Περιοδικό "Ἡ Φανερωμένη" - Τεύχος 143 - Ιανουάριος 2020

η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ Τεῦχος 143 - Ἰανουάριος 2020

January 2020.indd 1

07/01/2020 04:52:56

Η ΦΑΝΕΡΩΜΈΝΗ

Μηνιαία Ἔκδοση Ἱεροῦ Ναοῦ Παναγίας Φανερωμένης Τεῦχος 143ο - Ἰανουάριος 2020

YΠΕΎΘΥΝΟΣ EΚΔΟΣΗΣ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου EΠΙΜΈΛΕΙΑ EΚΔΟΣΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ EΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης Τ.Θ. 21637, 1511 Λευκωσία Τηλ. 22673296, 22660761 Τηλεομ.: 22672321 EΦΗΜΈΡΙΟΙ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου Τηλ. 99031993 Πρωτοπρεσβύτερος Ξάνθος Ὀνησιφόρου Τηλ. 99653521 Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ Τηλ. 99522846 Ὅποιος θέλει νὰ σωθεῖ, πρέπει νὰ διατηρεῖ τὴν καρδιά του σὲ κατάσταση μετάνοιας καὶ συντριβῆς: «θυσία εὐάρεστη γιὰ τὸ Θεὸ εἶναι ἡ ψυχὴ ποὺ ἔχει συντριβεῖ μὲ τὴ μετάνοια. Ποτὲ δὲν θὰ καταφρονήσει ὁ Θεὸς καρδιὰ ποὺ νιώθει συντριβὴ καὶ ταπείνωση» (Ψαλμ. 50:19). Ὅταν ὁ ἄνθρωπος προσπαθεῖ νὰ ἔχει καρδιὰ ταπεινὴ καὶ λογισμὸ εἰρηνικό, τότε ὅλες οἱ σκευωρίες τοῦ ἐχθροῦ μένουν ἀνενέργητες. Γιατί ὅπου ὑπάρχει ἡ εἰρήνη τῶν λογισμῶν, ἐκεῖ ἀναπαύεται ὁ ἴδιος ὁ Θεός. Ἂς ἀγαπήσουμε τὴν ταπεινοφροσύνη, γιὰ νὰ δοῦμε τὴ δόξα τοῦ Θεοῦ. Γιατὶ ὅπου στάζει ἡ ταπεινοφροσύνη, ἐκεῖ ἀναβλύζει ἡ θεϊκὴ δόξα. Ὁσίου Σεραφεὶμ τοῦ Σάρωφ, Σταχυολογήματα (σειρὰ: Ἡ Φωνὴ τῶν Πατέρων 3), Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου, Ὡρωπὸς Ἀττικῆς.

January 2020.indd 2

07/01/2020 04:52:57

Ἰανουάριος 2020 | 3

† Ἀρχιμ. Γεωργίου Καψάνη, Προηγουμένου Ἱ. Μ. Γρηγορίου Ἁγίου Ὅρους

Εἰς τὴν Περιτομὴν τοῦ Κυρίου καὶ τὸ Νέο Ἔτος Ὁμιλία τοῦ Γέροντα στὴν Τράπεζα τῆς Μονῆς τὸ 1990

Οἱ ἱεροὶ ὕμνοι ποὺ ψάλαμε ἀπόψε μᾶς ἀπεκάλυψαν καὶ τὸ βαθὺ θεολογικὸ νόημα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς, τῆς Περιτομῆς τοῦ Κυρίου. Ἔλεγαν: «Συγκαταβαίνων ὁ Σωτὴρ τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων κατεδέξατο σπαργάνων περιβολήν, οὐκ ἐβδελύξατο σαρκὸς τὴν περιτομήν», δὲν ἐπαισχύνθη οὔτε καὶ αὐτὴ τὴν ἴδια τὴν περιτομὴ τῆς σαρκός. Εἶναι ἕνα ἀνεξιχνίαστο μυστήριο αὐτό, αὐτὴ ἡ μεγάλη συγκατάβασις, ἡ ἄκρα ταπείνωσις τοῦ Θεανθρώπου Κυρίου μας, ὁ ὁποῖος κατεδέχθη ὅλη τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ νὰ ἀρχίση, ἀλλὰ καὶ αὐτοὺς τοὺς τύπους τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου νὰ ἐκπληρώσῃ καὶ αὐτή τὴν περιτομὴ νὰ ὑποστῇ. Γι’ αὐτὸ ὁ ἱερὸς ὑμνωδός ἐξίσταται βλέπων τὸν Κύριο, ὄχι μόνο νὰ περιτυλίγεται μὲ τὰ σπάργανα τοῦ βρέφους, ἀλλὰ καὶ αὐτή τὴν περιτομή, τὸ κόψιμο δηλαδὴ τῆς ἁγίας Του σαρκός, νὰ ὑπομένῃ. Καὶ ὅλα αὐτὰ γιὰ τὴν σωτηρία μας. Ἦταν ἐντολή τοῦ Θεοῦ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη οἱ Ἰσραηλίτες νὰ περιτέμνωνται· καὶ αὐτὸ ἦταν σημεῖο τῆς Διαθήκης τοῦ Θεοῦ. Ὅτι αὐτὸς ὁ ὁποῖος περιετέμνετο ἀνῆκε στὸν λαό τῆς Διαθήκης, στὸν λαὸ ποὺ εἶχε τὶς ὑποσχέσεις τοῦ Θεοῦ, τὶς ἐπαγγελίες τοῦ Θεοῦ. Ἦταν σημεῖο συμφωνίας μεταξὺ τοῦ Θεοῦ καὶ τῶν πιστῶν Ἰσραηλιτῶν. Γι’ αὐτὸ δὲν ἐννοεῖτο Ἰσραηλίτης πιστὸς ποὺ νὰ μὴ ἔχῃ δεχθῇ τὴν περιτομή. Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ περιτομὴ – ἡ σαρκικὴ περιτομή– ἐνομοθετήθη ἀπὸ τὸν Θεό, γιὰ νὰ προετοιμάσῃ τὸν λαὸ καὶ νὰ τὸν προσανατολίσῃ πρὸς μία ἄλλη περιτομή, ἡ ὁποία θὰ ἦταν καὶ ἡ ἀληθινὴ περιτομή, τὴν περιτομὴ ὄχι πλέον τῆς σαρκός, ἀλλὰ τὴν περιτομὴ τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, τὴν περιτομὴ τῶν παθῶν καὶ τὴν ἔνδυσι μὲ τὸν νέο ἄνθρωπο τῆς Χάριτος. Γι’ αὐτὸ λέγουν ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι ἡ περιτομὴ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης

January 2020.indd 3

07/01/2020 04:52:57

4 | ἡ Φανερωμένη

Ἡ ἀνάμνησις τῆς ἁγίας περιτομῆς τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Μικρογραφία στὸ χειρόγραφο Μηνολόγιο τοῦ αὐτοκράτορος Βασιλείου Β΄ τοῦ Μακεδόνος (Ms. Vat. gr. 1613).

ἦταν τὸ σύμβολο τῆς ἀληθινῆς περιτομῆς, τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος. Τώρα ὁ νέος Ἰσραήλ τῆς Χάριτος πάλι ἔχει ἕνα σημεῖο τῆς Διαθήκης, τῆς Νέας Διαθήκης. Τὸ σημεῖο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἦταν ἡ περιτομή. Τὸ σημεῖο τῆς Νέας Διαθήκης εἶναι τὸ ἅγιο Βάπτισμα. Στὴν Παλαιὰ Διαθήκη περιετέμνοντο τὰ ἀρσενικὰ παιδιά. Τώρα καὶ τὰ θηλυκὰ παιδιά, ὅλοι, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, δέχονται τὴν νέα περιτομὴ τῆς Χάριτος, τὸ Βάπτισμα τῆς Χάριτος, καὶ γίνονται μέλη τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ νέου Ἰσραήλ, τοῦ Ἰσραὴλ τῆς Χάριτος. Καὶ ἡ περιτομὴ αὐτὴ γίνεται μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, μὲ τὸ ὁποῖο περιτέμνεται, κόβεται, ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος καὶ ἐγκαινίζεται ὁ νέος ἄνθρωπος. Τότε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη εἶχαν μόνο περιτομή. Τώρα στὴν Νέα Διαθήκη ἔχουμε καὶ περιτομὴ τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου ἀλλὰ ἔχουμε καὶ ἐγκαινισμό μέσα στὸν ἄνθρωπο τοῦ νέου ἀνθρώπου, τοῦ ἀνθρώπου τῆς Χάριτος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τότε ἔκοβαν, ἀλλὰ δὲν ἐλάμβαναν Πνεῦμα Ἅγιον. Τώρα κόβεται ὁ παλαιὸς ἄνθρωπος, ἀλλὰ λαμβάνουμε Πνεῦμα Ἅγιο. Γι’ αὐτὸ αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ περιτομή, τὸ ἅγιο Βάπτισμα τῆς Ἐκκλη-

