Italië Magazine 01 2021 by Credits Media

NR. 1 2021

HARTSTOCHT VOOR LA DOLCE VITA

EXTRA D ON BEK EN

ROM E

SOPHIA LOREN

schittert nog één keer

• HET ROME VAN DE ROMEINEN, DÉ ADRESJES • HISTORIE EN STREET ART IN DE WIJK QUADRARO • DE KEUKEN VAN DE EEUWIGE STAD

AP E 7,99

8 719327 079089

De beste wellnesshotels in de ALPEN en DOLOMIETEN

00121

LOCANDA TOSCANINI Toscaanse B&B tussen de ‘mooiste dorpen van Italië’

VOORWOORD

Verlanglijst

Even voorstellen is student Italiaans aan de Universiteit van Amsterdam en selecteert voor ieder nummer de Italiaanse evenementen voor de rubriek Arte e Cultura. “Ik heb daarvoor veel contact met musea en evenementenorganisaties in Italië. In deze tijden van corona is het echter een stuk lastiger want er zijn op dit moment geen evenementen en nauwelijks exposities. Dus deze keer zijn het in overleg virtuele bezoeken aan musea geworden.”

Yanna Buyck liep ooit stage bij Italië Magazine en maakt nu al vier jaar lang de rubriek Granturissimo. “Na het volgend nummer is de tijd echter gekomen om de fakkel door te geven. Ik vond het een hele eer om mijn favoriete bestemmingen en reistips met jullie te delen. Het hele land heeft zoveel moois te bieden, maar als ik één droomreis moet uitkiezen, ga ik toch voor een bergtocht in Zuid-Tirol.”

Jarron Kamphorst is journalist. “Dat een kopje koffie veel losmaakt bij de gemiddelde Italiaan, was me al lange tijd duidelijk. Voor veel Italianen is koffie immers geen drankje, maar een manier van leven. Toch bereikte de Italiaanse koffiedrift voor mij persoonlijk nieuwe hoogtes op Sicilië, waar ik op bezoek ging bij Riccardo Spinnato, een lokale koffielegende die op bijna profetische wijze spreekt over zijn product. Want, zo vertelde hij, met koffie sticht je vrede.”

©BETTINA TRAAS

Pelle Couwenhoven

Om vele overduidelijke redenen was 2020 natuurlijk geen topjaar, maar we gaan ervanuit dat 2021 een stuk beter wordt. In de categorie klein leed, want dat is het uiteraard, heb ik mijn regelmatige bezoeken aan Italië erg gemist. Het landschap, de sfeer, de kerken, musea en piazze, het eten, de mensen, de taal, allemaal dingen waaraan ik de laatste tientallen jaren erg gehecht ben geraakt en die ik dit jaar grotendeels heb moeten missen. Mijn jaarlijkse bezoek aan een dorpje in Ligurië met elke ochtend steevast een cappuccino bij Lorenzo op het terras. Gewoontes waardoor je je des te meer thuis voelt in il bel paese. Wel heb ik een kort bezoek gebracht aan Venetië, dat er door het grotendeels ontbreken van toeristen eigenlijk aantrekkelijker uitzag dan ooit, maar tegelijkertijd ook somber stemde door de vrijwel lege terrassen met alleen obers die tevergeefs op klanten wachtten. Maar hopelijk kan er over enkele maanden weer vrijelijk naar Italië worden gereisd. Bij mij staat dan een bezoek aan Rome hoog op de verlanglijst, mede door de artikelen in dit nummer. Zo geeft Paola van Dam, die al twintig jaar in de stad woont, een aantal bijzondere adressen waar vooral Romeinen komen en je niet veel toeristen tegen zult komen. Om te winkelen, te eten, te slapen of van cultuur te genieten. Daarnaast bezochten we de wijk Quadraro, waar de kans op toeristen nóg veel kleiner is. Dit quartiere gold tijdens de Tweede Wereldoorlog als de brandhaard van verzet tegen de Duitse overheersing en van die bewogen geschiedenis zijn nog vele sporen aanwezig. Maar vooral bijzonder is het streetart-project dat in 2010 van start ging en dat vele prachtige levensgrote muurschilderingen opleverde. En dan is er ook nog eens een heel charmant restaurant waar je je Romein tussen de Romeinen kunt wanen. In Toscane bezochten we B&B Locanda Toscanini, sinds twee jaar gerund door een Limburgs stel. Zoeken velen een meer afgelegen plek om een B&B te beginnen, deze ligt aan een dorpsplein. “Een verblijf in de natuur is ook niet zaligmakend. Je mist toch een beetje de gezelligheid van de bewoonde wereld”, aldus de eigenaren. Ooit, lang geleden, logeerde hier met regelmaat ’s werelds beroemdste dirigent, Arturo Toscanini, vandaar de naam. Voor wie van wellness houdt, hebben we een keuze gemaakt van de mooiste hotels met spa in de bergen. En hou je niet van wintersport, dan kun je hier uiteraard ook in de zomer genieten. Heerlijk ontspannen na een dag skiën of een fikse wandeling in de bergen. Buon anno! Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

ITALIË MAGAZINE

30 86

72 INHOUD 2021 NUMMER 1

Reizen 7 GRANTURISSIMO Op de Vespa door de wijnvelden van Piemonte, prachtige accommodaties, Banksy in Rome en nog meer tips om bij weg te dromen. 18 HET ROME VAN DE ROMEINEN Paola van Dam, die sinds twintig jaar in Rome woont, stelde een lijst samen van de beste adressen – vaak alleen bekend bij de Romeinen – om te eten, drinken, winkelen en slapen. 30 LOCANDA TOSCANINI Monique en John vernoemden hun B&B in Toscane naar zijn beroemdste gast, dirigent Arturo Toscanini. 52 CAFFÈ SPINNATO In Palermo is Antico Caffè Spinnato al jaren een begrip. Sinds 1860 pioniert de familie Spinnato op het gebied van patisserie, ijs en koffie.

ITALIË MAGAZINE

18 72 WELLNESS IN DE SNEEUW De mooiste dorpen en beste hotels voor totale ontspanning in de Alpen en Dolomieten. 78 STREETART IN ROME De wijk Quadraro wemelt van de herinneringen aan en historische verwijzingen naar de oorlog, maar staat sinds 2010 ook bekend om zijn streetart.

Culinair 42 DE KEUKEN VAN ROME Typisch Romeinse recepten. 86 MANGIARE Handige en mooie spullen voor in de keuken plus een heerlijke prosecco.

Cultuur & design 40 NUOVO Kleding, een vrolijke tas, een nieuwe geur van Versace en een mondkapje Dolce & Gabbana-style.

42 7 78

51 TERUG IN TOSCANE De smaak van de herfst. 58 LA VITA DAVANTI A SÉ De 86-jarige Sophia Loren schittert als vanouds in deze door haar zoon geregisseerde film. 61 ARTE E CULTURA Deze keer vanwege corona een aantal prachtige virtuele museumbezoeken. 64 DANTE ALIGHIERI In 2021 is het 700 jaar geleden dat de dichter en schrijver van ‘La Divina Commedia’ overleed. 91 LIBRI E MUSICA Nieuwe boeken en albums.

Columns 28 ROSITA STEENBEEK ...gaat voor het eerst naar de dierentuin van Rome.

71 EWOUT KIECKENS Italianen zijn dol op water. 93 LAURA Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed. 94 JURIDISCH Advocaat Joost van der Heijden over de juridische aspecten van onroerend goed in Italië.

En verder… 88 LA LINGUA ITALIANA Workation: werk en vakantie in coronatijd. 95 HUIZEN TE KOOP & TE HUUR Actueel aanbod van onroerend goed in Italië. 98 VOLGEND NUMMER & COLOFON

ITALIË MAGAZINE

specialist in premium espresso koffie

WWW.KOFFIECENTRALE.NL @koffiecentrale

GRANTURISSIMO NIEUWS & REISTIPS volg het laatste nieuws op de betreffende websites voor actuele informatie

Tussen hemel en zee

In Ravello, een van de mooiste dorpen aan de Amalfikust, ligt het prachtige Belmond Hotel Caruso. Het hotel telt vijftig kamers en suites en is gevestigd in een 11de-eeuws palazzo, rijkelijk versierd met kleurrijke fresco’s. In de uitgestrekte infinity pool lijk je te

zweven tussen hemel en zee. Een heerlijke bestemming voor een romantische vakantie met z’n tweeën. VANAF € 500 PER KAMER PER NACHT. BELMOND HOTEL CARUSO, PIAZZA SAN GIOVANNI DEL TORO 2, RAVELLO, +39 089 858 801. BELMOND.COM

TEKST & SAMENSTELLING YANNA BUYCK

ITALIË MAGAZINE

YOUR PERFECT CHINO

GEMAAKT IN PORTUGAL

17 KLEUREN

ELASTISCHE BROEKBAND

BROEKZAK MET RITS

BESTEL JOUW MR MARVIS BROEKEN NU OP MRMARVIS.COM o f b e z o e k o n z e n i e u w e f l a g s h i p s t o r e â&#x20AC;&#x201D; P. C . H o o f t s t r a a t 2 1 , A m s t e r d a m

GRATIS VERZENDING

GRANTURISSIMO

Door de wijnvelden De rijkelijk met wijngaarden bezaaide heuvels van Piemonte smeken er haast om verkend te worden op een Vespa. Daarvoor moet je bij Langa Rent zijn, gevestigd in het gezellige dorpje Grinzane Cavour. Maak een keuze uit verschillende uitgestippelde routes, waar ‘wijn’ de rode draad vormt: de Barolo-route (47 kilometer), de Barbaresco-tour (50 kilometer) of een tocht van 92 kilometer door het gebied van de roero-druif. Gewapend met een Vespa en een routekaart kan het avontuur beginnen. De Piemontese wegen leiden je behalve door wijngaarden ook langs musea en kastelen. Alle ingrediënten voor een onvergetelijke tour! € 70 PER DAG, € 300 PER WEEK. LANGA RENT, VIA PIANA GALLO 12, GRINZANE CAVOUR, +39 017 3231893. LANGARENTVESPA.IT

Hart van de Dolomieten

Warm wandelen

Deze kniekousen van Marni, gemaakt van 50 procent zijde en 50 procent wol, houden je tijdens winterwandelingen heerlijk warm.

Naast een adembenemend uitzicht over de bergen biedt Hotel Paradiso Pure Living, gelegen op de prachtige Seiser Alm, alle ingrediënten voor een weldadige en actieve vakantie in Zuid-Tirol, in ieder seizoen. Skiliften of wandelpaden zijn nooit ver weg, en na een sportieve dag kun je ’s avonds op adem komen in het zwembad, de sauna of de hottub. Paradiso

Pure Living is bovendien het eerste volledig vegetarische hotel in de Dolomieten. Ook kunstliefhebbers kunnen er hun hart ophalen, dankzij de hedendaagse-kunstcollectie die in de ruime hallen van het hotel wordt tentoongesteld. VANAF € 150 PER PERSOON PER NACHT. HOTEL PARADISO PURE LIVING, JOCHSTRASSE 7, CASTELROTTO, +39 0471 727905. PARADISO-PURE.COM

MARNI, BURGUNDY AND BLACK WOOL AND SILK SOCK, € 80. MARNI.COM

ITALIË MAGAZINE

Kleur bekennen

Culinaire do’s en don’ts Een cappuccino bestellen na 11 uur, een lepel gebruiken om pasta op je vork te draaien, Parmezaanse kaas op een visgerecht... De Lonely Planet-gids ‘Eat Italy’ vertelt je ook hoe het niét moet en zorgt ervoor dat je niet door de mand valt als toerist. Lokale specialiteiten en gebruiken worden onder de loep genomen en voor elke regio vind je lijstjes met de beste adressen. Een must-have!

Compact, licht en toch heerlijk warm. Deze jas van Benetton is fijn in alle seizoenen. In verschillende kleuren verkrijgbaar. BENETTON, PUFFER JACKET WITH HOOD, € 99,95. BENETTON.COM

‘EAT ITALY’, LONELY PLANET FOOD, ISBN 9781838690496, € 23,99.

Sardijnse schoonheid Het vijfsterrenresort Valle dell’Erica op Sardinië, nabij het gezellige dorp Santa Teresa Gallura, ligt direct aan zee. Het hotel ligt vlakbij het nationaal park La Maddalena. De directe omgeving, met rustige baaien, witte stranden en ruige rotsen, leent zich perfect voor lange wandelingen, om daarna heerlijk te relaxen in - of langs - een van de zwembaden van het hotel. VANAF €1000 PER PERSOON PER WEEK. RESORT VALLE DELL’ERICA THALASSO & SPA, STRADA LISCIA DI SCOPA, SANTA TERESA GALLURA, +39 0789 790340. HOTELVALLEDELLERICA.COM

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO

Vintage Firenze In het hart van Florence, op een steenworp van de Ponte Vecchio en het Palazzo Pitti, vind je SoprArno Suites, een hippe bed & breakfast die een ideale uitvalsbasis vormt voor een citytrip. De dertien ruime kamers zijn een stijlvolle mix van design en traditie en bieden alle comfort. Het uitgebreide ontbijtbuffet geeft je genoeg energie om de stad grondig te verkennen. VANAF € 130 PER KAMER PER NACHT. SOPRARNO SUITES, VIA MAGGIO 35, FIRENZE, +39 055 046 8719. SOPRARNOSUITES.COM

Zuid-Italië onder de loep De Capitool-reisgids voor Napels en de Amalfikust heeft een volledig nieuw jasje gekregen! Dankzij de prachtige foto’s waan je je al ter plekke bij het doorbladeren van dit boek. De reisgids verdeelt Napels en omgeving (Pompeï en Amalfikust) in zeven gebieden. Verbluffende architectuur, de mooiste plekken aan de kust, fascinerende muziek: deze gids toont je de parels van Napels en de Amalfikust. Extra handig is bovendien het jaaroverzicht, waarin alle festivals en evenementen in en rond Napels op een rijtje worden gezet.

Warme gloed De winterzon die door de wolken komt piepen kan verraderlijk zijn. Een goede zonnebril is dus geen overbodige luxe. Dit exemplaar van Dolce & Gabbana hult de wereld in een warme gloed. DOLCE & GABBANA, DG MONOGRAM SUNGLASSES, € 200. DOLCEGABBANA.COM

‘CAPITOOL REISGIDS NAPELS EN AMALFIKUST’, UNIEBOEK/HET SPECTRUM, ISBN 9789000371723, € 27,99.

ITALIË MAGAZINE

Altijd op zoek naar de beste Italiaanse producten

Olijfolie

Truﬀelproducten

Koﬃe

Salami’s

webshop.ronalds-italie.nl

webshop@ronalds-italie.nl

085 273 57 53

GRANTURISSIMO Vuurtoren van de overwinning Hoog boven de haven van Trieste torent de Faro della Vittoria uit. Het monument kwam er als eerbetoon aan de soldaten die gevallen zijn tijdens de Eerste Wereldoorlog en is ook vandaag nog actief. Met een hoogte van maar liefst 68 meter is de vuurtoren van Trieste een van de hoogste ter wereld. Het

doel was de Duitsers te overtreffen die in Berlijn een overwinningszuil van 62 meter hoog hadden staan, de Siegessäule. Wie van het uitzicht over de golf van Trieste wil genieten moet wel 285 treden beklimmen. FARO DELLA VITTORIA, STRADA DEL FRIULI 141, TRIESTE. FARODELLAVITTORIA.IT.

Paparazzi

In stijl fotograferen is geen probleem voor wie deze stoere cameratas van Marni in zijn bezit heeft. Naast je camera kun je in het met rits afgesloten voorvak nog allerlei andere zaken kwijt. De cameratas, met verstelbare schouderriem, is bovendien waterdicht. MARNI, CAMERA BAG IN THREE COLOURS, WWW.MARNI.COM, € 390.

Hartje Rome Monti is op dit moment misschien wel de hipste buurt van Rome. Eeuwenlang was het een arme volkswijk, maar tegenwoordig is Monti de place to be voor kunstenaars, designers, schrijvers en architecten. De wijnbars, streetfood corners en gezellige restaurants zijn niet meer te tellen. Midden in deze trendy wijk vind je bed & breakfast Made in Rome.

De vier kamers van dit oude palazzo werden recent gerenoveerd, met behoud van prachtige originele elementen. Vanaf het dakterras van meer dan 100 vierkante meter, waar ook het ontbijt geserveerd wordt, kijk je uit over het centrum van de hoofdstad. VANAF € 96 PER KAMER PER NACHT. MADE IN ROME B&B, VIA TOR DÈ CONTI 35, ROME, +39 347 82 60 391. MADEINROMEBB.COM

ITALIË MAGAZINE

Verkrĳgbaar bĳ Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Voor verkoopadressen bĳ u in de buurt en de volledige collectie zie www.vandyckshop.nl TE ZIEN OP BED: DEKBEDOVERTREKSETS EN ACCESSOIRES UIT DE VANDYCK ‘PURE’ COLLECTIE

GRANTURISSIMO

Terug in de tijd

Tussen Todi en Perugia, midden in de ommuring van een middeleeuws kasteel, ligt Fattoria Aquilone. Dit rustieke landhuis heeft een dakterras en een buitenzwembad, vanwaar je een ongeëvenaard uitzicht hebt over de Umbrische heuvels. De vijf appartementen beschikken over een kitchenette en zijn stijlvol en modern ingericht. Voor wie de Umbrische keuken wil leren kennen zijn er kookworkshops en wijnproeverijen. De tijd lijkt hier stil te staan. VANAF € 690 PER APPARTEMENT PER WEEK. FATTORIA AQUILONE, VIA DEL CENTRO 12, POGGIO AQUILONE, +39 075 8743365. FATTORIAAQUILONE.IT

Kruistocht in wielerbroek Acqua in città Watervallen midden in het stadscentrum, het is een niet zo alledaagse aanblik. In Isola del Liri, een klein stadje in Lazio, kun je ze aanschouwen. De stad heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de Etrusken en is door de eeuwen heen altijd geliefd geweest dankzij de unieke ligging tussen twee rivierarmen. De Cascata Grande en de Cascata del Valcatoio lokken ook vandaag de dag tal van bezoekers naar dit charmante stadje op slechts een uur rijden van Rome. Een omweg waard! CASCATA GRANDE EN CASCATA DEL VALCATOIO, ISOLA DEL LIRI.

In ‘De nieuwe fiets’ lost Dirk Jan Roeleven een oude belofte in. Ooit repareerde een Italiaanse fietsenmaker gratis de racefiets van een

gestrande Nederlander. De jongeman beloofde dat hij zou terugkeren voor een nieuwe Cucchietti-fiets en voegde eraan toe dat hij die vervolgens over de Alpen naar huis zou trappen. Solo. Veertien jaar later aanvaardt Dirk Jan Roeleven zoals beloofd de tocht. Maar na een start vol magie en meevallers wordt de rit snel een hel van vrachtwagens, slagregens, rukwinden, afgesloten bergpassen en ijzige kou. Zittend op een nerveus Italiaans wielerzadel kan Roeleven eindelijk ongestoord nadenken over het leven voor de dood. DIRK JAN ROELEVEN, ‘DE NIEUWE FIETS’, ATLAS CONTACT, ISBN 9789046706763, € 15.

ITALIË MAGAZINE

Heerlijk Italiaans Wijnpakket mét olijfolie

39% KORTING

8 FLESSEN + OLIJFOLIE

Maak kennis met de Wijnbeurs en proﬁteer van dit heerlijke Italiaanse wijnpakket. Zorgvuldig geselecteerd door ons professionele proefpanel. Geniet van: ■ 2x met goud bekroonde klassewijn uit Piëmonte.

€ 99,-

■ 1x rijke ‘Barolo Piccolo’ uit stevig jaar.

Nu slechts

■ 2x krachtige Sangiovese Riserva. ■ 2x verfrissend Siciliaans wit vol sappig fruit. ■ 1x smaakrijke ‘witte Barolo’ van topoogst 2019. Inclusief ﬂesje Liquido d’Oro olijfolie. Liquido d’Oro maakt biologische olijfolie uit Italië. Heerlijk door een salade of over een pasta.

€ 59,99 per pakket met actiecode:

TM12TP*

Nu slechts € 59,99 per pakket en gratis thuisbezorgd met actiecode TM12TP.

Door ons

Deskundige

Proefpanel Geselecteerd

SCAN DE KURK EN BESTEL “Al onze wijnen worden blind geproefd door een deskundig proefpanel van 8 wijnexperts, met samen 170 jaar proefervaring. De beste en meest koopwaardige wijnen worden blind, dus puur op kwaliteit, door hen geselecteerd.”

