Περιοδικό "Ἡ Φανερωμένη" - Τεύχος 141 - Νοέμβριος 2019

η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ τεῦχος 141 - Νοέμβριος 2019

November 2019.indd 1

22/10/2019 19:24:32

Η ΦΑΝΕΡΩΜΈΝΗ

Μηνιαία Ἔκδοση Ἱεροῦ Ναοῦ Παναγίας Φανερωμένης Τεῦχος 141ο - Νοέμβριος 2019

YΠΕΎΘΥΝΟΣ EΚΔΟΣΗΣ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου EΠΙΜΈΛΕΙΑ EΚΔΟΣΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ EΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης Τ.Θ. 21637, 1511 Λευκωσία Τηλ. 22673296, 22660761 Τηλεομ.: 22672321 EΦΗΜΈΡΙΟΙ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου Τηλ. 99031993 Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ Τηλ. 99522846 Οἰκονόμος Ξάνθος Ὀνησιφόρου Τηλ. 99653521 Κάθε φορὰ ποὺ ἑτοιμάζεσαι νὰ κάνεις ὁποιοδήποτε καλὸ ἔργο, νὰ παρακαλεῖς νοερὰ τὸν Κύριο καὶ Θεὸ νά σὲ βοηθήσει νά τὸ φέρεις εἰς πέρας καὶ νὰ ὠφεληθεῖς ψυχικὰ καὶ σωματικά. Αὐτὸ χρειάζεται, «ἵνα μὴ πεποιθότες ὦμεν ἐφ’ ἑαυτοῖς, ἀλλ’ ἐπὶ τῷ Θεῷ τῷ ἐγείροντι τοὺς νεκρούς» (Β΄ Κορ. α΄ 9). Ἀκόμη καὶ τὸ πιὸ ἀσήμαντο ἔργο νὰ μήν τὸ ἀρχίζεις χωρὶς νὰ προσευχηθεῖς νοερὰ στὸν Θεό· νὰ ἀφήνεις τὰ πάντα στὸν Κύριο καὶ τίποτε στὸν ἑαυτό σου. Ἐσὺ δὲν ἀνήκεις στὸν ἑαυτό σου ἀλλά στὸν Θεό. Ἁγίου Ἰωάννου τῆς Κρονστάνδης, Πνευματικὲς ἐμπειρίες καὶ συμβουλές, Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη, 2004, σελ. 215.

November 2019.indd 2

22/10/2019 19:24:33

Νοέμβριος 2019 | 3

Ἀρχιμανδρίτου Ἀνανίου Κουστένη ΛΟΓΟΣ ΕΙΣ ΤΑ ΕΙΣΌΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΌΚΟΥ Λάβαμε σήμερα πολὺ μεγάλη χαρὰ μὲ τὴ μεγάλη αὐτὴ γιορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Παναγίας μας στὸν Ναὸ τὸν Νομικό. Ἐκείνη καθὼς εἰσῆλθε στὸν Ναὸ τοῦ Σολομῶντος, ὡς τριετίζουσα δάμαλις ἔλαβε, στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων ποὺ μπῆκε, τὴ χάρη τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Καὶ κατεπλάγησαν οἱ οὐρανοὶ καὶ ἡ γῆ μὲ αὐτὸ τὸ δῶρο. Καὶ εἶναι ἡ πρώτη μεγάλη ἑορτὴ καθὼς μπήκαμε στὴ Σαρακοστή. Καὶ ἀπὸ σήμερα ἀρχίσαμε καὶ τὶς καταβασίες τῶν Χριστουγέννων· «Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε». Καὶ ἀνεβαίνομε σιγὰ σιγὰ τὰ σαράντα σκαλοπάτια γιὰ νὰ φτάσωμε στὸ σπήλαιο τῆς Βηθλεέμ. Ἀνεβαίνομε τὰ σαράντα σκαλοπάτια γιὰ νὰ δοῦμε τὰ δύο μάτια τοῦ θείου Βρέφους ποὺ μᾶς ἄναψαν καὶ μᾶς ἀνάβουν φωτιὲς ἀγάπης, λατρείας, θυσίας, ἀφοσιώσεως καὶ θείου ἔρωτος. Πικράθηκε ὁ ἄνθρωπος τὰ μέγιστα, ὅταν ἔχασε τὸν ἐπίγειο παράδεισο, ὅταν γέμισε σκοτάδι κι ὅταν μπῆκε στὴ φθορά, τὴν ἀπάτη καὶ στὸν θάνατο. Ποιὸς τὰ ἀντέχει αὐτά; Δύσκολα πράγματα, κόλαση καὶ βάσανα. Ὅμως τοῦ ἔδωσε τὴν ἐλπίδα ὁ Θεὸς καθὼς ἔβγαινε τὸ Πρωτόπλαστο ζευγάρι ἀπὸ τὸν κῆπο τῆς Ἐδέμ, πὼς θὰ ἔλθει ὁ λυτρωτής του. Κι ὅταν ἐλπίζει ὁ ἄνθρωπος τότε μπορεῖ καὶ περιμένει, μπορεῖ καὶ ἀντέχει, μπορεῖ καὶ βαστάζει, μπορεῖ πολλά. Περίμενε, λοιπόν, ἡ ἀνθρωπότητα τὸν ἐρχομὸ τοῦ Λυτρωτοῦ, τοῦ Νέου Ἀδάμ, τοῦ Θεοῦ καὶ Λόγου, ποὺ θὰ γινόταν καὶ τέλειος ἄνθρωπος γιὰ μᾶς καὶ γιὰ τὴ δική μας σωτηρία. Ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἦσαν ἄτεκνοι. Καὶ δὲν ξέχασαν τὴν ὑπόσχεση ποὺ ἔδωσαν στὸν Θεὸ ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα, ὅταν, πιστεύοντας βαθύτατα σ᾿ Αὐτόν, Τὸν παρακάλεσαν νὰ τοὺς χαρίσει ἕνα παιδί. Πῆραν τὴν τρίχρονη Μαρία καὶ τὴν ὁδήγησαν στὰ Ἱεροσόλυμα, στὸν ναὸ τοῦ

November 2019.indd 3

22/10/2019 19:24:33

4 | ἡ Φανερωμένη

Τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Ἁγιογραφικὸ ἐργαστήρι μονῆς Ἁγίου Ἡρακλειδίου.

18ος αἰώνας. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

Σολομῶντος. Στὴν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ τὴν περίμεναν μὲ δῶρα οἱ ἱερεῖς καὶ ὁ μέγας ἀρχιερέας Ζαχαρίας, ὁ πατέρας τοῦ Προδρόμου. Τὴν παρέλαβε καὶ τὴν ὁδήγησε στὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ἐκεῖ ὅπου ἔμπαινε μόνο ὁ ἀρχιερέας μιὰ φορὰ τὸν χρόνο καὶ ἔπειτα ἀπὸ ἐξαγνισμὸ καὶ ἐγκράτεια. «Ἄγγελοι τὴν εἴσοδον τῆς Παρθένου, ὁρῶντες ἐξεπλήττοντο, πῶς παραδόξως εἰσῆλθε εἰς τὰ ἅγια τῶν ἁγίων». Ἐκεῖ ἡ μικρὴ Μαρία αἰσθάνθηκε ἄνετα καὶ παρέμεινε ἐκεῖ μέχρι τὸ δέκατο πέμπτο ἔτος τῆς ἠλικίας της. Ἑορτάζομε λοιπὸν τὰ ἱερά Εἰσόδια τῆς Θεομήτορος καὶ θὰ

November 2019.indd 4

22/10/2019 19:24:36

Νοέμβριος 2019 | 5

τὰ γιορτάζομε μέχρι τὶς 25 τοῦ μηνὸς ποὺ θὰ ἔχωμε τὴν ἀπόδοση αὐτῆς τῆς ὡραίας ἑορτῆς. Μὲ τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου ὁ κόσμος ἐπιστρέφει στὸν Θεό, μπῆκε ἡ Παναγιὰ στὸν ναὸ τὸν Νομικὸ τριῶν ἐτῶν κοριτσάκι γιὰ νὰ γίνει ὁ «καθαρώτατος ναὸς τοῦ σωτῆρος», γιὰ νὰ δεχθεῖ τὸν Βασιλέα τοῦ κόσμου καὶ νὰ γεννήσει ἡ Παρθένος Θεὸν ἐνανθρωπήσαντα ἐν τῷ σπηλαίῳ τῆς Βηθλεέμ. Καὶ ἦλθε μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ὁ Θεὸς μαζί μας. Καὶ ἦλθε καὶ δὲν φεύγει μὲ τίποτε. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ ἑορτὴ αὐτὴ εἶναι χαρμόσυνος. Στοὺς ὕμνους ποὺ ψάλαμε βλέπουμε νὰ εὐφραίνεται ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ, οἱ ἄγγελοι καὶ οἱ ἄνθρωποι, ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα, ὁ Ἀρχιερεὺς ὁ Μέγας, αἱ λαμπαδηφόροι παρθένοι, ὅλη ἡ πλάση, ὅλο τὸ σύμπαν. Μὲ τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου στὸν ναὸ τὸν νομικὸ ὁ κόσμος ξαναγυρίζει στὸν Θεό. Αὐτὸ εἶναι τὸ μήνυμα τῆς θεσπεσίας καὶ λαμπροφόρου αὐτῆς ἑορτῆς. Ὁ κόσμος ξαναγυρίζει στὸν Θεό, ξαναγυρίζει στὴν πατρίδα του, ξαναγυρίζει στὴν ἐλευθερία του, ξαναγυρίζει στὴν ἀγάπη του, ξαναγυρίζει στὸ μέγα καλὸ καὶ πρῶτο ποὺ εἶναι ὁ Τριαδικὸς Θεὸς καὶ ἡ θεία βασιλεία Του. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία αὐτὴ τὴν ἑορτὴ τὴν ἑορτάζει μὲ τόνους χαρᾶς, μὲ τόνους πανηγυρικούς, μὲ τόνους εὐφροσύνης καὶ ἀγαλλιάσεως. Καλεῖ τὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ νὰ εὐφρανθεῖ· τοὺς ἀνθρώπους καὶ τοὺς ἀγγέλους νὰ συνεορτάσουν καὶ τὴν ἄψυχη κτίση νὰ σκιρτήσει καὶ νὰ λάβει καὶ αὐτὴ μέρος σ᾿ αὐτὸ τὸ μέγα πανηγύρι, ποὺ εἶναι τὰ ἱερὰ Εἰσόδια τῆς Θεομήτορος. Ἀνάμεσα στοὺς μεγάλους Αὐτοκράτορες τοῦ Βυζαντίου ἦταν καὶ ὁ Μέγας Ἰουστινιανὸς καὶ ἡ σύζυγός του ἡ Θεοδώρα. Ἦσαν ὄντως μεγάλοι καὶ ἔκαμαν μεγάλα ἔργα γιὰ τὴν Ἐκκλησία καὶ γιὰ τὸ λαὸ καὶ γιὰ τὴν Οἰκουμένη ὁλόκληρη. Ἔκαμε τὸν ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας καὶ ἔκαμε καὶ ἄλλα μεγάλα ἔργα, Ἐκκλησίες μεγάλες: στὴ μονὴ τοῦ Σινᾶ, στὴν ἁγία Πόλη τῆς Ἰερουσαλὴμ καὶ ἀλλοῦ. Καὶ ὑδραγωγεῖα καὶ πόλεις καὶ κτίσματα. Ἦταν μάλιστα εὐσεβέστατος καὶ ἀσκητικότατος. Ἔτρωγε ἐλάχιστα. Μποροῦσε νὰ περάσουν καὶ δύο μέρες χωρὶς νὰ φάει τίποτε. Καὶ κοιμόταν ἐλάχιστα εἰς τρόπον ὥστε ὁνομάσθη ἀκοίμητος. Καὶ ἦταν

