Veeteeltvlees maart 2020

M AART 2020

Praktische tips

omtrent bioveiligheid Beste verbeterd roodbonten in stal Groot Rassert Nieuwe bwb-index:

groei en vruchtbaarheid

ME E R NIEUWS OP WWW.VEETEELTV LEES.NL OF W W W.V EETEELTV LEE S. B E

VV03_cover.indd 2

18-03-20 12:11

DISTRICTEN 1

WEST-NEDERLAND

2

NOORD-NEDERLAND

3

NOORDOOST-NEDERLAND

4

MIDOOST-NEDERLAND

5

OOST-NEDERLAND

6

CENTRAAL-NEDERLAND

7

ZUIDWEST-NEDERLAND

8

ZUIDOOST-NEDERLAND

9

NOORDOOST-VLAANDEREN

3

Geeft u richting aan de koers van CRV?

2

4 1

10 ZUIDWEST-VLAANDEREN

6

5

7

NOORDHOEK

NOORDERKEMPEN

OOSTERLIER, KEMPEN KONTICH, KLEIN BRABANT 9

10

8

LIMBURG

HAGELAND - HASPENGOUW

CRV is een innovatieve coöperatieve veeverbeteringsorganisatie die rundveehouders internationaal een breed portfolio aan genetica, managementproducten en dienstverlening biedt. Onze producten en diensten worden wereldwijd afgezet in meer dan 60 landen.

De coöperatieve aandeelhouders zijn de leden van Coöperatie CRV u.a. in Nederland en Vlaanderen. In Vlaanderen zijn veehouders tegelijkertijd lid van CRV Vlaanderen vzw.

De rascommissie Belgisch witblauw adviseert de raad van bestuur van CRV Vlaanderen vzw omtrent stamboekaangelegenheden inzake Belgisch witblauw.

CRV ZOEKT EEN LID VOOR DE

RASCOMMISSIE BELGISCH WITBLAUW FUNCTIE-INHOUD – Als lid van de rascommissie Belgisch witblauw adviseert u de raad van bestuur van CRV Vlaanderen vzw inzake de stamboekwerking in Vlaanderen.

Daarbij is er aandacht voor registratie, fokwaardeschatting, onderzoek en marktontwikkelingen.

– Daarnaast is de rascommissie Belgisch witblauw een klankbord voor de CRVafdeling Global Product Management (genetische producten) en de afdeling Innovatie (infoproducten en diensten).

– De rascommissie Belgisch witblauw bestaat uit zeven leden, voorgedragen door de CRV-vleesveeafdelingen in Vlaanderen en benoemd door de raad van bestuur van CRV Vlaanderen vzw.

PROFIEL De kandidaat: – is lid van CRV u.a. en gehuisvest in district 9 Noordoost-Vlaanderen (Limburg, Antwerpen, Vlaams-Brabant ten westen van Brussel)

– is een autonoom persoon met goed gevoel voor de ontwikkelingen in de vleesveehouderij en Belgisch witblauw, die weet wat er leeft in de praktijk – heeft een analytisch vermogen en inzicht in hoe deze ontwikkelingen onder uiteenlopende omstandigheden kunnen bijdragen aan een efficiënt en gezond witblauwras AANVULLENDE INFORMATIE Het lid van de rascommissie Belgisch witblauw vertegenwoordigt een van de twee Vlaamse districten en onderhoudt daarbij ook de contacten met het districtsbestuur aldaar, maar heeft verantwoording voor heel Vlaanderen.

De focus van de rascommissie Belgisch witblauw is gericht op Belgisch witblauw.

Het lid maakt samen met zes andere leden en de vertegenwoordiger uit de raad van bestuur deel uit van de rascommissie Belgisch witblauw.

BETTER COWS | BETTER LIFE

HEEFT U BELANGSTELLING? Stuur dan uiterlijk 15 april uw kandidatuur (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV t.a.v. Kristof De Fauw (voorzitter rascommissie Belgisch witblauw), Buchtenstraat 7-9, 9051 Sint-Denijs-Westrem.

E- mail: wim.veulemans@crv4all.com.

Voor meer informatie: neem contact op met Wim Veulemans, telefoonnr.: +32 477 70 04 32.

Vanzelfsprekend is een vertrouwelijke behandeling van uw gegevens gewaarborgd.

CRV4ALL.NL, CRV4ALL.BE Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

111-20 Vaca Rascommissie-VV-VLA.indd 1

17-03-20 15:43

INHOUD RUBRIEK E N

5 Van de redactie 6 Fokkerijnieuws 17 Uit de dierenartsenpraktijk: neonatale diarree bij pasgeboren kalveren 31 CRV-nieuws 32 Infographic: het landbouwinkomen in Europa 34 Managementnieuws 36 Marktinfo voer 37 Marktinfo vee 38 Agenda 39 Anders bekeken

hoofdartikel bioveiligheid

HOOFDA RT IK E L

8 Praktische tips omtrent bioveiligheid REPORTAG E S

14 Verbeterdroodbontfokker Van de Mheen heeft aandacht voor bloedverversing in het ras 28 Lage kosten en twaalf keer kalven bij de galloways van Olivier Bailly uit Burtonville FOKKERIJ

24 Nieuwe Belgisch-witblauwindex heeft aandacht voor groei en vruchtbaarheid

8 voeding klimaatgericht

fokkerij Belgisch-witblauwindex

SERIE

16 Vegan versus vee: vleesverwerkers spelen in op eiwittransitie VOEDIN G

12 Klimaatvriendelijk mengvoer tackelt criticasters 22 Voerwijzer: voederbieten, meerwaarde in een vleesveerantsoen

MAART 2020

Praktische tips

omtrent bioveiligheid

12

24

Wilgo van de Mheen:

Olivier Bailly:

‘Behoud de status van verbeterd roodbont, maar geef ruimte aan ander bloed’

‘De moederdieren verstoppen de kalveren in de struiken’

Beste verbeterd roodbonten in stal Groot Rassert Nieuwe bwb-index:

groei en vruchtbaarheid

EETEELT VLEES.N MEER NIEUWS OP WWW.V

L OF WWW.V EETEE LTVLEE

S.BE

BIJ DE COVER

Een stier in de stal Groot Rassert: maat, lengte, een perfecte stier, aldus de fokker.

(Foto: Harrie van Leeuwen)

14

28 veeteeltvlees MAART 2020

VV03_inhoud.indd 3

3

18-03-20 12:15

KRAIBURG LOOPVLAKBEDEKKING Geschikt voor elk type rooster- en dichte loopvloer en/of melkstal

Lijnbaan 33 3421 JG Oudewater Tel. 0348 - 56 15 80 info@snelhoutenrubber.nl

Roostervloeren KURA S

Roostervloeren LOSPA

voor melkvee

voor groepshuisvesting of stieren

Roostervloeren KURA SB

voor groepshuisvesting < 350 kg

Ook in Profien Pedi Kura

Roostervloeren LOSPA SB

voor groepshuisvesting > 350 kg en stieren

met 5% afschot naar de sleuven

WWW.SNELHOUTENRUBBER.NL

Importeur van:

STARTEN MET SUCCES GESPECIALISEERD IN OPFOKMELK - KALVERMELK OP MAAT-

VOOR MELK- EN VLEESVEE

vanlommel.be/veevoeder -

T +32 (0)14 411 396 -

KRAIBURG LOOPVLAKBEDEKKING Geschikt voor elk type rooster- en dichte loopvloer en/of melkstal

Lijnbaan 33 3421 JG Oudewater Tel. 0348 - 56 15 80 info@snelhoutenrubber.nl

Roostervloeren KURA S voor melkvee

Roostervloeren LOSPA

voor groepshuisvesting of stieren

Roostervloeren KURA SB

voor groepshuisvesting < 350 kg

Ook in Profien Pedi Kura

Roostervloeren LOSPA SB

voor groepshuisvesting > 350 kg en stieren

met 5% afschot naar de sleuven

GROTE PRIJS KEUKENS REDANT // GRAND PRIX CUISINES REDANT

WWW.SNELHOUTENRUBBER.NL

Importeur van:

Nationale Prijskamp voor ingeschreven dieren van het BWB ras Concours national pour des animaux de la race BBB inscrits INKOM GRATIS // ENTRÉE GRATUITE

Verkiezing dagkampioen: Winnaar grote prijs Keukens Redant Zaterdag 1 augustus 2020

ERPE-MERE

In samenwerking met het gemeentebestuur van Erpe-Mere en CRV

H O O F D S P O N S O R

Election du champion du jour: Gagnant du grand prix Cuisines Redant Samedi 1 août 2020

ERPE-MERE P R E S E N T E E R T

En collaboration avec la commune de Erpe-Mere et CRV

28.02-01.03.2020 4

Weelde Depot Geeneinde 54, 2381 Ravels open 10.00u tot 18.00u veeteeltvlees van MAART Weelde 2020 Depot

VV03_p04.indd 4

Geeneinde 54, 2381 Ravels open van 10.00u tot 18.00u Vak voor beurs inten s

17-03-20 10:09

VAN DE REDACTIE

boeren zijn belangrijk Jazeker,

Het is een vreemde tijd. Op het moment dat ik dit schrijf – iets meer dan een week voor u dit leest – overheerst corona reeds in de media. Vlaanderen zweeft net voor een mogelijke lockdown, al heb ik het gevoel dat ik er eigenlijk nu al in zit.

Ik geef toe, het thuis moeten blijven, valt me zwaar. En daarbij ligt de nadruk op het woord ‘moeten’. Eerder het idee dat ik niet kan doen wat ik wil, valt zwaar. Het voelt wat aan alsof we met z’n allen terug naar de eenvoud, de essentie gaan. Maar het toont ook aan in welke luxe en comfort we leven om steeds onze eigen keuze te kunnen maken. Anderzijds heb ik nu wel het gevoel dat ik tijd krijg.

Nochtans is het een van de mooiste tijden van het jaar.

De lente toont zijn gelaat, de natuur herleeft – al moet er toch nog wat water van het land – en vooral de eerste koeien zijn alweer in de weide te zien. Voor veel landbouwers breken dan ook drukke tijden aan. Alles wordt in gereedheid gebracht om een nieuw groeiseizoen mogelijk te maken, het voedsel van morgen krijgt nu zijn kiem. En dat is een belangrijk moment voor ge-

heel onze maatschappij. Maar jammergenoeg beseft niet iedereen dit, ook niet de politiek. Belangrijke thema’s als het stikstofdossier in Nederland, het MAP in Vlaanderen of het EU-landbouwbeleid hebben momenteel wat minder aandacht. Maar ze blijven cruciaal voor onze landbouwers en dus voor de toekomst van onze eigen voedselvoorziening.

Als er één ding duidelijk is momenteel, dan is het dat onze eigen voedselproductie en -verwerking cruciaal is voor een maatschappij. Want hoe snel sloeg de paniek immers toe en vlogen consumenten op voedingsproducten en andere noodzakelijkheden? Het was duidelijk dat het zelf voorzien in een aantal belangrijke basisbehoeften essentieel is. Het is niet meer dan correct dat de Nederlandse overheid ook boeren beschouwt als een cruciale beroepsgroep.

Een belangrijk signaal, maar het mag niet beperkt blijven tot deze periode. Het lijkt me verstandig om steeds boeren te zien als belangrijk in de maatschappij. Zij zorgen immers voor het voedsel van morgen.

Dus draag zorg voor elkaar en voor onze landbouw.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_editorial.indd 5

5

18-03-20 12:09

FOKKERIJNIEUWS

Jolien imponeert op Agridagen Ravels Een imponerende verschijning is ze, de Attributdochter Jolien van de Driehoek van August Van De Perre uit Kasterlee. Niet alleen haar 1172 kilogram, maar ook haar goede beenwerk, lengte en mooie bespiering brachten haar tot kampioene bij de koeien op de Agridagen in het Antwerpse Ravels.

Nog twee andere titels verhuisden naar Kasterlee. Maatschap Van Crombrugge won met 9074 van de Mortels (v. Vidal) de titel bij de stieren en met 0013 van de Mortels (v. Fly) bij de jongste vaarzen.

De kampioenstitel voor de vaarzen van 12 tot 20 maanden was voor Le Secret Nevena (v. Econome) van Paul Verpoorten uit Lommel.

De laatste titel was voor de vaarzen van 20 tot 44 maanden. De winst was voor Marjolein van de Noordwateringshoeve van Louis Braspenning uit Merksplas.

Een uitgebreider verslag met alle kampioenen en de winnaar van de kalvershow leest u op de website van Veeteeltvlees.

Kampioenskoe Jolien van de Driehoek

Jouvence en Magnific Parijse eindlaureaten bij blonde d’Aquitaine Aan de SIA-keuring voor blonde d’Aquitaine in Parijs namen zo’n 40 elitedieren van het ras deel. De naar Frankrijk geëmigreerde Nederlandse blondefokker Peter Thissen was de enige keurmeester. Hij kende Jouvence en Magnific de Parijse titel toe.

Jouvence, geboren in augustus 2014 op het fokbedrijf van Frédéric en Karine Planté-Moulet uit Carbes, behaalde voor de finale ru-

briekswinst bij de zoogstellen ouder dan 4 jaar. Jouvence (Horfe x Ebena) was vergezeld van haar zes maanden oude stierkalf Prince (v. Imola).

Magnific (Arlequin x Diva) behaalde rubriekswinst bij de stieren van 3 tot 4 jaar. De stier is in eigendom van maatschap MalabiradeLesbats uit Verlus, maar werd gefokt door earl La Redoute uit Bardos. Van de nieuwe kampi-

oen komt er al volgende maand sperma op de markt via ki-coöperatie Auriva.

De titel van beste vleesdieren ging naar Merveille en Noe. Merveille (v. Fromant) behaalde rubriekswinst bij de zoogstellen jonger dan 4 jaar. Zij is eigendom van gaec Villatières uit Ste Gemme la Plaine. Noe (v. Fuxeen) werd tweede in de rubriek stieren jonger dan 3 jaar. Eigenaar is maatschap Basta uit Arzacq Arraziguet.

Mc Enroe Ierse angusfokker van het jaar Aberdeen-angusfokker John Mc Enroe uit Oldcastle werd verkozen tot Ierse angusfokker van het jaar 2019. Het is de vierde maal

dat deze nominatie het Liss-fokbedrijf ten deel valt. De laatste keer was alweer 21 jaar geleden. John Mc Enroe is ook de voorzitter

van het Ierse angusstamboek. Hij opereert eveneens veelvuldig als keurmeester in binnen- en buitenland.

Witblauwe Mydriase beste in Parijs Op de elitekeuring Belgisch witblauw te Parijs werd Mydriase kampioen bij de koeien én algemeen kampioen. Mydriase (Wilmots x Sheriff) behoort toe aan Sylvain Cauchy uit Preux au Sart. De driejarige koe kreeg in de superfinale de voorkeur boven de 17 maanden oude vaarzenkampioen, Omega (G Star x Tigrou) van maatschap Dubourg uit het Bretoense Lohuec. Keurmeester Didier Petry, tevens voorzitter van het Belgisch-witblauwstamboek, over zijn keuze: ‘De kracht en de lengte van Mydriase maakten het verschil.’

Kampioen bij de zoogstellen werd Lisbonne (v. Imperial) van maatschap De la Coterie uit Cléry-St-André.