– WIJNBEURS PROEFPANEL Geen 18, geen alcohol

Bestel via: WIJNBEURS.NL/TM Geldig t/m 6 maart 2021. Art. 3383002. * Alleen geldig op dit pakket. Maximaal 2 pakketten per klant. Niet geldig i.c.m. andere acties. Tel. bereikbaar ma. t/m vrij. 8.30 -18.00 uur, za. 8.30 -14.00 uur (0294 - 788 103)

GRANTURISSIMO

Kunﬆvakantie

Beeldhouwer Peter Rosenzweig studeerde aan de Academie van Schone Kunsten in het Toscaanse Carrara, de marmerstad bij uitstek. Veertig jaar geleden richtte hij uit passie voor het vak Campo dell’Altissimo op, een beeldhouw-, teken- en schilderschool gelegen in Azzano, waar hij tussen april en oktober cursussen organiseert voor beginners en gevorderden. Ervaren docenten dompelen je twee weken lang onder in hun creatieve wereld en staan je vakkundig bij in het aanleren van verschillende technieken. Een aanrader voor kunstliefhebbers die tegelijkertijd willen genieten van de Toscaanse keuken en gelijkgezind gezelschap. © R E N E VA N B A K E L

VANAF € 620 VOOR 2 WEKEN (EXCL. OVERNACHTING). CAMPO DELL’ALTISSIMO, VIA MARTIRI DEL LAVORO 609, AZZANO DI SERAVEZZA, +39 0584 773281. CAMPO-ALTISSIMO.COM

Banksy in Rome Het Chiostro del Bramante in hartje Rome, vlakbij de Piazza Navona, vormt sinds kort het prachtige decor voor een unieke tentoonstelling van Banksy. ‘A visual protest’ is nog tot 11 april 2021 te zien en schetst in een honderdtal werken een overzicht van de technieken die de nog steeds in een waas van mysterie gehulde Britse straatkunstenaar gebruikt. ‘A VISUAL PROTEST’, CHIOSTRO DEL BRAMANTE, ARCO

DELLA PACE 5, ROME. CHIOSTRODEL BRAMANTE.IT

En ik neem mee… Deze stijlvolle tas van Bric’s is ideaal als je een dag op pad bent en verkrijgbaar in zes verschillende kleuren. Handig: je krijgt er ook nog een opbergzakje bij, waar de hele tas in opgevouwen kan worden. BRIC’S, X-BAG 2-IN-1 SMALL HOLDALL, € 85. BRICS.IT

ITALIË MAGAZINE

When in Rome… Het Rome van de Romeinen

Rome heeft als stad geen introductie nodig. Maar er zijn plekken in Rome die dat wel hebben. Journaliste Paola van Dam, die sinds twintig jaar in de stad woont, stelde een lijst samen van de beste adressen – vaak alleen bekend bij de Romeinen – om te eten, drinken, winkelen en slapen. T E K S T PAO L A VAN DA M F OTO GRA F IE M ATTEO R O S S I

GNAM, museum voor moderne en hedendaagse kunst.

MAISON HALABY We raden aan wat tijd uit te trekken voor de Via di Monserrato, want deze straat vol aristocratische palazzi herbergt schatten die bij het grote publiek onbekend zijn. Il Salotto Barocco wordt deze buurt wel genoemd, en met salotto wordt geen woonkamer bedoeld, maar een bijzondere ontmoetingsof verzamelplaats voor creatieve geesten. En Gilbert Halaby, een van origine Libanese kunstenaar, poëet en modeontwerper, is creatief. Na een carrière in de mode opende hij hier zijn galerie annex boetiek alwaar hij uitsluitend ontwerpen van eigen hand verkoopt. Of het nu om schilderijen, ingelijste gedichten, bijzondere boeketten of zacht leren tasjes gaat, Gilbert is het brein achter al dit fraais. Ook het markante interieur, met een roze kamertje waarvan de vloer als bij een omgevallen pot verf uitloopt, werd door hemzelf ontworpen. “Dit is geen winkel, maar een atelier waar ik het verhaal van mijn creaties vertel”, zegt de ontwerper wiens tas ‘Suz’ aan de hand bungelt van koningin Rania van Jordanië. Via di Monserrato 21. maisonhalaby.com

DRESS AGENCY In het hart van Parioli, het Amsterdam-Zuid van Rome, bevindt zich een winkel die zoveel mooie vintage kleding heeft dat je het stoïcijnse personeel met liefde op de koop toe neemt. Eindeloze rekken merkkleding, ingebracht door de rijke dames uit deze buurt, met soms de originele winkellabels er nog aan. En dat niet alleen: tassen, door de Italiaanse vrouwen vaak als een schild gedragen, zijn hier tevens in groten getale te vinden. Van Chanel tot Valentino en van Louis Vuitton tot Yves Saint Laurent: bij Dress Agency vind je alles voor een schijntje van de originele prijs. Via Giovanni Antonio Plana 5A

HOTEL DE’ RICCI De eigenaren van hotel De’ Ricci houden van ‘het goede leven’. Dat wil zeggen: een mooi interieur en een goed glas wijn. Dit stijlvolle boetiekhotel, met acht kamers en een wijnkelder die maar liefst 1500 etiketten herbergt, biedt zijn gasten bij het inchecken meteen een koel glas prosecco aan. Eenmaal op de kamer beschik je over een eigen selectie bijzondere wijnen die, genuttigd op het balkon met uitzicht op de karakteristieke Via della Barchetta, het verblijf nog plezieriger maken. Tel daar het stijlvolle retromeubilair bij op, geselecteerd door de eigenaren van Chez Dede (zie pagina 24), de knusse Smoking Room, en een manager die tevens sommelier blijkt te zijn, en je begrijpt dat je in goede handen bent. Ook qua locatie is dit adresje een van de beste in de stad: grenzend aan de prachtige Via Giulia en op een steenworp afstand van Campo de’ Fiori vertoef je bij De’ Ricci in het kloppende hart van de stad. Met al die wijn zeker een pluspunt, want een bob vind je in Rome niet. Via della Barchetta 14. hoteldericci.com 20

ITALIË MAGAZINE

HET ROME VAN DE ROMEINEN

CASADANTE Piazza Dante dankt zijn naam aan een standbeeld dat nooit gearriveerd is. De Italiaanse geheime dienst, sinds een jaar met zijn hoofdkwartier aan het plein gevestigd, zou daar toch eens onderzoek naar moeten doen. Maar dat terzijde. Piazza Dante, beeld of geen beeld, is een mooi plein in Esquilino, de buurt die sinds kort zijn wat plebejische reputatie voorzichtig aan het verruilen is voor een wat hippere en modieuze. En Alessandro Campanozzi, in Rome bekend als Alino, moet dat hebben voorzien. Deze sympathieke ondernemer, die door de jaren heen verschillende topzaken uit de grond stampte, zag ook dat deze voormalige garage – een ruimte van tweehonderdvijftig vierkante meter – een fantastisch restaurant annex bar kon worden. Met een ‘nieuwe’ vloer (parket uit een Indiase sportschool), gekleurde stoeltjes en tafeltjes uit oude bars, chesterﬁeldbanken en werk van Marina Abramovich, is Casadante nu een van de meest trendy hang-outs van de stad. Of je nu voor het ontbijt, lunch, borrel of diner komt, bij Alino is het altijd goed toeven. Piazza Dante 8

MOLTO Molto moet je kennen, anders loop je er aan voorbij. De entree verraadt namelijk niet dat er, eenmaal de trap afgedaald, een groot restaurant met binnentuin achter verscholen ligt. En wat voor restaurant. Molto is met zijn stijlvolle, warm-moderne inrichting een lust voor het oog en met zijn kaart een waar genot voor de mond. Hier geen kleine porties met moeilijk te duiden gerechten, maar comfortfood, zoals dat heet, als pasta all’amatricana en een perfecte carbonara. Ook de secondi, van de knapperige gefrituurde reuzengarnalen tot de sappige ﬁlets, maken van Molto een van Rome’s meest geliefde plekken. Het zelfgebakken brood en de verleidelijke lijst desserts (de tiramisu is fenomenaal) doen de rest. Ook is Molto een leuke plek voor een aperitief aan de bar, waar in grote wijnkoelers tal van ﬂessen staan te wachten, of op de lage bankjes in de binnentuin. Op zondagen is er tevens een uitgebreid buffet waar je voor een vaste prijs zoveel van alles kunt proberen als je maar wil. Viale Parioli 122. moltoitaliano.it

CHORUS De Chorus bar ligt aan de meest katholieke straat ter wereld: de Via della Conciliazione is de statige toegangsweg naar het Vaticaan. Hangend uit het raam zie je rechts van je het Sint-Pietersplein met daarachter de Sint Pieter. Een groter contrast met de hippe bar, de loungemuziek en het vlotte publiek is bijna niet denkbaar. Toch diende deze adembenemende art-decoruimte met zijn hoge plafonds en marmeren zuilen ooit als oefenruimte voor het pauselijk koor. Nu geldt het als een van de beste plekken voor een goede cocktail – en op de juiste avonden – de leukste feestjes. Perfect als afsluiting van een bezoek aan de Sixtijnse Kapel. Of ter voorbereiding... Via della Conciliazione 4. choruscafe.it

ITALIË MAGAZINE

SAID Said klinkt Arabisch, maar in dit geval staat het voor Società Azionaria Industria Dolciumi. Een mond vol voor iets wat simpelweg De Chocoladefabriek genoemd zou kunnen worden. Het historische bedrijf (sinds 1932) is bij Romeinse zoetekauwen een zeer populair adres. En niet voor niets. Gelegen in de wijk San Lorenzo en smaakvol ingericht met oude machines voor het smelten en temperen van chocolade, een oude houten balie en tal van metalen mallen, produceert het bedrijf alle denkbare soorten repen, bonbons, gebak en smeerbare chocolade. Na een ﬁjn sneetje brood met Saids crema di cioccolato gianduia spalmabile zul je nooit meer genoegen nemen met een ordinaire pot Nutella. Maar liefst zestig verschillende variëteiten, van traditionele smaken tot exotische, pittige soorten (zoals de warme chocolade met rode pepertjes) kun je hier uitproberen. En vraag een tafeltje in de kleine doch zeer knusse wintertuin. Via Tiburtina 135. said.it

GNAM In Rome is veel schoonheid te zien, maar als het om moderne kunst gaat laat de stad wat te wensen over. Daarom is een bezoek aan het GNAM zo’n verademing. Hier, in het majestueuze palazzo aan de Viale delle Belle Arti en grenzend aan het Villa Borghese-park, is een bijzonder rijke collectie moderne en hedendaagse kunst te bewonderen. 75 witte zalen, met mooie parketvloeren, hoge raampartijen en goede verlichting, vormen het perfecte decor voor een topcollectie schilderijen en sculpturen uit binnen- en buitenland. Van Morandi tot Capogrossi en van Klein tot Mondriaan: alle meesters zijn hier in groten getale aanwezig. En als je een pauze wilt inlassen is er een ﬁjn museumrestaurant om even bij te komen van al dat schoons. Viale delle Belle Arti 131. lagallerianazionale.com

CHEZ DEDE

VERWEN JEZELF MET EEN STEL ZACHT LEREN HANDSCHOENTJES DIE ANDREA TER PLEKKE VAN EEN JAREN-VIJFTIGSILHOUET VOORZIET

ITALIË MAGAZINE

Dit is zo’n zaak waar je eigenlijk een uurtje alleen gelaten wilt worden om alles in rust in je op te nemen. Want er is bijna te veel te zien en alles is curieus, waarmee we bedoelen dat geen enkel object blasé is. Meubels, keramiek, briefpapier, kunstboeken, tassen, bijous, kimono’s en glaswerk: het betreffen stuk voor stuk collector’s items die getuigen van smaak. De eigenaren en echtelieden Andrea Ferolla (Italiaans) en Daria Reina (half-Frans), omschrijven Chez Dede als ‘een onafhankelijk merk, met een FransItaliaans paspoort en een internationaal publiek’. In de suggestieve winkel, met een sprookjesachtige binnentuin die Daria enthousiast aan bezoekers laat zien, wordt zowel vintage als nieuwe kleding verkocht. Alleen handbagage? Verwen jezelf dan met een stel zacht leren handschoentjes die illustrator Andrea ter plekke met een kwastje van een stijlvol jaren-vijftigsilhouet voorziet. Een perfect souvenir! Via di Monserrato 35. chezdede.com

HET ROME VAN DE ROMEINEN

SOLEDAD TWOMBLY Jarenlang reisde Soledad Twombly de wereld af, op zoek naar bijzondere textielsoorten en weefsels. Nu gebruikt de Argentijnse ontwerpster een deel van die stoffen om unieke kledingstukken van te maken – uniek in de zin dat er letterlijk maar één exemplaar van elk stuk bestaat. Andere doeken liet ze intact en worden als zodanig verkocht. Inmiddels staat Soledad, getrouwd met de zoon van kunstschilder Cy Twombly, in binnen- en buitenland bekend om haar uitmuntende smaak. Of het nu om kleding, kunst of interieur gaat, alles getuigt van een diepgeworteld gevoel voor schoonheid, iets wat meteen haar liefde voor Rome verklaart. “Deze stad met zijn prachtige architectuur en bijzondere licht is een constante inspiratiebron”, aldus de ontwerpster. L’Archivio di Monserrato, Via di Monserrato 150. soledadtwombly.com

BLEND De Via Margutta geldt als een van de mooiste straten in het centrum van Rome. Van oudsher is het een plek waar veel ambachtslieden hun werkplaats hadden, iets waar de prachtige fontein halverwege de straat haar naam La Fontana degli Artisti aan te danken heeft. Ook Blend, de schitterende interieurzaak van Paolo Vasi en Stefano De Paola, was ooit een atelier. Giuseppe Garibaldi poseerde hier voor Ercole Rosa, een succesvol beeldhouwer uit de 19de eeuw wiens beelden op verschillende plekken in de stad te bewonderen zijn. Nu vormt de ruimte met zijn metershoge plafonds de perfecte achtergrond voor een collectie meubels waar het water je van in de mond loopt. Vintage meubels, tijdens frequente reizen door Europa verzameld, en een handvol eigen ontwerpen van Paolo, gecompleteerd met twee of drie unieke stukken van designers uit binnen- en buitenland. De kundigheid van de mannen ligt hem in de samenstelling van deze objecten die perfect integreren en tegelijkertijd, onafhankelijk van elkaar, stuk voor stuk een statement zijn. Via Margutta 55b. blend.it

ITALIË MAGAZINE

ELEKTRO-STEPS Sinds afgelopen zomer, als een direct gevolg van Covid 19, staan er op elke hoek van de stad elektrische steps die door iedereen gebruikt kunnen worden. Download ter plekke de applicatie van een van de bedrijven die de steps aanbieden op je telefoon, maak een account aan en weg ben je. De step is met één euro gedeblokkeerd en elke daaropvolgende minuut kost vijftig cent. Als antwoord op overladen bussen en metro’s geeft de elektrostep een groot gevoel van vrijheid en je kunt er in een dag veel meer mee doen dan met het openbaar vervoer, of te voet, mogelijk was geweest. Rij wel op een assertieve, oplettende manier, want de Romeinse automobilisten zijn nog niet gewend aan deze nieuwe, geruisloze weggebruikers. helbiz.com, help.li.me, bird.co

HET ROME VAN DE ROMEINEN

PIERLUIGI Toen Obama in Rome was wilde hij er eten, net als Facebooks Mark Zuckerberg en Brad Pitt. Maar Pierluigi, aan het prachtige Piazza de’ Ricci, is zeker geen restaurant voor toeristen. Dat wil zeggen: toeristen komen er wel, maar Romeinen nog veel meer. En dan met name om buiten, al fresco en met uitzicht op een ivoorkleurig palazzo met grijze luiken, de maaltijd te nuttigen. In Rome kan dat zo’n acht maanden per jaar, dus dat treft. Pierluigi is beroemd om zijn typisch Romeinse gerechten en hoewel gespecialiseerd in vis zijn er verschillende vleesgerechten om je vingers bij af te likken. Gezeten aan de met wit linnen gedekte tafeltjes en bediend door vriendelijk personeel kun je genieten van een heerlijk bord tagliolini all’aragosta of een carrè di agnello. Echte aanrader zijn de puntarelle met ansjovissaus, het typisch Romeinse gerecht dat hier bijna het hele jaar op het menu staat. Piazza de’ Ricci 144. pierluigi.it ITALIË MAGAZINE

ROSITA STEENBEEK schrijfster rosita steenbeek verhaalt over haar dagelijkse leven in italië.

Nog nooit was ik in de dierentuin van Rome maar vandaag komt het er dan eindelijk van. In de vroege ochtend loop ik door de lege straten, over de uitgestorven Piazza del Popolo en klim de Pincio op waar ik even blijf uitkijken over de stad onder de blauwe lucht. Dan wandel ik verder door de Villa Borghese. Af en toe kom ik een wandelaar tegen of een jogger, soms klinkt het blaffen van een hond, de roep van een mens of een vogel tot ik een minder vertrouwd geluid hoor: het schreeuwen van apen. Vanaf de zuilen aan weerskanten van de toegangspoort kijken gebeeldhouwde leeuwen naar beneden. Deze dierentuin werd in 1908 aangelegd naar een ontwerp van de Duitser Carl Hagenbeck, die de dieren niet achter tralies wilde zetten maar grote leefruimtes gaf. De dierentuin was mooier dan die van Berlijn en Parijs. De dieren moesten zoveel mogelijk omringd zijn door bomen en planten uit hun oorspronkelijke omgeving met de vertrouwde geuren. Hoge palmen rijzen op, weelderige varens hangen over de paden. Eerst wil ik naar de leeuwen. Eind april brachten de media het heuglijke nieuws dat hier twee Aziatische leeuwinnetjes geboren waren. In plaats van vijfhonderd exemplaren telde de wereld er nu 502! Via de televisie volgden we hoe burgemeester Virginia Raggi op kraamvisite ging in de wegens de lockdown gesloten dierentuin en zagen we de eerste stapjes van de welpjes, voor wie de inwoners van Rome de namen Aasha en Naisha kozen. Het park is labyrintisch en heuvelachtig wat het nog avontuurlijker maakt. Ik bestudeer mijn plattegrond en dan hoor ik de krachtige en tegelijk ingehouden brul van koning leeuw. Kort daarna staan we oog in oog. Ter hoogte van het pad is een enorme ruit waarachter het leeuwendomein ligt, met grote rotsen en bomen. De leeuw loopt mijn kant op, een brok vlees in zijn bek, strekt zich uit om zich te wijden aan zijn ontbijt. Even later komt de leeuwin tevoorschijn op een hooggelegen rotspartij, ook zij met een homp vlees en gevolgd door de kleintjes. Intussen is er een Italiaans gezin naast me komen staan. “Kijk daar is la mamma”, lispelt de

ITALIË MAGAZINE

moeder tegen haar twee kleuters. “Ze deelt het hapje met haar kindjes. Papà bemoeit zich er niet mee.” Naast de ruit hangt een bord met daarop: ‘Dieren uit de Bijbel’ en het citaat uit Genesis: ‘Sterk als een jonge leeuw ben jij, Juda.’ “Zou de paus ze al hebben gezien?” vraagt de vrouw zich af. “De paus?” reageer ik verrast. “De vorige paus, Benedictus. Tijdens een audiëntie voor circusmensen had een van hen een jonge leeuw meegenomen. De secretaris van de paus deinsde achteruit maar Benedictus aaide het leeuwtje zonder aarzeling en had hem het liefst in huis genomen.” Ik wist wél dat de emeritus paus zo’n groot poezenliefhebber is dat er een kinderboek aan is gewijd, ‘Joseph e Chico’. Ook bij andere dieren staat het Bijbelcitaat waarin ze worden genoemd, maar bij de wolven, die eveneens in de Bijbel voorkomen, is geen citaat te zien uit de Heilige Schrift. Daar wordt het verhaal van Romulus en Remus verteld, die werden grootgebracht door de wolvin. Ik kijk naar de mythische dieren die rondscharrelen in een geheimzinnig stuk woud waar de zon vlekken maakt op de grond en denk even de stichter van Rome te zien. “Buongiorno.” Er wandelt een man langs in een groen pak. Ik vraag of hij hier werkt. Ja, al 25 jaar. Hij is bioloog en verantwoordelijk voor de vogels en de reptielen maar hij neemt ook wel eens een kijkje bij de olifanten. “Geweldige dieren, speels, gevoelig en met een spreekwoordelijk geheugen.” Hij vraagt waar ik me mee bezig houd. “Ik schrijf over de dochter van keizer Augustus.” “Daar was ik kind aan huis.” Zijn schoonouders restaureerden de fresco’s in het paleis van Augustus. Hij kon er naar binnen wanneer hij maar wilde, ook in de Domus Aurea. “Dus je loopt net zo makkelijk het huis van de olifanten binnen als dat van Nero en Augustus.” “Sì”, zegt hij en vervolgt zijn pad. •

I LLUST RATI E E DIT H BUE NE N

Bijbelse dieren

AANBIEDING

6X + HANDBESCHILDERDE ANTIPASTI-SET VAN PICCOBELLA.NL T.W.V. B 38,50 NU SAMEN VOOR MAAR

E 38

Dipinto a mano, dus elke schaal is uniek!

APERITIVO EN ANTIPASTI!

WORD ABONNEE

Maak van elke dag een feestje met deze vrolijke antipasti-set van keramiek met zonnige tomaatjes en olijven! De schaaltjes worden gemaakt in Bassano, waar Piccobella.nl samenwerkt met Italiaanse kunstenaars en ambachtslieden die de producten met de hand beschilderen. Dit zorgt voor unieke en organische schalen die nooit helemaal hetzelfde zijn. Deze set bestaat uit een hoge ovalen schaal van 23 cm, een plattere schaal van 25 cm en een klein rond schaaltje van 13 cm.

Een jaarabonnement (6 nummers) op Italië Magazine kost € 38. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf de antipasti-set.

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636

Locanda Toscanini Het hotel van de Maestro

Toen John Seijben en Monique Engelen-Tonk naar Toscane verhuisden, dachten ze niet meteen aan een dorpshuis. Toch runnen ze nu alweer twee jaar een locanda in het dorpje Le Piazze. Hun B&B is vernoemd naar zijn beroemdste gast, Arturo Toscanini, en ligt op korte afstand van een aantal ‘borghi più belli’ tussen Toscane en Umbrië. T E KS T & F OTO GRA F IE J E R O EN J A N S E N

J Vorige pagina’s: entree van Locanda Toscanini en de eigenaren John Seijben en Monique Engelen-Tonk. Deze pagina’s: Monique in de keuken en het oeuvre van maestro Toscanini in de hal; de eetzaal van de locanda.

ITALIË MAGAZINE

e rijdt er zomaar tegenaan: B&B Locanda Toscanini, nog net binnen de grenzen van Toscane en van Le Piazze, een dorp met amper duizend inwoners. Aan een plein dat vernoemd is naar de man die het dorp op de kaart zette: maestro Arturo Toscanini (1867-1957). Deze wereldberoemde dirigent is uiteraard ook de naamgever van de B&B. Toscanini leed aan artritis en reisde regelmatig van New York, waar hij het symfonieorkest leidde, naar Toscane om te kuren in San Casciano dei Bagni en zijn arts te bezoeken. Tijdens zijn verblijf sliep hij in de locanda, om precies te zijn in de kamer die uitziet op het plein (nu de Suite Toscanini). Overigens heeft het dorpshuis niet altijd de functie van hotel gehad. Het werd in de 19de eeuw gebouwd als olijfmolen, de molensteen naast de voordeur herinnert aan die tijd. Achter de ontbijtzaal zat vroeger het rad. Daarboven woonden de boeren, tot het pand de bestemming kreeg van dorpshotel.

