Veeteeltvlees februari 2021 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

FE B RUARI 2021

Merkerinformatie

even goed als informatie van tien dochters

Kation-anionbalans

in laatste drachtmaand

Optimaal bemesten dankzij bodemonderzoek

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE VAN CRV BV IN OPDRACHT VAN COÖPERATIE KONINKLIJKE CRV U.A.

VV02-Cover.indd 2

09-02-21 11:22

De motor van uw bedrijf!

CORAZON       

Middenvroeg (FAO 235) Zeer geschikt voor silomaïs, MKS, CCM, korrelmaïs of geplette maïs Top in voederwaardeopbrengst uit korrel (103) en plant Goede beginontwikkeling (8) Goede stevigheid (8) Goede stengelrot- / fusariumresistentie (8) Goede kopbrand- en builenbrandresistentie

Bron: KWS / CSAR Aanbevelende Rassenlijst 2021

SEED2FEED OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS

SEED2FEED Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS Tel. NL +31-(0)76 50 30 003 www.kwsbenelux.com

SEEDING THE FUTURE SINCE 1856

SEED2FEED

OPTIMALISEERT RANTSOEN EN GEWAS veeteeltvlees JANUARI 2021

9016_ADV_VeeteeltVlees_Corazon.indd 1 VV02_p02.indd 2

2/02/21 09:37 08-02-2021 13:14

INHOUD RUBRIEK E N

5 6 23 26 27 31 32 33 34 35

hoofdartikel bemesting

Van de redactie Fokkerijnieuws CRV-coöperatienieuws Kerstquiz 2020 CRV-bedrijfsnieuws Managementnieuws Marktinfo voer Marktinfo vee Agenda Anders bekeken HOOFDA RT IK E L

8 Optimaal bemesten dankzij bodemonderzoek REPORTAG E

12 John van Can bezit in het Nederlandse Baneheide een vleesveebedrijf met 1100 limousins dat voldoet aan het tweesterrenBeter Leven-keurmerk MANAGE M E N T

Een stressvrije veestapel opbouwen voorkomt ongevallen INTERV IE W

18 Verbinden is het levenswerk geworden van dierenarts Maaike van den Berg

8 stressvrije kudde

voeding kation-anionbalans

VOEDIN G

Voeding tijdens de laatste maand van dracht: de kation-anionbalans

FOKKERIJ 28 Merkerinformatie zegt evenveel over een kalf als een stier met tien dochters

FEBRUA RI 2021

John van Can:

Dierenarts Maaike:

‘Elke dag een 8 voor kwaliteit halen, dat is de uitdaging’

‘Een boerin vertelt vaak het eerlijke verhaal over hoe het op het bedrijf gaat’

Merkerinformatie

even goed als informatie van tien dochters

Kation-anionbalans in laatste drachtmaand

Optimaal bemesten dankzij bodemonderzoek

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE

VAN CRV BV IN OPDRAC

HT VAN COÖPERATIE KONINKL

IJKE CRV U.A.

BIJ DE COVER

Rust overheerst bij de 1100 limousins van John van Can, onder meer door selectie op karakter (foto: Harrie van Leeuwen)

18 veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Inhoud.indd 3

09-02-21 15:00

BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH BIRTH-WATCH FOR FOR FOR FOR COWS COWS COWS COWS DéDé Dé geboortemelder geboortemelder Dé geboortemelder geboortemelder met met met visie met visie visie !!visie !!!! !!

N W KOE UW KOEKOE

24/7 24/7 24/7 DIGITALE DIGITALE 24/7 DIGITALE DIGITALE TEMPERATUUR TEMPERATUUR TEMPERATUUR TEMPERATUUR BEWAKING BEWAKING BEWAKING BEWAKING VAN VAN UW VAN UW VAN KOE UW KOE UW KOEKOE

N DE AAN DE KALVING KALVING DE KALVING

24/7 digitale temperatuur bewaking van uw koe AUTOMATISCHE MELDING ± 24 UUR VOORAFGAAND AAN DE DE KALVING AUTOMATISCHE AUTOMATISCHE AUTOMATISCHE MELDING MELDING MELDING ± 24 ± 24 UUR ±UUR 24VOORAFGAAND UUR VOORAFGAAND VOORAFGAAND AAN AAN AAN DE KALVING KALVING DE KALVING automatische melding ± 24 uur voorafgaand aan de kalving rechtstreeks beschikbaar op uw smartphone of OF tablet RECHTSTREEKS BESCHIKBAAR OP OP UW SMARTPHONE OF TABLET RECHTSTREEKS RECHTSTREEKS RECHTSTREEKS BESCHIKBAAR BESCHIKBAAR BESCHIKBAAR OP UW UW OPSMARTPHONE UW SMARTPHONE SMARTPHONE OF TABLET TABLET OF TABLET zeer gebruiksvriendelijk

OF NE TABLET TABLET OF TABLET

ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK ZEER ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK ZEER GEBRUIKSVRIENDELIJK GEBRUIKSVRIENDELIJK

€1000,incl btw

1.000,000,00,-

€1.000,€1.000,€1.000,€1.000,-

CL. BTW INCL. BTWBTW

INCL. INCL. BTW INCL. BTW INCL. BTW BTW

CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS CONTACTGEGEVENS

AFARO.NL @HAFARO.NL ARO.NL

HAFARO: HAFARO: HAFARO: HAFARO: +31(0)6 +31(0)6 +31(0)6 34+31(0)6 17 3434 63 1717 09 63 3463 09 170963 -09 - INFO@HAFARO.NL - INFO@HAFARO.NL - INFO@HAFARO.NL INFO@HAFARO.NL

@LIERMAN.BE MAN.BE RMAN.BE

L. LIERMAN: +32(0)475 61 08 36 - - LUC@LIERMAN.BE L. L. LIERMAN: LIERMAN: L. LIERMAN: +32(0)475 +32(0)475 +32(0)475 6161 0808 36 613608 36 - LUC@LIERMAN.BE - LUC@LIERMAN.BE LUC@LIERMAN.BE

COM MM

WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM WWW.BIRTH-WATCH.COM 4

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02_p04.indd 4

08-02-2021 13:18

VAN DE REDACTIE

Kent Europa de gevolgen van het nieuwe GLB-beleid wel? ‘Wat zijn de gevolgen op korte en op lange termijn?’ Dat is een vraag die momenteel veel aan bod komt. Zeker in het debat over de komende vaccinatie, waar we allen voor staan. Ieder van ons zal immers de komende maanden de vraag krijgen: wel of niet vaccineren? En daarbij hebben we zelf een keuze, die we elk voor zich weloverwogen moeten maken. Mijn arm is al ontbloot, laat de spuit maar komen! Ben ik dan helemaal zeker? Over de bescherming van mezelf en anderen, zeker wel. Over de gevolgen op langere termijn? Ook, al ben ik er niet geheel gerust op. Maar absolute veiligheid bestaat niet in mijn ogen. En over alles wat we nu uitvinden of doen als samenleving weten we nooit exact wat het op lange termijn zal opleveren. Het verleden heeft dat al een aantal keren bewezen. Risico’s horen nu eenmaal bij het leven. Dat neemt niet weg dat het goed is om de gevolgen op korte en lange termijn proberen inzichtelijk te hebben en vooral daar open in te zijn. Ook als je niet alles weet. Ik heb de indruk dat in het vaccinatiedebat de medische wereld daar wel vrij open in is. Je kan alle weten-

schappelijk studies en analyses immers makkelijk terugvinden. In vele debatten in de landbouwpolitiek is dat veel minder het geval. Zo is het toch bijzonder vreemd dat de Amerikanen eerder naar buiten komen met een studie naar de gevolgen van het vernieuwde GLB dan de EU-politiek zelf, zoals in deze VeeteeltVlees is te lezen. Transparatie over de mogelijke gevolgen is toch essentieel voor de geloofwaardigheid van het beleid. En daar gaat Europa flink de mist in. De voornaamste stakeholders van het beleid, de boeren, hebben daar allereerst recht op, anders neigt het naar achterkamerpolitiek. Het zou mij toch verbazen dat er een nieuw GLBbeleid is uitgeschreven zonder achterliggende studie naar de gevolgen van de beleidskeuzes. Ik weet niet wat erger is: het niet hebben van zulke achterliggende studie of het achterhouden van deze als die er wel zou zijn. In elk geval voedt zulks de antipolitiek en jaagt mensen in de armen van het populisme. Ook boeren.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Edit.indd 5

10-02-21 09:48

FOKKERIJNIEUWS

Ocre blijft aan kop van indexen Iboval Het Franse stamboek publiceerde recent de jongste fokwaardeschatting Iboval voor de blonde d’Aquitainestieren. Zo’n 5292 blonde d’Aquitainestieren kregen al een index Iboval. Koploper met een fokkerij-index IVMAT van 131 punten is en blijft de stier Ocre. Ocre (Gaelix x Cabrel) werd gefokt door Jerome Marty uit Naucelle (dept. Aveyron). Onder de 225 stieren die voor een eerste

nieuwe stieren op basis van de fokkerij-index IVMAT. Pepito werd gefokt door earl du Sabatey uit Cazats in het departement Gironde. Pepito (Edison x Leo) krijgt een fokkerij-index IVMAT van 129 punten. Zijn speenindex ISEVR bedraagt 117 punten. De indexen Iboval worden verkregen aan de hand van de verzamelde prestatiegegevens op de bedrijven en/of genoominformatie.

maal een Iboval-index kregen, staat Naruto van ki-coöperatie Auriva aan kop van de ISEVRranking. Naruto (Jackpot x Frelon) laat een speenindex ISEVR noteren van 133 punten. Zijn fokkerij-index IVMAT bedraagt 119 punten. Stieren die voor het eerst een index hebben gekregen, krijgen dit veelal op basis van genoominformatie. Dit geldt ook voor Pepito, de koploper bij de

Matige CSB-veiling witblauw Op de januariveiling van het centraal opfokstation voor Belgisch witblauw (CSB) in Ciney bedroeg de gemiddelde veilingprijs een matige 3250 euro. Drie stieren werden aangekocht door het ki-station BBG. Veilingtopper met 3700 euro werd de stier Aileron du Ry Neuf Moulin, gefokt door de familie Wylock te Jeneffe. Aileron kent als

afstamming Fracas du Bocheroule x Recente du Ry Neuf Moulin. Fracas is een privéstier en zoon van Hazard van de Pannemeers. Recente is een 86 puntendochter van Hashtag van de Jorchrishoeve. De stier woog op 13 maanden 572 kg bij een schofthoogte van 123 cm (+4). Hij behaalde een dagelijkse groei (7-13 maanden) van

1,46 kg. De voerconversie (8-11 maanden) was 3,59 kg/kg. Aileron kreeg voor exterieur een totaalscore van 86,5 punten, met 93 punten voor ontwikkeling, 85,8 punten voor bespiering, 81,7 punten voor rastype, 84 punten voor beenwerk en 75 punten voor algemeen voorkomen.

Limousinstier Paillard RJ veilingtopper te Lanaud De eerste limousinveiling van het centraal opfokstation te Lanaud (Fr.) in het nieuwe jaar vond plaats in een zeer moeilijke economische context voor de Franse vleesveehouders. Lage verkoopprijzen voor het vee, sanitaire moeilijkheden vanwege blauwtong, de negatieve sfeer omtrent veehouderij, et cetera laten zich gevoelen in de gemiddelde veilingprijzen. Er werden 60 limousinstieren met de kwalificatie ‘espoir’ aangeboden. 34 dieren (57%) vonden een nieuw thuis voor gemiddeld 3091 euro (–286 euro) met een uitschieter van 5500 euro. In de categorie RJ of ‘reproducteur jeune’ waren er 69 stieren in de aanbieding. 65 dieren (94%) werden verkocht voor gemiddeld 4714 euro (–580 euro). Veertien stieren vertrokken naar het buitenland. Veilingtopper met 21.000 euro achter de naam werd de stier Paillard RJ van gaec Lavigne uit Ladinhac (15). Paillard (Malus Tabs PS x Jorika TA PS x Harry RRvs) werd geboren in september 2019. De stier realiseerde een dagelijkse groei tijdens de controleperiode van 1,4 kg. Op 400 dagen woog de stier 660 kg. Zijn fokwaarde op speenleeftijd ISEVR bedraagt 106 punten en zijn fokwaarde fokkerij IVMAT 101 punten. De stier kreeg een genomische score van 10 punten voor ontwikkeling, 8 punten voor groei en 6 punten voor melkproductie. Veilingtopper was ditmaal Paillard RJ met een verkoopprijs van 21.000 euro

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-FokkerijNieuws.indd 6

08-02-21 12:25

Professor Lieven Thorrez,KU Leuven, departement Ontwikkeling en Regeneratie:

‘Met kweekvlees komen we op getallen qua wateren energieverbruik die vele malen hoger liggen dan bij de productie van het traditionele vlees’ Uit: Boer en Tuinder, 21 januari 2021

Succes in Engelse Carlisle voor witblauw Op de eerste veiling van 2021 voor de Engelse witblauwen was de vraag enorm groot en het aanbod door coronaperikelen eerder klein. De gemiddelde verkoopprijs van de 23 stieren te Carlisle bedroeg 6780 euro, een plus van maar liefst 1126 euro tegenover de vorige veiling. Drie stieren kregen een veilingprijs met meer dan vijf cijfers achter hun naam. Veilingtopper met 12.600 pond of 14.190 euro werd Devine Optimist. De tweejarige Optimist werd gefokt

door Martyn Hill en Jenny Devine uit Lanarkshire (Schotland). Devine is een zoon van Dafydd d’Ochain uit Tweeddale Inhance (v. Tweeddale Ebony). De stier heeft een Breedplan-karkasindex van +21 (het rasgemiddelde is +13) en een Breedplan-fokkerij-index van +16 (het rasgemiddelde is +6).

