Veeteeltvlees juli 2022

J U L I 2022

Makkelijk werken op

vleesveebedrijf van Verdonck

Afkalfgemak van In Nederland viert herefords voorop blonde d’Aquitaine 40-jarig jubileum bij Deense Norbæk

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE VAN CRV BV IN OPDRACHT VAN COÖPERATIE KONINKLIJKE CRV U.A.

VV07-cover.indd 2

12-07-22 12:28

Jongerendag Agrifirm & CRV

1 SE P T E I N APE M B E R LD O O R N

Maak je dromen werkelijkheid!

Theater Orpheus inloop 9.00 uur Incl. heerlijke lunch Aanmelden? Scan of ga naar www.agrifirm.nl/jongerendag

CO-A002-0522NL_Jongerendag_216x303.indd 3 VTVL_NED_002_v1.indd 22

25-05-2022 12:54 08-07-2022 13:39

INHOUD RUBRIEK E N

5 7 17 18 27 28 30 32 33 34 35

hoofdartikel 40 jaar blondes

Van de redactie Fokkerijnieuws CRV-bedrijfsnieuws CRV-achtergrond: mengsperma Alpha en Z-generatie: Dorien Sente CRV-coöperatienieuws Managementnieuws Marktinfo voer Marktinfo vee Agenda CRV-bedrijfsnieuws HOOFDA RT IK E L

8 Veertig jaar blonde d’Aquitainestamboek in Nederland REPORTAG E S

14 Slimme constructies zorgen voor makkelijk werken op het vleesveebedrijf van Tom Verdonck 22 Afkalfgemak staat voorop bij het Deense Nordbæk Herefords MANAGE M E N T

20 Stikstoffixerende luzerne geeft prik in de pens

8 ruwvoer luzerne

keuring Sluis

KEURIN G

25 Vonken op de witblauwkeuring in Sluis

20

JULI 2022

Makkelijk werken op

vleesveebedrijf van Verdonck

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE

25

Tom Verdonck:

Henning Have:

‘Een koe met een tekort aan selenium geeft dat via de biest ook niet door’

‘Gezonde, goed groeiende kalveren zijn de basis van het rendement’

viert Afkalfgemak van In Nederland d’Aquitaine herefords voorop blonde jubileum rig 40-ja k bij Deense Norbæ VAN CRV BV IN OPDRAC

HT VAN COÖPERATIE KONINKL

IJKE CRV U.A.

12-07-22 12:28 VV07-cover.indd 2

BIJ DE COVER

Een blik van een kalf, de toekomst op elk bedrijf (foto: Stephanie Beelaert)

14

22 veeteeltvlees JULI 2022

VV07-inhoud.indd 3

3

12-07-22 14:02

Email: veno@venostal.com Tel: 0229-544100

www.venostal.com ze on k e e zo sit Be web

Te Pari Classic MC Cattle Crush Vleesvee behandelbox

Volledig robuuste thermisch verzinkte behandelbox.

Veilige en sterke nekklem welke voor en achter te bedienen is.

Beide kanten van de box volledig of op meerdere plekken te openen.

3-weg selectie vanuit de box.

Rubberen vloer en anti terugloop oplossing.

Doorloop voor personeel en ingang achterzijde dier.

Inclusief ‘squeeze’ voor kleinere dieren.

22

STARTEN MET SUCCES

veeteelt OKTOBER 2021

GESPECIALISEERD IN OPFOKMELK - KALVERMELK OP MAAT-

VOOR MELK- EN VLEESVEE

vanlommel.be/veevoeder -

T +32 (0)14 411 396 -

DE EERSTE KEUS VAN VLEESVEEHOUDERS

Adverteren in augustus: publicatiedatum 26 augustus

Thema:

BWB-indexen

U kunt uw advertentieruimte reserveren tot 9 augustus e-mail: advertenties@crv4all.com

4

veeteeltvlees JULI 2022

VTVL_NED_004_v1.indd 4

11-07-2022 14:43

VAN DE REDACTIE

In 2028 gaat de vleesveesector

op pensioen Misschien wel goed om te weten voor de beleidsmakers in Vlaanderen: binnen zes jaar is de vleesveesector in Vlaanderen op pensioen!

Aangezien het tegenwoordig ‘in’ is om te veralgemenen, doe ik het ook maar even. Zeker in maatschappelijke en politieke debatten krijgen we als landbouw- en veehouderijsector immers meer dan ons deel van veralgemeningen. Dan doe ik het nu ook maar even.

Ik ben me bewust van deze generalisering, maar op het recente vleesveecongres dat negen bedrijven en organisaties onlangs organiseerden in Vlaanderen, viel een bepaalde boodschap me nogal zwaar op de maag: de gemiddelde vleesveehouder is vandaag 61 jaar. Die gemiddelde vleesveehouder heeft dan nog zes jaar voor de boeg en hij of zij is dan 67 jaar. Op pensioen dan en het bedrijf overlaten. Alleen het percentage dat het bedrijf wil overnemen, was al heel klein en daalt nog steeds. De wispelturigheid van politiek en markt is daar niet vreemd aan. Ik hoor steeds vaker ouders aangeven dat men zot moet zijn om er nog mee te beginnen. Dat er weinig mee te verdienen valt, was al wel

langer zo en daarin leek menig vleesveehouder zelfs te berusten. Het gebrek aan respect kraakt echter de trots van vele land- en tuinbouwers. En begin er maar eens aan in een tijd dat van beide sprake is.

Dat gebrek aan respect komt vaak ook voort uit een gebrek aan kennis van wat er leeft in het hoofd van een boer. In een debat op de Nederlandse tv riep zelfs iemand dat de boer maar gewoon wat anders moest doen. Er zijn zo veel mensen die zich door de jaren heen moeten omscholen, stelde de man in het panel. Tja, als het maar zo eenvoudig is ... Kapitaal, eigendom, gronden, het leek hem niet zo goed bekend te zijn. En zo hoor je steeds vaker van die uitspraken die getuigen van een grote afstand tussen de mening over en de kennis van.

Misschien kan een aantal dan aan de slag als factchecker. Een job waar u en ik tien jaar terug nog nooit van gehoord hadden, maar eentje die de laatste jaren aan belang wint. Of zoals de Nederlandse journalist Simon Rozendaal recent schreef: het stikstofbeleid is een groter probleem dan stikstof.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-editorial.indd 5

5

12-07-22 08:46

VAN DE REDACTIE

In 2028 gaat de vleesveesector

op pensioen Misschien wel goed om te weten voor de beleidsmakers in Vlaanderen: binnen zes jaar is de vleesveesector in Vlaanderen op pensioen!

Aangezien het tegenwoordig ‘in’ is om te veralgemenen, doe ik het ook maar even. Zeker in maatschappelijke en politieke debatten krijgen we als landbouw- en veehouderijsector immers meer dan ons deel van veralgemeningen. Dan doe ik het nu ook maar even.

Ik ben me bewust van deze generalisering, maar op het recente vleesveecongres dat negen bedrijven en organisaties onlangs organiseerden in Vlaanderen, viel een bepaalde boodschap me nogal zwaar op de maag: de gemiddelde vleesveehouder is vandaag 61 jaar. Die gemiddelde vleesveehouder heeft dan nog zes jaar voor de boeg en hij of zij is dan 67 jaar. Op pensioen dan en het bedrijf overlaten. Alleen het percentage dat het bedrijf wil overnemen, was al heel klein en daalt nog steeds. De wispelturigheid van politiek en markt is daar niet vreemd aan. Ik hoor steeds vaker ouders aangeven dat men zot moet zijn om er nog mee te beginnen. Dat er weinig mee te verdienen valt, was al wel

langer zo en daarin leek menig vleesveehouder zelfs te berusten. Het gebrek aan respect kraakt echter de trots van vele land- en tuinbouwers. En begin er maar eens aan in een tijd dat van beide sprake is.

Dat gebrek aan respect komt vaak ook voort uit een gebrek aan kennis van wat er leeft in het hoofd van een boer. In een debat op de Nederlandse tv riep zelfs iemand dat de boer maar gewoon wat anders moest doen. Er zijn zo veel mensen die zich door de jaren heen moeten omscholen, stelde de man in het panel. Tja, als het maar zo eenvoudig is ... Kapitaal, eigendom, gronden, het leek hem niet zo goed bekend te zijn. En zo hoor je steeds vaker van die uitspraken die getuigen van een grote afstand tussen de mening over en de kennis van.

Misschien kan een aantal dan aan de slag als factchecker. Een job waar u en ik tien jaar terug nog nooit van gehoord hadden, maar eentje die de laatste jaren aan belang wint. Of zoals de Nederlandse journalist Simon Rozendaal recent schreef: het stikstofbeleid is een groter probleem dan stikstof.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-editorial.indd 5

5

12-07-2022 17:10

Lubrique

de Lez Fontaine (Hypocrite x Franco)

Op 64 mnd.: 1230 kg en 146 cm (+1)

Outcross origine met rasechte kwaliteiten Ki-code: 945111

⊲ Voormalige kuddestier ⊲ 90 punten voor bespiering ⊲ Zeer vitale kalveren

Wilt u sperma van Lubrique of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

341-22 Adv Lubrique_VV.indd 2

11-07-2022 12:08

FOKKERIJNIEUWS

Jonas Devenyns, jonge vleesveehouder in Maarkedal

‘Afgelopen jaar heb ik me weleens de vraag gesteld: voor wie en voor wat doe ik het eigenlijk nog?’

Uit: De Morgen, 1 juli 2022

Tangozoon het duurst op stierenveiling Ciney De recente juniveiling van het opfokcentrum van Ciney kende een succesvolle verkoop met een verkooppercentage van 100 procent.

Vijf stieren trekken naar het buitenland, drie richting Vlaanderen. De hoogste prijs was voor een Tangozoon.

De verkoopprijzen op deze veiling varieerden van 3300 tot 6200 euro, met een gemiddelde van 4320 euro. Ditmaal was de topprijs voor Gravillon Gris du Bosquet (Tango x Anatol), gefokt door Philippe Royer uit Grand Hallet.

De stier werd verkocht voor 6200 euro.

Gravillon had een hoogtemaat van +9 boven de norm en woog voorafgaand 642 kg op 13 maanden. Een andere stier, Brasero du Bois d’Auge (Number x Omega) werd ver-

kocht voor 5400 euro. Brasero behaalde sterke groeiprestaties met een dagelijkse groei van 1760 gram per dag in een periode van 8 tot 11 maanden.

Voorafgaand aan de veiling worden alle stieren aan verschillende prestatie- en gezondheidstests onderworpen. Sinds afgelopen december heeft het opfokcentrum de gezondheidsnormen van de te koop aangeboden stieren aangescherpt. Voor de dieren is voortaan gecertificeerd dat in de maand voorafgaand aan de verkoop een seronegatieve test op Mycoplasma bovis is uitgevoerd.

Tangozoon Gravillon werd verkocht voor 6200 euro

26.100 euro voor Franse limousinstier Maar liefst 26.100 euro betaalden vijf Franse vleesveehouders samen voor Séducteur RJ. Daarmee was de beloftevolle stier de veilingtopper van de laatste veiling met limousin in het Franse Lanaud. Naast deze topprijs leverde de limousinveiling opnieuw positieve cijfers op. Zo was er een verkooppercentage in de kwalificatie Espoir van 91 procent op een aanbod van 57 dieren. Vijf limousins in deze categorie werden verkocht aan buitenlandse kopers. De topprijs werd afgeklopt op 5700 euro. De gemiddelde prijs was 3685 euro.

In de kwalificatie RJ werden alle 61 aangeboden dieren verkocht. Hier was er een topprijs van maar liefst 26.100 euro te noteren. De stier Séducteur RJ is een vijftien maanden oude zoon van Intrepide uit een Engydochter.

Hij is geboren op het bedrijf van Earl Lemesle.

De stier woog een maand voor de veiling 659 kilogram en behaalde een dagelijkse groei van 1366 gram. Séducteur is een stier met volume, lengte, fijn beenwerk en een open achterhand. Zijn index CR was 117, index DS 110, IMOCR 109 en QR 111. De stier

werd aangekocht door vijf bedrijven samen.

De gemiddelde prijs in deze groep stieren bedroeg 6100 euro. Acht RJ-limousins trekken richting een buitenlandse stal.

Tot slot worden op de vierde en laatste veiling van het seizoen ook steeds vaarzen te koop aangeboden. Dit jaar waren dat er elf, die alle verkocht werden. Het grootste deel (acht) hiervan trekt richting buitenland.

De topprijs was 7100 euro, met een gemiddelde van 3790 euro.

Pensioen voor Pol Haufroid Bij het begin van de laatste stierenveiling in Ciney werd Pol Haufroid in de bloemetjes gezet door Patrick Mayeres, directeur service van fokkerij-organisatie Elevéo. Voor Haufroid was het zijn laatste stierenveiling in dienst van Elevéo. Na meer dan 41 jaar trouwe dienst bij de Waalse fokkerij-organisatie gaat Pol HauPol Haufroid

froid in oktober met pensioen. Hij staat bij vele witblauwfokkers goed gekend om zijn bijdrage in de fokkerij en meermaals was hij aanwezig op keuringen. Tijdens de beurzen van Libramont en Brussel was hij steeds verantwoordelijk was de tentoongestelde dieren van het stamboek. Hij nam ook actief deel aan de BBB Young Breeders School, waar hij zijn kennis kon overdragen.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-fokkerijnws.indd 7

7

11-07-22 09:49

HOOFDARTIKEL 40 JAAR BLONDESTAMBOEK

Veertig jaar

la belle blonde

Het Blonde d’Aquitaine Stamboek Nederland bestaat deze zomer veertig jaar. Van een mooie kans voor melkveehouders na de superheffing groeide het Franse vleesveeras uit tot een van de meest succesvolle in Nederland én in Europa. Een terugblik met Ton Hartman, Peter Thissen en Ed Neerincx.

TEKST ALICE BOOIJ

2002 Nightgirl

8

2004 Roquepine

2004 Nimbus

2008 Urielle

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 8

11-07-22 11:06

H

et was eigenlijk te danken aan de quotering, de Europese beperking op de melkproductie, waardoor het blonde d’Aquitaineras bekendheid kreeg onder Nederlandse melkveehouders. Importeurs reden met vrachtwagens af en aan naar Frankrijk en haalden vleesvee naar Nederland om de lege gaten in de stal te vullen. Bij de net aangekomen vrachtwagens verdrongen de melkveehouders zich achter de klep. Ze konden in de rij aanschuiven.