Lisbonne was vergezeld van Parfaite, een 4 maanden oud vaarskalfje van Vidal.

Mydriase, kampioene bij de witblauwen

6

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_fokkerijnieuws.indd 6

17-03-20 09:14

Tabel 1

naam blonde Playbo Popey Ollie-B Orphe Obelix Orego Ortega Oval Opium

Gertjan Kiers, slager:

‘Te zware koeien zijn niet handig voor een horecaslager, de entrecotes zijn te groot en moeten dus te dun gesneden worden’ CRV-districtsbijeenkomsten vleesvee, maart 2020

limous Cowpo Orio Cowpo Oyvind Osborn

Genoomindexen in Frankrijk kennen forse vooruitgang De eerste publicatie van genoomindexen in de drie grootste Franse vleesrassen dateert van einde 2015 en had betrekking op 700 voornamelijk ki-stieren. Sindsdien is er een enorme vooruitgang geboekt.

Dat meldt het Franse vakblad Reussir Bovins Viande.

In het blonde d’Aquitaineras is het aantal stieren met een genoomindex op basis van een DNA-analyse verzesvoudigd: van 196 stuks tot 1.192 stuks. Zo’n 7 procent van de blon-

destieren met een fokwaarde heeft een genoomindex.

In het limousinras evolueerden de aantallen van 1981 stieren naar 5771 stieren. De grootste winst boekte het charolaisras. Daar ging het aantal stieren met een genoomindex van 6.518 naar 13.742.

In het vrouwelijk fokvee is de opmars minder fors. Vandaag de dag hebben zo’n 10.967 vrouwelijke dieren een DNA-analyse en genoomindex. De publicatie van genoomin-

dexen anno 2020 betreft tien fokkerijkenmerken (geboortegemak, afkalfgemak, groei tot speenleeftijd, zoogkwaliteit moeder, bespiering en skeletontwikkeling op speenleeftijd, fijnheid bot, invloed moederdier op speengewicht, totaalindex op speenleeftijd, totaalindex moederkwaliteiten) en drie vleesproductiekenmerken (groei karkas, conformatie karkas en totaalindex vleesproductie).

De indexatie en publicatie vindt tweemaal per jaar plaats.

piemo Fortwij Fortwy

charol Optima Odilon

Vleesras INRA95 officieel erkend als ras De Franse wetgever heeft op 28 februari 2020 het vleesras INRA95 officieel erkend als rundveeras. De erkenning houdt in dat fokmateriaal, zoals sperma, embryo’s of fokdieren, voortaan vrij mag circuleren in Frankrijk en in Europa.

De Franse ki-coöperatie Auriva, die sinds

2012 het fokprogramma beheert van een raszuivere populatie dieren, is erkend INRA95-rasstamboek.

INRA95 werd gecreëerd in 1965 door het Franse landbouwonderzoeksinstituut INRA. Door kruising van dieren van het blonde d’Aquitaineras met charolais, limousin, maine

anjou en Belgisch witblauw werd een ras gecreëerd dat geboortegemak combineert met een hoge vleesaanzet. Het dikbilgen is in INRA95 gefixeerd.

Het ras werd tot op vandaag vooral ingezet in Frankrijk in gebruikskruising op melkvee en in het buitenland op vleesvee.

1b’s Frans kampioen bij het limousinras De SIA-kampioenen 2019, Jersey en Jouvence, werden ‘rappel de championnat’ 2020. De nieuwe officiële kampoenen 2020 bij het vrouwelijk vee en de stieren heten respectievelijk Juliuse RRE en Malibu RRvs. Het wedstrijdreglement bepaalt immers dat een dier geen twee jaar na elkaar kampioen kan worden. In voorkomend geval krijgen zij ter compensatie het predicaat ‘rappel de championnat’.

Het overkwam dit jaar de kampioensstier Jersey en de kampioenskoe Jouvence.

Beide waren eindlaureaat van de editie 2019. Jouvence (v. Fabuleux 86) van Philippe Deshoulières en Jersey (v. Gamin) van de gebroeders Pimpin werden daardoor rappel de championnat 2020.

Hun plaats in de beslissende finale werd volgens het reglement ingenomen door hun secondanten uit de rubriekskeuring.

Zo mochten Juliuse RRE (Guevara RRE vs x Neuf RRE M) van maatschap Bourbouloux uit St Ybard, alsook Malibu RRvs (Import RRvs x Tartuffe) van gaec Hilaire uit Masseret aantreden. Keurmeester van dienst, Stephane Marcailloux, kende beide dieren de titel 2020 toe.

(mis foto Limousinkampioen Malibu

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_fokkerijnieuws.indd 7

7

17-03-20 09:14

HOOFDARTIKEL BIOVEILIGHEID

Bioveilige praktijken

Houd de toegang tot het bedrijf gesloten voor personen en voertuigen. Laat alle bezoekers eerst aanbellen

Het antibioticagebruik minderen kan door een goede preventie.

De basis van preventie berust op bioveiligheid. Prof. dr. Jeroen Dewulf van de veterinaire faculteit UGent gaf op de studiedag van AMCRA veel praktische tips, zoals: ‘Doe de gratis Biocheck’.

TEKST GUY NANTIER

H

et probleem van antibioticaresistentie als gevolg van het veelvuldig gebruik van antibiotica in de diergeneeskunde en de humane geneeskunde, is algemeen bekend. Directe gevolgen voor de veehouder zijn: therapiefalen, een langere behandelduur, een verhoogd sterftecijfer, een verlies aan inkomen en last but not least een slecht imago van de sector bij de brede bevolking. Volgens dieren-

8

arts Benedicte Callens van het kenniscentrum inzake antibioticagebruik en -resistentie bij dieren, kortweg AMCRA, worden de kosten van antibioticaresistentie voor de Belgische veehouderij geschat op zo’n 25 miljoen euro per jaar.

‘Preventie is een deel van de oplossing en goedkoper dan een curatieve behandeling’, stelde professor Jeroen Dewulf (UGent) op de studiedag ‘Hoe minder

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_hoofdverhaal.indd 8

18-03-20 12:59

antibiotica gebruiken in de rundveehouderij?’, georganiseerd door AMCRA, het departement Landbouw en Visserij, FAVV en FAGG. ‘En bioveiligheid is het fundament van een goed preventiebeleid op het bedrijf.’

Bedrijfseigen kledij is een must De basisprincipes van een goede bioveiligheid zijn enerzijds er zorg voor dragen dat de introductie van ziektekiemen op het bedrijf zo beperkt mogelijk wordt gehouden en anderzijds de verspreiding binnen het bedrijf zoveel mogelijk vermijden. Jeroen Dewulf: ‘Bioveiligheid is met andere woorden een attitude van goed en consequent handelen.’

Belangrijk in dit verband is dat niet iedere transmissieroute van ziektekiemen even belangrijk is. Van hoog risico naar laag risico zijn dat: de aankoop van dieren alsook het betreden van de het erf door erfbetreders, het materiaal, vervolgens honden, katten en knaagdieren, het voer en tot slot de uitgeademde lucht van personen.

De grootte van de bedrijven en de frequentie van de contacten spelen ook een rol als risicofactoren. ‘Grote bedrijven hebben immers meer dieren en bezitten dus een groter risico. Grote bedrijven hebben ook frequentere contacten met de buitenwereld dan kleinere bedrijven. Duizend keer een kleine kans op insleep wordt alzo een groot risico.’

Enkele praktische handvatten om de introductie van ziektekiemen op het bedrijf te vermijden. Hou ten eerste de toegangscontrole tot het bedrijf gesloten.

Laat bezoekers zoals veehandelaars aanbellen. Verplicht hun bedrijfseigen kledij (laarzen, overall) te dragen en de handen te wassen vooraleer de stallen te betreden. ‘De zwarte jassen van de veehandelaars zijn niet vrij van ziektekiemen.’ Laat zeker geen voertuigen toe in de stallen. Jeroen Dewulf: ‘De kleine investering in bedrijfseigen kledij weegt echt niet op tegen de grote kans op ziekte-insleep.’

Een veelgemaakte fout is het verkeerd gebruik van desinfectiebaden op de bedrijven. Om effectief te zijn

Jeroen Dewulf: ‘De zwarte jassen van veehandelaars bieden geen bescherming tegen introductie van ziektekiemen’ moeten deze bakken proper zijn (dus geen organisch materiaal bevatten) en driemaal per week ververst worden met de juiste concentratie aan desinfectans.

De temperatuur moet minimum 15 graden Celsius zijn voor een goede werking van het middel. Is de temperatuur lager, dan gaat de werking omlaag en moet de contactduur verlengd worden. ‘Om effectief te zijn moeten de personen met hun schoeisel minimum twee minuten in het desinfectiebad blijven staan. Bedrijfseigen laarzen zijn een betere optie.’

Quarantaine van 21 dagen strikt minimum Het advies van de dierenarts is vervolgens om zo weinig mogelijk dieren aan te kopen. ‘Aankoop van dieren vormt het grootste risico op insleep van ziekten.’ Indien een aankoop bedrijfsmatig toch nodig is, bij bijvoorbeeld de aanschaf van een nieuwe dekstier, is het de aanbeveling om steeds bij dezelfde leverancier te kopen. Hou ook rekening met de gezondheidsstatus van het oorsprongsbedrijf en tot slot: stel een quarantaine in.

Dewulf: ‘Een goede quarantaine toepassen veronderstelt: een aparte inrichting met gescheiden luchtvo-

Zeven stappen voor brandschone oppervlaktes Honderd procent steriele oppervlaktes verkrijgen bij het reinigen en desinfecteren van de stalomgeving is onmogelijk. Maar werken in zeven stappen reduceert wel aanzienlijk de ziektekiemen. Daarbij geldt de regel: zet uw geld in op het grondig reinigen en inweken in plaats van op het ontsmettingsmiddel.

De zeven stappen: 1. Droge reiniging en verwijderen van het organisch materiaal.

2. Inweken van alle oppervlaktes met zeep om de biofilm die de bacteriën maken, los te krijgen. Lang genoeg inweken geeft efficiëntiewinst in termen van arbeidstijd en waterverbruik bij het reinigen.

3. Reinigen onder hoge druk.

4. Drogen van de oppervlaktes om verdunning van het ontsmettingsmiddel te voorkomen.

5. Ontsmetten van de oppervlaktes.

6. Drogen van alle oppervlaktes.

7. Laat de effectiviteit van de uitgevoerde handelingen ook eens testen via bacteriologisch onderzoek.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_hoofdverhaal.indd 9

9

18-03-20 12:59

HOOFDARTIKEL BIOVEILIGHEID 1 Bedrijfskledij voor alle erfbetreders is een verzekering voor een goede bioveiligheid

2 Om effectief te zijn moeten desinfectiebakken proper zijn en driemaal per week ververst worden

3 Laat de handen wassen voor erfbetreders (zoals veehandelaars) de stallen betreden

4 Gebruik de gereinigde en gedesinfecteerde afkalfbox niet als quarantaineplek

1

2

3

4

5 Een van het bedrijf afgescheiden quarantaineweide voor keuringsdieren is geen overbodige luxe

5

10

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_hoofdverhaal.indd 10

18-03-20 13:02

Vleesveebedrijf Leyssens wint Bioveiligheid Award 2019 Tijdens de Agridagen te Ravels maakte Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) de winnaars bekend van de Bioveiligheid Award 2019. Met deze Award wil DGZ de veehouders aanmoedigen om samen met hun bedrijfsdierenarts werk te maken van een steeds betere bioveiligheid op hun bedrijf.

In de categorie vleesvee nam de familie Leyssens van Hof Berchemveld uit Sint-Laureins-Berchem de award in ontvangst. Hof Berchemveld is een vleesveebedrijf met een eigen hoeveslagerij. Het bedrijf koopt geen dieren aan, met uitzondering van een dekstier, die de nodige aankooponderzoeken ondergaat en voldoende tijd in quarantaine doorbrengt. Het bedrijf is volledig afgesloten voor bezoekers. Je komt er niet binnen zonder eerst aan te bellen. Om de stal te betreden trekt de bezoeker bedrijfseigen kledij aan in het omkleedlokaal.

Het bedrijf is volledig gesloten: alle dieren die op het bedrijf worden geboren, worden er ook opgefokt en in de korte keten aan de consument gebracht.

lume van de overige stallen, aparte kledij en schoeisel voor het betreden ervan, de handen wassen, het toepassen van een all-in- en all-out-systeem en tot slot het grondig reinigen en desinfecteren.’ Een quarantaineperiode bedraagt minimaal 21 dagen Bij weidegang is het belangrijk om neus-aan-neuscontact met dieren van andere bedrijven te vermijden.

Minimaal drie meter tussen de omheiningen is het advies. Voor de keuringsdeelnemers is de regel om zeer voorzichtig te werk te gaan en altijd quarantaine toe te passen bij de terugkeer van de dieren.

Werk van jong naar oud Om de verspreiding van ziektekiemen binnen het bedrijf te verminderen zijn ook er ook een aantal praktische tips. Vooreerst moet de veehouder de algemene infectiedruk zo laag mogelijk houden.

Jeroen Dewulf: ‘Vele ziektes komen immers tot uiting bij een hoge infectiedruk. Doorbreek de infectiecyclus door bijvoorbeeld zo vaak mogelijk naalden en spuiten te vervangen. Verminder de druk op het immuunsysteem van de dieren door te reinigen, te desinfecteren en te vaccineren.’

Zorg ook voor een scheiding van zieke dieren en van niet-zieke dieren en vermijdt zowel direct als indirect contact. Dewulf: ‘Dit kan gerealiseerd worden door goede looplijnen uit te zetten op het bedrijf. Met andere woorden: ga te werk van jong naar oud en eindig met de zieke dieren. Voorzie een aparte ziekenboeg en werk met een all-in-all-out-systeem in de ziekenboeg. Tot slot: bezoek de dieren in quarantaine als laatste.’

Controleer regelmatig de drinkbakken en het drinkwater. ‘Een goede graadmeter is uzelf de vraag te stellen of je van het water zou drinken.’ Gebruik materiaal per leeftijdsgroep, bijvoorbeeld voor de groepen 0-2 maanden ouderdom, 2-6 maanden, 6 maanden tot 2 jaar en ouder dan 2 jaar. Geef het

stalmateriaal, zoals borstels en dergelijke, een kleurtje per leeftijdsgroep.

Doe de biocheck Een belangrijk aspect om overdracht van ziektekiemen tegen te gaan betreft het afkalfmanagement en de melkverstrekking. Een afkalfbox, gescheiden van de rest van de inrichtingen, is zeker een must. ‘Gebruik de afkalfbox niet als quarantaineplek.’

Idealiter betreedt de veehouder de afkalfbox met apart schoeisel en na de handen gewassen te hebben.

Reinig en desinfecteer telkens opnieuw de afkalfbox vooraleer een nieuw dier erin te zetten. Zorg ook voor een aparte huisvesting van de kalveren en verzorg de hygiëne van de melkemmers.

Jeroen Dewulf sluit af: ‘Bioveiligheid is zeer divers in zijn uitvoering en is steeds bedrijfsspecifiek.’ l Wil je weten hoe uw bedrijf scoort op dit vlak: doe eenvoudig de biocheck op www.biocheck.ugent.be. Het is gratis en kan anoniem voor zowel Vlaamse als Nederlandse vleesveehouders.