Devine Optimist (v. Dafydd) veranderde voor meer dan 14.000 euro van eigenaar

Exterieurbeoordeling goede voorspeller karkasgewicht Uit onderzoek in Frankrijk blijkt duidelijk dat de exterieurbeoordeling een goede spiegel is voor het gewicht aan de slachthaak. Dieren op exterieur laten beoordelen dient dus niet alleen de fokkerij. Het Franse blonde d’Aquitainestamboek, dat het onderzoek uitvoerde, stelt dat er een zeer sterke correlatie (relatie) is tussen de exterieurbeoordeling van vrouwelijk blondedieren en het geslacht gewicht. Op zich is het logisch dat hoogtemaat en lengte in grote mate het karkasgewicht bepalen. Koeien die een beoordeling van minder dan 65 punten (op 100) behalen op de post ontwikkeling (DS) hebben een geslacht gewicht van minder dan 523 kg. Koeien met 80 punten of meer behalen 589 kg of meer. De progressie is lineair met een correlatie van 0,99. Zoals te verwachten is er ook tussen bespiering en karkasgewicht een positieve correlatie (0,98). Desondanks zijn de verschillen minder uitgesproken, minder dan 50 kg verschil. Koeien met 65 punten of minder op de post bespiering (DM) hebben een geslacht gewicht van 555 kg of minder. Koeien met 80 punten of meer hebben een gemiddeld geslacht gewicht van 580 kg. Ook voor de relatie raskwaliteiten en karkasgewicht is een positieve correlatie gevonden (0,93). Koeien met een beoordeling van 65

punten of minder behalen een geslacht gewicht van 555 kg of minder. Koeien met 85 punten behalen een gemiddeld geslacht gewicht van 580 kg. Logischerwijs wordt na voorgaande vaststellingen ook een positieve correlatie gevonden met de algemene beoordeling en het gemiddelde geslacht gewicht (0,98). De progressie is lineair: hoe meer punten, hoe hoger het ge-

slacht gewicht. Koeien met minder dan 65 punten komen gemiddeld uit op 530 kg, koeien met 80 punten en meer op 630 kg. Een verschil van 100 kg karkasgewicht. Tot slot, koeien met de stamboekkwalificatie ‘Confirmée’ hebben een gemiddeld karkasgewicht van 546 kg, koeien met de kwalificatie ‘Reconnues’ 565 kg, koeien ‘Recommandée’ 577 kg en koeien ‘Elite’ gemiddeld 586 kg.

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-FokkerijNieuws.indd 7

08-02-21 12:25

HOOFDARTIKEL BEMESTEN

Optimaal bemesten d Een te lage pH of weinig organische stof in de bodem is op veel vlakken nadelig voor de vruchtbaarheid van de bodem. Gelukkig kan een goede bodemanalyse inzicht brengen in de samenstelling en vruchtbaarheid van de bodem. TEKST GRIETJE DE VRIES

e opbrengst van een gewas wordt voor een groot deel bepaald door de kwaliteit van de bodem, maar hoe goed de grond erbij ligt, is op het oog lastig te bepalen. Om inzicht te krijgen in de bodem, en ook omdat wetgeving het verplicht, worden al sinds jaar en dag grondmonsters onderzocht. De uitslag hiervan is steeds uitgebreider geworden, met onder andere gegevens over de beschikbaarheid van nutriënten, de zuurgraad van de bodem en het organischestofgehalte. ‘De bodemuitslag geeft kennis over wat de grond het gewas kan bieden, hoeveel het gewas aan nutriënten uit de bodem kan halen en daarom ook hoeveel er bemest moet worden om een goede gewasopbrengst te behalen’, vertelt Stan Deckers, afdelingshoofd advies landen tuinbouw bij de Bodemkundige Dienst van België.

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Hoofd.indd 8

10-02-21 09:50

n dankzij bodemonderzoek Naast een bemestingsadvies en inzicht in de beschikbare fosfaatruimte, levert de gronduitslag nog veel meer informatie. In een onderzoeksuitslag van Eurofins (zie afbeelding) staan veel resultaten, die zĳn in te delen in drie hoofdcategorieën. In grote lĳnen is deze uitslag vergelĳkbaar met de gegevens die naar voren komen uit een bodemonderzoek van de Bodemkundige Dienst van België, alleen de analysemethode verschilt.

Kationen en actieve microben De eerste categorie is de chemische staat van de bodem (zie 1 in afbeelding rechts), die is opgedeeld in de belangrĳkste elementen (N, S, P, K, Ca, Mg en Na) en de sporenelementen (Si, Fe, Zn, Mn, Cu, Co, B, Mo en Se). De hoofdelementen zĳn vervolgens opgedeeld in plantbeschikbaarheid en de bodemvoorraad. ‘De plantbeschikbaarheid is relatief nieuw op de uitslag, maar geeft veel inzicht’, zegt Karst Brolsma, onderzoeker van Eurofins. ‘De bodemvoorraad is vaak zo’n drie jaar stabiel, maar de plantbeschikbaarheid kan wel door het jaar heen variëren. Bĳ droogte of juist veel neerslag verandert de plantbeschikbaarheid van nutriënten.’ De tweede hoofdmoot op de uitslag (zie 2) is de fysische samenstelling van de bodem, waarin de zuurgraad en het organischestofgehalte naar voren komen. Hierbĳ is ook de CEC een belangrĳke factor, de Cation Exchange Capacity, ofwel de kationenuitwisselingscapaciteit. Deze capaciteit geeft aan hoeveel positief geladen elementen aan het zogenaamde klei-humuscomplex zĳn gebonden. In de uitslag is ook terug te vinden welke elementen in welke mate zĳn gebonden aan het klei-humuscomplex. Het derde onderdeel dat naar voren komt, is de biologische staat van de grond (zie 3). ‘Hier kĳken we naar de microben in de bodem, aan de hand van de microbiële biomassa, microbiële activiteit en de schimmel-bacterieratio’, legt Brolsma uit. ‘De microben in beeld krĳgen is belangrĳk, want meer leven in de grond is positief voor de afbraak van organische stof en dus de mate waarin mineralen vrĳkomen voor de plant. Maar dan moeten die microben natuurlĳk wel wat doen en dat is terug te vinden in de microbiële activiteit.’

Onderzoeksuitslag uitgelicht Bij een complete bodemanalyse komt veel informatie vrij, die Eurofins in drie hoofdelementen verdeelt: chemisch, fysisch en biologisch. In onderstaande voorbeelduitslag staan een aantal resultaten uitgelicht. De zwarte balkjes geven aan of de gevonden waardes laag, goed of hoog zijn. Hiermee wordt een bemestingsadvies gevormd, dat normaal verderop in de uitslag te vinden is. 1a 1b 2a 2b 2c 2d 3a 3b

pH-waarde is grote regelneef De drie onderdelen worden apart van elkaar gemeld op de onderzoeksuitslag, maar dat wil niet zeggen dat de factoren elkaar niet beïnvloeden. Een van de belangrĳkste parameters is de zuurgraad van de bodem. ‘De pH is een grote regelneef in de bodem. Die heeft overal wel een vinger in de pap’, geeft Brolsma aan. Zo is de pH-waarde van de grond bepalend voor de CEC en de leefbaarheid van de bodem. ‘Bĳ een lage pH zĳn er veel waterstofionen in de bodem, die de binding van elementen aan het klei-humuscomplex verstoren. Waar een waterstofion zich bindt, kan geen ander element zich binden. Daarmee verandert de beschikbaarheid van nutriënten in het klei-humuscom-

Hoofdelementen, opgedeeld in plantbeschikbaarheid en bodemvoorraad Plantbeschikbaarheid van sporenelementen Zuurgraad van de bodem, optimum verschilt per grondsoort Koolstof en organischestofgehalte in de bodem Klei-humuscomplex en de CEC-bezetting Verhouding elementen die de CEC bezetten Microbiële biomassa in de bodem Microbiële biomassa die activiteit vertoont

2a 2b

2c 2d

3a 3b

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Hoofd.indd 9

10-02-21 09:51

HOOFDARTIKEL BEMESTEN plex’, aldus de onderzoeker. Daarnaast houden wormen, bo-deminsecten en microben niet van een zure omgeving, wat de omzetting van organische stof belemmert. Een lage pH zorgt er zo ook voor dat er minder mineralisatie plaatsvindt. ‘De pH wordt wel eens vergeten, maar dat is volkomen onterecht’, concludeert Brolsma. Ook volgens Deckers is de pH-waarde een factor die niet genegeerd kan worden. ‘De zuurtegraad speelt een sleutelrol in de opbrengst van het gewas en het is nodig daar aandacht aan te besteden. We zien daarbij de laatste jaren dat de pH gemiddeld genomen daalt in Belgische gronden’, geeft hij aan. Brolsma ziet eenzelfde trend in Nederland.

Omhoog met die pH Die trend moet gezien de gevolgen van een lage pH-waarde niet doorzetten, maar hoe kan verdere verzuring voorkomen worden? Volgens Peter Arkenbout, marketing- en agronomiemanager bij Yara, en Leo Tjoonk, concept lead ruwvoer bij Agrifirm, komt pH-verlaging door plantonttrekking, uitspoeling en het gebruik van minerale meststoffen. ‘Verzuring kan onder andere plaatsvinden door het gebruik van bepaalde meststoffen. Er zit veel verschil in hoe zuur middelen zijn. Zo is zwavelzure ammoniak erg zuur, terwijl kalkammonsalpeter, KAS, veel minder pH-verlagend werkt’, vertelt Arkenbout. Verzuring is dus enerzijds te omzeilen door minder verzurende producten te gebruiken, maar de verzurende werking van die meststoffen is ook tegen te gaan door kalk bij te strooien. ‘Uitgedrukt in kalkwaarde per 100 kg N/P2O5/K2O is zwavelzure ammoniak bijna 300, terwijl de KAS rond de 50 zit. Om de verzurende werking uit te vlakken bij zwavelzuurammoniak is dus ongeveer zes keer zoveel kalk nodig als bij KAS’, voegt Arkenbout daaraan toe. ‘Los van de biologische impact van een sterk verzurende meststof is veel kalk strooien een kostbare aangelegenheid. Het gaat uiteindelijk om balans in de bodem, de pH moet niet te veel pieken en dalen krijgen, dat doet het bodemleven geen goed.’

Oplosbaarheid van kalk Het zijn vooral de zwavelhoudende meststoffen die een verzurende werking hebben, maar laat nou juist een zwavelbemesting belangrijk zijn aan het begin van het groeiseizoen. ‘Pas als de grond warmer wordt, komt zwavel makkelijk beschikbaar voor de plant. Zwavel wordt door de plant gebruikt in de opbouw van essentiële aminozuren en is daarom ook erg belangrijk voor de voederwaarde’, vertelt Tjoonk. Om de grond toch te voorzien van zwavel is er dus de optie om een minder verzurende zwavelhoudende meststof te gebruiken, of om voldoende kalk bij te strooien. Welke soort kalk en hoeveel er gestrooid moet worden, hangt af van de grondsoort en de pH-waarde op dat moment. ‘Kalk is beschikbaar in verschillende vormen en wordt niet alleen gebruikt voor de verhoging van pH, maar ook voor het toevoegen van calcium aan de bodem en voor structuurverbetering. Heb je kalk nodig voor directe pH-verhoging, ofwel reparatie, dan wil je een product dat snel opgenomen wordt en dus fijn is van structuur’, geeft Tjoonk aan. Als er juist jaarrond een zuurgraad in stand gehouden moet worden, is een iets hardere kalkvorm nuttig, die minder snel oplost. Is de pH al wel goed, zoals op kleigrond vaak het geval is, maar heeft de bodem behoefte aan calcium, dan is gips

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Hoofd.indd 10

10-02-21 09:52

Gratis app om voederwaarde te voorspellen Geen pluim bij de weersvoorspelling, maar voor de opbrengst van gras. Dat is wat de vernieuwde en gratis GrassN-app van Yara de teler geeft aan de hand van een aantal gegevens. ‘De app berekent de optimale kunstmestgift voor grasland, voor zowel beweiden als maaien, en geeft het ideale bemestingsmoment aan’, vertelt Peter Arkenbout van Yara. ‘Dit berekent de module onder andere op basis van het weer van de afgelopen weken, de weersverwachting, de grondsoort en de bodemvruchtbaarheid.’ Verder vraagt de app informatie over de streefwaarden van grasproductie en ruw eiwit en is in te vullen wat de geplande (kunst-) mestgift is. ‘Hier kun je ook zelf wat mee spe-

len, zo kun je bijvoorbeeld zien wat de verwachte opbrengst is op een specifiek perceel bij een bepaalde kunstmestgift. De opbrengstvoorspelling komt vervolgens in beeld als een soort pluim, zoals we die kennen van het weerbericht’, aldus Arkenbout. De app werkt op basis van locatie en weet daarom de specifieke omstandigheden van de percelen. ‘Zo kan de app al een goede voorspelling maken van de opbrengst, zonder dat de teler veel informatie hoeft in te voeren. Aanvullende informatie gebruiken kan wel. Zo zijn de bodemeigenschappen aan te passen aan eigen analyseresultaten.’

een beter product. ‘De werkende stof van kalk, calciumcarbonaat, werkt alleen in een zure omgeving. Bĳ een hoge pH lost het dus niet op en komt het calcium niet beschikbaar voor de bodem’, aldus Tjoonk.