Halverwege de jaren tachtig was het vleesvee niet aan te slepen, ook de blonde d’Aquitaines niet. Veel kennis over het houden van vleesvee, laat staan van de fokkerij, was er niet. Het is in 1982 dat er een stichting werd opgericht, de voorloper van het stamboek. Daarbij werd in de statuten opgenomen dat de blonde gefokt moest worden volgens de Franse richtlijnen.

Het is de tijd dat ook Ton Hartman en Peter Thissen hun eerste blonde d’Aquitaines aanschaften. Ze togen naar

2009

2015

Bolero

2013 Aurora

Genève

2017 Havanaise

2022 Excellenten

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 9

9

11-07-22 11:06

HOOFDARTIKEL 40 JAAR BLONDESTAMBOEK

Bastiaan Oomen ziet nog genoeg kansen voor de toekomst Kampioenskoeien zul je bij stamboekbestuurder Bastiaan Oomen niet vinden. ‘Wij zijn meer vermeerderaar, maar we zijn net zo goed dag in, dag uit, met passie met onze blondes bezig.’ Met zijn vader en broer heeft hij zo’n 120 moederdieren in een natuurgebied. ‘Wij fokken functionele dieren en in die fokkerij hebben we stamboekfokkers heel hard nodig om vooruitgang te boeken.’

Oomen zit al een jaar in het bestuur en met zijn achtergrond vertegenwoordigt hij een professionele groep fokkers die een mooie toekomst voor de blonde d’Aquitaine ziet.

‘Over de onzekere tijden in de landbouw maak ik me niet zoveel zorgen. Het zal zijn

weg moeten vinden. Ik hoop en denk dat er juist kansen liggen voor zoogkoeienhouders, als je ze maar wilt zien en wilt pakken. Wanneer je natuurbeheer zegt, volgt al heel snel de zoogkoeienhouderij. Want een zoogkoe kan natuurgronden tot waarde brengen.’

Als benjamin in het bestuur ziet hij ook de meerwaarde van het stamboek naar de toekomst toe. ‘Veel van onze leden zijn hobbyfokkers, maar meer nog dan bij andere stamboeken hebben we ook professionele houders van blondes. Als er geen discussie is, volgen er ook geen nieuwe ontwikkelingen, dus die variatie is juist belangrijk voor een mooie toekomst.’

het noorden van Frankrijk, waar inmiddels een afgevaardigde van het stamboek zijn goedkeuring moest geven over de aankoop van stamboekdieren. ‘Ze wilden wel dat er kwaliteitsvee naar Nederland werd geëxporteerd’, licht Thissen toe.

Van groot en plat zijn de blondes verbeterd naar fijn met zoveel mogelijk ‘grain de viande’

10

Steeds meer uniformiteit ‘In de beginjaren was de vraag op een gegeven moment zo groot, dat iedereen in blondes handelde en

er geen controle meer mogelijk was op wat er verkocht werd, met of zonder papier of met een minder goed karakter.’

Het Franse stamboek bestaat dit jaar zestig jaar en is dus maar twintig jaar ouder dan de Nederlandse dochtervereniging. Het vleesveeras is een samensmelting van drie rassen, afkomstig uit de verschillende windstreken in Frankrijk, waardoor de blonde in veeverbeteringtermen nog een vrij jong ras is.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 10

11-07-22 11:07

De blondes zagen er bij de start van het Nederlandse stamboek, zo’n veertig jaar geleden, dan ook heel anders uit. Door de samensmelting van de drie rassen was er in het begin geen sprake van uniformiteit.

‘Wat er toen vooraan liep op de keuring en wat nu is een wereld van verschil. Zo kon je in de beginjaren van de blondefokkerij aan het dier zien uit welke streek het kwam. ‘Het is een ras dat nog steeds in ontwikkeling is’, vat Thissen samen. ‘Mede bepaald door de economie.’

Van grasmaaier naar economie ‘Ze moesten in het begin vooral groot zijn’, herinnert Hartman zich nog. ‘En plat. Over fijnheid en kleur werd toen nog niet gesproken.’ De koeien kalfden toen de eerste keer op zo’n 3,5-jarige leeftijd. ‘Op die leeftijd hebben ze nu al een kalf grootgebracht’, schetst Hartman de ontwikkeling.

Het kon ook zo maar zijn dat keuringskoeien nooit gekalfd hadden en jaarrond in showconditie verkeerden. ‘Ze waren goed voor het onderhoud van het terrein, ze waren meer grasmaaiers’, herinnert Hartman zich. ‘Boeren hadden akkerbouw en een wijngaard. Op percelen waar ze niks mee konden, liepen de blondes waar ze premie voor kregen.’ Ook dat is behoorlijk veranderd. Koeien die nu naar de keuring gaan, moeten vóór 36 maanden leeftijd de eerste keer gekalfd hebben. ‘Plus hun tussenkalftijd mag niet hoger dan 400 dagen zijn, anders komen ze nooit meer op de keuring’, voegt Thissen, inmiddels jurylid in Frankrijk, eraan toe.

Zo’n dertig jaar geleden veranderde de stichting in een heus stamboek voor de blonde d’Aquitaines.

Hartman werd toen voorzitter. ‘Eigenlijk voor één jaar, maar het werden er uiteindelijk acht.’ Totdat hij met Thissen naar Frankrijk verhuisde. ‘De nadruk in de fokkerij is steeds meer op vroegrijpheid komen te liggen’, blikt Hartman terug. Nu hoeven we geen vijf jaar meer te wachten tot een dier slachtrijp is. ‘En de kilo’s zijn ook minder geworden. Slagers moeten het ook kunnen hanteren.’

Ed Neerincx, 21 jaar bestuurder bij het Nederlandse stamboek, onderschrijft dat. ‘In de breedte is de kwaliteit van de dieren veel beter geworden. Van het grote, lange en zware foktype is de trend nu weer wat meer richting mixte. Meer raskwaliteit, fijnheid in huid en wellicht ook wat meer vroegrijpheid.’

Maar bij het fokken van het mixte-type hoort ook

een belangrijke toevoeging, geeft hij aan: ‘Met behoud van de goede eigenschappen, zoals een gemakkelijke geboorte. Dat staat altijd op nummer één. En dan komt het rastype erachteraan.’ Ondanks dat de blondes voor de meesten een hobby zijn, blijft Neerincx hameren op het belang van economie. ‘Als fokker moet je aansluiten bij de commerciële markt.’

Fijn, fijn en nog eens fijn De focus op economie is ook in de keuringsring merkbaar, geven Peter en Ton aan. ‘Alles draait om kwaliteit. De aftekening van de bespiering moet je door het vel heen kunnen zien, dat wordt “grain de viande” genoemd. Alle naadjes, draadjes en spiertjes zie je zitten, omdat ze fijn van huid en bot zijn.’

En, o ja: ‘Een dier dat goed scoort op raskenmerken, zal in principe een voldoende goed geboorteverloop hebben. Voor ons gaat dat hand in hand’, voegen de Franse blondefokkers eraan toe.

Nog een verschil met de beginjaren: het haar moet nu kort zijn. Geen krullen op de kop of lange haren, maar heel fijn haar. Thissen geeft aan dat het daarom ook verboden is in Frankrijk om de dieren te scheren voor de keuring. ‘In Nederland doen ze dat nog wel.’ Samenvattend zijn de heren het er wel over eens. ‘In de beginjaren waren het eigenlijk lompe beesten, maar we vonden ze toch mooi.’

Eens in de twee tot drie jaar komen Thissen en Hartman naar Nederland, als ze tenminste goede vervanging op de boerderij hebben. In Koekange, op de jongveekeuring bij Dennis Boerland, zijn ze ook geweest. ‘We waren aangenaam verrast’, geeft Thissen aan. ‘Er wordt vooruitgang geboekt, en de Franse lijn wordt gevolgd.’

Nederland versus Frankrijk Dat de Nederlandse blonde heel goed in de lijn past van de fokkerij in het moederland, was wel te zien in Sedan, in 2017. Daar werd de tweede Europese show georganiseerd, de eerste was in Parijs in 1995. In Sedan werd de Nederlandse afvaardiging tweede achter de Franse. Mooier kon het niet worden. Of toch wel: Fatima du Moulin van Jan Schilder haalde een rubrieksoverwinning. Ed Neerincx noemt het Europese treffen een van de hoogtepunten uit veertig jaar stamboek. ‘We zitten in kwaliteit heel dicht achter de Fransen. Nee, we gaan ze niet voorbij.’

Het gevoel dat na Sedan overheerste, was niet alleen

Ed Neerincx 21 jaar voorzitter en samen met Marjan succesvol fokker Ed Neerincx heeft 23 jaar lang tijd vrijgemaakt als bestuurder, waarvan 21 jaar als voorzitter, van het blonde d’Aquitainestamboek. Daarnaast was hij ook succesvol in de fokkerij met zijn eigen Hoeve Druivendaal, aangevoerd door zijn vrouw Marjan. ‘Die is meer boerin dan ik boer.’ Hoogtepunt uit hun fokkerijloopbaan is de door hen gefokte Aurora (v. Orion),

inmiddels 17 jaar. Ze werd vijf maal nationaal kampioen en leverde met zoon Imposant (v. Titan) en dochter Garfield, die mee is geweest naar Sedan, aansprekende nakomelingen, die ook weer hun steentje bijdragen in de fokkerij. ‘Aurora is nog heel vitaal, ze bracht al vijftien kalveren en is inmiddels weer geïnsemineerd.’

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 11

11

11-07-22 11:08

HOOFDARTIKEL 40 JAAR BLONDESTAMBOEK

In 2017 werd de Nederlandse afvaardiging tweede bij de Europese keuring in Sedan, achter de Franse groep

tevredenheid over de resultaten, maar vooral ook de fijne sfeer. Heel belangrijk, vindt Neerincx. ‘Voor de meeste fokkers van blonde d’Aquitaines is het een hobby, als liefhebberij en als tweede tak. Gezelligheid, busreizen naar Frankrijk, keuringen, er is veel tijd ingeruimd voor gezelligheid.’ In de keuringsring – waar het altijd rondom gezellig druk is – overheerst sportiviteit. ‘Winnaars komen en gaan. Dank-

zij de breedte in de kwaliteit blijft het altijd spannend wie de beste heeft.’

‘Nederland is het eerste Europese land dat de fokkerij van blondes zo goed heeft opgepakt en bovendien volgt het het Franse stamboek’, verwoordt Thissen de algemene gedachte in Frankrijk. ‘Daarbij worden er in Nederland jaarlijks zo’n 20.000 blondestieren uit Frankrijk afgemest. Bedrijven als Broeders en de

Ton Hartman en Peter Thissen behoren tot de top 5 van beste blondefokkers in Frankrijk Ze ‘leven’ blondes. Vandaar dat Ton Hartman (74, rechts op de foto) en Peter Thissen (61) zich in 2000 vanuit Bergeijk in Courrensan in Zuid-Frankrijk vestigden, in het hart van de blondefokkerij. Met hun fokbedrijf Lapeyrade kwamen ze in de top 5 van de beste exterieurfokkers van Frankrijk. Onder andere dankzij hun aankoopstier Disco (v. Ronaldo), die menig (nationaal) kampioenslint binnenhaalde. In aantallen zijn ze wel iets geminderd. ‘We hebben nog 18 koeien, dat kunnen we nog goed aan. Ook als een van de twee er niet is’, vertelt Ton. ‘Maar even zo goed

12

blijven we streven naar de beste kwaliteit.’

Dit jaar zullen ze op de nationale show in Frankrijk twee stieren inzenden. ‘We gaan er eigenlijk van uit dat we er in ieder geval één meenemen naar Parijs.’ Naast het verzorgen van de veestapel met Ton heeft Peter zich opgewerkt tot Frans jurylid en komt in die hoedanigheid ook nog weleens in Nederland om te keuren. ‘We zijn al 22 jaar in Frankrijk, maar de contacten met de Nederlandse collega-fokkers zijn gebleven. Sterker zelfs, sinds we hier wonen, hebben we er meer opgebouwd.’

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 12

11-07-22 11:08

Mooi veertigjarig jubileumfeest in Raalte ‘Mooier kon het niet’. Dat was de samenvatting van de viering van veertig jaar stamboek blonde d’Aquitaine in het Nederlandse Raalte.

De viering van het 40-jarig jubileum zaterdag 25 juni had niet mooier gekund. Zowel de opkomst als het prachtige weer maakten van de dag een mooi jubileum.

Op het bedrijf van gastheer Rob Reinders in Raalte kregen de leden een geweldige dag aangeboden. In de ochtend opende vicevoorzitter Bastiaan Oomen de feestelijkheden met een toespraak waarin 40 jaar stamboek met een terugblik en kijk op de toekomst in beeld kwam. Ook het Franse blonde d’Aquitainestamboek bracht zijn felicitaties uit met een mooie brief van directeur

Lionel Giraudeau, die werd voorgelezen door Fredie van Dijk. Na de opening was er gelegenheid voor de ruim 300 feestgangers om herinneringen op te halen onder het genot van een hapje en drankje. Een voortreffelijke lunch met blondeburger, aangeboden door Natuurvlees, sloot het ochtendprogramma af.

In de middag volgde een rondleiding op het bedrijf van Rob Reinders en Han Groote Wolthaar. Tijdens de rondleiding was er ook een presentatie van een vijftal excellent ingeschreven koeien. Hoofdinspecteur van CRV Addy Moree en inspecteur Fredie van Dijk gaven er uitleg over het beoordelen van de blonde d’Aquitaine en het werken met de cijfers van het keuringsrapport.

De dag werd afgesloten met een barbecue

met côte de boeuf, aangeboden door de Vleesvee Integratie Twente (VIT) bv uit Oldenzaal.

VIT zorgen ervoor dat er professioneel en op grote schaal met de blondes gewerkt wordt.’

Ondanks dat de Nederlandse fokkers in de slipstream van het moederstamboek de veestapel verbeteren, zijn er wel wat kleine verschillen te ontdekken. Zo is er in Nederland meer aandacht voor beenwerk. ‘Logisch ook, omdat de dieren in Nederland gehouden worden op roosters of aan de ketting. Zo’n huisvesting bestaat in Frankrijk niet voor de blondes’, aldus Thissen, die aangeeft dat de Fransen op hun beurt weer meer naar raskwaliteiten kijken. ‘De kop bijvoorbeeld. Je zoekt naar een koe die adel heeft en een persoonlijkheid is. Ja, je mag het esthetisch noemen, maar het is wel belangrijk als je naar keuringen gaat en/of een hoge exterieurscore wilt halen. Bij ons noemen we dat “concours de beauté”.’ De Nederlandse fokker is op dat punt wellicht wat economischer ingesteld. ‘De kop gaat er toch af.’