November 2019.indd 5

22/10/2019 19:24:36

6 | ἡ Φανερωμένη

ὁ πιὸ καταδεκτικὸς τῆς Αὐτοκρατορίας. Ἔφτιαξε μεταξὺ τῶν ἄλλων καὶ στὴν Ἰερουσαλήμ, στὸν λόφο Μορία, στὴ νότια πλευρά τοῦ Ναοῦ τοῦ Σολομῶντος, τὴ Νέα Ἐκκλησία, σὲ ρυθμὸ μεγαλοπρεποῦς βασιλικῆς, ποὺ τὴν ἀφιέρωσε στὴν «Ἁγία Μαρία τὴν Νέαν», στὴν «Παναγία τὴν παιδίσκη», στὴν «Παναγία τὴν μικρὰ» καὶ τὸ 543 μ.Χ. ἔκαμε τὰ ἐγκαίνια τῆς μεγάλης αὐτῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν 21 Νοεμβρίου τοῦ 543 μ.Χ. Ἦταν μεγαλόπρεπη ἡ μεγάλη ἐκείνη Ἐκκλησία. Καὶ ἔκαναν κάθε χρόνο ἀνάμνηση τῶν ἐγκαινίων καὶ σιγὰ σιγά, ἀφοῦ εἴχανε καὶ τὸ Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου, ἐθέσπισαν ἔτσι τὴν ἑορτὴν τῶν Εἰσοδίων τὴν ὁποίαν ἑόρταζαν μαζὶ μὲ τὰ Ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ, δηλαδὴ τὴν 21η τοῦ μηνὸς Νοεμβρίου. Τί γίνεται ὅμως; Τὸν Ζ´ αἰῶνα ἔχομε Πέρσες καὶ Ἄραβες στοὺς Ἁγίους Τόπους. Κατελήφθησαν ἀρχικὰ οἱ Ἅγιοι Τόποι ἀπὸ τοὺς Πέρσες καὶ μετέπειτα ἀπὸ τοὺς Ἄραβες καὶ ὁ ναὸς μετατρέπεται σὲ μουσουλμανικὸ τέμενος (638 μ.Χ.). Ὁπότε τί ἔγινε; Δὲν μποροῦσαν νὰ γιορτάζουν πιὰ τὰ Ἐγκαίνια τοῦ Ναοῦ. Ἐξεχάσθη κατὰ κάποιον τρόπο ἡ ἑορτὴ τῶν Ἐγκαινίων, ἀφοῦ δὲν ὑπῆρχε ὁ ναὸς γιὰ νὰ κάνουν τὴν ἀνάμνηση καὶ τὴν ἐπέτειο, καὶ ἔτσι ἔμεινε τὴν 21η Νοεμβρίου ἡ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, ἡ ὁποία σιγὰ σιγὰ μετεφέρθη στὴν Βασιλεύουσα, στὴν Κωνσταντινούπολη καὶ ἐκεῖ οἱ ἐμπνευσμένοι ὑμνογράφοι καὶ μελωδοὶ συνέθεσαν κατάλληλους ὕμνους, ὕμνους χαρᾶς, ὕμνους πανηγυρικούς. Βάζουν τὸν οὐρανὸ καὶ τὴ γῆ νὰ χαίρεται καὶ νὰ εὐφραίνεται, νὰ τιμοῦν καὶ νὰ μεγαλύνουν καὶ νὰ γεραίρουν τὴν Παναγία καὶ νὰ προβλέπουν τὸ ἔνδοξο μέλλον της· ὅτι θὰ ἐγίνετο ἡ Μητέρα τοῦ Παντάνακτος Χριστοῦ καὶ Θεοῦ τῶν ὅλων, ἡ Σώτειρα τοῦ κόσμου. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἀπέβη ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἐπίσημη καὶ μάλιστα ὁ Αὐτοκράτωρ Μανουὴλ Α´ ὁ Κομνηνὸς (1143-1180) κατέστησε αὐτὴν τὴν ἑορτὴν Ἄπρακτον, δηλαδὴ ἀργίαν γιὰ ὅλη τὴν Αὐτοκρατορία. Καὶ μάλιστα ὁ μεγάλος Αὐτοκράτωρ τοῦ Βυζαντίου ὁ Βασίλειος ὁ Β´ ὁ Μακεδών, ὁ νικήσας τοὺς Βουλγάρους, εἶχε στὸ Μηναῖο του, τὸ λεγόμενο Μηναῖο τοῦ Βασιλείου τοῦ Β´ (976–1025), καὶ τὴν ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων καταγεγραμμένη. Μπῆκε λοιπὸν στὸ Βυζάντιο γιὰ τὰ καλὰ καὶ μάλιστα ὁ

November 2019.indd 6

22/10/2019 19:24:36

Νοέμβριος 2019 | 7

Τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου. Μικρογραφία στὸ χειρόγραφο Μηνολόγιο τοῦ αὐτοκράτορος Βασιλείου Β΄ τοῦ Μακεδόνος (Ms. Vat. gr. 1613).

ἐπίσκοπος Νικομηδείας Γεώργιος ἔφτιαξε τοὺς πιὸ ὑπέροχους καὶ θεόπνευστους ὕμνους γιὰ τὴν ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων. Τὴ μεγάλη αὐτὴ ἑορτὴ τῶν Εἰσοδίων παρέλαβε ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν Ἰερουσαλήμ καὶ τὸ Βυζάντιο καὶ τὴν ἔχει μέχρι καὶ σήμερα. Βέβαια δὲν εἶναι ἄπρακτος πλέον, δὲν εἶναι ἀργία γενική, ἀλλὰ ἡ Ἐκκλησία τὴν ἑορτάζει καὶ δείχνει πάντοτε στοὺς αἰῶνες ὅτι μόνο μέσα σ᾿ αὐτὴν τὴν κιβωτὸ τῆς σωτηρίας μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ βρεῖ τὸν δρόμο του, νὰ βρεῖ τὸν ἑαυτό του, νὰ βρεῖ τὸν προορισμό του, νὰ βρεῖ τὴ χαρά, νὰ βρεῖ τὴν ἀγάπη, νὰ βρεῖ τὴν ἐλευθερία, νὰ βρεῖ τὸν ἑαυτό του. Μεγάλη λοιπὸν ἡ χάρη τῆς Παναγίας μας καὶ ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἐνέπνευσε πολλοὺς στὸ διάβα τῶν αἰώνων καὶ ἔχουν κτισθεῖ καὶ μονὲς στὸ ὄνομά της καὶ Ἐκκλησίες καὶ ἐκκλησάκια κι ἔχουν γραφεῖ καὶ ποιήματα καὶ διηγήματα καὶ ὕμνοι καὶ μελουργήματα καὶ ὅ,τι ἄλλο θέλετε, καὶ ὁ λαός μας ἔχει φτιάξει ἱστορίες γιὰ τὴν Παναγία τὴν Μεσοσπορίτισσα,

November 2019.indd 7

22/10/2019 19:24:37

8 | ἡ Φανερωμένη

κι ἔχει γράψει θρύλους καὶ κρατάει καὶ παραδόσεις, καὶ μέσα σ᾿ αὐτὴν τὴν ὁμορφιὰ ζεῖ ὁ λαός μας καὶ αἰσθάνεται κι ἀναπνέει καὶ πιστεύει καὶ προχωρεῖ γιὰ τὴν αἰώνια πατρίδα. Ἡ Παναγίτσα δὲν μᾶς ἄφησε ποτέ. Ἄς τὴν παρακαλέσωμε καὶ τώρα μὲ τὰ ἱερά της εἰσόδια νὰ μᾶς βάννει ὅλους μέσα στὴν ἅγια Ἐκκλησία καὶ νὰ ὑπηρετοῦμε τὸν Υἱὸ καὶ Θεό Της καὶ τὴν πατρίδα μας καὶ τὴ φαμελιά μας καὶ τὴν ψυχή μας μὲ λογισμὸ καὶ μὲ ὄνειρο καὶ μὲ τὸν καλύτερο τρόπο. Ἄς μᾶς ἀξιώσει ἡ Παναγιὰ νὰ μποῦμε καὶ μεῖς στὰ ἐπουράνια ἅγια, στὸν Παράδεισο μὲ τὶς εὐχές της. Σήμερα γιορτάζουν καὶ οἱ Ἔνοπλες Δυνάμεις τῆς χώρας. Καλῶς ἡ Ἑλληνικὴ Πολιτεία ὅρισε αὐτὴν τὴν ἡμέρα, γιατί Ἀρχιστράτηγος τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεών μας καὶ Ὑπέρμαχος Στρατηγὸς δὲν εἶναι ἄλλη ἀπὸ τὴν Παναγία μας· καὶ πάλαι καὶ τώρα καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας. Τὴν εὐχαριστοῦμε ποὺ μᾶς σκεπάζει. Καὶ εὐχαριστοῦμε καὶ τὶς Ἔνοπλες Δυνάμεις μας, τὶς ὁποῖες πολλοὶ ἀντίχριστοι καὶ ἀρνησιπάτριδες κατατρέχουν, γιὰ νὰ τὰ κάνουν ὅλα γυαλιὰ καρφιὰ καὶ ἰσιώματα ὅπως θέλουν… Ἀλλὰ ἡ Παναγία ἐπισκιάζει τὶς Ἔνοπλες Δυνάμεις καὶ τὴν πατρίδα μας καὶ ὅλους καὶ ὅλα. Τὴν εὐχαριστοῦμε ξανά. Ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς. Ἦχος δ´. ήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τὸ προοίμιον, καὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις ἐν, Ναῷ τοῦ Θεοῦ, τρανῶς ἡ Παρθένος δείκνυται, καὶ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται. Αὐτῇ καὶ ἡμεῖς μεγαλοφώνως βοήσωμεν, Χαῖρε τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις.