Samenvatting – De introductie van ziektekiemen zo beperkt mogelijk houden en de verspreiding binnen het bedrijf zoveel mogelijk vermijden is de basis van een goed bioveiligheidsbeleid.

– Erfbetreders en aankoop van dieren zijn hoge risicofactoren bij de introductie van ziektekiemen.

– Werk van jong naar oud om verspreiding van ziektekiemen binnen het bedrijf te minimaliseren.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_hoofdverhaal.indd 11

11

18-03-20 13:00

VOEDING MENGVOER

Klimaatvriendelijk mengvoer

tackelt criticasters Om een antwoord te bieden op de milieuvraagstukken die we vandaag de dag kennen, ontwikkelde Arvesta het Euroclimconcept. De rundvleesveehouderij kan als eerste van deze bedrijfsfilosofie profiteren met het nieuwe klimaatvriendelijke Durafeedassortiment van mengvoerproducent Aveve.

TEKST GUY NANTIER

D

e verwijten aan het adres van de veeteelt en in het bijzonder de rundveeteelt zijn de laatste jaren legio en dat is een understatement. Van de productie van het broeikasgas methaan, ontbossing van het tropisch regenwoud voor de productie van soja, over de competitie van voedergewassen met gewassen voor de humane consumptie tot dierenwelzijnissues. ‘Rundvlees kreeg door de agri-bashing ten onrechte een negatief imago aangemeten’, geeft Anne Vandelannoote, vleesveespecialist bij Aveve, aan. Bedrijvengroep Arvesta, de overkoepelende structuur boven Aveve, ontwikkelde als reactie hierop een klimaatvriendelijk en duurzaam concept voor de productie van veevoeders, Euroclim genaamd. Vandelannoote: ‘Het concept geeft een gedegen, onderbouwd antwoord aan alle criticasters van de intensieve rundveeteelt.’

In de receptuur van het voer wordt ook een dubbelspoor gevolgd om de pensemissies te verminderen. Herkauwers zijn via hun pensvertering immers verantwoordelijk voor een groot deel van het sterke broeikasgas methaan (CH4), dat in de atmosfeer terechtkomt. ‘Methaan heeft een aandeel van 50 procent van de totale broeikasgasemissie binnen de landbouwsector’, geeft de vleesveespecialist aan. ‘Het gebruik van specifieke grondstoffen (onverzadigde vetzuren en zetmeel) én gepresenteerd in een geschikte vorm (extrusie) maakt het mogelijk om de bacteriele fermentaties in de pens te sturen om de productie van CH4 te verminderen. Dit met behoud van een optimale werking van de pens en dus de gezondheid en de productiviteit van het dier te garanderen.’

Voerproef als afdoend bewijs Een gezamenlijke voerproef met het onderzoekscentrum CRA-W te Libramont heeft aangetoond dat de receptuur met de extrusie van lijnzaad niet gepaard gaat met enig productieverlies. Zo werden te Libramont drie groepen witblauwe stieren afgemest in een traject 300 tot 650 kg levend gewicht met een verschillend rantsoen: een refe-

Laagkoolstofvoeder Het nieuwe klimaatvriendelijke Durafeed-assortiment voor vleesvee is het eerste resultaat van de toepassing van het Euroclim-concept. Het Durafeed-voer is sinds midden februari beschikbaar in de markt. Bij de productie worden uitsluitend Europese grondstoffen gebruikt. Dat reduceert aanzienlijk het transport van deze grondstoffen en dus de CO2-uitstoot. ‘Zo is bijvoorbeeld alle gebruikte soja geteeld op Europese bodem en bovendien ggo-vrij. Daar waar een sojaboon uit Brazilië een carbon footprint bezit van 5000 equivalent CO2 per kilogram, heeft een Europese sojaboon een afdruk van slechts 600 equivalent CO2 per kilogram’, zegt de vleesveespecialist.

Ook de zetmeelhoudende grondstoffen, de oliehoudende en eiwithoudende zaden en de bijproducten uit de voedingsindustrie hebben een Europese oorsprong. Anne Vandelannoote: ‘Wij mogen stellen dat de CO2-balans van het Durafeed-voeder, uitgedrukt in waarde CO2 per kg grondstof, in de categorie “laagkoolstofvoeder” valt.’

12

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_mengvoermanagement.indd 12

17-03-20 09:12

rentierantsoen of klassiek rantsoen op basis van kuilmais plus een eiwitkern, een tweede rantsoen op basis van kuilmais en met lijnzaad aangerijkt krachtvoer en een droograntsoen (all mash) met aangerijkt lijnzaad.

De dagelijkse opname werd gemeten, de dieren werden dagelijks gewogen en de methaanuitstoot werd bepaald via gaskamers. Anne Vandelannoote: ‘Het effect van een rantsoen met aangerijkt lijnzaad op de methaanuitstoot bedroeg minus 30 procent of 277 kg eq CO2 uitgespaard per dier ten opzichte van een klassiek voerschema. Ook was er een gezondheidseffect doordat het vetzuurprofiel van het vlees meer onverzadigd vetzuur omega 3 bevatte.

En niet onbelangrijk voor de veehouder: de dagelijkse groei bedroeg plus 10 procent en de voederconversie daalde met 15 procent. En nog belangrijker: de productiekosten per kilogram karkas bleven gelijk.’

Verbeterde verhouding feed-food Een veelgehoord verwijt is ook dat de rundvleesproductie niet efficiënt is, omdat die een te groot aandeel aan plantaardige grondstoffen gebruikt ten koste van de humane voeding. Zo wordt onder meer gesteld dat de productie van 1 kg rundvlees ten koste gaat van de productie van 10 kg tarwe voor de humane consumptie. Of dat men voor de productie van 1 kg vlees 50 tot 250 m2 meter landbouwgrond nodig heeft, waar je eigenlijk voor 150 tot 750 mensen aardappelen op kunt verbouwen.

In samenwerking met de universiteit van Gembloux werd het percentage voer (feed) en het percentage humane voeding (food) bepaald van de diverse grondstoffen in mengvoer. Aldus bezit tarwe een feed-food-verhouding van 34-66 procent. Voor gmo-vrije sojabonen is dit 20-80 procent.

Anne Vandelannoote: ‘Met het gangbare rantsoen komt

Anne Vandelannoote: ‘Met Durafeed gaan we voor een duurzame toekomst van de rundvleesproductie’ men zo uit op een verhouding 70 procent feed en 30 procent food per kilogram vleesproduct. Met het Dura-feed-gamma kunnen we dit optimaliseren naar 80 procent feed en 20 procent food tot zelfs 95 procent feed en slechts 5 procent food. Met andere woorden: rundvlees eten is geen verspilling meer van grondstoffen voor de humane consumptie.’

Verbeterde netto-efficiëntie De prestaties met een feed-foodratio van 95-5 lijden er niet onder. Integendeel, de netto-efficiëntie (kg grondstoffen food per kg geproduceerd vlees) ligt vele malen hoger of anders gezegd: er zijn minder foodgrondstoffen per kilo geproduceerd vlees nodig. Een recente voerproef in 2019 met afmeststieren in de groeifase met de Durafeed-mestkorrel 19 leverde het bewijs. Het startgewicht bedroeg 320 kg. Het eindgewicht na 126 dagen was 521 kg. De daggroei van 1,61 kg was vergelijkbaar met een conventioneel rantsoen. Maar het rantsoen met Durafeed resulteerde in amper 0,54 kg foodgrondstoffen per kg vlees. Met een gangbaar rantsoen is dit 3,23 kg foodgrondstoffen per kg vlees. Anne Vandelannoote: ’De prijs van het nieuwe assortiment is identiek aan dat van het gangbare voergamma. Met Durafeed voer gaan we voor een duurzame toekomst van de rundvleesproductie.’ l

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_mengvoermanagement.indd 13

13

17-03-20 09:12

BEDRIJFSREPORTAGE GROOT RASSERT

Alleen toekomst

met nieuw bloed

De verbeterd roodbonte veestapel van Groot Rassert is een van de allerbeste in Nederland. De zoogkoeien van Wilgo van de Mheen scoren minimaal 86 punten. ‘Selecteren’ noemt de fokker een van de succesfactoren. ‘We moeten de status van de verbeterd roodbonte behouden, maar hebben andere rassen nodig voor vooruitgang.’

TEKST ALICE BOOIJ

14

B

ouwen, springpaarden en verbeterd roodbonten, daar draait het om bij de familie Van de Mheen in Hoevelaken. Op hun erf is het dan ook een en al bedrijvigheid, vooral met paarden. Twee van de drie kinderen maken carrière in de internationale springsport en zo’n 25 veulens worden er elk jaar geboren.

‘We leggen de lat hoog, we gaan voor het allerbeste’, luidt het motto van de familie. Geen wonder ook dat in een van de stallen op ‘Groot Rassert’ een van de allerbeste verbeterdroodbontveestapels in Nederland te vinden is. ‘We zijn op het punt gekomen dat we alleen koeien aanhouden die 86 punten of meer scoren’, vat Wilgo van de Mheen dit streven samen.

De ondernemer fokt al zo’n vijftien jaar met verbeterd roodbonten, net als zijn vader, bekend van de Leijenhorstfokkerij, en net als zijn opa. ‘Het één kan niet zonder het ander’, zegt hij over zijn verschillende ambities.

‘Van de koeien krijg ik energie, zij zijn mijn uitlaatklep

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_bedrijfsrep Leijenhorst.indd 14

17-03-20 15:32

BEDRIJFSPROFIEL

Hoevelaken

naam eigenaar plaats aantal dieren kalvingen andere activiteiten

Groot Rassert Wilgo van de Mheen Hoevelaken 140 verbeterd roodbonten 40 per jaar bouwbedrijf, springpaarden

bloed bij het verbeterd roodbont. We hebben bloedverversing nodig om vooruit te komen en om ook jonge fokkers aan een toekomst te helpen. Kijk maar eens naar al die verbeterdroodbontfokkers, dat zijn allemaal fokkers op leeftijd.’

Het stamboek zou wat hem betreft meer ruimte mogen geven aan ‘bloemetjes buiten het perk’. ‘Je moet de status van de verbeterd roodbonte behouden, het type, het ras enzovoort, maar geef ruimte aan ander bloed.’ Hij vergelijkt de fokkerij van zijn verbeterd roodbonten met de fokkerij binnen het KWPN, het paardenstamboek. ‘Je mag hengsten vanuit de hele wereld gebruiken, mits ze erkend zijn door het KWPN en de nakomelingen voldoen aan de standaard. Daarmee zorg je ervoor dat er ruimte komt in bloedvoering en dus ruimte om te verbeteren.’

Het verbeterd roodbonte ras staat stil is zijn beleving.

‘We verbeteren te weinig.’

Strenge selectie

en houden mijn dagelijks drukke werk in het bouwbedrijf beheersbaar.’

Met blauw bloed De Groot Rassertstieren vormen het belangrijkste uithangbord van de fokkerij van Van de Mheen. Bij CRV staan en stonden er verschillende op de stierenkaart.

Denk aan Groot Rassert 539 (v.d. Lingenhof Jop x Leijenhorst 99), Rassert 592 (Leijenhorst 99 x Red Bill 3), en de laatste troef: Groot Rassert 646, een zoon van Menno 14, ooit gewaardeerd en nooit overtroffen met 93 punten, uit een Groot Rassertmoeder. De stier voert niet 100 procent verbeterdroodbontbloed, maar heeft ook nog 12,5 procent Belgisch witblauw op zijn papier staan. Een typische Van de Mheenstier.

‘Maat, luxe, goed beenwerk, mooi baggerbont’, somt Van de Mheen als zijn fokdoel op. En met een vleugje ander bloed. ‘Naar mijn idee kunnen we niet zonder ander

Zelf zoekt hij naar Belgische blauwe stieren met de roodfactor. ‘Ik ben nog niet zover dat ik blauwe of witte stieren ga gebruiken om een generatie daarna weer een rode te fokken. Mijn selectie is heel streng en een blauw of zwart kalf wil ik niet’, klinkt het resoluut. De kracht van de Groot Rassertfokkerij schuilt vooral in dit consequent vasthouden aan het fokdoel. ‘Kalveren met een witte poot gaan eruit’, zegt Van de Mheen resoluut.

‘Wees streng voor jezelf, ik heb mezelf een doel gesteld en trek me niks van anderen aan. Dat is de enige weg.’

Het betekent dat ook te kleine dieren moeten vertrekken, of dieren met een verkeerd karakter. ‘Een slecht karakter is voor mij onbespreekbaar, dat geeft zo’n koe of stier ook weer door aan de kalveren.’ Baggerbonte dieren moeten het zijn, met maat, luxe en goed beenwerk. En het liefst ook nog laatrijp. ‘De vaarzen kalven bij ons voor de eerste keer af op driejarige leeftijd. We hebben geduld’, aldus de vleesveefokker, die aangeeft dat het extra kalf niet opweegt tegen de verminderde hoogtemaat en groei bij jong kalven. ‘Als je ze op tweejarige leeftijd laat kalven, lopen ze een achterstand op, omdat er ook een kalf moet groeien, dat haal je in de jaren erna echt niet meer in.’

Hoe hij die laatrijpheid aan zijn vleesvee herkent? ‘Als kalf worden ze relatief licht geboren, misschien niet eens overdreven luxe, maar wel vitaal. Die kalveren staan ook sneller, drinken eerder en hebben minder gezondheidsproblemen’, is zijn ervaring. ‘Eigenlijk heb ik aan vroegrijpheid gewoon een hekel.’

De fokkerij op laatrijpheid zorgt er bovendien voor dat de koeien gemakkelijk zeven of acht jaar oud kunnen worden en dus wel vijf of zes keer kunnen kalven. ‘Elk jaar houd ik rond de 22 vaarskalveren aan, maar dan moet ik eigenlijk ook 22 koeien opruimen. Dat wordt

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_bedrijfsrep Leijenhorst.indd 15

15

17-03-20 15:33

BEDRIJFSREPORTAGE GROOT RASSERT steeds moeilijker’, verzucht Van de Mheen. ‘De veestapel is gegroeid naar 130 dieren, eigenlijk moet ik wat minderen. De ruimte in de stallen, het voer en ook de lol zijn er wel voor een veestapel van zo’n omvang, maar goede mensen vinden om de dieren te verzorgen wordt steeds lastiger.’

Jan van Deuveren, de ervaren koeienman op Groot Rassert, heeft wel hulp nodig bij de verzorging van de dieren op drie verschillende locaties en de veertig keizersnedes per jaar. Overigens zonder enige twijfel allemaal keizersnedes. ‘Ik wil het risico van natuurlijk kalven niet’, geeft de fokker aan. ‘Wat als zo’n kalf halverwege blijft hangen? Een keizersnede is met een uur klaar en de koe en het kalf lijden er niets aan.’ Dat er collega’s zijn met natuurlijk kalvende verbeterd roodbonten, gelooft hij wel. ‘Maar ik wacht nog wel even.’

Koe vast, kalf los

De koeien staan vast, de kalveren lopen los

16

Na de kalving blijven koe en kalf een kleine week apart in een (paarden)box. ‘Om er zeker van te zijn dat alles in orde is, dat het kalf goed drinkt en de koe goed vreet.’