Letten op melkgift De vraag wat er nog te verbeteren valt aan de blonde in de toekomst, is niet moeilijk te beantwoorden, geeft Thissen aan. ‘Nog meer uniformiteit.’ ‘En de melkgift’, voegt Hartman eraan toe. In het verleden werd daar niet altijd goed naar gekeken, in de boomgaard met blondes liepen ook nog wel een paar melkkoeien waar de kalveren bij terecht konden.

Elke koe moet zijn eigen kalf goed kunnen grootbrengen, luidt het doel. Dankzij het door de overheid ondersteunde weegprogramma voor de kalveren (die elke drie maanden gewogen worden) zijn er data beschikbaar waar fokwaarden uit gedestilleerd worden. De gegevens geven zicht op de groei en zorgen voor een index voor de stier en voor de koe. Naast melkgift geldt dat ook voor afkalfgemak. ‘Een stier die 115 scoort, gaat over de kop vergeleken met een stier die een fokwaarde 95 heeft.’ Zo blijven de fokkers finetunen in de verbetering van hun blonde d’Aquitaines, in Frankrijk en in Nederland. Op naar de volgende 40 jaar. l

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-hoofd.indd 13

13

11-07-22 11:08

BEDRIJFSREPORTAGE VERDONCK-VAN KERKHOVEN

Slimme constructies

zorgen voor makkelijk werk

In tien jaar tijd nam het vleesveebedrijf van de familie Verdonck-Van Kerkhoven enorm toe in omvang. Desondanks werd al het werk steeds bijna volledig door één man uitgevoerd. Een uitgekiende stalinrichting, makkelijke looplijnen en dier- en veehoudercomfort maakten dit mogelijk.

TEKST WIM VEULEMANS

G

oed verborgen achter een rij woningen en langs een drukke weg van Lokeren richting Gent ligt een prachtig vleesveebedrijf verscholen. Tien jaar geleden begon er het verhaal van Tom Verdonck en zijn vrouw Heidi Van Kerkhoven. Samen hebben ze drie kinderen, Shani (20), Kelsi (19) en Jordi (16).

‘In januari 2012 hebben we het bedrijf van mijn ouders overgenomen’, vertelt Tom. ‘Het was toen een bedrijf met een honderd witblauwen en sindsdien ging het snel.’ Een jaar later werd een nieuwe stal gezet. Eerst huisvestte deze de drachtige dieren, maar nu zitten er de stieren. In 2015 bouw-

14

den ze een jongveestal, twee jaar later volgde een iglopark met 42 iglo’s onder een overkapping.

Tot slot volgde in 2020 de bouw van een laatste stal, aansluitend aan de stal die in 2013 werd gebouwd. ‘Daar zitten nu de koeien in’, vertelt Tom.

Makkelijke looplijnen Momenteel telt het bedrijf een 450 witblauwen, met 200 kalvingen. ‘We hebben nog de ruimte om wat te groeien, maar of dat ten volle zal lukken, weet ik momenteel niet goed’, zegt Tom en hij verwijst daarmee naar de huidige

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Verdonck.indd 14

08-07-22 09:04

onzekerheid in de sector. ‘We zullen al blij zijn als er nog honderd bij kunnen. Arbeidsmatig en qua ruimte kunnen we dat perfect aan.’

Tot net voor de zomer ging Heidi nog buitenshuis werken. Tot dan stond Tom er meestal alleen voor op het bedrijf. De gehele structuur, de bouw van de stallen en de verschillende componenten zijn dan ook zodanig uitgedacht dat er makkelijk te werken valt op dit Lokerse vleesveebedrijf. Zo zitten de hoogdrachtige dieren apart gehuisvest en kunnen ze makkelijk naar de kalfbox geleid worden. Een pasgeboren kalf komt dan weer snel en eenvoudig terecht in de verrijdbare kalverboxen. Onder een lamp krijgen ze twee dagen de ruimte en het comfort om vlot op te starten alvorens ze naar het iglopark verhuizen.

‘Het merendeel van de stallen en de inrichting heb ik samen met SBB-adviseurs uitgetekend. Makkelijk werken en eenvoudige looplijnen voor de dieren waren steeds het uitgangspunt’, vertelt Tom. De overkapping van de iglo’s is opvallend, maar minstens even doordacht. ‘Het is zowel voor het comfort van de kalveren nuttig als voor ons eigen comfort’, zegt Tom lachend. ‘De kalveren blijven steeds droog liggen, en droog werken geldt ook voor ons, die er toch elke dag een paar uur bezig zijn.’ Omdat droog liggen voor deze vleesveehouders bijzonder belangrijk is, maken ze ook gebruik van vlaslemen. Dat is een product dat ook bij andere diergroepen ingezet wordt. ‘Afhankelijk van het weer verbruiken we een oplegger per week of twee weken.’

Stieren niet te zwaar Na twee maanden individuele huisvesting verhuizen de kalveren naar de groepshuisvesting. Daar krijgen ze nog een maand melk en wordt er stilaan opgestart en opgeschaald met ruwvoer. Het doel is om de kalveren op vier maanden nagenoeg volledig op ruwvoer, aangevuld met kalverbrok, overgeschakeld te hebben.

In de jongveestal worden de dieren al opgesplitst naar geslacht en daar verblijven ze tot een leeftijd van acht

BEDRIJFSPROFIEL eigenaren plaats veestapel grondgebruik activiteiten

Tom Verdonck (44) en Heidi Van Kerkhoven (47) Lokeren 450 witblauwen, 200 kalvingen 27 ha (weide en mais) zorgtak

Lokeren

maanden. Uiteindelijk verhuizen ze naar de grote stal achter aan het bedrijf.

Wegens de beperkte beschikbaarheid van weides, gaan alleen de dieren die gekalfd hebben de weide in. Alle andere diergroepen blijven het jaarrond op stal. De stieren worden er rustig afgemest tot een gewicht van 500 tot 550 kilogram. ‘Voor afnemer Delhaize mogen ze immers niet te zwaar zijn’, verduidelijkt Tom. ‘De zwaardere gaan naar Colruyt. Steeds onder toezicht van BelBeef.’ De koeien mest de Lokerse vleesveehouder af

Links: de iglo’s van de kalveren zijn overdekt met een overkapping Rechts: een kalfbox zorgt voor gemak en veiligheid

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Verdonck.indd 15

15

08-07-22 09:04

BEDRIJFSREPORTAGE VERDONCK-VAN KERKHOVEN

Links: vlaslemen wordt veelvuldig ingezet om de dieren droog te houden Rechts: de hoogdrachtige dieren zitten allemaal samen vlak bij de kalfstal

16

na drie kalvingen, de dieren worden via een handelaar afgezet bij slagers in de regio.

De allmash die Tom Verdonck voedert, is al jaren dezelfde voor beide diergroepen. Stabiliteit en continuïteit zijn voor hem belangrijk, maar in tien jaar tijd heeft hij toch veel zien veranderen.

Sector verandert snel ‘De prijzen zijn veranderd’, zegt Tom lachend. ‘Jammer genoeg niet alleen die van de dieren, maar ook die van energie, voer en andere zaken zijn flink gestegen. De prijzen die ik krijg voor mijn stieren en mijn koeien, liggen bovendien dichter bij elkaar dan vroeger. Maar de prijs van het krachtvoer is de voorbije tijd nagenoeg verdubbeld. Alle stro koop ik aan, die prijs fluctueert wel al jaren, maar is nu met 110 euro per ton ook vrij stevig.

Ook voor loonwerk kwam er al een pak bij.’

Wat volgens Tom ook opvallend is veranderd, is de snelheid waarmee de dieren afzet vinden. Waar vroeger een vleesveehouder soms weken moest wachten, zijn de dieren momenteel steeds binnen de week na melding van het bedrijf weg.

Het is voor Tom duidelijk dat de marges in de vleesveesector nog steeds klein zijn. Scherp zijn, op technisch gebied maar ook in de fokkerij, is cruciaal. ‘Kilomakers’, is zijn antwoord als we informeren naar zijn ideale dieren.

Groot, zwaar, correct op de benen en voldoende bevleesdheid heeft zijn voorkeur in de selectie van zijn ingezette stieren. Die stieren waren in een recent verleden bekende namen als Kubitus en Immense, meer recent zijn dat Tattoo, Adopté, Jefferson, Rejoui, Galant, Messi en Baigneur. Het insemineren start vanaf een leeftijd van twaalf maanden, mits het dier al een aantal bronsten heeft getoond. De inseminatie wordt door een ki-dierenarts van CRV uitgevoerd, maar ook door de bedrijfsdierenarts.

Eenmaal gekalfd lopen de dieren bij een eigen stier.

Naast scherp zijn en een onderbouwde fokkerijkeuze wil

Tom ook grip hebben op de voeding en vruchtbaarheid van zijn dieren. De stieren in de opfok en afmest worden regelmatig gewogen om hun groei goed op te volgen. Van de vaarzen laat hij steekproefsgewijs met regelmaat het bloed onderzoeken op mineralen en vitaminen. ‘Op die manier kan ik zien of het rantsoen dat ze krijgen voldoet aan hun behoefte’, verduidelijkt Tom. ‘Normaal voeren we zes verschillende rantsoenen, allemaal volledig gemengd in de voermengwagen. De basis is steeds mais, perspulp en gras. De koeien krijgen enkel mineralen bij, alle andere groepen een aangepast krachtvoer.’

Extra zorgtak geeft energie Momenteel is Tom teruggeschakeld naar vijf rantsoenen.

‘De economische realiteit’, geeft hij als reden hiervoor.

‘Omwille van de kosten krijgen de oudere vaarzen nu hetzelfde rantsoen als de koeien. En ze doen het toch even goed.’ Toch blijft Tom deze groepen scherp opvolgen. ‘Een moeder die een tekort heeft aan bijvoorbeeld selenium, gaat dat via de biest ook niet doorgeven aan haar kalf’, verduidelijkt hij. ‘Het gevolg is een slechtere start van dat kalf met alle gevolgen.’

Sinds kort heeft het vleesveebedrijf er nog een zorgtak bij. ‘Vanaf 1 mei hebben we elke maandagvoormiddag een gast van zorginstelling De Sperwer uit Lokeren. Hij komt ons helpen onder meer met het strooien van de kalveriglo’s en de kalveren korrel geven.’ Tom en Heidi geven aan altijd interesse gehad te hebben in een mogelijke zorgtak. ‘Op een bepaald moment werden we hiervoor aangesproken en hebben we uiteindelijk de stap gezet. We worden daarin goed begeleid door medewerkers van de zorginstelling.’ Meer gasten zien ze echter niet meteen zitten. ‘Niet omwille van de gasten zelf, maar voor hen is het belangrijk dat ze steeds hetzelfde werk kunnen doen. En dat valt niet echt mee op een vleesveebedrijf. Maar de energie dat je hieruit terugkrijgt, doet wel veel deugd’, beamen ze beiden. l

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Verdonck.indd 16

08-07-22 09:04

CRVNIEUWS

Excellente Zenard nu beschikbaar Met een schofthoogte van 1,51 meter en veel lengte is de verbeterdroodbontstier Zenard van Vredenburg een imponerende verschijning. Hij combineert massa met zeer sterke benen en klauwen. Zenard is excellent ingeschreven, werd gefokt door maatschap Te Riele uit Vaassen en is eigendom van Teun

Voets uit Helvoirt. De kalveren van Zenard zijn groot, lang en fijn en hebben een beste bespiering van schouder tot broek. Van Zenard is nu conventioneel en vrouwelijk gesekst sperma beschikbaar via de webshop.

Kijk op: https://shop.crv4all.nl/nl/sires/ overig-vleesvee/verbeterd-roodbont

of scan de QR-code. Van Zenard is ook een filmpje gemaakt. Scan de QR-code om dit te bekijken

webshop

video

Bwb-proefstier Cargo du Coin ki-code 945176 geboren:

verkoper:

12-09-2020

Jean-François en William Stephenne,

schofthoogte: 130 cm (+4) 20 mnd. gewicht:

Schofthoogte 85,0

Mesnil-Saint-Baise

734 kg 20 mnd.

fokker: F. Mailleux en J.-M. Dony, Braibant

34 cm op 20 mnd.

haarkleur:

Besp.

90,5

Type 84,6

Cargo is een absolute topper, met veel finesse en zeer correct beenwerk. En wat een moederlijn! Moeder en grootmoeder hebben beide 91 punten. Cargo heeft bovendien veelbelovende fokwaarden voor exterieurscore en gewicht.

blauw en wit

Beenwerk 92,0

Alg. voorkomen 85,0

Eindbeoordeling 89,5

BENHUR DU CHAMP BOUVAL

WILMOTS DU FALGI

URSULE DU FALGI PANACHE DE CENTFONTAINE

DARKO DE CENTFONTAINE 75 / 89 / 83 / 82 / 85 / 87

SUPER STAR DE CENTFONTAINE

MAGISTRALE CENTFONTAINE IMPÉRIAL DE L’ÉCLUSE

TILOUIS D’ATRIVE

PISTACHE D’ATRIVE

ALIZÉE DU COIN 90 / 92 / 88 / 82 / 90 / 91

SHERIFF DE CENTFONTAINE PEUREUSE DU COIN

LIBERALE DU COIN

Bwb-proefstier Cabotin de la Cleuzeur ki-code 945175 verkoper:

Elevage de la Cleuzeur SASPJ, Miécret

schofthoogte: 131cm (+6) 17 mnd.

fokker:

Stéphane Jossaert, Miécret

gewicht:

haarkleur:

wit

geboren:

06-01-2021 710 kg 17 mnd.

33 cm op 17 mnd.

Schofthoogte 88,0

Besp.

89,7

Type 85,9

Beenwerk 84,0

OCTANE DE MEHOGNE

Alg. voorkomen 85,0

Eindbeoordeling 89,3

Cabotin heeft een dikke +6 voor gestalte en dit met een eindbeoordeling van 89,3 punten. Zijn moeder weegt 1043 kg en werd recent kampioene op de prijskamp van Ciney, net zoals zijn grootmoeder. Cabotin heeft zeer goede genomicfokwaarden voor gestalte, gewicht en bespiering op 14 maand.

Bovendien is hij makkelijk in gebruik.