Dynamiek in de organische stof Waar het met de grond de zure kant opgaat, gaat het met de organische stof in de bodem niet onaardig in Nederland en België, vindt Brolsma. ‘Als je de gegevens van de afgelopen tien à twintig jaar op een rĳ zet, zie je niet of nauwelĳks verschuiving in organische stof. Die gaat eerder vooruit dan achteruit, vooral blĳvend grasland is een goede vastlegger van organische stof en daarmee van CO2, ook erg belangrĳk voor het vasthouden van water.’ Organische stof is grofweg op te delen in dynamische en stabiele onderdelen. Dynamische organische stof wordt door de aanwezigheid van stikstof en zwavel graag opgegeten door het bodemleven en wordt dus snel afgebroken. Stabiele droge stof bevat meer koolstof, dat vindt het bodemleven ‘minder lekker’, dus dat blĳft langer liggen. ‘Het is belangrĳk om beide te hebben, het stabiele deel draagt bĳ aan koolstofvastlegging en de structuur van de bodem, terwĳl het dynamische deel nuttig is voor het vrĳkomen van stikstof en zwavel voor de plant’, geeft Brolsma aan. Verbetering van de organische stof is lastig, maar is niet onmogelĳk. ‘Organische stof toevoegen aan de bodem is uiteindelĳk vooral plantenresten toevoegen. Bĳvoorbeeld door drĳfmest, dat is niets anders dan plantmateriaal dat door de koe niet is verteerd. Goed voor het stabiele deel van de organische stof’, vindt Tjoonk. Drĳfmest kan echter maar beperkt worden uitgereden, dus noemt Tjoonk ook compost als mogelĳkheid om organische stof te verbeteren, of het achterlaten van meer plantmateriaal bĳ de mais- of graanoogst. ‘Kies er bĳvoorbeeld voor om korrelmais te oogsten en laat het blad en de stengels liggen. Over het algemeen geldt dat hoe houtiger de gewasresten zĳn, hoe stabieler het als organische stof wordt.’

Investeren in de juiste percelen

de opbrengst en voederwaarde van het gewas. Bovendien verschilt de staat van de bodem per perceel en per moment in het jaar. Brolsma adviseert daarom ook om het niet bĳ de driejaarlĳkse analyse te houden, maar door het jaar heen nogmaals de plantbeschikbaarheid van de nutriënten een aantal keren te bekĳken. ‘Informatie over de plantbeschikbaarheid is heel nuttig bĳ het optimaliseren van de bemestingsplannen door het hele groeiseizoen heen en zo kun je scherper sturen’, vertelt Brolsma. Denk daarbĳ ook aan het verdelen van de mestgift. ‘Dat wordt al meer gedaan, maar ik denk dat er nog wel slimmer op te sturen is. Het moet natuurlĳk wel praktisch haalbaar blĳven, maar uiteindelĳk voer je een koe ook niet op maandag voor de hele week. Met de juiste mestgift op het juiste moment haal je het optimale uit de bodem.’ Een bodemanalyse geeft ook inzicht in verschillen tussen percelen. Grond is niet overal gelĳk en op het ene perceel is de opbrengst hoger dan op het andere, weet Brolsma. ‘Je kunt besluiten te investeren in verbetering van grond op de mindere percelen, maar bodemverbetering is een kostbaar project en er gaan soms jaren overheen voordat de inspanningen effect hebben. Het kan ook een goed idee zĳn om juist te investeren in de goede percelen en die optimaal te benutten voor voederwinning.’ l

Samenvatting – Bodemonderzoek geeft inzicht in de staat van de grond en in hoeveel bemesting nodig is. – De pH van de grond beïnvloedt veel bodemprocessen en moet daarom niet te laag zijn. – Organische stof in de bodem is belangrijk voor de beschikbaarheid van nutriënten en het vasthouden van water. – Door vaker de bodem te onderzoeken kan een perceel optimaal worden bemest.

De zuurgraad, de voorraad organische stof en de weersomstandigheden hebben uiteindelĳk allemaal invloed op

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Hoofd.indd 11

10-02-21 09:54

BEDRIJFSREPORTAGE VAN CAN

Geen 5 of 9,

maar constant een 8

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BedrijfvanCan.indd 12

09-02-21 08:56

Eigenlijk is hij meer ondernemer dan vleesveehouder. Vandaar ook dat John van Can acht jaar geleden besloot zijn veestapel met Belgische blauwen in te ruilen voor limousins. ‘Wie nog steeds de ideologie heeft dat de dikbil hét is, leeft toch echt wel onder een steen.’ TEKST ALICE BOOIJ

‘O

p zondagochtend heb ik wel tijd’, antwoordt John van Can uit het Limburgse Baneheide op de vraag of hij wil meewerken aan een reportage over zijn bedrijf. De 48-jarige Limburger heeft naast zijn vleesveebedrijf met zo’n 1100 dieren ook nog vijftien man aan het werk in zijn grondverzet- en loonbedrijf. Bovendien is hij bestuurslid bij de LTO-vakgroep vleesveehouderij. Op zondag kan hij rustig en – zo blijkt – bevlogen vertellen. ‘Mijn vader had al vleesvee. Toen mijn broer en ik acht en tien jaar waren, deden we al klusjes, vanaf veertien jaar werkte ik eigenlijk al volop mee’, vertelt Van Can over zijn passie voor het vleesvee.

Tweehonderd keizersneden per jaar

John van Can: ‘De limousin is een gemakkelijker koe in de omgang dan de Belgische blauwe’

BEDRIJFSPROFIEL

De vleesveetak breidde zich stevig uit naar zo’n 750 dik eigenaar John van Can plaats Baneheide billen om mee te fokken én om af te mesten. ‘Op de top aantal dieren 1100 limousins hadden we meer dan 200 keizersnedes per jaar.’ De inrich aantal kalvingen 200 kalvingen ting voor het verlossen van de koeien was professioneel. Baneheide Een keizersnedebox en een aan het plafond bevestigde areaal 150 hectare takel. ‘De dierenarts was hier met dertig minuten weer weg. Dat ging perfect’, zo blikt John terug. Niks meer aan hun opleiding alles over het vermarkten, versnijden en doen zou je zeggen, maar de ondernemer merkte weerstand om hem heen rondom de keizersnede. ‘We hadden het uittellen van het uitsnijrendement, maar de basis van het antibioticagebruik al flink verminderd’, zo geeft hij een goed stuk vlees en het verhaal missen ze. Juist zij aan. Geen nageboortepillen meer en alleen antibiotica zouden het meest superieure vlees moeten verkopen.’ wanneer de situatie daarom vroeg. Toch bleef het knagen. Makkelijker in de omgang ‘De consument wil de keizersnede niet.’ De overstap van blauw naar bruin vleesvee is de vleesveeMet die gedachte maakte de vleesveehouder zo’n acht houder meegevallen. ‘Ik durf te stellen dat de limousin jaar geleden een resolute zakelijke beslissing. ‘Alle dikbillen heb ik verkocht en limousins teruggekocht. Ik wilde een gemakkelijker koe in de omgang is dan de Belgische een ras dat van een soberder rantsoen kon groeien, geblauwe’, dropt hij nog maar eens. ‘In de kudde zijn de makkelijk kalft en fijndradig vlees levert’, noemt hij als limousins rustig en kun je ze met beleid overal krijgen redenen om over te stappen naar het Franse vleesras. Hij waar je wilt. Het wordt pas lastig als je een limousin uit lichtte zijn slager in over de overstap en die was in eerste het koppel wil halen.’ Daarbij selecteert Van Can flink op instantie niet enthousiast, herinnert hij zich. ‘Hij vond de karakter. ‘Zie je dat hok daar? Daar lopen de koeien die dikbil superieur. Het kwam erop neer dat onze samenik afmest, ook koeien met een moeilijk karakter.’ De werking ten einde was.’ Dat was echter niet van lange fokstieren die hij uitzoekt, selecteert hij op karakter en duur, zo had Van Can hem voorspeld. ‘Na een paar maanvoldoende maat. ‘Daar moeten de kilo’s aan hangen.’ En den leverden we onze eerste limousins bij hem af. Het nee, aan stamboekfokkerij doet hij niet. ‘Ik wil wel een gaat erom dat je als slager continu dezelfde kwaliteit goede koe fokken, maar hoef dat niet te bewijzen. Dat vlees aflevert. Dat kunnen we, 52 weken per jaar. Je wilt brengt geen geld in het laatje.’ niet de ene dag een 5 halen en de andere dag een 9. Elke Ook de omgang met de dieren is gericht op een goede dag een 8 halen, dat is de uitdaging.’ opvoeding, geeft de vleesveehouder aan. ‘We zetten in de De stieren op het bedrijf mest hij ook af voor een grootafstalperiode alle gekalfde zoogkoeien ’s morgens tijdens nemer: Van Rooi. Vandaaruit komt het vlees onder anhet voeren even vast in het voerhek, zodat we de kalvedere bij de supermarktketen Jan Linders in de koelvitriren kunnen scheiden van de koeien. De koeien blijven nes terecht. ‘De koeien worden aan Natuurvlees verkocht dan voor een uurtje op de roosters staan vreten, zodat de en komen zo via Kaldenberg bij de Sligro terecht. Ik durf kalveren in de pot hun brokjes kunnen opvreten’, legt hij wel te stellen dat de Sligro gemiddeld genomen een bede procedure uit, die ook gevolgd wordt door de medetere kwaliteit rundvlees heeft dan de doorsnee Zuid-Limwerkers. ‘Zo weet ik ook zeker dat ze alle koeien gezien burgse slager’, aldus Van Can, die vindt dat de slagers hebben. Wanneer er eentje moet kalven, hebben we dat zich meer zouden moeten onderscheiden. ‘Ze leren in in beeld.’ Deze manier van werken zorgt ervoor dat de

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BedrijfvanCan.indd 13

09-02-21 08:56

BEDRIJFSREPORTAGE VAN CAN

De gekalfde koeien staan een uurtje per dag aan het voerhek, gescheiden van hun kalveren die dan brok vreten

kalveren handzamer zijn. ‘Ze leren wat krachtvoer is en dat maakt het ook gemakkelijker om koeien en kalveren in de zomer bij elkaar te krijgen in het vanghok.’

Beter Leven-keurmerk Het vleesveebedrijf heeft inmiddels een twee-sterren-Beter Leven-keurmerk van de Dierenbescherming verdiend. De eisen die hieraan gesteld worden, hebben niet alleen te maken met de vierkante meters oppervlak per dier, maar bijvoorbeeld ook met de herkomst van de dieren en de afstand die ze moeten afleggen van de fokkerij naar de afmeststal. ‘We halen de limousins uit België.’ Dat is voor het zuidelijke puntje van Nederland, waar Van Can woonachtig is, op slechts een steenworp afstand. ‘Dat geeft ons ook een voordeel in de kostprijs’, weet de vleesveehouder te vertellen. ‘We hebben genoeg aanbod van broutards, maar ook van mais en stro. Het is hier binnen handbereik.

Het voerhek is in breedte verstelbaar. Zo passen zowel jonge kalveren als oudere koeien in deze huisvesting

Wanneer je in het noorden van Nederland zit, is het echt duurder om aan de transportafstandeisen te voldoen.’ Bovendien ontdekte hij in de loop van de tijd nog een kostprijsvoordeel ten opzichte van de eerder gemeste dikbillen. ‘De limousin kan met een sober rantsoen toe. Dikbillen vragen een intensief afmesttraject. Dan moet je bij de aankoop van voedermiddelen concurreren met melkveehouders en dat zijn emotiekopers. Als mais 3000 euro per hectare kost, kopen ze het gewoon.’ Al met al zijn de verdiensten van de limousins ook beter. ‘Maar rijk word je er niet van. Zeker niet van het fokken, dat is meer hobby’, aldus Van Can, die in zijn andere bedrijfstakken gemakkelijker meer marge maakt. ‘Om het rendabel te maken moet de kiloprijs echt hoger liggen.’

Kringloopvoeren In de stallen overheerst intussen rust. De stieren liggen te groeien tot een gewicht van 480 tot 560 kilo geslacht. ‘Als ze hun pens vol hebben, gaan ze liggen’, benoemt Van Can de succesfactor. Naast mais en kuil (van uitgegroeid gras) is er ook klaver en luzerne in het rantsoen te vinden, aardappelen, tarwegistconcentraat, sojahullen, appels en peren. ‘Een uitgebalanceerd rantsoen, dat werkt beter dan alleen mais, gras en brok’, geeft de vleesveehouder aan. ‘Bij dat laatste rantsoen verzuren ze en dat levert ook weer onrust op.’ De vleesveehouder voert een rantsoen dat vergelijkbaar is met het rantsoen dat bij collega-mester Frank Tillemans voor de dieren ligt. ‘Dan lever je dezelfde kwaliteit, en met allemaal voedermiddelen uit de regio. Dat is een mooie kringloopgedachte’, zegt Van Can met een grijns, terwijl hij wijst op de 3000 zonnepanelen. ‘We zijn al zelfvoorzienend in stroom. Ik verwacht dat de trekker en de voerwagen over niet al te lange tijd ook elektrisch zijn.’ Tijdens de rondgang wordt ook duidelijk dat het bedrijf vol zit met vee. ‘Nog wat erfverharding links en rechts en dan is het hier eigenlijk wel op orde. Van Can maakt zich op voor een volgende stap. ‘Mijn zoon van twintig zit ook bij ons in het bedrijf en ik heb ook nog een kleine man van zes jaar die roept dat hij boer wil worden.’ Uitbreiden op deze plek in de bebouwde kom van Baneheide zit er niet meer in. Maar de blik op het gezicht spreekt boekdelen. ‘Er komen wel weer kansen.’ l

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BedrijfvanCan.indd 14

09-02-21 08:57

Nr. 10 Linex HiEnergy & nr. 10/200 Dura Top Feeding Een energetische boost in het vleesveerantsoen!