Daarna gaan de dieren naar een nabijgelegen locatie, waar de koeien met kalveren in groepen gehuisvest zijn.

De koeien staan vast, de kalveren hebben achter de koe een eigen ligruimte met een eigen voerbak en over de roostervloer liggen rubbermatten. ‘De koeien blijven door het vastzetten handzaam en mak’, noemt hij als voordeel. ‘Er lopen nooit meer dan een paar kalveren bij elkaar. En als het grasland het toelaat, gaan ze in het voorjaar zo snel mogelijk naar buiten.’

Alle dieren worden overigens verkocht naar een (vaste) afmester en verdwijnen daarna richting de slager. ‘Nee,

ook stieren verkoop ik niet. Ik leen ze wel uit, als ik ze maar gezond en met vlees weer terugkrijg’, aldus Van de Mheen, die zijn stieren ook op een andere locatie heeft staan, zonder vrouwelijke dieren. ‘Dat is rustiger voor de stieren.’ Het aantal stieren is momenteel wat aan de krappe kant, geeft hij aan. ‘Ik werk veel met gesekst sperma, maar ik merk nu dat ik wat te weinig stieren heb en er gaan er ook nog een aantal weg.’ Want aan de strenge selectie wordt niet getornd. ‘Geduld heb ik wel.

Een stier verandert in één seizoen wel drie keer. Maar als ze te smal in de voorhand blijven of te weinig vlees hebben, ga ik er niet mee fokken.’

In de stierenstallen staan nu dan ook een aantal stieren die niet de stalnaam Groot Rassert of Leijenhorst bezitten: een jonge Silvester x Patamon van Knedo en een Us Heit x Gerke van de Vollebeek. Stieren dus met een scheutje blauw bloed, passend in de strategie van een ruimere bloedvoering.

Blijvend uitdagend Met een uniforme, fraai bespierde en mooi gekleurde roodbonte veestapel blijft natuurlijk de vraag over wat het volgende doel in de fokkerij van Groot Rassert is.

‘Het blijft een uitdaging om een nog betere kwaliteit te fokken’, klinkt het logisch. ‘We laten alle koeien punten, de koeien die onder de 86 punten uitkomen, gaan weg en zo leg ik de lat telkens weer ietsje hoger. Ik begon met minimaal 83 punten, nu zit ik op 86 en verleg ik de grens naar 87 en daarna volgt 88 punten. De uitdaging is steeds de juiste stier bij elke koe te kiezen om het beste met het beste te combineren. Het houdt nooit op.’ l

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_bedrijfsrep Leijenhorst.indd 16

17-03-20 15:33

UIT DE DIERENARTSPRAKTIJK RENÉ BEMERS Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelijkse praktijk schrijven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderij. Om en om beschrijven Piet De Meuter, René Bemers en Anthony De Schryver maandelijks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelijke preventiemaatregelen.

fot waar

Neonatale diarree bij pasgeboren kalveren

naam aandoening neonatale diarree verschijnselen gelige, waterige mest, lusteloos kalf, diepliggende ogen oorzaak bacteriën als E. coli, virussen als rota, corona behandeling elektrolyten en essentiële voedingsstoffen, pijnstillers en koortsremmers, soms antibiotica preventie goed biestmanagement, vaccinatie, hygiëne

Onlangs kreeg ik van onze assistente op de dierenartsenpraktijk een appje. Ze had contact gehad met een veehouder die aangaf dat hij een kalfje had dat die ochtend nog zelf gedronken had, maar zes uren later plat in het hok lag. Bij aankomst op het bedrijf trok ik de bedrijfskleding aan. Met een emmer warm water om het infuus op lichaamstemperatuur te brengen ging ik naar de kalverafdeling. Zes kalfjes keken mij met vragende ogen aan om melk, eentje bleef in de kalverhut liggen. Tijdens het klinisch onderzoek viel uiteraard op dat de ogen diep lagen en het kalf bleek ook 39,6 graden koorts te hebben. Bij het temperaturen kwam er ook een gelige, waterige mest af. Ik besloot om meteen een witness-sneltest te doen, waarbij ik een mogelijke oorzaak van de diarree trachtte te achterhalen. In deze test wordt een klein beetje mest in een bufferoplossing aangebracht op een sneltest-cassette. Terwijl de witness-sneltest liep, heb ik het kalf alvast een stortinfuus en 150 milliliter hypertone gegeven.

De jonge leeftijd – het kalf was slechts twee dagen oud – deed al vermoeden dat het mogelijk een E. coli-besmetting zou kunnen zijn. Dit werd ook bevestigd door de witnesssneltest. Na 5 à 10 minuten verscheen een controlestreep die aantoonde dat de test goed was verlopen. Een tweede rode

test wees dan op E. coli. Bij een positieve test op E. coli nemen wij in de praktijk ook altijd een rectale swab om zo de E. coli met een antibiogram te isoleren in ons eigen laboratorium. Aangezien er nog wel wat resistentie is tegen verschillende types antibiotica is het goed om te weten wat wel en niet werkt op de betreffende bedrijven. Ondertussen kwam de veehouder aanlopen. Samen namen wij de nabehandeling door en de afspraak dat ik morgen al een deeluitslag van de mestkweek zou doorgeven. Tot slot namen we samen ook nog even het hygiënestappenplan van het bedrijf door. Daarin is er aandacht voor de biestwinning. Om diarree bij jonge kalveren te vermijden is het belangrijk om zo snel mogelijk na de geboorte de juiste hoeveelheid biest, met de juiste kwaliteit, te verstrekken (10% van het lichaamsgewicht in de eerste 24 uur). Ook voldoende hygiëne is belangrijk, zoals het altijd werken met een schone en met name ontvette en ontsmette papfles, speenemmer of sondes. Men kan koeien in de periode tot drie weken voor afkalven vaccineren met rotavec om zo de biest gericht te verbeteren.

Met een gerichte antibioticabehandeling, een herstellend infuus en een pijnstiller/koortsremmer kwam het kalfje er snel weer bovenop.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-DAP.indd 17

17

17-03-20 12:21

SERIE VEGAN VERSUS VEE

a n v s ve

e

v

eg

Met de serie ‘Vegan versus vee’ wil de redactie lezers objectief informeren over het oplopende spanningsveld tussen de productie van dierlijk en plantaardig eiwit. VeeteeltVlees maakt onderscheid tussen feit en fictie, al zal blijken dat er vaak meer waarheden bestaan. De artikelen geven input waarmee lezers zich kunnen mengen in de vele discussies over dierlijk eiwit. Dit is deel 4: hoe reageren vleesverwerkers op de eiwittransitie?

Vleesverwerkers

spelen in op eiwittransitie De opmars van vleesvervangers is onmiskenbaar. En de groei versnelt, zo valt te lezen in het trendrapport van ABN Amro. Hoe gaan vleesverwerkers om met de transitie van dierlijk naar plantaardig eiwit? En wat is het perspectief voor de veehouder?

TEKST TIJMEN VAN ZESSEN

S

teeds vaker vervangen consumenten hun portie vlees door vegetarische producten. Marktonderzoeksbureau IRI meldde in het najaar van 2019 dat het aantal verkochte vleesvervangers in supermarkten sinds 2017 met 51 procent is toegenomen.

De markt voor vleesvervangers omvat inmiddels 123 miljoen euro (figuur 1, pag 21). Dat is weliswaar nog altijd een bescheiden marktaandeel van circa 4,5 procent (figuur 2) op de totale verkoop van vlees, toch koopt vier op de tien huishoudens in Nederland wel eens vleesvervangers. Dat blijkt uit cijfers van GfK, een ander onderzoeksbureau.

Inspelen op de markt De opmars van vleesvervangers is onmiskenbaar, stelt ook ABN Amro in zijn trendrapport. De consumentenvraag is hoger dan verwacht, waardoor de markt snel groeit. Voor dit jaar verwacht ABN Amro een groei van 15 procent, zegt sectoreconoom Nadia Menkveld.

De groeiversnelling is mede het gevolg van de komst van nieuwe spelers. Naast kleine nichespelers houden nu ook grote voedings- en vleesproducenten zich bezig met het ontwikkelen en aanbieden van vleesvervangers. Dit betekent dat steeds meer geld voor innovatie en productie beschikbaar komt. Hierdoor stijgt het aanbod in de schappen en krijgt de consument meer keuze.

Zo kondigde Vion aan zijn nieuwe slachterij in Leeuwarden om te bouwen tot een productielocatie voor vleesvervangers. Vleesverwerker Van Loongroep introduceerde in 2019 voor het eerst een vegetarische productlijn: ‘The Blue Butcher’. De introductie van het nieuwe merk is een onverwacht succes, vertelt directeur Roland van

18

Loon. ‘De belangstelling is enorm. We zijn er al de hele wereld voor afgereisd, van Australië tot India en van Amerika tot Zuid-Afrika. De trend van vleesvervangers is dus niet alleen een Europees fenomeen.’

De stap om te investeren in een vleesvervanger voelt voor een vleesverwerker best raar. Het duurde dan ook even voordat Van Loon de knoop doorhakte. ‘Wij zijn vleesboeren, maar we sluiten niet onze ogen voor de markt. We leveren aan de retail, aan horeca en deels aan de verwerkende industrie. Vooral in de retail daalt de afzet. Vandaar de keuze om een non-meat-assortiment te ontwikkelen. Uiteindelijk leveren we eiwit, als de markt vraagt om meer plantaardig eiwit dan spelen we daarop in.’

Vlees blijft vaste waarde Voor vleesveehouders voelt het mogelijk als een bedreiging wanneer hun afnemers de bakens lijken te verzetten. Maar Roland van Loon stelt hen ook gerust. ‘In het betere vleessegment, het sterrenvlees, zien we nog steeds een groeiende afzet. Per saldo wordt er ook nog niet zo veel minder vlees gegeten. Dat bleek vorig jaar ook uit cijfers van Wageningen Universiteit. Wat je ziet, is dat consumenten vaker buiten de deur eten en daar zie je juist een toename in de consumptie van vlees.’

Dat betekent niet dat de groei van vleesvervangers stokt.

De langetermijnmarktverwachting voor vleesvervangers is volgens ABN Amro op te delen in drie scenario’s (zie infographic). In het eerste scenario zakt de markt voor vleesvervangers na een flinke groeispurt weer in. Het tweede scenario voorziet in een dominante positie van vleesvervangers en de derde variant ziet voor vleesvervangers een blijvend, maar bescheiden marktaandeel

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_Vegan Versus Vlees.indd 18

18-03-20 12:06

Drie scenario’s voor de toekomst van vleesvervangers De langetermijnmarktverwachting voor vleesvervangers is volgens ABN AMRO op te delen in drie scenario’s:

scenario

1

Na een flinke groeispurt zakt de markt voor vleesvervangers weer in. De vraag komt vooral van een grotere groep consumenten die bewust minder vlees eet vanwege dierenwelzijn of het klimaat. Twijfel over de gezondheid van vleesvervangers zorgt op termijn voor een daling van de verkopen.

weggelegd. Welk van deze drie scenario’s is het meest waarschijnlijke? Nadia Menkveld, sectoreconoom bij ABN Amro, snapt de vraag, maar vindt het echt lastig te zeggen: ‘Ik denk dat elk van deze scenario’s reëel is, maar ik neig er wel naar dat de markt voor vleesvervangers uiteindelijk niet groter wordt dan de vleesmarkt.’

Clean label Roland van Loon is het daarmee eens. ‘De opmars van vleesvervangers gaat nog wel een tijdje door, maar stijgt niet naar een marktaandeel van 40-50 procent. Wereldwijd stijgt bij meer welvaart de consumptie van dierlijk eiwit, dat is een gegeven. Maar vergis je ook niet in het aantal toevoegingen dat nog nodig is om vleesvervangers op smaak te brengen. Die lange lijst ingrediënten is tegen de trend van “clean label”, waarbij consumenten juist kiezen voor zo min mogelijk ingrediënten, dus voor een zo natuurlijk mogelijk product. Zout en vet horen daar niet in thuis.’

Ook Arnaud Vandenbogaerde verwacht dat de opmars

scenario

2

Het marktaandeel van vleesvervangers stijgt door en wordt uiteindelijk groter dan van vlees. Doordat veel grote producenten de markt voor vleesvervangers betreden, komt meer geld beschikbaar voor innovatie en marketing. De vleesvervanger daalt in prijs, dat geeft een impuls aan de verkoop.

scenario

3

Het marktaandeel van vleesvervangers stijgt, maar stabiliseert daarna (blijft een niche). Door een gebrek aan schaal blijven vleesvervangers duurder dan vlees.

Hierdoor is de vleesvervanger niet voor iedereen beschikbaar.

De verschillen in smaak, structuur en voedingsstoffen blijven groot.

van vleesvervangers doorzet, maar na verloop van tijd zal afvlakken. De directeur van het Belgische vleesverwerkingsbedrijf Vandenbogaerde gelooft in een maatschappij waarin mensen op sommige dagen geen vlees eten, maar op die andere dagen juist het betere vlees willen eten. ‘Wij investeren bewust niet in vegetarische producten. Ik zie de vleesvervanger als een tussenstap, niet als het einddoel. Daarom kiezen wij ervoor om het vlees een beter imago te geven.’

Vlees moet volgens Vandenbogaerde uit de anonimiteit en het moet duurzamer. Bijvoorbeeld via claims op het vlak van gezondheid, milieu en dierwelzijn. ‘Denk bijvoorbeeld aan het Beter Leven Keurmerk, denk aan het wegnemen van soja uit de keten. Met onze keten BelBeef werken we aan het reduceren van 26 procent methaan tegen 2030. En met ons angusvlees onderscheiden we ons op gezondheid door te sturen op een betere vetzuursamenstelling. De dieren krijgen daarvoor lijnzaadolie in het voer.’

Vandenbogaerde adviseert vleesveehouders om zich aan

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_Vegan Versus Vlees.indd 19

19

18-03-20 12:07

SERIE VEGAN VERSUS VEE

Het marktaandeel van vleesvervangers groeit

te sluiten bij concepten die hun product uit de anonimiteit halen. Voor de profs in de sector is er zeker toekomst. De retail wil volgens Vandenbogaerde het liefst (lokaal) Nederlands en Vlaams vlees in de schappen.

Moeite met misleiding Het aspect van ‘clean label’ kan het echte vlees nog wel eens een troefkaart geven. Michael Gore, directeur bij de Federatie van het Belgische Vlees (Febev) kan de opmars van wat hij noemt ‘nepvlees’ niet rijmen met de strategie van retailers om E-nummers uit de producten te weren. ‘Producenten van vleesvervangers moeten het onderste uit de kan halen om een eindproduct te genereren dat op een of andere manier lijkt op vlees. Om nog

maar te zwijgen van de vele ingrediënten en smaakstoffen die nodig zijn om het op smaak te brengen.’