Σ

Κοντάκιον. Ἦχος δ´. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ. ῾ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστὰς καὶ Παρθένος, τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, σήμερον εἰσάγεται, ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου, τὴν χάριν συνεισάγουσα, τὴν ἐν Πνεύματι Θείῳ· ἣν ἀνυμνοῦσιν Ἄγγελοι Θεοῦ· Αὕτη ὑπάρχει σκηνὴ ἐπουράνιος.

Ο

November 2019.indd 8

22/10/2019 19:24:37

Νοέμβριος 2019 | 9

Το θαύμα του Αποστόλου Ανδρέα Τὴν περίοδο τῆς ἡγουμενίας τοῦ Οἰκονόμου Χριστοφόρου Κυκκώτη συνέβηκε ἕνα θαυμαστὸ γεγονός, ποὺ συγκλόνησε τοὺς κατοίκους τῆς Κύπρου καὶ αὔξησε τὸν σεβασμὸ καὶ τὴν ἀγάπη τους πρὸς τὸν Ἀπόστολο Ἀνδρέα καὶ τὸ μοναστήρι του. Συγκεκριμένα, γύρω στὸ 1896, οἱ Τοῦρκοι εἶχαν ἀπαγάγει στὴν πόλη Ἀλλαγιὰ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας τὸν μοναχογιὸ μιᾶς φτωχῆς Ἑλληνίδας, τῆς Μαρίας. Παρὰ τὶς προσπάθειες τῆς γυναίκας νὰ ἐπανεύρει τὸν γιό της, τοῦτο δυστυχῶς δὲν κατέστη δυνατό. Ο μικρὸς Παντελὴς Χατζηγεώργη εἶχε ὁδηγηθεῖ ἀπὸ τοὺς ἀπαγωγεῖς του στὶς στρατιωτικὲς σχολὲς τοῦ κατακτητῆ καὶ τὰ ἰσλαμικὰ τάγματα ὥστε, μετὰ τὴν ἀποφοίτησή του, νὰ ὑπηρετήσει τὸν Σουλτάνο καὶ τὸν Μωάμεθ. Ἔκτοτε ἡ μητέρα τοῦ ἐναπόθεσε στὸν Θεὸ τὶς ἐλπίδες της γιὰ τὴν ἀνεύρεσή του καὶ μὲ καθημερινὲς καὶ συνεχεῖς προσευχὲς Τὸν ἱκέτευε νὰ τὴν ἐλεήσει. Ἀρκετά χρόνια ἀργότερα, τὸ 1912, εἶδε στὸν ὕπνο της κάποιον Ἀνδρέα, καὶ τῆς ἀνακοίνωσε ὅτι σύντομα θὰ συναντοῦσε τὸν χαμένο γιό της. Ἡ μάνα, πεπεισμένη ὅτι ὁ ἐπισκέπτης της δὲν ἦταν ἄλλος ἀπὸ τὸν πρωτόκλητο μαθητὴ τοῦ Χριστοῦ, ἀναχώρησε ἀμέσως μὲ τὸ αὐστριακὸ ἀτμόπλοιο, ποὺ ἐκτελοῦσε τὸ δρομολόγιο Σμύρνης – Λάρνακας, γιὰ προσκύνημα στὸ μοναστήρι τοῦ Ἁγίου, στὴν Κύπρο. Μὲ τὸ ἴδιο καράβι ταξίδευαν ἐπίσης πολλοὶ Κύπριοι – ἄνδρες καὶ γυναῖκες – οἱ ὁποῖοι ἐργάζονταν στὴ Μερσίνα καὶ στὰ Ἄδανα ὡς ὑπάλληλοι γερμανικῆς ἑταιρίας, ποὺ κατασκεύαζε τὰ μεγάλα σιδηροδρομικὰ ἔργα τῆς Ἀνατολῆς.

November 2019.indd 9

22/10/2019 19:24:37

10 | ἡ Φανερωμένη

Στὸ καράβι ὑπῆρχε ἐπίσης καὶ μιὰ μικρὴ ὁμάδα ἀπὸ δερβίσηδες, ποὺ ἐπισκέπτονταν τὴν Κύπρο γιὰ νὰ διευθετήσουν διάφορες οἰκονομικὲς ἐκκρεμότητες τῶν τεκκέδων τοῦ νησιοῦ. Σε κάποια στιγμή, ἡ Μαρία διηγήθηκε τὰ συμβάντα στὶς ἄλλες γυναῖκες ποὺ συνταξίδευαν μαζί της καὶ ἐξέφρασε τὴ βαθιά της πεποίθηση πὼς μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Ἁγίου θὰ ἐπανεύρισκε τὸν γιό της. ἀριστερά: Ἄρθρο στὴν ἐφημερίδα «ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ» τῆς 24ης Ἀπριλίου / 6ης Μαΐου 1912 περὶ τοῦ γεγονότος. κάτω: Ὁ ἀπαχθεῖς Παντελὴς Χατζηγεώργης, πρώην μουσουλμάνος Δερβίσης, μέ τὴν μητέρα του Μαρία, μετά τὴν θαυματουργική, ἀπὸ τὸν Ἅγιο Ἀπόστολο Ἀνδρέα, ἐπιστροφή του.

November 2019.indd 10

22/10/2019 19:23:30

Νοέμβριος 2019 | 11 Τὴ διήγησή της ἀκροαζόταν μὲ πολὺ ἐνδιαφέρον ἕνας ἀπὸ τοὺς Δερβίσηδες, ὁ ὁποῖος καὶ παρατηροῦσε προσεχτικὰ τὴ γυναίκα. Τελικά τὴν πλησίασε καὶ τῆς ἀπηύθυηνε τὸν λόγο, διαπιστώνοντας ὅτι ἦταν ἡ μητέρα του, ἀφοῦ ὅπως φαίνεται, παρὰ τὴν πολύχρονη παραμονή του στὰ τουρκικὰ ἱεροδιδασκαλεῖα, ἐξακολουθοῦσε νὰ διατηρεῖ ἐνθυμήσεις ἀπὸ τὴν παιδική του ζωή. Ἀφαίρεσε τότε τὸ κάλυμμα τῆς κεφαλῆς καὶ ἀφοῦ ντύθηκε μὲ ἑλληνικὰ ροῦχα, ὀμολόγησε τὴν χριστιανική του πίστη. Ἡ χαρὰ καί τῶν δύο, ὅπως καὶ ὅσων ἄλλων Χριστιανῶν ταξίδευαν μαζί τους, ἦταν πολὺ μεγάλη καὶ ξεπερνοῦσε τὰ ὅρια τῆς συγκίνησης. Μόλις δε τὸ καράβι προσάραξε στὴ Λάρνακα, μητέρα καὶ γιὸς ἔτρεξαν στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Λαζάρου, ὅπου προσευχήθηκαν θερμὰ καὶ εὐχαρίστησαν τὸν Ἀπόστολο Ἀνδρέα. Στὴ συνέχεια ὁ Παντελὴς ὀμολόγησε γιὰ δεύτερη φορά, μπροστὰ στὸν ἱερέα τοῦ ναοῦ παπὰ Ἰωάννη Μακούλη, πίστη στὸν Τριαδικὸ Θεό. Ὁ παπὰ Ἰωάννης σφράγισε τὴν ἐπάνοδο τοῦ Παντελῆ στὸ Χριστιανισμὸ μὲ τὴν τέλεση τοῦ μυστηρίου τοῦ χρίσματος. Ἀκολούθως ἀφοῦ ἐπισκέφθηκαν τὸ μοναστήρι τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα, ὅπου προσκύνησαν τὸν Ἅγιο καὶ τὸν εὐχαρίστησαν γιὰ τὴ θαυμαστὴ βοήθειά του, μετέβησαν στὸ μοναστήρι τοῦ Κύκκου στὸ ὁποῖο παρέμειναν γιὰ λίγες μέρες. Κοκκινόφτας Κ. «Τὸ Μοναστήρι τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα καὶ ἡ Ἱερὰ Μονὴ Κύκκου», Κυκκώτικα Μελετήματα Α΄, Κέντρο Μελετῶν Ἱερᾶς Μονῆς Κύκκου, Λευκωσία, 1997, σελ. 205-232.

Ἡ ἱστορία τῆς Μαρίας καὶ τοῦ γιοῦ της, Παντελῆ, ἔγινε τραγούδι ἀπὸ τοὺς ποιητάρηδες τῆς Κύπρου, ὡς ἀκολούθως: Θεέ μου παντοδύναμε, δοξάζω τὸ ὄνομά σου, πάλε ζητῶ τὴ χάρη σου τζαὶ τὴ βοήθειά σου. Πρόκειται περὶ θαύματος, τοῦ Ἀποστόλου Ἀνδρέα νὰ τὸ φωνάζω νὰ ἀκουστεῖ στὴ γενεὰ τὴ νέα. Γιὰ μιὰ γυναίκαν πό’χασεν, τὸ ἀκριβὸν παιδίν της ποὺ τό ’χε γιὰ παρηορκὰν τζαὶ μέλλον στὴν ζωήν τῆς. Εἶχε δεκατριῶν γρονῶν, παιδὶν τζι’ ανάγιωνέν τον τζαὶ Παντελὴ στὸ ὄνομα αὐτὴ ὀνόμαζέν τον. Μίαν ἡμέραν ἔξαφνα, ὁ Παντελὴς ἐχάθη

