جاک دریدا

‫) من لەجەنگدام لەگەڵ خۆم (‬ ‫جاک دریدا‬

‫چاوپێکەوتنی گۆڤاری لۆمۆندی فەڕەنسی ساڵی ‪ ٢٠٠٤‬لەگەڵ فەیلەسوف جاک دریدا‬ ‫دیالۆگ ‪ :‬جان بیرنبوم‬ ‫وەرگێڕانی لە فەڕەنسیەوە ‪ :‬مصطفى السبلني‬ ‫وەرگێڕانی لە عەرەبیەوە ‪ :‬دیاری چالک‬

‫لە هاوینی ساڵی ‪ ٢٠٠٣‬وە تۆ ئامادەیی زیاترت هەبووە لەهەموو کاتەکانی‬ ‫پێشووتر ‪ .‬لەوەش زیاتر بڵاوکردنەوەی چەندین پەرتووک ‪ ،‬و بەجیهاندا‬ ‫گەڕایت بۆ ئامادەبوون لە کۆنگرەکاندا کە بۆ کارەکانت بەسترابوون لە‬ ‫لەندنەوە بۆ قلمریە و لەوێشەوە بۆ پاریس پاشان لەم ماوەیەدا بۆ ڕیودی‬ ‫جینیرۆ هاوتەریبی ئەمانەش فیلمی دووەم لەسەر ڕەوتی تۆ بەکۆتا گەیشت‬ ‫لەژێر ناونیشانی ) دریدا ( لە دەرهێنانی ئامی کۆفمان و کیربی دیک ‪ ،‬لەدوای‬

‫فیلمی یەکەم کە جوانترین فیلم بوو لەژێر ناونیشانی ) دریدا لە شوێنێکی‬ ‫تردا ( لە دەرهێنانی صفاء فتحی لە ساڵی ‪ ، ٢٠٠٠‬ئەمەو چەندین گۆڤار‬ ‫ژمارەی تایبەتیان لەبارەی تۆوە دەرکردووە بەتایبەتی گۆڤارە ئەدەبی و‬ ‫ئەوروپیەکان ‪ ،‬هەروەها کۆکراوەیەک لەبارەتەوە لە ( ‪( cahiers de I’herne‬‬ ‫کە دەوڵەمەندە بە ئایدیای نوێ ‪ ،‬چاوەڕێی دەرچوونی دەکەین لە پایزدا ‪...‬‬ ‫ئەم کارانە زۆر زۆرن بۆ ساڵێک لەگەڵ ئەوەشدا تۆ ئەوە ناشاریتەوە‬ ‫کە ‪.......‬‬ ‫وەک ئەوە بیڵێ کە خۆی هەیە ‪ ،‬من توشی نەخۆشیەکی کوشندە بووم ‪● ،‬‬ ‫ئەمە ڕاستە ‪ ،‬لەژێر چارەسەرێکی قورس و قێزەون ‪ ....‬بەڵام با واز لەمانە‬ ‫بێنین ‪ ،‬ئەگەر ئەتەوێ ‪ ،‬ئێمە نەهاتوینەتە ئێرە بۆ بڵاوکردنەوەی هەواڵی‬ ‫‪ ....‬تەندرووستی ‪ ،‬تایبەتبێ یان گشتی‬ ‫باوابێ ‪ ...‬بالەم چاوپێکەوتنەدا کەمێک بگەڕێینەوە بۆ کتێبی سێبەرەکانی ●‬ ‫مارکس ) گالیلیە ‪ ، ( ١٩٩٣‬کتێبێکی بنچینەیی ‪ ،‬کە نوێنەرایەتی کایەیەکی‬ ‫ئایدیای نوێیە ‪ ،‬هەر هەمووی خراوەتە خزمەتی بابەتی دادی داهاتووی‬ ‫هاتوو ‪ ،‬دەستپێدەکات بەم نێردراوە مەتەڵ ئامێزە ‪ " :‬کەسێک ‪ ،‬من یان تۆ ‪،‬‬ ‫یەتە پێشەوەو دەڵێ ‪ :‬لەکۆتاییدا ‪ ،‬ئەمەوێ فێربم چۆن بژیم "‪ .‬ئەمڕۆ ‪ ،‬دوای‬ ‫بەسەرچوونی دە ساڵ بەسەریدا ‪ ،‬لەکوێدا خۆت دەدۆزیتەوە بەرامبەر بەم‬ ‫ئارەزووە بۆ ناسینی ژیان ؟‬ ‫بابەتەکە بەشێوەیەکی تایبەتی پەیوەستە بە پرسیار دەربارەی " ●‬ ‫نێونەتەوەیی نوێ "‪ ،‬ئەمە پرسیارێکە سەرنووسێکی ناوەکی پێکدێنێ و‬ ‫بزوێنەرێکی سەرەکی بۆ نووسینی کتێبێک دەبێت ‪ .‬دەربارەی جیهانی بوون )‬ ‫کۆسمۆبۆلیتی ( ‪ ،‬وە دەربارەی هاوڵاتی کە پەیوەستە بە جیهانەوە بەگشتی‬ ‫وەک یەک دەوڵەتی نێونەتەوەیی ‪ ....‬ئەم کتێبە ئەکەوێتە پێش هەموو‬ ‫داواکاریە بەپەلەکان بۆ جوڵانەوە ی یەکتایی جیهانی دژ بە نیو لیبرالیە ‪ ،‬من‬ ‫باوەڕم بەو داواکاریانە یە ‪ ،‬لەم ڕۆژگارانەدا وادێتە بەرچاو کە باشتربێ‬ ‫لەوەی پێشتر هەبوو ‪ ...‬ئەوەی من ناوزەندی دەکەم بە نێونەتەوەیی جیهانی‬ ‫نوێ ‪،‬ئەوە دەیسەپێنێ بەسەرمانا ‪ ،‬وەک پێشتر ووتم لە ساڵی ‪ ١٩٩٣‬دا ‪،‬‬