Aveve introduceert: Linex HiEnergy en Dura Top Feeding. Deze krachtvoeders bieden: Æ Een rijke bron van energie, dankzij een hoge VEVI-waarde en zijn vetrijke samenstelling. Æ Betere slachtresultaten door de toevoeging van geëxtrudeerd lijnzaad. Nr. 10 Linex HiEnergy 9 9 9 9

Krokante brok in extrudaatvorm Zeer energijrijk! Op basis van een hoog aandeel lijnzaad Brengt een hoog vetgehalte in het rantsoen zonder verstoring van de penswerking.

9 Per kg product: 1600 VEVI - 19% RE - 18,5% RVET

Nr.10/200 Dura Top Feeding 9 Energetische en vetrijke vleesveemengeling 9 Bevat geëxtrudeerd lijnzaad en -maiskiemen 9 Met Europese gevlokte en getoaste sojabonen 9 Top aanvulling aan 2 - 3 kg tijdens de afmestfase 9 Bron van vitamine E

9 Per kg product: 1500 VEVI - 20% RE - 15% RVET

BEZOEK ONS OP

AGRIFLANDERS !

Wenst u meer informatie? Contacteer dan onze vleesveespecialisten: Anne Vandelannoote: anne.vandelannoote@aveve.be Gregory Antrop: gregory.antrop@aveve.be

www.agrivirtual.eu

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

Advertentie_Aveve_vleesveeteeltA4_022021.indd 1 VV02_p15.indd 4

8/02/2021 14:00:10 08-02-2021 14:26

MANAGEMENT VEILIG OMGAAN MET RUNDEREN

Een stressvrije veestapel opbouwen Omgaan met dieren – individueel of in een groep – gaat gepaard met risico op ernstige trauma’s, ook op rundveebedrijven in Vlaanderen en Nederland. Een gestreste veehouder zorgt voor stress bij zijn dieren. Ronald Rongen geeft een aantal tips om stressvrij om te gaan met runderen. TEKST GUY NANTIER

erken met dieren is een van de meest voorkomende oorzaken van ongevallen met letsels in de landbouw. Naarmate de bedrijven groter worden en/of externe hulp wordt ingeschakeld, wordt ook de kans op een ongeval groter. Omgang met dieren, of het nu individueel is of in een groep, brengt ook risico op ernstig trauma met zich mee. Runderen zijn daarbij gevaarlijker dan varkens en schapen, omdat ze van nature vrij angstig zijn en soms hoorns hebben waarmee ze verwondingen kunnen veroorzaken. Volwassen runderen wegen ook aanzienlijk meer dan de mensen die met hen werken.

Gestreste veehouder Volgens de Nederlandse organisatie Stigas worden ongevallen met (ziekte)verzuim in 34 procent van de gevallen veroorzaakt door koeien. Stieren veroorzaken zo’n 29 procent van de ongevallen. Jongvee is verantwoordelijk voor 10 procent van de ongevallen. Bij ruim 30 procent van de incidenten was het dier in een specifieke staat: koe in droogstand, tochtig, net afgekalfd, gestrest, dier met onvoorspelbaar of gestoord gedrag.

Een correcte opvoeding begint bij het kalf en niet na de eerste kalving

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-OmgangMetDieren.indd 16

08-02-21 12:31

Handige tips om een stressvrije veestapel op te bouwen ‘Cowmunicator’ en gedragsdeskundige Ronald Rongen verzamelde zijn kennis en ervaring in handige tips. Een bloemlezing: – Koeien hebben een duidelijke aansturing nodig. Doe dit door gericht druk op te bouwen en deze ook weer tijdig weg te nemen. Angst en nervositeit zijn hierbij een slechte raadgever. – Leer uw runderen u te gehoorzamen, train uw dieren. Niet door lokken, maar door ze rustig te drijven. – Een correcte opvoeding begint bij het kalf, en niet na de eerste kalving! – Runderen willen kunnen zien wie of wat hen drijft. – Runderen lopen in de richting waarnaar ze kijken. – Actie (beweging) = reactie (beweging). Elke beweging van de verzorger heeft een beweging van het dier tot gevolg. Diegene die als eerste in actie komt, geeft de richting aan! – Runderen volgen runderen, dat is kuddegedrag. Een rund van de groep isoleren en rustig houden vergt daarom goede vakkennis en een goed inzicht.

–

– Ronald Rongen: ‘Een stier die aanvalt, wil niemand gijzelen, hij wil enkel slachtoffers maken’

– Runderen zien, horen en ruiken anders dan mensen. Door dit te begrijpen kan veel leed worden voorkomen. – Benader runderen altijd van links. Benader je ze frontaal, dan wordt dit door het dier als aanval beschouwd en loop je kans op kopstoten! – Houd bij de bouw en inrichting van de stal rekening met de ruimte en behoefte van runderen, maar denk ook aan uitwijkmogelijkheden en vluchtwegen voor uzelf. Te vaak voldoen stallen niet aan deze criteria.

‘Bij elk contact met runderen is het voorkomen van arbeidsongevallen nooit helemaal uit te sluiten’, zegt ‘cowmunicator’ en gedragsdeskundige Ronald Rongen van Low Stress Stockmanship Europe. Ronald Rongen geeft op regelmatige basis colleges aan studenten diergeneeskunde, maar ook aan veehouders en slachterijmedewerkers in heel Europa. ‘Maar als ongelukken niet uit te sluiten zijn, moet het aantal tot een minimum beperkt worden. Veel kritische situaties in de stal of op de weide kunnen worden voorkomen als men weet hoe vee zich in bepaalde situaties gedraagt en deze kennis toepast in de omgang met de dieren.’ Runderen nemen hun omgeving anders waar dan mensen, zo geeft de cowmunicator aan. ‘De omgang met runderen

–

Dat heeft niet alleen gevolgen voor uw eigen veiligheid, maar beïnvloedt ook de levensduur en de productie van uw rundvee. Hoornloze koeien gedragen zich anders dan gehoornde koeien, niet alleen richting veehouder, maar ook onderling. Het is niet juist dat een hoornloze groep runderen zich rustiger zal gedragen dan een gehoornde groep runderen. Uitwijkmogelijkheden op de weide, maar ook uitwijkmogelijkheden, looplijnen, bochten, ruimte en verlichting in de stal, hebben een grotere invloed op het gedrag van runderen dan het al dan niet dragen van hoorns. Zowel koeien als stieren vallen nooit zomaar uit het niets en spontaan aan. Ze geven vooraf – door lichaamstaal – een duidelijk signaal. Veel ongevallen gebeuren doordat de veehouder het signaal niet herkent, fout interpreteert, dan wel niet tijdig oppakt. En tot slot: een stier die aanvalt, wil niemand gijzelen, hij wil enkel maar slachtoffers maken!

bestaat uit een uitgebreide variatie van contacten tussen de veehouder en het dier. Een rund maakt daarbij gebruik van verschillende zintuigen: ogen, oren, neus en tastzin. Middels training van de veehouder rondom het koegedrag en koesignalen vermindert het aantal (bijna-)ongevallen en werkt men veiliger, efficiënter en diervriendelijker.’ ‘Veel ongevallen met koeien gebeuren doordat de kracht en de reactie van de dieren in (behandel)situaties worden onderschat’, vervolgt Ronald Rongen. ‘De rundveehouder neemt vaak niet genoeg tijd om met de nodige rust aan het werk te gaan. Een gestreste veehouder resulteert in gestrest vee. Mijn motto is dan ook: ‘Als je met runderen iets snel wilt doen, doe het dan langzaam.’ l

Help de dierenarts om ongevallen te vermijden De rundveedierenarts komt veelal dieren tegen die zich in een stress-situatie bevinden, zoals kalvende dieren, zieke dieren, koeien met een wonde. Dierenarts Anthony De Schryver: ‘Een rustige benadering en spreken tegen de runderen kunnen al dikwijls een schrikreactie voorkomen.’ Voor verdere behandelingen is een goede fixatie met touw, behandelbox of sluitend voerhek belangrijk om veilig en zonder stress te kunnen werken, geeft De Schryver aan. ‘Tijdens een drachtcontrole zal ik altijd

aan de veehouder vragen om de dekstier vast te zetten. De keizersneden gebeuren altijd met geboeide achterpoten.’ Ondanks deze maatregelen kunnen er zich toch nog ongevallen voordoen, aldus de praktijkdierenarts. Anthony De Schryver: ‘Een citaat van emeritus hoogleraar Piet Deprez is mij als student altijd bijgebleven: als dierenarts zal je vroeg of laat blootgesteld worden aan lichte, ernstige of dodelijke verwondingen. Gelukkig is het bij mij tot op heden maar enkele keren bij het eerste gebleven.’

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-OmgangMetDieren.indd 17

08-02-21 12:31

INTERVIEW MAAIKE VAN DEN BERG

leeftijd 42 opleiding diergeneeskunde, Universiteit Utrecht carrière 13 jaar praktiserend dierenarts, bestuur beroepsvereniging KNMvD, projectleider ministerie van LNV en sinds eind 2020 adviseur politiek-bestuurlijke zaken binnen de NVWA nevenactiviteit hoofdpersoon in de documentaire ‘Veearts Maaike’

Maaike van den Berg: ‘Een boerin vertelt vaak het eerlijke verhaal over hoe het op het bedrijf gaat’

VV02-BoerinInterview.indd 18

08-02-21 16:04

Hoe ‘Veearts Maaike’

haar droomvak ontgroeide

Een keizersnede en het euthanaseren of doodbloeden van een koe. Het zijn gebeurtenissen die doorgaans achter gesloten staldeuren plaatsvinden, maar via de documentaire ‘Veearts Maaike’ kwamen ze in de meest pure vorm de huiskamer binnen. ‘Het op tafel durven leggen van de echte dilemma’s komt de dialoog ten goede’, zo verklaart Maaike. Verbinden is haar levenswerk geworden. TEKST FLORUS PELLIKAAN

ind juli 2020 was het zover. De documentaire ‘Veearts Maaike’ van de Gouden Kalf-winnaars Jan Musch en Tijs Tinbergen kwam landelijk op tv. Inclusief terugkijkers zagen inmiddels al ruim 220.000 mensen hoe dierenarts Maaike van den Berg over het Groningse land van veebedrijf naar veebedrijf snelt voor een spoedgeval of bedrijfsbegeleiding. Voor een argeloze kijker, die de documentaire ‘toe-

vallig’ tegenkwam, werd het een confronterende film. Maaike moet veel beslissingen tussen leven en dood nemen en het bloed vloeit veelvuldig. Maar zelfs voor iemand die op een boerderij woont en werkt, is de manier van afscheid nemen van een zieke koe door een van de veehouders ontroerend. De documentaire verbloemt niets van wat er zich op het boerenbedrijf afspeelt. Toch is het geen pleidooi

Wie is Maaike van den Berg? Maaike van den Berg (42) is, zoals ze het zelf noemt, ‘het product’ van een cameraman/ onderwijzer en een sociologe. Ze groeide op in het Friese Oudehaske en Wolvega. Hoewel ze vaak in een overalletje liep en weinig met poppen had, heeft niets in haar stamboom ook maar de kleinste link naar de veehouderij. ‘Toen ik klein was, wilde ik later een spannend beroep: brandweer- of politievrouw of dierenarts. Mijn vader regelde, toen ik een jaar of tien was, een dagje meelopen met de dierenartsen in Wolvega. Ik was direct verkocht. Ik werd geraakt door het leven op de boerderij.’ En als ze niet deze eerste dag op een dierenkliniek had meegemaakt, maar een dag op een brandweerkazerne? ‘Dan was ik brandweervrouw geworden’, reageert de rap pratende Maaike resoluut.

Al als kind dook Maaike diep in het dierenartsvak. Ze logeerde diverse keren in het weekend bij een van de dierenartsen. En als ze wel thuis was, had ze als twaalfjarige een telefoon met een lang snoer naast haar bed staan, zodat niet het hele huis wakker werd als de dierenarts belde om mee te gaan naar een spoedgeval midden in de nacht. ‘In iedere auto wist ik de infusen liggen. En ik durfde ook te vragen waarom soms dingen per boer weer anders werden besproken en gedaan. Ik leerde met koeien omgaan en mocht steeds meer doen. Ik ben mijn ouders heel dankbaar voor de ruimte die ik altijd heb gekregen om het onbekende tegemoet te gaan.’ Na haar vwo-diploma werd Maaike met een kans van één op zeven ingeloot bij de facul-

teit in Utrecht, maar ze moest in de zomervakantie nog wel het vak natuurkunde bijspijkeren. ‘Ik was hier totaal niet goed in en heb ervoor moeten vechten. Bij het examen moest ik professor Schröder beloven een steengoede dierenarts te worden. Toen kreeg ik het voordeel van de twijfel.’ Maaike startte na haar studie in Oldenzaal bij een gemengde praktijk, maar verlangde al snel weer naar het noorden, waar meer koeien zijn. Na drie jaar ging ze aan de slag bij Van Stad tot Wad Dierenartsen in Loppersum. De documentaire ‘Veearts Maaike’ van Jan Musch en Tijs Tinbergen, geproduceerd door Selfmade films, is over haar werk in deze praktijk gemaakt. De documentaire is terug te zien via www.npostart.nl

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BoerinInterview.indd 19

08-02-21 16:04

INTERVIEW MAAIKE VAN DEN BERG

‘Onbedoeld is de film een tegenhanger geworden van polarisatie en protest. Dat vind ik mooi’ voor of tegen de veehouderij, maar het legt wel de vinger bij wat er op dit moment allemaal op het boerenbedrijf speelt.