November 2019.indd 11

22/10/2019 19:24:37

12 | ἡ Φανερωμένη

τζι’ ἔβαλέν την στὰ βάσανα τζαὶ σὲ μεγάλα πάθη. Ἐπιάσασιν τὸν Παντελή, χωρὶς κανεὶς νὰ ξέρει ἐπῆραν τον μέσα βαθκιά, στὰ τούρτζικα τὰ μέρη. Εἰς τὰ σχολεῖα στέλνουν τον, καλὰ τὸν ἐσπούδασαν, κατόπιν Χότζαν κάμνουν τον, τζι’ ὕστερα ἡσυχάσαν. Τώρα ἂς τὸν αφήκουμεν ἐκεῖ νά τοὺς θκιαβάζει, τζι’ ἂς ἔρτουμε στὴν μάναν του ποὺ εἶχε τὸ μαράζι. Εἴκοσι γρόνια ἔκλαιε γιὰ τούντην ἱστορία τζι’ Ἀνδρέας ὁ Ἀπόστολος, λυπήθην τὴν Μαρία. «Ὅμως στὴν Κύπρον» εἶπεν της «πρέπει νὰ ξεκινήσεις, γιὰ νά ‘ρτεις εἰς τὴ χάρη μου, διὰ νὰ προσκυνήσεις». Ὁ Ἅγιος δοξάζω τον, πὼς ἐν νὰ τὰ γιουτίσει πιάνει τζι’ ὁ Χότζας προσταγήν, στὴν Κύπρο νὰ γυρίσει. Ἀφοῦ ἐν θέλημα Θεοῦ τζαὶ θαῦμαν τῶν Ἁγίων φέρνουν τους ράστην τζαὶ τοὺς δκυό, νὰ μποῦσι σ’ ἕνα πλοῖο. Ὁ Χότζας ἅμα τζι’ εἶδεν την, γνώρισεν τὴν Μαρία, πὼς ἦταν ἡ μητέρα του, βεβαίως ἡ ἰδία. Ἄψασιν πάνω του φωθκιές, λαμπρὰ τζαὶ δὲ βαστάνει, πάει κοντά της τζι’ ἔκατσε εὐθύς, τζαιρὸ δὲ χάνει. Λαλεῖ της «πές μου νὰ χαρεῖς, ποιὸν εἶναι τὸ ὄνομα σου τζιαὶ ποιὸν εἶναι τὸ μέρος σου, σωστὰ μὲ τὴν καρκιάν σου.» «Τὸ ὄνομά μου» λέγει του, «μὲ λέγουσιν Μαρία, τζιαὶ ἡ πατρίδα μου σωστά, ‘ποὺ τὴν Μικρὰν Ἀσία.» Λαλεῖ της «Ποὺ τὰ λόγια σου τζαὶ ποὺ τὴν ἱστορία, θά ‘χεις παιδὶ στὸν πόλεμο, ἐσὺ τζυρὰ Μαρία.» Ἀμέσως ἀναστέναξε τζι’ ἔκλαψεν ἡ Μαρία «Ἂς ἦταν εἰς τὸν πόλεμον, Χότζα τζαὶ νὰ τὸν εἶδα.» «πές μου», λαλεῖ της, «νὰ χαρεῖς, τὰ μάδκια τζαὶ τὸ φῶς σου, ἴσως τζαὶ ξέρω τίποτε τζαὶ πῶ σου γιὰ τὸν γιό σου.» «ἔχει στὸ πρόσωπον ἐλιὰ τζαὶ εἰς τὸ στῆθος ἄλλη, τζιαὶ εἰς τὴ βούκκαν τὴν δεξιάν, δεύτερην πιὸ μεγάλη.» Λαλεῖ της «Εἶναι ζωντανὸς, ὁ γιός σου ποὺ γυρεύκεις τζιαὶ Παντελὴς στὸ ὄνομα τζυρὰ ἂν δὲν πιστεύκεις.»

November 2019.indd 12

22/10/2019 19:24:37

Νοέμβριος 2019 | 13 Λέει του, «πές μου νὰ χαρεῖς ἂν εἶδες τὸ παιδί μου τζιαὶ γίνου Ἅγι’ Ἀρχάγγελος τζαὶ πάρε τὴν ψυχήν μου.» Λαλεῖ της, «Φέρ’ το χέρι σου, μάνα νὰ τὸ φιλήσω τζιαὶ γλυκοφίλα με τζι’ ἐσύ, νὰ σοῦ ὁμολοήσω.» Ἀφοῦ ἐφανερώθηκεν τὸ θαῦμαν τοῦ Ἁγίου ἐγίνηκεν ἀνάστατον τὸ πλήρωμα τοῦ πλοίου. Πὼς ἦταν μάνα τζαὶ παιδί, ἅμα βεβαιωθῆκαν, οὗλοι ποὺ τὴν συγκίνηση, τὰ κλάματα λουθῆκαν. Παρασκευὴν ἢ Σάββατο νομίζω τοῦ Λαζάρου, ἔφτασαν εἰς τὴν Λάρνακα, πού ‘χει νὰ ξεμπαρκάρουν. Μέσα στὸν Ἄη Λάζαρο εὐτὺς τοὺς ὁδηγῆσαν, τὴν γραίαν τζαὶ τὸν Παντελή, τζι’ οὗλοι ἐπροσκυνῆσαν. Μέσα στὴ Σκάλαν ἔγινε τότε γιορτὴ μεγάλη, ποὺ στράφηκεν ὁ Παντελὴς στὴν πίστην πού ’τουν πάλι. Εἴκοσι γρόνια χασιμιός, σὰν νά ‘ταν πεθαμένος πού ‘ταν ἀπὸ τὴ μάναν του, μακρὰ ‘ποχωρισμένος. Εἶναι πολλὰ τὰ θαύματα, στὸν κόσμο ποὺ γινῆκαν εἶχε τυφλοὺς ποὺ βλέψασειν τζαὶ τὸ διηγηθῆκαν. Ἀπόστολε Ἀνδρέα μου, ἡ χάρη σου μεγάλη πού ‘χεις τὴν ἐκκλησία σου κοντὰ στὸ Παραγιάλι. Ἀπόστολον σ’ ἀνάδειξεν ὁ Πλάστης τζαὶ Θεός μου, δοξάζω σε ποὺ βοηθᾶς τζι’ ἐμὲ τζι’ ὅλου τοῦ κόσμου.

November 2019.indd 13

22/10/2019 19:24:38

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2019 1. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ τῶν Ἀναργύρων, Θεοδότης τῆς μητρὸς αὐτῶν. Δαυΐδ τοῦ ἐν Εὐβοίᾳ.

2. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἀκινδύνου, Πηγασίου, Ἀφθονίου, Ἐλπιδοφόρου καὶ Ἀνεμποδίστου τῶν Μαρτύρων.

3. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΛΟΥΚΑ. Ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου. Ἀκεψιμᾶ, Ἰωσὴφ καὶ Ἀειθαλᾶ τῶν μαρτύρων.

6. ΤΕΤΑΡΤΗ. Δημητριανοῦ ἐπισκόπου Χύτρων Κύπρου τοῦ θαυματουργοῦ, Παύλου Ἀρχιεπ. Κων/πόλεως.

8. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Ἡ σύναξις τῶν Ἀρχιστρατήγων Μιχαήλ καὶ Γαβριήλ καὶ τῶν λοιπῶν Ἀσωμάτων Δυνάμεων.

9. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Νεκταρίου Πενταπόλεως τοῦ θαυματουργοῦ, Ὀνησιφόρου καὶ Πορφυρίου μαρτύρων, Ματρώνης καὶ Θεοκτίστης ὁσίων, Συμεὼν τοῦ Μεταφραστοῦ.

10. ΚΥΡΙΑΚΗ Η´ ΛΟΥΚΑ. Ὀλυμπᾶ, Ῥοδίωνος, Σωσιπάτρου ἐκ τῶν Ο´ Ἀποστόλων. Ἀρσενίου Καππαδόκου ὁσίου, Ὀρέστου μάρτυρος.

12. ΤΡΙΤΗ. Ἰωάννου τοῦ Ἐλεήμονος, Πατριάρχου Ἀλεξανδρείας, Νείλου ὁσίου.

13. ΤΕΤΑΡΤΗ. Ἰωάννου Ἀρχιεπ. Κων/πόλεως τοῦ Χρυσοστόμου.

15. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Γουρία, Ἀβίβου καὶ Σαμωνᾶ μαρτύρων καὶ Ὁμολογητῶν.

16. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ματθαίου τοῦ Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ.

17. ΚΥΡΙΑΚΗ Θ´ ΛΟΥΚΑ. Γρηγορίου ἐπισκόπου Νεοκαισαρείας καί Γενναδίου Ἀρχιεπ. Κων/πόλεως.

21. ΠΕΜΠΤΗ. Η ΕΝ Τῼ ΝΑῼ ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ.

22. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Φιλήμονος ἀποστόλου, Ἀρχίππου, Ὀνησίμου. Ἰακώβου τοῦ νέου τοῦ ἐν Εὐβοίᾳ. Κικιλίας μάρτυρος, Σωζομένου ὁσίου τοῦ Κυπρίου, Μενίγνου τοῦ Κναφέως.

23. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἀμφιλοχίου ἐπισκόπου Ἰκονίου, Γρηγορίου Ἀκραγαντίνων, Ἑλένου ἐπισκόπου Ταρσοῦ.

November 2019.indd 14

22/10/2019 19:24:38

24. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ´ ΛΟΥΚΑ. Κλήμεντος ἐπισκόπου Ῥώμης, Πέτρου Ἀλεξανδρείας, Φιλουμένου μάρτυρος.

25. ΔΕΥΤΕΡΑ. Ἡ ἀπόδοσις τῶν Εἰσοδίων. Αἰκατερίνης τῆς Μεγαλομάρτυρος καὶ Πανσόφου. Μερκουρίου μεγαλομάρτυρος.

26. ΤΡΙΤΗ. Στυλιανοῦ τοῦ Παφλαγόνος, Ἀλυπίου τοῦ Κιονίτου, Νίκωνος τοῦ «Μετανοεῖτε», ὁσίων.

29. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Φιλουμένου νέου Ἱερομάρτυρος τοῦ Κυπρίου. Παραμόνου καὶ τῶν σύν αὐτῷ μαρτύρων. Διονυσίου Κορίνθου, Νικολάου Θεσσαλονίκης, Φιλουμένου μάρτυρος.

30. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου. Φρουμεντίου ἐπ. Ἰνδίας.

Τ

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ὸν μήνα Νοέμβριον ὁ ἑσπερινὸς ἀρχίζει στὶς 5:00 μ.μ. καὶ ὁ ὄρθρος ἀρχίζει στὶς 6.45 π.μ. Σημειώνεται ὅτι ἑσπερινὸς τελεῖται, ὁσάκις θὰ τελεσθῆ Θεία Λειτουργία τὴν ἑπομένη.

Τ

ὴν Τετάρτη, 15 Νοεμβρίου, ἄρχεται ἡ Νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Ὅσοι ἐπιθυμοῦν κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ μνημονεύονται τὰ ὀνόματα τῶν ζώντων καὶ τῶν κεκοιμημένων τους, καλὸν εἶναι νὰ τὰ προσκομίσουν ἔγκαιρα στοὺς ἱερεῖς.