January 2020.indd 4

07/01/2020 04:52:57

Ἰανουάριος 2020 | 5 σίας. Καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ νέο σημεῖο τῆς Χάριτος, τὸ σημεῖο τῆς Καινῆς Διαθήκης, ποὺ ἔχουν ὅλοι οἱ σφραγισμένοι Χριστιανοί. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστιανὸς διὰ τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος σφραγίζεται μὲ τὸν τύπο τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, καὶ ἐμεῖς οἱ Χριστιανοὶ εἴμεθα, ὅπως λένε οἱ εὐχές τῆς Ἐκκλησίας, οἱ ἐσφραγισμένοι μὲ «τὸν τύπον τοῦ σημείου τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου», δηλαδὴ μὲ τὸν Τίμιο καὶ Ζωοποιὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ. Δὲν εἴμαστε σφραγισμένοι μὲ μία περιτομὴ σαρκική, ἀλλὰ εἴμαστε σφραγισμένοι μὲ ἕνα σφράγισμα πνευματικὸ καὶ αἰώνιο. Μὲ ἕνα σφράγισμα τὸ ὁποῖο δὲν περνάει μὲ τὸ πέρασμα τῆς σαρκός. Ὅταν ὁ Ἰσραηλίτης πέθαινε καὶ ἔλιωνε τὸ σῶμα του, ἔλιωνε καὶ τὸ σφράγισμα τῆς περιτομῆς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Τώρα ὁ Χριστιανὸς καὶ νὰ πεθάνῃ, ἔχοντας τὸ πνευματικὸ σφράγισμα τῆς Χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ, αὐτὸ τὸ σφράγισμα εἶναι αἰώνιο καὶ ἀνεξίτηλο ἐπάνω του. Καὶ δὲν τὸ χάνει, ἐκτὸς ἐὰν ὁ ἴδιος ἀρνηθῇ τὴν πίστι καὶ τὴν Ὀρθοδοξία καὶ πέσῃ στὴν ἀθεΐα ἤ στὶς ἄλλες θρησκεῖες καὶ τὶς αἱρέσεις. Μᾶς συνοδεύει λοιπὸν ἡ νέα περιβολὴ τῆς Χάριτος τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὸ νέο σημεῖο τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Καὶ αὐτὸ εἶναι κάτι τὸ ὁποῖο μᾶς γεμίζει μὲ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεόν, ὅτι εἴμεθα ὅλοι μὲ τὸ δικό Του ἅγιο σφράγισμα, μὲ τὸ δικό Του ἀνεξίτηλο πνευματικὸ σφράγισμα. Δὲν εἴμαστε ὅπως τὰ Ἔθνη, ὅπως οἱ ἐκτὸς Χριστοῦ ἀσφράγιστοι, καὶ γι’ αὐτὸ ἕρμαια τῶν δαιμόνων. Ὅταν ὁ διάβολος δῇ τὸν ἀσφράγιστο, εὔκολα τὸν κάνει δικό του. Ὅταν ὅμως δῇ τὸν ἐσφραγισμένο μὲ τὸ Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ καὶ μὲ τὸ ἅγιο Βάπτισμα, δὲν μπορεῖ νὰ τὸν κάνῃ δικό του, παρὰ μόνον ἂν αὐτὸς δώσῃ τὴν καρδιά του στὸν διάβολο. Δὲν ἔχει ἐξουσία ὁ διάβολος οὔτε ὁ ἀντίχριστος εἰς τοὺς ἐσφραγισμένους ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ αὐτὰ ὅλα τὰ ζοῦμε σήμερα, ποὺ εἶναι καὶ ἡ πρώτη τοῦ ἔτους. Καὶ παρακαλοῦμε τὸν Κύριο νὰ μᾶς συγχωρήσῃ, πρῶτα-πρῶτα διότι ὡς ἄνθρωποι, ποὺ εἴμεθα ἁμαρτωλοὶ καὶ ἀδύνατοι, πολλὲς φορὲς τὸν πικράναμε στὴν ζωή μας ἀλλὰ καὶ στὸν χρόνο ποὺ πέρασε. Καὶ δὲν εἶναι μόνον οἱ μεγάλες ἁμαρτίες, μὲ τὶς ὁποῖες πικραίνουμε τὸν Ἅγιο Θεό, τὸν Πλάστη μας καὶ Δημιουργό μας καὶ Κύριό μας. Σκεφτόμουν σήμερα ποὺ λειτουργοῦσα καὶ τὸ ἑξῆς: Κάθε φορὰ ποὺ ὁ νοῦς μας φεύγει ἀπὸ τὸν Θεό,

January 2020.indd 5

07/01/2020 04:52:57

6 | ἡ Φανερωμένη

δὲν πικραίνουμε τὸν Θεό; Γιατὶ μᾶς ἔπλασε ὁ Θεός; Μᾶς ἔπλασε γιὰ νὰ εἴμεθα ἑνωμένοι μαζί Του. Γιὰ νὰ εἴμεθα σὲ συνεχῇ κοινωνία μαζί Του. Καὶ ὅταν ἐμεῖς ἀφήνουμε τὸν νοῦ μας νὰ περισπᾶται ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, ἀκόμη καὶ σὲ καλὰ πράγματα, ἀλλὰ πράγματα ποὺ δὲν εἶναι ὁ Θεός, ὁ Θεὸς δὲν πικραίνεται; Ὅταν μᾶς βλέπῃ ὅτι ἐμεῖς δὲν ἔχουμε τὸν πόθο νὰ εἴμαστε πάντοτε ἑνωμένοι μαζί Του; Καὶ γιὰ ὅλους τοὺς Χριστιανούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ μᾶς τοὺς Μοναχοὺς ποὺ ἀναζητοῦμε τὴν τελειότητα, ποὺ ἀναζητοῦμε τὴν τελεία εὐαρέστησι τοῦ Θεοῦ, νὰ εὐαρεστήσουμε τελείως τὸν Θεό, δὲν εἶναι ἕνας πόνος στὴν ψυχή μας, ὅτι πέρασε πολὺς χρόνος τῆς ζωῆς μας -καὶ αὐτὸς ὁ χρόνος ποὺ πέρασε- χωρὶς νὰ ἔχουμε συνεχῇ τὴν μνήμη τοῦ Θεοῦ; Καὶ γι’ αὐτὸ θερμὴ ἀνεβαίνει ἡ ἱκεσία μας πρὸς τὸν Κύριο: Πρῶταπρῶτα νὰ συγχωρήσῃ τὶς ἁμαρτίες μας ὅλες. Καὶ δεύτερον νὰ μᾶς δώση τὴν Χάρι Του, τὴν εὐλογία Του, τὸν φωτισμό Του καὶ τὴν δική Του θεία δύναμι, ὥστε μὲ τὸν νέο χρόνο νὰ ἀγωνιστοῦμε νὰ μὴν τὸν πικράνουμε σὲ τίποτα ἢ τουλάχιστον νὰ τὸν πικράνουμε πολὺ λιγώτερο ἀπ’ ὅ,τι τὸν πικράναμε στὸν χρόνο ποὺ πέρασε. Καὶ μακάρι νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ἡ ἀγαθότης Του καὶ ἡ ἀγάπη Του ὄχι μόνον νὰ μὴν τὸν πικράνουμε, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸν εὐαρεστήσουμε, καὶ νὰ εἶναι τέτοια ἡ ζωή μας καὶ ὁ ἀγώνας μας καὶ ἡ προσευχή μας καὶ ἡ ἄσκησίς μας καὶ ἡ ὑπακοή μας καὶ ἡ συμμετοχή μας στὰ ἄχραντα Μυστήρια καὶ ἡ παρακολούθησις τῶν ἱερῶν Ἀκολουθιῶν, ὥστε νὰ εὐαρεστοῦμε τὸν Κύριο καὶ Θεό μας. Καὶ ὅταν θὰ περάσῃ αὐτὸς ὁ χρόνος, ἂν θέλῃ ὁ Θεὸς καὶ ζήσουμε καὶ φθάσουμε στὸ ἑπόμενο ἔτος, νὰ ἀνασκοποῦμε τὸν χρόνο ποὺ πέρασε καὶ νὰ μποροῦμε νὰ ποῦμε· «σὲ εὐχαριστοῦμε, Κύριε, διότι μὲ τὴν δική σου Χάρι λιγώτερες φορὲς σὲ πικράναμε ἐφέτος ἀπ’ ὅ,τι πέρυσι». Αὐτὴ εἶναι ἡ ταπεινή μου εὐχὴ σὲ ὅλους τοὺς ἀδελφοὺς καὶ στοὺς ἀγαπητούς μας Χριστιανοὺς ἀδελφούς, οἱ ὁποῖοι εἶναι φίλοι μας καὶ ἀδελφοί μας καὶ συνεργάτες μας, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς πατέρες τῆς Μονῆς, νὰ μᾶς ἀξιώσῃ ὁ Κύριος ἐφέτος νὰ μὴν τὸν πικράνουμε. Μόνο νὰ τὸν εὐαρεστήσουμε. Καὶ ἀκόμη, αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ εὐχή μου γιὰ τὸ Ἔθνος μας, τὸ Ἑλληνικὸ καὶ Ὀρθόδοξο Ἔθνος: Νὰ φωτίσῃ ὁ Κύριος ὅλους τοὺς ἄρχοντας τοῦ Ἔθνους, τοὺς κληρικοὺς καὶ λαϊκούς, στὸν χρόνο ποὺ ἔρχεται νὰ μὴν τὸν πικράνουμε, ὅπως τὸν πικράναμε τὸν προηγούμενο χρόνο, ὄχι

January 2020.indd 6

07/01/2020 04:52:57

Ἰανουάριος 2020 | 7

Φωτίου Κόντογλου: Μοναστήρι τοῦ Γρηγορίου (1923). Σχέδιο μὲ ἀραιωμένο μελάνι, 20x27,5 ἑκ.

μόνο μὲ πολλὲς ἁμαρτίες -ἐνεργητικὲς ἁμαρτίες- ἀλλὰ καὶ μὲ νομοσχέδια, τὰ ὁποῖα ἦσαν ὅλως ἀντίθετα μὲ τὸ ἅγιο θέλημα τοῦ Κυρίου, ὅπως τὸ νομοσχέδιο τῆς νομιμοποιήσεως τῶν ἀμβλώσεων, τὸ ὁποῖο δυστυχῶς ἐξακολουθεῖ ἀκόμη νὰ ὑφίσταται, καὶ ὅσο ὑφίσταται, εἶναι μία αἰτία μεγάλης πικρίας τοῦ Ἁγίου Θεοῦ πρὸς τὸν λαό μας, ἀπὸ τὸν ὁποῖο ὁ Κύριος ἄλλα ζητεῖ καὶ ἄλλα περιμένει. Εὔχομαι σὲ ὅλους τοὺς πατέρες τῆς Μονῆς πλουσίαν τὴν εὐλογίαν τοῦ Κυρίου, καὶ σὲ ὅλους τοὺς λαϊκοὺς ἀδελφοὺς ἔτη πολλὰ πρὸς δόξαν Θεοῦ, ἐν μετανοίᾳ, ἐν αγιασμῷ καὶ ἐν προετοιμασίᾳ γιὰ τὴν ἔξοδον ἐκ τοῦ κόσμου τούτου, ἡ ὁποία εἴθε νὰ μᾶς βρῇ ὅλους στὴν καλύτερη ὥρα τῆς ζωῆς μας. Ἀρχιμανδρίτου Γεωργίου Καψάνη, Ὁμιλίες σὲ ἀκίνητες Δεσποτικὲς καὶ Θεομητορικὲς ἑορτές (τῶν ἐτῶν 1981-1991) Α΄, ἔκδοσις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους, 2015.