‫ژمارەیەکی زۆر لە گۆڕانکاری و ئاڵوگۆڕ لە یاسای نێونەتەوەیی ‪ ،‬وە لەو‬ ‫ڕێکخراوانەدا کە کاروباری جیهانی بەڕێ دەکەن ) بۆکسی پارەی‬ ‫نێونەتەوەیی ‪ ،‬ڕێکخراوی بازرگانی نێونەتەوەیی ‪ ،‬کۆمەڵەی هەشت نەتەوە‬ ‫پیشەسازیەکان ‪ ،‬هتد ‪ ..‬بەتایبەتی نەتەوە یەکگرتووەکان ‪ ،‬کە دەبێ‬ ‫بەلیەنی کەمەوە گۆڕانکاری بکات لە بڵاوکراوەکەیدا ‪ ،‬و لە داڕشتنەکەیدا ‪،‬‬ ‫لەهەموو ئەمانەش گرنگتر ئەبێ کۆبونەوەکانی لە شوێنێکی زۆر دوور‬ ‫‪ .‬لەنیۆیۆرک ببەستێ ‪(..‬‬ ‫هەرچۆنێک بێت ‪ ،‬سەبارەت بەو دەستەواژەیەی باستکرد لە پرسیارەکەتدا‬ ‫)لەکۆتاییدا فێربین چۆن بژین ( دوای ئەوەی کە پەرتووکەکە بەکۆتا هات‬ ‫بەمێشکمدا تێپەڕی ‪ ..‬لەسەرەتادا ‪ ،‬دەستەواژەکە بە ڕاستی دەسوڕایەوە‬ ‫بەدەوری واتا زانراوو بەربڵاوەکەیدا ‪ .‬کەواتە فێری ژیانبە ‪ ،‬واتای پێگەیشتن‬ ‫دەبەخشێ ‪ ،‬هەروەها واتای برەودانی کلتوریش ‪ ..‬وە لەوانەیە ‪ ،‬ڕوبکەیتە‬ ‫کەسێک و پێی بڵێی ‪ :‬ئەمەوێ فێری ژیانت کەم ‪ ،‬ئەمەش ئەوە دەگەیەنێ ‪،‬‬ ‫ئەگەر هاتوو بە دەنگێکی هەڕەشە ئامێز بوترێ ‪ ،‬ئەمەوێ درووستتکەم ‪،‬‬ ‫یان ڕاتبێنم یان دەستەمۆتکەم ‪ ..‬بەڵام لەدوای ئەمەوە ‪ ،‬تەموو مژاوی‬ ‫واتاکان و جۆراو جۆری مەبەستە ناوەکیەکان بۆم بووە لیەنێکی پۆزەتیڤ ‪،‬‬ ‫چوونکە ئەم دەستەواژەیە کرانەوەیە لەبەردەم پرسیارێکی قورستردا ‪ :‬کە‬ ‫بژین ‪ ،‬ئایا ئەمە کردەیەکە بتوانرێ فیری ببی و فێری بکەیت ؟ ئایا ئەتوانین‬ ‫فێرببین ‪ ،‬لەڕێگەی سیستمێکی زانیاریەوە یان لەرێگەی کردەیەکی‬ ‫ئاسایی ‪ ،‬لەرێگەی تاقیکردنەوەیەکی ژیاوی یان تاقیکردنەوەی نۆڕنگی ‪ ،‬ئایا‬ ‫دەتوانین فێرببین ژیان بەشیوەیەکی باشتر وەرگرین ؟ فێری ئەوەببین ژیان‬ ‫دوپاتکەینەوە نەوەک ڕەتی کەینەوە ؟ بەم شێوەیە ‪ ،‬لەسەرانسەی هەر‬ ‫پەرتوکێکدا ‪ ،‬ئەم دڵەڕاوکێیە دەنگدەداتەوە دڵەڕاوکێ ی لەپێشینە و‬ ‫مەرگ ‪ ...‬ئەم کردەیە لە یەک کاتدا بارگرانی دەخاتە ئەستۆی باوان کاتێک‬ ‫پرسیارێک ئاڕاستەی مناڵەکانینان دەکەن ‪ :‬کەی بەرپرسیار دەبی ؟‬ ‫لەکۆتاییدا چۆن وەڵامدەدەیتەوە دەربارەی واتای ژیانت ‪ ،‬وە چۆن ناوت‬ ‫دەخەیتە ڕوو بۆ ئەوانیتر ؟‬

‫زۆر باشە بۆ ئەوەی یەکسەرە وەڵامی پرسیارەکانت بەمەوە بەبێ‬ ‫پێچوپەنا ‪ ،‬من ‪ ،‬هێشتا فێرنەبووم چۆن بژیم ‪ .‬هەرگیز فێری ئەوە نەبووم ‪....‬‬ ‫کاتێک کەسێک فێردەبێ چۆن بژی ‪ ،‬واتای فێرببێ چۆن بمرێ‪ ،‬مردنی‬ ‫مسۆگەر بەهەند وەرگرێ ‪ ،‬بەڕەزامەندی خۆی ‪ ) ،‬بەبێ ڕزگاربوون و بێ‬ ‫هەستانەوەو بێ گیانبازی (نەبۆخۆی و نەبۆ کەسیتر ‪ ...‬لەکاتی ئەفلتوونەوە ‪،‬‬ ‫ئەمە ئەرکی فەلسەفەی کۆن بووە ‪ :‬کە فەلسەفە بکەیت واتە فێربی چۆن‬ ‫‪ .‬بمری‬ ‫ئەم ڕاستیە باش دەزانم ‪ ،‬بەردەوام خۆمی لێدەدزمەوە ‪ ..‬جار لەدوای جار ‪،‬‬ ‫دوور ئەکەومەوە لەباوەڕ هێنان پێی ‪ ،‬ئەو ڕاستیەی کە مردن هەیە ‪ .‬ئێمە‬ ‫هەموومان زیندوین ‪ ،‬بەڵام زیندوو بۆ ماوەیەک ‪ ،‬تا کاتێک ‪ )،‬لە تێڕوانینی‬ ‫جیوپۆلەتیکیەوە ‪ ،‬لە کتێبی سێبەرەکانی مارکسدا ‪ ،‬ئێمە ئەژین لەناو‬ ‫جیهانێکی تاریکدا جیاواز لە هەر کاتێکیتر کە ڕابورد ‪ ،‬نادادیەک‬ ‫پەیڕەودەکرێ بەرامبەر ملیارەها زیندو ‪ ،‬لە مرۆڤ و زیندەوەرەکانی تر ‪...‬‬ ‫ئەو کەسانە ‪ ،‬لەسەرو ئەوەوە کە نایەڵن بە مافەسەرەتاییە مرۆڤایەتیەکانی‬ ‫خۆیانەوە ڕابوێرن ‪ ،‬کەوا تەمەنی دەبێتە دووسەد ساڵ هێشتا لە برەو‬ ‫نەوەستاوە ‪ ،‬تەنانەت بەکەمترین مافی ژیان بەسەربردن نەگەیشتوون ( ‪،‬‬ ‫هەرچەندە من ‪ ،‬تائێستاش بەرپەرچی ئەوە دەدەمەوە فێربم چۆن بمرم ‪.‬‬ ‫چونکە تا ئەمڕۆ هیچ زانیاری نوێ فێرنەبووم لەم بابەتەدا ‪ ...‬ئەو کاتەی‬ ‫پێشکەشمانکراوە لەم ژینەدا زۆر بە خێرایی کەمدەکات ‪،‬لەبەر ئەوەنیە‬ ‫کەمن پێشینەیەکم بۆ ماوەتەوە لەشتی جوان و ناشرین وەک کاسانێکی تر ‪،‬‬ ‫بەڵک و لەگەڵ بەسەرچوونی کات دا ‪ ،‬نازناوی ڕزگاربوو لە مەرگم‬ ‫پێدەوترێت ‪ ،‬لەو ڕووانگەیەوە کە زۆربەی ئەو بیرمەندانەی پەیوەندیم‬ ‫هەبوو پێیانەوە ئەم جیهانەیان جێهێشت ‪ ،‬کەواتە من کۆتا نوێنەری نەوەیەکم‬ ‫‪ ،‬ئەویش بەسەر نووسێکی گەورە ‪ ،‬نەوەی شەستەکان ‪ ..‬هەرچەندە بە‬ ‫تەواوەتی ڕاستنیە ‪ ،‬خەریکە کار دەکاتە سەر نەستم و ئەو‬ ‫بەرەنگاربوونەوەی هەست و بەرپەرچ دانەوەو یاخی بوونە شتێکی لە‬ ‫ڕەشبینی تیایە ‪ .‬وە لەگەڵ هەندێ کێشەی تەندرووستی باری سەرشانمی‬ ‫گرانتر کردووە ‪ ،‬ئەو پرسیارە ی سەبارەت بەژیانە ‪ ،‬یان ئەو ماوەیەی‬