ΑΝΑΓΝΏΣΜΑΤΑ ΚΥΡΙΑΚῶΝ Ἀποστολικὸν Ἀνάγνωσμα

Εὐαγγελικὸν Ἀνάγνωσμα

3. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος γ´. Ἑωθινὸν Θ´. Τοῦ Ἁγίου· «Ὁ Θεός πλούσιος ὤν ἐν ἐλέει...» (Ἐφεσ. β´, 4-10)

Κυριακῆς Ε´ Λουκᾶ· «Ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος…» (Λουκ. ιστ´ 19­-31)

10. ΚΥΡΙΑΚΗ Η´ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος δ´. Ἑωθινὸν Ι´. Κυριακῆς ΚΑ´ Ἐπιστολῶν· «Εἰδότες ὅτι οὐ δικαιοῦται...» (Γαλ. β´ 16-20)

Κυριακῆς Η´ Λουκᾶ· «Νομικός τις προσῆλθε τῷ Ἰησοῦ...» (Λουκ. ι´ 25-37)

17. ΚΥΡΙΑΚΗ Θ´ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος πλ. α´. Ἑωθινὸν ΙΑ´. Κυριακῆς ΚΒ´ Ἐπιστολῶν· «Ἴδετε πη­- Κυριακῆς Θ´ Λουκᾶ· «Ἀνθρώπου λίκοις ὑμῖν γράμμασιν...» (Γαλ. στ´11-18) τινός πλουσίου...» (Λουκ. ιβ´ 16-21)

24. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ´ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος πλ. β´. Ἑωθινὸν Α´. Κυριακῆς ΚΓ´ Ἐπιστολῶν· «Ὁ Θεός πλούσιος ὤν ἐν ἐλέει...» (Ἐφεσ. β´4-10)

November 2019.indd 15

Κυριακῆς ΙΓ´ Λουκᾶ· «Ἄνθρωπός τις προσῆλθε τῷ Ἰησοῦ...» (Λουκ. ιη´18-27)

22/10/2019 19:24:38

16 | ἡ Φανερωμένη

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ

Τῇ ΚΖ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, Μνήμη τῆς ἀθλήσεως τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Ἰακώβου τοῦ Πέρσου. Τμηθεὶς μεληδόν, καὶ σφαγὴν Πέρσης φέρων, «Ψυχὴ σεσώσθω, φροῦδά μοι μέλη» λέγει. Ὁ ἔνδοξος ἀθλητὴς τοῦ Χριστοῦ Ἰάκωβος καταγόταν ἀπό τὸ ΜπεΐτΛαπάντ, κοντὰ στὰ Σοῦσα τῆς Περσίας. Ἦταν γόνος εὐγενοῦς καὶ πλούσιας οἰκογενείας καὶ ἔγινε ἔμπιστος τοῦ βασιλέα τῆς Περσίας Βαχράμ Ε´ (420-438), γιοῦ του Ἰσδιγέργη Α´ (399-425), ὁ ὁποῖος τοῦ προσέφερε τιμὲς καὶ προνόμια στὴν αὐλή του. Τυφλωμένος ἀπό τὴν εὔνοια αὐτή τοῦ ἡγεμόνα, τὶς κολακεῖες καί τὶς μάταιες ἡδονές τοῦ κόσμου τούτου, ὁ Ἰάκωβος, ποὺ εἶχε λάβει χριστιανικὴ ἀνατροφὴ ἀπό τοὺς γονεῖς του, ἀρνήθηκε τὸν Χριστὸ καὶ ἀσπάσθηκε τὴν εἰδωλολατρικὴ θρησκεία τοῦ βασιλέα. Ὅταν τὸ ἔμαθαν αὐτὸ ἡ μητέρα καὶ ἡ γυναίκα του, τοῦ ἔστειλαν μία ἐπιστολή, μὲ τὴν ὁποία τὸν πληροφοροῦσαν ὅτι δὲν τοὺς συνέδεε πιὰ τίποτε μαζί του, ἀφοῦ αὐτὸς εἶχε προτιμήσει τὴν πρόσκαιρη δόξα ἀπό τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ καί τὴν ἐπαγγελία τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Τὰ λόγια αὐτὰ συντάραξαν βαθιά τὸν Ἰάκωβο καί, συνερχόμενος ὅπως ἀπὸ μέθη, ἔκλαυσε πικρὰ γιὰ τὸ ἁμάρτημά του καὶ ἄλλαξε ριζικὰ στάση ἀπέναντι στὸν βασιλέα. Ὁμολόγησε δημοσίως τὸ σφάλμα του καὶ διακήρυξε παντοῦ ὅτι ἦταν μαθητὴς τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ ποὺ σταυρώθηκε γιὰ τὴ σωτηρία μας. Δὲν εἶχε πιὰ παρὰ μόνον μία ἐπιθυμία: νὰ συμμερισθεῖ τὸν ζωοποιὸ τοῦτο θάνατο γιὰ νὰ βρεῖ μιὰ θέση πλησίον τοῦ Θεοῦ.

November 2019.indd 16

22/10/2019 19:24:38

Νοέμβριος 2019 | 17 Ὁ Ἅγιος Ἰάκωβος ὁ Πέρσης. Φορητὴ εἰκόνα ἀπὸ τὸν κατεχόμενο ὁμώνυμο ναὸ στὴν παλαιὰ πόλη τῆς Λευκωσίας. Σήμερα βρίσκεται στὸν ἱερὸ ναό Ἁγίου Σπυρίδωνος Λευκωσίας (παλαιὸ κοιμητήριο).

Στὸ θέαμα αὐτὸ ὁ ἡγεμόνας ἔγινε ἔξω φρενῶν, καὶ ἀφοῦ ἔβαλε νὰ συλλάβουν τὸν ἅγιο, διέταξε νὰ τὸν ὑποβάλουν σὲ τρομερὰ βασανιστήρια. Η τόλ­­μη τοῦ μάρτυρα αὐξανόταν διαρκῶς μὲ τοὺς πόνους καὶ ἐνέπαιζε τὸν βασιλέα καί τοὺς δημίους του γιὰ τὴν ἀνημποριά τους. Ο τύραννος τότε μηχανεύθηκε ἕνα τρομερὸ μαρ­ τύριο καὶ κάλεσε ὅλη τὴν πόλη­ γιὰ νὰ τὸ παρακολουθήσει. Ἀφοῦ ἔδεσαν τὸν ἅγιο, ἄρχισαν νὰ τοῦ κόβουν μεθοδικά τὰ μέλη του, κομμάτι-κομμάτι, ἀρχίζοντας ἀπό τὰ χέρια καί τὰ πόδια. Μία θεία δύναμη τὸν περιέβαλε τότε, καθιστώντας τον τελείως ἀπαθὴ καὶ ξένο στὸν ἀφόρητο πόνο. Τέλος ἀποκεφαλίσθηκε καί, ὄχι μόνον ἔλαβε συγχώρεση γιὰ τὸ σφάλμα του, ἀλλὰ ἀξιώθηκε καί τὶς αἰώνιες ἀπολαύσεις ποὺ προορίζονται γιὰ τοὺς γενναίους καὶ μακάριους ἀθλητὲς τοῦ Χριστοῦ. Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ´. Ταχὺ προκατάλαβε.

Ο

῾ Μάρτυς Ἰάκωβος, ὁ τῆς Περσίδος βλαστός, τὸν δόλιον δράκοντα, τοῖς τῶν αἱμάτων κρουνοῖς, ἀθλήσας ἀπέπνιξε· πίστει γὰρ ἀληθείας, μεληδὸν τετμημένος, ὤφθη τροπαιοφόρος, τοῦ Σωτῆρος ὁπλίτης, πρεσβεύων ἀδιαλείπτως, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

November 2019.indd 17

22/10/2019 19:24:39

18 | ἡ Φανερωμένη

Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Πέρσου στη Λευκωσία Ἡ ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου βρίσκεται στὴν ὁμώνυμη ὁδὸ ποὺ εἶναι πάροδος τῆς ὁδοῦ Ἔρμου. Ἡ ἐκκλησία εἶναι τοῦ τύπου τοῦ συνεπτυγμένου σταυροειδοῦς μὲ τρούλλο καὶ ἐκτίσθη ἴσως τὸν 13ο ἢ 14ο αἰώνα. Δὲν ὑπάρχουν πολλὲς πληροφορίες γιὰ τὴν ἐκκλησία αὐτή. Περιεβάλλετο ἀπὸ οἰκήματα, τὰ ὁποῖα εἶχαν χρησιμοποιηθεῖ καὶ ὡς μοναστηριακά. Ο L. de Mas Latrie τὴν ἐταύτισε μὲ τὴν ἐκκλησία τοῦ St Jacques de Commersarie. Κατὰ τὴν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας ἡ ἐκκλησία καὶ τὰ οἰκήματα ποὺ τὴν περιβάλλουν περιῆθαν στὴν ἰδιοκτησία τοῦ Δραγομάνου τῆς Κύπρου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου, ὁ ὁποῖος καὶ τὴν ἐπισκεύασε τὸ 1797 καὶ τὴν ἐχρησιμοποίησε ὡς οἰκογενειακή. Εἶχε μάλιστα ἀφιερώσει σ’ αὐτὴν καὶ τὶς εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Παναγίας ποὺ βρίσκονταν στὸ εἰκονοστάσιο καὶ ἐχρονολογοῦντο μὲ ἐπιγραφή στὸ 1797. Ὑπῆρχαν ὅμως καὶ παλαιότερες εἰκόνες, ὅπως ἡ εἰκόνα τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Μάρκου Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου πρὶν τὴν κατάρρευσή του.

November 2019.indd 18

22/10/2019 19:24:40

Νοέμβριος 2019 | 19 Ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Ἰακώβου μετὰ τὴν κατάρρευσή του τὸ 2019

ποὺ ἔφερε χρονολογία 1649. Ἐγγονὸς τοῦ Χατζηγεωργάκη, ὁ Τζελεπὴ Γιῶργος, δώρισε τὴν ἐκκλησία καὶ τὰ οἰκήματα εἰς τὴν Ἑλληνικὴν κοινότητα Λευκωσίας γιὰ νὰ χρησιμεύσει ὡς ὀρφανοτροφεῖο καὶ ἐκθετοτροφεῖο, ὑπὸ τὴν διαχείριση τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Κύπρου. Μετὰ τὴν ἀνέγερση τοῦ Διανέλλειου Ὀρφανοτροφείου ἡ ἐκκλησία καὶ τὰ οἰκήματα ἐχρησιμοποιήθησαν σὰν μικρὸ μοναστήρι. Η ἐκκλησία ἀνεκαινίσθη τὸ 1899. Τὸ 1964 οἱ Τοῦρκοι κατέκαυσαν τὴν ἐκκλησία, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ καοῦν καὶ τὸ εἰκονοστάσιο καὶ οἱ εἰκόνες ποὺ βρίσκονταν σ’ αὐτή. Ἔκτοτε ἡ ἐκκλησία παρέμεινε στὴ νεκρὴ ζώνη ποὺ χωρίζει τὴ Λευκωσία στὰ δύο. Γιὰ κάποιο χρονικὸ διάστημα ἡ στρατιωτικὴ δύναμη τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν καθάρισε τὸ ἐσωτερικό τοῦ ναοῦ καὶ τὸν χρησιμοποίησε ξανὰ σὰν ἐκκλησία. Τὸ 1974 ὑποχρεώθηκε ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ στρατὸ νὰ ἐγκαταλείψει τὸν ναό, μὲ ἀποτέλεσμα αὐτὸς νὰ ὑφίσταται τὶς συνέπειες τῆς ἐγκατάλειψης καὶ νὰ καταρρέει. Παπαγεωργίου Α., Ἡ χρι­στι­αν ­ ικὴ τέχνη στὸ κατεχό­μενο ἀπὸ τὸν τουρκικὸ στρατὸ τμήμα τῆς Κύπρου, Λευκωσία 2010, 463.