January 2020.indd 7

07/01/2020 04:52:57

8 | ἡ Φανερωμένη

Ἀρχιμανδρίτου Ἀνανία Κουστένη ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ (ἀπό ραδιοφωνικὴ ἐκπομπή)

Καλὴ καὶ Εὐλογημένη Χρονιά, σεβαστοὶ καὶ ἀγαπητοί μου ἀκροαταί. Μᾶς ἀξίωσε ὁ Χριστός μας, ὁ ἐνανθρωπήσας, νὰ μποῦμε στὸ 2008. Τὸν δοξολογοῦμε καὶ Τὸν εὐχαριστοῦμε. Καὶ γι’ αὐτὸ καὶ γιὰ ὅλα. Καὶ Τὸν παρακαλοῦμε καὶ σὲ τοῦτο τὸ Νέο Ἔτος νὰ μᾶς φροντίσει μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ὅπως καὶ πρίν. Κι ἀκόμα καλύτερα. Καὶ τὸ κάνει. Ἀπὸ τὴ Βηθλεὲμ οἱ Ἀγγελικὲς δυνάμεις ἔρχονται στὸν Ἰορδάνη. Ἐκεῖ ἀνύμνησαν τὸν τεχθέντα Βασιλέα, κι ἐδῶ ἀνυμνοῦν τὸν ἐρχόμενο πρὸς τὸν Ἰορδάνη «βαπτισθῆναι ὑπὸ τοῦ Ἰωάννου διὰ τὴν ἡμετέραν σωτηρίαν.» «Ὅπου τοῦ Βασιλέως παρουσία, ἐκεῖ καὶ ἡ τάξις γίνεται», λὲν οἱ Πατέρες. Μᾶς προετοιμάζει ἡ ἀθάνατη Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἡ μία, ἁγία, καθολικὴ καὶ Ἀποστολική, νὰ ἑορτάσομε τὰ Ἅγια Θεοφάνια, μία ἀπὸ τὶς μεγαλύτερες, τὶς τρισμέγιστες Δεσποτικὲς ἑορτές. Ποὺ ἔχομε φανέρωση τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀφενός, καὶ ἀνάδειξη τοῦ μυστηρίου τῆς σαρκώσεως. Καὶ ἔναρξη τῆς δημοσίας δράσεως τοῦ Μεσσία Χριστοῦ, τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ. [...] «Τριάδος ἡ φανέρωσις ἐν Ἰορδάνῃ γέγονεν.» Ἐκεῖ ἐφάνη ὁ Θεός, ὁ Πατήρ, προσφωνῶν τὸν βαπτιζόμενον καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, κατερχόμενον ἐν εἴδει, σχῆμα, περιστερᾶς, ἐπὶ τὸν Μεσσίαν Χριστόν. «Οὐράνιον τὸ φαινόμενον.» «Ἐξαίσιον τὸ θαῦμα.» «Ὑπὲρ τοὺς οὐρανοὺς τὸ νοούμενον». Καὶ «ἐπίγειον τὸ φαινόμενον.» Τριάντα χρόνια ἔμεινε στὴν ταπείνωση καὶ στὴν ἀφάνεια τῆς Γαλιλαίας, τῆς Ναζαρέτ, ὁ φιλάνθρωπος Χριστός μας. Ἀφοῦ ἐφόρεσε, μὲ τὴ Γέννησή Του, τὸν παλαιὸ Ἀδὰμ κι ἀφοῦ πραγματοποίησε ὅλα ὅσα διακελεύεται ὁ Νόμος τοῦ Μωϋσέως, ἔρχεται στὸν Ἰορδάνη ἐπὶ τὸν Ἰωάννην, νὰ βαπτισθεῖ. Κι ἦλθε μὲ τὴ σειρά Του ταπεινά, σκύβοντας τὸ κεφάλι καὶ περιμένοντας. Κι ὅταν ἦλθε ἡ σειρά Του, ὅταν ἔφθασε ἡ σειρά Του, ἡ ἀράδα Του, ποὺ λέει ὁ λαός μας,

January 2020.indd 8

07/01/2020 04:52:57

Ἰανουάριος 2020 | 9

Ἡ Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ. Τοιχογραφία 15ου αἰῶνος Ἱερὸς Ναὸς Ἁγίας Παρασκευῆς, Γεροσκήπου. (Φωτογραφία π. Θωμᾶ Κωστῆ)

καὶ καθὼς Τὸν εἶδε ὁ μέγας Βαπτιστής, Τὸν ἀνεγνώρισε. Τὸν περίμενε. Καὶ Τὸν ἐγνώρισε. Ἄλλωστε, Τὸν εἶχε ἀναγνωρίσει καὶ μέσα ἀπὸ τὴν κοιλία τῆς Ἐλισάβετ, καθὼς ἡ κυοφοροῦσα τὸν Ἰησοῦν Θεοτόκος ἐπῆγε στὴν ’Ορεινὴν τῆς Ἰουδαίας, νὰ τὴν δεῖ καὶ νὰ τῆς πεῖ τὸ μέγα καλὸ ποὺ ἔλαβε. Κι ἀμέσως, καθὼς εἶδε τὸν Μεσσία, συγκλονίστηκε. Κατεπλάγη. Τὰ ἔχασε. Καὶ τοῦ λέγει: «Ἐγὼ ἔχω ἀνάγκη νὰ μὲ βαπτίσεις, γιατὶ εἶμαι ἁμαρτωλός. Κι Ἐσὺ ἔρχεσαι νὰ σὲ βαπτίσω ἐγώ; Ὁ χόρτος νὰ βαπτίσω τὸ πῦρ; Δὲν μπορῶ νὰ τὸ κάνω. Δὲν γίνεται αὐτό, Κύριε. Δὲν τὸ ἀντέχω. Δὲν μοῦ πάει. Καὶ δὲν εἶναι καὶ σωστό, κυρίως.» Κι ὁ Χριστός μας, ὁ Μεσσίας, τοῦ λέει: «Ἄφησε, τώρα. Κάμε αὐτὸ ποὺ ὁρίζει ὁ Θεός. Ὁ Θεὸς σὲ ὅρισε ἐσένα γιὰ Βαπτιστή, κι ἐμένα γιὰ Σωτῆρα καὶ Μεσσία. Κάν’

January 2020.indd 9

07/01/2020 04:52:59

10 | ἡ Φανερωμένη

το, λοιπόν.» Κι ὁ φιλότιμος Ἰωάννης, ὁ φιλόθεος Ἰωάννης, ἔκανε ὑπακοὴ καὶ στὸν Χριστὸ καὶ στὸν Θεό. Καὶ Τὸν ἐβάπτισε τὸν Κύριο στὸν Ἰορδάνη. Καὶ τὴν ὥρα τῆς βαπτίσεώς Του στὸν Ἰορδάνη ὁ φιλάνθρωπος Χριστός μας, ὁ Μεσσίας, ἁγίασε, ὅπως λέει ταπεινὰ καὶ λιτὰ τὸ Συναξάριο, τὴν φύσιν Ἡ Θάλασσα. Λεπτομέρεια ἀπὸ τὴν τοιχογραφία τῆς τῶν ὑδάτων. Καὶ ἔθαψε Βαπτίσεως τοῦ Χριστού (15ου αἰώνος). Ἱερὸς Ναὸς Ἁγίας στὰ νάματα τοῦ ἸορΠαρασκευῆς, Γεροσκήπου. (Φωτογραφία π. Θωμᾶ Κωστῆ) δάνου, στὸ ρεῖθρο, στὸ νερό, τὴν ἁμαρτία τοῦ κόσμου. Καὶ ἀνακαίνισε καὶ ἀναγέννησε τὸν παλαιὸ Ἀδὰμ καὶ τοῦ ἐδώρισε τὴν Βασιλεία τῶν οὐρανῶν. Ἀφοῦ ἐσχίσθη ὁ οὐρανὸς καὶ ἄνοιξε ὁ οὐρανός, ὅπως λὲν οἱ Εὐαγγελισταί, σημαίνει ὅτι μὲ τὸ Βάπτισμα ὁ Κύριος μᾶς ἀνοίγει τὸν Παράδεισο. Τὸ Βάπτισμα ἐκεῖνο τὸ ἔκανε γιὰ μᾶς. Γιατὶ προσέλαβε τὴν ἀνθρώπινη φύση καὶ τὴν ἁμαρτωλότητά της μαζί. Χωρὶς ὁ Κύριος νὰ ἔχει καμμία σχέση, ἀπολύτως καμμία σχέση μὲ τὴν ἁμαρτία. Ἔγινε γιὰ μᾶς ἁμαρτία ὁ Χριστός, γιὰ νὰ μᾶς σώσει. Τί φιλανθρωπία! Τί ἀγάπη! Τί θαῦμα! Τί μεγαλεῖο! Ὅ,τι καὶ νὰ ποῦμε γιὰ τὰ Ἅγια Θεοφάνεια εἶναι λίγο. Πολὺ λίγο. Μένομε μπροστὰ στὸ θαῦμα ἐκστατικοί. Καὶ προσκυνοῦμε τὴν Ἁγία Τριάδα καὶ τὴ Θεανδρικὴ προσωπικότητα τοῦ Ἑνὸς τῆς Τριάδος. Τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Σαρκωθέντος, τοῦ Βαπτισθέντος καὶ φωτίσαντος τὰ πάντα. Μακάρι ἡ χάρη Του νὰ μᾶς φωτίζει ὅλους. Καὶ κλῆρο καὶ λαὸ καὶ τοὺς ἄρχοντες καὶ τὴν Οἰκουμένη. Καὶ κάθε πειναλέο ἀνθρωπίσκο. Κι αὐτὴ τὴ νέα χρονιὰ ποὺ μπήκαμε ἔχομε τόσο μεγάλη ἀνάγκη ἀπὸ τὴ Θεία φώτιση. Τὴ φώτιση τοῦ Χριστοῦ. Ἀπὸ τὴν Ἐπιφάνειά Του. Τὴν παρουσία Του, δηλαδή. Ἀρχιμανδρίτης Ἀνανίας Κουστένης, Χειμερινὸ Συναξάρι, Ἐκδόσεις Ἀκτή, Λευκωσία 2008.

January 2020.indd 10

07/01/2020 04:53:01

Ἰανουάριος 2020 | 11

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

Τῇ ΙΖ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μάρτυρος Γεωργίου τοῦ νέου, τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων. Ὁ Ἅγιος Γεώργιος γεννήθηκε τὸ 1808 μ.Χ. στὸ χωριὸ Τζούρχλι (ἢ Τζούραλη) τῆς ἐπαρχίας Γρεβενῶν (σήμερα φέρει τὴν ὀνομασία Ἅγιος Γεώργιος), ἀπὸ γονεῖς φτωχοὺς γεωργούς, τὸν Κωνσταντίνο καὶ τὴ Βασίλω. Ὁ Γεώργιος, ἐπειδὴ οἱ γονεῖς του ἦταν φτωχοί, παρέμεινε ἀγράμματος. Ὀρφάνεψε σὲ παιδικὴ ἡλικία καὶ πῆγε στὰ Ἰωάννινα, ὅπου ἔγινε Ἱπποκόμος τοῦ Χατζῆ Αβδουλά, ἀξιωματικοῦ τοῦ Ἰμίν πασᾶ, στὸν ὁποῖο καὶ παρέμεινε γιὰ ὀκτὼ χρόνια. Κατὰ τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1836 μ.Χ. συκοφαντήθηκε ἀπὸ ἐχθρούς του Τούρκους, ὅτι, δῆθεν, προηγουμένως ἐξισλαμίστηκε καὶ κατόπιν ἐπανῆλθε στὴ χριστιανικὴ θρησκεία. Μπροστὰ στὸν κριτὴ ὁ Γεώργιος ἀπολογήθηκε μὲ θάρρος καὶ ἀπέδειξε ὅτι ποτὲ δὲν ἔγινε ἀρνησίθρησκος. Ἔτσι, ἀφοῦ βρέθηκε καὶ απερίτμητος, τὸν ἄφησαν ἐλεύθερο. Ἀργότερα πῆρε σύζυγο ὀνόματι Ἑλένη καὶ στὶς 30 Δεκεμβρίου τοῦ 1837 μ.Χ. γεννήθηκε τὸ παιδί τους, ποὺ 8 μέρες μετά, στὶς 7 Ἰανουαρίου, ἑορτὴ

Ἡ ἀσημένια λάρνακα μὲ τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Γεωργίου.