‫پێمانداروە بۆئەوەی بژین ‪ ،‬کە ئەو پرسیارە بەردەوام بەدوامەوەیە ‪ ،‬بە‬ ‫تەواوی واتای ووشەکانی کە هەڵگرێتی ‪ ،‬لەهەموو چرکەیەکی ژیانمدا ‪،‬‬ ‫ئەوەتا ئەمڕۆ خۆیم بۆ وێنادەکات لەگەڵ نەخۆشیەکدا بەشێوەیەکی‬ ‫جیاواز ‪....‬هەموو کات گرنگیم داوە بەم چەمکە ‪ ،‬چەمکی مانەوە‬ ‫بەزیندوویی ‪ ...‬بەو واتایەی کە هەڵگرێتی نەک تەنیا دێڕێک بێت بۆ‬ ‫ڕوونکردنەوە زیاد بکرێ بۆ واتای ژیان یان مردن ‪ ،‬بەڵکو هەڵگری واتای‬ ‫بنەڕەتیە ‪ :‬ژیان بریتیە بە مانەوە لەژیاندا بەژیاوی ‪ ..‬مانەوەش لەژیاندا‬ ‫لەواتا بەربڵاوەکەیدا بریتیە لە بەردەوام بوونی کەسێک لە ژیان ‪ ،‬بەڵام‬ ‫ئەوەش دەگەیەنێ کە بەژیاوێ بمێنێ لەدوای مردن ‪ ،‬سەبارەت بە وەرگێڕ‬ ‫والتر بنیامین ئەو جیاوازیە دەردەخات لەنێوان ووتنی )‪Uberleben‬‬ ‫) لەلیەک ‪ ،‬واتە کەسێک لەژیاندا بمێنێ دوای مردنی ‪ ،‬وەک حاڵی پەرتووک‬ ‫بەزیندوویی دەمێنێتەوە دوای مردنی نووسەرەکەی ‪ ،‬یان مناڵێک‬ ‫بەزیندوویی دەمێنێتەوە دوای مردنی باوانی ‪ ،‬ئەم ووتنە ئەوە دەردەخات "‬ ‫‪ " fortleben‬یان " ‪ ، "living on‬لەلیەکی ترەوە ‪ ،‬واتە بەردەوامبیت لە مانەوە‬ ‫لە ژیاندا ‪ ...‬هەموو ئەوو چەمکانەی یارمەتیاندام لەکارەکەمدا ‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫چەمکی چەمکی سێبەر و چەمکی پێشینە ‪ ،‬ئەو چەمکانەن کە پەیوەستن بە‬ ‫بابەتی مانەوە لە ژیاندا ‪ ،‬وەک ) بعد بنیوی ( ‪ .‬هەڵگری واتایەکی سەربەخۆی‬ ‫تایبەتە بە خۆی و هەڵهێنجراو نیە بەتەنیا لە ژیان و مردندا ‪ ،‬بەتەواوەتی وەک‬ ‫ئەوەی من پێی دەڵێم ماتەمی بنەڕەتی ‪ ،‬چەمکێکە پەیوەست نیە بەمردنی‬ ‫تەواو و ڕاستیەوە ‪ ،‬و چاوەڕوانی ناکات بێتە دی ‪.....‬‬ ‫● ووشەی "نەوە"ت بەکار هێنا ‪ ،‬دەستەواژەیەکی بەکارهاتووی هەستەوەر‬ ‫و وردە ‪ ،‬بەردەوام لەنووسینەکانتا دووبارە دەبنەوە چۆن ئاماژە بەو‬ ‫شتانەدەکەیت بەلیەنی خۆتەوە کە لە نەوەیەکەوە دەگوازرێتەوە بۆ‬ ‫نەوەیەکی تر ؟‬ ‫● ئەم دەستەواژەیە ‪ ،‬ڕێ بەخۆم دەدەم بەشێوەیەکی ڕەونەقدار بەکاری‬ ‫بێنم ‪ ،‬دەکرێ سەردەمیانەبین ‪ ،‬تەنانەت لەگەڵ جیاوازی لە تەمەندا ‪ ،‬بۆ‬ ‫نەوەیەک کە پێش ئێمە ژیاون یان لەدوای ئێمەوە دەژین ‪ ،‬ئەبێ مرۆڤ‬ ‫دڵسۆزبێ بۆ ئەوانەی بەردەوام دەلکێنرێن بەو نەوەیەی کەمن پەیوەستم‬