Gered van de vergetelheid Monique en John hadden al heel wat reisjes naar Midden-Italië achter de rug toen ze in 2016 besloten hun hart te

volgen en naar Italië te verhuizen. Ze kregen het beheer over een podere, een boerenhoeve met negen appartementen, op de grens tussen Toscane en Umbrië. Ondertussen zochten ze verder naar een eigen huis. “In 2017 dachten we iets gevonden te hebben, maar er zaten te veel addertjes onder het gras”, vertelt Monique. “De locanda in Piazze was ons al vaker opgevallen. Telkens als we er voorbijreden, werd de aantrekkingskracht weer iets groter. Er was alleen een nadeel: de verkoopprijs lag ver boven ons budget. Op een zeker moment zijn we toch eens gaan praten. We dachten: als we het nou eens gaan huren, met een optie op aankoop?” Eigenlijk was er nóg een nadeel: als dorpshuis voldeed de locanda niet aan het ideaalplaatje van het stel uit Maastricht. “Iedereen die naar Italië verhuist, denkt aan veel groen, weidse vergezichten en een zwembad”, lacht Monique. “Zeker als je gasten wil ontvangen. Dat beeld hebben we langzaam bijgesteld, vanwege de charme van dit pand en omdat we in de podere merkten dat een verblijf in de natuur ook niet zaligmakend is. Je mist toch een beetje de gezelligheid van de bewoonde wereld.” Ze ontmoetten de eigenaren van het pand en bleken het goed met ze te kunnen vinden. “Hij is een architect uit Rome, zij werkt voor Fox News in het Vaticaan”, vertelt Monique. “Ze hebben een vakantiehuis in het hiernaast gelegen Palazzone en kwamen jaren geleden op het spoor van de locanda. Het hotel uit de tijd van Toscanini stond toen al even leeg, een monument in verval. Hun idee was om de locanda nieuw leven in te blazen, maar daar hadden ze uiteindelijk geen tijd voor. Een poging met uitbaters liep op niets uit, waarna het huis weer in de vergetelheid dreigde te raken.” Gelukkig voor John en Monique stonden de eigenaren wel open voor een samenwerking. “Ik had een moodboard gemaakt,” vertelt Monique, “met plaatjes van hoe ik de B&B voor me zag. Daarna besloten we één kamer op te knappen, als try-out. Die was toen nog gehuld in >

HET HOTEL VAN DE MAESTRO

Toscaanse kleuren: rood en geel. Het hele pand bestond eigenlijk uit opzichtige kleurcombinaties. Wij kozen voor een combinatie van wit en taupe. Toen de eigenaren de kamer zagen, wisten ze genoeg en kregen we de sleutel.” Hierna kregen alle vertrekken een make-over. De keuze voor matte krijtverf pakte goed uit in combinatie met de antieke balkenplafonds en stenen vloeren. Veel sfeer komt er ook van de meubels, schilderijen en andere decorstukken, van een oude reiskoffer tot fruitkisten die als bijzettafel gebruikt worden. De meeste accessoires lagen te versloffen op zolder en kregen onder John en Monique een nieuwe bestemming. Medio 2018 gingen ze open. Bij de B&B hoort ook een restaurant. Toen Monique haar eerste maaltijden bereidde voor gasten, werd ze

meteen in het diepe gegooid. “Eén gast kwam uit Piemonte, de ander uit Napels, een derde uit Sicilië en de laatste uit Toscane. Het was de ultieme lakmoesproef. Na afloop steeg er een instemmend gemompel op. Die Hollandse had zichzelf bewezen.”

Veel Italiaanse gasten Piazze, gelegen in de provincie Siena, mag dan niet in de (buitenlandse) reisgidsen staan, je vindt er genoeg leuke horeca en winkels om te kunnen genieten van het echte Italiaanse dorpsleven. Bovendien is de locatie nagenoeg perfect, tussen de heuvels van de zuidelijke Chianti en op rijafstand van Siena, Perugia, Arezzo, Assisi, Montepulciano, Orvieto, het Bolsano- én het Trasimeno-meer. John en Monique zagen al vroeg de potentie van de

locanda, een huis met negen gastenkamers, restaurant en extra zalen voor feesten en partijen. Wat ze niet hadden gedacht, is dat ze zoveel Italiaanse toeristen zouden trekken. “Dat komt door Toscanini”, vertelt John. “Zijn arts Rinaldi woonde schuin tegenover de locanda en de maestro is nu eenmaal een begrip in Italië. De laatste tijd trekken we ook meer buitenlandse gasten. Voor hen is vooral de regio van belang. Binnen het uur rijd je naar de bekendste Toscaanse dorpen en steden. Tel daar voor Florence en Rome nog een half uur bij op. Cetona en San Casciano dei Bagni liggen praktisch om de hoek. Deze prachtige dorpen koesteren zich in de schaduw van hun bekende buren, zoals Pienza en Montepulciano, maar hebben > minstens zoveel te bieden.” HET HOTEL VAN

DAT ZE ZOVEEL ITALIAANSE TOERISTEN ZOUDEN TREKKEN, HADDEN ZE NIET VERWACHT. ‘DAT KOMT DOOR TOSCANINI’

ITALIË MAGAZINE

HET HOTEL VAN DE MAESTRO

Linkerpagina: Bacchus in de tuin van Villa Cevoli; het dorpje Cetona. Deze pagina: Monique op het terras van Osteria del Merlo.

Impressies van Cetona, het dorp van mais, wijn en lekker eten.

De volgende ochtend rijden we naar San Casciano dei Bagni, waar Toscanini (en met hem vele anderen) zijn stramme ledematen hoopte te genezen in het warme water. Op de Piazza Matteotti, bij het paleis van Lombardi, genieten we van een geweldig uitzicht op Val d’Orcia en de Monte Amiata, een van de hoogste vulkaantoppen in Toscane. Wat lager liggen de ruim veertig warmwaterbronnen, die al in de Romeinse tijd in gebruik waren. Daarmee is San Casciano dei Bagni het derde kuuroord van Europa. De zwavelrijke baden zijn vrij toegankelijk en zien er nog net zo uit als vroeger: ommuurd, klein van stuk en met een bodem vol algen. De temperatuur van het water is ruim veertig graden, zowel hier als in de commerciële wellnessbaden vlakbij. Het is rustig in deze tijd van het jaar, zodat we ongestoord kunnen badderen in I Vasconi, Bagno Grande tussen de bossen.

Klooster met restaurant Even later rijden we verder richting Cetona, over een van de mooiste wegen in Val di Chiana, op de grens tussen Umbrië en Toscane. Halverwege passeren we het

ITALIË MAGAZINE

Convento San Francesco, een klooster annex afkickkliniek voor drugsverslaafden. De jeugdige cliënten onderhouden de tuin en bewaken de grot waar Franciscus van Assisi, in 1212 de stichter van het klooster, verbleef om te bidden en mediteren. Er heerst een serene rust in de tuinen, de omringende bossen en het heilige erfgoed. Achter de muren gaat ook een uitstekend restaurant schuil, La Frateria di Padre Eligia. Het is vernoemd naar de oprichter van Mondo X, een religieuze organisatie die zich ontfermt over jongeren in nood en beschikt over historische locaties in het land. Cetona is de middeleeuwse maisstad van Toscane; op een aantal plaatsen hangt het felgele graan te drogen aan de huizen. Ook wijn en olijfolie zijn hier belangrijke exportartikelen. Op zaterdag komt alles en iedereen samen op de Piazza Garibaldi, voor de wekelijkse markt in de schaduw van La Rocca, het hooggelegen fort. Cantina La Frasca, even verderop, is een schatkamer vol huisgemaakte delicatessen: van salume en pecorino tot grappa en gegrilde artisjok. Om mee te nemen of ter plekke te consumeren. Na een kort gesprek met eigenaar Loredana

HET HOTEL VAN DE MAESTRO

HET VLAGGENSCHIP VAN RAVAZZI IS DE PREZIOSO 2016, UITGEROEPEN TOT DE BESTE RODE WIJN VAN ITALIË lopen we verder richting het fort, waar we een fraai uitzicht hebben over het plein en de gele huizen met hun terracotta daken. Dan is goed te zien waarom Cetona de top 3 haalde van mooiste Italiaanse dorpen. Weer ‘beneden’ gaan we lunchen bij Osteria del Merlo, het restaurant van de merel. Op het terras aan de voet van de Rivellino-toren genieten we van de lekkerste vis- en vleesgerechten, waaronder een salade van octopus en vlees van het Cinta Senese-varken, een exclusief ras uit dit deel van Toscane.

Lange tafels in het gras Cetona is een heerlijk dorp dat meer authenticiteit ademt dan de toeristische ‘museumdorpen’ in het midden van

Toscane. Dat vindt Cetona overigens zelf ook, vandaar dat de middenstand er alles aan doet om zichzelf op de kaart te zetten. Ook John en Monique tonen zich ware ambassadeurs van de streek. Na Cetona keren we terug naar San Casciano dei Bagni, voor een wijnproeverij in Cantine Ravazzi. Het domein van Alberto Ravazzi maakt wijn van lokale druiven (sangiovese, canaiolo, vermentino) en in mindere mate van merlot. Het vlaggenschip, de Prezioso 2016, werd uitgeroepen tot beste rode wijn van Italië. In de wijnkelders van het huis proeven we van de Prezioso, de ‘heilige’ dessertwijn Vin Santo en de Barioso, dat letterlijk ‘verwaand’ betekent, met een knipoog naar de uitmuntende smaak>

John tijdens de wijnproeverij in Cantina Ravazzi; ‘campy’ kunst in Locanda Toscanini.

ITALIË MAGAZINE

“HIER EET JE OP DE MOOISTE PLEKKEN IN DE NATUUR, DIE JE ZELF NOOIT ZULT VINDEN”

Lunch in de tuin van Locanda di B bij Cetona. Rechterpagina: villa Cevoli in Camporsevoli.

eigenschappen van deze chianti (een di manzo, in reepjes gesneden rundvlees. mix van kruiden en rijp rood fruit). Daarvoor gebruiken ze terracotta Ravazzi maakt ook olijfolie, hoe kan het pannetjes, waarin de rook van het hout ook anders in deze streek. Rond Cetona zijn werk doet. Buiten eten we met zicht draait vrijwel alles om de productie van op het golvende land, in het licht van de vino e olio d’oliva. De winkel van John en ondergaande zon. Zo eindigt de dag in Monique, Il Negozio (achter de muur stijl, op een manier die past bij Toscane: met de Toscanini-elpees), staat er vol met lange tafels in het gras, een keur aan mee. “We vinden het belangrijk om iets gerechten en de fles chianti binnen voor de regio te doen”, vertelt Monique. handbereik. • “In onze winkel geven we een podium aan de boeren in de streek. Sommige B&B Locanda Toscanini, Piazza van hen hebben zelfs een klein restaurant, Arturo Toscanini 3, Le Piazze-Cetona, waar we onze gasten naartoe sturen. locandatoscanini.it Hier eet je op de mooiste plekken in de natuur, die je zelf nooit zult vinden.” Om haar woorden kracht bij te zetten, nemen TIPS&&ADRESSEN ADRESSEN John en Monique ons die avond nog mee TIPS naar een agrarisch restaurant tussen de groentevelden. Agriosteria Tenuta Astrone • Fighine is een middeleeuws gehucht op haalt alle producten binnen een schaal een heuvel en biedt plaats aan een sterrenvan twintig kilometer en bereidt het restaurant (Castello di Fighine), een 11degrootste deel ervan in de houtoven: van eeuws kasteel, bloeiende tuinen en vakantiehun broodspecialiteit panigacci tot tagliata huizen met appartementen voor de verhuur.

Het bastion diende ooit ter verdediging van de stad Siena en trekt nu een publiek van fijnproevers, bruidsgasten, wandelaars en vakantiegangers met een hang naar luxe. fighine.it

• Ook Camporsevoli ligt hoog boven het Toscaanse land en bestaat uit een verzameling middeleeuwse huizen in privébezit. De borgo is eigendom van de nazaten van een Amerikaanse generaal. Zijn kleinzoon Pietro Grassi, een gevierd Italiaans auteur, geeft er schrijfcursussen aan aspirant-schrijvers, diens zus Valentina verwelkomt gasten voor diners, bruiloften en overnachtingen (het complex bestaat uit een aantal villa’s met zwembad). Op het terrein bevindt zich ook een aantal fraaie tuinen, plus een klein museum met uniforms, wapens en artefacten uit lang vervlogen tijden. facebook.com/villacevoli

ITALIË MAGAZINE

HET HOTEL VAN DE MAESTRO

• Dat het middeleeuwse Cetona ooit aan zee lag, is nu maar moeilijk voor te stellen. Tenzij je een bezoek brengt aan het prehistorisch museum, waar alle opgravingen (van schelpen tot fossielen) tentoongesteld worden. Het Museo civico perla preistoria del Monte Cetona ligt middenin het oude centrum en blikt terug op de eerste bewoners van de streek, die hier leefden vanaf de oude steentijd. Ook het archeologische natuurpark Belvedere, iets buiten het centrum van Cetona, hoort bij het museum. Via Roma 37, Cetona. preistoriacetona.it • Ontdek de natuurlijke schoonheid van Cetona op de e-bike. Het gebied rondom de Monte Cetona (1150 m) biedt een grote verscheidenheid aan landschappen, wijngaarden, olijfvelden en panoramische heuveltoppen. Daartussen liggen de middeleeuwse dorpen die horen bij het culturele erfgoed van de regio. Via Leopoldo Pavoncelli 3, Cetona. ebikemontecetona.com

• Ook in Cetona, een van de Borghi più belli d’Italia, zit Osteria del Merlo. Het restaurant biedt verfijnde gerechten van vis en vlees, pasta en groenten. Van gegrilde octopus met stracciatella-kaas tot orecchiette met artisjok, spek en saffraan. Via Sobborgo 1, Cetona. osteriadelmerlo.it • Fan van chianti-wijn? Boek dan een wijnproeverij bij Cantine Ravazzi, een van de beste Toscaanse wijnhuizen in de zuidelijke Chianti-streek. Via delle Cantine 4, San Casciano dei Bagni. ravazzi.it • Huiskamerrestaurant Locanda di B maakt honing (de ‘B’ komt van ‘bij’), teelt groenten en shopt bij de lokale boer. Alle streekproducten worden door chef-kok Beatrice verwerkt in een proeverij van kleine lunchen dinergerechten, van pici-pasta met everzwijn tot risotto met peconzola-kaas. Wie in de tuin eet, naast de lavendelstruiken, geniet van een weids uitzicht over de landelijke omgeving van Cetona.

Strada dei Poggi, Cetona. facebook.com/locandadib

• Locanda Toscanini ligt op een klein uur rijden van het Lago di Bolsena, een vulkanisch meer tussen Orvieto en Viterbo. Neem de veerpont naar het eiland Bisentina voor een wandeling door de (Romeinse en Etruskische) tijd en bezoek vooral ook de dorpen Bolsena, Marta en Capodimonte. Bolsena heeft een gezellige boulevard, een amfitheater en een hooggelegen fort (Rocca Monaldeschi), de kleurrijke stadjes Marta en Capodimonte verrassen met hun fotogenieke havens en kiezelstranden vol roestige vissersboten. Maar óók met gezellige cafés en restaurants en hooggelegen historische centra om in te verdwalen. Wil je deze dorpen vanaf het water bezichtigen? Huur dan een boot bij La Bussola in Capodimonte. bolsenarentboats.com

ITALIË MAGAZINE

NUOVO samenstelling pablo pichel

Dubbele look Fijne, wollen winterjas met bijzondere opstaande kraag en knoopsluiting. Door de bijpassende riem kun je hem op twee manieren dragen. Zonder riem zorg je voor een comfortabele en nonchalante look, met riem krijg je een elegante en stijlvolle uitstraling. Ook verkrijgbaar in zwart en beige. Benetton, ‘Coat with Belt’, € 219, Benetton.com

Tuintas

Bloemenhuisje

Coki Barbieri won recent de ‘Green Product Award’ voor haar designs, die ze op een duurzame en milieuvriendelijke manier produceert. Bovendien is de natuur ook de inspiratiebron voor haar creaties. Deze bloemenvaas, vervaardigd uit oranje glas en kalksteen uit Matera, verbeeldt een slak die uit zijn huisje kruipt. Coki, ‘Cochlea della Liberazione Orange Vase’, € 220, Artemest.com

ITALIË MAGAZINE

De nieuwe ‘Blossom Garden Market’-collectie van Marni bestaat uit kleurrijke, handgeweven shoppers die het beeld van een tuin in bloei oproepen. Op deze tas zijn de bloemen oranje, maar hij is ook verkrijgbaar met roze en witte bloemen en verschillende achtergrondkleuren. Marni, ‘Marni Market Flower Basket’, € 150, Marni.com

Fashion statement Modehuis Dolce & Gabbana ontwierp dit mondkapje met ‘carretto’-print, geïnspireerd op de versiering van authentieke Siciliaanse boerenkarren. Zo kun je modieus én veilig naar buiten. Dolce & Gabbana, ‘Poplin face mask with carretto print’, € 75, Dolcegabbana.com

Tropisch Parfum

‘Dylan Turquoise’ brengt je in mediterrane sferen met de frisse noten van onder andere Siciliaanse mandarijn, citroen en roze peper. De flacon heeft de vorm van een Griekse amfora en is uiteraard versierd met het hoofd van Medusa, het symbool van het modehuis Versace. Versace, ‘Dylan Turquoise Eau de Toilette 50 ml’, € 75, Versace.com

Parels & druppels

De Toscaanse juwelenmaker Giovanni Raspini staat bekend om zijn zilveren en gouden sieraden met natuurgetrouwe designs. In deze ring uit de ‘Drops’-collectie heeft hij de pracht van zoetwaterparels en gepolijst zilver samengebracht. Giovanni Raspini, ‘Perlage Drop Ring’, € 170, Shop.giovanniraspini.com

Pasklaar De ‘ijsblokjes’ op deze jurk doen sterk denken aan de grafische werken van de kunstenaar M. C. Escher. Het ‘stretchy’ materiaal zorgt voor een makkelijke pasvorm, de plooitjes onder de V-hals geven een romantisch effect. Malìparmi, ‘Ice Cube Dress’, € 260, Maliparmi.com

ITALIË MAGAZINE

Penne allâ&#x20AC;&#x2122;arrabbiata

Het smaakrijke

Roomse leven Een symfonie van smaken: zo wordt de keuken van de vruchtbare regio Lazio wel gezien. Daardoor kan de stad Rome ook qua keuken bogen op een rijke geschiedenis. De chefs van nu doen er hun voordeel mee. Alles komt bij elkaar in ‘Roma in cucina’, een kookboek met zeventig traditionele recepten. T E K ST CAR L A M AGRE L L I F OTO’ S BA RBA RA S A N TO RO

VOOR 4 PERSONEN

INGREDIËNTEN

• 400 g penne of pennette rigate

• 400 g tomaten uit blik • 80 g Pecorino Romano • 2 tenen knoflook • 2 verse chilipepers • platte peterselie • extra vergine olijfolie • zout

Penne all’arrabbiata

Penne met arrabbiata-saus

Snij de knoflook in plakjes en fruit tot ze goudbruin zijn. Voeg tomaten, zout en de klein gesneden chilipepers toe. Kook de pasta en giet af als deze al dente is. Voeg toe aan de pan met saus, roer en verwarm gedurende enkele minuten. Doe er voor het serveren de grof gehakte peterselie en de geraspte pecorinokaas op. >

ITALIË MAGAZINE

VOOR 4 PERSONEN

INGREDIËNTEN

• 1 stronk andijvie

• 20 (Gaeta) olijven

• 20 ansjovisjes in olie • rozijnen en pijnboompitten naar smaak

• 3 eetlepels extra virgine olijfolie

ITALIË MAGAZINE

Scarola alla giudia Andijvie op joodse wijze

Snij de andijvie in grove stukken en was die in ruim water. Laat goed uitlekken. Doe de olie in een koekenpan, plet de ansjovisjes en bak die bruin aan. Doe daarna de andere ingrediënten erin en op het laatst de andijvie, die even mee moet bakken. Doe als alles goed warm en gemengd is het vuur uit. Haal het andijviemengsel uit de pan met een schuim- of draadspaan.

Fettuccine alla papalina

VOOR 4 PERSONEN

INGREDIËNTEN

• 4 artisjokken

• 2 tenen knoflook

• 2 ansjovisjes in (olijf)olie • het blad van een paar takjes peterselie • het blad van (wilde) basilicum of basilicumtijm • sap van een citroen • 1 glas droge witte wijn • 1 glas extra virgin olijfolie • zout en peper

ITALIË MAGAZINE

Carciofi alla romana Artisjokken op Romeinse wijze

Haal de harde buitenste bladen van de artisjokken af. Doe ze in een bak water met citroensap. Hak de knoflook fijn met de ansjovis, peterselie en (wilde) basilicum of basilicumtijm, voeg zout en peper toe. Neem een saus- of diepe koekenpan en besprenkel met olie. Doe daar de schone artisjokken in. Verspreid het knoflookmengsel erover, giet de wijn erbij. Dek de pan af en stoom de artisjokken in circa 30 minuten gaar. Kijk uit dat ze niet droogkoken.

