van Cuyp meer te vinden in Nederland. Helaas verkreeg de kunstenaar zijn sterrenstatus pas na zijn dood. Het Dordrechts Museum brengt zo’n dertig van Cuyps belangrijkste schilderijen bij elkaar, afkomstig uit Engeland en Amerika. Met verder ruim dertig werken van schilders als John Constable en William Turner, wordt Cuyps invloed op zijn Britse collega’s zichtbaar. Onder de werken bevinden zich twee topstukken uit de Engelse Royal Collection Trust, uitgeleend met toestemming van Queen Elizabeth.

• ‘In het licht van Cuyp. Aelbert Cuyp & Gainsborough – Constable – Turner’, 3 oktober 2021 t/m 6 maart 2022, Dordrechts Museum. dordrechtsmuseum.nl

©Fré Cohen

Vrouw die het beeld bepaalde

Naast mannen als Anthon Beeke en Dick Bruna, kent Nederland ook vrouwelijk grafi sch talent, zoals Irma Boom (1960) en Fré Cohen (1903-1943). De laatste krijgt dit najaar een overzichtstentoonstelling, verdeeld in twintig thema’s. Naast grafi sch werk zien we fotomontages, speldjes en plaquettes. Er volgen nog lezingen en workshops. De dochter van diamantbewerkers raakte al na enkele tekenlessen verknocht aan de grafi sche kunstwereld. Cohen streed voor het ideaal van een harmonische werk- en cultuurgemeenschap en vertegenwoordigde met haar kunst de Amsterdamse en Bergense School. De mannelijke drukkers mochten de standvastigheid van de feministe dan wel aanzien voor koppigheid, bij sociaaldemocratische uitgeverijen als de Arbeiderspers wist Cohen bij te dragen aan de leesvaardigheid van arbeiders. De vrouw van Joodse komaf geloofde heilig in een toekomst van vrede en gelijkheid en maakte onder de toenemende Duitse dreiging zelf een einde aan haar leven.

• ‘Expositie Fré Cohen’, 2 november 2021 t/m 4 september 2022, Amsterdamse School Museum Het Schip, Amsterdam. hetschip.nl

©Perspekt Studio’s Inkijkje in het Binnenhof

Het Binnenhof is een van de oudste bestuurscentra ter wereld. Gedurende 800 jaar hebben monarchisten, republikeinen en democraten hier gestreden om de macht. Toch weet de gewone burger betrekkelijk weinig over deze politieke plek. Wist u bijvoorbeeld dat het Binnenhof oorspronkelijk een grafelijk kasteel was? Tijdens de grote renovatie vertelt de tentoonstelling ‘800 jaar Binnenhof’ het verhaal van machtswisselingen, opstanden en ‘gepolder’ aan de hand van prenten, schilderijen, foto’s, filmfragmenten en attributen. En ook het onderlinge gekissebis en het geklaag van de machthebbers krijgen aandacht. Met de nieuwe vaste tentoonstelling wil het Haags Historisch Museum het gesprek aangaan over emancipatie en representatie. Naast 17de-eeuwse pamfletten, lichaamsdelen van de gelynchte gebroeders De Witt en buttons van een Haagse Dolle Mina, zullen er ook filmpjes worden getoond van scholieren, activisten en hofleveranciers.

• ‘Macht – 800 jaar Binnenhof’, vanaf 2 oktober 2021, Haags Historisch Museum, Den Haag. haagshistorischmuseum.nl

Geflopte aardappeleters

Met zijn schilderij ‘De aardappeleters’ hoopte Van Gogh op een grote doorbraak in Parijs. In het werk verbeeldde de schilder het rauwe boerenleven, wat een sterk contrast was met de toen populaire romantisering van het rurale bestaan. Maar Van Gogh was een van de weinigen die er een meesterwerk in zag. Kunstcritici en kenners vielen over elkaar heen om hun ongezouten mening te geven. De kleuren vergeleken ze bijvoorbeeld met die van een stoffige, ongeschilde aardappel. Ook Van Goghs broer Theo kraakte het werk af. ‘De aardappeleters: misser of meesterwerk’ gaat dieper in op het ontstaan en de betekenis van het schilderij. Aan de hand van schetsen, schilderijen, studies, brieven en een levensgrote maquette kunnen bezoekers een eigen mening vormen over het werk.