‫پێوەی ‪ ،‬ئەمە وای لێدەکات ببێتە پاسەوانێکی گرنگی پێشینەکان ‪ ،‬بەهەموو‬ ‫جیاوازیەکانیەوە بەهەمان شێواز دەمێنێتەوە ‪. ...‬‬ ‫ئەمەش دوو شت دەگەیەنێ ‪ :‬یەکەم ‪ ،‬لەبەردەم هەمواندا پابەندبین بە‬ ‫داواکاریە هاوبەشەکان لە "لکان"ەوە تا دەگاتە " التۆسیر "‪ ،‬و گەیشتن بە "‬ ‫بلیڤیناس " ‪" ،‬فۆکۆ " ‪" ،‬بارث " ‪" ،‬دولۆز" ‪ " ،‬بلنشۆ " ‪ "،‬لیوتار " ‪ " ،‬سارە‬ ‫کۆفمان " ‪ ......،‬هتد بەبێ ئەوەی ناوی زۆربەی بیرمەندەکان بێنین ‪،‬‬ ‫نووسەرەکان ‪ ،‬شاعیرەکان ‪ ،‬فەیلەسوفەکان و زانا دەروونناسە‬ ‫شیکەرەوەکان ‪ ،‬بۆبەختی باشمان ئەوانەی کەهێشتا لەژیاندا ماون ‪،‬‬ ‫لەوانەوە بۆم ماوەتەوە و لێشم وەرگرتوون وە زیادەیەک بۆئەمە ئەوانەی‬ ‫لەدەرەوەی ووڵاتن ‪ ،‬ژمارەیان زیاترە یان لەوانەیە نزیکتریشبن لەمنەوە‬ ‫وەک ئەوانیتر ‪.‬‬ ‫هەروەها بۆ نموونە باسی دەکەم ‪ ،‬شێوازی بیرکردنەوەو نووسین وێنا‬ ‫دەکرێ بە توانا و توندی ‪ ) ،‬هیلین سیکۆس نازناوی بە باوەڕەکانیی پێوە‬ ‫لکاندوین ( ‪ ،‬ئەم شێوازە لەنووسین خاوەنەکانیان ناتوانن پەشیمانی نیشان‬ ‫بدەن ‪ ،‬تەنانەت ئەگەر لە بەرژەوەندی فەلسەفە خۆشیدا بێ ‪ ،‬هەست‬ ‫بەترس ناکەن لە ڕای گشتی و هۆکارەکانی ‪ ،‬هەموو ئەمانە ناتوانن بەزۆر‬ ‫بەرهەمەکانمان بێ بایەخ کەن یان بیرۆکەمان کپ و داخراوکەن ‪ .‬لێرەوە‬ ‫ناچاردەبین بە پەنابردن بۆ لەخۆگرتن و جیاکاری و شێوازی قورس ‪.‬‬ ‫ئەم ئاشنابوونە بەردەوام پێویستە ‪ ،‬هەموو ئەوانە بەیەکەوە دەبەستێتەوە‬ ‫کە باسم کردوون و ئەوانەش کە پاڵپشتیان کردوون ‪ .‬ئەم شێوازە گشتیە‬ ‫بەتەواوی بەسەر هەمواندا ڕەنگدەداتەوە ‪ ،‬نەک ئەم کەسێتیە یان ئەویتر ‪،‬‬ ‫ئەم تایبەتمەندیە دەبێ ئەمڕۆ ڕزگاری بکەین یان هەوڵی دوبارە بەرهەم‬ ‫هێنانەوەی بدەین ‪ ،‬هەرچەنێک لەسەرمان بکەوێت ‪ .‬ئەم بەرپرسیارێتیەش‬ ‫داوایەکی بەپەلەیە لەژیانی ئەمڕۆماندا ‪ ،‬پێویستی بە جەنگێکی قورس هەیە‬ ‫لەگەڵ کلتوری باودا ‪ ،‬بەرامبەر ئەوانەی کەتائێستاش ناویان دەنێین‬ ‫ڕۆشنبیرانی ڕاگەیاندن ‪ ،‬وە بەرامبەر ئەو گوتارە بڵاوەی کە دەزگا‬ ‫ڕاگەیاندنەکان درووستی دەکەن ‪ ....‬کە درووستکراوی دەستی لۆبیەکانی‬

‫ئابوری و ڕامیاریەکانە ‪ ،‬وەهەروەها لەزۆرکاتدا خاوەنی ئەم گوتارانە‬ ‫بڵاوکەرەوەکان یان ئەکادیمیەکانن ‪ ،‬کەناسراون لەسەر ئاستی ئەوروپی و‬ ‫جیهانی ‪ ....‬بەرگری کردن بەرامبەر بەم جۆریە ئەوە ناگەیەنێ کە دەبێ‬ ‫خۆمان بەدووربگرین لە ڕاگەیاندنەکان ‪ .‬بەڵکو دەبێ ‪ ،‬هەرکاتێک بوار‬ ‫ڕەخسا بەرەو برەودانیان بەرین لە جۆریا و ە بەرپرسیارێتیان وەبیر‬ ‫بهێنینەوە‪.‬‬ ‫دووەم ‪ ،‬لەهەمان کاتدا ‪ ،‬نابێ ئەوە لەیادکەین ‪ ،‬ئەم سەردەمە ئاڵتونیەی‬ ‫ڕابوورد ‪ ،‬نموونەیی نەبووە لە خۆگونجاندن ‪ ،‬بەدڵنیایی ‪ .‬وە زۆرترین‬ ‫ناکۆکی و دژایەتی لەخۆگرتبوو ‪ ،‬لەهەمان کاتدا نوێنەرایەتی ناوەندێکی‬ ‫ڕێکو پێکی نەکردووە ‪ ،‬تەنانەت ئەو کۆمەڵەی بۆ نموونە ناوێکی ئاسایی "‬ ‫ئایدیای ‪ ، " ٦٨‬ئەم ناوە بوتە ئاماژیەک بۆ تاوانبارکردن لە ناوەندی‬ ‫ڕۆژنامەگەری و زانکۆدا ‪ ،‬تەنانەت ئەو کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی هەماهەنگی و‬ ‫یەکانگیری بۆ نەکرا ‪ ...‬ئەوەی گرنگە ‪ ،‬تەنانەت وەفاداری بۆ ئەو قۆناغە لە‬ ‫زۆرکاتدا شێوەی بەربەرەکانی و دوورکەوتنەوەی وەرگرت ‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫ئەوەشدا دەبێ وەفاداربین بۆ ئەو جیاوازیانە ‪ ،‬لە ڕێگەی بەردەوامی لە‬ ‫کردەی دیالۆگی ئایدیایی ‪ ....‬بۆ نموونە من بەردەوامم لە گفتوو گۆ و دیالۆگ‬ ‫لەگەڵ )بوردیو( ‪ ،‬تەنانەت لکان ‪ ،‬دۆلۆز ‪ ،‬فۆکۆ ‪ ،‬ئەمانە وەک نموونە ‪،‬‬ ‫چوونکە ئەمانە بەردەوامن لە هەژاندنی گرنگی ئایدیاییەکانم زیاتر لەوانەی‬ ‫ڕۆژنامەکان دەورەیان داون ) بەدڵنیاییەوە لەگەڵ هەندێ جیاکاری ( ‪ .‬من‬ ‫ئەم گفتووگۆ و دیالۆگە دەپارێزم ‪ ،‬تا ناکۆکیە ئایدیاییەکان سادەنەبنەوە ‪ ،‬و‬ ‫هەڵگەڕێنەوە بەشێوەیەک لەشێوەکان و ببێتە ناوزڕاندن و زەم کردن ‪.‬‬ ‫ئەوەی لەبارەی نەوەکانی سەردەمی خۆمەوە ووتم بەسەر نەوەکانی‬ ‫پێشووشەوە دەسەپێ ‪ ،‬لە کتێبی پیرۆزەوە تا ئەفلتون ‪ ،‬کانط ‪ ،‬مارکس ‪،‬‬ ‫فرۆید ‪ ،‬هایدگر ‪ ... ،‬نامەوێ هیچ ئایدیایەکم لەدەست بچێ ‪ ،‬چوونکە من‬ ‫ناتوانم ئەو کردەیە ئەنجام بەم ‪ .‬فێری ژیان ‪ ،‬وەک دەزانن ‪ ،‬بریتیە لە‬ ‫کردەیەکی نرجسی ‪ .‬دەمانەوێ بژین هێندەی دەتوانین ‪ ،‬خۆمان بپارێزین و‬ ‫بەدووربین لەهەموو خراپەیەک ‪ ،‬وە هەوڵ بدەین بۆ پێگەیاندنی ئەم هەموو‬ ‫شتانە و ئەو ئایدیایە بە شێوەیەکی بێ کۆتا ‪ ،‬بە تواناتر و گەورەترە لە خودی‬