Ben je een bekende Nederlander geworden door de documentaire? Glimlachend: ‘Een bekende Nederlander is wat overdreven, maar een bekende dierenarts wel. Ik ben een poosje wel regelmatig aangesproken. Reacties dat de documentaire mensen gegrepen heeft en dat ze het heel mooi vonden, zijn natuurlijk wel strelend. Mensen denken je gelijk ook helemaal te kennen, maar ze hebben natuurlijk alleen maar mijn werkwereld gezien. Eigenlijk was ik geen voorstander van de filmtitel Veearts Maaike. Het ging niet primair om en over mij, maar over het boerenleven en mijn beroep, dat zo onlosmakelijk verbonden is met de uitdagingen waar boeren mee te maken krijgen.’

Wat wilde je met je medewerking aan de documentaire bereiken? ‘Mijn doel was echt om dit te doen voor de mensen en de sector waarmee ik me zo verbonden voel. Mijn collega’s bij Van Stad tot Wad-dierenartsen en ik vonden het belangrijk om te laten zien hoe wij als dierenartsen samenwerken met onze boeren en ook eerlijk te laten zien waar wij mee worstelen. Dit te midden van alle onrust en onbegrip tussen boerensector en maatschappij. Natuurlijk zat er op voorhand een risico in, maar ik gedij wel bij wat spanning. Mijn ervaring is dat wanneer je open staat voor kritische vragen over wat je doet en vooral niet direct in de verdediging schiet, je niet de gebeten hond bent. Sterker nog, ik ben ervan overtuigd dat het op tafel leggen van de echte dilemma’s de dialoog ten goede komt en vrijwel altijd de eerste stap is naar oplossingen.’ ‘De documentairemakers Jan Musch en Tijs Tinbergen waren ook niet uit op het maken van een statement voor of juist tegen de veehouderij. Dat voelden de kijkers en ik denk dat dat de kracht van de film is. We hebben ondanks dat we alles van keizersnede tot euthanasie hebben laten zien, vrijwel geen vervelende reacties gehad.’ ‘De makers hebben drie jaar lang met tussenpozen meegelopen en woonden naast de praktijk. Er ontstond gewoon een vertrouwensband. Het heeft mij verbaasd dat boeren zo snel vertrouwd waren met

de filmers en de camera. De makers hebben nog steeds contact met enkele filmboeren.’

Wat zegt de deelname over jou als dierenarts? ‘Het zoeken van de verbinding is altijd mijn doel. Door de documentaire heb ik bijvoorbeeld de minister en een boer met elkaar in contact kunnen brengen. Daar word ik blij van. En ik hoop dat de film heeft bijgedragen aan nuance tussen burger en boer. Onbedoeld is de film een tegenhanger geworden van polarisatie en protest. Dat vind ik mooi.’ ‘Voor het verbinden van mensen zoek ik gerust wat de sociale onveiligheid op. Daar moesten mijn collega’s ook vaak aan geloven. Ik zag niet zoveel in weer een boerenavond over bvd, kuiluitslagen of een presentatie van een nieuw vaccin door een farmaceut. Nee, wij schreven bij Van Stad tot Wad als dierenartsen bijvoorbeeld wel eens toneelstukjes rondom een thema dat wij belangrijk vonden en waarin we het ook niet schuwden om onszelf in de zeik te nemen. Maar waarin ook diepliggende vragen aan de orde kwamen: is dubbel zo groot ook dubbel zo gelukkig?’ ‘Als kind ontdekte ik al vroeg de kracht van humor en dat gebruikte ik ook als dierenarts. Humor relatieveert en breekt de spanning en dat geeft ruimte om juist ook serieuze zaken te bespreken.’

Wat maakt het vak van dierenarts zo mooi? ‘Het werk op de boerenerven voelde heel echt. Er zit alles in: spanning, verdriet, humor. Voor veel boeren ben je een belangrijke vertrouwenspersoon en een moment later passeert er weer heerlijk lompe humor. Daarnaast speelt het vak zich af binnen allerlei belangen waar dierenartsen een afweging in maken. Belang van het dier, belang van de boer en belang van de maatschappij als geheel. Die verscheidenheid aan belangen heeft me altijd geboeid. Daarom heb ik me landelijk en ook op Europees en mondiaal niveau ingezet voor allerlei projecten op gebieden als antibioticagebruik en het terugdringen van sterfte van jonge dieren bijvoorbeeld. Dat ik me op dat snijvlak van praktijk, beleid en politiek thuis voelde, heeft de documentaire wel laten zien denk ik.’ ‘Maar ik zat wel in deze wereld vanwege mijn beroep. Ik heb me nooit volledig laten opslokken door de wereld van de veehouderij. Ik loer graag over

‘Als dierenarts heb ik de kracht van humor gebruikt, het geeft ruimte om serieuze zaken te bespreken’ 20

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BoerinInterview.indd 20

08-02-21 16:04

allerlei figuurlijke heggen. Ik woonde in de stad Groningen en werkte in het Ommeland. Misschien dat ik daardoor ook wel altijd wat boven het wereldje heb gehangen en er een beetje van een afstand naar kon kijken. Maar daardoor kon ik juist wel weer de verbinding met de wereld buiten de veehouderij zoeken.’

Toch heb je de stethoscoop aan de wilgen gehangen? ‘Klopt en misschien vinden mensen dat best raar als ze zien hoe ik met mijn vak bezig was. Maar mijn gevoel gaf aan dat mijn verdere ontwikkeling niet in de praktijk lag. Toen ik stopte als praktiserend dierenarts, had ik nog geen nieuwe baan, maar ik vond veertig wel een mooie leeftijd voor een verandering en ik wist dat ik mijn horizon wilde verbreden. Inmiddels heb ik tijdelijk een project rond de sterfte van jonge landbouwhuisdieren voor het ministerie vlot getrokken en nu werk ik voor de NVWA binnen het team politiek-bestuurlijke zaken. Daar hoort onder andere het coördineren van de informatiestroom richting het ministerie bij. Ik ga weer verder met het leggen van verbindingen, maar dan op een andere plek.’

Heeft de veehouderij er nu een ambassadeur in Den Haag bij? ‘Ik ben geen belangenbehartiger. Ik dien nu vooral het belang van de hele maatschappij en daar maakt de veehouderij natuurlijk gewoon deel van uit. Maar het is wel handig dat ik weet hoe de sector in elkaar steekt. Ik kreeg mijn huidige functie, omdat ik goed in staat ben verschillende perspectieven te bieden aan de mensen die besluiten nemen. En omdat ik mensen met een glimlach durf tegen te spreken als dat nuttig is. Daarnaast zijn dierenartsen goed in integraal denken en dat komt goed uit in dit werk. Een zieke koe is voor een dierenarts altijd een signaal om even te checken of er preventief iets voor de rest van het koppel geregeld moet worden. Die manier van werken is niet vanzelfsprekend in de humane gezondheidszorg.’

In de praktijk heb je zowel met boeren als met boerinnen gewerkt. Had je een voorkeur? ‘Nee, beslist niet. Waar ik veel respect voor heb gekregen, is dat de boer en boerin vaak een enorm sterk koppel zijn die samen tot veel in staat zijn als het gaat om het nemen van lastige beslissingen. Ik heb wel de ervaring dat binnen studiegroepen de boerinnen vaak wel het meest eerlijk de gang van zaken binnen hun bedrijf schetsen. Daarnaast zijn boerinnen nogal eens wat te bescheiden over hun eigen rol binnen het bedrijf. Mannen spelen meer blufpoker.’ ‘Ik heb ook wel eens wat met die rolverdeling gespeeld in studiegroepen. Het is wetenschappelijk aangetoond dat de zorg voor jongvee bij boerinnen in betere handen is. Over hun eigen rol binnen het melkveebedrijf hoeft dus geen vrouw bescheiden te doen.’ l

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-BoerinInterview.indd 21

08-02-21 16:04

SIROKO:

SMALLE GEGALVANISEERDE BAK • KWALITEITSVERSPREIDING • LAADVERMOGEN VAN 8 TOT 13 T • VOLUME VAN 8 TOT 14 M3

3 • Bak en dissel volledig gegalvaniseerd • Verstelbare en vastgeschroefde as • Grote bande • Voorschot met beschermingsrooster voor een goede zichtbaarheid • V-Dissel met parabolische veerbladen

• Verticale strooiwalsen met grote diameter (820 of 900 mm) • Draaibare beitels uit speciaal staal • Beweegbare schoepen

• Ingebouwde opklapbare verlichting met plexiglas bescherming

• Waterdichte aandrijving: (1) FC300, (2) FC500, (3) FC4000 • Bediening van de ketting (aan/uit en omkering van de draairichting) • Bijhorende bediening (doseerschuif, randluik, strooikap)

SIROKO STALMESTSTROOIER • Sterke machines, veilig en gemakkelijk te gebruiken met de grootste comfort in elke omstandigheden • Uitgebreid en gepersonaliseerd onderdelenboek, ieder moment te downloaden met serie nummer • 3 jaar garantie • Veilige waarde op lange termijn

37B

joskin.com

Profiteer van onze actie! € 100/T korting of 4 kalverdekentjes *

: ns op al.eu o k e Bezo agrivirtu . www

bij aankoop van volle pallet (1.000 kg) melkpoeder en/of mineralen

€ 50/T korting of 2 kalverdekentjes * bij aankoop van minimum 500 kg melkpoeder en/ of mineralen aangevuld met 500 kg kalvervoeders tot een volle pallet van 1T * Actie geldig op een selectie en tot 21 maart 2021

www.dumoulin.eu follow us on

Neem contact op met uw expert T+32 56 22 01 81 | info@dumoulin.eu

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02_p22.indd 22

08-02-2021 13:36

CRVCOÖPERATIENIEUWS

De fokdoeldiscussie gaat door Meer dan 300 vleesveehouders uit Nederland en Vlaanderen hebben de afgelopen weken de online enquête over het fokdoel ingevuld. Ruim de helft hiervan betreft fokkers van het Belgisch-witblauwras. De overige veehouders vertegenwoordigen elf andere rassen, waarbij blonde d’Aquitaine en limousin het sterkst vertegenwoordigd zijn. De uitkomsten van de vragenlijst worden nu geanalyseerd en zijn een belangrijke bron van informatie om de fokdoelen tegen het licht te houden en mogelijke aanpassingen door te voeren. In welke vorm dit wordt teruggekoppeld naar de leden is op dit moment nog niet bekend. Dit hangt onder andere af van de ontwikkeling van de coronamaatregelen. De fokdoeldiscussie vindt iedere vijf jaar

plaats voor de rassen waarvoor CRV erkend is als stamboek (21 in Nederland en 7 in Vlaanderen). De uitkomsten worden verwerkt in een fokdoel per ras, dat formeel wordt vast-

gesteld door het hoofdbestuur. Dit kan betekenen dat de keuringsstandaard wordt aangepast, een nieuw kenmerk wordt ingevoerd of de formule voor de bwb-index verandert.

Webinars gemist? Kijk terug via de website Als alternatief voor fysieke bijeenkomsten organiseerde de Coöperatie CRV eind januari een tweetal webinars speciaal voor ledenvleesveehouders. Tijdens de live webinars bespraken leden van het hoofdbestuur de gang van zaken in de coöperatie in het afgelopen boekjaar en was er een toelichting op de jaarcijfers door financieel directeur Egon Verheijden. Deelnemers konden vragen stellen via de chat. Deze werden deels live beantwoord, maar door het grote aantal vragen hebben alle overige vragenstellers schriftelijk antwoord gekregen.

Een van de webinars was volledig gericht op geïnteresseerden in het Belgisch-witblauwras. Hierin gaven productmanager Ruben Bonne en veestapeladviseurs Frank Steukers en Simon De Coninck een uitgebreide toelichting op het actuele stierenaanbod van CRV. Hierbij werden ook bewegende beelden van de stieren getoond. In de webinar voor vleesveehouders met belangstelling voor andere rassen gaf Eric Elbers een toelichting op het brede aanbod van CRV. Daarnaast werd er tijdens de webinar live verbinding gelegd met Brazilië. Van hieruit gaf

Rudi den Hartog, directeur van CRV Zuid-Amerika, een interessante presentatie over de vleesveehouderij in Brazilië en de rol die CRV hier speelt in de fokkerij. Onderdeel van deze presentatie was een aantal filmpjes, waaronder een over Bela Vista, de hypermoderne spermaproductielocatie waar CRV sperma van melk- en vleeveestieren produceert. Heeft u de webinars gemist? Het is beslist de moeite waard om deze nog eens terug te kijken. Dat kan via de website van de coöperatie: www.cooperatie-crv.nl/overzicht-webinarscooperatie-crv/

Goede vooruitzichten voor CRV in Brazilië Tijdens een webinar voor vleesveeleden van CRV vertelde Rudi den Hartog, directeur van CRV Zuid-Amerika, over de ontwikkeling van de vleesveehouderij in Brazilië. Het land was vorig jaar ’s werelds grootste exporteur van rundvlees en de binnenlandse verkoopprijzen zijn goed. Volgens Den Hartog zijn de vooruitzichten voor dit jaar veelbelovend. Hij verwacht dat de verkoop van vleesveesperma met 30 procent zal stijgen. Enerzijds door uitbreiding van de vleesveehouderij, anderzijds door een stijging van het gebruik van kunstmatige inseminatie. Op dit moment

wordt nog maar 18 procent van de vleesveedekkingen via ki uitgevoerd. Daarnaast tonen ook Braziliaanse melkveehouders toenemende interesse in het gebruik van vleesveesperma op het ondereind van hun koeien. Met een eigen vleesveefokprogramma voor het neloreras, een inseminatieservice en de unieke spermaproductielocatie Bela Vista is CRV er volgens de directeur klaar voor om van de kansen in Brazilië te gaan profiteren. De presentatie van Den Hartog is terug te kijken via de website van de coöperatie: www.cooperatie-crv.nl/overzicht-webinarscooperatie-crv/

CRV voert in Brazilië een fokprogramma voor het neloreras

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-CRVCoopnieuws.indd 23

08-02-21 16:01

VOERWIJZER

Aan de hand van praktijkcases schrijven verschillende voeradviseurs van Aveve (B.) en Agrifirm (Nl.) over rantsoenberekeningen in de vleesveehouderij. Deze editie geeft Anne Vandelannoote van Aveve tekst en uitleg.