GALET DE LA TOURNÉE LOTERIE DE MEHOGNE ELU DU DONJON

RACE DE MEHOGNE 80 / 88 / 84 / 86 / 80 / 87 NAIADE DE MEHOGNE

HOTTE DE MEHOGNE JUVENTUS DE L’ÉCLUSE

PARAVENT D’IZIER NATURE D’IZIER

STAR DE LA CLEUZEUR 93 / 90 / 88 / 80 / 85 / 90

TILOUIS D’ATRIVE PENINSULE DE LA CLEUZEUR

NOSTALGIE DE LA CLEUZEUR

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-CRV nieuws.indd 17

17

12-07-22 14:05

CRV ACHTERGROND

Veldproef bevestigt:

mengsperma is BullsEye Begin dit jaar startten CRV en de Belgian Blue Group (BBG) onderzoek naar mengsperma van Belgisch-witblauwstieren voor de gebruiks-kruising. Een veldproef bevestigt de theorie. Combineren van drie stieren in een rietje verbetert het nonreturnpercentage tot +4,2.

H

et idee is niet nieuw. Mengen van ejaculaten van verschillende stieren kan het bevruchtend vermogen van sperma verbeteren. ‘In bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Canada, Australië, Nieuw-Zeeland en Engeland wordt al veel met mengsperma gewerkt.

En met het produceren daarvan hebben wij in Canada al jaren ervaring’, meldt Simon Noppen, directeur van de Belgian Blue Group (BBG), de leverancier van het sperma van Belgisch-witblauwstieren in het aanbod van CRV. Tot vorig jaar stond veterinaire wetgeving het gebruik van mengsperma in de EU echter niet toe. ‘Toen we wisten dat deze regelgeving zou gaan verdwijnen, zijn we ons gaan oriënteren op mogelijkheden om op onze eigen locatie in Ciney mengsperma te gaan produceren’, vertelt Noppen. ‘We zagen kansen om ook voor onze klanten in Europa een product te ontwikkelen met nog betere bevruchtingsresultaten dan conventioneel sperma.’

Langer levensvatbaar ‘Spermacellen blijven na inseminatie een beperkte periode levensvatbaar. De lengte van deze periode varieert van stier tot stier en daardoor is er tussen stieren variatie in beschikbaarheid van vitale zaadcellen binnen de vruchtbaarheidscyclus van de koe’, legt Marleen Broekhuijse uit. Broekhuijse is onderzoeker bij CRV en specialist op het gebied van spermakwaliteit. ‘Mengen van sperma van verschillende stieren verhoogt de kans dat op het juiste moment voldoende zaadcellen beschikbaar zijn voor een bevruchting. En dat verhoogt de kans op dracht’,

zegt ze en geeft daarmee een waarschijnlijke biologische verklaring voor de positieve werking van mengsperma.

Drie stieren in één rietje In theorie is sperma mengen dus een veelbelovende methode. ‘Maar voordat we een nieuw product in de markt zetten, willen we eerst zeker weten of de theorie in de praktijk werkt’, geeft Simon Noppen aan. ‘Daarom zijn we met CRV een veldproef gestart waarin 3000 melkkoeien zijn geïnsemineerd met mengsperma van drie Belgisch-witblauwstieren voor de gebruikskruising.’

Voor de veldproef werden ejaculaten van drie stieren in gelijke verhouding gemengd. Ieder rietje bevatte dus ongeveer evenveel zaadcellen van iedere stier. Om de bevruchtingsresultaten van dit product te kunnen vergelijken met de bevruchtingsresultaten van de individuele stieren is steeds de helft van een ejaculaat van een stier in het mengsperma verwerkt. De andere helft is direct in rietjes gestopt om in dezelfde proef ook koeien met iedere individuele stier te kunnen insemineren.

De onderzoekers selecteerden drie witblauwstieren uit het segment ‘zeer vlot’ voor geboortegemak. Ze scoorden nonreturnpercentages rond het gemiddelde. ‘We controleren nauwgezet de spermakwaliteit van ieder ejaculaat van onze stieren. Al het sperma dat gebruikt wordt voor het maken van mengsperma, voldoet dan ook aan onze hoogste kwaliteitseisen. En ook in de toekomst zullen we aan de kwaliteit geen concessies doen. Als een ejaculaat van een stier van onvoldoende kwaliteit is, wordt het ook

Registratie van kalveren uit mengsperma vraagt aandacht CRV heeft de veldproef met mengsperma uitgevoerd met Belgisch-witblauwstieren voor de gebruikskruising. Het duidelijk positieve effect op de bevruchtingsresultaten is mogelijk ook interessant voor de zuivere teelt van Belgisch witblauw en andere vleesrassen.

‘Hierbij moet wel rekening worden gehouden

18

met het feit dat bij gebruik van mengsperma geen zekerheid bestaat over de vader van het kalf. Een kalf dat uit een inseminatie met mengsperma wordt geboren, zal in eerste instantie dan ook een C-registratie krijgen zonder vadergegevens. Bij de vader wordt dan de code van het mengsperma weerge-

geven, waardoor de mogelijke vader altijd nog achterhaald kan worden’, vertelt Esther Menkhorst, medeweker kwaliteit stamboek bij Coöperatie CRV. ‘Een stamboek(S-)registratie kan pas verleend worden als via DNA-onderzoek alsnog de vader van het dier officieel is vastgesteld’, legt ze uit.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-CRV mengsperma.indd 18

12-07-22 12:28

Mengsperma: drie witblauwstieren in één rietje STIER A

afgekeurd voor het maken van mengsperma’, benadrukt Noppen. Hiermee verwijst hij verhalen dat het mengen van sperma een methode is om kwalitatief minder goed sperma ‘op te mengen’ direct naar het rijk der fabelen.

‘Veehouders die sperma van ons afnemen – of het nu gemengd is of conventioneel – kunnen ervan verzekerd zijn dat het bevruchtend vermogen goed is.’

Percentage non return +4,2 Voor de veldproef maakten de onderzoekers dankbaar gebruik van het unieke systeem van CRV voor het registreren van inseminaties. ‘We weten van iedere batch rietjes van iedere stier exact hoeveel van de geïnsemineerde koeien binnen 56 dagen na inseminatie opnieuw worden aangeboden. Deze data worden gecorrigeerd voor factoren die het bevruchtingsresultaat kunnen beïnvloeden, zodat we steeds een betrouwbaar beeld hebben van de ontwikkeling van de nonreturnpercentages van al onze stieren’, legt onderzoeker Broekhuijse uit.

De bevruchtingsresultaten met mengsperma laten een zeer gunstig beeld zien, geeft Broekhuijse aan. ‘Het non-

STIER B

STIER C

returnpercentage op 56 dagen na inseminatie ligt voor het mengsperma van BBG en CRV op +4,2 ten opzichte van het gemiddelde. Dit betekent dat op iedere 100 inseminaties ruim vier koeien meer drachtig worden van ons mengsperma dan van het sperma van een gemiddeld bevruchtende stier’, legt de specialist uit.

CRV labelt de allerbeste bevruchters met ‘BullsEye’.

Mengsperma van BBG en CRV mag dit label met recht dragen. Dit komt terug in de productnaam: BullsEye Blue.

Veldproef nog vervolgd De veldproef is nog niet afgerond. Van alle kalveren die uit inseminaties met mengsperma geboren worden, zal via DNA-onderzoek nog de afstamming worden bepaald.

Hiermee zal duidelijk worden of de verdeling van de vaders willekeurig is of dat de zaadcellen van een of twee van de drie stieren relatief vaker de concurrentiestrijd hebben gewonnen. ‘Deze kennis zal ons helpen om de positieve werking van het mengen van sperma nog beter te begrijpen en daarmee de resultaten in de toekomst nog verder te verbeteren’, verwacht Noppen. l

Onderzoeker Marleen Broekhuijse: ‘Op 100 inseminaties worden 4 koeien meer drachtig van BullsEye Blue dan van gemiddeld conventioneel sperma’ veeteeltvlees JULI 2022

VV07-CRV mengsperma.indd 19

19

12-07-22 12:29

ALTERNATIEVE VOEDERGEWASSEN LUZERNE

Stikstoffixerende luzerne

geeft prik in de pens

Luzerne is als vlinderbloemige in staat om stikstof vanuit de lucht vast te leggen en kan goed tegen droogte. Als ruwvoer is luzerne een goede eiwitbron met veel structuur die de pens van de nodige prik voorziet.

TEKST GRIETJE DE VRIES

H

oog in de lijst met interessante teelten staan de gewassen die zelf in staat zijn stikstof vast te leggen. Zo ook luzerne. Luzerne is een plant met een stevige stengel, fijne bladeren en bij bloei met een paarse bloem bovenin. Het is een vlinderbloemig gewas dat geen stikstofbemesting nodig heeft en door een diepe worteling goed tegen droogte kan.

‘Luzerne heeft een aantal kenmerken die het een interessant gewas maken voor veehouders. Bovenaan staat door de huidige hoge prijzen het besparen van meststoffen, maar ook als veevoeder doet luzerne het niet slecht’, vertelt Eddy Decaesteker, adviseur melk-

20

veehouderij bij Inagro. ‘Als eiwitbron is luzerne al vergelijkbaar met een erg goede graskuil en ook wat betreft de opbrengst kan luzerne goed meekomen.’

En ook handig: luzerne is een meerjarige plant, wat inhoudt dat de zaaikosten in theorie verdeeld kunnen worden over drie, vier of misschien zelfs wel vijf jaar. Mits de plant goed wordt onderhouden.

Ondiep zaaien, diep wortelen Onderhouden is natuurlijk stap twee, het zaaiproces moet eerst goed slagen. Zaaien kan het best in het voorjaar, rond eind maart of begin april. In het najaar is zaaien tot half september ook mogelijk, maar liever in augustus. ‘Het beste zaaimoment hangt af van het ras dat je zaait. Zo heb je rassen die een langer groeiseizoen hebben maar minder winterhard zijn, en winterharde rassen die je minder vaak kunt maaien’, vertelt Tom Niehof, productmanager voedergewassen bij Barenbrug.

De variant met het lange groeiseizoen kan in het najaar nog opstarten, terwijl de meer winterharde rassen beter in het voorjaar gezaaid kunnen worden.

‘Zaaien doe je het best op percelen met kalkhoudende grond, luzerne vraagt om een pH van minimaal 6.

En ga voor een niet al te onkruidgevoelig perceel omdat er weinig mogelijkheden in gewasbescherming

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-Luzerne.indd 20

08-07-22 08:58

zijn. Het liefst begin je de teelt dus zo schoon mogelijk’, aldus Niehof.

Als zaaibedvoorbereiding adviseert hij een rundveedrijfmestgift van 25 kuub, voor een goede fosforen kaliumvoorraad. Het zaad hoeft vervolgens niet diep de grond in, een centimeter diepte is genoeg.

‘De plant wortelt wel diep, wat ook een voordeel is van luzerne. Het gewas kan vrij goed tegen droogte, wat steeds vaker een belangrijke eigenschap is bij een teelt.’

Als de luzerne genoeg is gegroeid, kan het gemaaid worden. ‘Het is echt een maaigewas, je kunt – op een paar typen uitgezonderd – niet in luzerne weiden. Voor het maaimoment is het belangrijk om de bloemen in de gaten te houden. Van de vroege tot volledige bloei daalt de verteerbaarheid van luzerne 1 procent per dag door verhouting’, laat de productmanager weten.

Maaien bij begin van de bloei Om de beste voederwaarde van het luzerneperceel te halen is het volgens Niehof zaak te maaien op het moment dat 10 procent van de planten in bloei staat.

‘Voor een maximale kwaliteit zou je zelfs maaien voordat de bloei echt start, maar daarmee put je de plant wel uit. Daarom wordt geadviseerd om de planten minstens één keer te laten bloeien, in de tweede helft van het seizoen, zodat er genoeg reserves worden opgeslagen in de wortels’, aldus Niehof.

Het maaimoment is cruciaal en kan bij de meeste rassen vier tot vijf keer per jaar, vertelt Niehof verder. ‘De laatste maaibeurt moet je goed timen, want de plant moet met voldoende reserve de winter in gaan. Om die reden wordt afgeraden om in het najaar vaak te maaien.’

Na het maaien kan de luzerne op verschillende manieren bewaard worden. Zo zijn er veehouders die luzerne gelijktijdig met gras inkuilen, maar het kan natuurlijk ook op zichzelf ingekuild worden in bijvoorbeeld balen. Daarnaast kan luzerne naar de grasdrogerij gebracht worden. Voor alle manieren van

verwerking is het belangrijk om voorzichtig om te gaan met de gemaaide luzerne. ‘Het blad van de luzerne is erg fijn en kwetsbaar, maar bevat een groot deel van het eiwit. Ga dus na het maaien niet schudden, dan raak je het blad kwijt. Vaak maai je het gewas op een zwad, dat werkt goed’, aldus Niehof.

Ook volgens Decaesteker van Inagro is het belangrijk om het gemaaide product niet te veel te bewerken. ‘Het lastige van luzerne is de stengel. De blaadjes moet je echt benutten, anders heb je stroteelt en niet het eiwit dat luzerne juist interessant maakt als veevoeder.’

Sturen met luzerne Voor sturing in het rantsoen is het volgens Decaesteker handiger om de luzerne niet gezamenlijk met het gras in te kuilen. ‘Veel is er van het product niet nodig, met 2 tot 4 kg droge stof benut je voldoende, maar een beetje luzerne in het rantsoen kan wel een mooie troef spelen in de vertering van het gehele rantsoen’, is Decaesteker van mening.

Op papier is luzerne geen product waarmee je te veel graskuil wilt vervangen, want waar luzerne met 170 ruw eiwit goed meekomt met graskuil, laat het op energieniveau wat liggen. ‘De meeste uitslagen komen vanwege de voederwaarderingsmethode niet boven de 720 vem, terwijl een graskuil gewoonlijk boven de 900 uitkomt. Toch zie je in de praktijk dat luzerne echt een plus kan geven in het rantsoen.

Dat komt door de prik in luzerne. Het is wat extra proviand voor de pensmicroben, wat de vertering van de andere rantsoenonderdelen ook ten goede komt.

Een paar kilogrammen luzerne kan dus mooi als sturingsmiddel ingezet worden.’

Luzerne verbouwen is volgens Decaesteker vooral interessant wanneer er voornamelijk energierijke producten in het rantsoen gaan en er relatief weinig grasland is. ‘Vergeleken met mais is de teelt een stuk goedkoper, vooral als je de huidige meststoffenprijzen meerekent. Het stikstoffixerende vermogen van luzerne maakt wat dat betreft wel gelukkig.’ l

Jo Vandamme: ‘De luzerne kunnen we jaarlijks vier keer maaien voor 12 tot 14 ton droge stof per hectare’ Ervaring met luzerne verbouwen heeft Jo Vandamme, melkveehouder in Bredene, al meer dan twintig jaar. Op 2,5 hectare wordt er luzerne geteeld. ‘We hebben voor luzerne gekozen omdat het een vlinderbloemige is en dus weinig stikstof nodig heeft. Daarnaast is het gewas goed voor de bodemstructuur en kan ik na de luzerne twee jaar mais telen zonder kunstmestgift’, aldus Vandamme, die in totaal 60 stuks melkvee heeft.