January 2020.indd 11

07/01/2020 04:53:01

12 | ἡ Φανερωμένη

τοῦ Προδρόμου, βαπτίστηκε καί, λόγῳ τῆς ἡμέρας, ἔλαβε τὸ ὄνομα Ἰωάννης. Στὴν συνέχεια, ὁ Γεώργιος προσλήφθηκε ἱπποκόμος τοῦ μουσελίμη Φιλιατῶν καὶ πῆγε στὴν πόλη αὐτή. Κατόπιν μὲ ἄδεια τοῦ ἀφέντη του, ἦλθε στὰ Ἰωάννινα γιὰ δικές του ὑποθέσεις, ὅπου τὴν 12η Ἰανουαρίου 1838 μ.Χ., ἡμέρα Τετάρτη, κάποιος Ὀθωμανὸς τὸν συκοφάντησε ὅτι δῆθεν ἦταν προηγουμένως Τοῦρκος καὶ ξανάγινε χριστιανός. Ἔτσι συνελήφθη, φυλακίστηκε καὶ μὲ τὴ βία οἱ Τοῦρκοι προσπαθοῦσαν νὰ τὸν ἀλλαξοπιστήσουν. Ὁ Γεώργιος, ὅμως, παρέμεινε ἀμετάπειστος, ὁμολογώντας τὸν Χριστό. Μάταια λαὸς καὶ κλῆρος προσπαθοῦσαν νὰ τὸν πείσουν νὰ δραπετεύσει ἀπὸ τὴ φυλακή. Αὐτὸς ἐπέμενε νὰ μαρτυἩ πρώτη φορητὴ εἰκόνα τοῦ Ἀγίου Γεωργίου τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων, ἡ ὁποία ζωγραφήθηκε στὶς ρήσει γιὰ τὸν Χριστό. Τρεῖς φορὲς 30 Ἰανουαρίου 1838 (13 ἡμέρες μετὰ τὸ μαρτύριό ποὺ ὁδηγήθηκε στὸν κριτή, συνετου) «διὰ χειρὸς Ζήκου Χιοναδίτου» καὶ μὲ ἔξοδα τοῦ ἱερομόναχου Χρύσανθου Λαϊνᾶ. χῶς ὀμολογοῦσε τὴν πίστη του. Ἔτσι τὴ Δευτέρα 17 Ἰανουαρίου 1838 μ.Χ., ὁ Γεώργιος ἀπαγχονίστηκε στὴν ἀγορά. Τρεῖς ἡμέρες ἔμεινε κρεμασμένος στὴν ἀγχόνη καὶ στὸ διάστημα αὐτὸ κάθε βράδυ ἕνα οὐράνιο φῶς ἔλαμπε στὸ κεφάλι του. Ἀπὸ τὴν ὥρα δὲ ἐκείνη, ἕνας καταιγισμὸς θαυμάτων πλημμύρισε τὴν πόλη. Πλῆθος παραλύτων καὶ πασχόντων ἀπὸ ποικίλες ἀσθένειες προστρέχοντας στὸν ἅγιο λάμβαναν τὴ θεραπεία τους. Ἀκόμη καὶ «μιὰ Τούρκα (Τουρκάλα) ἅρπαξε τὴν κάλτσα ἀπὸ τὸ πόδι τοῦ ἁγίου καὶ έτρεξεν εἰς μίαν ἄρρωστη Τούρκα, ἥτις ἐθεραπεύθη ἀμέσως». Γι’ αὐτὸ καὶ στὶς εἰκό-

January 2020.indd 12

07/01/2020 04:53:01

Ἰανουάριος 2020 | 13

Ὁ ναὸς πρὸς τιμὴν τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Γεωργίου στὸ κέντρο τῆς πόλεως τῶν Ἰωαννίνων

νες ὁ ἅγιος εἰκονίζεται κρεμασμένος καὶ φορώντας κάλτσα μόνο στὸ ἕνα πόδι. Ἡ πρώτη μάλιστα εἰκόνα του φιλοτεχνήθηκε 13 μόλις ἡμέρες μετὰ τὸ μαρτύριό του. Ἔπειτα, τὸ λείψανό του, δωρήθηκε ἀπὸ τὸν Μουσταφὰ πασὰ στὸν Μητροπολίτη Ἰωαννίνων Ἰωακεὶμ καὶ τάφηκε μὲ τιμὲς δίπλα στὸ ἱερὸ Βῆμα τοῦ Μητροπολιτικοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου. Τὴν 26η Ὀκτωβρίου 1971 μ.Χ. ἔγινε ἡ ἀνακομιδή τῶν Ἱερῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου στὸ ναὸ ποὺ φέρει τὸ ὄνομά του, στὴν πλατεία Πάργης, στὰ Ἰωάννινα. Ὁ Ἅγιος τιμᾶται καὶ στὴν Κέρκυρα, στὴν «Παναγία τῶν ξένων», ὅπου εἰκονίζεται ὡς νεαρὸς φουστανελοφόρος. Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α´. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Τ

ὸν πανεύφημον Μάρτυν Χριστοῦ Γεώργιον, Ἰωαννίνων τὸ κλέος καὶ πολιοῦχον λαμπρόν, ἐν ᾠδαῖς πνευματικαῖς ἀνευφημήσωμεν· ὅτι ἐνήθλησε στερρῶς, καὶ κατήνεγκεν ἐχθρόν, τοῦ Πνεύματος τῇ δυνάμει· καὶ νῦν ἀπαύστως πρεσβεύει, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

January 2020.indd 13

07/01/2020 04:53:01

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΙΑΝΟΥΑριου 2020 1.

ΤΕΤΑΡΤΗ. Η ΚΑΤΑ ΣΑΡΚΑ ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ καὶ μνήμη Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας.

2.

ΠΕΜΠΤΗ. Προεόρτια τῶν Φώτων. Σιλβέστρου Πάπα Ρώμης, Θεαγένους Ἱερομάρτυρος, Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ ὁσίου.

3.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Προεόρτια τῶν Φώτων (Μεγάλες Ὧρες τῆς ἑορτῆς τῶν Φώτων), Μαλαχίου προφήτου, Γορδίου μάρτυρος.

4.

ΣΑΒΒΑΤΟΝ πρὸ τῶν Φώτων. Ἡ σύναξις τῶν ἁγίων Ο´ ἀποστόλων, Θεοκτίστου ὁσίου, Χρυσάνθου καὶ Εὐφημίας μαρτύρων, Νικηφόρου ὁσίου τοῦ λεπροῦ.

5.

ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ. Παραμονὴ τῶν ἁγίων Θεοφανείων, Θεοπέμπτου καὶ Θεωνᾶ μαρτύρων, Συγκλητικῆς ὁσίας.

6.

ΔΕΥΤΕΡΑ. ΤΑ ΑΓΙΑ ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.

7.

ΤΡΙΤΗ. Ἡ σύναξις τοῦ τιμίου καὶ ἐνδόξου Προφήτου, Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου.

10. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Γρηγορίου ἐπισκόπου Νύσσης καὶ Δομετιανοῦ ἐπισκόπου Μελιτινῆς.

11. ΣΑΒΒΑΤΟΝ μετὰ τὰ Φῶτα. Θεοδοσίου ὁσίου τοῦ Κοινοβιάρχου.

12. ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ. Τατιανῆς μάρτυρος.

14. ΤΡΙΤΗ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων, τῶν ἐν Σινᾷ καὶ ῾Ραϊθῷ ἀναιρεθέντων ἁγίων ἀββάδων.

17. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου, Γεωργίου νεομάρτυρος τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων.

18. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἀθανασίου καὶ Κυρίλλου πατριαρχῶν Ἀλεξανδρείας.

19. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ´ ΛΟΥΚΑ (ι´ λεπρῶν). Μακαρίου ὁσίου τοῦ Αἰγυπτίου, Μάρκου ἐπισκόπου Ἐφέσου τοῦ Εὐγενικοῦ.

January 2020.indd 14

07/01/2020 04:53:01

20. ΔΕΥΤΕΡΑ. Εὐθυμίου τοῦ Μεγάλου.

24. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Φίλωνος ἐπισκόπου Καρπασίου, τῆς Θεοσημείας, ἤτοι τῆς θαυμαστῆς διασώσεως τοῦ ἁγίου Νεοφύτου κατὰ τὴν πτῶσιν αὐτοῦ ἐκ τῆς ἀνωτέρας Ἐγκλείστρας, Ξένης ὁσίας.

25. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου, ἀρχιεπ. Κ/Πόλεως.

26. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΕ´ ΛΟΥΚΑ (Ζακχαίου). Ξενοφῶντος ὁσίου.

27. ΔΕΥΤΕΡΑ. Ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων Ἰωάννου ἀρχιεπ. Κ/Πόλεως τοῦ Χρυσοστόμου, Δημητριανοῦ ἐπισκόπου Ταμασοῦ.

28. ΤΡΙΤΗ. Ἐφραὶμ ὁσίου τοῦ Σύρου.

30. ΠΕΜΠΤΗ. Τῶν τριῶν ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου, Ἱππολύτου πάπα Ῥώμης ἱερομάρτυρος.

Αναγνώσματ α ΚυριακΩν Ἀποστολικὸν Ἀνάγνωσμα Εὐαγγελικὸν Ἀνάγνωσμα 5. ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ. Ἦχος δ´. Ἑωθινὸν Ζ´. Κυριακῆς πρὸ τῶν Φώτων· Κυριακῆς πρὸ τῶν Φώτων· «Τέκνον Τιμόθεε, νῆφε ἐν πᾶσι...» «Ἀρχὴ τοῦ εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ (Τιμ. δ´ 5 – 8). Χριστοῦ...» (Μαρκ. α´ 1 – 8).

12. ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΦΩΤΑ. Ἦχος πλ. α´. Ἑωθινὸν Η´. Κυριακῆς μετὰ τὰ Φῶτα· Κυριακῆς μετὰ τὰ Φῶτα· «Ἑνὶ ἑκάστῳ ἡμῶν ἐδόθη ἡ χάρις...» «Ἀκούσας ὁ Ἰησοῦς ὅτι ᾽Ιωάννης…» (Ἐφεσ. δ´ 7 – 13). (Ματθ. δ´ 12 – ­17).

19. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΒ´ ΛΟΥΚΑ (10 Λεπρῶν). Ἦχος πλ. β´. Ἑωθινὸν Θ´. Κυριακῆς ΚΘ´ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς ΙΒ´ Λουκᾶ· «Ὅταν ὁ Χριστὸς φανερωθῇ...» «Εἰσερχομένου τοῦ Ἰησοῦ εἴς τινα (Κολ. γ´ 4 – 11). κώμην...» (Λουκ. ιζ´ 12 – 19).

26. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΕ´ ΛΟΥΚΑ (ΖΑΚΧΑΙΟΥ). Ἦχος βαρύς. Ἑωθινὸν Ι´. Κυριακῆς ΛΒ´ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς ΙΕ´ Λουκᾶ· «Τέκνον Τιμόθεε, πιστὸς ὁ λόγος...» «Διήρχετο ὁ Ἰησοῦς τὴν Ἰεριχώ...» (Τιμ. δ´ 9 – 15). (Λουκ. ιθ´ 1 – 10).

January 2020.indd 15

07/01/2020 04:53:02

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Τ Ο

ὸν μήνα Ἰανουάριον ὁ ἑσπερινὸς ἀρχίζει στὶς 4:30 μ.μ. καὶ ὁ ὄρθρος ἀρχίζει στὶς 7:00 π.μ. Σημειώνεται ὅτι ἑσπερινὸς τελεῖται, ὁσάκις θὰ τελεσθῆ Θεία Λειτουργία τὴν ἑπομένη. ῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ προσέλθουν στὸ Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Ἀρχιμανδρίτην Βενέδικτον Ἰωάννου (99031993) καὶ τὸν Πρωτοπρεσβύτερον Ξάνθον Ὀνησιφόρου (99653521). ῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ βοηθήσουν στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς ἐνορίας μας, γιὰ τὴν ἀνακούφιση ἀπόρων οἰκογενειῶν, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν π. Ξάνθο Ὀνησιφόρου ἢ μὲ τὰ γραφεῖα τοῦ ναοῦ.

Ο

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ (συνέχεια)

Τῇ Δ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ Ὁσίου Πατρὸς ἡμῶν Νικηφόρου τοῦ Λεπροῦ. Ὁ Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν Νικηφόρος, κατὰ κόσμον Νικόλαος Τζανακάκης, ἐγεννήθη στὸ χωριὸ Σηρικάρι τοῦ Νομοῦ Χανίων Κρήτης. Σὲ πολὺ μικρὴ ἡλικία στερήθηκε καὶ τοὺς δύο γονεῖς του. Ὅταν ἔγινε δεκατριῶν ἐτῶν, ὁ παπποῦς του τὸν ἔστειλε νὰ ἐργαστῆ σ’ ἕνα κουρεῖο στὰ Χανιά. Στὴν ἐργασία αὐτὴ τὸν ἀγαποῦσαν ὅλοι, ἐπειδὴ ἦταν ὄμορφος, ἔξυπνος καὶ κοινωνικός. Ὅμως ἡ ζωὴ τοῦ ἐπεφύλασσε ἕνα πολὺ δύσκολο καὶ ὀδυνηρὸ ἄθλημα, ποὺ ἄρχισε τότε, μὲ τὴν ἐμφάνιση τῶν πρώτων σημαδιῶν τῆς νόσου τοῦ Χάνσεν, τῆς γνωστῆς Λέπρας. Γιὰ νὰ μὴν τὸν ἀντιληφθοῦν οἱ ἀρχὲς καὶ τὸν κλείσουν στὸ ἄνυδρο νησὶ τῆς Σπιναλόγκας, σὲ ἡλικία μόλις δεκαέξι ἐτῶν ἔφυγε γιὰ τὴν ᾿Αλεξάνδρεια. ᾿Εκεῖ γνωρίστηκε μὲ τὴν ἀνθοῦσα τότε Ἑλληνική παροικία καὶ μὲ ἀρχιερεῖς τοῦ Πατριαρχικοῦ θρόνου καὶ ὅλοι

January 2020.indd 16

07/01/2020 04:53:03

Ἰανουάριος 2020 | 17 αὐτοὶ ἀγάπησαν πολὺ τὸν καλὸ Νικόλαο. Μετὰ ἀπὸ λίγα χρόνια, ποὺ τὰ σημάδια τῆς νόσου ἔγιναν πολὺ ἐμφανῆ, ἔπρεπε καὶ ἀπὸ ἐκεῖ νὰ φύγει. Νὰ πάη, ὅμως, ποῦ; Κανένα δὲν γνώριζε πουθενά. Τότε ἕνας ᾿Αρχιερεύς, ποὺ ὁ Νικόλαος τοῦ ἐμπιστεύθηκε τὸ πρόβλημά του, τὸν ἔστειλε στὸ λωβοκομεῖο τῆς Χίου, κοντὰ στὸν Πατέρα ῎Ανθιμο, τὸν μετέπειτα Ἅγιο Ἄνθιμο. Μετὰ τρία χρόνια, ὁ Ἅγιος Ἄνθιμος τὸν ἔκειρε μοναχό, μὲ τὸ ὄνομα Νικηφόρος. Κοντὰ στὸν Πατέρα ῎Ανθιμο, ὁ Πατὴρ Νικηφόρος ἔφθασε σὲ μεγάλα μέτρα ἀρετῆς. Ὅταν ἔκλεισε τὸ λωβοκομεῖο τῆς Χίου, ὁ Ὁ Ἅγιος Νικηφόρος ὡς νέος μοναχός. Πατὴρ ῎Ανθιμος τὸν ἔστειλε στὸν ᾿Αντιλεπρικὸ Σταθμὸ τῶν ᾿Αθηνῶν μὲ συστατικὴ ἐπιστολή, στὴν ὁποία ἔγραφε στὸν Πατέρα Εὐμένιο, ποὺ ὑπηρετοῦσε ἐκεῖ, νὰ προσέξη «τὸν θησαυρὸ ποὺ τοῦ στέλνει ἡ Παναγία», διότι ἔχει πολλὰ νὰ ὠφεληθῆ ἀπὸ αὐτόν. ᾿Εκεῖ ὁ Πατὴρ Νικηφόρος πέρασε ὅλη τὴν ὑπόλοιπη ζωή του. Ὁ Πατὴρ Εὐμένιος τὸν φρόντισε μὲ πολλὴ ἀγάπη καὶ τὸν εἶχε ὡς πνευματικό του πατέρα. Ὁ Ὅσιος πατὴρ ἡμῶν Νικηφόρος ἐκοιμήθη στὶς 4 ᾿Ιανουαρίου 1964, προπαραμονὴ τῶν Θεοφανείων. Θαύματα ἐπετέλεσε ἤδη κατὰ τὴ διάρκεια τῆς ζωῆς του, καὶ ἐπιτελεῖ πολὺ περισσότερα μετὰ θάνατον, ὅπως τὸ ὁμολογοῦν πολλοὶ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι εὐεργετήθηκαν ἀπὸ αὐτόν. Σίμωνος Μοναχοῦ, Νικηφόρος ὁ λεπρός - Τῆς καρτερίας ἀθλητής λαμπρός, 2007.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α´. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Ν

ικηφόρου Ὁσίου, τοῦ λεπροῦ τὰ παλαίσματα, καὶ τὴν ἐν ἀσκήσει ἀνδρείαν, κατεπλάγησαν Ἄγγελοι· ὡς ἄλλος γὰρ Ἰώβ τὰ ἀλγεινά, ὑπέμεινε δοξάζων τὸν Θεόν, νῦν δὲ δόξῃ ἐστεφάνωται παρ’ Αὐτοῦ, θαυμάτων διακρίσεσιν. Χαίροις τῶν Μοναστῶν χειραγωγέ, χαίροις φωτὸς ὁ πρόβολος· χαίροις ὁ εὐωδίας χαρμονήν, προχέων ἐκ λειψάνων σου.

January 2020.indd 17

07/01/2020 04:53:03

18 | ἡ Φανερωμένη

Τῇ ΚΔ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τῆς Θεοσημείας, ἤτοι τῆς θαυμαστῆς διασώσεως τοῦ Ἁγίου Νεοφύτου. Ὁ Ὅσιος Νεόφυτος ὁ Ἔγκλειστος ὑπῆρξε ὁ σημαντικότερος συγγραφέας τῆς βυζαντινῆς Κύπρου. Τὸ ἐκτενὲς ἔργο του, τὸ ὁποῖο κατὰ τὸ ἥμισυ ἔχει διασωθεῖ, δὲν εἶναι εὐκαταφρόνητο, καὶ ἀποτελεῖ δεῖγμα τῆς λογοτεχνικῆς παραγωγῆς σὲ μία βυζαντινὴ ἐπαρχία κατὰ τὸ δεύτερο ἥμισυ τοῦ 12ου καὶ τὶς ἀρχὲς τοῦ 13ου αἰώνα. Οἱ μόνες πηγὲς ποὺ διαθέτουμε σήμερα γιὰ τὴ ζωὴ καὶ τὸ ἔργο τοῦ Νεοφύτου εἶναι τὰ συγγράμματὰ τοῦ ἰδίου καὶ τὸ κτιριακὸ συγκρότημα τῆς μονῆς, τὴν ὁποία ἵδρυσε. Ἀπὸ τὸ τελευταῖο σύγγραμμά του, τὴν Τυπικὴ Διαθήκη, πληροφορούμαστε ὅτι γεννήθηκε στὸ χωριὸ Λεύκαρα (βορειοδυτικὰ τῆς Λάρνακας) τῆς Κύπρου τὸ 1134. Μέχρι τὰ δεκαοκτώ του παρέμεινε ἀναλφάβητος. Στὴν ἡλικία αὐτὴ οἱ γονεῖς του, Ἀθανάσιος καὶ Εὐδοξία, τὸν ἀρραβώνιασαν παρὰ τὴ θέλησή του. Πρὶν ὅμως ὁλοκληρωθεῖ ὁ γάμος, ὁ Νεόφυτος ἐγκατέλειψε κρυφὰ τὸ σπίτι του, γιὰ νὰ καταφύγει στὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου στὸ ὄρος Κουτζουβένδη. Μετὰ ἀπὸ ἀναζήτηση δύο μηνῶν, οἱ γονεῖς του τὸν βρῆκαν, τὸν ἐπανέφεραν στὸ χωριό του, ὅπου κατάφερε στὸ τέλος νὰ διαλύσει τοὺς ἀρραβῶνες καὶ νὰ γυρίσει στὴ μονὴ Κουτζουβένδη, γιὰ νὰ καρεῖ ἐκεῖ μοναχός. Ἐπειδὴ ἦταν ἀγράμματος, ὁ ἡγούμενος Μάξιμος ἀνέθεσε σ’ αὐτόν, ὡς διακόνημα, τὴν καλλιέργεια τῶν ἀμπελιῶν τῆς μονῆς. Ὅταν συμπλήρωσε πενταετία στὸ διακόνημα αὐτό, διορίσθηκε στὸ ναὸ τῆς μονῆς ὡς Παρεκκλησιάρχης. Ὅμως ὁ «φιλήσυχος ἔρως» του δὲν τὸν ἄφησε σ᾽ αὐτὸ τὸ νέο διακόνημα περισσότερο ἀπὸ δύο χρόνια. Πράγματι, ἀφοῦ ὁ ἡγούμενός του δὲν τοῦ ἐπέτρεπε νὰ γίνει ἡσυχαστὴς στὸ ἴδιο τὸ ὄρος τοῦ Κουτζουβένδη, ἀνεχώρησε γιὰ τὰ Ἱεροσόλυμα, γιὰ νὰ προσκυνήσει τοὺς Ἁγίους Τόπους, ἐλπίζοντας συνάμα ὅτι θὰ ἔβρισκε ἐκεῖ καὶ θὰ ἀκολουθοῦσε ἕνα «ἄνδρα ἡσύχιο καὶ ἐρημικό». Ἀφοῦ παρέμεινε γιὰ ἕνα ἑξάμηνο στὴν Παλαιστίνη, ἐπέστρεψε στὴν μονὴ Κουτζουβένδη λυπημένος, γιατὶ δὲν ἐκπληρώθηκε ἡ ἐπιθυμία του. Τότε ἀποφάσισε νὰ μεταβεῖ στὴ Μικρὰ Ἀσία, στὴ μοναστικὴ πολιτεία τοῦ Λάτρου. Ἀλλὰ οὔτε καὶ αὐτὸ κατόρθωσε, γιατὶ συνελήφθηκε ἀπὸ τοὺς φρουροὺς τοῦ ναυστάθμου τοῦ φρουρίου τῆς Πάφου ὡς «φυγάς»,