Voeding tijdens laatste maand dracht

cruciaal voor bedrijfsrendement H

et kalfseizoen is volop bezig. Een belangrĳke periode, want elk gewonnen kalf en iedere koe die weer drachtig wordt, bepaalt mede het rendement van het bedrĳf. De voeding gedurende de laatste maand dracht kan het geboorteproces en het herstel van de koe verbeteren.

Minder plaats voor de pens Tĳdens de laatste maand dracht neemt de koe niet alleen voeding op om in haar eigen onderhoud te voorzien, maar evenzeer is er een enorme behoefte aan voedingsstoffen voor de groei van het ongeboren

kalf en voor de ontwikkeling van de uier om zich voor te bereiden op de (instinctieve) melkproductie. Het is niet alleen van belang wat de koe eet, maar ook hoeveel ze eet in die fase voor het kalven. Hier heb je als veehouder niet altĳd het juiste beeld van. Tĳdens een verblĳf op de weide of bĳ hoogdrachtige dieren die nog in grote diergroepen gehuisvest zĳn, zal het niet altĳd opgemerkt worden wanneer de voeropname te veel achteruitgaat. Vooral de fysiologische veranderingen aan het eind van de dracht kunnen oorzaak zĳn van een dalende voeropname. Er komt minder plaats voor de pens, de dieren erva-

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Voerwijzer.indd 24

08-02-21 15:56

DE CIJFERS rantsoen einde dracht

maiskuil (kg) perspulp (kg) voordroogkuil (kg) Nr 122 Optima Beef Korrel (kg) Nr 453 Transilac VF nr 451 Prolacta Premium (kg) totaal droge stof (kg) vem (g per kg droge stof) re (g per kg droge stof) rc (g per kg droge stof) ZET (g per kg droge stof) KAB (mEq per kg droge stof)

rantsoen einde dracht gestuurd op verlaging KAB

kg vers

kg ds

kg vers

kg ds

10 7 6 2 — 0,2

4 1,8 2,7 1,8 — 0,18 10,5 960 146 200 151 222

10 7 6 0,5 1,5 0,2

4 1,8 2,7 0,4 1,3 0,18 10,4 951 140 195 163 –13

Tabel 1 – Voorbeeld van een rantsoen aan het einde van de dracht, gestuurd op verlaging van de kation-anionbalans (kab) met gecoate anionische zouten

Kation-anionbalans of KAB De kation-anionbalans (kationen-anionenverschil, ook wel KAB) van een voeder of rantsoen wordt bepaald door de balans tussen de positief geladen ionen (kationen) en de negatief geladen ionen (anionen). De KAB wordt uitgedrukt in milli-equivalenten (mEq) per kilogram droge stof. De formule is als volgt: KAV (mEq/kg) = (Na (mg/kg)/23,0) + (K (mg/kg)/39,1) – (Cl (mg/kg)/35,5) – ((S (mg/kg) x 2)/32,1) De belangrijkste kationen zijn natrium (Na) en kalium (K), zij hebben een basische werking in het lichaam. De belangrijkste anionen zijn chloor (Cl) en zwavel (S), zij hebben een zure werking in het lichaam. Een rantsoen met een lage of negatieve kation-anionbalans resulteert in een daling van de zuurtegraad (pH) van het bloed. Dit verhoogt de calciummobilisatie uit de botten en de bloedspiegel van Ca en Mg stijgt. Anionische zouten, zoals ammoniumchloride of magnesiumchloride, kunnen de KAB van het rantsoen extra verlagen. Gezien deze echter onsmakelijk zijn, kunnen deze onder de nieuwste generatie gecoate anionische zouten gevoederd worden.

Te veel graslandproducten of voederbieten verhogen de kation-anionbalans, maiskuil doet dit veel minder

ren een hogere lichaamstemperatuur of hebben langere ligperioden, waardoor ze minder naar het voerhek komen. Voor een hoge opname is het belangrijk dat er altijd vers en smakelijk voer beschikbaar is.

Sturen op kation-anionbalans Een belangrijke pijler bij de drachtige dieren is de mineralenstatus. Voer daarom de gehele periode van de dracht zeker mineralen bij. Met name vitamine E en selenium zijn erg belangrijk om problemen met het ophouden van de nageboorte te voorkomen. Ook bij dieren die een tekort aan calcium hebben rond

het kalven, is de kans groter dat deze aan de nageboorte blijven staan. We kunnen de dieren hierop voorbereiden door te sturen naar een verlaagde kation-anionbalans in de voeding. Hierbij zullen de koeien makkelijker calcium mobiliseren uit de botten. Te veel graslandproducten of voederbieten verhogen de kation-anionbalans, maiskuil doet dit veel minder. Hierop kan het rantsoen einde dracht aangepast worden. Laat daarom bij risicogroepen regelmatig de mineralenvoorziening controleren via een steekproef door bloedonderzoek en stem de voeding erop af. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Voerwijzer.indd 25

08-02-21 15:56

KERSTQUIZ PRIJSWINNAARS

Twee uur werk voor een mooie prijs

Drie van de vier winnaars van de kerstquiz van VeeteeltVlees hebben hun prijs al ontvangen. Allen zien ze hun inzet, een paar uurtjes opzoekwerk, beloond. TEKST WIM VEULEMANS

Marc Van Haevermaet, samen met zijn vrouw en dochter en CRV-vruchtbaarheidsspecialist Stephen Poppe

Dimitri Coolman kreeg samen met zijn dochter de Aveve-prijs uit handen van rundveevoeradviseur Pieter Moeneclaey Uit de handen van Limagrain-ruwvoerspecialist Robert ter Maat kreeg Arjan Heuver zijn prijs

eer dan tevreden is hij, Marc Van Haevermaet uit het Oost-Vlaamse Waasmunster. Hij won de hoofdprijs van CRV, 75 handelingen in het nieuwe vruchtbaarheidsprogramma Vruchtbaarheid op Maat. ‘Ik neem elk jaar wel deel, ditmaal voor het eerst via het online-formulier’, vertelt Marc. ‘En dat met de hulp van mijn dochter Caro.’ Het gezin heeft, naast elk een voltijdse baan buitenshuis, een gemengd bedrijf met 40 witblauwen en vleesvarkens. Met hun prijs zullen ze de komende tijd, samen met hun vruchtbaarheidsspecialist en ki-dierenarts Stephen Poppe maximaal inzetten op het monitoren en bijsturen van de vruchtbaarheid in hun veestapel. Een mooie prijs won ook vleesveehouder Dimitri Coolman. Samen met zijn vrouw Frieke baat hij een gesloten Belgisch- witblauwrundveebedrijf uit in Hertsberge. Naast vleesvee verkopen zij thuis ook aardappelen in zak op de boerderij. Met de nr. 106 StartmiXX All-in van Aveve Veevoeding heeft Dimitri 600 kilogram krachtvoer in handen voor een ruwvoederloze en veilige opfok van zijn kalveren. Arjan Heuver uit het Nederlandse Hellendoorn doet al zeker twintig jaar mee met de jaarlijkse kerstquiz van VeeteeltVlees. Hij won al eens een kleine prijs, maar voor het eerst zit hij bij de grote winnaars. Hij prijst zich gelukkig met vijf hectare LG 31.205 snijmais. De familie Heuver heeft 60 zoogkoeien en 70 stuks jongvee van het blonde d’Aquitaineras. Daarnaast houden ze 250 mestvarkens. Arjan verbouwt elk jaar vijf hectare snijmais en is fan van LG 31.205. Dit vroege ras doet het goed op de zandgrond, weet Arjan. Bovendien is het aangeboden zaad gecoat met Starcover-Force. De prijs werd namens Limagrain aangeboden door ruwvoerspecialist Robert ter Maat. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Kerstquiz.indd 26

08-02-21 12:26

CRVNIEUWS

Bwb-proefstier Megawatt de Bierwa ki-code 945119 geboren: 12-04-2019

verkoper:

CSB-veiling, Ciney

schofthoogte: 130 cm (+7) 16 mnd.

fokker:

Hubert Duchene en Didier Pierard, Maffe

gewicht:

haarkleur:

blauw & wit

738 kg 16 mnd. 38 cm op 16 mnd.

Schofthoogte 88,00

Besp. Type Beenwerk 90,30 87,10 92,00

Alg. voorkomen 85,00

Eindbeoordeling 90,20

De eerste Futézoon in het aanbod is een feit. En wat voor één! De eigen prestaties en origine spreken voor zich. Op 16 maand woog hij maar liefst 738 kg en op 23 maand had hij een gestalte van 130 cm (+7). Dit alles combineert hij met 92 punten beenwerk, 90 punten voor bespiering en een eindbeoordeling van 90,2 punten. De origine langs moederszijde is gerenommeerd op de prijskampen. Grootmoeder Béchamelle, (91,2 punten) werd provinciaal kampioene in Ciney en behaalde viermaal de tweede plaats op nationale prijskampen.

ADAJIO DE BRAY

GROMMIT HOF TER ZILVERBERG

CLAVER HOF TER ZILVERBERG INDIANA DU MONT

FUTÉ 78 / 90 / 86 / 88 / 85 / 89 AUTORITÉ DE SOMME

MAJORITE ET DE CENTFONTAINE IMPERIAL DE L’ÉCLUSE

ATTRIBUT DU FOND DE BOIS ORAGEUSE ET DU FOND DE BOIS

INTREPIDE DE BIERWA 85 / 86 / 82 / 90 / 75 / 86

PAYSAN 0014 DE FONTENA BECHAMELLE DE BIERWA

RUTILLANTE DE BIERWA

Nieuwe brochures stierenaanbod beschikbaar CRV heeft nieuwe brochures samengesteld waarin het actuele stierenaanbod voor vleesvee wordt gepresenteerd. In de brochure ‘Stierenaanbod vleesveerassen 2020-2021’ zijn stieren te vinden van de rassen aberdeen angus, Belgisch witblauw, blonde d’Aquitaine,

hereford, limousin, maine anjou, marchigiana, piemontese en verbeterd roodbont. Voor witblauwfokkers in Vlaanderen is er een speciale stierenkaart met het complete aanbod voor Belgisch witblauw. De rassenbrochure is te downloaden op:

crv4all.nl/downloads/fokkerij/stierenaanbod/, scroll door naar ‘Stierenaanbod vleesveerassen 2020-2021’. De witblauwstierenkaart is te downloaden op: crv4all.be/download/stierenkaart-belgischwitblauw-zuiver/

Bwb-proefstier Hebreu de la Beole ki-code 945093 geboren: 30-06-2018

verkoper:

J.-M., Th. Wilmet, C. Verlée en J. Denis, Flostoy

schofthoogte: 146 cm (+8) 29 mnd.

fokker:

J.-M., Th. Wilmet, C. Verlée en J. Denis, Flostoy

gewicht:

haarkleur:

blauw & wit

1011 kg 29 mnd. 38 cm op 29 mnd.

Schofthoogte 100,00

Besp. Type Beenwerk 86,80 85,40 94,00

KUBITUS DE BRAY

Alg. voorkomen 75,00

Eindbeoordeling 88,50

Hébreu is de eerste Pandazoon in het BBG/CRV-aanbod. Zijn eigen prestaties zijn uitzonderlijk, op 29 maanden weegt hij 1011 kg en meet hij 146 cm (+8). Dit alles combineert hij met 47 punten lengte en toch voldoende bespiering. Moeder is een fijne, goed fokkende koe met 92 punten voor beenwerk en 90 punten eindtotaal. Het bedrijf van de fokker, Wilmet-Verlée staat gekend voor zijn zware, homogene en bevleesde veestapel.

EMPIRE D’OCHAIN ABONNÉE DE LA BÉOLE TACITURNE DE LA BÉOLE

PANDA D ARGENTON 85 / 88 / 87 / 80 / 80 / 88 HORLOGE D’ARGENTON

ENCLUME D’ARGENTON SHERIFF DE CENTFONTAINE

CADEAU DE LA BEOLE ABONNÉE DE LA BÉOLE

EFFRAYÉE DE LA BÉOLE 88 / 89 / 87 / 92 / 85 / 89

BENHUR DU CHAMP BOUVAL CHARCUTIÈRE DE LA BÉOLE

ADMISE DE LA BÉOLE

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-CRVBedrijfsNieuws.indd 27

08-02-21 15:55

FOKKERIJ BWB-MERKERSELECTIE

Het dna van Futé voorspelt voldoende maat bij zijn dochters

Evenveel informatie van kalf als van stier met 10 dochters

Genomic selection of merkerselectie doet haar intrede in het Belgischwitblauwras, momenteel enkel beperkt tot de lineaire beoordelingskenmerken. Veehouders krijgen zo meer informatie beschikbaar om de juiste fokkerijkeuzes te maken. TEKST WIM VEULEMANS

‘V

oorzien wat je niet kan zien.’ Zo omschrijft de Waalse fokkerijorganisatie Inovéo de introductie van genomic selection of merkerselectie in een speciale editie van Wallonie Elevages. ‘De introductie van merkerselectie maakt het Belgisch witblauw klaar voor de toekomst’, schrijft Christophe Boccart, algemeen directeur bij de awé-groep. De techniek van merkerselectie is niet nieuw, al langer maken melkveehouders wereldwijd gebruik van merkerselectie. Ook een aantal vleesrassen hebben ondertussen fokwaarden beschikbaar op basis van een merkertest.