‫خۆمان ‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا بەشێکە لە شێوەی ئەم )منی پچکۆلەیە ( کە پڕە و‬ ‫لەهەموو لیەکەوە لێی دەڕژێ ‪ ....‬ئەگەر داواکاریم لێبکرێ ئەوەی بەشێک‬ ‫بووە لە درووستبونی کلتوریم وازی لێبێنم و بەجێی بێڵم ‪ ،‬ئەوەی بەردەوام‬ ‫هەستم بەخۆشەوویستی زۆر کردووە بەرامبەری ‪ ،‬واتە داواکاری ئەوەم‬ ‫لێبکرێ کە بمرم ‪ ...‬جۆرێکی تایبەت هەیە بۆ مانەوە لەناو ئەم وەفاداریەدا ‪...‬‬ ‫وازبێنین لە داڕشتنی قورس و گران ‪ ،‬ناواخن ‪ ،‬دژەکان ‪ ،‬یان ناکۆکی لێرەدا‬ ‫واتاکە تەواوە ‪ ،‬چوونکە ناتوانرێ لەدەق تێبگەین ‪ ،‬یان هەندێ جار چوونکە‬ ‫ڕۆژنامەوانێک ناتوانێ دەقەکە بخوێنێتەوە ‪ ،‬تەنانەت ناتوانێ ناوی کتێبەکە‬ ‫بخوێنێتەوە ‪ ،‬ئیتر وادەزانێ خوێنەر یان گوێگر لەوە زیاتر تێناگات کە ئەو‬ ‫تێیگەیشتووە ‪ ،‬هەروەها بینەری تەلەفزیۆنەکان ناتوانن بەرگەی بگرن ‪،‬‬ ‫ژمارەی بینینی کەم دەکات و لەدابەزیندا دەبێ ‪ .‬ئەم دابەزینە هەڵەیەکە‬ ‫نابووررێ ‪ .‬جۆرێکە لە خواربوونەوە و زەلیل بوون ‪ ،‬یان مردن بەهۆی‬ ‫بێواتایی ‪.‬‬ ‫● جۆرێک لە شێوازی نووسینتان داهێنا لەبارەی مانەوە و بەردەوام بوون ‪،‬‬ ‫شێوازێک ئاویتە لەگەڵ هەوڵ و پەرۆشی ‪ ،‬شێوازێک لە نووسین دەربارەی‬ ‫پابەندبوونی بۆماوەیی ‪ ،‬و پێشینەیی پارێزراو ‪ ،‬بەرپرسیاریەتی ‪،‬الموتمینە ‪.‬‬ ‫● گەر بۆم هەبێ داهێنان بکەم لە شێوازی نووسینمدا ‪ ،‬دەمکردە‬ ‫شۆڕشێکی بەردەوام کە بێ کۆتابێ ‪ ،‬لەهەموو بار و دۆخێکدا ‪ ،‬دەبێ‬ ‫توانستێکی نوێ بهێنینە بوون و شێوازێک بۆ داڕشتن بگونجێ لەگەڵ‬ ‫ئایدیاکاندا ‪ ،‬شێوەیەکی تایبەت دابێنین بگونجێ لەگەڵ ڕوداوی‬ ‫تایبەت) فرادە الحدث ( ‪ ،‬ئەو وەرگرەش لەبەرچاو بگرین کە ڕووی‬ ‫تێدەکەین و مەبەستمانە ‪ .‬لەهەمانکاتدا پێویستە ئاوڕ لەوە بدەینەوە کە ئەم‬ ‫نووسینە خۆی جۆری وەرگری خۆی دیاری دەکات ‪ ،‬کە هەوڵ دەدات‬ ‫بیخوێنێتەوە ) یان تیایدا بژی ( ‪ ،‬ڕانەهاتووە وەری گرێت لە کەسی تر ‪.‬‬ ‫هیوادارین خوێنەر لەم نووسینەدا شوێنێک بدۆزێتەوە کە تیایدا لەدایک بێتەوە‬ ‫بۆ جارێکیتر ‪ ،‬بەشیوازێکی جیاواز ‪ :‬بۆ نموونە ‪ ،‬نووسەر یەکانگیربێ بێ‬ ‫تێکەڵکردن لە شێوازی شیعریەوە بەشێوازێکی تری فەلسەفی ‪ ،‬یان هەندێ‬ ‫ڕێگەی بەکاربردنی هەستەوەری زاراوەیی هاوبەش ‪ ،‬و ئەو دەستەواژانەی‬