Bavette al tonno alla romana

Fettuccine alla papalina Fettuccine papalina

VOOR 4 PERSONEN INGREDIËNTEN VOOR DE FETTUCCINE

• 400 g witte bloem • 4 verse eieren INGREDIËNTEN VOOR DE SAUS

• 150 g gekookte ham in een dikke plak

• 150 g verse of diepgevroren erwten • 3 eieren • 1-2 prei • 60 g Parmigiano Reggiano, geraspt • 100 ml melk • zakje saffraan • extra vergine olijfolie • zout • peper DE FETTUCCINE Maak op een schoon werkblad een vulkaan van de bloem. Maak er een kleine ‘krater’ in. Breek de eieren en doe die in de krater. (Je kunt ook een ruime kom gebruiken.) Meng met je vingers zodat de bloem langzaam wordt opgenomen en er een samenhangend geheel ontstaat. Bestrooi de ondergrond licht met bloem. Kneed de massa daarna tenminste 10 minuten met de palm van je hand. Het deeg moet zacht en soepel aanvoelen. Laat de pasta tenminste 15 minuten rusten onder een schone, vochtige doek of in keukenfolie. Verdeel het deeg met een mes of krabber in hanteerbare ‘broodjes’ (zeg vier stuks). Rol het uit, vouw dubbel en rol weer uit. Wees voorzichtig zodat het deeg niet scheurt. Herhaal dit een paar maal

ITALIË MAGAZINE

(of gebruik een pastamachine). Het is de bedoeling dat er grote (lasagne-) vellen ontstaan. Laat opnieuw even rusten, zo’n 10 minuten. Leg een pastavel voor je en rol de onder- en bovenkant naar elkaar toe als bij een perkamentrol tot ze elkaar in het midden raken. Snij het deeg vervolgens verticaal in repen. DE SAUS Snij de prei in dunne ringen en fruit die voorzichtig in een sauspan met wat olie. Voeg de blokjes ham en de erwten toe en laat nog 2 minuten fruiten. Breek de eieren in een kom en voeg de melk en de saffraan toe. Klop met een garde goed los en voeg de parmezaanse kaas toe. Kook intussen de fettuccine al dente, giet de pasta goed af en meng hem in de pan met de prei en ham en erwten. Voeg het eiermengsel toe. Roer snel en goed door. Proef en breng op smaak met peper en zout.

Doe de ansjovis in een koekenpan met olie, verwarm en laat ze oplossen door ze met een houten lepel plat te wrijven. Voeg zodra de ansjovis gesmolten is de goed uitgelekte tonijn toe en wrijf die fijn. Draai het vuur hoger en dek af om spatten te voorkomen. Voeg zodra de tonijn droog begint te worden de grof gehakte tomaten en de uitgelekte kappertjes toe. Dek de pan af en laat gedurende 20 minuten op laag vuur doorkoken. Doe daarna de olijven en de helft van de peterselie erbij. Proef en voeg indien nodig zout (en peper) toe. Kook intussen de pasta in ruim water met zout (4 liter) en roer vaak door omdat deze pasta de neiging heeft te plakken. Giet de pasta af en voeg toe aan de pan met saus. Meng goed met een houten vork op hoog vuur en bestrooi met de overgebleven gehakte peterselie.

Bavette al tonno alla romana Bavette met tonijn op Romeinse wijze VOOR 4 PERSONEN INGREDIËNTEN

• 400 g bavette pasta (Ligurisch, tussen spaghetti en tagliatelle in)

• 150 g bliktonijn in olijfolie,

uitgelekt • 4 ansjovissen • 1,2 kg tomaten uit blik • 30 g kappertjes op zuur • 200 g ontpitte Gaeta-olijven in schijfjes • 1 bosje peterselie • 4 el extra vergine olijfolie

Roma in cucina / The Flavours of Rome Uitgave in Italiaans / Engels ISBN 978 88 95218 91 5, € 28, Sime Books (simebooks.com)

Lekker en gezond! Pasta Pesto met Rio Mare tonijn. Eenvoudig een Italiaanse maaltijd op tafel. DE ECHTE SMAAK VAN ITALIÃ&#x2039;

Voor meer heerlijke recepten:

of www.riomare.nl

TERUG IN TOSCANE roeland scholtalbers verhuisde na dertien jaar brussel terug naar toscane. samen met zijn italiaanse vrouw donatella, zoontje libero en dochter gloria herontdekt hij de geneugten van het italiaanse leven.

De smaa k van de herfﬆ Een uit de hand gelopen aperitief. Pizza eten aan een lange tafel vol bekende en onbekende gezichten. Dansen tot in de vroege uurtjes, om daarna op de deur van de bakker te bonken voor de eerste warme croissant. Het zit er terwijl ik dit neerpen niet in. ’s Avonds is er in coronatijd in de straten van Florence weinig te beleven. Ik moet toegeven, mijn eigen afwezigheid in de lokale discotheken heeft vooral te maken met onze lieve schatten van vier en twee. Maar toch, corona heeft ieders gewoontes veranderd. Met ons gezin zijn we meer buitenactiviteiten gaan doen. Wandelen en fietsen op het platteland. Veel frisse lucht, weinig mensen en ruimte voor de kinderen om te ravotten, een ideale combinatie in pandemische tijden. De geneugten van het platteland zijn bijzonder intens in de Italiaanse herfst. Als in de nazomer de druiven zijn geoogst, is het wachten op de eerste wijn van het oogstjaar, de Vino Novello. Om het wachten op deze lichte primeurwijn dragelijk te maken liggen bakkerijen en cafés vanaf september vol met schiacciata all’uva. Dit luchtige platbrood is rijkelijk bestrooid met net geoogste druiven, met of zonder pit. Het resultaat is een kleffe maar onweerstaanbaar lekkere smaakexplosie. Naast wijn brengt het najaar ook nieuwe olie. Op een zondagmiddag krijgen we daar een vleugje van mee. We stoppen tijdens een wandeling om wat te drinken en vinden achter het hek van La Fattoria di Maiano een ronduit magische plek. De boerderij ligt aan de rand van Florence tegen de heuvels van Fiesole aangeschurkt. Het landgoed heeft de grootste botanische tuin van

Italië, met een oppervlakte van 500.000 vierkante meter. De 20.000 olijfbomen leveren de befaamde olijfolie van het huis, maar ook mensen uit de buurt laten hier hun olijven persen. De een arriveert in een Fiat Panda die ouder is dan ik, de ander in een glimmende Porsche. De olijfoogst overstijgt duidelijk rangen en standen. Wij nippen boven op het terras van een glas rode wijn. Onder onze voeten draait de oliepers overuren. De waardevolle olie wordt opgevangen, de rest wordt uitgespuwd op een groene berg die zienderogen groeit. De eigenaar vertelt me dat de eerste olie hier in een blauw glaasje geproefd wordt, omdat de kleur niet mag afleiden van de geur en smaak. En de smaak van nieuwe olie moet prikkelend, een beetje pikant zijn. Tijdens een wandeling over het landgoed vermaken Libero en Gloria zich met de paarden, wilde zwijnen en kippen. Ze hebben de grootste lol terwijl ze tevergeefs een kip proberen te aaien. Waar het open veld overgaat in bos wacht nog een verrassing. Een verloren ogende toren met een meertje onder de voormalige steengroeve van Maiano. Ik laat me vertellen dat de Engelse politicus Sir John Temple Leader de toren eind 19de eeuw heeft laten bouwen. Sterker nog, Queen Victoria opende hem officieel in 1893. Maar deze plek, met de veelzeggende naam Parco Romantico, trok al veel eerder beroemdheden aan, onder wie Leonardo Da Vinci en Michelangelo. Bij het weggaan draai ik me nog even om. Krat na krat met olijven wordt naar binnen gesjouwd. Een vrouw komt naar buiten met twee grote blikken olijfolie. Het leven op het platteland laat zich niet zomaar verstoren. •

ITALIË MAGAZINE

Antico Caﬀ è Spinn ato Koffiepioniers onder de Siciliaanse zon

In Palermo is Antico Caffè Spinnato al jaren een begrip. Sinds 1860 pioniert de Spinnato-familie op het gebied van patisserie, ijs en koffie. En dat blijft niet onopgemerkt. De prijzenkast van de zaak raakt steeds voller. T EKS T JA R R O N K A M PHO R S T F OTO GR AF I E DO M I N I Q UE DE M O EL & C AF F È S P I N N ATO

Torta di pistacchio (pistachetaart). Rechterpagina: de bar van Antico Caffè Spinnato.

ITALIË MAGAZINE

p de drempel van het Antico Caffè Spinnato houden voorbijgangers stil om hun zintuigen op scherp te stellen. Vanaf de bar van het café aan de Via Principe di Belmonte in Palermo vechten de geuren van vers gebrande koffie en ovenvers brood om voorrang. Passanten zien obers, keurig gekleed in witte overhemden en zwarte giletjes met daarboven een stropdas of strik, de ene na de andere lekkernij het terras op dragen. Vanaf de bar klinken het gerinkel van metalen lepels op porselein en het geluid van schoteltjes die op de bar kletteren. De koffiemolen draait overuren, de vitrines met gebak lonken verleidelijk. Buiten, op het terras van Spinnato, staren kinderen met grote ogen naar de ijsjes in hun hand. Een regenboog van smaken druppelt via hun vingers op de straattegels. Ook de ogen van hun ouders gaan met elke slok koffie iets verder openstaan.

Een paar tafels verder proberen enkele Amerikaanse toeristen met superlatieven het eten dat voor ze staat te beschrijven. Boven hen brandt de zon op de uitgeklapte parasols, en vanuit de platanen op het plein kwetteren zwaluwen. Hoe heter het wordt, hoe luider.

Aristocratisch Binnen zit Riccardo Spinnato (42) aan een marmeren tafel achter een espresso. Hij is de vijfde generatie die de Palermitaanse patisserie annex koffiezaak runt. Er is veel veranderd sinds het Antico Caffè zijn deuren opende, vertelt hij. “Destijds verkochten we hier voornamelijk brood, koekjes en pizza. Spinnato is feitelijk begonnen als buurtbakker. Mijn vader heeft het roer omgegooid. Hij begon een jaar of veertig geleden met de patisserie en het ijs. Daarna ben ik meer op koffie gaan focussen”, vertelt hij in sneltreinvaart. Het is duidelijk niet zijn eerste espresso van de dag. Niet alleen het productaanbod veranderde sinds de opening van het café bijna anderhalve eeuw geleden. “Binnen is het

KOFFIEPIONIERS

De sfeer is bijna aristocratisch. Wie binnenloopt bekruipt het gevoel dat er elk moment een koets voor kan rijden waaruit een nobele familie stapt hier ook enorm veranderd”, vertelt Riccardo Spinnato. “Vroeger lagen er granieten vloeren en was het vele malen kleiner.” Zo begon de koffiebar van Spinnato als een aparte ruimte van twee vierkante meter in de bakkerszaak. Een wereld van verschil met de meterslange bar waaraan vandaag de dag in zichzelf mompelende ouden van dagen espresso’s staan weg te drinken. Ook de winkel die aan de koffiezaak grenst bestond toen nog niet. Nu kun je daar van alles kopen, van koffiebonen tot mierzoet snoepgoed. Ondanks de geleidelijke metamorfose hangt er nog altijd een ‘antieke’ sfeer in het café, zoals de naam al zegt. Aristocratisch bijna. Wie

binnenloopt, bekruipt het gevoel dat er elk moment een koets voor kan rijden waaruit een nobele familie stapt. Het Antico Caffè is 19deeeuws chic. Aan de muren hangen grote spiegels boven leren banken en de vloer bestaat uit rood-marmeren tegels. Bij de bar hangen tekeningen van het historische Palermo. Ze verbeelden tijden waarin mannen hoge hoeden droegen en pijprookten, en vrouwen zich in korsetten wurmden. Maar Spinnato is met zijn tijd meegegaan. De hernieuwde focus op koffie is daarin belangrijk. In 2005 werd de koffie van het Antico Caffè door ‘Il Gambero Rosso’ uitgeroepen tot de beste van het

land. Ook in de jaren daarna kreeg Spinnato telkens een eervolle vermelding van het culinaire tijdschrift. En dat is een hele prestatie in een land als Italië. Want Italianen nemen hun koffie serieus. Bloedserieus, volgens Spinnato. “Sterker nog, we kunnen er ronduit aanmatigend over zijn. We denken dat we meer weten over koffie dan wie dan ook”, grijnst hij terwijl hij met een heldere blik en een gebeitelde glimlach over de rand van zijn kopje kijkt.

Heilige huisjes Toch is het volgens Spinnato geen kwestie van de beste of de slechtste. “Elk volk heeft zijn eigen >

ITALIË MAGAZINE

koffiegewoontes. Zelfs binnen Italië zijn er verschillen. In Milaan is het bijvoorbeeld veel normaler dat je gaat zitten in een koffietent en een half uur met je koffie voor je neus zit. Hier is dat totaal anders. Op Sicilië rennen mensen naar de bar, gieten een espresso naar binnen en zijn al de deur uit voordat het kopje het schoteltje weer raakt.” Tornen aan al die tradities en gewoontes is dan ook moeilijk. Wie probeert de gebruiken omtrent eten en drinken in Italië te veranderen, maakt zich al snel schuldig aan blasfemie. Voedselvisionairs eindigden zodoende meer dan eens op de vuilnisbelt van de Italiaanse culinaire geschiedenis, verketterd als heidenen uit het Italiaanse luilekkerland. Toch proberen ze bij Spinnato

de in beton gegoten Italiaanse gewoontes en gebruiken wel degelijk op een andere manier te benaderen. Dat valt onder andere te proeven in de samenstelling van de koffie die bij het Antico Caffè uit de pistons loopt. Spinnato: “Onze koffie bestaat voor 74 procent uit Arabica en voor 26 procent uit Robusta. Dat is heel ongewoon in Italië. Het gemiddelde ligt in Italië op 49 procent Arabica en 51 porcent Robusta. De zoete smaak van Arabica-bonen kennen we niet zo goed. Wat dat betreft zijn wij pioniers hier op Sicilië.” In zekere zin vervult het Antico Caffè dan ook een opvoedende rol voor zijn gasten, vindt Spinnato. “Dat is heel belangrijk in ons werk. Niet alleen om pure smaken te maken,

maar om ze ook uit te leggen. Als je twintig jaar geleden bijvoorbeeld bananenijs maakte, was de enige voorwaarde dat dat ijs geel was. Ons bananenijs is niet geel, maar wittig. Omdat we het ook werkelijk van banaan maken. En bij bananen is alleen de schil geel, niet het fruit. Dat moet je dan wel uitleggen aan je gasten.” Op Sicilië moeten veranderingen op culinair gebied stapsgewijs worden doorgevoerd. Het zuidelijke eiland kent een diepgewortelde, bijna orthodoxe gastronomische cultuur. Een culinaire religie met vele heilige huisjes waar niet te hard tegenaan geschopt mag worden, wil je voorkomen dat de keukenmaffia bij je op de stoep staat. Koffie is bij uitstek een van die heilige huisjes,

Op Sicilië heerst een culinaire religie met vele heilige huisjes waar niet te hard tegenaan geschopt mag worden, wil je voorkomen dat de keukenmaffia op de stoep staat

ITALIË MAGAZINE

KOFFIEPIONIERS

zo meent Spinnato. “Koffie heeft een bijzondere betekenis voor Sicilianen”, vertelt hij. “Zij drinken niet zomaar koffie. Koffie staat voor ons gelijk aan het smeden van vriendschappen en het oplossen van conﬂ icten.” Zo bestaat op Sicilië de uitdrukking ‘va bene, non c’è niente, pigliamoci un caffè’. Vrij vertaald betekent het zoveel als: niets aan de hand, laten we een bakkie doen. “Koffie is op Sicilië meer dan een drankje”, meent Spinnato. “Het is een manier om vrede te sluiten.”

Prijzenkast Maar het is niet alleen koffie wat de klok slaat bij de Spinnato’s. Het Antico Caffè staat in de wijde omtrek al jaren bekend om zijn gebak en ijs. En die faam reikt verder dan alleen Sicilië. Ook buiten het eiland kan het café op erkenning rekenen. Zo sleepte het Antico Caffè naast de prijs voor de beste koffie de afgelopen jaren nog meer onderscheidingen in de wacht. Spinnato: “In 2017 kregen we de drie taartjes van ‘Gambero Rosso’ voor de patisserie en vorig jaar kwamen daar de drie hoorntjes voor het ijs bij.” Bescheidenheid en trots vechten om voorrang terwijl hij over de successen van de zaak vertelt. Hier zit Willy Wonka in zijn eigen snoepfabriek. Het menu van het Antico Caffè liegt er niet om. Er is geen enkel traditioneel Siciliaans product dat op de kaart ontbreekt. Van cannoli en cassata tot torta di pistacchio – “ons pièce de résistance” – en ijs in alle kleuren van de regenboog. Het is het paradijs voor iedere zoetekauw. En alles smaakt nog zoals het 150 jaar geleden ook smaakte. “Wij hebben door al die jaren heen nooit de traditionele receptuur van de producten aangeraakt. Daar tornen we niet aan.” Zelfs voor een pionier kent de gastronomische werkelijkheid in Italië blijkbaar grenzen. Maar is continuïteit het enige geheim? “Zeker niet,” meent Spinnato, “alle producten worden elke dag vers gemaakt. Van de patisserie tot het ontbijt en van de koffie tot het ijs, alles komt hier kraakvers uit de keuken. Dat is het

allerbelangrijkste.” Om die kwaliteit te garanderen is er altijd iemand van de familie aanwezig in de zaak. “Mijn broer, mijn vader, mijn vrouw of ik zijn sowieso aanwezig. In ons werk bestaat geen automatisering, daarom moet er altijd iemand zijn om te controleren”, vertelt Spinnato. “We gaan per jaar maximaal zeven dagen op vakantie. De rest van het jaar werken we bijna altijd.” En dat blijft niet zonder gevolgen, lacht hij terwijl hij zijn mouwen opstroopt. “Kijk maar, deze armen zijn hartstikke wit. De zon zie ik niet zo vaak.” • Via Principe di Belmonte, 107/115. spinnato.it

De bakkerszaak waar het ooit allemaal mee begon, begin 20ste eeuw. Linkerpagina: barista achter de bar.

ITALIË MAGAZINE

Sophia la Magnifica La Loren schittert in ‘La vita davanti a sé’

Sophia Loren, 86 jaar oud. speelt na elf jaar weer een filmrol. De titel van de film: ‘La vita davanti a sé’ (Het leven voor je). En dat terwijl de zeventigjarige carrière van de grootste Italiaanse actrice aller tijden al zo indrukwekkend is. Aan kracht blijkt ze niets te hebben ingeboet. T E K S T TO E N KE BE RKE L BAC H F OTO’ S N E TF L IX

“M

adame Rosa, u heeft nog steeds die poëzie van de misleiding in uw ogen en stem”, zegt een oude winkelier tegen de bejaarde ex-prostituee Madame Rosa die glashard tegen hem zit te liegen. Daarmee slaat hij de spijker op zijn kop. Want zelfs liegen met haar ogen

ITALIË MAGAZINE

en stem weet Sophia Loren (86) nog feilloos te acteren in de film ‘La vita davanti a sé’. Daarnaast zijn alle andere emoties die in de film op Sophia’s gezicht voorbijtrekken er ongeveer net zo veel als het aantal films waarin ze speelde, rond de honderd. Met elk van die emoties weet ze je nog net zo diep te raken als toen ze

negentien was in ‘Miseria e Nobiltà’ of op haar 43ste in ‘Una Giornata Particolare’. Haar schoonheid is dankzij die honderd films inmiddels legendarisch. Maar het is Sophia’s acteerkunst die haar tot de grootste Italiaanse actrice aller tijden maakt, met op haar 86ste deze film als nieuw hoogtepunt.

‘La vita davanti a sé’ is gebaseerd op de gelijknamige Franse roman van Romain Gary uit 1975. In het boek speelt het verhaal zich af in een multiculturele buurt in Parijs.Voor de verfilming ervan werd het verplaatst naar Bari in Puglia anno nu. Regisseur van de film is Sophia Lorens zoon Edoardo Ponti (47). De film vertelt het verhaal van Madame Rosa, een bejaarde Joodse ex-prostituee. Om te overleven biedt Madame Rosa tegen betaling in haar appartementje in Bari

Madame Rosa met Momò.

is gezien corona teruggebracht tot een sobere videoconferentie vanuit Genève, waar Sophia al jaren woont. Gedurende de hele conferentie zitten zij en haar zoon, regisseur Edoardo Ponti, daar hand in hand op de bank. De film werd geproduceerd door Netflix in samenwerking met de Italiaanse producent Palomar en is dus te zien op Netflix. De Apulia Film Commission zorgde voor de locaties in de oude binnenstad van Bari en in de uitgestrekte olijfgaarden van Puglia. “We kozen bij het verplaatsen van de roman naar de huidige tijd bewust voor het pittoreske Bari”, vertelt Ponti. “Juist omdat de oude havenstad Bari sinds mensenheugenis al een mozaïek van culturen is. Door de wat onverschillige ogen van Momò ga je zo met hem mee op reis door die intrigerende oude binnenstad. Daar voel je met al die levendige kleuren om je heen overal de warme schoonheid. Bari was daarom dé plek om dit verhaal te situeren.”

Het personage Madame Rosa is voor een actrice niet de gemakkelijkste rol om te spelen. Een bejaarde Joodse ex-prostituee met een traumatisch verleden in de Tweede Wereldoorlog. Wat was er na elf jaar afwezigheid van het filmscherm voor Sophia zo bijzonder aan die rol? “Het idee om vorm te kunnen geven aan een zo krachtig personage als Madame Rosa was voor mij onweerstaanwaar”, vertelt Sophia Loren. “Maar dat was niet het enige. Ik denk dat de combinatie van aan de ene kant een harde vrouw maar aan de andere kant ook een grote kwetsbaarheid en eenzaamheid, me erg aan mijn eigen moeder deed denken. Hoe ze mij en mijn kleine zusje Maria in de oorlog in Napels ondanks onze armoede toch altijd probeerde te beschermen en te helpen. Daarbij is het een film met een heel krachtige boodschap van tolerantie, vergiffenis en liefde. Want we hebben allemaal recht op liefde en we hebben het recht zo te handelen dat onze dromen worden verwezenlijkt.” •

onderdak aan kinderen van prostituees en straatkinderen van verschillende nationaliteiten en religies. Zo komt de twaalfjarige islamitische Momò (Ibrahim Gueye), een verwilderd Senegalees jongetje, in de wonderlijke familie van Madame Rosa terecht. Aanvankelijk zijn er doorlopend ruzies en conflicten tussen Madame Rosa en Momò. Maar onverwacht veranderen die in een prachtige vriendschap waarin de twee elkaar zo veel mogelijk steunen. “Want de mooiste dingen in je leven komen als je ze het minste verwacht”, prevelt Madama Rosa daarover tegen Momò op haar sterfbed. Madame Rosa wordt daarmee meteen ook Sophia’s allereerste rol in haar zeventigjarige carrière waarin ze doodgaat.