Inovéo heeft, samen met de Universiteit van Luik, een merkertest ontwikkeld waarbij twintig fokwaarden uit de lineaire beoordeling berekend kunnen worden op basis van dna-informatie. Enkel voor de kenmerken voorbenen, achterbenen en schouderbeen is deze informatie niet beschikbaar. Zo wordt beenwerk niet berekend, omdat de betrouwbaarheid van de fokwaarde voor dit kenmerk te laag blijkt. Bovendien heeft management er een zeer grote invloed op. Andere kenmerken, zoals geboortekenmerken, slacht- en vruchtbaarheidsgegevens, zullen in de toekomst wel via merkerselectie beschikbaar komen.

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Fokwaarden.indd 28

10-02-21 10:45

Enkel Inovéo investeert mee In 2010 neemt de raad van bestuur van Elevéo, toen nog awé, onder voorzitterschap van witblauwfokker Philippe Van Eyck, het besluit om merkerselectie in het Belgisch-witblauwras te gaan onderzoeken. In 2011 worden op verschillende bedrijven in Wallonië zo veel mogelijk dieren prestatiegegevens verzameld. Dat aantal bedrijven loopt uiteindelijk op tot zeventig bedrijven met Belgisch witblauw. Op die manier wordt een referentiepopulatie ontwikkeld om uiteindelijk merker-

fokwaarden te kunnen gaan berekenen. In 2014 voeren de onderzoekers de eerste dna-analyses uit op haarmonsters, later gebeurt dit op oorbiopten. In 2015 gaat Elevéo op zoek naar de nodige extra financiering van het onderzoek en wordt het project voorgelegd aan alle Belgische ki-organisaties. Hun wordt gevraagd om mee te investeren. Enkel Inovéo, met BBG als mede-eigenaar in de portefeuille, gaat hierop in. Andere ki-organisaties besluiten

niet mede in het onderzoek in te stappen. De komende jaren worden onderzoekers toegevoegd aan het project, wat resulteert in de introductie van merkerselectie in het Belgisch witblauw. De eerste voor zuiver ras zijn nu bekend. Voor gebruikskruising is de fokwaarde geboortegemak reeds gekend. Doordat enkel Inovéo mee heeft gefinancierd, is de toegang tot de nieuwe techniek voor mannelijke dieren ook enkel voor hen beschikbaar.

Tijdslijn van een stier op een ki-centrum

geboorte

genotypering

lineaire beoordeling, meten hoogtemaat van de stier

productie van eerste sperma en inseminatie van de eerste dieren

Evolutie van de betrouwbaarheid via polygenetische evaluatie

fokwaarde op basis van afstamming (betrouwbaarheid = 0,26)

fokwaarde gebaseerd op basis van afstamming en eigen prestatie (betrouwbaarheid = 0,52)

Evolutie van de betrouwbaarheid via genomische evaluatie fokwaarde op basis van afstamming (betrouwbaarheid = 0,26)

fokwaarde gebaseerd op afstamming en dna-informatie (betrouwbaarheid =0,57)

fokwaarde gebaseerd op basis van afstamming, merkerinformatie en eigen prestatie (betrouwbaarheid = 0,68),

Voor mannelijke dieren is de merkertest enkel beschikbaar voor ki-organisatie BBG, voor vrouwelijke dieren komt hij via Elevéo beschikbaar voor alle dieren van veehouders aangesloten bij de organisatie. CRV bekijkt, samen met Elevéo, momenteel nog hoe de techniek voor de leden beschikbaar kan worden gesteld. De ambitie van zowel de Waalse als de Nederlands-Vlaamse fokkerijorganisatie is om dit zo spoedig mogelijk te bewerkstelligen. Zowel Elevéo-voorzitter Pierre Ledoux als Inovéo- en awévoorzitter Dominique Lecas zijn enthousiast over deze ontwikkeling. ‘We weten hierdoor gewoon veel meer van

meten van de hoogtemaat en lineaire beoordeling van de nakomelingen

geboorte van de eerste kalveren

fokwaarde berekend met ouderinformatie, eigen prestatie en prestaties van nakomelingen aantal nakomelingen betrouwbaarheid

10 0,58

20 0,68

100 0,91

500 0,98

fokwaarde berekend met ouderinformatie, merkerinformatie, eigen prestatie en prestaties van nakomelingen aantal nakomelingen betrouwbaarheid

10 0,71

20 0,76

100 0,92

500 0,98

een jonge stier’, geeft Ledoux aan in Wallonie Elevages. Lecas werkt voor de melkveetak op zijn bedrijf al langer met merkerselectie. Hij stelt dat het bij de huidige ontwikkeling niet mag stoppen. ‘In de nabije toekomst zullen merkerfokwaarden voor functionele kenmerken, maar ook voor vruchtbaarheid, efficiëntie en diergezondheid een grote meerwaarde hebben voor het ras.’

Meer informatie over jonge dieren Merkerselectie creëert haar grootste meerwaarde in het uitfilteren van het ondereind in de veestapel. Dieren die

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Fokwaarden.indd 29

10-02-21 10:45

FOKKERIJ BWB-MERKERSELECTIE

Christophe Boccart: ‘De introductie van merkerselectie maakt het Belgisch witblauw klaar voor de toekomst’ foktechnisch te weinig zouden bijdragen aan de vooruitgang van een veestapel, kunnen zo eerder ontdekt worden. Daarenboven geeft het meer betrouwbare informatie voor een jong dier zonder nakomelingen. Zonder merkerselectie zouden twee volle broers, zoals Adajio en Kubitus de Bray, dezelfde verwachtingswaarde voor hun fokkerijprofiel hebben. Nochtans is het elke witblauwfokker duidelijk dat beide stieren, Adajio en Kubitus, een totaal verschillende vererving bij hun nakomelingen hebben. Dat is ook duidelijk te zien in hun fokwaarden. Met merkerselectie was dit verschil aan het licht gekomen nog voordat ze enige nakomeling hadden en dit met een hogere betrouwbaarheid. Dezelfde informatie is enkel via nakomelingen en eigen prestaties twee tot drie jaar na de inzet van een stier beschikbaar. In de Inovéo-brochure wordt zo ook het voorbeeld van de stier Futé aangehaald. Ondanks het feit dat de stier de officiële maat (–2) zelf niet haalt, voorspellen zijn genen via de merkertest dat zijn dochters wel de maat houden (fw hoogtemaat 101). Dat wordt ook bevestigd door geluiden uit het veld.

Betrouwbare informatie van een kalf Tot voor de introductie van merkerselectie in het Belgisch-witblauwras werden fokwaarden via de eerder genoemde polygenetische evaluatie berekend. Dat betekent dat er rekening gehouden werd met de afstamming van een dier – en later ook met zijn nakomelingen en hun prestaties – alsook met de eigen prestaties van het dier. Bij een jonge stier is nog geen informatie beschikbaar van nakomelingen. De beschikbare informatie voor de berekening van een fokwaarde is dan ook beperkt tot de informatie van de ouders, wat resulteert in een lagere betrouwbaarheid. Als ook de informatie uit het dna van een dier wordt toegevoegd, spreken we van genomische evaluatie. Deze informatie kan in principe vanaf de geboorte van een kalf bekend zijn en zorgt daarmee voor extra informatie bij de berekening van de fokwaarde en dus een hogere betrouwbaarheid. Bij de geboorte van een kalf is het mogelijk om op basis van zijn of haar ouderinformatie een fokwaarde voor een kenmerk als bijvoorbeeld het lineaire kenmerk hoogtemaat te berekenen. De betrouwbaarheid van deze fokwaarde bij de geboorte van het kalf is echter beperkt tot circa 0,26, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die beschikbaar is over zijn ouders en grootouders. Wordt er van het bewuste kalf in een latere levensfase een eigen prestatie toegevoegd, bijvoorbeeld de eigen hoogtemaat, dan wordt die informatie toegevoegd aan de fokwaarde en stijgt de betrouwbaarheid tot 0,52. Wanneer er dna-informatie via een merkertest aan de berekening van de fokwaarde van het pasgeboren kalf wordt toegevoegd, stijgt de betrouwbaarheid dan al tot circa 0,57 tegenover 0,26 zonder die informatie. Dat is even betrouwbaar als een fokwaarde gebaseerd op de prestaties van 10 dochters. Voegt men de eigen prestatie

van het dier toe aan de informatie, dan komt de betrouwbaarheid van de fokwaarde op ongeveer 0,68 te liggen. Dat is even betrouwbaar als een fokwaarde van een stier met 20 nakomelingen. Kortom, van een pasgeboren kalf is dankzij een merkertest evenveel informatie met dezelfde betrouwbaarheid bekend als van een dier met twintig nakomelingen en geen beschikbare dnainformatie.

Hoe het werkt? De prestatie van een dier wordt deels door zijn genen bepaald, deels door zijn omgeving. Zo is het duidelijk dat de hoeveelheid en de kwaliteit van het voer grotendeels de groei van een dier bepalen. In een fokwaarde worden deze omgevingsinvloeden (hier het voer) uitgefilterd, een fokwaarde zegt dus alleen iets over de genetische waarde. Om een fokwaarde van een kenmerk beschikbaar te hebben is het noodzakelijk dat het kenmerk erfelijk is, wat uitgedrukt wordt in een percentage. Zo heeft hoogtemaat een erfelijkheid van 38 procent, de invloed van de genen van het dier op de hoogtemaat van zijn nakomelingen is daarbij vrij groot (38%). Veertig fokwaarden zijn beschikbaar via het Waalse stamboek Elevéo. Voor stieren uit het BBG-aanbod zullen voortaan twintig van die fokwaarden berekend worden met informatie uit een merkertest. Andere ki-organisaties hebben deze informatie momenteel niet beschikbaar (zie kader). Veehouders kunnen voor hun vrouwelijke dieren ook een merkertest voor deze fokwaarden aanvragen. Deze fokwaarden hebben 100 als gemiddelde, met een standaardafwijking van 10 fokwaardepunten. Op enkele fokwaarden als sterfte na geldt voor het merendeel van de fokwaarden: hoe hoger, hoe beter. Een aantal fokwaarden, als het lineaire kenmerk rib of spronggewricht, hebben een optimum rond 100. Elke fokwaarde heeft een betrouwbaarheid, uitgedrukt tussen 0 en 1. Hoe dichter bij de 1, hoe betrouwbaarder de fokwaarde en hoe dichter de vererving van de stier de fokwaarde benadert. Om een fokwaarde van een stier te publiceren moet deze een minimum-betrouwbaarheid hebben van 0,5 en daarbij tien nakomelingen hebben op minstens vijf verschillende bedrijven. De merkerfokwaarden worden altijd gepubliceerd. Merkerselectie voegt extra informatie toe aan een fokwaarde en werkt eigenlijk vrij eenvoudig. Na de geboorte wordt een dna-staal – dat kan een haarstaal zijn, bloed of een oorbiopt – van een jong kalf genomen. Het dna wordt uit het monster afgezonderd en door middel van een chip kan men bepaalde merkers uitlezen. Aan de hand van een referentiebasis – gegevens verzameld op meer dan 70 witblauwbedrijven in Wallonië – kunnen fokwaarden gekoppeld worden aan het dna van dat kalf. Op die manier zijn van een pasgeboren kalf snel betrouwbaardere fokwaarden – momenteel 20 lineaire beoordelingskenmerken – beschikbaar van het dier. Een nog beter onderbouwde selectie en fokkerij is daarmee het grote winstpunt. l

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Fokwaarden.indd 30

10-02-21 10:46

MANAGEMENTNIEUWS

Eiwitspoor maakt verschil in ammoniakemissie

VOEDING – Uit proeven op het ILVO bij witblauwe vaarzen van 15 tot 24 maanden blijkt dat een laageiwitrantsoen van 12% ruw eiwit resulteert in een reductie van de ammoniakemissie met 35 procent. ‘15 procent minder stikstofopname (in gram per dag) kan dus een

effectieve PAS-maatregel zijn voor vleesvee.’ Bij Belgisch witblauwe vaarzen jonger dan 12 maanden is gebleken dat een laageiwitrantsoen met 12% ruw eiwit niet wenselijk is, omdat dit de dierprestaties (groei) vermindert met zo’n 100 gram per dag. Bij vaarzen vanaf

12 maanden tot 15 maanden ouderdom was het verschil in groei met een hoogeiwitrantsoen (14% re) klein en vanaf 15 maanden presteerden de vaarzen zelfs beter op een laageiwitrantsoen. In de proefstallen van Dumoulin met bwbafmeststieren werden vier rantsoenen vergeleken: drie rantsoenen met sojaschroot van respectievelijk 14%, 16% en 18% ruw eiwit en één rantsoen zonder sojaschroot (maar met bestendig ureum en lokaal geteeld eiwit) van 14% ruw eiwit. Op het einde van de proef op 18 maanden bleek er amper een verschil in dierprestaties. De groei van 9 maanden tot slachtleeftijd op 18 maanden was vergelijkbaar. De stieren op een rantsoen van 18% re waren wel 20 kg zwaarder, maar hadden ook een duurdere voerkost. Het netto-resultaat (waarde karkas-voederkost) was het gunstigst voor de twee rantsoenen met 14% re. Ook de stikstofefficiëntie was duidelijk beter bij deze twee rantsoenen. ILVO-onderzoekster Karen Goossens: ‘Laageiwitvoeding kan dus ook economisch interessant zijn. Er werd daarbij ook geen effect vastgesteld op de diergezondheid van de afmeststieren.