Gore verwacht dat er daardoor op lange termijn geen gezondheidsvoordeel is van vleesvervangers. Febev is niet tegen het vervangen van vlees, als dat voortkomt uit een vraag uit de markt. Maar Gore heeft wel moeite met misleiding van de consument als vleesvervangers claims niet kunnen waarmaken. ‘Ik ben ervan overtuigd dat de huidige generatie jonge mensen leeft in een illusie dat een vleesvervanger een gezond alternatief is voor vlees. Ze stellen hoge eisen aan klimaat en gezondheid, maar als puntje bij paaltje komt tegen de laagst mogelijke prijs. En daar haken producenten van vleesvervangers op in, door met relatief laaggeprijsde grondstoffen

Smaak, beleving en voedingswaarde van vlees blijven doorslaggevend volgens COV De Centrale Organisatie voor de Vleessector (COV) – tegenwoordig bekend als het platform vlees.nl – volgt de ontwikkeling van de markt voor vleesvervangers met belangstelling. ‘Wat ons betreft passen dierlijke en plantaardige eiwitten samen prima in een uitgebalanceerd dieet’, zegt woordvoerder Richard van der Kruijk. Net zoals ABN Amro vindt, is het volgens hem nog moeilijk te voorzien in welke mate de transitie zich doorzet. ‘Wij zijn er wel van overtuigd dat de smaak, de

20

beleving en de voedingswaarde van vlees voor veel consumenten doorslaggevend zullen blijven.’

Tegelijkertijd ziet Van der Kruijk de trend in vleesvervangers als een kans voor de vleesverwerkende levensmiddelenbedrijven. In de markt zijn daar inmiddels genoeg voorbeelden van bekend. Maar wat betekent dat dan voor de veehouder? Moet hij overstappen op akkerbouw? ‘Boeren moeten vooral vertrouwen hebben en houden in de kwaliteit van

hun eigen product. Zeker als het lukt om vlees te produceren dat voldoet aan de hoogste maatschappelijke standaarden’, zegt Van der Kruijk.

Hij twijfelt er niet aan dat miljoenen Nederlandse en Vlaamse huishoudens meerdere dagen per week vlees zullen blijven eten.

‘Maar ook als boer dien je open te staan voor relevante ontwikkelingen. Niets doen en hopen dat het allemaal overwaait, is mijns inziens geen optie.’

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_Vegan Versus Vlees.indd 20

18-03-20 12:07

retailuitgaven supermarkten (milj. euro)

150

120

90

60

30

0

’16

’15

’14

’13

’12

’20

’19

’18

’17

jaar

Figuur 1 – Marktomvang vleesvervangers (bron: Euromonitor/ABN Amro)

vlees

vleesvervanger

Impact op vleesprijzen Dat sluit aan op de bevindingen van ABN Amro. De marges en de groei in vleesvervangers zijn voor de producenten van voedingsmiddelen aanleiding om te investeren in deze markt. Welke impact de opmars van vleesvervangers heeft op de vleesprijzen, is volgens sectoreconoom Nadia Menkveld lastig te zeggen. In haar derde scenario (zie infographic) schakelen boeren om naar meer diervriendelijke en duurzamer vormen van landbouw. Zeg maar de concepten waar Vandenbogaerde op doelt. Dat neemt voor veel consumenten de bezwaren tegen het eten van vlees weg en draagt volgens Menkveld bij aan een hogere prijs voor het vlees. ‘De prijs van het overgebleven vlees daalt niet, omdat het duurzamer is. En duurzaamheid heeft nu eenmaal zijn prijs.’

De meest recente prognose van de wereldvoedselorganisatie FAO gaat uit van stijgende prijzen voor rundvlees tot 2027 (figuur 3). Dat wil zeggen stijgende ‘nominal prices’, dat zijn prijzen die niet gecorrigeerd zijn voor inflatie. FAO verwacht dat rundvlees in 2027 gemiddeld 4000 dollar per ton karkasgewicht oplevert. De voor inflatie gecorrigeerde prijs voor rundvlees daalt echter, bij een volgens FAO gelijkblijvende marge (meat-to-feed).

De voedselorganisatie staat in deze prognose summier stil bij een eventuele invloed van vleesvervangers. In slechts vier regels concludeert ze dat ‘de houding’ ten aanzien van vleesconsumptie van invloed kan zijn op de prognose. De mate waarin blijft onduidelijk. l

585 520 455 390 325 260 195 130 65 0

en

eg

w or

No

rijk

nk

a Fr

ië

lg

Be

n ke

ar

em

n

De

en

nd

sla

ed

it Du

Zw

d nig jk re nkri e V ni Ko

d

lan

Fin

nd

rla

e ed

N

Figuur 2 – Uitgaven aan vleesvervangers en echt vlees per huishouden in 2018 in euro’s per jaar (bron: Euromonitor/ABN Amro) Figuur 3 – Prognose vleesprijzen rundvee (bron: FAO) prijzen nominaal

prijzen inclusief correctie voor inflatie

6000

5000

prijs

hoge marges te maken en een kunstmatig alternatief op de markt te brengen.’

uitgaven (euro per huishouden per jaar)

650

4000

3000

2000 ’97

’02

’07

’12

’17

’22

27

jaar

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_Vegan Versus Vlees.indd 21

21

18-03-20 13:13

VOERWIJZER

Aan de hand van praktijkcases schrijven verschillende voeradviseurs van Aveve (B.) en Agrifirm (Nl.) over rantsoenberekeningen in de vleesveehouderij. Deze editie beschrijft Gregory Antrop van Aveve het gebruik van voederbieten in het rantsoen.

Voederbieten,

een meerwaarde in een vleesveerantsoen v

V

oederbieten zijn meer en meer een veelgebruikt voedermiddel in vleesveerantsoenen sinds de verplichting tot gewasdiversificatie of ‘derde teelt’ in het gemeenschappelijk landbouwbeleid.

Het voeren van bieten heeft drie grote aandachtspunten: het type biet, praktisch voeren in het rantsoen en voedertechnische eigenschappen van bieten.

zogenaamde feedbeet (zie tabel 1). De tabel geeft duidelijk weer dat er belangrijke verschillen zijn in het drogestof- en suikergehalte. Let wel: het groeiseizoen en het rooitijdstip kunnen invloed hebben op het suikergehalte. Een analyse op de voederwaarde is daarom zeer nuttig.

Twee typen voederbieten

Voederbieten zijn rijk aan suiker en dus smakelijk. Om de smakelijkheid en de voederwaarde te behouden is het nodig om de bieten te reinigen vooraleer ze te vervoederen (foto 1).

Er zijn verschillende bietenrassen op de markt: enerzijds zijn er de klassieke voederbietenrassen en anderzijds de drogere rassen die iets meer op suikerbieten lijken, de

22

Reinigen en vermalen noodzakelijk

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-Voerwijzer.indd 22

18-03-20 12:13

DE CIJFERS

standaard voederbiet

feedbeet

140-170 980 1076 80 60 475-575 702

210-230 1076 1200 55 48 550-750 782

g droge stof/kg product vem /kg ds vevi /kg ds g ruw eiwit/kg ds g ruwe celstof/kg ds g suiker/kg ds g pas/kg ds

Tabel 1 – Verschillen tussen de klassieke voederbiet en feedbeet

kg g ds/kg vevi/ g ruw eiwit/ g suiker/ g zetmeel/ g pas/ product kg ds prod. kg ds kg ds kg ds kg ds kg ds maisoogst ‘19 voederbieten hooi Proti Beef Mix totaal

12 3 0,3 3,65 19

4,3 0,48 0,25 3,2 8,3

363 160 850 875 437

1000 1076 786 1200 1056

96 80 110 275 162

0 550 55 91 68

341 0 0 175 247

489 702 485 575 532

Tabel 2 – Voorbeeldrantsoen met voederbieten Foto 1 – Ongereinigde voederbieten verminderen de smakelijkheid

Om selectie te verminderen in het rantsoen en om een veilige opname te bekomen worden de bieten het best gemalen (foto 2). De feedbeet is droger en extra hard en dus moeilijker om in te bijten.

De bewaring van de verse bieten lukt vrij goed tot eind april, daarna wordt het risico op bewaarverliezen groter. Een mogelijke oplossing is het maken van een mengkuil met mais, in een verhouding van maximum 30 procent bieten. Het nadeel van het inkuilen van bieten is wel dat er sapverlies is en dat de meeste suiker verloren gaat.

Voederbieten werken opnamestimulerend, onder

Foto 2 – Vermalen voederbieten verhinderen selectie door de dieren

andere door het aandeel suiker. Ze zorgen ook voor de nodige pensenergie om de pensbacteriën te voeden. De gift dient afgestemd te worden op de verteringssnelheid van het rantsoen.

De kwaliteit van de overige ruwvoeders is daarin ook belangrijk, zoals het suikergehalte van de graskuil en het aanbrengen van voldoende eiwit op pensniveau.

Als laatste moet ook zeker de structuur van het rantsoen worden gecorrigeerd met een extra structuurbron zoals hooi om pensverzuring te vermijden (zie voorbeeldrantsoen tabel 2).

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-Voerwijzer.indd 23

23

18-03-20 12:13

FOKKERIJ BWB-INDEX

Nieuwe bwb-index:

groei en vruchtbaarheid Uit 78 fokwaarden selecteerde de rascommissie Belgisch witblauw zeven fokwaarden die veel belang hebben voor de rendabiliteit van witblauw. Deze zeven fokwaarden resulteerden in een nieuwe Belgisch-witblauwindex die vanaf april gepubliceerd wordt. De bwb-index staat voor groeikracht en vruchtbaarheid.

TEKST WIM VEULEMANS

E

lke dag maken we keuzes, zowel in ons privéleven als professioneel. Om die keuzes te maken is het goed om zo veel mogelijk te weten over datgene waarover we een keuze maken. Wie een tractor of een auto koopt, kijkt niet alleen naar het model, maar zal ook in de technische gegevens duiken om te kijken of het voertuig voldoet aan de noden. Voorgaande geldt ook in fokkerij. Hoe meer men daar weet, hoe beter een fokkerijkeuze kan worden gemaakt. De mate van succes hangt zo voor een groot deel af van de hoeveelheid kennis die men voorafgaand aan die keuze heeft.

Om vleesveehouders een extra tool te geven in het streven naar meer succes in de fokkerij heeft de rascommissie, een adviesraad van het Vlaams stamboek

Kubitus de Bray, een topper in de nieuwe Belgisch-witblauwindex

24

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_BWB index.indd 24

17-03-20 15:36

Verdienmodel vleesvee

groei van de koe

100 kg/jaar

groei van het kalf

+ 450 kg/jaar +

Belgisch witblauw en Coöperatie CRV, een eigen Belgisch-witblauwindex, ofwel bwb-index uitgewerkt.

Groei en vruchtbaarheid Alle leden-vleesveehouders van CRV in Vlaanderen hebben in 2016 samen een fokdoel uitgewerkt voor het Belgisch-witblauwras. Dit fokdoel staat voor de ambitie van het ras en omschrijft welk type dier het meest het ideaalbeeld benadert voor het ras. Het fokdoel werd daarbij als volgt omschreven: een dier dat een makkelijke opfok kent, een hoge dagelijkse groei heeft, een eerste kalf op 24 maanden, en weer vlot drachtig wordt. Daarbij blijft het behoud van bespiering en correct beenwerk evenzeer onder de aandacht. Elke vijf jaar wordt dit fokdoel geëvalueerd en indien nodig bijgestuurd door de ledenvleesveehouders van CRV. Volgend voorjaar – begin 2021 – is dit opnieuw het geval.

Groei en vruchtbaarheid zijn essentieel in het fokdoel, het zijn ook de twee kritische succesfactoren voor een optimaal rendement in de vleesveehouderij. En als vleesveehouder heb je deze grotendeels zelf in de hand. Niet alleen de groei van een dier is belangrijk, ook die van haar (ongeboren) kalf stuurt het rendement. Zo moet een koe tussen haar eerste en derde kalf ongeveer 100 kilogram per jaar groeien. Haar nakomeling zou vervolgens een 450 kilogram in het eerste jaar moeten groeien, terwijl ook haar ongeboren kalf 50 kilogram groeit. Dat alles brengt de jaargroei per zoogkoe op 600 kilogram.

Het behalen van deze jaargroei is dus een combinatie van groeikracht en vruchtbaarheid. Het betekent immers dat het dier een eerste kalf op twee jaar moet hebben en een korte tussenkalftijd (ongeveer 380 dagen).

Met het uitwerken van de bwb-index wil de rascommisTabel 1 – Samenstelling bwb-index

kenmerk

bron

leeftijd eerste inseminatie karkasgewicht koe beenwerk sterfte bij geboorte sterfte op 14 maand bespiering eindbeoordeling

CRV CRV Elevéo Elevéo Elevéo Elevéo Elevéo

aandeel (%) 20 30 10 5 5 10 20

groei van het ongeboren kalf

50 kg/jaar

=

gezamenlijke gewichtstoename

600 kg/jaar

sie dit Vlaamse fokdoel doorvertalen naar de praktijk.

De bwb-index is immers nagenoeg volledig uitgebouwd met fokwaarden die relevant zijn voor het nastreven van het Vlaamse fokdoel. De bwb-index geeft zodoende een foktechnische waarde aan een dier in functie van het Vlaamse fokdoel. Meer concreet: stieren worden geordend op basis van dat fokdoel. De stieren die boven aan de lijst staan, zijn over het algemeen stieren die goed scoren op groeikracht en vruchtbaarheid bij hun nakomelingen. Vleesveehouders die steeds de stieren met de hoogste bwb-index kiezen, zullen finaal het sterkst richting het vooropgestelde fokdoel evolueren. Maar de keuze is en blijft voor de vleesveehouder! Bovendien kan de bwb-index ook helpen in de selectie van een proefstier of bij de aankoop van een nieuwe stier. Daarbij geeft de bwbindex van de vader en de moedersvader alvast een indicatie van wat men van de jonge stier mag verwachten.

Zeven fokwaarden in bwb-index Vleesveehouders met Belgisch witblauw hebben momenteel heel veel informatie over ki-stieren beschikbaar.

Niet alleen zijn de stamboomgegevens, lineaire beoordelingen en/of prijskampprestaties bekend, er zijn ook 78 fokwaarden beschikbaar die gebaseerd zijn op geboorte-, registratie-, vruchtbaarheids- en slachtgegevens van nakomelingen van stieren. De bwb-index is samengesteld uit zeven van deze fokwaarden waarbij maximaal rekening is gehouden met het Vlaamse fokdoel. Zo bestaat de bwb-index uit de volgende fokwaarden: leeftijd eerste inseminatie, karkasgewicht koe, sterfte bij geboorte en op 14 maanden, beenwerk, bespiering en eindbeoordeling.

Er wordt gebruikgemaakt van fokwaarden berekend door CRV Coöperatie, Elevéo en het Waalse stamboek.