‫بەڕووی چندین واتادا دەکرێنەوە ‪ ،‬یان فێڵی زمان – هەموان لە کەشێکی‬ ‫دڵەڕاوکێ و نادیاری دا دەیخوێننەوە بە بێ ئاگایی لە گرنگی بوونی ژیربێژی‬ ‫تیایدا ‪.‬‬ ‫هەموو پەرتووکێک دەبێ میتۆدیبێ لە فێرکردن بەمەبەستی‬ ‫هوشیارکردنەوەی خوێنەرەکەی ‪ ،‬بەڵام ئەو بڵاوکراوانەی ناواخنکراون وەک‬ ‫لێدانێک بەسەر ڕۆژنامەو چاپخانەکاندا ‪ ،‬ئەوانە خوێنەر درووست ناکەن ‪،‬‬ ‫بەڵکو پۆلێن دەکرێ بەشێوازی خەڵەتاندن کە پێشتر خوێنەرێکی ڕاکێشاوە‬ ‫چۆنی بوێ و چۆن ئارەزوی بکات ‪ ،‬بە سەرەوبن بوونی خوێنەری ئاسایی و‬ ‫سادە کۆتایی دێت ‪ .‬بەڵام من بە هەستی پاڵپشتی و وەفاداری – وەک‬ ‫فەرمووتان – کاتێک لەدوای خۆمەوە نیشانێک جێدێڵم ‪ ،‬واخۆم دەبینمەوە کە‬ ‫ڕووبەڕوی کەسێکی دەیکەم بۆ ئەوەی وەری گرێ ‪،‬چوونکە ناتوانم‬ ‫کارەکانم ڕووبەڕووی یەک کەس بکەمەوە تەنیا ‪....‬‬ ‫بەڵام لەهەموو جارەکاندا کە بەوەفا دەبین لە نووسینەکانماندا وەک هیوای‬ ‫بۆدەخوازین ‪ ،‬دەکەوینە بەر ناپاکی تاکێتی ئەو خوێنەرەی ڕووبەڕووی‬ ‫دەبینەوە ‪ .‬پاشان کاتێک پەرتووکێک دەنووسین و زیادەڕۆیی لە گشتگیریدا‬ ‫دەکەین ‪ ،‬دەگەینە ئاستێک نازانین لەگەڵ کێدا گفتووگۆ دەکەین ‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەردەوام دەبین لە دروستکردنی شێوە و خێو کە بەهیچ شێوەیەک بوونیان‬ ‫نیە ‪ ،‬لەڕاستیدا ئەوەی بەرهەممان هێنا لەهیچ شتێکیدا پەیوەندی‬ ‫بەئێمەوەنیە ‪....‬‬ ‫هەموو ئەو کارانەی کە بەرهەمی دەهێنین ‪ ،‬بەزارەکی بێ یان بەنووسراو ‪،‬‬ ‫بەجێمان دێڵن ‪ ،‬دەست دەکەن بە کارلێک لەوانی تر دوور لەئێمە‬ ‫بەتەواوەتی وەک ئامێرەکان ‪ ،‬بە دەربڕێنێکی وورد تر وەک بوکەڵەکان ‪ ،‬ئەم‬ ‫مەبەستە بەتەواوەتی ڕوون دەبێتەوە لە پەرتووکەکەمدا بەناوی “‪papier‬‬ ‫‪ ) "machine‬غالیلیە ‪ ..( ٢٠٠١‬کە من ‪ ،‬کاتێک لە پەرتووکێکی نووسراوی‬ ‫خۆم جیادەبمەوە واتە لەو کاتەدا کە بڵاوی دەکەمەوە بۆ خوێنەر ) بۆ‬ ‫زانیاری هیچ کەسێک نیە زۆرم لێبکات بۆ ئەمە ( ‪ ،‬لەو کاتەدا شاراوە و‬ ‫دیاریش دەبم لەهەمان کاتددا ‪ ،‬بەتەواوی وەک تارماییەک کە فێرنەبووە‬

‫چۆن ژیان بەسەر بەرێ ‪ .‬ئەو جێ نیشانەیەی جێی دێڵم ئاماژەیە بۆ مردنم ‪،‬‬ ‫ئەو مردنەم کە ڕوویداوە یان ڕوودەدات لە چەند ڕۆژێکی داهاتودا ‪ ،‬وە لە‬ ‫دیوێکی تریدا ئاماژەیە بۆ هیوا کە ئەم نیشانەیە بەزیندوویی بمهێڵێتەوە ‪.‬‬ ‫ئەمە ئارەزویەک نیە بۆ نەمری ‪ ،‬بەڵک و ئەمە کردەیەکی )بنیوی (‪ ،‬لێردا‬ ‫پارچەیەک کاغەز بەجێ دێڵم ‪ ،‬پاشان وون ئەبم و ئەمرم ‪ :‬ئاستەمە جارێ‬ ‫لەم بنیادە بێمە دەرێ ‪ ،‬ئائەمەیە وێنای جێگیری ژیانم ‪.‬‬ ‫هەموو جارێ لەدوای خۆمەوە شتێک جێدێڵم ‪ ،‬مەرگی خۆم دەبینم لە‬ ‫کردەی نووسیندا ‪ ..‬ئەم تاویکردنەوەیە تاکە ‪ ،‬ئێمە واز لەمەموو شتێک دێنین‬ ‫کە پەیوەستە پێمانەوە بەبێ ئەوەی بزانین دەبێ بەموڵکی کێ ‪ ،‬بۆ کێ‬ ‫دەمێنێتەوە و چۆن ؟ کەسی بۆماوە هەیە تا بەرپرسیاربێ لێیان ؟ئەم‬ ‫پرسیارە دەبێ ئێستا لەهەمووکات زیاتر بیکەین ‪ .‬ئەم پرسیارە بەردەوام‬ ‫سەرقاڵم دەکات ‪.‬‬ ‫سەردەمی تەکنەلۆجیای کلتوری ئەوەی ئێستا تیای دەژین ‪ ،‬گۆڕانێکی‬ ‫ڕیشەیی درووستکرد لەم دەقانەدا ‪ .‬ئەو کەسانەی کە لەو نەوەیەن کە سەر‬ ‫بەوانم ‪ ،‬بەتایبەتی ئەوانەی تەمەنیان لەهەموان هەڵکشاوترە ‪ ،‬ڕاهاتبوون‬ ‫لەسەر جۆری مێژوویی دیاری کراو ‪ :‬لەوانەبوو بمانتوانیایە پێشبینی بکەین‬ ‫کە کتێبێک ئەتوانێ بەردەوام بێ یان نا ‪ ،‬بەپێی تایبەتمەندێتی‬ ‫وخەصڵەتەکانیەوە‪ .....‬ئەگەر بکرێ بۆ ساڵێک بمێنێتەوە ‪ ،‬دوو ساڵ ‪ ،‬سێ ‪،‬‬ ‫تەنانەت بیست و پێنج ساڵ وەک کتێبەکانی ئەفلتون ‪ .‬بەڵام ئەمڕۆ ‪ ،‬بەهۆی‬ ‫پێشکەوتنی پاراستن لەلیەکەوە و ‪ ،‬پاشان داڕمان و داچۆڕان لەلیەکی‬ ‫ترەوە ‪ ،‬هەموو ئەمانە بنیادی بۆماوە و میکانیزمی کاتی گۆڕی ‪ ،‬ئەوەی‬ ‫پەیوەستە بە ئایدیاوە ‪ ،‬لێرە بەدواوە زۆر ئاستەنگە پێشبینیکردن بۆ ماوەی‬ ‫ژیانی نیشانە و ئایدیا بکرێت ‪....‬‬ ‫لەبارەی ئەم بابەتەوە بەتایبەتی ‪ ،‬منیش لەم تەمەنەدا ‪ ،‬ئامادەیی زیاترم‬ ‫هەیەبۆ گریمانە دژە کان ‪ :‬ئەڵێم – هیوادارم باوەڕم پێبکەن – لەیەک کاتددا‬ ‫هەستێکی دوولیەنەم هەیە ‪ ...‬هەستێکم هەیە کە ‪ ،‬لەلیەک – بەبێ خۆ‬ ‫بچوککردنەوە و بە پێکەنینەوە – خوێندنەوەی کارەکانم هێشتا دەستی‬