November 2019.indd 19

22/10/2019 19:24:40

20 | ἡ Φανερωμένη

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

Ἡ ἄσκηση τῆς ἀρετῆς μέσα στὴν οἰκογένεια – Γέροντα, ἕνας οἰκογενειάρχης πῶς μπορεῖ νὰ ἀσκῆται στὴν ἀρετή; – Δίνει ὁ Θεὸς εὐκαιρίες. Ἀλλὰ πολλοί, ἐνῶ ζητοῦν ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τοὺς δίνη εὐκαιρίες, γιὰ νὰ ἀσκοῦνται στὴν ἀρετή, γογγύζουν, ὅταν συναντοῦν κάποια δυσκολία. Μερικὲς φορὲς λ.χ. ὁ Καλὸς Θεός, ἀπὸ τὴν ἄπειρη ἀγάπη Του, γιὰ νὰ ἀσκηθῆ ὁ ἄνδρας στὴν ταπείνωση καὶ στὴν ὑπομονή, ἀφαιρεῖ τὴν Χάρη Του ἀπὸ τὴν γυναίκα καὶ ἀρχίζει νὰ γίνεται ἰδιότροπη καὶ νὰ τοῦ φέρεται σκληρά. Τότε ὁ ἄνδρας πρέπει νὰ χαίρεται καὶ νὰ εὐχαριστῆ τὸν Θεὸ γιὰ τὴν εὐκαιρία αὐτὴ ποὺ τοῦ δίνει νὰ ἀγωνισθῆ, καὶ ὄχι νὰ γογγύζη. Ἢ ζητάει ἡ μητέρα ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τῆς δίνη ὑπομονή. Πάει τὸ παιδάκι καί, ὅπως ἔχει ἕτοιμο τὸ τραπέζι γιὰ νὰ φᾶνε, τραβάει τὸ τραπεζομάνδηλο καὶ τὰ ρίχνει ὅλα κάτω. Τότε εἶναι σὰν νὰ λέη στὴν μητέρα του: «Μαμά, κάνε ὑπομονή!»... Καὶ γενικά, οἱ δυσκολίες ποὺ ὑπάρχουν σήμερα στὸν κόσμο ἀναγκάζουν ὅσους θέλουν νὰ ζήσουν λίγο πνευματικὰ νὰ βρίσκωνται σὲ ἐγρήγορση. Ὅπως, Θεὸς φυλάξοι, ὅταν γίνεται πόλεμος, οἱ ἄνθρωποι βρίσκονται σὲ ἐγρήγορση, τὸ ἴδιο βλέπω νὰ γίνεται καὶ τώρα μὲ ὅσους προσπαθοῦν νὰ ζοῦν πνευματικά. Νά, τὰ καημένα τὰ παιδιὰ ποὺ εἶναι κοντὰ στὴν Ἐκκλησία πόσο δυσκολεύονται! Ὁ πόλεμος ὅμως ποὺ ἔχουν ἀπὸ τὸ ἄσχημο περιβάλλον στὸ ὁποῖο ζοῦν τὰ βοηθάει νὰ εἶναι κατὰ κάποιον τρόπο ξύπνια. Καὶ βλέπεις, σὲ καιρὸ εἰρήνης ποὺ δὲν ὑπάρχουν δυσκολίες, οἱ πιὸ πολλοὶ τὸ ρίχνουν ἔξω. Ἐνῶ πρέπει καὶ τότε νὰ ἀξιοποιοῦν τὴν εἰρήνη γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο· νὰ προσπαθοῦν νὰ κόβουν τὰ ἐλαττώματά τους

November 2019.indd 20

22/10/2019 19:24:40

Νοέμβριος 2019 | 21 καὶ νὰ καλλιεργοῦν τὶς ἀρετές. Πολὺ βοηθάει στὴν πνευματικὴ ζωὴ ἡ ἡσυχία. Καλὰ εἶναι νὰ ἔχη κανεὶς κάποια ὥρα τῆς ἡμέρας νὰ ἡσυχάζη. Νὰ ἐξετάζη τὸν ἑαυτό του, γιὰ νὰ γνωρίση τὰ πάθη του καὶ νὰ ἀγωνισθῆ νὰ τὰ κόψη, γιὰ νὰ καθαρίση τὴν καρδιά του. Ἂν μάλιστα ὑπάρχη στὸ σπίτι ἕνα δωμάτιο ἥσυχο, ποὺ νὰ θυμίζη ἀτμόσφαιρα κελλιοῦ, αὐτὸ εἶναι πολὺ καλό. Ἐκεῖ, «ἐν τῷ κρυπτῷ», θὰ μπορῆ νὰ κάνη τὰ πνευματικά του καθήκοντα, νὰ μελετάη, νὰ προσεύχεται. Ἡ λίγη πνευματικὴ μελέτη, ὅταν προηγῆται ἀπὸ τὴν προσευχή, πολὺ βοηθάει, γιατὶ καὶ ἡ ψυχὴ θερμαίνεται καὶ ὁ νοῦς μεταφέρεται σὲ πνευματικὸ χῶρο. Γι᾿ αὐτό, ὅταν κανεὶς ἔχη πολὺ περισπασμὸ τὴν ἡμέρα, νὰ προτιμᾶ, ἂν ἔχη δέκα λεπτὰ γιὰ προσευχή, δύο λεπτὰ νὰ μελετᾶ κάτι τὸ δυνατό, γιὰ νὰ διώχνη τὸν περισπασμό.

– Γέροντα, μήπως εἶναι λίγο δύσκολο νὰ τὰ κάνη κανεὶς αὐτὰ μέσα στὸν κόσμο; – Ὄχι, ὑπάρχουν λαϊκοὶ ποὺ ζοῦν πολὺ πνευματικά, σὰν ἀσκητές, μὲ τὶς νηστεῖες τους, τὶς ἀκολουθίες τους, τὰ κομποσχοίνια τους, τὶς μετάνοιές τους, καὶ ἂς ἔχουν παιδιὰ καὶ ἐγγόνια. Τὴν Κυριακὴ πηγαίνουν στὴν ἐκκλησία, κοινωνοῦν, καὶ γυρίζουν πάλι στὸ «κελλί» τους, ὅπως οἱ ἐρημίτες ποὺ πηγαίνουν τὴν Κυριακὴ στὸ Κυριακό, καὶ μετὰ ἡσυχάζουν στὰ κελλιά τους. Δόξα τῷ Θεῷ, ὑπάρχουν πολλὲς τέτοιες ψυχὲς στὸν κόσμο. Συγκεκριμένα, γνωρίζω κάποιον οἰκογενειάρχη ποὺ λέει συνέχεια τὴν εὐχή, ὅπου κι ἂν βρίσκεται, καὶ ἔχει διαρκῶς δάκρυα στὴν προσευχή. Ἡ προσευχή του ἔγινε αὐτοενέργητη καὶ τὰ δάκρυά του εἶναι γλυκά, εἶναι δάκρυα θείας

November 2019.indd 21

22/10/2019 19:24:41

22 | ἡ Φανερωμένη

ἀγαλλιάσεως. Θυμᾶμαι καὶ κάποιον ἐργάτη – Γιάννη τὸν ἔλεγαν – ἐκεῖ στὸ Ἅγιον Ὄρος, ποὺ δούλευε πολὺ σκληρά· ἔκανε δουλειὰ γιὰ δυὸ ἀνθρώπους. Τοῦ εἶχα πεῖ νὰ λέη τὴν εὐχή, ὅταν ἐργάζεται, καὶ σιγὰ-σιγὰ τὴν συνήθισε. Ἦρθε μιὰ φορὰ καὶ μοῦ εἶπε ὅτι νιώθει μεγάλη χαρά, ὅταν λέη τὴν εὐχή. «Ἄρχισε νὰ γλυκοχαράζη», τοῦ εἶπα. Μετὰ ἀπὸ λίγο καιρὸ ἔμαθα ὅτι τὸν σκότωσαν δυὸ μεθυσμένοι. Πόσο εἶχα λυπηθῆ! Ἔπειτα ἀπὸ λίγες μέρες κάποιος μοναχὸς ἔψαχνε ἕνα ἐργαλεῖο, ἀλλὰ δὲν τὸ ἔβρισκε, γιατὶ τὸ εἶχε τακτοποιήσει κάπου ὁ Γιάννης. Τὸ βράδυ φανερώθηκε στὸν ὕπνο του ὁ Γιάννης καὶ τοῦ εἶπε ποῦ τὸ εἶχε βάλει. Εἶχε φθάσει σὲ πνευματικὴ κατάσταση καὶ μποροῦσε νὰ βοηθάη ἀπὸ τὴν ἄλλη ζωή. Πόσο ἁπλὴ εἶναι ἡ πνευματικὴ ζωή! Ἂν κανεὶς ἀγαπήση τὸν Θεό, ἂν ἀναγνωρίση τὴν μεγάλη Του θυσία καὶ τὶς εὐεργεσίες Του καὶ στριμώξη τὸν ἑαυτό του μὲ διάκριση στὴν μίμηση τῶν Ἁγίων, γρήγορα ἁγιάζει· φθάνει νὰ ταπεινώνεται, νὰ συναισθάνεται τὴν ἀθλιότητά του καὶ τὴν μεγάλη του ἀχαριστία πρὸς τὸν Θεό.