Boodschap van tolerantie Wat begin november een schitterende première in Rome had moeten worden

Sophia Loren met de regisseur, haar zoon Edoardo Ponti.

ITALIË MAGAZINE

BESTEL NU

5 9 , 5 1 E k per stu

EN RIJG K S E NG NNE ABO 50 KORTI , E3

ITALIË MAGAZINE AGENDA OF SCHEURKALENDER 2021 Geniet het hele jaar van Italië met deze handige bureauagenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en een handige woordenlijst Nederlands-Italiaans. Of kies de scheurkalender voor je dagelijkse dosis dolce vita!

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL EN KLIK OP SHOP OF BEL 088 2266636

ARTE E CULTURA VIRTUALE culturele nieuwtjes en tips in italië en nederland

Apptentoonstelling

Rome is nooit verlegen geweest om zijn banden met renaissanceschilder Raffaello Sanzio te benadrukken, en zelfs tijdens deze najaars/winterlockdown laten de Romeinen zich niet weerhouden van het in elkaar zetten van een zeer uitgebreide en zelfs ambitieuze tentoonstelling over de grootmeester. Naast een aantal zeer uitgebreide behind-the-scenes-filmpjes over de tentoonstelling (waarvan de meeste in het Italiaans, voor gevorderden) is er een videotour met Engelse voice-over, en zelfs een video van de opbouw van een 1:1 reproductie van de tombe van Rafaël. Een mooie blik zowel voor als achter de schermen van een unieke expositie. (PC) RAFFAELLO OLTRE LA MOSTRA. SCUDERIEQUIRINALE.IT/PAGINE/ RAFFAELLO-OLTRE-LA-MOSTRA

Canova’s atelier

In het plaatsje Bibione ging men niet bij de pakken neerzitten toen de lockdown werd aangekondigd; ze zijn er meteen aan de slag gegaan om de gloednieuwe expositie over Canova en de beeldhouwkunst compleet in virtual reality te reproduceren. De museumruimte werd digitaal nagemaakt waardoor je een soort ‘poppenhuis’ te zien krijgt waarin je in iedere kamer rond kan lopen en alles rustig kunt bekijken, alsof je in een privémuseum ronddwaalt. Als je in het bezit van een VR-bril bent is dit het moment om hem tevoorschijn te toveren, zodat je deze zeer interessante expositie kunt bewonderen alsof je er echt bij bent. Zo kun je genieten van de prachtige opzet van het museum die je verplaatst naar het atelier, de werken en de methodes van het neoclassicistische genie Antonio Canova. Kan overigens ook zonder VR-bril, gewoon achter de laptop. (PC) CANOVA EXPERIENCE. CANOVAEXPERIENCE.COM

schilderijen uit de collectie van de Accademia. Zo kun je dus zelfs tijdens een lange

verveelde treinreis een mooi museumbezoek brengen! (PC) ACCADEMIA CARRARA VIRTUAL TOUR. LACARRARA.IT

Italy’s greatest hits De website Italy Art is een prachtig initiatief om het cultureel erfgoed van heel Italië te documenteren in 360-graden beeldmateriaal. En er staat echt een behoorlijk aantal prachtige Italiaanse monumenten, piazza’s, Romeinse overblijfselen, kerken en musea op de site. Als je altijd al hebt willen weten hoe het voelt om de Piazza San Marco in Venetië, de ruïnes van Pompeï of de Sint Pieter in Rome geheel voor jezelf te hebben, is dit een uitgelezen kans. Dankzij de hoge kwaliteit van de opnames kun je iedere hoek

van de plekken verkennen. Urenlang kijkplezier om bij weg te dromen op donkere winterse dagen en met meer dan tachtig plekken raak je niet snel uitgekeken. Vreemd genoeg ontbreekt overigens (nu nog?) Florence. (PC) >

ITALYART.IT/TOUR360

Rafaël Online

De Accademia Carrara bevindt zich níet, zoals je zou verwachten, in de gelijknamige marmerhoofdstad, maar een stuk naar het noorden, in de oude binnenstad van Bergamo. Hoewel deze prachtige stad met zijn lange geschiedenis nu helaas niet te bezoeken valt, kun je de Accademia via je telefoon, tablet of computer bezoeken; het museum heeft een app ontwikkeld waarbij je aan de hand van drie digitale tours in virtual reality vele meesterwerken te zien krijgt. Het is een interactieve ervaring die je zeer dicht bij een werkelijk museumbezoek brengt. De werken komen uit de 15de tot de 19de eeuw en behoren tot de belangrijkste

TEKST PELLE COUWENHOVEN & PABLO PICHEL ITALIË MAGAZINE

ARTE E CULTURA

Truffeljacht

700 jaar Dante In 2021 is het 700 jaar geleden dat Dante Alighieri (1265-1321) overleed (zie het artikel op pagina 64). De Italiaanse schrijver, dichter en politicus is nog altijd het meest bekend om zijn magnum opus ‘La Divina Commedia’. Het uit ruim 14.000 verzen bestaande boek, waarin hij in drie delen een reis door het hiernamaals beschreef, wordt beschouwd als een van de grootste schrijfprestaties aller tijden. Ter

ere van Dante’s sterfjaar zullen er in Italië verschillende evenementen plaatsvinden, waaronder de tentoonstelling ‘Dante. The vision of art’ in het San Domenico Museum. Er zullen werken hangen van bekende schilders als Michelangelo en Andrea del Castagno, waarop Dante verbeeld is. (PP) ‘DANTE. THE VISION OF ART.’, 12 MAART T/M 4 JULI 2021, MUSEI DI SAN DOMENICO, FORLÌ. CULTURA.COMUNE.FORLI.FC.IT

‘THE TRUFFLE HUNTERS’, VANAF 24 DECEMBER IN DE BIOSCOOP.

Nabij het einde

De Nederlands-Italiaanse Saskia Giorgini (1985) is een aanstormend talent. Vanaf haar vierde volgde ze piano-

les en op haar vijftiende werd ze toegelaten tot de prestigieuze piano-academie ‘Incontri col Maestro’ in Imola. Giorgini heeft al in veel bekende concerthallen gespeeld, van Vancouver tot

ITALIË MAGAZINE

Venetië. Haar concert in De Waalse Kerk in Amsterdam is onderdeel van de ‘Bösendorfer Series 20-21’, een reeks pianoconcerten van toppianisten gespeeld op een kostbare Bösendorfer-vleugel, het pronkstuk van de kerk. Saskia Giorgini zal tijdens de avond de late werken van een vijftal beroemde 19deeeuwse componisten spelen. Werken waarin duidelijk hoorbaar was dat de componist zijn einde voelde naderen, zoals Schuberts postuum uitgegeven ‘Impromptus’. op.142 (D.935). (PP) ‘LAST WORKS’, 4 MAART 2021, DE WAALSE KERK, AMSTERDAM. DEWAALSEKERK.NL

Italiaanse familieperikelen In de film ‘La Dea Fortuna’ is er van het aanvankelijke huwelijkssprookje van Alessandro en Arturo weinig meer over. Beide mannen geven toe geen liefde meer te voelen voor elkaar. De relatiecrisis verergert als plots vriendin Annemaria voor de deur staat. Het koppel krijgt ineens de verantwoordelijkheid voor haar twee kinderen. Wat volgt is een zoektocht naar een nieuwe verstandhouding tussen de mannen. Ze willen de kinderen het gevoel van een hecht gezin geven en kunnen daardoor hun problemen niet langer uit de weg gaan. ‘La Dea Fortuna’ is een verrassende mix van

komedie, drama en horror. Na het succes dat de film vorig jaar in Italië had, zijn de verwachtingen in Nederland hooggespannen. (PP)

‘LA DEA FORTUNA’, VANAF 14 JANUARI IN DE BIOSCOOP.

De witte truffel, ook bekend als de Alba-truffel, is de kostbaarste en meest geliefde truffelsoort. De zeldzame delicatesse dankt zijn bijnaam aan de Alba-regio in Piemonte waar hij in de bossen wordt gevonden. Dit gebeurt al generaties lang zonder het gebruik van moderne technologie. Alleen een handjevol Italiaanse senioren en hun getrainde honden weten waar ze precies te vinden zijn. Ze gaan daarom alleen ’s nachts op pad zodat niemand de vindplek kan zien. De documentaire ‘The Truffle Hunters’ toont de innige band tussen hond en baasje, evenals de romantiek van de truffeljacht. Maar hij laat ook zien hoe de truffeljagers worstelen met de commerciële kant van hun beroep. De handel in truffels is een wereld waarin hebzucht overheerst. De oude mannen mogen dan wat wereldvreemd overkomen op hun rijke klanten, ze weten stiekem wel wat het geheim is van een gelukkig leven. (PP)

020_6_Ciro Langerak.indd 1

SOCIETÃ&#x20AC; DANTE ALIGHIERI IL MONDO IN ITALIANO

12-10-2020 15:33

Dante en zijn muze Beatrice (midden) in Florence. Schilderij van Henry Holiday, 1883.

Viva Dante! ‘Gij die hier binnentreedt, laat alle hoop varen.’ Wie met Dante Alighieri (1265-1321) afdaalt in de hel, weet zich verzekerd van een bloedstollend griezelavontuur – maar wel eentje met een diepere boodschap! In 2021 is het precies 700 jaar geleden dat Italië’s grootste dichter overleed aan malaria. Nog steeds geldt Dante’s ‘Commedia’, een ﬁctieve reis door het hiernamaals, als een van de topwerken in de wereldliteratuur en als de literaire basis van het Italiaans. T EKST RONAL D KU I P E R S F OTO’S W W W.I M AG E S E LE C T. EU

eizen door het Italiaanse heuvelland is begin 14de eeuw niet iets voor bang uitgevallen types. Beren en wolven, genadeloze struikrovers, plunderende huurlingen... de gevaren zijn legio. Dante Alighieri, in 1301 op de terugweg van een diplomatieke missie naar Rome, is echter de kalmte zelf. Hij mag dan naam hebben gemaakt als dichter, hij is zeker geen softe dandy. Als vooraanstaand burger van Florence is hij getraind in de strijd te paard. Hij kan overweg met zwaard, lans en goedendag, weet hoe hij moet ‘hakken en rijten’ en is na meerdere veldslagen vertrouwd met de aanblik van uitpuilende darmen en afgehakte ledematen. Een tijdgenoot omschrijft hem als een robuuste persoonlijkheid: “Hij had een lang gelaat en een adelaarsneus, eerder grote dan kleine ogen, brede kaken en een onderlip die voor de bovenlip uitstak. Zijn gezicht had altijd een zwaarmoedige

Standbeeld van Dante op Piazza Santa Croce in Florence.

en peinzende uitdrukking.” Maar halverwege zijn reis bereikt Dante een bericht dat hem volledig uit het lood slaat. Zijn tegenstanders in Florence hebben een bloedige staatsgreep gepleegd! Dante – op dat moment een van de hoogste stadsbestuurders – wordt uit al zijn politieke ambten gezet en zijn huizen en overige bezittingen worden verbeurdverklaard. Hij mag Florence nooit meer bezoeken, zelfs niet voor zijn achtergebleven vrouw en kinderen, op straffe van publieke verbranding. Met als enige bezittingen de kleren die hij draagt en het paard waarop hij zit, begint hier Dante’s levenslange zwerftocht door Italië: “Als een pelgrim, en bijna als een bedelaar, heb ik tegen mijn wil de wond van het noodlot moeten dragen. Ik ben rondgeslingerd als een schip zonder zeil en roer, en voortgedreven naar allerlei havens, baaien en stranden door de schrale wind van de smartelijke armoede.” Florence is in Dante’s tijd een politiek wespennest, dat continu op het

punt staat te ontploffen. Adellijke families hebben de stad volgebouwd met tientallen hoge torens, waarin ze zich verschansen bij een aanval of van waaruit ze hun rivalen beschieten met kruisbogen. In dit ‘woud van steen’ voelt Dante, als telg uit een oud Florentijns geslacht, zich geroepen om zich in te zetten voor de vrede.

Machtige vijanden Dante wordt namens het gilde van artsen en apothekers (waar ook veel kunstenaars zich bij aansluiten) bestuurder van de republiek Florence. Dat is niet zonder gevaar. Als hij enkele aristocratische onruststokers de stad uitzet, weet hij zich verzekerd van machtige vijanden. Het leven in Florence, met ruim 80.000 inwoners een van de grootste steden in Europa, is hard. Overtreders van de wet worden gefolterd, publiekelijk verbrand of levend begraven, waarbij alleen hun voeten nog boven de grond uitsteken. Maar Florence is ook de stad van schoonheid en elegantie. Dames gaan gekleed in luxe gewaden en dragen dure sieraden, kerken en paleizen zijn verfraaid met fresco’s en mozaïeken. Er is een rijk cultureel leven, waarin dichters de status van popidolen hebben. Omdat gedichten met de hand worden gekopieerd en dus duur zijn (de boekdrukkunst is nog niet uitgevonden), worden ze niet in stilte gelezen, maar publiekelijk opgevoerd. Professionele troubadours dragen sonnetten voor met veel gevoel voor drama en humor, canzoni worden gezongen en vaak ook begeleid door luit en trompet, en bij ballate treden zelfs zingende dansers op. In al deze dichtvormen is Dante een grootmeester. De voorstellingen waarin zijn gedichten vol mimiek en suspense worden voorgedragen (vaak door Dante zelf) of gezongen, zijn razend populair. Na afloop neuriën de mensen de melodieën, en velen leren de teksten uit hun hoofd.

'De boot van Dante', Eugène Delacroix, 1822.

TELKENS ALS DANTE ZIJN IDOOL BEATRICE ONTMOET, BEGINT HIJ TE STOTTEREN EN KRIJGT HIJ DE NEIGING FLAUW TE VALLEN Dante is een superster, aanbeden door een groeiende schare zwijmelende groupies.

Op de vlucht Dante’s specialiteit is liefdespoëzie. Onuitputtelijke bron van inspiratie is de fraai geschapen bankiersdochter Beatrice Portinari. Elke keer als Dante haar ontmoet, begint hij te stotteren en krijgt hij de neiging flauw te vallen – vaak tot hilariteit van de omstanders. Dat de stoere Dante, die als politicus, geleerde of dichter durft op te treden voor volle zalen, zo van slag raakt door een knap snoetje! Als Beatrice plotseling overlijdt op 24-jarige leeftijd, is Dante kapot van verdriet. Wellicht als therapie hemelt hij Beatrice sindsdien op als symbool van de ultieme schoonheid en goedheid. Anders dan veel

dichtende tijdgenoten doet Dante dat niet in het Latijn, de elitaire taal van geleerden en geestelijken. Hij schrijft zijn poëzie in de Italiaanse volkstaal, “de taal die wij ons eigen maken door imitatie van onze opvoeders”. Als trotse Florentijn staat die volkstaal voor hem gelijk aan het dialect van Florence, want de dialecten van andere steden vindt hij te grof of juist te verwijfd. Het taaltje dat ze in Rome spreken doet hij af als “naargeestig gewauwel”. En dan opeens... in 1301 op de terugweg van een diplomatieke missie naar de paus, ontvangt Dante het rampzalige bericht van zijn verbanning. Zijn vijanden ontzeggen hem levenslang de toegang tot Florence: de stad van zijn voorvaderen, de woonplaats van zijn gezin en zijn publiek, de bron van zijn taal. Het voelt als een amputatie. Dante is

woedend en verbitterd; in de kracht van zijn leven is hij veroordeeld tot een zwervend bestaan als politiek vluchteling, berooid en ontworteld. Dante reist langs meerdere stadstaten die begin 14de eeuw het versnipperde politieke landschap van Italië vormen, waarbij hij met voordrachten en lezingen de kost probeert te verdienen. In Verona vindt Dante een welwillende beschermheer. Heerser Can Grande della Scala ziet wel de voordelen van zo’n beroemde balling. Dante’s dichtkunst kan glans geven aan het imago van Verona en diens diplomatieke vaardigheden komen ook goed van pas.

Zondaars aan het spit Met een bruut afgekapte carrière als dichter-politicus en verjaagd van huis en haard, balanceert Dante op >

ITALIË MAGAZINE

het randje van een middeleeuwse burn-out. Met de moed der wanhoop besluit hij alles op alles te zetten. Hij wil een klapper maken: een literair meesterwerk dat niet alleen het geld laat binnenstromen, maar waarmee hij ook zijn vijanden een draai om de oren geeft én de wereld een beetje beter maakt. Het centrale thema speelt al langer in zijn hoofd. In Florence had Dante vaak als duivels vermomde straatartiesten zien optreden, die onder luid gejoel zondaars aan het spit roosterden. En in het Baptisterium zag hij Florentijnen geobsedeerd naar het mozaïek van Satan staren, die aan de lopende band zondaars verslindt. Dát is wat mensen het meest bezighoudt: wat gebeurt er met mijn ziel na mijn dood? Dante besluit zijn publiek mee te nemen op een denkbeeldige reis door het hiernamaals, van de gruwelen in de hel tot de extase in het paradijs. Het werk moet een komedie worden, wat destijds betekende: een spannend verhaal met een ‘happy end’. En zo begint Dante in 1306 met zijn megagedicht ‘Commedia’. Om het publiek van begin tot eind te boeien, trekt Dante

zijn literaire trukendoos ver open: van cliffhangers en dramatische effecten tot een virtuoze mix van raadsels, satire, humor en woede. Tijdens voorstellingen moet het publiek jammeren en lachen, als in een emotionele achtbaan. Poëzie in de 14de eeuw is theater – en Dante is de grootste entertainer. Hij begint zijn epos met de beroemd geworden dichtregels: ‘Op ’t midden van ons levenspad gekomen / trof ik mijzelf in ’n donker woud; ik had / de rechte weg geheel uit ’t oog verloren.’ Het kan ons allemaal overkomen: enkele verkeerde keuzes in je relatie of carrière en opeens bevind je je in een hachelijke situatie. Goede raad is dan meer dan welkom...

Laat alle hoop varen In het donkere woud, verdwaald en belaagd door wilde dieren, is Dante de wanhoop nabij. Als hij in de schaduw een figuur ziet, roept hij om hulp. Het blijkt Vergilius te zijn, een dichter uit de Romeinse oudheid die de komst van Christus zou hebben voorspeld.Vergilius is een wijs man, die weet dat de beste therapie voor

dolende zielen bestaat uit zelfinzicht. Welke keuzes hebben welke gevolgen? Met Vergilius als gids en beschermer daalt Dante af naar de hel, de plek waar we de meest rampzalige gevolgen zien van verkeerde keuzes. Boven de hellepoort staat: ‘Ik ben de ingang tot de eeuwige smart, / Gij die hier binnentreedt, laat alle hoop varen.’ Dat belooft weinig goeds! En inderdaad... de ellende die Dante ziet is afgrijselijk: ‘Tussen zijn benen hingen ingewanden, / hart, lever, longen, en, het smerigst nog, / de zak die wat de strot passeert, tot stront maakt.’ Verraders, moordenaars, woekeraars en talloze andere verdoemden worden uiteengescheurd door hellehond Cerberus, gefolterd in brandende tombes of in pek gebraden door duivels.Velen van hen zijn duidelijk herkenbaar als de coupplegers die Dante hadden verbannen uit zijn geliefde Florence. Een door Dante gehate corrupte paus is levend begraven; zijn uit de rotsen stekende voeten worden geroosterd en zijn net zo rood als ooit zijn pauselijke

AL TIJDENS DANTE’S LEVEN WORDT DE ‘COMMEDIA’ GEZIEN ALS EEN MEESTERWERK Ook in de street art is Dante vereeuwigd, hier in Ravenna.

slippers.Via een spectaculaire vlucht op de rug van een gevleugeld monster – in Dante’s pakkende beschrijving het 14de-eeuwse equivalent van een 3D-film – belanden Dante en Vergilius uiteindelijk op de bodem van de hel, waar Satan, vastgevroren in het ijs, continu zondaars verslindt en weer uitpoept. Langzaam begint de boodschap bij Dante te dagen: het begaan van zonden is een keuze. Zo beslissen wij zelf om steeds meer bezit te vergaren ten koste van de ander. De ene zonde lokt ook de andere uit. Hebzucht stimuleert verraad, verraad bevordert doodslag, enzovoort. Zo verliezen we het rechte pad uit het oog en creëren we onze eigen hel.

Dante's paradijs: het empyreum. Ingekleurde gravure van Gustave Doré.