‫پێنەکردووە ‪ ،‬لەگەڵ بوونی چەندین خوێنەر لەئاستی باشدا ) چەند دەیەیەک‬ ‫لە جیهاندا ‪ ،‬لەوانەیە ( ‪ ،‬لەڕاستیدا هەلێک هەیە بۆ خوێندنەوەی من و‬ ‫تێکگەیشتنم دوای ماوەیەکی تر ‪ ...‬بەڵام ‪ ،‬لەلیەکی ترەوە هەست دەکەم ‪،‬‬ ‫کە لەدوای پانزە ڕۆژ یان مانگێک دوای مردنم ‪ ،‬هیچ شتێک نامێنێتەوە ‪...‬‬ ‫تەنیا ئەو پەرتووکانە نەبێ کە دەمێننەوە بە پارێزگاریکراوی لە گەنجینەی‬ ‫کتێبخانە یاساییەکاندا ‪ ....‬ڕاستتان پێدەڵێم ‪ ،‬من باوەڕم بەڕاستیە – لەیەک‬ ‫کاتددا پێکەوە ‪ ٠‬بەم دوو گریمانەیە !‬ ‫● لە دڵی ئەم هیوایەدا ‪ ،‬زمان لە ئارادایە ‪ ،‬بەدیاریکراوی زمانی‬ ‫فەڕەنسی ‪ ....‬کاتێک دەیخوێنینەوە ‪ ،‬لەگەڵ هەموو دێڕێکدا هەست بە‬ ‫وابەستەیی دەکەیت پێی ‪...‬بۆ نموونە لە پەرتووکی " یەکانگیری ئەویتری‬ ‫زمانەوانی ") غالیلییە ‪ ، (١٩٩٦‬بە ئەنقەست خۆت پێشکەش بکە ‪ ،‬گاڵتە‬ ‫ئامێز ‪ ،‬وەک دوایین داکۆکی کەر لە زمانی فەڕەنسی و شیکەرەوەی ‪...‬‬ ‫● بگرە ئەوەی کە هی من نیە ‪ ،‬هەرچەندە یەکەم شتە لە ژێر هەژمونی‬ ‫ڕاستمدا یە‪ ...‬ئەزمونی زمان ‪ ،‬بەدڵنیایی ‪ ،‬ئەزمونێک پڕ لە ژیان ‪ .‬رێچکەی‬ ‫مەرگ و بەرەو دەرەوەی گرتووە ‪ ،‬وەک دۆخی هەموو گەڕەک ‪ .‬بارودۆخ‬ ‫کردمی بە یەهودیەکی فەرەنسی لە ڕەچەڵەکی جزائیری لە و نەوەیەی کە‬ ‫پێش جەنگی سەربەخۆیی لەدایک بوون ‪ .‬ئەمە وای لێکردم تەنیاییم خۆش‬ ‫بوێ ‪ ،‬تەنانەت لەناو یەهودیەکانیشدا ‪ ،‬بەدەست نیشانکراوی یەهودیەکانی‬ ‫جەزائیر ‪ .‬بەشداریم کرد لە ڕێڕەوی گۆڕانکاری نا ئاسایی بۆ یەهودیە‬ ‫فەرەنسیە بەڕەچەڵەک جەزائیریەکان ‪ :‬چوونکە باو باپیرانی باوکم زۆر‬ ‫نزیک بوون لە عەرەبەکانەوە ‪ ،‬لە زمان و هەڵسوکەوتیاندا ‪....‬‬ ‫دوای فەرمانی کریمۆ ) ‪ ،(١٨٧٠‬لە کۆتایی سەدەی نۆزدە ‪ ،‬ئەو نەوەیەی‬ ‫دوای ئەوان گۆڕا بۆ نەوەیەکی خاوەن کاراکتەری بۆرجوازی ‪ :‬داپیرەم ‪،‬‬ ‫هەرچەندە بەنهێنی شوی کردبوو لە حەوشەی دواوەی یەکێ لە‬ ‫شارەوانیەکانی جەزائر ‪ ،‬بەهۆی تووندو تیژی لەسەر یەهودیەکان‬ ‫) ڕۆژەکانی دریفۆس ( ‪ ،‬هەوڵی دا کچەکانی لەسەر بنەمای بورجوازی‬ ‫پەروەردە بکات ) وەک دۆخی پەوروەردەی ناوچەی شازدەیەم لە پاریس ‪،‬‬