Bestrijding rundertuberculose vernieuwd GEZONDHEID – in België is een nieuwe wetgeving voor de bestrijding van rundertuberculose in werking getreden. Er komt een nieuw bewakingsprogramma en het is niet langer nodig runderen te tuberculineren. Sinds 2003 is België officieel vrij van rundertuberculose, maar jaarlijks wordt toch een aantal nieuwe besmettingen gedetecteerd. Tot dusver vond de bewaking plaats door een winterscreening, controle in het slachthuis en tuberculinaties.

De belangrijkste wijziging in de bestrijding is volgens DGZ dat de tuberculinaties wegvallen. In plaats daarvan wordt bij de bewaking van haarden en contactbedrijven bloedonderzoek uitgevoerd. Ook nieuw aangekochte dieren hoeven geen tuberculinatie meer te ondergaan. Aangekochte dieren worden niet langer onderzocht op rundertuberculose, behalve wanneer het gaat om import van dieren uit risicolanden. Het nieuwe bewakingsprogramma is geba-

seerd op serologisch onderzoek en is gekoppeld aan de ibr-bestrijding. Hiervoor zal jaarlijks één op de vijf bedrijven onderzocht worden. Ook oude contactbedrijven en volledig geruimde haarden worden in dit programma opgenomen. Die laatste gevallen worden niet meer gevolgd in de winterscreening en de haarden die niet volledig werden geruimd, worden juist toegevoegd aan de winterscreening.

Krimp landbouwproductie tot 12 procent door nieuw GLB ECONOMIE – Het is nog steeds wachten op een impactanalyse van de boer-tot-bordstrategie en de biodiversiteitsstrategie door de Europese Commissie. ‘Welke voorstudie, als die er al is, hieraan voorafging, is nog steeds niet bekend’, stelt Copa-Cogeca, de Europese overkoepelende landbouworganisatie. ‘Alhoewel zowat iedereen in de landbouwsector aanvoelt dat het nieuw uitgetekende beleid niet zonder zware gevolgen zal zijn, in de eerste plaats voor de landbouwers,

is het nog steeds wachten op de beloofde impactanalyse’, zegt Pekka Pesonen, voorzitter van Copa-Cogeca, in een opiniestuk. ‘Dit publiekelijk en langdurig stilzwijgen door de commissie voorspelt weinig goeds.’ Het Amerikaanse landbouwministerie USDA heeft wél al een eerste impactanalyse klaar over de nieuwe Europese strategieën. ‘Door de voorgestelde inputreducties zullen de landbouwers in de EU hun landbouwproductie met 7 tot 12 procent zien verminderen, met

repercussies op hun concurrentievermogen in de nationale markten en op de exportmarkten.’ De Verenigde Staten stellen dat het nieuwe EU-beleid zal leiden tot een stijging van de internationale voedselprijzen, variërend van 9% (beleid enkel toegepast in Europa) tot 89% (wereldwijde adoptie), wat op zijn beurt een negatief effect zal hebben op de consumentenbestedingen en uiteindelijk op de sociale bescherming wereldwijd.

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-ManagementNieuws.indd 31

10-02-21 11:36

MARKTINFO VOER

Hectiek op de grondstoffenmarkt

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

februari 2017 fokvee mestvee

gsv erl ies ma (%) (e/ rktp r ton ijs )

mengvoer

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

0,0 0,0 240,0 125,0 150,0 160,6 247,0 228,0 247,0 247,0 400,0 220,0 466,0 316,0 290,0 26,5 44,0 74,3 86,1 269,5 311,2 279,3 236,4

975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.108 1.178 1.149 1.149

rin

s i g/ kg d

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 97

vev

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

dve

s g/k gd

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.036 1.093 1.068 1.062

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

natte bijproducten

grondstoffen eiwit

ds g/k g grondstoffen energie

34 45 89 89 89 58 87 87 87 87 87 87 87 87 87 11,5 22 27 42 87 87 87 87

vem

s structuur

maiskuil graskuil luzerne gerstestro graszaadstro ccm tarwe gerst maismeel droge bietenpulp lijnzaadschilfers palmpitschilfers sojaschroot 44/7 raapzaadschroot DDG tarwe aardappelstoomschillen aardappelsnippers bierbostel maisgluten fokvee standaard (15% re) fokvee eiwitrijk (20% re) afmest groeibrok afmest finish

15,50 120,70 16,40 105,90

Zoek, vervang en bespaar

(bron: Liba)

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

februari 2021

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

vo (e/ erwa ton ard ) ve epr vi ijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js (

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 12 januari 2021. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalt naar 15,5 eurocent, de waarde van eiwit stijgt naar 120,7 eurocent per kg dve. Een enorme stijging van de eiwitwaarde. – In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Evalueer eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – De graanprijzen zijn aangetrokken door wereldwijd minder grote voorraden. De prijzen liggen op een hoog niveau. China heeft opnieuw uitbraken van Afrikaanse varkenspest, wat voor vraaguitval kan gaan zorgen. Het is afwachten hoe deze uitbraken zich gaan ontwikkelen. Desondanks blijft China veel mais kopen. Rusland heeft heffingen ingesteld op de export van granen, waardoor Russisch graan beperkt wordt geëxporteerd. Hierdoor ontstaat er krapte op de wereldmarkt, waardoor de prijzen hoog blijven. – De prijzen voor soja blijven op een zeer hoog niveau liggen. Na de hoge piek enkele weken geleden lijkt de markt iets tot rust te zijn gekomen. De daling in prijs is het gevolg van regenval in Zuid-Amerika en de speculaties over hoe de varkenspest in China zich gaat ontwikkelen. De vooruitzichten zijn dat deze prijzen niet hard zullen gaan dalen de komende tijd. – Raap- en DDGS-prijzen volgen de sojaprijzen, DDGS blijft een interessant alternatief op het moment. Het aanbod is echter beperkt. – Prijzen van vulmiddelen blijven hoog en bieden weinig alternatief voor granen en soja. – Bijproducten zijn veelal beperkt leverbaar en duur geprijsd. – Wanneer we de huidige voermarkt overschouwen, kunnen we spreken over hoge prijzen. Berichten over goede groeiomstandigheden of wegvallende vraag kunnen marktprijzen echter snel corrigeren. Het advies op dit moment is rustig te blijven, geen voorraad aan te leggen, alternatieven altijd te overwegen, maar de bedrijfsvoering niet al te veel te wijzigen vanwege ‘tijdelijke’ hoge grondstofprijzen.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

m/m

70,2 95,0 167,9 65,8 97,0 164,4 290,6 290,2 309,5 262,1 324,5 261,9 409,5 289,4 349,6 35,4 61,4 77,4 114,0 267,2 316,4 285,8 253,0

y/y

143 190 155 98 85 79 80 94 123 84 114 109 83 75 72 96 76 101 98 98 93

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-MarktVoer.indd 32

09-02-21 08:59

MARKTINFO VEE

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

1000

€ 750

2020

700 600

€ 600

500 400 300

2020

200

€ 100

100

Bron: BVK vzw

2020

€ 55

25 30 week

Bron: veemarkt Les Hérolles (Fr.)

euro (max.) per stuk (excl. btw)

800

4,0

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

dikbilstier dikbilvaars dubbeldoel stier melkvee stier

900

2,5

R -€2,32

2020 2020

R -€2,30

2,0

25 30 week

STIEREN BELGISCH WITBLAUW dikbilstier gelijkgestelde goedgevormde 60% 55% verwerking

€ 341,50

300

€ 307,50

2020

€ 219,00

2020 € 179,00

2020

€ 152,50

150

100

2020

25 week

2,5

R-€ 2,55

25 30 week

dikbil gelijkgestelde goedgevormde 55% 50% verwerking

€ 287,50

250 € 235,00

2020 2020

200

150

€ 170,00

2020

€ 152,50

2020 2020

€ 112,50

100

2020

€ 77,50

week

2020

250

200

U-€ 2,77 R-€ 2,63

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

Bron: European Market Observatories

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

350

Bron: veemarkten België

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

2020

Bron: veemarkten België

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkt Agen (Fr.)

2020

U-€3,25

3,0

2020 2020 2020 2020

U-€ 2,82

300

4,0 3,5

3,0

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

U-€3,36

3,5

2,0

5,0 4,5

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

land Groot-Brittannië Uruguay Europa Australië Verenigde Staten Nieuw-Zeeland Argentinië Brazilië

waarde* jan. 2021

trend (m/m**)

417,81 339,59 364,44 389,54 316,40 275,47 284,26 256,54

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren **m/m = vergelĳking t.o.v. vorige maand

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-MarktVee.indd 33

08-02-21 12:27

Ja H

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN 2 september 16 september

Nationale charolaiskeuring, Lignières (Frankrijk) Nationale blonde d’Aquitainekeuring, St. Gaudens (Frankrijk)

VEILINGEN 11 maart 27 maart 22 april 17 juni

RJ-veiling limousin, Lanaud (Frankrijk) COT-veiling, Laren (Nederland) Veiling blonde Génétique, Casteljaloux (Frankrijk) RJ-veiling limousin, Lanaud (Frankrijk)

De koeien van de familie Bĳl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN Foto: Kristina Waterschoot 15-17 mei 23-26 juli 14-17 september 5-8 oktober 7-12 december

Landbouwbeurs Aquitanima, Bordeaux (Frankrijk) Landbouwbeurs Libramont (België) Landbouwbeurs Space, Rennes (Franrkijk) Sommet de l’Elevage, Cournon (Frankrijk) Landbouwbeurs Agribex, Brussel (België)

COLOFON

Alle data zijn onder voorbehoud vanwege de coronapandemie. Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand,voor uitgezonderd Raadpleeg de website veeteeltvlees.nl of veeteeltvlees.be een januari, juni, juli en december. actuele stand van zaken. redactie

VOORUITBLIK

MAART

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, Help, mijn kalf heeft diarree en vertoont uitdrotelefoon 026 38 98 800 gingsverschijnselen. Een vochttherapie dringt Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92is11, fax 09 363 92 06 zich op. Maar welke elektrolytenoplossing e-mail veeteelt@crv4all.com nu het meest aangewezen? Zowel voor orale abonnementsprĳ s/jaar toediening als infuusbehandeling zijn verschilNederland en België € 70,30 lende oplossingen opoverige de markt. Het€ beste landen 132,90 In combinatie met op vakblad middel eruit halen is geen sinecure. Deabonnement wijze VeeteeltVlees € 10 korting. van toediening speeltPrĳ ook een rol. hetAbonnementen zĳn zen excl. 6%In btw. op kalenderjaar en worden jaarlĳks maartnummer brengt gebaseerd VeeteeltVlees als hoofdin februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk verhaal het ABC van een vochttherapie zowel per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: in theorie als in praktijk. Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) In het verduurzamingstraject van de rundvleesBelgië: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mailniet klantenservice.nl@crv4all.com productie speelt soja een onbelangrijke rol. De import van soja is nog steeds te groot. advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Gemmink, In het nummer van maart maakt de Willem redactie de Froukje Visser teeltkosten van een lokale sojateelt inzichtelijk. postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteur Wim Veulemans redactie Guy Nantier, Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Florus Pellikaan en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster hoofd eindredactie en vormgeving Mirjam Braam hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap aan dit nummer werkte mee Alice Booij redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.cowm

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 77,00, overige landen € 135,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 138,00 per jaar, overige landen € 255,00 per jaar. Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging@ is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Jannet Fokkert en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com

van artikelen is alleen toegestaan na Overname van artikelen isOvername alleen toegestaan na toestemtoestemming van de redactie. Hoewel aan de ming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid geen aansprakelijkheid worden aanvaard mogelijke aanvaarden voorvoor mogelĳ ke onjuistheden of onjuistheden of onvolledigheden. onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsAlle auteursrechten en overige intellectuele rechten ten aanzien van (de inhoud van) dezeten uitgave eigendomsrechten aanzien van (de inhoud worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten van) deze uitgave wordenberusten uitdrukkelĳk bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV BV c.q. verveelvoudigd de betreffende auteur. VeeteeltVlees mogen uitsluitend en/of Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke van CRV. toestemming van CRV.

Druk: Moderna Printing, Paal-Beringen Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565 ISSN 01.68-7565

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van France Limousin Sélection (6), Wayne Hutchinson (7) en Yvonne Witte (18-21).

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-Agenda.indd 34

VX01-editorial.indd 7

09-02-21 09:01

vo tu of lĳk cir To fee du lĳk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

ANDERS BEKEKEN

veeteeltvlees FEBRUARI 2021

VV02-AndersBekeken.indd 35

08-02-21 16:02

Megawatt de Bierwa Futé x Attribut

Unieke Futé-zoon met fantastische prestaties Ki-code: 945119 ⊲ Op 16 mnd.: 738 kg en130 cm (+7) ⊲ Super genomicfokwaarden: – gestalte: 112 – bespiering: 117 – eindbeoordeling: 127

Wilt u sperma van Megawatt of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op CRV4all.nl/shop of CRV4all.be/shop

072-21 Ad VV-FEB-Megawatt de Bierwa.indd 2

04-02-21 11:28

Veeteeltvlees februari 2021

Articles inside

RUBRIEKEN

INTERVIEW

VOEDING

REPORTAGE

MANAGEMENT

HOOFDARTIKEL