Episch reisverslag Voor de verdoemden in de hel is er geen redding, maar voor hen die op tijd berouw tonen is er hoop. Dat ontdekt Dante als hij samen met Vergilius de louteringsberg beklimt. Hier kunnen zielen, door nederig boete te doen, hun zondige neigingen als hoogmoed, jaloezie en hebzucht overwinnen. Zo worden van hen die met afgunst andermans bezittingen bekeken, de ogen dichtgenaaid. En zij die alleen gaven om aards bezit, zijn gedwongen voortdurend naar de grond te staren. Leuk is anders, maar na verloop van tijd (soms jaren, soms eeuwen) zijn ze gezuiverd en klaar om het paradijs te betreden, de woonstee van God en zijn engelen. Dante mag alvast een blik naar binnen werpen dankzij zijn jeugdidool Beatrice, die hier het stokje overneemt van Vergilius. Daar ervaart Dante wat niet met woorden te beschrijven is: de goddelijke liefde ‘die ook de zon beweegt en de andere sterren’. Zelfs hij, de grote dichter, staat nu met de mond vol tanden: ‘Verheven verbeeldingskracht was hier onmachtig.’ Volgens Dante’s eerste biograaf Giovanni Boccaccio gaat dit happy

end van de ‘Commedia’ (later door Boccaccio aangevuld met ‘Divina’: ‘de Goddelijke’) nog bijna voor eeuwig verloren.Vlak na afronding van de laatste verzen verzoekt de heerser van Ravenna, op dat moment Dante’s beschermheer, hem als diplomaat af te reizen naar Venetië om een oorlog te voorkomen. Omdat zijn laatste verzen nog niet zijn gekopieerd, verstopt Dante ze op een veilige plek. De Venetiaanse missie slaagt, maar op de terugweg door de moerassige lagune van Comacchio loopt Dante malaria op, met fatale afloop. Naast het verdriet om de dood van de pas 56-jarige maestro, is er paniek: niemand weet waar Dante zijn laatste

verzen heeft verstopt. Acht maanden later krijgt Jacopo, een van Dante’s zonen, een droom waarin zijn vader hem wijst op een uitsparing in de muur van zijn werkkamer. De volgende ochtend wordt daar inderdaad een bundeltje manuscripten gevonden: de laatste verzen! Al tijdens Dante’s leven wordt de ‘Commedia’ gezien als een meesterwerk: het epische reisverslag van een pelgrim, die ervaart in welke helse wereld hij leeft en al worstelend tot zelfinzicht en loutering probeert te komen. Met als gevolg wellicht, wie weet, een iets betere, mooiere wereld op aarde, als een bescheiden afspiegeling van Gods paradijs. •

Dante in de schijnwerpers Ter herdenking van het feit dat Dante 700 jaar geleden is overleden, staan in 2021 meerdere Dante-evenementen op stapel (onder coronavoorbehoud). Ravenna, de stad waar zich het graf van Dante bevindt, heeft hiervoor een speciale website in het leven geroepen: vivadante.it. In Forlì, waar Dante enige tijd heeft gewoond, wordt een grote tentoonstelling voorbereid in de Musei di San Domenico: ‘Dante. La visione dell’arte’ (van 12 maart tot 4 juli). Het Uffizimuseum in Florence heeft toegezegd kostbare kunstwerken te zullen leveren in bruikleen.

ITALIË MAGAZINE

Onthullingen uit het Vaticaan De hofhouding van de bisschop van Rome bestaat uit de “Servi del Vaticano”. Deze dienaren van het Vaticaan behoren tot de kring van vertrouwelingen en zijn in de omgang met de paus vrijmoediger dan men zou verwachten. De pedicure, de kleermaker, de tuinnon, de kapper, de tandarts en de chauffeur gaan in deze vertellingen in gesprek met de Heilige Vader, geven ongevraagde adviezen en stellen prangende vragen waarmee ze de grenzen van het protocol verleggen en de paus verleiden om verrassend openhartig te zijn.

Collettivo Romano: The Vatican Tales. ISBN 978 908 286 8777, € 9,90 (hardcover).

‘Als ik in de spiegel kijk’, zegt de paus, ‘zie ik een man die zijn leven heeft geofferd aan de kerk en waarschijnlijk net zo eenzaam is als God’

IM2021_1_Rik Felderhof.indd 6

30-11-2020 16:29

I migliore vini e sapori d’Italia In de inmiddels vijfde editie van Wijngids Italië beschrijft en ontdekt Marie Florence van Es alle wijnen en wijnstreken van Italië. In De Smaken van Italië beschrijft zij alle streekproducten, ingrediënten, lokale gerechten en bereidingswijzen van de Italiaanse keuken. Basis literatuur voor de liefhebber van de Italiaanse keuken!

De Pers over de boeken van Marie Florence van Es

Marie Florence van Es Wijngids Italië 256 pagina’s | € 22,50

‘Ik mag weer gloeiend enthousiast zijn! Bel je boekhandel en bestel dat boek!’ Felix Wilbrink De Telegraaf Een fantastisch boek dat iedere Italofiel moet hebben. Een topboek. Van de vijf sterren krijgt ze er van mij zes’. Onno Kleyn in De Volkskrant ‘De term kookboek doet geen recht aan dit werk. Koesteren! Sam de Voogd in NRC Handelsblad ‘Schitterend boek!’ Il Giornale della Fiera

Marie Florence van Es De Smaken van Italië 288 pagina’s | € 24,95

VERKRIJGBAAR IN DE (ONLINE-)BOEKHANDEL EN VIA EDICOLA.NL

EWOUT KIECKENS ewout kieckens woont al vele jaren in rome en schreef onder andere het boek ‘alle wegen van rome’. hij belicht opmerkelijke zaken van het leven in italië.

I LLUST RATI E SYLV IA WE V E

Dol op water Dat Italianen (geen enkele uitgezonderd) gek zijn op water zie je in zomers Rimini en aan de Amalfikust. Bij goed weer trekken volksstammen erop uit om naar het strand te gaan, en gaan ze, hoewel eigenlijk alleen in augustus, het water in. Het water in meren vinden ze maar niets. Maar de Italianen (alle 60 miljoen) zijn ook gek op een ander soort water. Dat zie je als je voor een willekeurige supermarkt gaat turven hoeveel sixpacks flessen mineraalwater naar buiten worden gesjouwd. Italianen (van 0 tot 111 jaar, ’s lands oudste) zijn dus niet alleen zeefanaten, maar ook kampioen waterdrinken. Belangrijk is dat het water gebotteld is. Wereldwijd gezien drinken Italianen (op de inwoners van Mexico en Thailand na) het meeste gebottelde water per hoofd van de bevolking. Dat is natuurlijk nergens voor nodig. Ik hoor ook wel eens buitenlandse toeristen zich afvragen of ze het kraanwater kunnen drinken. Natuurlijk, we zijn geen ontwikkelingsland! Het kraanwater is prima. De antieke aquaducten, althans in Rome, voeren nog altijd het beste water aan. Onze woning is er ook op aangesloten. Ik woonde nog maar kort in Italië toen een vuistdikke vragenlijst op de mat viel. Of ik de tienjaarlijkse volkstelling wilde invullen. Ik begon enthousiast vakjes aan te kruisen toen ik op de vraag stuitte: ‘Bent u aangesloten op het aquaduct?’ Een fantastische vraag. Pure romantiek. Je krijgt toch beelden voor ogen van zo’n kaarsrechte bogenrij van tufstenen blokken aan de Via Appia. In werkelijkheid betekent aquaduct in het Italiaans letterlijk ‘waterleiding’. Dat was wel ontnuchterend. Die magnifieke stenen bogen werden op mijn netvlies vervormd tot van die grijze buizen van polyetheen onder de grond. Italië is geologisch en meteorologisch zo fortuinlijk dat er weinig tekort is aan water en dat het water tot het beste ter wereld behoort. Natuurlijk gaat er ook wel eens iets mis. Zo werd in 2007 ontdekt dat een chemisch bedrijf veertig jaar lang in de Abruzzen giftige afvalstoffen moedwillig in de grond had laten lopen. Het grondwater (falde acquifere in romantisch klinkend Italiaans) is er supervervuild. Dat ze dáár – in de provincie Pescara – aan de mineraalfles zijn kan ik mij voorstellen.

Maar de rest kan gewoon uit de kraan drinken. Zou Italië worden bewoond door alleen Nederlanders, dan kwamen die waterflessen het huis niet meer in, ook al omdat je er negentig euro per jaar mee bespaart. Dan had je ook niet het probleem dat het hengsel van zo’n pak van zes flessen net afbreekt als je op de trap tussen de eerste en tweede etage bent en je naar de vijfde moet. De reden van die mineraalwatergekte meende ik onlangs te hebben ontdekt. Ik was onderweg naar een kleine Apollotempel in Cori, een plaatsje in Lazio, toen ik zo’n waterfles voor een huisdeur zag staan. Was die achtergelaten door de SRV-man? Had de Amazon-koerier niemand thuis aangetroffen? Bij de buurman stonden zelfs twee flessen voor de deur. Later zag ik bijna overal in dit stadje gebruikte plastic waterflessen voor de deur. Aan twee tienermeisjes die in een stilstaande Fiat 500 zaten, vroeg ik naar de reden van die flessen. Dat doen ze omdat katten daar dan niet plassen, zei een van de meisjes. Ik vroeg of het helpt. Ze lachte verlegen en zei het niet te weten. Iets verderop zag ik een oudere vrouw en zij vertelde mij dat katten bang zijn voor water, en de schittering ervan. Maar zo’n waterfles voor de deur is nog geen verklaring voor het feit dat de gemiddelde Italiaan er jaarlijks ruim 220 liter mineraalwater doorheen jaagt. De echte reden is dat leidingwater goedkoop is en de meeste gemeenten er een vast bedrag voor rekenen. Ook al laat je de kraan een maand lang open staan, je betaalt er geen euro meer voor (het is wel jammer van het parket). En in Italië bestaat toch het idee dat er iets niet klopt als het gratis is, of heel goedkoop. Daar komt bij dat het water door de gemeente wordt geleverd, al is dat door privatiseringen tegenwoordig al lang niet meer helemaal het geval. Alles wat van de overheid komt – uiteraard op uitkeringen en subsidies na – is verdacht. Er heerst nou eenmaal een diepgeworteld wantrouwen ten opzichte van de publieke zaak. Laat ze in Rimini en Amalfi maar niet horen dat de Italiaanse stranden en zeeën ook van de overheid zijn. •

ITALIË MAGAZINE

Wat is er heerlijker dan na een dag skiën, snowboarden of sneeuwwandelen in je hotel te genieten van een behandeling in de spa, te ontspannen in sauna of Turks stoombad en een duik te nemen in het zwembad. Elf tips voor wellnesshotels in de Italiaanse Alpen en Dolomieten. TE KS T PAB L O P I C H EL

HOTEL SPORTING (Livigno)

Livigno is een langgerekte skiplaats met een tamelijk geïsoleerde locatie in het dal Alta Valtellina. Door de ligging kan het hier behoorlijk koud worden en daarom wordt het ook wel ‘Piccolo Tibet’ genoemd. Het skiresort is een beetje een laatbloeier, maar begint echt populair te worden. In 2026 zullen zelfs onderdelen van de Olympische Winterspelen van Milaan-Cortina d’Ampezzo hier plaatsvinden. Livigno biedt toegang tot twee wintersportgebieden: Carosello en Mottolino, samen goed voor 115 kilometer pistes. Je kunt in Livigno ook uitstekend shoppen. Sinds de 19de eeuw heeft het plaatsje namelijk een belastingvrije status. Een goede reden dus om de winkelstraatjes te verkennen. Voor wie reist met een gezin, is Hotel Sporting een ideaal overnachtingsadres. Zet je kinderen af in de speelkamer of het (geluiddichte) kinderzwembad en kom zelf bij in het wellnesscentrum, dat alleen voor volwassenen toegankelijk is. VANAF CA. € 430 PER NACHT. HOTELSPORTINGLIVIGNO.COM

ITALIË MAGAZINE

WELLNESS IN DE SNEEUW

CRISTALLO (Cortina d’Ampezzo)

HOTEL RIVE (Bardonecchia)

Cortina d’Ampezzo ademt glamour. Het is niet voor niets dat het ook wel de ‘Salotto dei Famosi’ (‘Huiskamer van Beroemdheden’) genoemd wordt. Al sinds jaar en dag komen hier bekende bezoekers als Ernest Hemingway, Sophia Loren, Audrey Hepburn en George Clooney. Het resort is tevens het decor geweest van verschillende Hollywood-kaskrakers, waaronder de Bondfilm ‘For Your Eyes Only’. Er liggen drie skigebieden nabij Cortina d’Ampezzo, samen goed voor 140 kilometer pistes. Voor een overnachting tussen de sterren moet je bij Cristallo aankloppen. Sinds de grandioze opening van het hotel in 1901 heeft het de rich and famous over de vloer, onder wie Frank Sinatra en Tina Turner. Het hotel is daarnaast ook de filmlocatie geweest voor de Amerikaanse komedie ‘The Pink Panther’. Als gast heb je keuze uit wel drie verschillende restaurants, waarvan een met 360-graden-uitzicht op het berglandschap. Ook is er een sparuimte met een afmeting van 500 vierkante meter. Je raakt in hotel Cristallo dus niet snel uitgekeken. VANAF € 419 PER NACHT. CRISTALLO.IT

Nog maar weinig wintersporters weten Bardonecchia te vinden. En dat terwijl het al twee jaar op rij verkozen is tot het goedkoopste skiresort van Italië en het op een na goedkoopste in Europa. Bardonecchia bevindt zich in Val di Siusi, dicht bij de Franse grens. Je hebt er toegang tot ruim 140 kilometer pistes, voor zowel de beginnende als de ervaren wintersporter. Bardonecchia is overigens al wel een begrip bij de inwoners van Turijn. In het weekend komen die maar wat graag hierheen om te skiën en de dagelijkse sleur te ontvluchten in een wellnesshotel. Hotel Rive bevindt zich pal naast de piste. Na een lange dag sporten kun je dus meteen de spa van het hotel induiken. Maak hier bijvoorbeeld gebruik van de sauna, het stoombad of de jacuzzi en laad je weer op. Het interieur is nogal eenvoudig, maar dat wordt als je vermoeid terugkomt na een dag skiën gecompenseerd door de gunstige ligging.

VANAF € 117 PER NACHT. HOTELRIVE.IT

ITALIË MAGAZINE

Wie verzekerd wil zijn van sneeuw, moet beslist naar BreuilCervinia in Valle d’Aosta. Met pistes tot wel 3480 meter hoogte kun je er gemakkelijk van november tot begin mei terecht. Het skigebied van ruim 340 kilometer strekt zich uit tot in Zwitserland en wordt ook wel ‘Cervino Ski Paradise’ genoemd. Met de skilift sta je in no time in skiresort Valtournenche of in Zermatt. Breuil-Cervinia ligt nabij de Matterhorn en is helemaal gericht op de wintersport, je vindt er veel luxe en comfort. Bij Eco Maison Aux Pieds du Roi hebben ze deze waarden weten te combineren

AUX PIEDS DU ROI (Breuil-Cervinia)

LA PERLA (Corvara)

Corvara is beslist het populairste dorp in skigebied Alta Badia, in de Dolomieten. Vanhieruit heb je direct toegang tot een wintersportgebied van 130 kilometer. Je kunt er ook twee prachtige skitours starten: de Sella Ronda en de Giro della Grande Guerra. Corvara is een echt toeristisch bergdorpje. Je vindt er een gezonde hoeveelheid chocolaterieën, patisserieën en restaurants. Er zijn ook genoeg luxehotels om bezoekers een goede nachtrust te garanderen. Vijfsterrenhotel La Perla is een begrip in Corvara. Hier vind je geen overbodige luxe. La Perla is een warm en gezellig familiehotel met een rijke, houten uitstraling. Het beschikt ook over een spa met zwembad en sauna, evenals een prachtige wijnkelder met ruim 28.000 flessen. Bezoekers worden in eerste instantie naar La Perla getrokken door de huiselijke gastvrijheid, maar ze blijven terugkomen voor het eten. Het hotel heeft wel drie restaurants, waarvan één al ruim achttien jaar met Michelinster. In La Stüa de Michil krijg je een maaltijd van topniveau voorgeschoteld, precies waar je behoefte aan hebt na een actieve dag in de sneeuw.

met milieuvriendelijkheid. Zo is het hotel gebouwd met natuurlijke materialen en wordt de energie hoofdzakelijk opgewekt uit duurzame bronnen. De suites hebben een hoogwaardige houten aankleding. Het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt van dit hotel is de spa op de bovenverdieping. Hier kun je vanuit het zwembad of de jacuzzi eindeloos genieten van de aanblik van de Matterhorn. VANAF CA. € 360 PER NACHT. AUXPIEDSDUROI.COM

ITALIË MAGAZINE

VANAF € 460 PER NACHT. LAPERLACORVARA.IT

WELLNESS IN DE SNEEUW

BIOHOTEL HERMITAGE

(Madonna di Campiglio) © T U R I S M O E P R O M O Z I O N E / PAO L O B I S T I - L U C O N I

Madonna di Campiglio is door de jaren heen veelvuldig door beroemdheden bezocht. Ook tegenwoordig is het nog geliefd bij celebrities. Velen zouden er een huis hebben. Om al deze veeleisende gasten tevreden te stellen, moet de wintersport uiteraard goed geregeld zijn. Madonna di Campiglio bezit vier afzonderlijke skigebieden, met een gecombineerde grootte van 153 kilometer. Maar niets lijkt hier ver weg. Met de gondel sta je al binnen een kwartier in het volgende skidorp. Voor een luxe retraite na het sporten moet je beslist boeken bij Biohotel Hermitage. Dit groene hotel ligt verstopt tussen de bergen en bossen en is gebouwd met natuurlijke materialen. Als gast blijf je er dus

HOTEL TERME MERANO (Merano)

Merano is een stad in de Dolomieten met een mediterrane sfeer. Als skiër kun je terecht op de ruim 40 kilometer pistes die het skigebied Merano 2000 vormen. De moderne skiliften maken het mogelijk om binnen een oogwenk op 2000 meter te komen. Maar Merano is meer

altijd in nauw contact met de natuur. Vanuit het zwembad en de spa kun je genietend naar de besneeuwde toppen in de verte staren. En als je weer op krachten bent, moet je beslist dineren in het sterrenrestaurant Stube Hermitage. Hier proef je de smaak van de bergen terug op je bord. € 191 PER NACHT. BIOHOTELHERMITAGE.IT

dan alleen een skiplaats. Vanaf de 19de eeuw was het een kuuroord, dat internationaal bekendstond om zijn baden met therapeutische werking. De beroemdste bezoeker van Merano was keizerin Sissi die meerdere malen in Schloss Trauttmansdorff verbleef. Maar ook schrijver Franz Kafka kwam hier in 1920 om zich te laten behandelen voor tuberculose. De kuurbaden zijn er overigens nog altijd. In de openbare Terme Merano kun je na een dagje skiën weer op krachten komen. Wie aan één dag niet genoeg heeft, kan boeken bij Hotel Terme Merano, dat zich ernaast bevindt. Via een speciale ‘badjastunnel’ loop je comfortabel heen en weer. Gasten van het hotel hebben hierdoor de beschikking over wel drie verschillende sparuimtes: Terme Merano, de spa in de tuin van het hotel en een spa op het dak. Met name de laatste is indrukwekkend. Terwijl je ontspant, kun je hier over de stad en de omgeving uitkijken. VANAF € 374 PER NACHT. HOTELTERMEMERANO.IT

ITALIË MAGAZINE

STORICO HOTEL REGINA

(San Martino di Castrozza)

ALPIN GARDEN (Ortisei)

Het dorpje Ortisei in de Dolomieten heeft al lang een goede reputatie. Het ligt dicht bij de skigebieden van Val Gardena en Alpe di Siusi, goed voor wel 175 kilometer pistes. Het dalstation kun je overigens gewoon vanuit het centrum van Ortisei bereiken door middel van de aanwezige roltrappen en transportbanden. Al generatieslang staat Ortisei bekend om zijn houtsnijwerk. Naast boetiekjes en kledingwinkels kun je er dus nog altijd ambachtelijke houtsnijwinkels vinden. Heel romantisch. Hetzelfde geldt voor Hotel Alpin Garden, net buiten het dorp. In dit vijfsterrenhotel kun je ongestoord met je geliefde overnachten, kinderen zijn er namelijk niet welkom. Dit betekent dat je na het skiën of snowboarden verzekerd bent van een oase van stilte en comfort, zowel in het hotel als buiten in het verwarmde zwembad. Het interieur is misschien wat over de top, maar door de uitstekende service en faciliteiten van het hotel stap je daar snel overheen. VANAF CA. € 400 PER NACHT. ALPINGARDEN.COM

ITALIË MAGAZINE

Al sinds de 19de eeuw wordt San Martino di Castrozza druk bezocht. Britse bergbeklimmers gingen erheen om de nabijgelegen toppen te beklimmen en Duitse kunstenaars haalden inspiratie uit de omgeving. Begin 20ste eeuw voegde de elite van Oostenrijk-Hongarije zich bij hen. Maar het pittoreske dorpje in de vallei Valle di Primiero is ook voor hedendaagse wintersporters erg interessant. Dichtbij liggen drie gebieden met ruim 60 kilometer aan pistes. San Martino di Castrozza is ook een van de groenste skiresorts in de wereld. Elektriciteit wordt hier bijvoorbeeld al een eeuw lang verkregen uit duurzame energiebronnen. Dat het dorpje een rijke geschiedenis heeft, valt ook terug te zien in de accommodaties. Storico Hotel Regina neemt je mee terug in de tijd met zijn bijzondere interieur, dat volledig bestaat uit antiek meubilair. Van kroonluchters tot tapijten en van beelden tot poppenhuizen, overal proef je het verleden. Maar geen paniek, de wellnessfaciliteiten van het hotel zijn gelukkig helemaal van deze tijd. VANAF € 144 PER NACHT. HREGINA.IT

WELLNESS IN DE SNEEUW

ADLER LODGE ALPE (Alpe di Siusi)

HOTEL SHACKLETON MOUNTAIN RESORT (Sestriere)

Sestriere was een van de locaties waar in 2006 de Olympische Winterspelen van Turijn plaatsvonden. Het skiresort in de westelijke Alpen ligt heel gunstig in Via

Alpe di Siusi (of Seiser Alm) staat met een oppervlakte van 57 vierkante kilometer bekend als de grootste alpenweide van Europa. Je hebt er een fantastisch uitzicht op de indrukwekkende bergtoppen van de Dolomieten. Een waar wandelparadijs dus. Maar ook ’s winters valt er genoeg te beleven. Je hebt er de beschikking over 175 kilometer skipistes, met wel 80 ultramoderne skiliften om je te laten vervoeren. Ook ligt Seiser Alm op slechts een halfuur rijden van Bolzano, de hoofdstad van Zuid-Tirol. Voor wie na het wintersporten geen genoeg meer van de bergen kan krijgen, is ADLER Lodge ALPE perfect. Met een locatie op ruim 1800 meter hoogte lijken de zorgen van alledag uiterst ver weg. Verblijf in de hoofdlodge of een van de vele chalets en kijk uit over de uitgestrekte alpenweide. Men heeft aandacht besteed aan de milieuvriendelijkheid van de accommodatie, door onder andere natuurlijke materialen en duurzame energiebronnen te gebruiken. De natuur wordt hier dus letterlijk en figuurlijk nergens uit het oog verloren. In de spa (met uitzicht op de Dolomieten) zijn tal van behandelingen mogelijk en het zwembad is deels binnen, deels buiten. VANAF CA. € 790 PER NACHT. ADLER-RESORTS.COM

Lattea, dat met 400 kilometer aan pistes het grootste aaneengesloten skigebied van Italië vormt. Sestrière figureerde vaak in de Tour de France en de Giro d’Italia en is dus ook bekend onder niet-skiërs. Oorspronkelijk mochten alleen de werknemers van Fiat hier hun welverdiende vakantie doorbrengen. Maar geen zorgen, tegenwoordig kan iedereen hier komen voor vermaak en ontspanning. Bij het Shackleton Mountain Resort vind je dat zeker. Het is gebouwd in harmonie met het berglandschap en oogt vrij modern. In het hotel heb je onder andere de beschikking over een sauna en een wellnessruimte. Naast het hotel liggen een verwarmd binnen- en buitenzwembad waar je gratis gebruik van mag maken. Maar vergeet zeker ook niet de lounge boven in het hotel te bezoeken. Door de grotendeels glazen constructie heb je er namelijk een fantastisch uitzicht over het winterse berglandschap. VANAF € 192 PER NACHT. SHACKLETON-RESORT.IT

ITALIË MAGAZINE

Quadraro

Rebelse wijk van Rome De wijk Quadraro, in het zuidoosten van Rome, staat vrijwel nooit vermeld in toeristische gidsen. Toch heeft deze buurt veel te vertellen. Verhalen over de Tweede Wereldoorlog en over kunst, en verhalen waarin die themaâ&#x20AC;&#x2122;s elkaar raken. ItaliĂŤ Magazine ging er kijken. T E KS T & F OTO GRA F IE J E S P ER S TO R G A AR D J E N S E N

Lorenzo Leonetti, de eigenaar van Trattoria Grandma. Linkerpagina: streetart van de Franse kunstenaar Veks Van Hillik.

ls je uit het metrostation Porta Furba in Quadraro stapt krijg je meteen al het eerste bewijs dat dit geen standaardwijk van Rome is. Het kan geen toeval zijn dat het metrostation hier is voorzien van een kunstwerk. De kunstenaar is Ugo Spagnuolo en zijn project heet ‘Vuoti di memoria’, zoiets als ‘Gaten in het geheugen/Geheugengaten’. Laat je niet bedriegen door de vele wijnflessen, want dit kunstwerk zit vol symboliek die op de een of andere manier verwijst naar de Tweede Wereldoorlog, toen Rome bezet was door de Duitse troepen. Quadraro wemelt van de herinneringen en historische verwijzingen naar de oorlog, die nog altijd deel uitmaken van het geweten en de identiteit van de wijk.