January 2020.indd 18

07/01/2020 04:53:03

Ἰανουάριος 2020 | 19

Ἁγία Ἐγκλείστρα. Τοιχογραφία τοῦ 1193 ἡ ὁποία ἀπεικονίζει τὸν Ἅγιο βασταζόμενο ἀπὸ δύο Ἀγγέλους στὴν ὥρα τῆς ἐξόδου τῆς ψυχῆς του. (Φωτογραφία π. Θωμᾶ Κωστῆ)

καὶ ρίχτηκε στὴ φυλακή, ἀπ᾽ ὅπου βγῆκε χάρη στὴ μεσιτεία κάποιων εὐλαβῶν ἀνθρώπων. Ὕστερα καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴν περιπέτεια, ἀναζήτησε στὴν Κύπρο ἕνα ἔρημο τόπο, γιὰ νὰ ἱδρύσει τὸ ἡσυχαστήριό του, τὸν ὁποῖο βρῆκε στὴν περιοχὴ τῆς Πάφου, ὅπου ἐγκαταστάθηκε τὸ 1159 καὶ παρέμεινε μέχρι τελευταίας πνοῆς. Ὁ χῶρος αὐτὸς ἦταν ἕνα ἐρημωμένο μικρὸ σπήλαιο, κατοικία ἄγριων ζώων καὶ πουλιῶν. Μετὰ ἀπὸ πολλοὺς κόπους, ὁ Νεόφυτος ἑτοίμασε τὴ μοναστικὴ κατοικία του καὶ ἕνα μικρὸ ναὸ ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, γιὰ νὰ μὴ ἀπομακρυνθεῖ «τῆς θείας κοινωνίας τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ». Πέντε χρόνια ἀργότερα ἀναζήτησε ἕνα τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, τὸ ὁποῖο βρῆκε καὶ τοποθέτησε στὸ σπήλαιό του. Τώρα πλέον μποροῦσε νὰ ζήσει ἥσυχος καὶ ἀνενόχλητος στὸ ἡσυχαστήριό του, τὸ ὁποῖο ὀνομάστηκε Ἐγκλείστρα λόγῳ τοῦ ἐγκλεισμοῦ τοῦ ἰδίου σ᾽ αὐτό. Ἐντούτοις, ἡ φήμη του ὡς ὁσίου δὲν ἄργησε νὰ ἐξαπλωθεῖ, μὲ ἀποτέλε-

January 2020.indd 19

07/01/2020 04:53:05

20 | ἡ Φανερωμένη Τὸ ἐσωτερικὸ τῆς Ἀνωτέρας Ἐγκλείστρας. (Φωτογραφία π. Θωμᾶ Κωστῆ)

σμα νὰ τὸν ἐπισκέπτονται ἀρκετοί ἄνθρωποι καὶ μάλιστα κάποιοι ἄρχοντες, οἱ ὁποῖοι μαζὶ μὲ τὸν ἐπίσκοπο Πάφου Βασίλειο Κίνναμο προσπάθησαν ἐπανειλημμένως νὰ τὸν πείσουν νὰ χειροτονηθεῖ ἱερέας. Ὁ Νεόφυτος πείσθηκε τελικὰ νὰ χειροτονηθεῖ ἱερέας (ἡ χειροτονία του ἔλαβε χώρα τὸ 1170) καὶ νὰ δεχθεῖ καὶ ἕνα μαθητή, δηλαδὴ ἕνα ὑποτακτικὸ μοναχό. Μάλιστα ὁ ἐπίσκοπος Πάφου παραχώρησε διὰ σιγιλλίου καὶ «τὸ ἀρκοῦν σιτηρέσιον»· τότε ἄρχισε ἡ Ἐγκλείστρα νὰ ἐπεκτείνεται καὶ νὰ καλλωπίζεται μὲ τοιχογραφίες. Τὸ κελλὶ καὶ τὸ Βῆμα (πρῶτος ναός) μαζὶ μὲ τὶς τοιχογραφίες, οἱ ὁποῖες ἀποτελοῦν ἔργο τοῦ Θεοδώρου Ἀψευδοῦς, ὁλοκληρώθηκαν τὸ 1183. Τὸ ἴδιο ἔτος καθιερώθη καὶ ὁ ναὸς τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Μετὰ τὴν λατινικὴ κατάκτηση τῆς Κύπρου τὸ 1191/2 (ἀρχικὰ ἀπὸ τὸν Ριχάρδο τὸν Λεοντόκαρδο, ἀργότερα ἀπὸ τοὺς Ναΐτες καὶ τέλος ἀπὸ τοὺς Λουζινιανοὺς τῆς Ἱερουσαλήμ), ἡ Ἐγκλείστρα γνώρισε οἰκονομικὴ στενότητα. Λόγῳ καὶ τῆς αὔξησης τοῦ ἀριθμοῦ τῶν μοναχῶν, αὐξήθηκαν τὰ ἔξοδα τῆς μονῆς, ἡ ὁποία, παρὰ τὶς ἀρχικὲς ἀντιρρήσεις τοῦ Ἐγκλείστου, ἀποκτᾶ τώρα ἕνα μικρὸ τεμάχιο γῆς, ἕνα ἀμπέλι καὶ πρόβατα, γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν τῆς μοναχικῆς αὐτῆς ἀδελφότητας. Κατ᾽ αὐτὴν τὴν περίοδο, παρατηρεῖται καὶ συρροὴ ξένων (προφανῶς προσκυνητῶν) «διὰ τὸ τῆς Ἐγκλείστρας ὀνομαστόν». Οἱ συνθῆκες αὐτὲς ἀνάγκασαν τὸν Νεόφυτο, γύρω στὸ 1199, νὰ λαξεύσει πάνω ἀπὸ τὰ ὑφιστάμενα κελιὰ ἕνα νέο κελλί, τὸ ὁποῖο ὀνόμασε «Νέα Σιών», καὶ νὰ ἀποσυρθεῖ ἐντελῶς σ᾽ αὐτό, ἀφοσιωμένος στὴν προσευχὴ καὶ τὴ συγγραφή. Κατὰ τὴ διάρκεια τῶν ἐργασιῶν εἶχε ἕνα ἀτύχημα: ἀποκολλήθηκε

January 2020.indd 20

07/01/2020 04:53:06

Ἰανουάριος 2020 | 21

Ἡ Ἁγία Ἐγκλείστρα. (Φωτογραφία π. Θωμᾶ Κωστῆ)

ἕνα κομμάτι τοῦ βράχου καὶ τραυμάτισε τὸ χέρι του, ἐνῶ κινδύνευσε νὰ κατακρημνισθεῖ καὶ νὰ σκοτωθεῖ. Προσευχήθηκε ὅμως καὶ διασώθηκε θαυματουργικά. Ἀπὸ εὐγνωμοσύνη πρὸς τὸν Θεὸ συνέγραψε ἕνα ὑπόμνημα, ὅπου καταγράφει λεπτομερῶς τὸ ἐν λόγῳ συμβάν, καὶ συνέταξε τὴν ἀκολουθία τῆς Θεοσημείας, ὅπου δοξολογεῖ τὸν Θεὸ, ἀλλὰ εὐχαριστεῖ ἐπιπλέον τὴν Παναγία, τὸ Σταυρὸ καὶ τοὺς Ἀρχαγγέλους. Τὸ 1214, συνέγραψε τὸ «κύκνειο ᾆσμα», τὴν Τυπικὴ Διαθήκη, καὶ ὑποθέτουμε ὅτι πέθανε γύρω στὸ 1219/1220 (κατὰ τὴν παράδοση στὶς 12 Ἀπριλίου 1219). Ἀρχιμανδρίτου Βενεδίκτου Ἰωάννου. Ἀπολυτίκιον. ‘Ηχος α´. Τῆς ἐρήμου πολίτης. ῶν Λευκάρων τὸ κλέος καὶ Κυπρίων τὸ καύχημα, μονῆς Ἐγκλείστρας, Πολιοῦχε θεοφόρε πατὴρ ἡμῶν Νεόφυτε, νηστείᾳ ἀγρυπνίᾳ προσευχῇ καὶ ἔγκλειστος ἐν ἄντρῳ καρτερῶν, θείαν χάριν ἐκομίσω, ἣν πιστοῖς νῦν παρέχει θήκη λειψάνων σου. Δόξα τῷ ταύτῃ βραβεύσαντι ἡμῖν, δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι, δόξα τῷ χορηγοῦντι διὰ σοῦ πᾶσιν ἰάματα.