Jaarlijks levert de luzerne 12 tot 14 ton droge stof op per hectare. ‘De luzerne houdt het hier twee tot vier jaar vol en meestal kunnen we jaarlijks vier keer maaien.’

De teelt is vooral lastig wanneer deze op

natte grond plaatsvindt, ervaart Vandamme.

‘Hier op de zware, kalkrijke poldergrond gaat het goed, maar de maaisnede van afgelopen najaar heeft wel rijsporen achtergelaten. Natte omstandigheden maken het lastig bewerken, maar ook onkruidbestrijding is een uitdaging bij de teelt.’

Na het maaien gaat de luzerne in balen met een extra laag plastic om te voorkomen dat de stengels er gaten in prikken. In het rantsoen gaat vervolgens 2,5 tot 3 kg luzerne.

Het rantsoen bestaat verder voornamelijk uit 60 procent mais en 40 procent gras. ‘De koeien eten de luzerne heel graag en krijgen zo een goede structuur- en eiwitbron binnen.’

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-Luzerne.indd 21

21

08-07-22 08:58

BEDRIJFSREPORTAGE NORBÆK HEREFORDS

Afkalfgemak voorop bij Norbæk Herefords

De wereldwijde herefordfokkerij komt samen op een prachtig gelegen boerderij in het Deense dorpje Egtved. Hier fokken Henning en Jytte Have hun Norbæk Herefords. Ze hebben een voorkeur voor genetica uit Noord-Amerika vanwege de natuurlijke selectie die daar plaatsvindt op geboortegemak en kalvervitaliteit.

TEKST WICHERT KOOPMAN

22

K

offiedrinken in de woonkeuken van het stijlvolle – zelf ontworpen – houten huis van Henning en Jytte Have is een ervaring op zich. Een volledig glazen wand geeft uitzicht op een glooiend landschap met een afwisseling van bosjes en graslanden. In de verte ontwaart de gastheer een hinde. Een blik door de verrekijker leert dat ze een jong kalfje bij zich heeft. De herten grazen op een stukje grasland dat natuurliefhebber en jager Have speciaal voor hen heeft ingezaaid. ‘Ja, we zorgen hier ook goed voor onze wilde dieren en als beloning daarvoor leveren ze ons heerlijk hertenvlees’, verklaart hij.

Een plukje witte koppen, verscholen in het levende schilderij, herinnert ons eraan waarvoor we eigenlijk zijn afgereisd naar het dorpje Egtved op het Deense schiereiland Jutland. Hier graast een internationaal toonaangevende herefordkudde. We zijn te gast bij Norbæk Herefords, onder andere bekend vanwege de excel-

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Denemarken.indd 22

08-07-22 09:01

BEDRIJFSPROFIEL eigenaren veestapel Egtved

grondgebruik

Henning en Jytte Have 100 herefords (35 afkalvingen), 12 melkkoeien als draag- en pleegmoeders 246 ha granen (voornamelijk gerst en rogge), 37 ha aardappels, 29 ha snijmais (verkoop aan melkveehouder), 25 ha tijdelijk grasland, 80 ha bos en natuurlijk grasland

samen met zijn vrouw Jytte (52) uitbouwde tot een bloeiend bedrijf met een honderdtal medewerkers.

Met het langzaam afbouwen van hun taken in het grondverzetbedrijf krijgt het stel nu weer meer tijd voor hun grootste liefhebberij: de herefordkudde. Deze telt ongeveer 100 witte koppen, waarvan zo’n 35 van fokkoeien.

De beste dieren laten de liefhebbers met succes en plezier zien op keuringen, waarvoor Jytte het voorbereidende werk doet. De afzet van fokmateriaal is dan ook de dragende pijler onder het vleesveebedrijf. ‘Het overgrote deel van de stiertjes gaat voor de fokkerij naar collega’s in binnen- en buitenland. En we verkopen en exporteren ook regelmatig vrouwelijk vee en embryo’s’, vertelt Henning. Zo zijn dieren uit de Norbækfokkerij inmiddels te vinden in België, Nederland, Duitsland, Tsjechië, Roemenië, Ierland en zelfs in ‘moederland’ Engeland.

Melkkoeien als draagmoeders Om hun veestapel interessant te houden voor de handel insemineren de Deense fokkers het overgrote deel van hun pinken en koeien met een variatie aan topstieren van over de hele wereld. ‘Door vreemd bloed te blijven gebruiken houden we de vrouwelijke bloedlijnen in onze veestapel gescheiden. Op deze manier kunnen we steeds stieren met een verschillende bloedvoering aanbieden en klanten die eerder fokmateriaal bij ons kochten, blijven bedienen’, legt Henning uit.

Overigens telt de veestapel naast herefords een twaalftal koeien van een bonte variatie van melkveerassen. Ze fungeren als draag- en pleegmoeders voor embryo’s. Deze embryo’s zijn afkomstig van topdieren uit de eigen kudde, maar de fokkers importeren ook genetisch materiaal

Henning en Jytte Having met Norbæk Kingsize in keuringsconditie

lente stier Norbæk Norton van Henk Kuipers uit Erm, de algemeen Nederlands kampioen van het ras in 2019.

Fokmateriaal dragende pijler Het was liefde op het eerste gezicht toen de 57-jarige Henning Have in zijn jeugd op het melkveebedrijf van zijn vader via een kruislingkalf kennismaakte met de hereford. ‘Het vriendelijke uiterlijk en karakter van het dier spraken me direct aan. En daarbij was ik vast ook geïnspireerd door de koeien in de westerns waar ik als jongen veel naar keek’, vertelt de veehouder lachend.

Inmiddels is hij eigenaar van een eigen boerderij met ruim 400 hectare bos, grasland en bouwland, dat wordt gebruikt voor de teelt van aardappelen, mais en granen.

De belangrijkste inkomstenbron voor de familie Have is echter nog altijd een grondverzetbedrijf, dat de ondernemer twintig jaar geleden naast de boerderij startte en

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Denemarken.indd 23

23

08-07-22 09:01

BEDRIJFSREPORTAGE NORBÆK HEREFORDS

De kalveren hebben veel verschillende ki-stieren als vader

uit Engeland, Ierland en Noord-Amerika. Zo kochten ze met een collega in Canada op een veiling twee absolute topdieren. Ze worden ter plaatse gespoeld en een deel van de embryo’s verhuist naar Denemarken. ‘Levend vee importeren uit Noord-Amerika is vanwege veterinaire beperkingen niet mogelijk en er is vrijwel geen sperma van Amerikaanse en Canadese herefordstieren beschikbaar dat is gekwalificeerd voor export naar Europa’, legt Henning uit. ‘Via embryo’s kunnen we toch gebruikmaken van de beste genetica van de andere kant van de oceaan.’

Kalven bij min 30 graden Celsius De voorliefde voor de Noord-Amerikaanse fokkerij heeft alles te maken met het fokdoel op Norbæk Herefords.

‘Daarin staan kenmerken als afkalf- en geboortegemak, kalvervitaliteit, moedereigenschappen en melkproductie voorop’, vertelt de fokker. ‘Gezonde, goed groeiende kalveren zijn de basis van het rendement van de zoogkoeienhouderij. Een dood kalf betekent een jaar geen inkomsten van een koe’, verklaart hij deze focus.

In Canada zagen Henning en Jytte met eigen ogen hoe kalveren bij een temperatuur van min dertig graden Celsius buiten werden geboren. En hoe dieren als gevolg van bevriezing soms halve oren verloren. ‘Onder deze barre omstandigheden moeten kalveren wel vlot ter wereld komen en snel in de benen zijn, anders vriezen ze dood’, schetst Jytte de harde realiteit. ‘Zo vindt er in de Canadese populatie al jaren een natuurlijke selectie plaats op geboortegemak en kalvervitaliteit. En dat zien we terug in de kalfjes uit de Canadese embryo’s. Die zijn bij de geboorte acht tot tien kilo lichter dan de Europese kalfjes. Maar ze zijn heel vitaal, groeien vlot door en op volwassen leeftijd is van het verschil in geboortegewicht niets meer terug te zien’, deelt ze haar ervaring.

Opvallend detail: de Canadese herefords hebben kleinere oren dan de Europese. Ook dit heeft alles te maken met

24

het barre winterweer dat ze moeten kunnen doorstaan.

‘Hoe kleiner de oren, hoe kleiner de kans op bevriezing’, verklaart Henning. ‘Hier zien we hoe de evolutietheorie van Darwin werkt in de praktijk.’

Insemineren op stal Hoewel de harde herefords probleemloos jaarrond buiten kunnen blijven, kiezen de fokkers ervoor ze in de winter op te stallen ‘Ik vind het belangrijk om goed te blijven voeren en het grootste deel van de kalveren wordt in de maanden december en januari geboren. Op stal hebben we daar goed oog op. En voordat ze weer naar buiten gaan, kunnen we de meeste dieren nog insemineren en checken op dracht’, verklaart Henning deze keuze.

De stierkalfjes die rondom de jaarwisseling worden geboren, zijn het volgende voorjaar oud genoeg om direct als dekstier te worden verkocht, onder andere aan melkveehouders met jerseykoeien, die met het oog op geboortegemak steeds vaker een herefordstier inzetten voor de gebruikskruising. Ook het vriendelijke karakter van het ras speelt hierbij een rol. ‘Een herefordstier kan probleemloos tussen de melkkoeien worden gehouden’, weet Henning uit ervaring.

Aaibare hereford populair De herefordfokkers zien een mooie toekomst voor hun ras. ‘Consumenten hechten steeds meer waarde aan vleeskwaliteit en vet is daarbij niet langer taboe. Het gemarmerde en daardoor smaakvolle vlees van de hereford past perfect in het moderne consumptiepatroon’, denken ze.

‘Daarbij groeit ook in Denemarken het aantal burgers dat hobbymatig enkele dieren houdt en de aaibare hereford is daarvoor zeer geschikt. En ook het toenemende gebruik van vleesstieren op melkvee zal ons in de kaart spelen, zeker vanwege de snel groeiende omvang van de jerseypopulatie’, voorspellen de bevlogen herefordfokkers. l

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-bedrijfsrepo Denemarken.indd 24

08-07-22 09:02

KEURING SLUIS

Vonken in Sluis Na twee jaar coronaperikelen was er op de Groote Markt van Sluis eindelijk weer ruimte voor witblauwen. Met 63 aanwezige dieren en een hoog niveau vrouwelijk vee werd het een geslaagde editie.

Xerox ut de Groe (v. Futé), Miss Toekomst en kampioen vrouwelijk 0 tot 6 maanden

TEKST FLORUS PELLIKAAN

D

e familie Vonk uit Noordeloos grossierde in prijzen tijdens de Veetentoonstelling Belgisch witblauw regio Zuidwest in Sluis. Het waren ook nog eens de zwaarst bezette categorieën waar ze er met de prijzen vandoor gingen.

Hun jeugdige en breed gebouwde Marit van de Grotewaard (v. Attribut) won de spannende klasse met koeien vanaf 44 maanden. Zelfs de arbiter werd erbij gehaald om een weloverwogen beslissing te nemen. De reservetitel ging met nipt verschil naar Qwen ut de Groe (v. Hazard) van Marc Versprille en Jeannette Harms uit Groede, die een speciale achterhand showde.

Lof voor superlot In de zeer zwaar bezette categorie vrouwelijk van 6 tot 12 maanden sloeg maatschap Vonk zelfs een dubbelslag. Het was hun Andringa 16 van de Grotewaard (v. Darko) die vanwege meer rondingen in de bil en betere benen de baas was over de diep gebroekte Kysha van de Grotewaard (v. Persan).

Het tweetal stond ook in de beste bedrijfsgroep vrouwelijk tussen 6 en 12 maanden.

‘Vlees, kwaliteit en beenwerk. Zo’n super-

lot zie je zelden tot nooit.’ Met die woorden loofden juryleden Hans Vermote en Tiemen Cocquyt de groep. De juryleden waren toch al bijzonder te spreken over het vrouwelijk vee in Sluis.

In de rubriek 24 tot 44 maanden lukte het Versprille om de dominantie van Vonk te doorbreken. Unique ut de Groe (v. Litige) won vanwege onder andere een betere staartinplant van de massale Van het Oudeland Oceana (v. Esperanto) van Jaap de Vos uit Ooltgensplaat. Ook in de categorie van 0 tot 6 maanden moest Vonk genoegen nemen met het reservelint. Het was de brede Fenna van de Grotewaard (v. Amaretto) die haar meerdere moest erkennen in de ruim ontwikkelde Xerox ut de Groe (v. Fute) van Versprille. Xerox werd ook benoemd tot Miss Toekomst. De mannelijke dieren konden de kwaliteit van de vrouwelijk soortgenoten niet helemaal volgen. Ook waren de klassen wat minder ruim bezet. Bij de stieren van 6 tot 12 maanden ging het goud naar Van Zwaanhof Neil II van Onderdonck uit Eede.

De niet officieel geregistreerde Brillantzoon beschikte over veel borst en finesse, waardoor hij ook Mister Toekomst werd. l

Andringa 16 van de Grotewaard (v. Darko), kampioen vrouwelijk 6 tot 12 maanden

Hanna (v. Dali), kampioen vrouwelijk 12 tot 24 maanden

Tabel 1 – Rubriekswinnaars keuring Sluis (kampioenen vetgedrukt)

naam dier mannelijk Bart 370 Van Zwaanhof Neil II Van de Schaepstelle Barry Van de Schaepstelle Cado vrouwelijk Xerox ut de Groe Dena van de Roomspolder Wonder ut de Groe Diyora van de Grotewaard Andringa 16 van de Grotewaard Hanna Danique van de Grotewaard Unique ut de Groede Marit van de Grotewaard

geb.datum

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

31-05-2022 29-11-2021 13-02-2021 17-11-2020

Bart 183 Brillant Ultimo Vidal

Bart 104 Hannibal Adajio Hazard

mts. Dekker-Calus, Sluis W. A. R. Onderdonck, Eede (Z.) N. F. Hamer, Zuidzande N. F. Hamer, Zuidzande

07-05-2022 07-02-2022 01-11-2021 07-10-2021 25-08-2021 28-04-2021 04-10-2020 05-11-2019 27-11-2017

Futé Fly Oulare Hazard Darko Dali Nox Litige Attribut

Fly Zougar Ultimo Rubis Nevada Fly Hazard Adajio Héroïque

mts. Versprille-Harms, Groede mts. Dingemans-v. Deursen, Eede (Z.) mts. Versprille-Harms, Groede mts. Vonk, Noordeloos mts. Vonk, Noordeloos H. J. Witte, Borssele mts. Vonk, Noordeloos mts. Versprille-Harms, Groede mts. Vonk, Noordeloos

Marit van de Grotewaard (v. Attribut), kampioen vrouwelijk vanaf 44 maanden

Van Zwaanhof Neil II (v. Brillant), Mister Toekomst en kampioen mannelijk 6 tot 12 maanden

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-keuring Sluis.indd 25

25

12-07-22 08:45

Zenard

van Vredenburgh Tijger x Leeroy

Massa en lengte Ki-code: 942695 ⊲ 100% verbeterd roodbonte stier ⊲ Baggerbont met AV90 ⊲P ast prima op dochters van Rassert 592, Rassert 646 en Latorro

Wilt u sperma van Zenard of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

GENERATIE ALPHA EN Z DORIEN SENTE

‘Veel onzekerheid

over de toekomst van de landbouw’ Elke generatie heeft zo zijn benaming(en). De generatie geboren tussen 1990 en 2000 wordt de (inter)netgeneratie of Z-generatie genoemd. De generatie geboren tussen 2000 en 2010 is de Google-generatie of alpha(α)generatie. Wie is onze alpha- en Z-generatie in de vleesveesector? Wat typeert hen, wat drijft hen, welke dromen hebben ze? Eén zaak staat als een paal boven water: ze (m/v) hebben een passie voor vleesvee. In dit nummer een portret van Dorien Sente (24).