Een verschil hierbij is dat de Waalse fokwaarden een spreiding hebben van tien punten en die van CRV vier punten. Elk van deze fokwaarden heeft een bepaald gewicht in de samenstelling (tabel 1), groei en vruchtbaarheid hebben de grootste invloed. Goed om weten is dat karkasgewicht koe niet zo zeer een fokwaarde is die staat voor de zwaarste koeien. Omdat er bij deze fokwaarde ook rekening gehouden wordt met de leeftijd waarop de koe geslacht wordt, is het eerder een indicator van groeikracht dan van zware koeien.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_BWB index.indd 25

25

17-03-20 15:36

FOKKERIJ BWB-INDEX

Tweemaal twee stieren als voorbeeld Twee stieren die in de testberekening goed scoren en een hoge betrouwbaarheid hebben, zijn Kubitus de Bray (v. Empire) en Attribut du Fond de Bois (v. Imperial). Ze hebben een vrijwel gelijke bwb-index, respectievelijk 114 en 113 (tabel 2). En toch is het profiel van de stieren verschillend. Dat kan en is normaal. Vergelijk het met twee studenten die elk slagen voor hun examens. De ene doet het zonder een tekort, de andere heeft een tekort, maar compenseert het met een hoge score op andere vakken. Waar Kubitus het vooral van groei en vruchtbaarheid heeft, zal Attribut beter scoren op bevleesdheid en eindbeoordeling, vleeskwaliteit dus.

Om het effect van selecteren op de nieuwe bwb-index aan te tonen vergelijken we ook twee fokstieren die goed, dan wel minder

scoren op de bwb-index. Kubitus heeft een bwb-index van 114, Bambin doet het minder goed met een bwb-index van 90. In tabel 3 zijn de onderliggende fokwaarden te vinden.

Daaruit is op te maken dat Kubitus voor bijna alle kenmerken gemiddeld tot goed scoort, Bambin doet het goed voor bespiering en eindbeoordeling, maar verliest fokwaardepunten voor leeftijd eerste inseminatie en karkasgewicht.

Omdat de meeste fokwaarden ook te vertalen zijn naar een werkelijk effect bij de nakomelingen, kunnen we dus ook aanduiden waarom de bwb-index van Kubitus beter is.

Zijn nakomelingen hebben een lagere uitval, een circa 0,7 procent lagere sterfte op 14 maanden. Maar vooral zijn Kubitusdochters een goede week eerder (7,9 dagen) voor het

fokwaarde bwb-index beenwerk bespiering eindbeoordeling sterfte bij geboorte sterfte op 14 maanden leeftijd bij eerste ins. karkasgewicht koe

Kubitus

Bambin

114 111 92 106 99 93 104 102

90 108 102 112 101 100 96 92

Tabel 3 – Vergelijking van twee stieren met een verschillende bwb-index

eerst geïnsemineerd en hebben ze een karkasgewicht dat gemiddeld 22 kilogram hoger ligt op dezelfde leeftijd. Ze zijn dus vruchtbaarder en groeien sneller.

Tabel 2 – Vergelijking van twee stieren met een vrijwel gelijke bwb-index

naam

vader

Kubitus de Bray Attribut du Fond de Bois

Empire Imperial

geboortejaar

bwb-index

% betr.

fokwaarde beenwerk

2009 2010

114 113

97 95

111 108

fokwaarde fokw. eind- fokw. sterfte fokw. sterfte bespiering beoordeling bij geboorte op 14 maand

Alvorens de samenstelling van de bwb-index vast te leggen, is ook gekeken naar het effect van de index op de veestapel, de zogenaamde respons. Als vleesveehouders gaan selecteren op basis van deze index blijkt uit die respons dat er genetisch een sterke vooruitgang mogelijk is voor groeikracht en vruchtbaarheid. Ook de vitaliteit van de kalveren gaat erop vooruit, op beenwerk en bespiering wordt weinig tot niets toegegeven.

Drie keer per jaar drie lijsten In de eerste weken van april wordt de bwb-index voor het eerst gepubliceerd. De bwb-index zal ongeveer gelijktijdig met de Interbull-timing gepubliceerd worden en dat drie keer per jaar.

Daarbij worden er drie lijsten gepubliceerd: jong, wachten fokstier. Zo omvat de lijst ‘jong’ alle stieren met een betrouwbaarheid van minder dan 35 procent, dit zijn dus stieren waar maar beperkt informatie over beschikbaar is en er wordt dus vooral met de afstammingsgege-

92 117

106 117

99 100

93 105

fokwaarde lft. 1e ins.

fokwaarde gew. koe

104 95

102 102

vens gewerkt. De lijst ‘fokstier’ bestaat dan weer uit stieren met een betrouwbaarheid van meer dan 65 procent, van deze stieren zijn al meer dan voldoende nakomelingen beschikbaar.

De bwb-index wordt gepubliceerd vanaf dat er een fokwaarde van de stier bekend is. Dat betekent meestal dat de stier in de lijst van Elevéo met de Waalse indexen moet staan. Om alleen maar de meer actuele stieren in beeld te hebben, zijn de gepubliceerde stieren steeds jonger dan tien jaar of had de stier nog tien geregistreerde nakomelingen in Vlaanderen in het jaar vooraf. Af en toe kan er dus al eens een oudere stier opduiken in de lijst, maar dat betekent wel dat de stier nog relevant is.

De lijst zal te raadplegen zijn op de website van CRV Vlaanderen of Coöperatie CRV en dit onder de button ‘fokwaarden’. Klik daarna door op fokwaardepublicatie en dan op perspublicatie met toplijsten. l Voor meer info: vereniging-CRV.be of cooperatie-CRV.nl

Goed om te weten over de nieuwe bwb- index – Houd rekening met de betrouwbaarheid, oudere stieren geven meer zekerheid.

– De bwb-index vertelt iets over de kwaliteit van de stier, maar een hoge of lage index vertelt niets over een individueel kenmerk.

– De index komt beschikbaar voor alle stieren waarvoor een ki-code bij het stamboek

26

is aangevraagd. Jonge stieren krijgen een verwachtingswaarde, die berekend wordt op basis van de fokwaarde van hun vader, grootvader, etc. Zodra er nakomelingen beschikbaar zijn, verrijkt hun informatie de verschillende fokwaarden en dus ook de bwb-index.

– De bwb-index is aan te passen aan het Vlaamse fokdoel, dat bepaald wordt door vleesveehouders. Dus ook voor de bwbindex zitten de vleesveehouders zelf mee aan de knoppen.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_BWB index.indd 26

17-03-20 15:36

IALISEERD IN OPFOKMELK VOOR MELK- EN VLEESVEE

ESTE WENSEN START OOK DIT JAAR MET SUCCES vanlommel.be/veevoeder - T +32 (0)14 411 396 -

www.VLEESVEEVOER.nl

erlies

VOER DIRECT VAN DE FABRIKANT • LANDELIJKE LEVERING VANAF 250KG

voor voor ing?

BIESTVERVANGER • MELKPOEDER STANDAARD & VOOR ZWAAR BEVLEESDE RASSEN • LIKSTENEN MINERALENEMMERS • VLEESVEEMUESLI VOER ZONDER GMO SOJA • KALVERMUESLI • KALVERKORRELS VLEESVEEBROK • MINERALEN • RUNDVEEKOEKEN ENKELVOUDIGE VOEDERS O.A. SOJASCHROOT & 6MM PULP GRASZAAD

VOERSCHEMA'S VOOR TRAAGGROEIENDE EN LUXE RASSEN

underen

17 april

cal Lebacq 74 91 16 35 /251 55 86 @bovas.eu

Thema: GRAS Afsluiten aprilen Wij wensen u fijne6 kerstdagen een gezond en gelukkig 2020!

rte!

Namens het hele Veeteeltvlees-team

Ons uniek concept

Om optimaal te voldoen aan de specifieke behoefte van de klant, hanteren we volgend stappenplan: 10-12-19 09:49

1

2

Bepalen, inventariseren van de dieren bij de klant (geslacht, leeftijd, melkvee, mestvee, …) en bepalen van de behoefte aan verschillende voedingsstoffen van de specifieke dieren, rekening houdend met de verwachtingen van de veehouder, zijn afnemer(s), en de wetgever.

De ruwvoederanalyse: de kwaliteit en voedingswaarde van het ruwvoer van de veehouder wordt in eigen labo gemeten. Op basis van de voedingswaarde van de hofeigen producten wordt bepaald hoeveel van de behoefte daarmee wordt ingevuld.

BEPALEN VAN DE BEHOEFTE

3

HOFEIGEN PRODUCTEN

AANVULLEN VAN DE BEHOEFTE

FRANSON vult de rest van de behoefte aan met een op maat gemaakt krachtvoeder.

Het optimaliseren gebeurt op meer dan 30 parameters.

4

CONTROLE VAN HET RANTSOEN

De veehouder mengt de hofeigen producten met het krachtvoeder.

Extra troef: FRANSON neemt een staal van het totaalrantsoen en controleert het eindresultaat in functie van de behoeftes die vooraf werden bepaald.

Hoogwaardige rundveevoeders op maat Tel. +32 (0)9 382 90 70 |

FRA 208 ad rantsoenen_VTV.indd 1

info@franson.be

|

www.franson.be |

Franson NV

11/03/2020 14:33

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_p27.indd 27

27

18-03-20 08:39

BEDRIJFSREPORTAGE BAILLY

Boeren met galloways:

twaalf afkalvingen en enkel gras

De Waalse veehouder Olivier Bailly startte acht jaar geleden met galloways en houdt inmiddels vijftig runderen. De rustige dieren zijn zelfredzaam, kalven tot twaalf keer af en brengen nauwelijks kosten met zich mee. Bailly combineert de veehouderij met een drukke job als dakdekker.

TEKST JEROM ROZENDAAL

28

D

e langharige gallowayvleeskoeien zijn een opvallende verschijning in het glooiende landschap van de Ardennen. Begin februari zijn de toeristen in het gebied schaars bezaaid, evenals de buiten grazende koeien. Ook dit maakt de compacte vleesrunderen rondom het huis van Olivier Bailly in Burtonville, een gehucht nabij Vielsalm, uitzonderlijk.

‘Gallowayrunderen kunnen jaarrond buiten lopen’, vertelt de eigenaar van de 49-koppige veestapel. Door hun karakteristieke dikke vacht met lange, krullende haren kunnen de kortbenige dieren goed tegen de kou. Het hoornloze ras komt uit Schotland en wordt in België en Nederland veelvuldig ingezet als grote grazers in natuurgebieden. ‘Ze zijn zeer rustig, vereisen weinig zorg en kunnen zich op arme gronden voeden’, verklaart de Waalse veehouder.

Deze eigenschappen waren voor Bailly ook de belangrijkste reden om de veehouderij op te starten. ‘Gallowaykoeien nemen weinig tijd in beslag en door mijn werk als dakdekker heb ik het erg druk’, zegt hij. Terwijl hij aan de keukentafel van zijn zelfgemaakte houten woning zijn verhaal doet, gaat om de haverklap de telefoon.

Door de storm van de laatste dagen stromen de telefoontjes over kapotte daken binnen.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-BedrijfsrepGalloway.indd 28

17-03-20 09:56

BEDRIJFSPROFIEL bedrijf eigenaar plaats veestapel grond

La ferme du pré Bosquay Olivier Bailly (51 jaar) Vielsalm, Wallonië 48 (18 kalvingen) 49 ha, 12 ha huiskavel

Vielsalm

Olivier Bailly

zich op arme grond kunnen voeden’, zegt Bailly. Door hun compacte bouw, vitaliteit en relatief brede klauwen kunnen ze volgens hem ook goed uit de voeten op modderige gronden.’

Inmiddels heeft hij 47 hectare grond tot zijn beschikking die hij gebruikt voor weidebegrazing en de winning van hooi. ‘De voerkosten voor de koeien zijn zeer beperkt. In de zomer eten ze gras en in de winter voer ik hooi en silovoer bij.’ Per winter consumeert een dier vijf balen van 350 kilo hooi en silage. De grootste kostenpost is het stro, dat Bailly extern inkoopt en waarmee hij de potstal instrooit. Ook de dierenartskosten zijn zeer beperkt, omdat de beesten zelden ziek zijn of medische hulp behoeven.

Zoogdieren zelden verkocht

Ook de ecologische, extensieve veeteelt die met de gallowaykoeien gepaard gaat, sluit volgens eigen zeggen goed aan bij de levensvisie van de Waal, die een landbouwkundige opleiding genoot. Doordat zijn ouders geen boerenbedrijf bezaten, was het ondoenlijk om met vreemd kapitaal een bedrijf op te zetten en werd hij actief in de bouw. Na de start van een dakdekkersbedrijf bleef de landbouw en vooral de veehouderij echter trekken. In 2012 besloot hij op twee hectare grond twee gallowaystieren te houden. De jaren daarop kreeg Bailly meer grond tot zijn beschikking en kon hij uitbreiden.

Wat begon als hobby, liep al gauw uit de hand.

Uitbreiding areaal Zes hectare huiskavel sprokkelde hij bij de buren bijeen, die zich zo de moeite van het onderhoud van de grond uitsparen. Daarnaast kocht hij in de loop der jaren stukken grond van stoppende landbouwers. De grootste klapper maakte hij in 2016, toen hij via een Europees natuurproject zo’n twintig hectare in pacht kreeg.

Omdat zijn dieren door begrazing het natuurgebied onderhouden, ontvangt de veehouder een jaarlijkse subsidie vanuit Brussel. ‘Alleen galloway- en highlandkoeien komen in aanmerking voor dit programma, omdat zij

Sinds de start in 2012 is de veestapel snel gegroeid. Het ras is zeer vruchtbaar en de zoogdieren kunnen tot twaalf keer kalven. Doordat de dieren lang meegaan, groeit de veestapel dan ook sneller dan bijvoorbeeld bij Belgisch witblauw. Bailly merkt daarbij op dat hij door witblauwvleesveehouders niet altijd serieus genomen wordt. ‘Men kijkt wel eens neer op mijn activiteiten, die niet vergelijkbaar zijn met de meer commerciële veeteelt met Belgisch witblauw.’

De neerbuigende houding van collega-vleesveehouders deert de goedlachse Bailly niet. De veehouder is helemaal weg van de Schotse vleeskoeien en heeft een uitbreiding van de veestapel tot 60 dieren (30 kalvingen) voor ogen, het maximum aantal dat hij met het beschikbare grond kan voeden. ‘Het liefst zou ik mijn bouwwerkzaamheden helemaal opzeggen en volledig overstappen op veehouderij, maar daarvoor zijn de inkomsten te laag.’

Omdat hij werkt aan de uitbreiding van zijn veestapel, blijven de zoogdieren door de regel lange tijd op zijn bedrijf. Bij uitzondering verkoopt hij wel eens een koe aan iemand in de buurt die een stukje grond wil laten begrazen. ‘Hierdoor kan ik toch een beetje selecteren en tot een kwalitatievere veestapel komen’, zegt hij.

Pakkettenverkoop aan particulieren Vooralsnog verlaten alleen de stieren die Bailly zelf afmest, het bedrijf. Een stier is slachtrijp op 2,5 jaar als hij een levend gewicht heeft bereikt van 500 tot 600 kilo, terwijl er geslacht zo’n 250 tot 300 kilo overblijft.

‘Tot voor kort voerde ik ook stieren niet extra bij, maar sinds dit jaar ben ik op verzoek van mijn klanten overgestapt op een ander voermanagement. De stieren krijgen gedurende zes weken van afmesting 15 kilo krachtvoer bijgevoerd, waardoor de smaak van het rode vlees nog beter is.’