Streetart Maar Quadraro, een wijk die aan het eind van de 19de eeuw ontstond, staat niet alleen bekend als het strijdtoneel tussen de Duitse bezettingsmacht en het verzet van Rome tijdens de oorlog. Sinds 2010 is de wijk ook bekend geworden vanwege een intrigerend streetart-project, dat muren en gevels in een labyrint van straten beslaat. Het idee om de oude buurt te veranderen in een fascinerend openluchtmuseum is af komstig van David Vecchiato. Hij lanceerde een project, genaamd M.U.Ro (‘muro’ betekent muur): het Museum of Urban Art Rome. Hij wist een aantal straatkunstenaars te strikken, van wie sommigen met internationale bekendheid, om hun eigen streetart met de historische erfenis van de buurt te verbinden. Met als resultaat 22 werken verspreid over de muren van Quadraro. Daarnaast kom je buiten deze officiële werken ook een aantal kleinere muurschilderingen tegen, allemaal kleurrijk en de vrucht van een bruisende fantasie. Om het oude deel van Quadraro te ontdekken ga je vanaf het station naar

ITALIË MAGAZINE

de tunnel van Via Decio Mure. Aan het begin van de tunnel zie je het eerste kunstwerk, ‘Il Risucchi Attore’, van kunstenaar Mr. Thoms. Een enorme kleurrijke mond waarin je verdwijnt als je de tunnel ingaat en dat is onvermijdelijk om in het oudste deel van Quadraro te komen, de wijk waar de muren kunnen praten.

Drie Duitse doden Een aantal verhalen gaat terug naar de herfst van 1944, toen het Duitse leger Rome bezette. Maar ondanks de overmacht van de Duitsers probeerden enkele groepen van Romeinse rebellen zich te verzetten. En ze deden meer dan dat: op 10 april 1944 in trattoria Gigetto, in het Cinecittà-kwartier,

vielen Pasqua Giuseppe Albano, bijgenaamd ‘de Bochelaar’, en een bende vrienden een groep Duitse soldaten aan en doodden drie van hen. Tot woede van de Duitsers natuurlijk, die een week later een vergeldingsactie op touw zetten onder de naam Operatie Walvis. Het plan was een massale razzia te organiseren in Quadraro, een buurt die er niet om bekendstond dat hij veilig was voor Duitsers. Die zagen Quadraro als een wespennest. Zodra ze de wijk zouden binnengaan wisten ze dat ze het risico zouden lopen gewapende Romeinse partizanen tegen het lijf te lopen. In die tijd was er een populair gezegde: ‘Als je je voor de Duitsers wilt verstoppen, ga dan naar het Vaticaan of naar Quadraro.’ >

Links: kunstwerk in de stijl van Modigliani van Jim Avignon. Boven: de ‘Baby Hulk’ van Ron English, een van de beroemdste muurschilderingen van de buurt; ‘Sleeping girl’; standbeeld in het Parco XVII Aprile 1944 dat de deportaties in de Tweede Wereldoorlog herdenkt.

ITALIË MAGAZINE

Boven: ‘Asian girl’ van de Ierse kunstenaar Fin Dac; via deze tunnel kom je de wijk Quadraro binnen. Rechts: de zeven grote wespen, ‘Wespennest’ genoemd, van de Italiaanse kunstenaar Lucamaleonte; Rome’s traditionele wolf met twee kinderen die naar Berlijn, Londen, Dublin en Parijs ontsnappen, gemaakt door de Italiaanse kunstenaar Maupal.

ITALIË MAGAZINE

REBELSE WIJK VAN ROME

En dat was precies wat de Bochelaar en zijn vrienden hadden gedaan, zich schuilhouden in Quadraro. Op 17 april 1944, om 4 uur ’s ochtends, omsingelden Duitse soldaten de hele buurt en begonnen de lokale bevolking op te pakken om de schuldigen te vinden. Ongeveer 2000 mannen tussen de negentien en vijftig jaar werden bij elkaar gedreven en geregistreerd. Van hen werden er 800 gedeporteerd naar concentratiekampen in Duitsland en Polen.

Als je aan je streetart-wandeling begint moet je wel uitkijken, want de kunstwerken zijn overal verstopt, zoals in Via dei Pisoni. Hier vind je een mooi vrouwelijk model met een lange nek – in de stijl van Modigliani – geschilderd door Jim Avignon. Let vooral op de weg die dwars over haar lijf loopt, alsof haar lichaam deel uitmaakt van de stad. Niet ver daarvandaan zul je een tweeluik zien, ‘Quadraro nel cuore’ (‘Quadraro in het hart’), waarin de Amerikaanse kunstenaar Beau Stanton

een boom met zijn wortels af beeldt – die staat voor Quadraro – die lijken te groeien uit een schedel die het geweld van de nazi’s symboliseert. Direct daarna stuit je op een van de beroemdste werken van de wijk. In zijn ‘Baby Hulk’ laat een andere Amerikaanse kunstenaar, Ron English, twee van zijn geliefde figuren terugkomen: Temper Tot en Mouse Mask Murphy. In ‘Baby Hulk’ is Quadraro het kind dat opgroeit en zo steeds sterker wordt, ondanks het nazigeweld.

IN ‘BABY HULK’ IS QUADRARO HET KIND DAT OPGROEIT EN ZO STEEDS STERKER WORDT, ONDANKS HET NAZIGEWELD In een andere muurschildering beeldt de Italiaanse kunstenaar Maupal de traditionele wolf van Rome af, met naast haar twee kleine kinderen die naar de namen van vier steden bewegen: Berlijn, Londen, Dublin en Parijs. Het werk is zowel een beschrijving van als een harde kritiek op het bekende fenomeen van ‘fuga di cervelli’, de jarenlange exodus van duizenden jonge, goed opgeleide Italianen uit Italië om in het buitenland werk te vinden.

Wespennest Last but not least moet je het kunstwerk niet vergeten dat in de loop der jaren een soort kunstsymbool voor het hele project is geworden. Het heet ‘Wasp Nest’ (‘Wespennest’) en is gemaakt door de Italiaanse street artist Lucamaleonte: het is een af beelding van zeven gigantische wespen. Je vindt ze in Via del Monte del Grano. Ook Lucamaleonte’s werk voert ons terug naar de oorlog. In 2004 kreeg Quadraro ‘De Gouden Medaille van Burgermoed’ vanwege het verzet dat de wijk in de oorlog heeft geleverd. Op een kleine piazza staat een gedenkteken dat in hoofdlijnen zegt dat ‘je nooit moet vergeten wat er op 17 april > 1944 is gebeurd’.

ITALIË MAGAZINE

De nagedachtenis wordt ook levend gehouden in het naburige park, vernoemd naar dezelfde tragische gebeurtenis: Parco XVII Aprile 1944. Het bescheiden park zit vaak vol met lokale jongeren en andere buurtbewoners. In het park staat een beeld van een Duitse soldaat die neerkijkt op een Italiaans stel en hun kind in doodsnood.

Keukenhulp Quadraro ligt in het gebied Tuscolana, zo’n vijf tot zes kilometer van het centrum van Rome. Naar Quadraro ga je niet voor een typische toeristenervaring, maar omdat je Rome op een andere manier wil beleven, met een mix van geschiedenis en kunst. Maar dat hoeft je natuurlijk niet te beletten om de nieuwe gastronomische ‘scene’ van Rome te proeven. In deze tijden van corona worden veel historische centra van Italië verrassend zwaar getroffen door ‘Disneyficatie’ (het concept van een historisch centrum als een soort amusementspark voor toeristen, met nauwelijks vaste bewoners). Kortom, het échte leven vind je in de buitenwijken, waar de mensen gewoon hun dagelijkse leven leiden. Dat is zeker zo als je naar Osteria Grandma gaat, in het oude deel van Quadraro. Ondanks de coronarestricties bruist het hier. Als je deze gezellige trattoria bezoekt, met zijn zweem van warm en rustiek vintage design, is het Info

•

Rome’s Linea A gaat naar metrostation Porta Furba. Loop vanaf het metrostation langs Via Decio Mure tot je bij de tunnel komt. Als je door de tunnel loopt, kom je in het oude deel van Quadraro.

•

Rondleiding met gids door Quadraro: https://muromuseum.blogspot. com/p/t-o-u-r.html

•

Osteria Grandma, Via dei Corneli 25-27 grandmaroma.it

ITALIË MAGAZINE

niet moeilijk te begrijpen dat dit de laatste tijd het populairste restaurant van de wijk is geworden. “Ik heb het restaurant vernoemd naar mijn grootmoeder Paola”, zegt eigenaar Lorenzo Leonetti. “Veel van de inwoners van Quadraro wonen hier al hun hele leven. Ze gaan bijna nooit naar het centrum van Rome, want hier in de buurt heb je alles. Maar dat betekent niet dat je de buitenwijk moet romantiseren, want je hebt hier ook veel sociale problemen”, vertelt hij. Grandma is bijzonder dankzij Lorenzo’s fi losofie: “Ik leid jonge mensen op, vooral immigranten die in Rome onder moeilijke omstandigheden leven. In de loop der tijd heb ik ongeveer zestig jonge mensen in mijn keuken gehad,

maar ook jonge Romeinen uit buurten met sociale problemen”, legt Lorenzo uit. Hij heeft als een van de eersten in Rome dit concept doorgevoerd. Het is niet verrassend dat de keuken van Grandma een mix is van een moderne interpretatie van de Romeinse cucina met de etnische elementen die veel van Lorenzo’s kookleerlingen inbrengen. Om diezelfde reden steunt Grandma Open Arms, een Spaanse ngo die op de Middellandse Zee immigranten redt die in levensgevaar komen als ze proberen de zee over te steken in de hoop een beter leven te vinden. “Die steun spreekt voor zich”, zegt Lorenzo. “Meerdere leerlingen die we hier in de keuken hebben gehad zijn op deze manier naar Italië gekomen.” •

Gezellige en warme sfeer in trattoria Grandma; moderne versie van bruschetta; typisch Romeins straatbeeld met de Madonna; tafeltjes op de stoep.

ITALIĂ&#x2039; MAGAZINE

MANGIARE

MIKE’S WIJNTIP

culinaire nieuwtjes

Oud design

Porseleinfabriek Este Ceramiche baseert zijn designs op de 18de-eeuwse ontwerpen van de kunstenaar Girolamo Franchini. Deze soepterrine van wit keramiek lijkt op een pompoen en is handgemaakt met de originele mallen uit Franchini’s werkplaats in Este. Verkrijgbaar in drie verschillende groottes.

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

ELIGO, ‘MEDIUM PUMPKIN SOUP TUREEN BY LE CERAMICHE D'ESTE’, € 90. ARTEMEST.COM

Biologische bubbels Een nieuwe wijntrend is de groeiende vraag naar goede prosecco. Niet naar de licht bubbelende buurtsuperstijl, maar naar de vol mousserende kwaliteitswijn. Prosecco spumante brut dus. Een fraaie uitvoering is van het oudste prosecco-huis van Italië: Giol. Al ruim 600 jaar maakt men hier wijn,

inmiddels allemaal biologisch. Deze droge versie met uitbundige mousse en fijne parel is lichtvoetig en elegant. Het witte fruit en verkwikkende zuurtje zorgen voor voldoende energie en pit. GIOL PROSECCO BRUT. VENETO. € 13,95

Kat op de zak

Pizzatas

Een zelfbereide pizza invriezen is vaak een hoop gedoe en kost een boel plastic of aluminium folie. De pizzatas is een mooi alternatief; hij heeft een buitenstof van katoen en een binnenstof van ProCare, een waterdichte en voedselveilige stof, waardoor hij makkelijk kan worden gereinigd. De zak-

ken worden met de hand gemaakt in sociale werkplaatsen in Duitsland en bevatten geen dierlijke materialen.

Sluit zakjes en pakjes goed af met deze katachtige clipjes van de Bolognese ontwerpster Miriam Mirri. De set bestaat uit twee stuks en is ook verkrijgbaar in een zwarte uitvoering. De clipjes bevatten overigens ook een magneet, waardoor je ze tevens kunt gebruiken om notities op te hangen aan bijvoorbeeld een koelkast.

EVER&AGAIN, ‘PIZZA BAG STELLA NERA’, € 23. EVERANDAGAIN.COM

ALESSI, ‘LAMPO: TWO CLIPS SET’, € 15. ALESSI.COM

ITALIË MAGAZINE SAMENSTELLING PABLO PICHEL

ROBERTO’S A CASA

PURE ITALIAANSE KEUKEN THUIS Onze Executive Chef Franz Conde heeft een variëteit aan gerechten samengesteld om makkelijk thuis te bereiden.

Geniet van de pure Italiaanse keuken met echte italiaanse ingredienten - gewoon aan uw eigen keukentafel. Maak een keuze uit de vele antipasti, pasta’s of klassieke hoofdgerechten en desserts om thuis een traditionele Italiaanse familielunch te creëren. Bestel via Resengo: Elke dag beschikbaar om te bestellen tussen 12:00 en 20:00 uur, voor afhalen bij Roberto’s of bezorgen in Amsterdam.

www.robertosrestaurant.nl | tel: 020-7106025 | robertos.amsterdam@hilton.com Apollolaan 138 | 1077 BG Amsterdam | Laat u inspireren op Instagram @Robertosamsterdam

LA LINGUA ITALIANA tekst daniela ditvoorst-falsetta

WORKATION: LAVORO E VACANZA AI TEMPI DEL CORONAVIRUS WORKATION: WERK EN VAKANTIE IN CORONATIJD Qualche mese fa l’emergenza COVID-19 ci ha colti increduli e impreparati. Nonostante le mille difficoltà ci siamo rimboccati le maniche e ci siamo adeguati alla nuova situazione. In poco tempo abbiamo dovuto imparare a limitare i rapporti umani, la vita sociale e le attività del tempo libero. Nel frattempo abbiamo riorganizzato gli spazi in casa e imparato ad utilizzare le piattaforme digitali necessarie per studiare e lavorare a distanza. Adesso forse è arrivato il momento di conciliare meglio il dovere con il piacere. Ma come fare? Forse dovremmo considerare il workation.

WORKATION: UN’OTTIMO LUOGO DI LAVORO WORKATION: EEN UITSTEKENDE WERKPLEK Il workation è la tendenza del momento. È un neologismo composto dalle parole work e vacation, lavoro e vacanza. Si tratta di una perfetta combinazione tra lavoro e relax. Proprio così, perché se dobbiamo lavorare a distanza ed essere veramente smart, invece che da casa, perché non lavorare da una piacevole località al mare o in montagna? Per molti la propria casa in città è diventata una prigione. Per interrompere la monotonia e la sedentarietà, abbiamo tanto bisogno di staccare la spina. Desideriamo avere più spazio, muoverci e godere la natura, per migliorare la qualità della nostra vita, soprattutto in questo periodo. In Italia, questa tendenza si è diffusa l’estate scorsa quando per le vacanze estive molti italiani si sono trasferiti dalle città alle loro case vacanza e ci sono rimasti aspettando tempi migliori. Una soluzione win win, perché durante le pause lavorative si può prendere un pò di sole, fare un tuffo in mare o semplicemente una passeggiata in montagna. Poi a fine serata preparare una buona cena con prodotti locali. Così facendo si lavora sicuramente meglio e si è più produttivi.

WORKATION: L’ULTIMA TENDENZA DEL TURISMO WORKATION: DE LAATSTE TREND IN TOERISME Come sappiamo questa pandemia sta causando tanti problemi in tanti settori e il settore turismo è uno tra questi. Sulla base di questa nuova esigenza del lavoro a distanza, molte catene alberghiere italiane e internazionali si stanno riorganizzando per risollevarsi dalla crisi.

ITALIË MAGAZINE

ITALIAANS

colti increduli impreparati nonostante ci siamo rimboccati le maniche adeguati nel frattempo conciliare tendenza prigione sedentarietà staccare la spina tuffo catene alberghiere risollevarsi si rivolgono comodità anziché senso civico

NEDERLANDS

gevangen in ongeloof onvoorbereid ondanks we hebben onze mouwen opgestroopt aangepast inmiddels verzoenen trend gevangenis sedentaire leven de stekker eruit trekken duik hotelketens zich herstellen richten zich tot comfort in plaats van burgerzin

In pratica si rivolgono anche ad un nuovo tipo di clienti, spesso aziende o professionisti ed offrono nuove soluzioni lavorative. Dalla Lombardia alla Sicilia propongono comodi spazi per poter lavorare in tranquillità e sicurezza e anche momenti di relax. Ormai le stanze di questi alberghi si chiamano smart rooms, perchè includono tutte le comodità di un hotel e tutti i servizi di un ufficio. I prezzi sono competitivi e si accettano prenotazioni per la durata di un giorno, una settimana o addirittura un mese. Una buona soluzione per chi deve lavorare ad un progetto e ha bisogno di concentrarsi sul lavoro senza distrazioni e poi dedicare anche tempo a se stesso. Questa è una vera e propria rivoluzione, che trasforma l’albergo in uno spazio flessibile in grado di adattarsi alle esigenze del cliente. Anziché lavorare da casa, gli smart worker possono ricreare il loro ambiente di lavoro in una stanza di hotel, con la possibilità di fare una pausa sfruttando palestra, piscina, giardini e ristoro. Concludendo, l’emergenza da Covid-19 ha cambiato tante cose e quando sarà finita, dovremmo fermarci a riflettere su ciò che questa pandemia ci ha insegnato, per esempio, dare il giusto valore ai rapporti umani, alla solidarietà, al senso civico e ad un nuova realtà lavorativa. • https://www.daybreakhotels.com/IT/itIT https://www.voihotels.com/it

12 X

AANBIEDING

+ VANDYCK DEKBEDOVERTREK T.W.V. B 159,95 NU SAMEN VOOR MAAR

E 76

BRICK DUST

WORD ABONNEE

De luxe dekbedovertrek Brick Dust heeft een abstract bloemdessin op een poederig steenrode achtergrond. De set is van 100% katoensatijn én met thread count 300. Door het gebruik van linnen is de stof steviger, maar in combinatie met katoen voelt het zacht aan en hoef je minder te strijken dan bij een volledig linnen overtrek. Neem nu een tweejaarabonnement op Italië Magazine en ontvang de dekbedovertrekset in de maat van je keuze:

De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.

• 2 x eenpersoons (140 / 200-220) • 1 x tweepersoons (200 / 200-220) • 1 x lits-jumeaux (240 / 200-220)

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636

www.artifilm.nl

www.artiďŹ lm.nl

LIBRI E MUSICA nieuwe boeken en muziek

Viraal dagboek Ilja Leonard Pfeijffer hield vanaf maart dit jaar een ‘viraal dagboek’ bij. De schrijver, die de afgelopen twee jaar furore maakte met de bestseller ‘Grand

Hotel Europa’, doet hierin verslag van het leven voor, tijdens, en na de quarantaine. Een groot deel van het boek gaat over het Italiaanse leven in lockdown. Achtenzestig dagen zat hij met zijn vrouw opgesloten in zijn huis in Genua, net als zoveel andere Italiaanse gezinnen. De schrijver vertelt over de onzekerheid, de angst en het geluk dat kort na het opheffen van de strikte quarantaine overheerste. Deze verslagen verschenen ook als columns in ‘NRC Handelsblad’ en ‘De Standaard’. (PP)

ILJA LEONARD PFEIJFFER, ‘QUARANTAINE’, DE ARBEIDERSPERS, € 12,99.