Τ

January 2020.indd 21

07/01/2020 04:53:07

22 | ἡ Φανερωμένη

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΊΟ ΤΟῦ ΑΓΊΟΥ ΙΟΥΣΤΊΝΟΥ ΠΌΠΟΒΙΤΣ «ΟΣΙΟΣ ΣΕΡΑΦΕΊΜ ΤΟῦ ΣΑΡΏΦ»

Ἡ ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας Πράγματα ποὺ μοιάζουν ἀπίστευτα στοὺς ἀπίστους, ἀποτελοῦν γνώριμα καὶ καθημερινὰ περιστατικὰ στοὺς ὄντως πιστούς, αὐτοὺς ποὺ ζοῦν ἐν Πνεύματι καὶ βιώνουν τὴ Χριστιανικὴ πίστη στὴ ζωή τους. Μετὰ τὴν θεραπεία του ὁ Μοτοβίλωφ ἔγινε πολὺ τακτικὸς ἐπισκέπτης τῆς μονῆς. Κατὰ τὴν διάρκεια μίας συνομιλίας του μὲ τὸν ὅσιο Σεραφείμ, τέλη Νοεμβρίου τοῦ 1831, εὐτύχησε νὰ τὸν δῇ καταγλαϊσμένο ἀπὸ τὴ Χάρη καὶ λάμποντα μέσα στὸ φῶς, καὶ νὰ ἀκούσει ἀπὸ αὐτὸν ὅτι ἡ Χριστιανικὴ ζωὴ πρέπει νὰ γίνῃ ζωὴ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι. Νὰ τί ἔγραψε σχετικὰ ὁ Μοτοβίλωφ στὸ σημειωματάριό του, τὸ ὁποῖο βρέθηκε στὸ ἀρχεῖο τῆς μονῆς Ντιβιέγιεβο, ὅπου εἶχε γίνει μοναχὴ ἡ χήρα Ἑλένη Μοτοβίλοβα: «Ἡ ἡμέρα ἦταν συννεφιασμένη, ἡ γῆ εἶχε καλυφθεῖ ἀπὸ παχὺ στρῶμα χιονιοῦ, τὸ ὁποῖο ἔπεφτε συνεχῶς, ὅταν ὁ στάρετς Σεραφεὶμ μὲ ἔβαλε νὰ καθήσω δίπλα του σ’ ἕνα πεσμένο κορμὸ δένδρου. Ὁ Κύριος μοῦ ἀποκάλυψε, μοῦ εἶπε, ὅτι στὴν παιδική σας ἡλικία ἐπιθυμούσατε νὰ μάθετε ποιὸς εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Σᾶς συμβούλευαν νὰ ἐκκλησιάζεσθε, νὰ προσεύχεσθε, νὰ κάνετε καλὲς πράξεις, διότι σ’ αὐτά, σᾶς ἔλεγαν, συνίσταται ὁ σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς. Αὐτὴ ἡ ἀπάντηση ὅμως δὲν μποροῦσε νὰ σᾶς ἱκανοποιήσει. Ὄντως ἡ προσευχή, ἡ νηστεία, ἡ ἀγρυπνία, ὅπως καὶ ὅλη ἡ χριστιανικὴ ἄσκηση εἶναι καλὰ καθ’ ἑαυτά. Ἀλλὰ ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας δὲν εἶναι μόνο νὰ ἐκπληρώσουμε αὐτά,

January 2020.indd 22

07/01/2020 04:53:07

Ἰανουάριος 2020 | 23 διότι αὐτὰ εἶναι μόνο μέσα. Ὁ πραγματικὸς σκοπὸς τῆς χριστιανικῆς ζωῆς εἶναι ἀποκτήσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Πρέπει νὰ γνωρίζετε ὅτι μόνο ἐκεῖνο τὸ καλὸ ἔργο ποὺ ἔχει γίνει ἀπὸ ἀγάπη πρὸς τὸ Χριστὸ φέρει τοὺς καρποὺς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Σύμφωνα μ ’ αὐτὰ ἡ ἀπόκτηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας.

– Μὲ ποιὰ ἔννοια λέτε ὅτι πρέπει νὰ κερδίσουμε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα; (ἐρώτησα ἐγώ), δὲν τὸ καταλαβαίνω καλὰ αὐτό.

– Κερδίζω σημαίνει ἀποκτῶ, (μοῦ ἀπάντησε). Ἐσεῖς γνωρίζετε σίγουρα τί σημαίνει ἀποκτῶ χρήματα. Αὐτὸ τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ σκοπὸς τῆς ἐπίγειας ζωῆς γιὰ τὸν κοινὸ ἄνθρωπο εἶναι νὰ κερδίσει χρήματα ἢ ν’ ἀποκτήσει τιμές, διακρίσεις καὶ βραβεῖα. Τὸ Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ἐπίσης κεφάλαιο καὶ μάλιστα τὸ αἰώνιο κεφάλαιο καὶ ὁ μοναδικὸς θησαυρός, ἀστείρευτος στὸν αἰώνα. Κάθε ἔργο, ποὺ ἔγινε ἀπὸ ἀγάπη Χριστοῦ, φέρει τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὅμως τοῦτο κατορθώνεται εὐκολώτερα μὲ τὴν προσευχή, διότι αὐτὴ ἀποτελεῖ τὸ ὄργανο ποὺ διαθέτουμε. Μπορεῖ νὰ τύχῃ νὰ θέλετε νὰ πᾶτε στὴν ἐκκλησία, ἀλλὰ ἡ ἐκκλησία νὰ μὴ εἶναι κοντά, ἢ νὰ ἔχει τελειώσει ἡ ἀκολουθία. Ἢ ἔχετε ἐνδεχομένως ἐπιθυμία νὰ ἐλεήσετε κάποιον πτωχό, ἀλλὰ πτωχὸς δὲν ὑπάρχει. Ἴσως ἐπιθυμεῖτε νὰ γίνετε ἀπαθής, ἀλλὰ δὲν ἔχετε γι’ αὐτὸ δυνάμεις. Γιὰ τὴν προσευχὴ ὅμως ὑπάρχει πάντοτε δυνατότητα, αὐτὴ εἶναι προσιτὴ τόσο στὸν πλούσιο, ὅσο καὶ στὸν πτωχό, τόσο στὸν ἐγγράμματο, ὅσο καὶ στὸν ἁπλοϊκό, στὸν ἰσχυρό, ὅσο καὶ στὸν ἀδύναμο, στὸν ὑγιῆ ὅσο καὶ στὸν ἀσθενῆ, στὸν δίκαιο ὅσο καὶ στὸν ἁμαρτωλό. Ἡ δύναμη τῆς προσευχῆς εἶναι τεράστια καὶ περισσότερο ἀπ’ ὁτιδήποτε ἄλλο αὐτὴ ἑλκύει τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.

– Γέροντα, (εἶπα), ὅλη τὴν ὥρα μιλᾶτε γιὰ τὴν χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὴν ὁποία πρέπει ν’ ἀποκτήσουμε, ἀλλὰ πῶς καὶ ποῦ μπορῶ νὰ τὴν δῶ; Τὰ καλὰ ἔργα εἶναι ὁρατά. Ἄραγε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα μπορεῖ νὰ γίνῃ

January 2020.indd 23

07/01/2020 04:53:08

24 | ἡ Φανερωμένη

ὁρατό; Πῶς μπορῶ νὰ γνωρίζω ἂν Αὐτὸ εἶναι μαζί μου ἢ ὄχι; – Ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ ὁποία μᾶς ἔχει δοθεῖ στὸ βάπτισμα, λάμπει στὴν καρδιά μας παρὰ τὶς ἁμαρτίες καὶ τὰ σκοτάδια ποὺ μᾶς περικυκλώνουν. Αὐτὴ ἐμφανίζεται μέσα σὲ ἄρρητο φῶς σ’ ἐκείνους, μὲ τοὺς ὁποίους ὁ Κύριος ἀναγγέλλει τὴν παρουσία Του. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι αἰσθάνθηκαν χειροπιαστὰ τὴν παρουσία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἐγὼ τότε ρώτησα: – Πῶς θὰ μποροῦσα νὰ γίνω καὶ ἐγὼ προσωπικὰ μάρτυρας αὐτοῦ τοῦ πράγματος; Ὁ π. Σεραφεὶμ μὲ ἀγκάλιασε καὶ μοῦ εἶπε: – Ἀγαπητέ μου, ἐμεῖς εἴμαστε καὶ οἱ δύο τώρα ἐν Πνεύματι. Γιατί δὲν μὲ κοιτάζετε; – Γέροντα, δὲν μπορῶ νὰ σᾶς κοιτάξω, διότι τὸ πρόσωπό σας ἔγινε φωτεινότερο ἀπὸ τὸν ἥλιο καὶ τὰ μάτια μου ἔχουν θαμβωθεῖ.

– Μὴ φοβῆσθε, διότι καὶ ἐσεῖς ἔχετε γίνει τώρα φωτοφόρος, ὅπως καὶ ἐγώ. Ἔχετε καὶ ἐσεῖς τώρα πληρωθεῖ ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἀλλοιῶς δὲν θὰ μπορούσατε νὰ μὲ δῆτε ἔτσι ὅπως μὲ βλέπετε. Καὶ σκύβοντας κοντά μου, μοῦ ψιθύρισε: – Παρακαλοῦσα τὸν Κύριο μὲ ὅλη μου τὴν καρδιὰ νὰ σᾶς ἀξιώσει νὰ δῆτε μὲ τὰ σωματικά σας μάτια αὐτὴ τὴν κάθοδο τοῦ Ἁγίου Του Πνεύματος. Καὶ νά, μὲ τὸ μέγα Του ἔλεος παρηγόρησε τὴν καρδιά σας, ὅπως θάλπει ἡ μητέρα τὰ παιδιά της. Λοιπὸν ἀγαπητέ μου, γιατί δὲν μὲ κοιτάζετε; Μὴ φοβῆσθε τίποτε, ὁ Κύριος εἶναι μαζί σας! Τὸν κοίταξα καὶ μὲ διαπέρασε ρίγος. Φαντασθῆτε τὸν ἥλιο στὴν πιὸ δυνατὴ λάμψη τῆς μεσημβρινῆς ἀκτινοβολίας του καὶ στὸ κέντρο τοῦ ἡλίου νὰ βλέπετε πρόσωπο ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος συνομιλεῖ μαζί σας. Βλέπετε τὶς κινήσεις τῶν χειλιῶν του, τὴν ἔκφραση τῶν ματιῶν του, ἀκοῦτε τὴ φωνή του, αἰσθάνεσθε ὅτι τὸ ἕνα του χέρι εἶναι ἁπλωμένο γύρω ἀπὸ τὸν ὦμο σας, ἀλλὰ δὲν βλέπετε οὔτε αὐτὸ τὸ χέρι οὔτε τὸ πρόσωπο, παρὰ μόνο τὸ ἐκτυφλωτικὸ φῶς ποὺ ἁπλώνεται παντοῦ γύρω σας καὶ φωτίζει μὲ τὴ λάμψη τοῦ τὸ χιόνι ποὺ καλύπτει τὸ ξέφωτο καὶ τὶς χιονονιφάδες ποὺ πέφτουν.

– Τί αἰσθάνεσθε; μὲ ἐρώτησε.

– Ἡσυχία καὶ εἰρήνη ἀνέκφραστη, εἶπα.

– Καὶ τί ἀκόμη αἰσθάνεσθε; – Νὰ γεμίζει ἡ καρδιά μου ἀπὸ ἄρρητη χαρά.

– Αὐτὴ ἡ χαρὰ ποὺ αἰσθάνεσθε εἶναι μηδαμινή, ὅταν συγκριθεῖ μὲ ἐκείνη

January 2020.indd 24

07/01/2020 04:53:08

Ἰανουάριος 2020 | 25 τὴ χαρὰ γιὰ τὴν ὁποία ἔχει γραφεῖ: ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσε καὶ ἐπὶ καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἃ ἠτοίμασεν ὁ Θεὸς τοῖς ἀγαπῶσιν Αὐτόν. Σὲ μᾶς δόθηκε μία σκιὰ μόνο τῆς χαρᾶς αὐτῆς, τί νὰ πεῖ κανεὶς γιὰ τὴν πραγματικὴ χαρά; Τί αἰσθάνεσθε ἀκόμη φιλόθεε; – Ἀνέκφραστη θερμότητα, εἶπα.