TEKST WIM VEULEMANS

Al van kinds af aan lag haar interesse bij het vleesvee- en akkerbouwbedrijf van haar ouders.

‘De droom om verder te doen is er nog steeds’, vertelt Dorien Sente. ‘Maar vandaag zijn er toch veel onzekerheden.’ De jonge, zelfstandige helpster verwijst naar de code oranje die het bedrijf kreeg in het huidige Vlaamse stikstofplan en waartegen ze ook een bezwaarschrift heeft ingediend.

Ongeveer 140 witblauwen lopen er op het bedrijf in Lubbeek met ook nog eens 80 ha met graan, mais, bieten en weideland. ‘Maar even graag ben ik op het land bezig als met de dieren. Kiezen zou ik nooit doen’, lacht Dorien. In de winter bezoekt ze voor KWS in anderhalve maand tijd circa 250 boeren voor bietenzaad, af en toe springt ze ook bij in de lokale Aveve-winkel.

Overnemen is haar grote droom en dan liefst nog wat groeien. ‘Richting de 200 dieren’, zegt ze.

‘Maar of dat zal gaan, wie kan me dat vertellen?’ Data en cijfers benoemt ze als een belangrijke ontwikkeling. ‘Jongeren zijn daarmee opgegroeid en vertrouwd mee. Door je eigen cijfers te kennen kan je ook doelen stellen en groeien als bedrijf. Naast de administratieve taken houdt Dorien zich bezig met de stierkeuze en het insemineren. ‘Dat heb ik geleerd met de hulp van een bevriend veehouder die me de kneepjes van het vak heeft geleerd, met enige geduldigheid wel’, lacht Dorien.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-generatie A en Z.indd 27

27

11-07-22 10:41

Ledenraad CRV benoemt nieuwe hoofdbestuurders De ledenraad van Coöperatie CRV heeft unaniem ingestemd met de benoeming van Wanda Verdonck uit Lille en Tineke Vermeulen-Rehorst uit Berkenwoude als nieuwe hoofdbestuurders. Zij vervangen Sjoerd

Schaap en Fons Kersten. Met deze benoeming treden de nieuwe bestuurders ook toe tot de raad van commissarissen van CRV Holding BV. In dezelfde ledenraadsvergadering is besloten dat Jochem van der Starre uit

Slootdorp per maart 2023 benoemd zal worden tot hoofdbestuurslid en commissaris ter vervanging van Kurt Faes. Jochem draait per direct mee in het bestuur, maar heeft nog geen formeel stemrecht.

Wanda Verdonck: ‘Diversiteit in competenties versterkt bestuur’ ‘Als bestuurslid en voorzitter van district Oost-Vlaanderen heb ik CRV leren kennen als een coöperatie waar open wordt gediscussieerd en waar mijn inbreng als boerenbestuurder op waarde wordt geschat. Gesprekken in de ledenraad over belangrijke ontwikkelingen in Nederland en Vlaanderen en de internationale markten waarin CRV actief is, heb ik als zeer boeiend ervaren. Ik kijk er dan ook naar uit om hier als hoofdbestuurder nog nauwer bij betrokken te zijn. Het is fijn dat je als jonge vrouw na een uitgebreide screening geselecteerd wordt door de vertrouwenscommissie vanwege je competenties en niet vanwege je geslacht of leeftijd. Tegelijkertijd is de realiteit dat vrouwen gemiddeld genomen nog niet zo snel zelf hun vinger op zullen steken voor een bestuursfunctie. Ze wachten wat vaker af tot ze worden gevraagd. Hierdoor gaat vrouwelijk talent vaak verloren, een gemiste kans voor besturen, want diversiteit zorgt voor beter afgewogen beslissingen.

Daarom ben ik ook actief geworden binnen de orga-

nisatie Ferm voor Agravrouwen. Ik vind het belangrijk dat vrouwen, ook in de landbouw, in hun kracht gaan staan. Coöperatiebesturen zullen alle competenties, ook die van vrouwen, de komende spannende jaren hard nodig hebben. Ik hoop via deze weg ook andere boerinnen te inspireren om hun vinger te durven opsteken.’

Wanda Verdonck (34) heeft samen met haar man Tom Bastiaens en schoonouders Paula en Paul een melkvee- en akkerbouwbedrijf in Lille in de Antwerpse Kempen. De veestapel bestaat uit 270 melk- en kalfkoeien en 220 stuks jongvee. In de zomermaanden heeft het bedrijf ook een bed and breakfast. Wanda is moeder van drie kinderen, van 12, 8 en 6 jaar oud, en is bestuurlijk actief in onder andere het provinciaal bestuur, de vakgroep melkveehouderij en de werkgroep arbeid van Boerenbond. Ook is ze betrokken bij de Strategische Adviesraad Landbouw en Visserij van de Vlaamse overheid en Ferm voor Agravrouwen.

Jochem van der Starre: ‘Coöperatie moet blijven vernieuwen’ ‘Voordat ik in Nederland boer werd, heb ik een tijdje in Engeland op een akkerbouwbedrijf gewerkt. Daar heb ik ervaren wat leveren aan een particuliere suikerverwerker betekent voor de leveringsvoorwaarden en prijs. Dan hebben we het hier met Cosun heel wat beter voor elkaar. We zijn ons er in Nederland en Vlaanderen misschien niet altijd van bewust, maar in landen waar boeren niet coöperatief samenwerken, zijn ze financieel veel slechter af. Dat is voor mij een belangrijke reden om me, naast het eigen bedrijf, bestuurlijk in te zetten voor coöperaties als FrieslandCampina en binnenkort ook CRV. Ik ben sterk gemotiveerd om me hard te maken voor de toekomst van coöperaties. Maar ik ben niet behoudend. De wereld om ons heen verandert snel en dat betekent dat ook CRV continu zal moeten blijven vernieuwen. Daarbij denk ik bijvoorbeeld aan de toepassing van data in het bedrijfsmanagement. We zien nu jonge, startende bedrijven die nieuwe data-

28

oplossingen voor de agrarische sector ontwikkelen en daar wellicht in de toekomst veel geld mee gaan verdienen. Met JoinData hebben we geregeld dat we als boeren zeggenschap houden over onze data.

Maar als particuliere bedrijven geld kunnen verdienen met dataoplossingen, zouden we dat als boerencoöperatie wellicht ook zelf op moeten pakken.’

Jochem van der Starre (41) heeft in Slootdorp in de Wieringermeerpolder samen met zijn vrouw Carina een melkvee- en akkerbouwbedrijf met 175 melkkoeien en 80 stuks jongvee op 100 hectare land.

Ze exploiteren daarnaast ook een boerderijwinkel.

Jochem is vader van twee kinderen van 16 en 13 jaar oud. Hij zat eerder onder andere in de adviesraad van GD, de jongerenraad en de inforaad van CRV en de adviesraad van JoinData. Op dit moment is hij voorzitter van het district Noord-Holland van FrieslandCampina.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-CRV coopnws.indd 28

12-07-22 14:13

CRVCOÖPERATIENIEUWS

Tineke Vermeulen: ‘Coöperatie belangrijk voor toekomst sector’ ‘Ik ben de zevende generatie uit een familie van veehouders. Op dit familiebedrijf melken mijn broer en ouders nu 200 koeien. Mijn man Dennis is geen boerenzoon, maar had wel de ambitie om boer te worden. Acht jaar geleden hebben we samen een bedrijf in onze geboortestreek kunnen kopen, waar we nu 100 koeien melken. We wonen en werken in de Krimpenerwaard, midden in het veenweidegebied, waar het voortbestaan van de melkveehouderij beslist niet vanzelfsprekend is. Net als in andere delen van Nederland en Vlaanderen overigens.’

‘Ik ben gedreven om bij te dragen aan toekomstperspectief voor de landbouw, al is het maar voor onze eigen kinderen. Daarom vertegenwoordig ik de agrarische sector bijvoorbeeld in een regiegroep rondom de aanpak van bodemdaling. En daarom wil ik me ook inzetten voor coöperaties zoals CRV. Sterke coöperaties zijn van groot belang voor een gezond economisch toekomstperspectief voor de

sector. Daarom moeten we krachtig coöperatief blijven samenwerken. Dat lukt als veehouders betrokken blijven bij de coöperatie en als de coöperatie meerwaarde blijft leveren op het boerenerf.’

Tineke Vermeulen-Rehorst (33) heeft samen met haar man Dennis en met hulp van hun ouders en schoonouders in Berkenwoude, in het veenweidegebied, een melkveebedrijf met 100 melk- en kalfkoeien en 60 stuks jongvee. Ze hebben 50 hectare land in gebruik en mesten jaarlijks een tiental Belgisch-witblauwkruislingen af, waarvan ze het vlees aan huis verkopen. Tineke is moeder van twee kinderen, van 5 en 7 jaar oud. Ze is afgestudeerd registeraccountant en werkte voor diverse advieskantoren. Nu is ze businesscontroller bij een orchideeënkwekerij. Daarnaast vervulde en vervult ze diverse bestuursfuncties binnen onder andere het AJK en FrieslandCampina.

Nieuwe stalnamen Nevenstaande aanvragen voor een stalnaam zijn in het tweede kwartaal van dit jaar binnengekomen bij CRV. Als veertien dagen na publicatie geen bezwaren tegen deze stalnamen zijn ingediend, krijgen ze de officiële status.

stalnaam

naam

woonplaats

Sibcity De Breden Horst

land- en pluimveebedrijf Schukkert familie Van ’t Einde-Snel

Sibculo Nijbroek

Young CRV organiseert cursussen veebeoordelen

Een zomer vol met prijskampen

In de maanden augustus en september organiseert Young CRV op drie bedrijven in Vlaanderen cursussen veebeoordelen voor het Belgisch-witblauwras.

Deze cursussen worden verzorgd door Marc Van Den Bossche, stamboekinspecteur bij Coöperatie CRV. De cursisten krijgen uitleg over de lineaire beoordeling van dieren en gaan zelf aan de slag met het klasseren en jureren van dieren. Bovendien delen fokkerijadviseurs de fijne kneepjes van het vak van paringen maken.

De cursussen vinden plaats op zaterdagmiddagen en worden georganiseerd op toonaangevende bedrijven. Een bedrijfsvoorstelling met rondgang is dan ook een belangrijk onderdeel van het programma, dat wordt afgesloten met een drankje en een ijsje.

De cursusmiddagen zijn gepland op: – 20 augustus bij de familie Van der Meulen in Tienen – 27 augustus bij de familie Decroos in Stavele – 3 of 10 september bij de familie Vereecke in Watervliet.

Deelname aan deze cursussen in gratis. Aanmelden kan via de website van Coöperatie CRV. Kijk op: https://www.cooperatie-crv.nl/nieuws of scan de QR-code.

De komende weken staan er weer een aantal mooie prijskampen op het programma. Op woensdag 27 juli vindt de prijskamp Oosterkempen plaats op de locatie van Agri-Z in Retie. Op zaterdag 31 juli staat de nationale prijskamp Belgisch witblauw in Libramont op de planning.

Een week later (op zaterdag 6 augustus) wordt de nationale bwb-prijskamp in Erpe-Mere gehouden.En op zondag is Beveren-Waas het toneel van de verschillende prijskampen, waaronder een voor Belgisch witblauw.

Inschrijven voor deze keuringen is helaas niet meer mogelijk, maar natuurlijk bent u als bezoeker van harte welkom.

Op zondag 4 september vindt weer de open landbouwdag in Eeklo plaats. Hier wordt voor de tweede keer ook een prijskamp voor vrouwelijk witblauw fokvee georganiseerd. Voor meer informatie en inschrijven kunt u terecht bij Jules Vandevelde: 0476-998644 of vandevelde.jules@ skynet.be.

De volgende dag (5 september) is de prijskamp op de jaarmarkt Leuven. Voor meer informatie over deze prijskamp en inschrijvingen kunt u zich melden bij Stijn Veulemans: 0473-290805 of stijn.veulemans@telenet.be.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-CRV coopnws.indd 29

29

12-07-22 14:14

MANAGEMENTNIEUWS

Antibioticagebruik beperkt in Nederland en Vlaanderen GEZONDHEID – Nederlandse bedrijven met zoogkoeien gebruikten in 2021 gemiddeld 0,6 dierdagdosering aan antibiotica. Bedrijven met vleesstieren kwamen gemiddeld uit op 1,1 dierdagdosering. Dat blijkt uit de jaarcijfers van de SDa, de Autoriteit Diergeneesmiddelen. De SDa noemt het gebruik van antibiotica in de rundveesector laag en aanvaardbaar. Het gros van de bedrijven met zoogkoeien en vleesstieren gebruikt zelfs geen antibiotica, zo geeft de SDa aan. Van de ruim 7500 zoogkoeienbedrijven in Nederland scoorde in 2021 9,8 procent boven de actiewaarde van twee dierdagdoseringen.

Zij moeten met hun dierenartsen maatregelen nemen om het gebruik zo snel mogelijk te verminderen. Van de bijna 2600 bedrijven met vleesstieren scoorde 8,9 procent boven de actiewaarde.

Het percentage zoogkoeienbedrijven dat structureel veel antibiotica gebruikt is 3,5 procent, bij vleesstierenbedrijven 4,3 procent.