Ἡ προσευχὴ στὴν οἰκογένεια – Γέροντα, πρέπει νὰ κάνη ὅλη ἡ οἰκογένεια μαζὶ τὸ ἀπόδειπνο; – Οἱ μεγάλοι νὰ κινοῦνται μὲ ἀρχοντιά. Ἐκεῖνοι νὰ κάνουν τὸ ἀπόδειπνο καὶ στὰ μικρὰ παιδιὰ νὰ λένε: «Ἂν θέλετε, μείνετε λίγο». Ὅταν εἶναι κάπως μεγάλα τὰ παιδιά, μποροῦν νὰ ἔχουν ἕνα τυπικό· π.χ. δεκαπέντε λεπτὰ οἱ μεγάλοι, δύο ἢ πέντε λεπτὰ τὰ παιδιά, καὶ ἀπὸ ᾿κεῖ καὶ πέρα ὅσο θέλουν ἐκεῖνα. Ἂν οἱ γονεῖς τὰ κρατοῦν σὲ ὅλο τὸ ἀπόδειπνο, μετὰ ἀγανακτοῦν. Δὲν πρέπει νὰ τὰ πιέζουν, γιατὶ αὐτὰ δὲν ἔχουν καταλάβει ἀκόμη τὴν δύναμη καὶ τὴν ἀξία τῆς προσευχῆς. Οἱ γονεῖς, ἂς ὑποθέσουμε, μποροῦν νὰ φᾶνε καὶ φασόλια καὶ κρέας, ὁποιαδήποτε γερὴ τροφή. Ὅταν ὅμως τὸ παιδάκι πίνη ἀκόμη μόνο γάλα, θὰ τοῦ ποῦν νὰ φάη κρέας, ἐπειδὴ εἶναι πιὸ δυναμωτικό; Μπορεῖ νὰ εἶναι πιὸ δυναμωτικό, ἀλλὰ τὸ καημένο δὲν μπορεῖ νὰ τὸ χωνέψη. Γι᾿ αὐτὸ στὴν ἀρχὴ τοῦ δίνουν λίγο κρεατάκι μὲ ζουμάκι, γιὰ νὰ θελήση νὰ ξαναφάη.

– Γέροντα, μερικὲς φορὲς καὶ οἱ μεγάλοι τὸ βράδυ εἶναι τόσο κουρασμένοι, ποὺ δὲν μποροῦν οὔτε τὸ ἀπόδειπνο νὰ κάνουν.

– Ὅταν εἶναι πολὺ κουρασμένοι ἢ ἄρρωστοι, ἂς ποῦν τὸ μισὸ ἀπόδειπνο

November 2019.indd 22

22/10/2019 19:24:41

Νοέμβριος 2019 | 23 ἢ ἔστω ἕνα «Πάτερ ἡμῶν». Νὰ μὴν παραλείψουν τελείως τὴν προσευχή. Ὅπως στὸν πόλεμο, ἂν βρεθῆς βράδυ σὲ ἕνα ὕψωμα μόνος καὶ περικυκλωμένος ἀπὸ ἐχθρούς, ρίχνεις καμμιὰ τουφεκιά, γιὰ νὰ φοβηθοῦν οἱ ἐχθροὶ καὶ νὰ μὴν κάνουν ἔφοδο, ἔτσι καὶ αὐτοὶ ἂς ρίχνουν καμμιὰ τουφεκιά, γιὰ νὰ φοβᾶται τὸ ταγκαλάκι καὶ νὰ φεύγη. Ἡ προσευχὴ ἔχει μεγάλη δύναμη μέσα στὴν οἰκογένεια. Γνωρίζω δύο ἀδέλφια ποὺ κατάφεραν μὲ τὴν προσευχή τους ὄχι μόνο νὰ μὴ χωρίσουν οἱ γονεῖς τους, ποὺ εἶχαν πρόβλημα μεταξύ τους, ἀλλὰ νὰ τοὺς κάνουν καὶ πιὸ ἀγαπημένους. Ἐμᾶς ὁ πατέρας μου μᾶς ἔλεγε: «Δὲν ξέρω τί θὰ κάνετε, δυὸ φορὲς τὴν ἡμέρα θὰ πρέπη νὰ δίνετε τὸ παρὸν στὸν Θεό, γιὰ νὰ ξέρη ποῦ βρίσκεστε». Κάθε πρωὶ καὶ κάθε βράδυ κάναμε προσευχὴ μπροστὰ στὸ εἰκονοστάσι ὅλοι μαζί, ὁ πατέρας, ἡ μητέρα καὶ τὰ παιδιά, καὶ στὸ τέλος βάζαμε μετάνοια στὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν πάλι εἴχαμε κάποιο πρόβλημα στὴν οἰκογένεια, κάναμε προσευχή, γιὰ νὰ τακτοποιηθῆ. Θυμᾶμαι, μιὰ φορὰ ποὺ ἀρρώστησε ὁ μικρότερος ἀδελφός μας, εἶπε ὁ πατέρας μου: «Ἐλᾶτε νὰ παρακαλέσουμε τὸν Θεὸ ἢ νὰ τὸν κάνη καλὰ ἢ νὰ τὸν πάρη, γιὰ νὰ μὴν ὑποφέρη». Προσευχηθήκαμε ὅλοι καὶ ἔγινε καλά. Ἀλλὰ καὶ στὸ τραπέζι καθόμασταν ὅλοι μαζί. Κάναμε πρῶτα προσευχὴ καὶ ὕστερα ἀρχίζαμε νὰ τρῶμε. Ἂν ἄρχιζε κανεὶς νὰ τρώη, πρὶν εὐλογηθῆ τὸ τραπέζι, λέγαμε: «αὐτὸς ἐπόρνευσε». Τὴν ἔλλειψη ἐγκρατείας τὴν θεωρούσαμε πορνεία. Εἶναι διάλυση τῆς οἰκογενείας νὰ ἔρχεται ὁ καθένας στὸ σπίτι, ὅποια ὥρα θέλει, καὶ νὰ τρώη μόνος του χωρὶς νὰ ὑπάρχη λόγος. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Δ´ – Οἰκογενειακὴ Ζωή, Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Βασιλικὰ Θεσσαλονίκης, 2002, σελ. 153-157.

November 2019.indd 23

22/10/2019 19:24:41

24 | ἡ Φανερωμένη

ποιμαντικεΣ ΠΑΡΑΙΝΕΣΕΙΣ

Πῶς πρέπει νὰ κοινωνοῦμε Πολλοὶ χριστιανοὶ δὲν γνωρίζουν πῶς πρέπει νὰ προσέλθουν γιὰ νὰ μεταλάβουν. Γι’ αὐτὸ καὶ ἁμαρτάνουν προσερχόμενοι μὲ ἀταξία, ἀσέβεια καὶ ἀναισθησία. Όλ’ αὐτὰ δείχνουν ὅτι δὲν ἔχουν ἐπίγνωση τοῦ τὶ πηγαίνουν νὰ κάνουν ἐκείνη τὴ στιγμή. Γι’ αὐτὸ καὶ παραθέτουμε μερικὲς πρακτικὲς ὁδηγίες γιὰ νὰ βοηθήσουμε στὴ συνειδητὴ συμμετοχή στὸ μεγάλο αὐτὸ μυστήριο.

1) Γιὰ νὰ κοινωνήσει κανεὶς θὰ πρέπει ἀπὸ νωρὶς νὰ βρίσκεται καὶ νὰ συμμετέχει στὴ θεία λειτουργία. Δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ πηγαίνουμε στὸ τέλος, ἢ ὅπως κάνουν μερικοί [...], χωρὶς νὰ συμμετάσχουν καθόλου στὴ θεία λειτουργία. Η θεία λειτουργία εἶναι μία σταδιακὴ ἀνάβαση στὸ Ὑπερῶο τοῦ μυστικοῦ δείπνου. Καμμία φράση, καμμία λέξη δὲν εἶναι περιττὴ στὴ θεία λειτουργία. Καὶ ὁ πιστὸς ἔχει τὴν εὐκαιρία νὰ συμμετάσχει στὴν προσευχή τῆς ἐκκλησίας, νὰ συναισθανθεῖ τὸ μεγάλο μυστήριο, νὰ νοιώσει ὅτι ἀνήκει στὴν οἰκογένεια τοῦ Θεοῦ, στὴ «θεία κοινωνία», νὰ προσευχηθεῖ θερμά στὸν Θεὸ νά τὸν ἀξιώσει νὰ μεταλάβει τῶν ἁγιασμάτων, χωρὶς νὰ ζημιωθεῖ ἐξ αἰτίας τῆς ἀναξιότητός του.

2) Τὴν ὥρα τῆς θεία κοινωνίας μπαίνει κάθε πιστός στὴ σειρά του, χωρὶς νὰ σπρώχνεται ἢ νὰ βιάζεται, μὲ εὐλάβεια, χωρὶς φωνές, διεκδικήσεις προτεραιότητος, διαγκωνισμοὺς καὶ ὕβρεις. Σὲ τίποτε δέν μᾶς ὠφελεῖ τὸ νὰ προσερχόμεθα γιά τὴν Μετάληψη, ανταλλάσοντες πικρὲς λέξεις μὲ τοὺς ἀδελφούς μας, ἐπειδὴ θέλουμε ἐμεῖς ἢ αὐτοὶ νὰ φθάσουμε πρῶτοι στὸ Ἅγιο Ποτήριο. Ἀντὶ νὰ φιλονικοῦμε, ὀφείλουμε, καθὼς πλησιάζουμε στὸ Ἅγιο Ποτήριο, νὰ προσευχόμαστε νὰ μᾶς ἀξιώσει ὁ Θεός τῆς τιμῆς νὰ κοινωνήσουμε τὸ σῶμα καὶ τὸ αἷμα Του. Καλὸ εἶναι νὰ προσφέρουμε προτεραιότητα στὶς μητέρες μὲ μωρά στὴν ἀγκαλιά, στὰ παιδιά, στοὺς γέροντες καί στοὺς ἀνάπηρους.

3) Φθάνοντας μπροστὰ στὸν ἱερέα κάνουμε τὸν σταυρό μας καὶ παίρνουμε μὲ προσοχὴ ἀπό τὸ χέρι τοῦ προηγούμενου πιστοῦ ποὺ κοινώνησε, τὸ

November 2019.indd 24

22/10/2019 19:24:41

Νοέμβριος 2019 | 25 μάκτρο, δηλαδή τὸ κόκκινο πανί, τὸ ὁποῖο τοποθετοῦμε ἁπλωμένο μέ τὰ δύο μας χέρια στὸ πηγούνι μας. Ἔτσι προφυλάσσουμε τὴ θεία κοινωνία ἀπὸ ἐνδεχόμενη πτώση κάποιου «μαργαρίτη» [...] (μαργαρίτης ὀνομάζεται καί τὸ ἀπειροελάχιστο τμῆμα τοῦ Αγ. Ἄρτου, ποὺ εἶναι Σῶμα Χριστοῦ). Προσοχή! Τὴν ὥρα αὐτὴ δὲν κάνουμε μετάνοιες, οὔτε προσκυνοῦμε τὸ Ἅγιο Ποτήριο, οὔτε τὸ χέρι τοῦ ἱερέα, γιὰ νὰ μὴν συμβεῖ κάποιο ἀτύχημα.