• ‘De aardappeleters: misser of meesterwerk?’, 8 oktober 2021 t/m 13 februari 2022, Van Gogh Museum, Amsterdam. vangoghmuseum.nl

Muziek in de natuur

Op de herfstdagen 8, 9 en 10 oktober stelt Natuurmonumenten weer de mooiste cultuurhistorische locaties van ons land open voor musici. Het NMF Kamermuziekfestival draait om intieme concerten in een exclusieve setting, met klassieke én vernieuwende kamermuziek. Tijdens deze derde editie kunt u kiezen uit een aanbod van zeventig concerten op negentien verschillende erfgoedlocaties, van forten en kastelen tot kassen en natuurparadijzen. U kunt bijvoorbeeld de boot pakken voor een reeks concerten op de splinternieuwe Marker Wadden, beschutting zoeken in het Utrechtse Fort Nigtevecht met kamermuziek van het Dudok Kwartet Amsterdam of plaatsnemen in de rijk gedecoreerde zaal van Kasteel Eerde voor een performance op niveau van het Oyster Duo. Natuurliefhebbers, muziekkenners en bewonderaars van cultureel erfgoed kunnen tijdens dit weekend hun hart ophalen. Bij veel concerten staat vooraf of achteraf nog een rondleiding door het cultuur- en natuurschoon op het programma.

• ‘NMF Kamermuziekfestival 2021’, 8 t/m 10 oktober 2021, op verschillende locaties door heel Nederland. natuurmonumenten.nl

>

Warme klanken

November nadert, en dat betekent November Music. Dit tiendaagse muziekfestival in ’s-Hertogenbosch zorgt al decennialang voor muzikale warmte in een koude wintermaand. November Music presenteert dit jaar weer een internationale mix van vooruitstrevend talent in de gecomponeerde muziek, jazz, wereldmuziek, muziektheater en pop. Met negentig zeer diverse concerten – onder meer van bekende namen als het Metropole Orkest en Ensemble Modern – heeft de muziekliefhebber veel te kiezen. De basis van November Music is altijd dezelfde gebleven. Het kloppende hart is de Verkadefabriek, het openingsconcert wordt verzorgd door het Bosch Requiem. Tijdens de ‘Kunstmuziekroute’ kan een muzikale ontdekkingstocht worden ondernomen door de binnenstad, met intieme concerten en een aantal muzikale onderonsjes langs de route.

• ‘November Music’, 5 t/m 14 november 2021, op verschillende locaties in ’s-Hertogenbosch. novembermusic.net

Magisch verlicht

Kasteeltuinen Arcen is een van de meest veelzijdige bloemen- en plantenparken van Europa. Er is een rosarium met duizenden rozen, een bergtuin met midgetgolfbaan en een subtropische kas, waar bananenplanten en olijfbomen naast elkaar groeien. In de Wereldtuinen kunt u als bezoeker een reis maken langs diverse werelddelen. Dit najaar opent Kasteeltuinen Arcen de poorten echter om heel andere redenen. Tussen de bloemen en het groen vindt dan namelijk weer het lichtkunstfestival ‘Enchanted Gardens’ plaats. Bij het vallen van de avond worden de tuinen verlicht door schermen, hologrammen en projecties van lichtkunstenaars uit Nederland en daarbuiten. Wandel over een uitgelichte route dwars door de kasteeltuinen en raak als een nachtvlinder aangetrokken tot de artistieke lichtbronnen. Met het romantische Limburgse landgoed als decor houdt dit festival de magie springlevend.

• ‘Enchanted Gardens 2021’, 15 t/m 31 oktober, Kasteeltuinen Arcen. kasteeltuinen.nl

Vergeten vorstinnen

Met zijn parelwitte panden en geplaveide straatjes spreekt het Limburgse stadje Thorn tot de verbeelding van iedere toerist. En ook de geschiedenis draagt bij aan de allure. Thorn was zo’n acht eeuwen lang een onafhankelijk minivorstendom in het Heilige Roomse Rijk, waar 33 abdis-vorstinnen de macht in handen hadden. De vrouwen leefden in luxe, als aan de hoven van Wenen en Versailles. De adellijke heren van die tijd moesten dan ook achter aansluiten om een Thornse dame te verleiden. Tegelijkertijd weerhield dit de vrouwen van stand niet van de nodige seksuele escapades. De tentoonstelling ‘The forgotten princesses of Thorn’ geeft een inkijkje in het unieke leven van deze ‘prinsessen’, met – voor die tijd – aanzienlijke vrijheid, privileges en rijkdom. Door middel van staatsieportretten, juwelen en andere objecten uit ruim vijftig musea in Europa en Amerika, krijgen de vrijgevochten vorstinnen een gezicht.

• ‘The forgotten princesses of Thorn’, 3 oktober 2021 t/m 3 april 2022, Limburgs Museum, Venlo. limburgsmuseum.nl