– Τί εἴδους θερμότητα; Εἴμαστε στὸ δάσος, τώρα εἶναι χειμώνας καὶ παντοῦ γύρω μας χιόνι... Τί εἴδους θερμότητα εἶναι αὐτὴ ποὺ αἰσθάνεσθε; Καὶ ἐγὼ ἀποκρίθηκα: –Ὅπως ὅταν λούζωμαι μὲ ζεστὸ νερό. Αἰσθάνομαι ἀκόμη εὐ­ωδία τέτοια ποὺ ποτὲ μέχρι τώρα δὲν ἔχω αἰσθανθεῖ.

– Ξέρω, ξέρω, εἶπε ἐκεῖνος, σᾶς ἐρωτῶ ἐπίτηδες. Αὐτὴ ἡ εὐωδία ποὺ αἰσθάνεσθε εἶναι ἡ εὐωδία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Καὶ αὐτὴ ἡ θερμότητα γιὰ τὴν ὁποία μιλᾶτε δὲν ὑπάρχει στὴν ἀτμόσφαιρα, ἀλλὰ μέσα μας. Θερμαινόμενοι ἀπὸ αὐτὴν οἱ ἐρημίτες δὲν φοβοῦνταν τὸν χειμώνα, διότι φοροῦσαν τὸν χιτώνα τῆς χάριτος, ὁ ὁποῖος ἀντικαθιστοῦσε τὸ ἔνδυμα. Ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς ἡμῶν ἐστιν. Ἡ κατάσταση στὴν ὁποία τώρα βρισκόμαστε τὸ ἀποδεικνύει. Νὰ τί σημαίνει νὰ εἶσαι πλήρης Πνεύματος Ἁγίου.

– Θὰ θυμᾶμαι τὸ ἔλεος αὐτὸ ποὺ μᾶς ἐπισκέφθηκε σήμερα; ἐρώτησα.

– Πιστεύω ὅτι ὁ Κύριος θὰ σᾶς βοηθήσει νὰ τὸ διαφυλάξετε στὴν καρδιά σας, διότι αὐτὸ δόθηκε ὄχι μόνο γιὰ μᾶς, ἀλλὰ διὰ μέσου ἡμῶν καὶ γιὰ τὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Πορεύεσθε ἐν εἰρήνῃ! Ὁ Κύριος καὶ ἡ Παναγία ἂς εἶναι μαζί σας! Όταν τὸν ἄφησα τὸ ὅραμα δὲν εἶχε παύσει: ὁ Γέροντας βρισκόταν στὴν ἴδια θέση ποὺ εἶχε στὴν ἀρχὴ τῆς συνομιλίας μας καὶ τὸ ἄρρητο φῶς ποὺ εἶχα ἰδεῖ μὲ τὰ μάτια μου συνέχιζε νὰ τὸν περιβάλλει». Ἀρχιμ. Ἰουστίνου Πόποβιτς, Ὅσιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ, Τὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας, 1995.

January 2020.indd 25

07/01/2020 04:53:08

26 | ἡ Φανερωμένη

ΠΑΙΔΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΑΝΉΜΕΡΑ ΤΟΥ ΑΪ-ΓΙΑΝΝΙΟΎ

Ὁ Γιαννάκης ἀναστέναξε λυπημένος. Πρώτη χρονιὰ ποὺ θὰ γιόρταζε μόνος του, χωρὶς τὸν παππού του, τὸν Γιάννη, τὴν ὀνομαστική του ἑορτή. Εἶχαν μόλις γυρίσει ἀπὸ τὴν ἐκκλησία. Πῆγε καὶ κάθισε στὴν πολυθρόνα τοῦ σαλονιοῦ, ἐκεῖ ὅπου ἄλλοτε καθόταν ὁ παπποὺς καὶ κοίταξε τὸ στολισμένο σαλόνι. Μνῆμες τοῦ ξυπνοῦσαν. Θυμήθηκε πέρσι –πάλι 7 Γενάρη ἦταν – ποὺ τοῦ ἔλεγε ὁ παππούς του γιὰ τὸν Ἅγιο Ἰωάννη τὸν Πρόδρομο, τὸν Βαπτιστή, τὸν ἅγιό τους.

– Γιατί, παππού, τὸν λένε «Πρόδρομο»; – Γιατὶ μὲ τὰ κηρύγματά του προετοίμαζε τὸν δρόμο γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἐκεῖ ποὺ ἀσκήτευε, στὴν ἔρημο τῆς Ἰουδαίας, πολὺς κόσμος συγκεντρωνόταν γιὰ νὰ ἀκούσει τὸν λόγο του καὶ πολὺς κόσμος βαπτιζόταν στὰ νερὰ τοῦ Ἰορδάνη χάρη στὸ θεάρεστο ἔργο του. Γι΄ αὐτὸ ἐκτὸς ἀπὸ Πρόδρομο τὸν λέμε καὶ Βαπτιστή. Ὅπως εἶπες καὶ σύ, προχτὲς στὰ κάλαντα τῶν Φώτων: «Ἅγιε Γιάννη ἀφέντη καὶ βαπτιστή, βάφτισε καὶ μένα Θεοῦ παιδί».

– Ἂ, καὶ μετὰ βάφτισε καὶ τὸν Χριστό…

– Ἀκριβῶς, μάλιστα ὁ Ἰωάννης στὴν ἀρχὴ ἀρνήθηκε νὰ τὸν βαφτίσει, λέγοντάς του ὅτι δὲν εἶναι ἄξιος οὔτε τὰ λουριὰ τῶν παπουτσιῶν Του νὰ λύσει. Ὁ Χριστὸς ὅμως τοῦ εἶπε ὅτι ἔτσι ἔπρεπε νὰ γίνει. Ὑπακούοντας, λοιπόν, ὁ ἅγιος Ἰωάννης βάφτισε στὸν Ἰορδάνη ποταμὸ τὸν Ἰησοῦ Χριστό. Καὶ τότε ἐμφανίστηκε τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, μὲ τὴ μορφὴ περιστεριοῦ καὶ μιὰ φωνὴ ἀπὸ τὸν οὐρανὸ ἀκούστηκε: «Αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός Μου, αὐτὸς εἶναι ὁ Ἐκλεκτός Μου». Ἦταν ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ.

– Τώρα ποὺ εἶπες, παππού, γιὰ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ποὺ ἐμφανίστηκε σὰν περιστέρι, θυμήθηκα τὰ κάλαντα τῶν Φώτων, ἔτσι ὅπως τὰ λένε στὴν Κάλυμνο. Μᾶς τὰ ἔμαθε ἡ δασκάλα μας στὸ σχολεῖο. Ἔχουν πολὺ ὄμορφους στίχους: «Ἐσχίσθησαν οἱ οὐρανοὶ καὶ βγῆκε περιστέρι, μὰ περιστέρι δὲν ἦντο, μόν’ ἦταν τ’ Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ τ’ Ἅγιο Πνεῦμα ἔφυγε νὰ πάει νὰ μαρτυρήσει ὅτι Χριστὸς βαπτίζεται ‘σ’ ἀνατολὴ καὶ δύση.»

– Πολὺ ὡραῖα τὸ τραγούδησες. Μπράβο! Ἔτσι λοιπὸν μέσα ἀπὸ τὰ κηρύγματά του καὶ τὸ ἔργο του ἀλλὰ καὶ τὸν μαρτυρικό του θάνατο ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἔγινε, ἂν ὄχι ὁ μεγαλύτερος, ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγαλύτερους Ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας. Γι΄ αὐτὸ καὶ στὸ εἰκονοστάσι τῆς

January 2020.indd 26

07/01/2020 04:53:08

Ἰανουάριος 2020 | 27 ἐκκλησίας, ὅπως θὰ ἔχεις παρατηρήσει, πάντα ἡ εἰκόνα του βρίσκεται δίπλα σὲ αὐτὴν τοῦ Χριστοῦ. Πρέπει πάντα νὰ τιμᾶμε τὴ μνήμη του καὶ νὰ ζητᾶμε τὴν εὐλογία του. Ὅπως λέει καὶ τὸ ρεφρὲν στὰ βυζαντινὰ κάλαντα τῶν Φώτων, χαιρετίζοντας καὶ τιμώντας τὸν ἅγιο: «Ἐρουρέμ, Ἐρουρέμ, ἔρου ἔρου ἐρουρέμ, χαῖρε Πρόδρομε.» Αὐτὰ εἶναι τὰ κάλαντα ποὺ μαθαίναμε σὰν παιδιὰ στὸ σχολεῖο, ὅταν ἤμουν ἐγὼ μαθητής. Θυμήθηκε ὁ Γιαννάκης μετὰ τὶς ἱστορίες ποὺ τοῦ ἔλεγε ὁ παππούς του ἀπὸ τὰ μαθητικά του χρόνια. Θυμήθηκε τὸ γέλιο του. Δὲν μπόρεσε νὰ συγκρατηθεῖ καὶ βούρκωσε. Ἐκείνη τὴ στιγμὴ μπῆκε στὸ σαλόνι ἡ μαμὰ: «Γιάννη μου εἶσαι καλά;» Κτητορική Εικόνα του Τιμίου Προδρόμου της «Καλὰ εἶμαι», τῆς ἀπάντησε ομώνυμης Μονής Μέσα Ποταμού. 16ος αιώνας. σκουπίζοντας γρήγορα τὰ μάτια του μὲ τὸ μανίκι του. Ἡ μαμὰ κατάλαβε. Τὸν ἀγκάλιασε καὶ τοῦ εἶπε σοβαρὰ: «Καὶ ‘μένα μοῦ λείπει ὁ παππούς. Ἀλλὰ εἶμαι σίγουρη ὅτι ἐκεῖ, στὸν οὐρανό, ποὺ βρίσκεται, εἶναι καλά. Προσπάθησε νὰ μὴν στεναχωριέσαι. Ἄλλωστε σήμερα εἶναι ἡ γιορτή σου». Ναί, σήμερα ἦταν ἡ γιορτή του. Καὶ τοῦ ἴδιου καὶ τοῦ παππού του. Καὶ τοῦ ἁγίου Ἰωάννη τοῦ Προδρόμου, τοῦ Βαπτιστή. Σίγουρα ὁ ἅγιος θὰ προστατεύει τὸν παππού, καὶ σίγουρα ὁ παπποὺς τώρα, ποὺ εἶναι κοντὰ στὸν Ἅγιο, θὰ νιώθει ἀσφάλεια καὶ εὐλογία. Ὁ Γιαννάκης ἔνιωσε πολὺ καλύτερα. Φίλησε τὴ μαμὰ καὶ πῆγε ἀνακουφισμένος νὰ χαιρετίσει τοὺς φίλους του, ποὺ μόλις εἶχαν χτυπήσει τὴν πόρτα γιὰ νὰ τοῦ εὐχηθοῦν γιὰ τὴ γιορτή του. Ἀλέξανδρος Σαββόπουλος https://www.pemptousia.gr/2018/01/animera-tou-ai-gianniou/

January 2020.indd 27

07/01/2020 04:53:08

Γραφικές τέχνες

ΚΕΡΑΜΟΣ

Ἡ Βάπτισις τοῦ Χριστοῦ. 18ος αἰώνας. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

January 2020.indd 28

07/01/2020 04:53:21