Sinds dit jaar worden de vleesstieren om deze reden

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-BedrijfsrepGalloway.indd 29

29

17-03-20 09:56

BEDRIJFSREPORTAGE BAILLY

Natuurbeheer in de Ardennen Gallowayrunderen zijn al jarenlang terug te vinden in de natuurgebieden van de Ardennen, waar zij door begrazing natuurlijk onderhoud voor hun rekening nemen. Het bekendste gallowaybedrijf is ‘Domein Ruhrhof’, dat

de verhuur van vakantiewoningen combineert met een veestapel van 250 gallowaykoeien.

‘Hier koop ik wel eens stieren voor de fokkerij’, vertelt Bailly over het bedrijf in het Duitstalige dorpje Bütgenbach, dertig kilometer van

afgezonderd van het overige mannelijke vee in de weide.

Het krachtvoer wordt samen met het hooi en de silage in een ruif vooraan in de weide aangeboden. De slachtrijpe koeien vervoert de vleesveehouder zelf met een voormalige paardentrailer naar het slachthuis.

Het biologische vlees wordt verkocht in pakketten van 15 kilo aan particulieren, die 13,5 euro per kilo neertellen. Vorig jaar verlieten er zeven stieren op deze manier het bedrijf. Bailly beaamt dat deze opbrengsten niet slecht zijn, maar hij beklaagt zich over de hoeveelheid werk. ‘Ik ben momenteel in gesprek met een professionele slager om vijf euro per karkasgewicht te ontvangen.

Dan hebben we ook niet de kosten en het extra werk van kortmaken en inpakken.’ Ook is de vleesveehouder in onderhandeling met andere boeren in de omgeving om gezamenlijk in coöperatievorm een winkel op te zetten in Vielsalm voor de verkoop van plaatselijke producten.

Vrouwelijk vee naar binnen Terwijl de stieren buiten lopen, gaan de koeien in de winter onder dak om afkalving te kunnen monitoren

30

Alhoewel ook de vrouwelijke dieren jaarrond buiten kunnen verblijven, haalt Bailly ze begin november toch naar binnen voor de winter. De dieren zijn ondergebracht in een nieuwe houten, open stal die de veehouder-bouwvakker met eigen handen bouwde. ‘Dan kan ik de drachtige koeien in de gaten houden’, verklaart hij.

Medio mei gaan de koeien terug de wei in met de stier.

Het doel is tegen eind februari in de stal af te kalven.

het bedrijf van Bailly. Om de bloedlijnen in de veestapel zuiver te houden en inteelt te voorkomen koopt hij om de drie jaar extern een dekstier aan.

Hiermee wil de veehouder voorkomen dat de dieren in de weide afkalven en hij het niet snel genoeg opmerkt.

‘De moederdieren hebben een beschermend moederinstinct en verstoppen de kalveren in de struiken.

Daardoor kan ik het over het hoofd zien en als ik drie dagen na geboorte het kalf niet oormerk, dan kan ik hem niet meer vangen.’ De gallowaykalveren, die op natuurlijke wijze ter wereld komen, wegen bij geboorte zo’n 30 kilo.

Een ander voordeel van de stalgang in de winter is dat er mest geproduceerd wordt. Omdat Bailly een biologische bedrijfsvoering hanteert en geen gebruik maakt van kunstmest, is de organische meststof een welkome voedingsbron. ‘Ik neem de mest van de paarden in de buurt er ook nog bij’, zegt hij. De mest van de runderen uit de putstallen, die eens in de drie weken worden schoongemaakt, wordt eerst gecomposteerd en daarna over het land uitgereden.

Met zijn veestal en naburige bouwbedrijf is Bailly de grootste ondernemer in Burtonville, dat verder weinig bedrijvigheid kent. De vleesveeactiviteiten roepen geen weerstand op in het gehucht met vijftig inwoners. ‘Door het gebruik van een potstal is er ook geen enkele stankoverlast’, verklaart hij. Het feit dat de buren hun huiskavels verpachten aan de veehouder, bewijst ook dat de gallowaykoeien met liefde door de omgeving zijn opgenomen. l

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-BedrijfsrepGalloway.indd 30

17-03-20 09:56

CRVNIEUWS

Vleesveehouders uit Vlaams-Brabant en Limburg bezoeken interessante Waalse fokbedrijven Een bus vol vleesveehouders uit VlaamsBrabant en Limburg reisde op 27 februari naar Wallonië af voor een excursie naar een tweetal gerenommeerde witblauwfokbedrijven.

Zo stond in de voormiddag een bezoek aan de fokkerij ‘de Cras Avernas’ van José en

Martine Lallemand-Dantinne in Cras Avernas op het programma. Naast een akkerbouwtak heeft dit bedrijf een vleesveetak met jaarlijks een tachtig afkalvingen. Het grootste deel van de kalveren zoogt bij de moeder, maar de genetisch meest interessante dieren – voor-

Uit de stallen van José en Martine Lallemand komt onder andere de stier Tropique de Cras Avernas

namelijk kalveren uit geïmplanteerde embryo’s – worden met de emmer opgefokt.

De fokkers gebruiken een brede waaier aan stieren, waarbij met name de stier Futé een opmerkelijk fokresultaat liet zien. Hoewel al eerder stieren van dit bedrijf aan de ki werden geleverd, zette de stier Tropique de stalnaam ‘de Cras Avernas’ definitief op de kaart.

Op dit moment zijn Coucou en Follon de Cras Avernas gestald bij BBG. In de namiddag werd een bezoek gebracht aan het vooruitstrevende fokbedrijf ‘d’Hontoir’ van André Willem in Sommière. Van dit bedrijf komt de stier Gallant d’Hontoir, die afgelopen zomer als proefstier is ingezet. Op dit bedrijf kalven op jaarbasis ongeveer honderd dieren.

Alle kalveren blijven bij de moeder zogen.

In het fokbeleid van André Willem staan opfokgemak, beenwerk en groei centraal. Ook wordt bewust rekening gehouden met afwijkende bloedlijnen, waarbij wel een beperkt aantal stieren wordt ingezet. Opvallend is dat de dieren op het bedrijf bij de lineaire beoordeling ten opzichte van het Waalse gemiddelde 20 punten hoger scoren voor gestalte en 11 punten hoger voor beenwerk. Tevens is de afkalfleeftijd twee maanden jonger dan het Waalse gemiddelde. Het bedrijf neemt ook deel aan het merkeronderzoekproject in Wallonië.

Bwb-proefstier Bavard du Chateau Fallois ki-code 94-5067 verkoper:

Marc Brimioulle, Fooz

schofthoogte: 137 cm (+8) 21 mnd.

fokker:

idem

gewicht:

haarkleur:

zwart & wit

geboren:

23-01-2018 833 kg 21 mnd.

35 cm op 21 mnd.

Schofthoogte 93,00

Besp.

89,30

Type 85,40

Beenwerk 92,00

PANACHE DE CENTFONTAINE

Alg. voorkomen 80,00

Eindbeoordeling 89,70

Bavard is een stier die zich op verschillende gebieden weet te onderscheiden. Hij combineert gewicht, gestalte én een super moederlijn. Zijn moeder Altesse behaalt net geen 90 punten en is een uitstekende fokkoe. Grootmoeder Idéale de Fooz scoort eveneens 100 punten voor gestalte. Volle zus Étincelle behaalde een eerste prijs in Hollogne. Gouttelette des Prés Bénis, kampioene Libramont 2019, stamt eveneens uit dezelfde koefamilie. Kortom, Bavard, die net geen 90 punten behaalt, stamt van een echte kampioensorigine!

MONT BLANC DE CENTFONTAINE MONDAINE DE CENTFONTAINE ADAJIO DE BRAY

HAZARD VD PANNEMEERS 90 / 89,3 / 86,7 / 86 / 85 / 89,6 FLORA V.D. PANNEMEERS

DONNA V.D. PANNEMERS GERMINAL DE FOOZ

IMPERIAL DE L’ÉCLUSE DAVINA DU HAUT D’ARQUENNES

ALTESSE DES PRÉS BÉNIS 100 / 89 / 87,9 / 90 / 85 / 89,6

NOTEZ- LE DU PONT DE MESSE IDÉALE DE FOOZ

CONFIANTE DE FOOZ

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-CRV nieuws.indd 31

31

18-03-20 12:08

INFOGRAPHIC

Grote verschillen in landbouwinkomen

Hoewel het niet eenvoudig is om het inkomen van landbouwers en niet-landbouwers te vergelijken, is het duidelijk dat het landbouwinkomen in heel de Europese Unie globaal genomen onder het inkomen ligt van dat van niet-landbouwers. De verschillen in landbouwinkomen per land zijn ook héél groot.

TEKST GUY NANTIER

V

olgens een recent Europees rapport verdienden de Europese landbouwers in 2005 slechts 29,1 procent van wat niet-landbouwers in de EU verdienden.

Sindsdien zijn de zaken geëvolueerd in gunstige zin. In 2011 was het inkomen al opgeklommen tot 42,7 procent en volgens cijfers van 2017 verdiende een Europese boer 46,5 procent van het inkomen van een niet-landbouwer (zo’n 38.400 euro).

Geen zuiver loon Het gemiddelde Europese bedrijfsinkomen voor familiale landbouwbedrijven bedroeg in 2017 in Europa gemiddeld 17.877 euro, uitgedrukt per arbeidskracht (fulltime equivalent). Maar dit is geen zuiver loon. Met dit landbouwinkomen moeten alle vaste productiefactoren nog vergoed worden, zoals eigen én ingehuurde arbeid, land alsook kapitaal.

Verder zijn er grote verschillen tussen de verschillende bedrijfsoriëntaties in Europa. Varkensbedrijven en wijnbouwers behalen volgens het rapport een gemiddeld inkomen van meer dan het dubbele van het Europese gemiddelde. Sierteeltbedrijven zitten op een inkomen van meer dan 25.000 euro. Akkerbouwbedrijven en melkveebedrijven liggen in het midden met ongeveer 15.000 euro. Vleesbedrijven en gemengde bedrijven bungelen aan de staart van het landbouwpeloton met respectievelijk 15.000 euro en 5.000 euro.

Is het gras groener bij de buren?

De verschillen in inkomen zijn ook groot tussen de lidstaten. Nederland, Denemarken en Luxemburg hadden volgens de EUFADN-database het hoogste inkomen in 2017 met respectievelijk 63.570 euro per arbeidskracht, 57.030 euro en 42.700 euro. De predominantie van de varkens- en pluimveeteelt en de sierteelt zijn daar niet vreemd aan. Aan de andere kant van het inkomensspectrum liggen landen met kleine gemengde landbouwbedrijven, zoals Kroatië, Polen en Malta met 6.454 euro, 6.619 euro en 9.360 euro. Deze landen hebben kleine, gemengde landbouwbedrijven. Volgens de statistieken uit dezelfde database bedraagt het inkomen in Belgische landbouwmiddens 40.537 euro.

Hoe het ambitieuze Europa naar de toekomst toe een enigszins leefbaar inkomen en een redelijke levensstandaard denkt te kunnen genereren voor de landbouwers, is voorlopig wel een raadsel. In het Europees meerjarig financieel kader (MFK), waarin de landbouwbegroting voor de komende jaren wordt vastgelegd en waarover de onderhandelingen momenteel lopen, is het niet ondenkbaar dat het totale landbouwbudget van 365 miljard euro zal dalen. Redenen zijn onder meer de European Green Deal (een ambitieus pakket milieu- en klimaatmaatregelen), de voorgenomen ‘farm to fork’-strategie (een allesomvattend EU-voedselbeleid) en natuurlijk ook het vertrek van nettobetaler het Verenigd Koninkrijk. l

32

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_infographic.indd 32

17-03-20 09:43

Inkomen van landbouwers in Europa in euro’s Het gemiddelde bedrijfsinkomen voor familiale landbouwbedrijven in de Europese Unie bedroeg in 2017 gemiddeld 17.877 euro per arbeidskracht (fulltime equivalent). De verschillen in landbouwinkomens zijn groot tussen de lidstaten. Hieronder naast België de lidstaten met de hoogste en de laagste inkomens.

NEDERLAND

€ 63.570

KROATIË

€ 6.454

DENEMARKEN

€ 57.030

POLEN

GEMIDDELD IN EUROPA

€ 6.619

€ 17.877

LUXEMBURG

MALTA

€ 42.700

€ 9.360

BELGIË

€ 40.537

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_infographic.indd 33

33

17-03-20 09:43

MANAGEMENTNIEUWS

Grassap als alternatief voor strooizout en glyfosaat GRASTEELT – In Broek op Langedijk is onlangs een nieuwe fabriekshal geopend waarin dit jaar uit 12 hectare bermgras grassap wordt gewonnen. Grassap kan als alternatief worden ingezet voor strooizout.

‘Een mijlpaal, we zijn inmiddels echt de laboratoriumschaal ontgroeid’, zo vertelt Hilbrand Breukers, projectmanager bij Grass2Grit, zoals het Noord-Hollandse onderzoeksproject is genoemd. Op kleine schaal hebben

onderzoeken inmiddels bewezen dat het grassap, dat in verschillende fases gewonnen wordt uit het bermgras, ingezet kan worden als alternatief voor strooizout.

‘Na snijden, wassen, persen, ultrafiltratie en electrodialyse houden we een heldere vloeistof over met 8 procent mineralenoplossing’, zo legt Breukers in een notendop het proces uit. ‘Die oplossing zouten we nog iets extra aan, zodat er een oplossing ontstaat die prima werkt bij de gladheidbestrijding van fietspaden.’ Van de dikke fractie die overblijft uit het proces, worden vezels gemaakt die verwerkt worden in de productie van plastic verkeersborden.

Bij het maaien van de bermen wordt ook rekening gehouden met natuurbeheer en daarom wordt het gras gemaaid volgens ‘sinusbeheer’. ‘Dat is een maaimethode waarbij 30 procent van het gras blijf staan voor de insecten’, aldus Breukers.

Het project werkt nu met een EU-subsidie, maar volgens Breukers zou het met 3000 hectare bermgras op eigen benen kunnen staan. ‘We willen op zoek naar meer mogelijkheden van de mineralenoplossing. Ik verwacht dat we het ook kunnen inzetten als alternatief voor glyfosaat in de bestrijding van onkruid.

Nieuwe website vlees.be gaat voor transparantie MAATSCHAPPIJ – Recent werd de website vlees.be boven de doopvont gehouden. De website wil breed en transparant informeren over de Belgische vleessector. De website is een initiatief van de Belgische vleessector, bestaande uit Febev, Fenavian, ABS (Alge-

meen Boerensyndicaat), Boerenbond, BFA (Belgian Feed Association) en Landsbond.

Het doel van dit digitaal kanaal is louter informatief: een duidelijk en transparant overzicht bieden van de sector, in al zijn facetten. Er worden immers vaak buitenlandse cijfers

gebruikt om uitspraken te doen over de Belgische vleessector.

Dit platform stelt zich als doel om correcte data van alle schakels uit de keten op één locatie aan te bieden.

FAVV roept op tot vaccinatie blauwtong GEZONDHEID – In de buurt van het Waalse Neufchateau is het eerste geval van blauwtong type 8 vastgesteld. Het FAVV roept daarbij op tot vaccinatie. De circulatie van blauwtong type 8-virus in muggen zou in het zuiden van België dus al plaatsvinden. De kans dat het virus volgende zomer verspreid is over het hele land, is groot.