In tien jaar tijd is het antibioticagebruik in de veehouderijsector in België bijna gehalveerd. Ten opzichte van 2011 lag de inzet in 2021 44,6 procent lager, zo heeft Amcra, het kenniscentrum voor antibioticumgebruik en -resistentie bij dieren in België, berekend.

In 2021 daalde de inzet met 8,4 procent ten opzichte van het jaar ervoor. Welk deel van de antibioticadaling toe te schrijven is aan rundveehouders, is lastig te zeggen, zo vertelt Jeroen Dewulf, voorzitter van de raad van bestuur van Amcra. ‘In navolging van de andere sectoren moeten rundveehouders vanaf augustus ook verplicht de inzet van antibiotica registreren’.

Amcra heeft voor de hele veehouderijsector een doelstelling geformuleerd waarbij in 2024 65 procent minder antibiotica moeten worden gebruikt ten opzichte van 2011. Daarvan is reeds 44 procent gerealiseerd. ‘We hebben nog drie jaar, er liggen nog uitdagingen’, zo stelt Dewulf.

Tien procent meer mais op met klei verrijkte zandgrond MAISTEELT – Zware klei toevoegen aan arme zandgrond kan ruim 10 procent meer mais opleveren. Dit blijkt uit onderzoek op De Marke, waar op proefvelden op leemarme zandgrond een laagje klei werd aangebracht.

Door het verrijken van arme zandgrond met klei hopen de onderzoekers de gevoeligheid voor droogte en het risico op nitraatuitspoeling te minderen.

De onderzoekers vergeleken tijdens drie groeiseizoenen vier behandelingen met een referentie (geen behandeling). De vier varianten waren: een laagje lichte klei van 5 centi-

meter, een laagje lichte klei van 10 centimeter, een laagje zware klei van 5 centimeter en een laagje zware klei van 10 centimeter.

De kleilaag is in één keer opgebracht en ingewerkt. In de jaren 2020 en 2021 was de maisopbrengst op de velden met 10 centimeter zware klei respectievelijk 11 en 13 procent hoger dan op het referentieveld zonder kleitoevoeging.

Ook voor de andere kleibehandelingen werden hogere opbrengsten gemeten, maar deze verschillen waren niet significant. De onderzoekers zouden de proef graag verlen-

gen om te onderzoeken of met meer metingen de verschillen wel statistisch kunnen worden onderbouwd. Op de percelen die verrijkt waren met zware klei, werden gedurende het groeiseizoen significant hogere vochtgehalten gemeten dan op het referentieperceel. Op de percelen met lichte klei waren er ook verschillen, maar deze waren niet statistisch significant. De onderzoekers stelden vast dat na drie jaar de aangebrachte klei nog niet goed in de bodem is verdeeld.

Pittige eerste graskuilen GRASTEELT – Dankzij 984 vem, 129 gram suiker en een NDF-gehalte van 427 zit er een pittige eerste snede graskuil onder het plastic. Dat blijkt uit de analyses van meer dan duizend kuiluitslagen van Eurofins Agro.

Door de hoge voederwaarde lijkt de eerste snede meer op krachtvoer dan op ruwvoer.

Het extreem hoge suikergehalte – 129 ten opzichte van een langjarig gemiddelde van 88 gram per kilogram droge stof – is het gevolg van een zonnig voorjaar met koude nachten.

Door het droge voorjaar kwamen voedings-

30

stoffen zoals stikstof matig beschikbaar en dat verklaart ook een gematigde hoeveelheid eiwit van 165 gram (ten opzichte van langjarig gemiddelde van 173).

Dat er relatief jong gemaaid is, wordt zichtbaar door een laag NDF-gemiddelde (427) en een hoge verteerbaarheid van 77,4 procent. Volgens Eurofins zijn de kuilen over het algemeen goed geconserveerd dankzij een drogestofpercentage van 42,6 procent en een pH van 4,8.

De pittige voorjaarskuilen vragen komende winter om voldoende aanvulling van structuur.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-managementnws.indd 30

11-07-22 09:50

Vlees behoudt een vaste plek in het Belgische menu MAATSCHAPPIJ – iVox-onderzoek toont aan dat het grootste deel van de Belgen (96%) vasthoudt aan vlees in het menu. De frequentie van vlees op het menu neemt wel af. Uit dit onderzoek – in opdracht van VLAM – blijkt ook dat 68 procent aangeeft dat vlees sterk ingebakken zit in zijn voedingsgewoontes.

De voornaamste verandering betreffende vleesconsumptie zit in het aantal consumptiemomenten. De Belg vermindert het aantal maaltijden dat er vlees gegeten wordt. Hij of zij kijkt echter niet negatief naar vlees: negen op de tien Belgen geven aan geen negatieve attitude te hebben ten opzichte van het product. De voornaamste drijfveer voor variatie is een positieve keuze; variëren is lekker, gezond en duurzaam.

9 procent geeft aan dat vlees niet past in een gezond voedingspatroon. Bij 29 procent van de ondervraagden is de bezorgdheid om het milieu en het klimaat een argument om te

variëren. Dierenleed is een argument dat vooral te horen is bij personen die zelden of nooit vlees eten.

Dagelijks vlees eten gebeurt bij 17 procent van de Belgen, in 2014 was dit nog 24 procent. Het percentage dat nooit vlees eet, blijft al jaren stabiel op 4 procent.

Bijna drie op de vijf Belgen (58%) geven aan dat het land van herkomst invloed heeft op hun aankoopkeuze van vers vlees. Een absolute meerderheid (95%) verkiest zo Belgisch vlees. Daarbij zijn de steun voor de binnenlandse economie, het vertrouwen in de controles in België (veiliger) en de inspanningen die de Belgische vleessector doet op het vlak van milieu en dierenwelzijn, de belangrijkste redenen.

Anderzijds weet slechts 18 procent dat de CO2-uitstoot van het Belgisch-witblauwrund lager is dan de uitstoot van bijvoorbeeld het Ierse rund.

Vlaanderen verbouwt in 2022 fors meer korrelmais MAISTEELT – Het Vlaamse areaal korrelmais lijkt dit jaar fors te stijgen. In 2021 werd er ruim 43.000 hectare korrelmais verbouwd. Dit jaar groeit er naar verwachting korrelmais op ruim 56.000 hectare in Vlaanderen. Dat is een stijging van bijna 30 procent. Dat blijkt uit een analyse van het Vlaamse departement Landbouw en Visserij op basis van de verzamelaanvraag 2022. Het departement houdt daarbij wel een slag om de arm: het gaat om voorlopige cijfers en door een wijziging in de registratie is een-op-een vergelijken met vorig

jaar lastig. De stijging van het areaal korrelmais heeft te maken met de oorlog in Oekraïne, vermoedt de Vlaamse landbouwadministratie. De prijzen van granen en ook van korrelmais zijn daardoor flink gestegen.

Het areaal snijmais lijkt dit jaar licht af te nemen. Volgens voorlopige cijfers zaaiden Vlaamse landbouwers ruim 125.000 hectare in met snijmais, een daling van bijna 4,5 procent. Het areaal grasland daalt naar verwachting met bijna 4 procent naar ruim 227.000 hectare.

Nieuwe regels I&R-runderen GEZONDHEID – Vorige maand trad in België een nieuwe regeling in omtrent identificatie en registratie. Zo vervangen een verplaatsingsdocument en een identificatiedocument het vertrouwde runderpaspoort. Rundveehouders ontvangen voortaan geen paspoorten meer van hun dieren. In plaats hiervan zijn voor dieren die vanaf 13 juni verhandeld worden, andere documenten beschikbaar.

Voor binnenlandse handel is een verplaatsingsdocument beschikbaar met twee luiken. Dit document bevat bovenaan het effectieve verplaatsingsdocument dat meegaat met het dier en onderaan het vertrekluik. Voor export telt vanaf de start van de nieuwe wetgeving het identificatiedocument.

Deze documenten zijn online beschikbaar via Veeportaal. Een veehouder kan er wel nog voor kiezen om ze op papier te krijgen.

Belangrijk is dat met deze nieuwe wetgeving aangekochte dieren niet verhandeld kunnen worden alvorens alle resultaten van de verplichte aankooponderzoeken (ook tweede aankooponderzoek ibr) gekend zijn. Om tijdig alle nodige documenten (verplaatsingsdocument) te hebben, is het goed om zo kort mogelijk na de geboorte het kalf aan te melden. Er dient immers rekening mee gehouden te worden dat naast de verplichte bvdanalyse ook een immobiliteitsperiode van 10 dagen na de meldingsdatum wordt gehanteerd vooraleer men een dier kan verhandelen.

De aankoop van runderen registreert de veehouder bij voorkeur zelf via Veeportaal. In dit geval geeft die de individuele documenten van de aangekochte dieren niet meer mee met de dierenarts. In plaats hiervan bezorgt de nieuwe eigenaar de lijst van de aangekochte dieren, die men de dag na de aankomstmelding automatisch per e-mail ontvangt.

Meer actueel nieuws?

veeteeltvlees.be veeteeltvlees.nl veeteeltvlees JULI 2022

VV07-managementnws.indd 31

31

11-07-22 09:50

MARKTINFO VOER

Recessie zorgt voor daling prijzen

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

juli 2022 fokvee mestvee

natte bijproducten

mengvoer

32

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

vo (e/ erwa ton ard ) ve epr vi ijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js (

) s (% rlie gsv e wa

rin

s 975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.108 1.178 1.149 1.149

m/m

be

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 97

i g/ kg d

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

vev

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.036 1.093 1.068 1.062

dve

s g/k gd re

grondstoffen eiwit

s

ds g/k g grondstoffen energie

vem

%d

s structuur

maiskuil 34 graskuil 45 luzerne 89 gerstestro 89 graszaadstro 89 ccm 58 tarwe 87 gerst 87 maismeel 87 droge bietenpulp 87 lijnzaadschilfers 87 palmpitschilfers 87 sojaschroot 44/7 87 raapzaadschroot 87 DDG tarwe 87 aardappelstoomschillen 11,5 aardappelsnippers 22 bierbostel 27 maisgluten 42 fokvee standaard (15% re) 87 fokvee eiwitrijk (20% re) 87 afmest groeibrok 87 afmest finish 87

28,20 84,30 25,10 92,80

Zoek, vervang en bespaar

(bron: Liba)

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

juli 2022

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

%)

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 28 juni 2022. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalt behoorlijk naar 28,2 eurocent, de waarde van eiwit stijgt naar 84,3 eurocent per kg dve.

– In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie.

– De sojamarkt is weer licht gestegen. De zwakke dollar/euro is de voornaamste oorzaak, deze noteerde namelijk het laagste niveau sinds december 2002. De oogst zelf lijkt redelijk te verlopen, in de VS zijn de weersomstandigheden nog gunstig en lijkt de staking van Argentinië geen tot weinig effect te hebben op de beschikbaarheid. Het is wachten op het nieuwe USDA-rapport.

– De prijzen voor raapschroot zijn gestabiliseerd. Raapschroot rekent zodoende interessant in rantsoenen, dit zorgt ervoor dat het krappe aanbod nog krapper wordt en het wachten is tot de prijzen stijgen of er geen raapschroot beschikbaar is.

– Alternatieven voor soja zijn hard in prijs meegestegen, voer dus wat het beste past.

– De granen zijn de afgelopen weken behoorlijk gezakt in prijs. Dit heeft voornamelijk te maken met de goede oogstomstandigheden in Europa. Het areaal mais dat in de VS is gezaaid, is ook hoger dan andere jaren. Daarnaast zorgt met name de angst voor een wereldwijde economische recessie voor de prijsdaling. Daardoor stappen de fondsen namelijk uit de grondstoffenmarkt.

– De markt van de vulmiddelen is stabiel, desondanks stijgen de prijzen van deze producten ook. Dit komt met name door de vervoerskosten.

– Natte aardappelproducten kunnen momenteel een alternatief zijn voor de dure zetmeelbronnen in het rantsoen.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

0,0 0,0 240,0 110,0 150,0 234,0 370,0 355,0 360,0 376,0 430,0 318,0 551,0 435,0 395,0 32,0 63,4 90,5 144,9 390,0 436,2 404,6 379,2

95,6 125,3 210,7 99,5 135,5 221,1 376,6 374,8 403,2 339,1 399,7 339,4 475,4 347,7 413,3 45,1 81,8 93,9 147,9 337,5 387,2 357,7 329,0

y/y

114 111 111 106 98 95 89 111 108 94 116 125 96 71 78 96 98 116 113 113 115

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-marktinfo VOER.indd 32

11-07-22 09:47

MARKTINFO VEE w

KALVEREN NUCHTERE KALVEREN

BROUTARD SLIMOUSIN LIMOUSIN BROUTARDS

1000 1000

2021 €675 675 €

600 600 500 500 400 400 300 300

€ €245 245

200 200

€ €160 160

2021

100 100

00

2021 11

55

10 10

15 15

20 20

25 25 30 30 week week

35 35

40 40

45 45

50 50

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE euro gewicht (excl. (excl. btw) btw) euro (gem.)/kg (gem.)/kg levend levend gewicht

RR-€2,90 -€2,90

2021 2021

RR-€2,82 -€2,82

2,5 2,5 2,0 2,0

11

55

10 10

15 15

20 20

25 25 30 30 week week

35 35

40 40

45 45

50 50

Bron: Veemarkten veemarkten België

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Agen (Fr.) (Fr.)