MAIL WIJ MOGEN 3 EXEMPLAREN WEGGEVEN VAN DIT BOEK. & WIN KANS MAKEN? GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL

Romeinse cadeaus Het feest van de Saturnalia was een jaarlijks Romeins winterfeest ter ere van Saturnus, de god van graan en de landbouw. De god werd geëerd met openbare banketten waarop gezongen, gedanst en gegeten werd. De Romeinen gaven elkaar daar ook geschenken, zoals bijvoorbeeld poppen en kaarsen. De tot slaaf gemaakte burgers mochten zich tijdens de feestelijkheden even als een meester gedragen terwijl ze mooie kleding droegen. Dit boek bevat honderden vertaalde verzen van de Romeinse dichter Marcus Valerius Martialis. In de verzen beschrijft hij de cadeaus die men zoal ontving gedurende de feestelijkheden van de Saturnalia. De dichtbundel ‘Feest in het Oude Rome’ biedt de lezer

dan ook een vrolijk inkijkje in de geschenkcultuur van het Romeinse Rijk. (PP) VINCENT HUNINK, ‘FEEST IN HET OUDE ROME’, UITGEVERIJ NOORDBOEK, € 17,50.

Rap uit Puglia Eigenlijk had hier een stukje over Tiziano Ferro’s nieuwste cover-cd ‘Accetto Miracoli: l’esperienza degli altri’ zullen staan. Die was echter zo ongeïnspireerd dat de beurt aan iets totaal anders ten deel valt: de uit Puglia afkomstige 33-jarige rapper Mecna (= Corrado Grilli) met zijn alweer vijfde soloalbum: ‘Mentre nessuno guarda’ (terwijl niemand kijkt). De titel is ironisch, zo laat ook de albumcover zien. Rap heeft het imago keihard te zijn, in de lyrics en in de muzikaliteit, maar dit keer gaat het Mecna om de communicatie van zijn diepste gevoelens, van zijn liefdes en teleurstellingen. En waar het vroeger de hardste rockers waren die de gevoeligste ballads schreven, daar is dat stokje nu door de rappers overgenomen. Maar wel op hun manier. Dat levert sfeervolle nachtelijke ballades op, gekruid met house-pop, en mooie, zoals ik ergens las: electroconfetti. De melodieën, gekleurd door een bescheiden gebruik van het metalige autotune (denk aan Cher) zijn puik in orde. En zelfs de scherpe teksten ontbreken niet zoals in ‘Punto debole’ (zwaktepunt) waarin Mecna eerlijk toegeeft dat zijn vriendin hem alles is, maar ook dat ze zeker niet zijn laatste zal zijn. Het is vast niet ieders kopje thee maar op zijn eigen manier is ‘Mentre nessuno guarda’ super dansbaar, lekker up-beat en stiekem behoorlijk romantisch. (JM) MECNA, MENTRE NESSUNO GUARDA. UNIVERSAL MUSIC ITALIA

TEKST JORIS VAN DER MEER & PABLO PICHEL ITALIË MAGAZINE

LIBRI E MUSICA nieuwe boeken en muziek

Toscaanse droom Een half jaar na de dood van haar man Paul gaat Arlette terug naar het stadje San Clemente in Toscane om zijn erfenis te regelen. Daar wordt ze min of meer gedwongen een jaar in het vervallen boerenlandhuis dat ze ooit samen kochten te verblijven om niet alles te verliezen. Arlette geeft alles in Nederland op om hun

Ode aan de barok Cecilia Bartoli is al jarenlang een van de meest toonaangevende artiesten binnen de klassieke muziek. De mezzosopraan sleepte al vele muzikale prijzen in de wacht voor haar operaperformances en voor haar cd-opnames met vaak onbekendere werken zoals van Vivaldi, Gluck, en Salieri en liederen geschreven voor castraat Farinelli. Bartoli werkte eerder al

samen met countertenor Philippe Jaroussky en deze is ook te horen op haar onlangs verschenen album ‘Queen of Baroque’. Haar beste barokvertolkingen zijn hierop gebundeld met onder andere twee niet eerder uitgebrachte wereldpremières van werken van Leonardo Vinci en Agostino Steffani. (PP)

CECILIA BARTOLI, ‘QUEEN OF BAROQUE’, DECCA, € 23,99.

gezamenlijke Toscaanse droom toch nog in vervulling te laten gaan en stort zich op de restauratie en inrichting. Al snel komt ze erachter dat ze het verdriet omtrent de dood van haar echtgenoot niet langer uit de weg kan gaan. (PP) WILMA TONNAER, ‘HET TOSCAANSE JAAR’, BRAVE NEW BOOKS, € 20,51.

Theatermisdaad Als de assistent van commissaris Montalbano, Mimì Augello, plots moet vluchten uit het appartement van zijn nieuwe liefde, stuit hij op een lijk. Het blijkt Carmelo Catalanotti te zijn, de regis-

seur van het amateurtoneelschap Trinacriarte, die het gezelschap met harde hand leidde. Wat volgt is een lange zoektocht naar een mogelijke dader, waarbij de vraag steeds opkomt of men acteert of de waarheid spreekt. ‘ De Methode Catalanotti’ is alweer de 26ste episode in de detectivereeks die zich op Sicilië afspeelt met commissaris Montalbano in de hoofdrol. Vorig jaar overleed de schrijver Andrea Camilleri helaas op 93-jarige leeftijd. (PP) ANDREA CAMILLERI, ‘DE METHODE CATALANOTTI’, SERENA LIBRI, € 20,90.

ITALIË MAGAZINE

LAURA laura de rooy-dekker, mede-eigenaar van italiacasa, over haar ervaringen met onroerend goed in italië.

Muzikale steun Andrea Bocelli komt een half jaar na zijn bijzondere ‘Music for Hope’-concert met een nieuw, hoopgevend album. ‘Believe’ staat vol opbeurende nummers en moet volgens de zanger de christelijke waarden van hoop, geloof en liefdadigheid overbrengen. Zo trapt het album af met Bocelli’s eigen vertolking van ‘You’ll never walk alone’ en bevat het twee versies van het lied ‘Amazing Grace’, dat hij in

april zong vanuit de Dom in Milaan. Luister verder naar een niet eerder uitgebracht nummer van de afgelopen zomer overleden Italiaanse componist Ennio Morricone en twee duetten met de mezzosopraan Cecilia Bartoli. Het album bevat daarnaast nog Bocelli’s eigen interpretaties van het ‘Ave Maria’ en ‘Padre Nostro’, die hij niet eerder had opgenomen. (PP) ANDREA BOCELLI, ‘BELIEVE’, DECCA, VANAF € 18,99.

De hak van de laars is de afgelopen jaren qua toerisme sterk gegroeid en ik bespeur ook een toename van de interesse in een tweede huis daar in het diepe zuiden. Er zijn steeds betere vliegverbindingen gekomen naar de steden Bari en Brindisi waardoor Puglia eenvoudiger bereikbaar is geworden. De regio, in het Nederlands overigens Apulië genaamd, kenmerkt zich door een overwegend vlak landschap, meestal met wijngaarden of eeuwenoude olijfbomen, en het feit dat de zee altijd heel dichtbij is. Tel daarbij op dat er vele sfeervolle dorpen en stadjes zijn en je begrijpt dat ook deze Italiaanse regio zich de afgelopen jaren op de komst van buitenlandse toeristen gericht heeft. De stad Lecce, in de zuidelijke streek Salento, is een barokparel en wordt ook wel het tweede Florence van Italië genoemd. De Salento, het diepste punt van de hak, heeft de kust werkelijk altijd op zeer korte afstand. Je kunt er eenvoudig op 1 dag in 3 verschillende zeeën zwemmen, de Adriatische, de Ionische en de Middellandse. Nadat je dit gedaan hebt kun je je laten verwennen met het heerlijkste verse eten en regionale wijnen. Meer naar het noorden kom je in de streek Valle d’Itria, met de stadjes Alberobello en Ostuni en bekend om de witgepleisterde kegelvormige huisjes, de trulli. Deze huizen zijn vaak eeuwenoud, de oudste dateren zelfs uit het begin van de zestiende eeuw. Gebouwd in een tijd waarin verwarming en airconditioning niet bestonden, boden ze met hun dikke muren bescherming tegen zon en kou. Tegenwoordig worden clusters van enkele trulli bij elkaar vaak als vakantiehuis verkocht. Je hebt dan natuurlijk een heel bijzonder huis. Ook heel bijzonder zijn de masserie. Een masseria is een grote, oude, vaak ommuurde, statige boerenhoeve. Tegenwoordig worden deze objecten veel verbouwd tot boetiekhotel of anderszins ingezet voor het toerisme. Maar ze komen ook op de markt als second home en bieden dan heerlijk veel ruimte en privacy. Deze trulli en masserie aangevuld met moderne villa’s, betaalbare dorpshuizen en appartementen aan zee zorgen voor een zeer interessante en gevarieerde onroerendgoedmarkt in Puglia. Als we in 2021 corona beter onder controle hebben en hopelijk weer mogen reizen, wat ik overigens iedereen toewens, dan staat een bezoek aan Puglia hoog op mijn verlanglijst. Wie weet tot ziens in een fijne masseria of trullo!

(Laura@italiacasa.net) PS Geïnteresseerd in deze opkomende regio waar de onroerendgoedprijzen nog aantrekkelijk zijn? Kijk dan bijvoorbeeld eens naar referenties 4321, 4267 en 4051 op www.italiacasa.nl.

I TA L I Ë MAGAZINE

D E Z E C O L U M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T W O O R D E L IJK HE ID VA N D E R E D A C T IE .

De opkomst van Puglia

JOOST VAN DER HEIJDEN advocaat joost van der heijden over kopen, verkopen en financieren van onroerend goed.

Ik loop al veel jaren mee in de Italiaanse onroerendgoedpraktijk en heb steeds geprobeerd mee te werken aan het verlagen van de drempel om in Italië onroerend goed te kopen, onder meer door het schrijven van deze column, inmiddels al weer 15 jaar. Eerder deed ik dat door een bijdrage te leveren aan het boek ‘Wonen en Kopen in Italië’ van Uitgeverij Guide Lines en lezingen te geven tijdens beurzen. Inmiddels is er zo veel informatie beschikbaar dat ik me tot het schrijven van deze column beperk. Het dwingt me te blijven zoeken naar onderwerpen die voor de lezer interessant zijn. Vanwege mijn lange ervaring kan ik die eenvoudig van praktijkvoorbeelden voorzien, over hoe het niet moet en wat er gebeurt als het fout loopt en hoe dat voorkomen kan worden. Gelet op de informatie die nu overal beschikbaar is, zou je verwachten dat er minder fout zou gaan dan vroeger. Toch blijf ik me verbazen over hoe vaak mensen hun Italiaanse droom nog steeds in dure rook zien opgaan. Als je dan vraagt waarom dat zo is gegaan, krijg ik vaak te horen dat ze het huis op internet gevonden hebben en er van uit gingen dat de betrokken makelaar of tussenpersoon wel onderzocht zou hebben of het huis in de bestaande staat in orde en overdraagbaar zou zijn. nadere informatie “Anders zouden ze het huis Mr. Joost van der Heijden heeft toch niet in de verkoop hebjarenlange ervaring bij het ben genomen?” begeleiden van Italiaanse Zo zou het inderdaad moeonroerendgoedtransacties, zowel ten zijn, maar dat blijkt vaak koop, verkoop, hypotheek als het niet het geval. Te vaak worregelen van de gevolgen van den kopers pas geïnformeerd scheiden en overlijden. Nadere informatie over die dat het huis niet of niet in onderwerpen en zijn diensten de huidige staat kan worden vindt u op zijn website. overgedragen nadat zij al een aanbod tot koop hebben Joost van der Heijden is gevestigd te gedaan en een eerste aanBreda en bereikbaar op 076 5319631. www.joostvanderheijden.nl betaling aan de verkoper hebben verricht. Zij kunnen

ITALIË MAGAZINE

de overeenkomst dan ontbinden en de aanbetaling terugvragen, maar zie dat geld dan maar eens terug te krijgen. “Moet de makelaar in zo’n geval de schade vergoeden die ik lijd als de verkoper de aanbetaling niet terugbetaalt?” Dat is een vraag die ik regelmatig krijg. Als je kunt aantonen dat de makelaar wist of had kunnen weten dat de zaak in de bestaande staat niet overdraagbaar is en hij u zonder waarschuwing een aanbod tot koop heeft laten ondertekenen en niet heeft voorgesteld de aanbetaling onder de notaris te storten, kunt u de makelaar inderdaad aansprakelijk stellen en schadevergoeding vorderen. Officiële Italiaanse makelaars zullen tegen dat risico verzekerd zijn. Als zij niet vrijwillig tot betaling overgaan, zult u tegen hen moeten procederen. Dat kan jaren duren. Het wordt helemaal lastig als u bent bijgestaan door een tussenpersoon die niet als makelaar is ingeschreven en geen verzekering heeft. Dat komt helaas regelmatig voor. In de meeste gevallen zijn het mensen met de beste bedoelingen, maar vaak zonder de benodigde kennis en ervaring om de transactie op verantwoorde wijze te begeleiden. Anders zouden ze zich in Italië wel als makelaar hebben laten inschrijven. “En hoe zit het met de provisie die ik na de aanvaarding van het aanbod heb betaald, kan ik die terugvorderen“? De Italiaanse wet bepaalt dat als de koop onderworpen is aan opschortende voorwaarden het recht van de makelaar op provisie ontstaat op het moment dat die voorwaarden zijn vervuld. Voorbeelden van opschortende voorwaarden zijn het verkrijgen van financiering van de koopprijs en van vergunning voor de bouw van een zwembad. Zolang niet definitief vaststaat dat de financiering of de bouwvergunning zal worden verleend, hoeft de koper geen provisie te betalen. Als hij dat dat wel heeft gedaan en de transactie vervolgens niet doorgaat omdat de voorwaarden niet zijn vervuld, heeft de koper onverschuldigd betaald en recht op restitutie van de betaalde provisie. •

D E ZE CO LU M N VA LT B U I T EN D E V ER A N T W O O R D EL IJ K H EID VA N D E R EDA C T I E.

Opschortende voorwaarden en provisie

TE KOOP | TE HUUR voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

Je Italiaanse droomhuis is er nog steeds!

in Puglia?

in Le Marche?

Op zoek naar een huis in Italië en onzeker hoe dit aan te pakken? Dan heb je behoefte aan een raadgever, die je met kennis van zaken stap voor stap op weg helpt. Die zich deelgenoot voelt van je wensen en deze kan vertalen naar een geschikte

in Piemonte?

locatie. Die het hele proces heel persoonlijk begeleidt en intensief met je samenwerkt op weg naar het eindresultaat. Niet alleen voor de aankoop van het huis, maar ook voor alle service erom heen. La Dolce Casa is een bemiddelaar en tegelijk specialist

in Calabria? die aan niemand gebonden is. Werkt zowel vanuit Nederland, als vanuit Italië. Nederlandssprekend naar u toe, Italiaans naar alle contacten. Dus niet steeds naar Italië reizen! Nu wel zo fijn en... je betaalt niets meer dan via een makelaar.

La Dolce Casa werkt door heel Italië. Geen regio is voor ons een probleem, met een voorbehoud voor Sardinië en Sicilië. Kijk op de website www.la-dolce-casa.nl of bel naar Frits Hemerik in NL 0653839968 of Antonella Ghiani in IT 0612502583.

IM2020_5_La Dolce Casa.indd 1

05-10-2020 17:00

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

Casa Valle Erro

Luxueus op vakantie in Italia, Piemonte

In 2006 zijn wij in Piemonte komen wonen. We hebben een oude wijnboerderij gekocht en die in de loop van de jaren omgebouwd tot een kleinschalig luxe resort waar iedereen zich thuis voelt. Piemonte voelt inmiddels als ons thuis. We wonen hier met enorm veel plezier en genieten iedere dag van de omgeving, de mensen en vooral van het heerlijke eten en drinken. Graag laten we jullie, als onze gasten, meegenieten van alles wat wij en

Piemonte jullie kunnen bieden. Denk aan een infinity pool met uitzicht over het Erro dal, een Finse sauna in een oude wijnkelder, een verwarmde whirlpool en mogeliljkheden voor yoga en shiatsu. Ook wordt er twee keer per week gekookt voor onze gasten door onze kok Gianluca en zijn vrouw Emanuela. Buiten het resort liggen steden als Milaan, Genua en Turijn. De Middellandse Zee is maar een uurtje rijden en uiteraard zijn de

IM2021_1_Cassa Valle Erro.indd 6

wijngebieden met de beste wijnen van ItaliĂŤ om de hoek. Kom genieten van alles wat Piemonte te bieden heeft in Casa Valle Erro! We zijn ook met kerst en oud en nieuw geopend.

Gerda Visser en Jan Pieter Baijs 0039-3348186432 info@eenweekjeitalie.nl www.eenweekjeitalie.nl

01-12-2020 10:25

CD915 Heerlijk vakantiehuis met 3 slaapkamers, zwembad, poolhouse en schitterend uitzicht! 30 km van Perugia Airport. Prijs â&#x201A;Ź 425.000

Tel +39 335220727 (mob) - info@lecasedidorrie.com Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

100% Covid annulering restitutie Exclusieve privévilla’s door heel bella Italia voor families, groepen en bedrijven. Vakantie • Events • Bruiloften • Teambuilding www.homelikevillas.com • boekingen@homelikevillas.com

IM2021_1_Homelikevillas.indd 6

30-11-2020 15:01

LEER I O M TA L I A A JE D N NA T ROOM S E LE IN IT VEN ALIË

Aankoop- en verkoopbegeleiding in Italië Maremma • Toscane • Marche

Istituto di Lingua Italiana Italiaans Leren in het hart van Amsterdam en ook online. Tot 9 januari 2021 met 5% korting voor de lezers van Italië Magazine! Jaarcursussen Semestercursussen Kwartaalcursussen Zomercursussen Juniorencursussen One to one op maat Intensieve cursussen op maat

ItaliaItalia is de sleutel tot uw succes zakelijk en privé! info@italiaitalia.nl • 06 338 57 359

www.italiaitalia.nl

• Op maat advies • Persoonlijke assistentie en begeleiding • Verbouwing • Vertaling Nederlands-Italiaans • Network lokale partners • Word lid van Facebook-groep ‘Aankoop begeleiding in

Italië’ en volg dagelijks de huizen die te koop staan. • Volg op Instagram: aankoopbegeleiding_italie Voor meer informatie contacteer Filomena E.A. Ufﬁng ﬁlomena@theandiamoworld.com +31 6 22628279

VOLGEND NUMMER (begin maart 2021) COLOFON JAARGANG 32, NR. 1, 2021

✦

MASSERIA ALCHIMIA

In de Gouden Driehoek van Puglia bouwde Caroline Groszer aan haar imperium van bijzondere logeeradressen. Wij gingen op bezoek.

✦

ARNALDO POMODORO

©SHUTTERSTOCK

De monumentale objecten van de 94-jarige beeldhouwer Arnaldo Pomodoro doen denken aan Azteekse zonneschijven en Egyptische piramiden, maar ook aan ruimteschepen.

✦

RIVIERA DI LEVANTE

De kleurrijke kustlijn tussen Genua en de Cinque Terre is goed voor spectaculaire paden, wondermooie stranden, een verborgen abdij en een verleden van zeerovers en spiritualiteit.

ITALIË MAGAZINE

COVERFOTO Val d’Orcia, Toscane © ANP-Hollandse Hoogte HOOFDREDACTIE Paul van Eijndhoven EINDREDACTIE Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx ARTDIRECTION Suzy Benjamin VORMGEVING Sefanja Nods, Sander Buningh AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE Toenke Berkelbach, Edith Buenen, Yanna Buyck, Paola van Dam, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Pelle Couwenhoven, Joost van der Heijden, ImageSelect, Jeroen Jansen, Jarron Kamphorst, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Joris van der Meer, Dominique de Moel, Pablo Pichel, Laura de Rooy-Dekker, Matteo Rossi, Roeland Scholtalbers, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Bettina Traas, Sylvia Weve REDACTIE italiemagazine@creditsmedia.nl ITALIË MAGAZINE Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, italiemagazine.nl UITGEVER Eugen van de Pas MARKETING Daniëlle Wiersema, 020 5302570, d.wiersema@creditsmedia.nl SALES Chiara Dragone, 020 5302570, c.dragone@creditsmedia.nl DISTRIBUTIE Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel ABONNEMENTEN & NABESTELLEN VAN OUDE NUMMERS Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Daalakkersweg 2 - 72, 5641 JA Eindhoven, 088 2266636, italiemagazine@mijntijdschrift.com ABONNEMENTSPRIJS Nederland: €38 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeau-abonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 aan administratiekosten bij. PRIJS LOSSE VERKOOP € 6,99 ITALIË MAGAZINE DIGITAAL Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly. © Italië Magazine is een uitgave van Italië Magazine BV dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

COCKTAIL SUGGESTIE VELVET WHITE MARTINI 50ml Disaronno Velvet 25ml Tia Maria 25ml Tito’s handmade Vodka Shake alle ingrediënten in een shaker gevuld met ijs, strain in een martiniglas en garneer met wat chocoladeschaafsel

Geen 18, geen alcohol

Italië Magazine 01 2021

Articles inside

JURIDISCH

EWOUT KIECKENS

DANTE ALIGHIERI

LAURA

LA VITA DAVANTI A SÉ

ARTE E CULTURA

TERUG IN TOSCANE