Ook blauwtong type 4 is onderweg en werd al gedetecteerd in het noorden van Frankrijk. Om de veestapel te beschermen blijft vaccinatie aanbevolen. Raadpleeg uw bedrijfsdierenarts.

Het FAVV meldt dat volgens de registraties in Veeportaal/Sanitel slechts een kleine 10 procent van de runderen en schapen in 2019 gevaccineerd werd, ondanks dat er voldoende vaccin beschikbaar was.

34

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_managementnieuws.indd 34

18-03-20 12:10

Lessen uit het abortusprotocol 2019 GEZONDHEID – In 2019 onderzocht Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ) ruim 4000 abortusdossiers van rundveebedrijven.

Tijdens de autopsie kon in ongeveer 22 procent van de gevallen een oorzaak van abortus vastgesteld worden.

Het ging voornamelijk over marmering van de achterhandspieren (seleniumdeficiëntie), meerlingdracht en macroscopisch waarneembare bacteriële of mycotische abortus (abortus door schimmelsporen). De aangeboren afwijking artrogrypose, of vervormde gewrichten, werd bij 75 foetussen vastgesteld.

Alle foetussen met afwijkingen die in de richting van het schmallenbergvirus wijzen, wer-

den binnen het abortusprotocol getest op dit virus, alsook op het blauwtongvirus.

In 2019 werden 160 foetussen onderzocht.

Geen enkele PCR-test voor blauwtong tekende positief, maar voor schmallenberg testten er 20 positief. In 2018 tekende slechts één van de 60 onderzochte foetussen positief voor het schmallenbergvirus. In 2019 was een kleine 17 procent van alle onderzochte serumstalen positief voor neospora-antistoffen, tegenover 15 procent in 2018. Slechts 0,14 procent van de foetussen was positief voor het bvd-antigen. Dankzij het bestrijdingsprogramma is het aantal bvd-gevallen sterk gedaald: van 2,5 procent in 2013 naar 0,14 pro-

cent in 2019. Ook bacteriologisch en mycologisch onderzoek leverde heel wat diagnoses op. In 25 procent van de gevallen werden omgevingskiemen geïsoleerd.

Abortussen veroorzaakt door deze kiemen kunnen onder andere voorkomen bij hygiëneproblemen of een verminderde afweer (bijvoorbeeld als gevolg van bvd-circulatie, seleniumtekort, parasitaire infestaties of een slechte voedingstoestand). In ongeveer 12 procent van de gevallen werd Trueperella pyogenes geïsoleerd. Deze kiem kan voorkomen in het geval van dikke hakken, schurft of pensverzuring.

Mais op gescheurd grasland kan zonder mestgift GRAS-/MAISTEELT – Gescheurd grasland levert zoveel stikstof op dat de mais geen mest nodig heeft in het eerste jaar. Dat blijkt uit praktijkproeven op het onderzoeksbedrijf KTC De Marke.

Op De Marke werden de opbrengsten vergeleken van mais die geteeld werd op een perceel waar vier jaar lang gras op was verbouwd, met mais van een perceel waar voor het tweede jaar mais op werd geteeld.

De mais op het gescheurde grasland kreeg geen mest, de mais op bouwlanden kreeg 20 of 25 kubieke meter drijfmest per hectare.

Aan het eind van het seizoen bleek dat de mais op het gescheurde grasland 18,6 ton droge stof per hectare opleverde, dat was 15 procent meer dan de andere percelen. Naast het leveren van extra stikstof zorgde de oude zode ook voor het vasthouden van vocht en mineralen.

De onderzoekers stellen dat het zowel bedrijfseconomisch als milieutechnisch voordelen oplevert om mais niet te bemesten wanneer die geteeld wordt op gescheurd grasland. De maatregel leidt tot kostenbesparing voor bemesting op grasland en tot extra eiwitopbrengst van het grasland, omdat de bespaarde kunstmest ingezet kan worden op grasland.

Het moment van het stukmaken van de zode

vraagt wel aandacht. Meestal ligt dat rond half maart, maar dan moet de draagkracht wel goed zijn. Als de mineralisatie van de zode op

tijd start, kan de mais de vrijkomende stikstof nog grotendeels benutten.

Landbouwministerie schuift verplichte ibr-bestrijding op POLITIEK – Het Nederlandse ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) schuift de verplichte ibr-bestrijding weer een jaar op, nu naar 2021.

LNV werkt nog aan het wettelijke bestrijdingsprogramma voor ibr. De wettelijke bestrijding moet worden vastgelegd in een Algemene maatregel van bestuur (AMvB). Gezien de

stappen die aan een AMvB voorafgaan, wordt bestrijding niet vóór 1 januari 2021 verplicht.

Tot er regelgeving is, blijft de sector zelf verantwoordelijk voor de bestrijding van ibr.

veeteeltvlees MAART 2020

VV03_managementnieuws.indd 35

35

18-03-20 12:10

MARKTINFO VOER

Markten onrustig door coronavirus – De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 10 maart 2020. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) blijft stabiel op 18,60 eurocent, de waarde van eiwit stagneert op 64,80 eurocent per kg dve.

– In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarden. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Belangrijk om weten is dat men enkel producten mag vergelijken die vergelijkbaar zijn, vergelijk dus geen appelen met peren. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie.

– De markten zijn op dit moment gespannen door het coronavirus, met name de sojaprijzen fluctueren sterk van dag tot dag. Aan de basis liggen een buitengewoon goede oogst en goede voorraden. De afgiftebereidheid van Argentinië is echter zeer beperkt. Dit zorgt ervoor dat op de korte termijn prijzen standhouden.

– Raapzaadschroot heeft de laatste tijd veel stapjes omhoog gedaan; een kentering lijkt in het vooruitzicht.

– De laatste weken dalen de granen iets in prijs. Binnen de groep granen blijft gerst het goedkoopst.

– Zetmeelrijke vullers van brokken zoals palmpitschilfers dalen lichtjes, zetmeelarme vullers zoals sojahullen stijgen lichtjes. Het prijsverschil tussen zetmeelrijke en zetmeelarme vullers blijft klein.

– De bijproducten beginnen nu te dalen. Voor stoomschillen is het aanbod ruim, maar ook vanuit de bierbostel komen signalen van een ruim aanbod in de markt. Beide producten zijn daarmee ook in prijs aan het dalen en mogen nog iets dalen om ze goedkoop te kunnen voeren.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

maart 2020 fokvee mestvee

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

y/y

18,60 64,80 17,40 64,40

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

Zoek, vervang en bespaar Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

grondstoffen energie

grondstoffen eiwit

natte bijproducten

mengvoer

36

34 45 89 89 89 58 87 87 87 87 87 87 87 87 87 11,5 22 27 42 87 87 87 87

0,0 0,0 240,0 100,0 150,0 139,1 208,0 190,0 214,0 219,0 330,0 183,0 340,0 249,0 240,0 20,7 47,0 59,4 88,2 238,3 270,2 247,3 215,6

rin

s 975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.107 1.178 1.149 1.149

wa

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 94

i g/ kg d

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

vev

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.033 1.093 1.067 1.062

dve

s g/k gd re

structuur

maiskuil graskuil luzerne gerstestro graszaadstro ccm tarwe gerst maismeel droge bietenpulp lijnzaadschilfers palmpitschilfers sojaschroot 44/7 raapzaadschroot DDG tarwe aardappelstoomschillen aardappelsnippers bierbostel maisgluten fokvee standaard (15% re) fokvee eiwitrijk (20% re) afmest groeibrok afmest finish

s

ds g/k g ruwvoer

vem

s %d

maart 2020

%)

gsv erl ies ma (%) (€/ rktp r ton ijs )

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

(bron: Liba)

vo (€/ erwa ton ard ) ve epr vi ijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js (

be

VOEDERWAARDEPRIJZEN

m/m

64,2 85,1 145,8 64,5 90,2 149,1 257,4 256,5 275,1 231,9 278,4 232,0 338,7 244,5 292,4 31,0 55,3 65,8 101,1 232,7 270,4 247,7 223,1

y/y

165 155 166 93 81 74 78 94 119 79 100 102 82 67 85 90 87 102 100 100 97

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-MarktVoer.indd 36

17-03-20 15:38

MARKTINFO VEE

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

900

700 € 600

600

2019

500

dikbilstier dikbilvaars dubbeldoel melkvee

400 300

€ 250

2019

200 € 70

100 0

2019 1

5

10

15

20

25 30 week

35

40

45

50

Bron: veemarkt Les Hérolles (Fr.)

euro (max.) per stuk (excl. btw)

Bron: veemarkt Ciney (B.)

2019

€ 725

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

4,0

800

U-€3,36

2019

R -€2,70

2,5 2,0

2019

1

5

10

15

2019

20

25 30 week

35

40

45

50

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

2019

Bron: veemarkten België

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkt Agen (Fr.)

U-€3,55

R -€2,80

2019

U-€ 2,99

3,0

2019

R-€ 2,85

2019 2019

R-€ 2,78

2,5

1

5

10

15

20

25 week

30

35

350

4,0

3,0

U-€ 3,11

40

45

50

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

3,5

3,5

2,0

5,0 4,5

U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

300

€ 277,50

250

€ 230,00

200

€ 191,25

150

100

dikbil gelijkgestelde goedgevormde 55% 50% verwerking

1

5

2019 2019 2019

€ 183,75

2019

€ 158,75

2019

€ 126,25

2019

10

15

20

25

30

35

40

45

50

week

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

eoro/100 kg, levend gewicht (excl. btw)

Bron: veemarkten België

350

dikbilstier gelijkgestelde goedgevormde

€ 305,00

300

60% 55% verwerking

€ 275,00

250

2019

€ 224,00

200

2019

€ 184,00

2019

€ 151,25

2019

150

100

1

5

10

15

2019

20

25

30

35

40

45

50

week

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-MarktVee.indd 37

37

17-03-20 15:56

Ja H

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN

VEILINGEN

10 mei 10 mei 7 juni 21 juli 22 juli 27 juli

22 april 11 juni

Veeteeltshow Belgisch witblauw, Bocholt Veeprijskamp Belgisch witblauw, Sint-Niklaas Witblauwprijskamp, Tielt Keuring blonde d’Aquitaine, Bogaarden Witblauwprijskamp Oosterkempen, Geel ten Aard Nationale prijskamp Belgisch witblauw, Libramont

De koeien van de familie Bijl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken Foto: Kristina Waterschoot Stierenveiling Belgisch witblauw, Ciney Rj-veiling limousin, Lanaud

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN COLOFON

16 mei 16-18 mei

Voorjaarsdag Hereford Stamboek VeeteeltNederland is een uitgave van CRV BV en verschijnt per(Frankrijk) maand, uitgezonderd januari, Landbouwsalon Aquitanima,tweemaal Bordeaux juni, juli en december.

redactie op de website Data onder voorbehoud, Kijk voor actuele informatie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

VOORUITBLIK

APRIL GRAS/MAIS redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,

telefoon 026 38 98 800 De continuteelt van mais staat wat onder druk, Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 09 363 voornamelijk door deOosterzele, aandachttel. voor de 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com vruchtbaarheid van de bodem. Wisselteelt van abonnementsprij s/jaar mais en gras krijgt meer aandacht. Sommige Nederland en België € 70,30 bedrijven passen eenoverige derde landen teelt in€bij de 132,90 In combinatie metde abonnement teeltrotatie. In het aprilnummer heeft redac- op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. tie uitgebreid aandacht dit thema.

Prijvoor zen excl.

6% btw. Abonnementen zijn kalenderjaarvan en worden jaarlijks Verder worden ook degebaseerd nieuwe op fokwaarden in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk het Belgisch-witblauwras besproken.

Welke per kwartaal.

Bel voor vanfokwaareen abonnement: stieren openen goed met hunopgave nieuwe Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) den, welke bevestigen?

U leest het allemaal (078 in 15 44 44) België: VRV-klantendienst het nieuwe nummer. e-mail klantenservice.nl@crv4all.com De samenstelling van advertentie-afdeling het volgende nummer Jannet Willem Gemmink, kan nog veranderen door deFokkert, maatregelen Froukje Visser rondom het coronavirus. postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteur Wim Veulemans redactie Guy Nantier, Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Florus Pellikaan, Jerom Rozendaal en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster hoofd eindredactie en vormgeving Mirjam Braam hoofd uitgeverij Rochus Kingmans aan dit nummer werkten verder mee Tijmen van Zessen redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

38

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 56,00, overige landen € 102,00.

In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 18 korting.

Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd.

Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Froukje Visser en Hilda van der Wal postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees.

Uitzonderingen zijn de foto’s van Elevéo (6), France Limousin Selection (7), Aveve (13), René Bemers (17), Grass2Grit (34), Ruben Smit/www.outdoorvision.nl (34).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemOvername artikelen isvan alleen ming van de redactie. Hoewel aan devan samenstelling de toegestaan na van de inhoud de meeste zorg is toestemming besteed kan door deredactie. redactie Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid onjuistheden of onvolledigheden. aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsonvolledigheden. rechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave Alle auteursrechten en overige intellectuele worden uitdrukkelijk voorbehouden.

Deze rechten berusten eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud bij CRV BV c.q. de betreffende auteur.

Artikelen uit uitdrukkelijk van) deze uitgave worden VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV openbaar gemaakt worden schriftelijke toestemming BVnac.q. de betreffende auteur. Artikelen uit van CRV. Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelijke

druk: Moderna Printing, Paal-Beringen toestemming van CRV. ISSN 01.68-7565

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

Coöperatie

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-Agenda.indd 38

VX01-editorial.indd 7

17-03-20 15:40

E

vo tu of lijk cir To fee du lijk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

ANDERS BEKEKEN

veeteeltvlees MAART 2020

VV03-AndersBekeken.indd 39

39

16-03-20 15:08

BELGISCH WITBLAUW EFFICIËNT RAS, GEZOND VLEES Jarenlange focus op selectie, vakmanschap, onderzoek en management maken van Belgisch witblauw een topper voor vleeskwaliteit, voederefficiëntie, slachtrendement en het beperken van de ecologische voetafdruk. Het zijn efficiënte groeiers met een rustig karakter en ze zorgen voor een vertrouwd beeld in het landschap. Over de hele wereld wordt het ras ingezet om de lokale vleesproductie te verbeteren. Met als resultaat: een efficiënte en gezonde vleesproductie met een kleine ecologische voetafdruk, ook dat is waar BETTER COWS | BETTER LIFE voor staat.

SKETCH DE L’ORGELOT

COURTOIS DE LA HESBAYE

• Geboortegewicht: 87 • Gewicht: 115 (index 14 mnd.)

• Economische index: 121 • Karkasindex: 103

• Bespiering bij geboorte: 130 • Zoogvermogen bij geboorte: 105 • Economische index: 133

(Jackpot x Blackstar)

(Grommit Hof ter Zilverberg x Galopeur du Sartay x Tropique de Cras Avernas)

Wilt u sperma van Sketch, Courtois of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op www.crv4all.nl/shop of www.crv4all.be/shop of neem contact op met de CRV Klantenservice via 088 00 24 440 (Nederland) of 078 15 44 44 (Vlaanderen).

BETTER COWS | BETTER LIFE

111-20 Ad VV-MRT-sketch-courtois-NED+VLA.indd 1

CRV4ALL.NL, CRV4ALL.BE

17-03-20 15:43