4) Ἀμέσως λέμε τὸ μικρό μας ὄνομα, ὄχι τὸ ὑποκοριστικό, γιὰ νά τὸ ἀκούσει ὁ ἱερέας, ὥστε νά τὸ μνημονεύσει ὅταν θά μᾶς κοινωνεῖ.

5) Ἀνοίγουμε τὸ στόμα μας καλὰ καὶ περιμένουμε τὸν ἱερέα νά μᾶς μεταδώσει μὲ τὴ λαβίδα (δηλαδή τὸ κουταλάκι) τὸ σῶμα καί τὸ αἷμα τοῦ Χριστοῦ. Καὶ τότε κλείνουμε τὸ στόμα μας. Μερικοὶ δὲν ἀνοίγουν καλὰ τὸ στόμα τοὺς ἤ τὸ κλείνουν πρὶν ἡ λαβίδα μπεῖ μέσα, μὲ κίνδυνο νὰ ὑπάρξει ζημιά. Ο ἱερέας, μόλις ὁ πιστὸς κλείσει τὸ στόμα του, τραβᾶ ἔξω τὴ λαβίδα καὶ ὁ πιστὸς καταπίνει τὴ θεία κοινωνία.

6) Ἀμέσως μετά, μέ τὸ μάκτρο σκουπιζόμαστε στὸ στόμα καί τὸ ξαναδίνουμε στὸν ἱερέα ἤ στὸν ἑπόμενο χριστιανό. Δέν τὸ ἀφήνουμε νὰ κρεμαστεῖ κάτω. Ἂν ἔχει στάξει κάτι ἐπάνω στὸ μάκτρο, ὁ ἱερέας θὰ τὸ καθαρίσει.

7) Κάνουμε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ καὶ ἀπερχόμαστε. Δὲν μιλᾶμε ἐκείνη τὴν ὥρα, γιὰ νὰ μὴν πεταχτεῖ κάποιος μαργαρίτης ἀπό τὸ στόμα μᾶς.

8) Δὲν βιαζόμαστε νὰ ἀποχωρήσουμε ἀπό τὴ θεία λειτουργία. Περιμένουμε μέχρι τὴν Ἀπόλυση. Παίρνουμε τὸ ἀντίδωρο ἀπό τὰ χέρια τοῦ Ἱερέα καί τὸ ἀσπαζόμαστε, γιατὶ αὐτά τὰ χέρια κράτησαν Αὐτὸν ποὺ κρατάει τὰ σύμπαντα, τὸν ἴδιο τὸν Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό. Βεβαίως τὸ ἀντίδωρο τὸ παίρνουμε ὡς ἐκ περισσοῦ. Λάβαμε τὸ Δῶρο τῆς θεία κοινωνίας. Δέν μᾶς χρειάζεται ἀντίδωρο. Ἁπλῶς μᾶς βοηθάει νὰ ξεπλύνουμε τὸ στόμα μας, ὅπως καὶ λίγο νερό, ποὺ θὰ ὁλοκληρώσει τὴ διαδικασία. Θὰ πρέπει ἐδῶ νὰ σημειώσουμε ὅτι τὸ ἀντίδωρο [...], δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο παρὰ εὐλογημένο ψωμί, μία μικρὴ εὐλογία γιὰ ὅσους δὲν κοινώνησαν. Δὲν μπορεῖ νὰ συγκριθεῖ μὲ τίποτα μέ τὴ θεία κοινωνία. [...]

10) Τέλος, [...] θὰ πρέπει νὰ διαβάσουμε τὸ ὑπόλοιπο μέρος τῆς ἀκολουθίας τῆς Θείας Μεταλήψεως, δηλαδή τὴν «Εὐχαριστία μετά τὴν Θείαν Μετάληψιν». Σὲ πολλὲς ἐκκλησίες τὴν διαβάζει ὁ ἱεροψάλτης. Ἂν δέν τὴν ἀκούσουμε στὸ ναό, καλὸ θὰ εἶναι νά τὴν διαβάσουμε στὸ σπίτι μας. Εὐγνωμονοῦμε κι εὐχαριστοῦμε τὸν Θεὸ γι’ αὐτή τὴ μεγάλη δωρεά Του. Λίγα λόγια γιὰ τὴ Θεία Εὐχαριστία, Ἔκδοση Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἀργολίδος, Ναύπλιο.

November 2019.indd 25

22/10/2019 19:24:41

26 | ἡ Φανερωμένη

ΠΑΙΔΙΚΗ ΓΩΝΙΑ ΟΙ ΆΓΙΟΙ ΆΓΓΕΛΟΙ Στὸ Σύμβολο τῆς Πίστεως ἀπαγγέλουμε: «Πιστεύω εἰς ἕναν Θεόν… ποιητήν… ὁρατῶν τε πάντων καὶ ἀοράτων…» Οἱ ἅγιοι ἄγγελοι εἶναι ἀόρατα πλάσματα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι πνευματικὰ ὄντα, πλασμένα γιὰ νὰ διακονοῦν: κυρίως γιὰ νὰ ὑμνολογοῦν, νὰ δοξολογοῦν τὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ γιὰ νὰ ὑπηρετοῦν, νὰ βοηθοῦν τοὺς ἀνθρώπους στὸ νὰ ἐκτελοῦν τὸ θεῖο θέλημα, στὸ νὰ κάνουν τὸ καλό. Γι΄ αὐτὸ στὶς δυσκολίες μας, στὶς ἀνάγκες μας ἀλλὰ καὶ στοὺς πειρασμοὺς τῆς ζωῆς μας, παρακαλοῦμε τὸν Θεὸ νά μᾶς στείλει τοὺς ἀγγέλους Του, γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσουν. Κάθε ἄνθρωπος ἔχει τὸν δικό του προστάτη, τὸν φύλακα ἄγγελό του. Εἶναι κοντά του, τὸν βλέπει, τὸν βοηθάει στὸ καλό, χαίρεται μὲ τὴν προκοπή του, λυπᾶται μὲ τὰ λάθη του. Μένει ὣς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του καὶ εἶναι αὐτὸς ποὺ ὁδηγεῖ τὴν ψυχή του ἀπ΄ αὐτὴ τὴ ζωή, τὴν πρόσκαιρη, στὴν ἄλλη, τὴν αἰώνια. Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν φύλακα ἄγγελό μας ὑπάρχουν καὶ πολλοὶ ἄλλοι ἄγγελοι. Ὅλοι κάποιο πνευματικὸ ἔργο μᾶς προσφέρουν. [...] Στὴν Ἁγία Γραφὴ πάρα πολλὲς φορὲς ἀναφέρονται οἱ ἅγιοι ἄγγελοι. Καὶ στὴ Θεία Λειτουργία ἐπίσης τοὺς ἀναΛεπτομέρεια ἀπὸ τοιχογραφία τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου, 12ος αιώνας. Ναὸς Παναγίας Θεοτόκου, Τρίκωμο.

November 2019.indd 26

22/10/2019 19:24:42

Νοέμβριος 2019 | 27

φέρουμε συχνὰ ἀλλὰ καὶ στὶς προσευχές μας. Ὁ ἀγγελικὸς ὕμνος «Ἅγιος ὁ Θεός, ἅγιος ἰσχυρός… » βρίσκεται πολλὲς φορὲς τὴν ἡμέρα στὰ χείλη μας. Οἱ ἅγιοι ἄγγελοι δὲ θυμώνουν μὲ τοὺς ἀνθρώπους. Δὲν τιμωροῦν. Μόνον ἐκτελοῦν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Χαίρονται ὅταν ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ θεῖο θέλημα, ἀλλὰ καὶ λυποῦνται ὅταν ἀπομακρυνόμαστε ἀπ΄ αὐτό. Δὲ μᾶς ἐγκαταλείπουν ποτέ. Κι ὅταν ἀκόμη εἶναι μακριά μας, εἶναι ἐπειδὴ ἐμεῖς ἀπομακρυνόμαστε ἀπ΄ αὐτούς. Ὅσοι προσπαθοῦν νὰ ζοῦν ὅπως θέλει ὁ Θεός, ἔχουν πάντα κοντά τους, προστάτες καὶ βοηθούς, τοὺς ἁγίους ἀγγέλους. Τὰ ἐννέα ἀγγελικὰ τάγματα εἶναι: Ἄγγελοι, Ἀρχάγγελοι, Θρόνοι, Κυριότητες, Ἀρχές, Ἐξουσίες, Δυνάμεις, Χερουβίμ, Σεραφείμ. Οἱ πιστοὶ Χριστιανοὶ ὅλους τοὺς ἀγγέλους τοὺς ὀνομάζουν ΑΣΩΜΑΤΟΥΣ, ἀφοῦ δὲν ἔχουν ὑλικὸ σῶμα. Ἀπό τοὺς ἑπτὰ Ἀρχαγγέλους (πού τοὺς ὀνομάζουμε καὶ Ταξιάρχες) γνωρίζουμε τὰ ὀνόματα τῶν τεσσάρων: - Ἀρχάγγελος Μιχαὴλ (ποὺ σημαίνει «Ποιὸς εἶναι ὅπως ὁ Θεός;»).

- Ἀρχάγγελος Γαβριὴλ: («ὁ ἥρωας τοῦ Θεοῦ»), αὐτὸς ποὺ παρουσιάστηκε στὴν Παναγία μας, ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλους δικαίους καὶ ἁγίους.

- Ἀρχάγγελος Ραφαήλ («ὁ Θεὸς θὰ θεραπεύσει»), αὐτὸς ποὺ μεταφέρει τὶς προσευχές μας στὸν Θεό.

- Ἀρχάγγελος Ουριήλ («τὸ πῦρ τοῦ Θεοῦ»), ἑρμηνεύει τὶς προφητεῖες. Ἡ Δευτέρα εἶναι ἡ μέρα ἡ ἀφιερωμένη στοὺς ἁγίους ἀγγέλους καὶ ἡ Ἐκκλησία ψάλλει γι΄ αὐτοὺς κατανυκτικοὺς ὕμνους. Σ.Γ.Α. https://www.pemptousia.gr/2018/11/i-agii-angeli/

November 2019.indd 27

22/10/2019 19:24:46

Ἡ Σύναξις τῶν Ἀσωμάτων. 19ος αἰώνας. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

November 2019.indd 28

22/10/2019 19:25:00