2021 2021

3,0 3,0

STIEREN BELGISCH WITBLAUW € 375,00

dikbilstier dikbilstier gelijkgestelde gelijkgestelde goedgevormde goedgevormde 60% 60% 55% 55% verwerking verwerking

€ 335,00

350 350 300 300

2021

2021 € 192,50 192,50 €

2021

150 150 100 100 1 1

5 5

10 10

15 15

20 20

25 30 25 30 week week

35 35

11

55

10 10

15

20

25 30 30 week

35 35

40 40

45 45

50 50

40 40

45 45

50 50

dikbil dikbil gelijkgestelde gelijkgestelde goedgevormde goedgevormde 55% 55% 50% 50% verwerking verwerking

€ € 350,00 350,00

250 250

€ 285,00 € 227,50

200 200

€ 182,50

150 150

€ 162,50

100 100

€ 121,50

50 50 11

55

10 10

land

2021

€ 217,50 217,50 €

200 200

2,0 2,0

2021

€ 252,50 252,50 €

250 250

2,5 2,5

15 15

20 20

25 30 week week

2021 2021

2021 2021 2021 2021 35

40

45 45

50 50

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

Bron: European Market Observatories

eoro/100 eoro/100kg, kg,levend levendgewicht gewicht (excl. (excl. btw) btw)

Bron: Veemarkten veemarkten België

400 400

2021

300 300

U-€3,80 U-€3,80

2021 2021 2021

U-stieren250-300 250-300kg kg U-stieren R-stieren250-300 250-300kg kg R-stieren U-stieren300-350 300-350kg kg U-stieren R-stieren300-350 300-350kg kg R-stieren

350 350

U-€3,95 U-€3,95

3,5 3,5

3,0 3,0

400 400

U-stieren250-300 250-300kg kg U-stieren R-stieren250-300 250-300kg kg R-stieren U-stieren300-350 300-350kg kg U-stieren R-stieren300-350 300-350kg kg R-stieren

4,0 4,0

U-€3,44 3,44 U-€ U-€3,43 3,43 U-€ R-€3,25 3,25 R-€ R-€3,10 3,10 R-€

3,5 3,5

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

5,0 5,0 4,5 4,5

euro (gem.)/kg levend levend gewicht gewicht(excl. (excl.btw) btw) euro (gem.)/kg

700 700

2021

eoro/100 gewicht (excl. (excl. btw) btw) eoro/100 kg, kg, levend levend gewicht

€825 825 €

800 800

4,0 4,0

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Les Hérolles Hérolles (Fr.) (Fr.)

euro (excl. btw) btw) euro (max.) (max.) per per stuk stuk (excl.

bron: Bron: Veemarkt BVK vzw Ciney (B.)

900 900

dikbilstier dikbilstier dikbilvaars dikbilvaars dubbeldoel dubbeldoel melkvee melkvee

Groot-Brittannië Uruguay Europa Australië Verenigde Staten Nieuw-Zeeland Argentinië Brazilië

waarde* mei 2022 – 481,02 497,92 – 484,77 347,18 488,24 363,48

trend (m/m**) –

=

–

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren **m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-marktinfo VEE.indd 33

33

11-07-22 10:40

Ja H

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN 21 juli 22-24 juli 27 juli 30 juli 6 augustus 11 augustus 13 augustus 5 september

Keuring blonde d’Aquitaine, Bogaarden Nationale keuring blonde d’Aquitaine, Mayenne (Frankrijk) Belgisch-witblauwkeuring Oosterkempen, Retie Nationale Belgisch-witblauwkeuring, Libramont Grote Prijs Keukens Redant (Belgisch witblauw), Erpe-Mere Fokveedag, Enter Open nationale vleesveekeuring, Rhenen Belgisch-witblauwkeuring, Leuven

De koeien van de familie Bijl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken 9-11 september Franse nationale keuring limousin, Le Mans (Frankrijk) Foto: Kristina Waterschoot

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN 29 juli-1 aug.

13-15 sept.

4-7 oktober

Landbouwbeurs, Libramont Space, Rennes (Frankrijk) Sommet de l’Elevage, Clermont-Ferrand (Frankrijk)

COLOFON

Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

Raadpleeg de website veeteeltvlees.nl of veeteeltvlees.be redactie voor een actuele stand van zaken.

VOORUITBLIK

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

AUGUSTUS FOKWAARDEN redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,

telefoon 026 38 98 800 In de komende VeeteeltVlees analyseren we Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. het 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 de grote fokwaardepublicatie van Waalse e-mail veeteelt@crv4all.com stamboek Belgisch witblauw. Ook ditmaal is er s/jaar een nieuwigheid, eenabonnementsprij groot aantal stieren krijgt Nederland en België € 70,30 immers nieuwe fokwaarden overige voor landentweede € 132,90beIn combinatie met abonnement op vakblad zoek en dit op basis van hun DNA-informatie.

VeeteeltVlees € 10 korting.

Verder is er in dit nummer volop Prijzen excl. keurings6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd nieuws, de redactie ging langs op in kalenderjaar Bogaarden en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk en Wulpen. Maar ook per driekwartaal. jaar na de vorige Bel voor van een abonnement: editie is er eindelijk weer eenopgave nationale keuNederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) ring in Libramont. Tot slot zijnVRV-klantendienst we ook aanwezig België: (078 15 44 44) e-mail Redant. klantenservice.nl@crv4all.com op de Grote Prijs Keukens Bovendien verschijnt er in dit nummer een advertentie-afdeling Jannet boerin Fokkert,die Willem verhaal over een gedreven haarGemmink, Froukje Visser verhaal vertaalde naarpostbus een theaterstuk.

454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteuren Guy Nantier, Wim Veulemans redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap aan dit nummer werkten mee Alice Booij en Florus Pellikaan redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

34

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 79,00, overige landen € 138,00.

In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 141,00 per jaar, overige landen € 260,00 per jaar. Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)6 53 16 85 29 e-mail advertenties@crv4all.com

van artikelen is alleen toegestaan na Overname van artikelen isOvername alleen toegestaan na toestemtoestemming van de redactie.

Hoewel aan de ming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de van de inhoud de meeste zorg is inhoud de meeste zorg is samenstelling besteed, kan door de redactie besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onjuistheden of onvolledigheden. onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsAlle auteursrechten en overige intellectuele rechten ten aanzien van (de inhoud van) dezeten uitgave eigendomsrechten aanzien van (de inhoud worden uitdrukkelijk voorbehouden.

Deze rechten van) deze uitgave wordenberusten uitdrukkelijk bij CRV BV c.q. de betreffende auteur.

Artikelen uit voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ van CRV. of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Druk: Moderna Printing, Paal-Beringen ISSN 01.68-7565 Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees.

Uitzonderingen zijn de foto’s van Eleveo (7), Blonde d’Aquitaine Stamboek Nederland (8-13), Theo Janssen (8-13), Stephanie Beelaert (14-16), BBG (17), Barenbrug (20-21) en Florus Pellikaan (25).

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-agenda.indd 34

VX01-editorial.indd 7

12-07-22 14:14

E

vo tu of lijk cir To fee du lijk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

COLUMN COÖPERATIEBESTUURDER

Innoverend uit de stikstofcrisis Het stikstofbeleid van de Nederlandse en Vlaamse overheid baart ons grote zorgen. De CRV-medewerkers zien wat een dreigend saneringsbeleid doet met boeren en hun gezinnen en met de sector. Weet dat CRV met u meeleeft en naast u staat. Ook wij zijn ervan overtuigd dat saneren en op slot zetten van bedrijven geen oplossing is. Dit beleid slaat alle ondernemerschap uit de sector. Juist ondernemerschap en innovatie zijn nodig om uit de crisis te komen.

De strijd voor een rechtvaardig stikstofbeleid moeten we met alle boeren en het agrarisch bedrijfsleven voeren. Niet met spierballentaal, maar met goede argumenten. Want die argumenten hebben we. Nederlandse en Vlaamse veehouders behoren tot de meest vakbekwame in de wereld. Ze produceren efficiënt, gezond en veilig voedsel en hebben al grote stappen gezet om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Het klimaat is hier bovendien heel geschikt voor de productie van melk en vlees en de wereldwijde vraag naar zuivel en vlees blijft groeien. De productie die hier verdwijnt, zal ergens anders plaatsvinden onder mindere omstandigheden en met meer impact op het milieu.

Niet saneren, maar innoveren is volgens ons de weg om uit deze stikstofcrisis te komen. Onderzoek toont aan dat met managementaanpassingen – zoals scherper voeren, mest verdund met water uitrijden en meer weidegang – nog een flinke daling van de stikstofuitstoot te realiseren is. Daarbij zijn er innovatieve systemen die stikstofemissies uit de stal minimaliseren. Stimuleren van managementaanpassingen en innovatie hoeft de overheid maar een fractie te kosten van het geld dat nu gereserveerd is voor de opkoop van bedrijven.

Ook CRV kan en wil een bijdrage blijven leveren aan de oplossing van de stikstofcrisis. Dankzij fokkerij is grote vooruitgang geboekt in de gezondheid en levensduur van de veestapel en daarmee in de milieu-efficiëntie van de productie van melk en vlees. Mede hierdoor steeg de levensproductie van de Nederlandse koeien in de afgelopen vijf jaar met twintig procent.

Een volgende stap is fokken op voerefficiëntie. Via fokkerij kunnen we de benutting van voereiwit voor de productie van melk van generatie op generatie substantieel verbeteren. We verzamelen dagelijks data over voeropname en productie van 2500 koeien, wat ons veel leert over de mogelijkheden om via fokkerij de stikstofuitstoot per kilo melk verder te verlagen.

Dus overheid: geef boeren en het agrarisch bedrijfsleven vertrouwen, ondernemingsruimte, realistische doelen en een realistisch tijdpad om te werken aan oplossingen. En u zult er versteld van staan waar de Nederlandse en Vlaamse rundveesector toe in staat is.

Lammert Veenhuizen, algemeen directeur CRV BV Nederland en Vlaanderen

Eén boer voedt dagelijks 200 mensen

Waanzinnig veel respect voor onze boeren

Veehouders in Vlaanderen hebben onlangs een sticker ontvangen waarmee CRV waardering uitspreekt voor de boer als voedselproducent. Ook de eigen auto’s van CRV zijn van deze sticker voorzien. Zo laten we de maatschappij zien dat we schouder aan schouder met u staan in deze onzekere tijd.

#Trotsopdeboer

Nederlandse lezers ontvangen bij deze editie van Veeteelt een ansichtkaart. Dezelfde afbeelding wordt als sticker verspreid door CRV-medewerkers. Hiermee wil CRV u een hart onder de riem steken en duidelijk maken dat we u steunen in de strijd voor een rechtvaardig stikstofbeleid.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-column Lammert Veenhuizen.indd 35

35

12-07-22 16:22

COLUMN DIRECTIE CRV

Innoverend uit de stikstofcrisis Het stikstofbeleid van de Nederlandse en Vlaamse overheid baart ons grote zorgen. De CRV-medewerkers zien wat een dreigend saneringsbeleid doet met boeren en hun gezinnen en met de sector. Weet dat CRV met u meeleeft en naast u staat. Ook wij zijn ervan overtuigd dat saneren en op slot zetten van bedrijven geen oplossing is. Dit beleid slaat alle ondernemerschap uit de sector. Juist ondernemerschap en innovatie zijn nodig om uit de crisis te komen.

De strijd voor een rechtvaardig stikstofbeleid moeten we met alle boeren en het agrarisch bedrijfsleven voeren. Niet met spierballentaal, maar met goede argumenten. Want die argumenten hebben we. Nederlandse en Vlaamse veehouders behoren tot de meest vakbekwame in de wereld. Ze produceren efficiënt, gezond en veilig voedsel en hebben al grote stappen gezet om hun bedrijfsvoering te verduurzamen. Het klimaat is hier bovendien heel geschikt voor de productie van melk en vlees en de wereldwijde vraag naar zuivel en vlees blijft groeien. De productie die hier verdwijnt, zal ergens anders plaatsvinden onder mindere omstandigheden en met meer impact op het milieu.

Niet saneren, maar innoveren is volgens ons de weg om uit deze stikstofcrisis te komen. Onderzoek toont aan dat met managementaanpassingen – zoals scherper voeren, mest verdund met water uitrijden en meer weidegang – nog een flinke daling van de stikstofuitstoot te realiseren is. Daarbij zijn er innovatieve systemen die stikstofemissies uit de stal minimaliseren. Stimuleren van managementaanpassingen en innovatie hoeft de overheid maar een fractie te kosten van het geld dat nu gereserveerd is voor de opkoop van bedrijven.

Ook CRV kan en wil een bijdrage blijven leveren aan de oplossing van de stikstofcrisis. Dankzij fokkerij is grote vooruitgang geboekt in de gezondheid en levensduur van de veestapel en daarmee in de milieu-efficiëntie van de productie van melk en vlees. Mede hierdoor steeg de levensproductie van de Nederlandse koeien in de afgelopen vijf jaar met twintig procent.

Een volgende stap is fokken op voerefficiëntie. Via fokkerij kunnen we de benutting van voereiwit voor de productie van melk van generatie op generatie substantieel verbeteren. We verzamelen dagelijks data over voeropname en productie van 2500 koeien, wat ons veel leert over de mogelijkheden om via fokkerij de stikstofuitstoot per kilo melk verder te verlagen.

Dus overheid: geef boeren en het agrarisch bedrijfsleven vertrouwen, ondernemingsruimte, realistische doelen en een realistisch tijdpad om te werken aan oplossingen. En u zult er versteld van staan waar de Nederlandse en Vlaamse rundveesector toe in staat is.

Lammert Veenhuizen, algemeen directeur CRV BV Nederland en Vlaanderen

Eén boer voedt dagelijks 200 mensen

Waanzinnig veel respect voor onze boeren

Veehouders in Vlaanderen hebben onlangs een sticker ontvangen waarmee CRV waardering uitspreekt voor de boer als voedselproducent. Ook de eigen auto’s van CRV zijn van deze sticker voorzien. Zo laten we de maatschappij zien dat we schouder aan schouder met u staan in deze onzekere tijd.

#Trotsopdeboer

Nederlandse lezers ontvangen bij deze editie van Veeteelt een ansichtkaart. Dezelfde afbeelding wordt als sticker verspreid door CRV-medewerkers. Hiermee wil CRV u een hart onder de riem steken en duidelijk maken dat we u steunen in de strijd voor een rechtvaardig stikstofbeleid.

veeteeltvlees JULI 2022

VV07-column Lammert Veenhuizen.indd 35

35

13-07-2022 08:41

95,000 bezoekers | 1,500 exposanten | 2,000 dieren

GEVEND N A E NA

SV E E R OFES P

SI

VL

EE

ONA

LS

TOO

W O H S E S E P EURO VOOR

4 > 7 Oktober 2022 L'ensemble des éléments présents sur ce document sont la propriété de Sa au Carré

Clermont-Ferrand | Frankrijk LOGOTYPE • English version

Design Produits, Packaging & Graphisme BRETAUDEAU Mélissa • 9 Rue de la Poste, 44840 LES SORINIERES • 06 24 48 96 21 melissa.bretaudeau@gmail.com • www.sa-au-carre.com

AGRILYS - juillet 2013

www.sommet-elevage.fr Version initiale

1

info@sommet-elevage.fr

+33 (0) 4 73 28 95 10

VTVL_NED_036_v1.indd 22

> Boek je gratis entrée badge > Registreer je voor onze begeleide boerderij tour op:www.sommet-elevage.fr

2

Organiseer je bezoek aan de sommet

Accommodatie, vervoer, vooren nabeschouwing boerderij tour sommet@agrilys.fr Tel : +33 (0) 1 82 83 33 55

Photo Credit : L. Combe

#sommetelevage

INTERNATIONALE BEZOEKERS

08-07-2022 13:42