‫وانەی پیانۆ ‪ . (....‬پاشان نەوەی باوکم هات ‪ :‬کەمیان ڕۆشنبیر بوون ‪،‬‬ ‫زۆرینەیان بازرگان بوون ‪ ،‬هەندێکیان بازرگانی بچوک بوون ‪ ،‬هەندێکیشیان‬ ‫بارودۆخی داگیرکەریان قۆستەوە و توانیان دەستەبەری پێگەی نوێنەرایەتی‬ ‫براندی گەورە بەدەستبێنن لە ووڵاتدا ‪ :‬ڕۆژی خۆی ‪ ،‬لە نووسینگەیەکی‬ ‫بچکۆلەدا بە رووبەری دە مەتر ی چوارگۆشە بەبێ ئەوەی پیویستی بە نهێنی‬ ‫پارێز هەبێ ‪ ،‬کەسێک ئەیتوانی نوێنەری بریکاری صابونی مرسیلیا بێ لە‬ ‫هەموو باکوری ئەفریقیادا ئەم نموونەیە تەنیا بۆ سادە کردنەوەی وێنەکەیە ‪.‬‬ ‫پاشان کاتی ئەو نەوەیەیە کە منیش سەر بەوانم ) زۆرینەیان ڕۆشنبیرن ‪،‬‬ ‫خاوەنی کاری ئازاد ‪ ،‬فێرکردن ‪ ،‬پزیشکی ‪ ،‬پارێزەری ‪ ،‬هتد ‪ ( ....‬هەموو‬ ‫ئەمانە هاتن بۆ فەرەنسا لە ساڵی ‪ ، ١٩٦٢‬بەڵام من ‪ ،‬هاتنم کەمێک پێشتر‬ ‫بوو واتە ساڵی ‪ . ١٩٤٩‬لەو ڕۆژانەی مندا ‪ ،‬بە زیادەڕۆییەوە ئەمە دەڵێم ‪ ،‬ژن‬ ‫و ژن خوازی تێکەڵ لە سەرەتادا بوو ‪ ،‬بەڵام بەشیوازێکی نیمچە تراژیدی ‪،‬‬ ‫شۆڕشگێڕی ‪ ،‬دانسقە ‪ ،‬بێ بەش نەبوو لەپەرچەکرداری مەترسیدار ‪....‬‬ ‫بەلەبەرچاوگرتنم کە ژیانم خۆشدەوێ ‪ ،‬ژیانی خۆم بەتایبەتی ‪ ،‬هەر بۆیە‬ ‫هەموو کاریگەریەکانم خۆشدەوێ کە بوونە هۆی پێگەیشتنم ‪ ،‬زمانیش‬ ‫یەکێکە لەو کاریگەریانە ‪ ..‬ئەم زمانەی کە تەنیا زمان بوو فێریان کردم چۆن‬ ‫پەروەردەیکەم ‪ ،‬تاکە زمانە کە ئەتوانم بڵێم دڵسۆزم بۆی وە بەرپرسیارم‬ ‫بەرامبەری بەجۆرێک یان جۆرێکی تر ‪...‬‬ ‫هەرلەبەر ئەمەیە لە نووسراوەکەمدا بۆ چارەسەری زمان ‪ ،‬ناڵێم شاذ ‪،‬‬ ‫بەڵکو توند ڕەو بەجۆرێک ‪ ،‬بەشێوەیەک لەشێوەکانی خۆشەوویستی ‪.‬‬ ‫خۆشەوویستی بەگشتی خۆشەوویستی زمان دەگرێتەوە ‪ ،‬ئەویش‬ ‫خۆشەوویستیەکی نەتەوەیی یان پارێزگاری نیە ‪ ،‬بەڵام پێویستی بە‬ ‫بەڵگەیە ‪ ،‬پێشینەو ئاستەنگی ‪ ...‬هەڵسوکەوتمان لەگەڵ زمان هەرەمەکی‬ ‫نیە ‪ ،‬بوونی زمان پێش بوونی ئێمە کەوتووە ‪ ،‬وە بەردەوامیش دەبێ دوای‬ ‫ئێمە لە ژیاندا ‪ ...‬لەکاتێکدا وویستمان بوو نیشانەیەک جێبێڵین لە زماندا ‪،‬‬ ‫دەبێ بەشێوەیەکی شایستە ئەو کارەبکەین ‪ ،‬ودەبێ ڕێزی یاساو‬ ‫تایبەتمەندێکانی بگرین ‪ ،‬بەڵام بەبێ پیرۆزکردن و چەقبەستوویی ‪ .‬ئەمەیە‬ ‫جیاکاری لە نێوان دلسۆزی و نا دلسۆزی ‪ :‬کاتێک من لەزمانی فەرەنسی‬

‫کەم دەکەمەوە ‪ ،‬بەڵکو ئەمکارە بەڕێزەوە دەکەم بەشێوەیەک بگونجێ‬ ‫لەگەڵ یاساکانی ئەم زمانەدا ‪ ،‬لەگەڵ ژیانی و پیشکەوتنەکانی ‪ ...‬بەردەوام‬ ‫بە زەردەیەکەوە تێی دەڕوانم ‪ ،‬هەندێ جاریش بە بێزاری ‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫کەمتەرخەمنبەرامبەر زمانی فەرەنسی و بەکەم سەیری دەکەن و‬ ‫پابەنددەبن بە هەموو ڕێساو پێکهاتە کلسیکیەکانی بەڵام بەبێ‬ ‫خۆشەوویستی ئەو کارە دەکەن ئەوان لە کوڕێک دەچن گرفتی زوو پەڕینی‬ ‫هەیە ‪ ،‬لەکاتێکدا زمانی فەڕەنسی مەزنە ‪ ،‬کە ناتوانی دەستی لێبدەیت و‬ ‫خراپی بکەیت ‪ ،‬سەیریان دەکەیت کاتێک خەریکی ئەو کارەن و چاوەڕێ‬ ‫هاتوو و داهاتوون ‪ ....‬ئەمە دیمەنێکی کۆمیدیە ‪ ،‬بە شێوازێکی کەمێک توند‬ ‫باسی دەکەم لە پەرتووکیی کارتی پۆستەدا ) ماڵی فلماریون ‪. (١٩٨٠‬‬ ‫بەجێهێشتنی نیشانەیەک لە مێژووی زمانی فەرەنسیدا ‪ ،‬ئەمە ئەو ئامانجەیە‬ ‫کە سەرقاڵی کردوم ‪ .‬بەم وابەستەییەوە دەژیم ‪ ،‬ئەگەر لەبەر خاتری‬ ‫فەرەنسا خۆی نەبێ ‪ ،‬ئەوا لەبەر شتێکە کە لە ناو زمانی فەرەنسیدایە لە‬ ‫پێش چەندین سەدەوە ‪ .‬وای دادەنێین من ئەم زمانەم خۆشنەوویستووە ‪،‬‬ ‫هەروەک چۆن ژیانی خۆم خۆشدەوێ ‪ ،‬زۆرجار زیاتر لەو خۆشەوویستیەی‬ ‫ئەم یان ئەو لە بەڕەچەڵەک فەرەنسیە کان ‪ ،‬چوونکە بەمەوە خۆشمدەوێ‬ ‫خۆشەوویستیەکی نامۆ و پێشوازی لێکراوە ‪ ،‬لەگەڵیا گونجا بەو شێوەیەی‬ ‫تاکە ڕێیە بۆی ماوەتەوە ‪ ....‬ئەم جۆرە لە هۆگری ‪ ،‬شتێک لە مزایدە لە‬ ‫خۆشەوویستیا ‪...‬‬ ‫زۆربەی فەرەنسیە بەڕەچەڵەک جەزائیریەکان هەمان بینینەوەی منیان‬ ‫هەیە ‪ ،‬ئەگەر یەهودیبن یان نا ‪ .‬لەکاتێکدا ئەوانەی کە لە فەرەنساوە هاتن بۆ‬ ‫جەزائیر کەسانی نامۆبوون ‪ :‬چوونکە هەڵگری شوناسی ستەمکاری بوون ‪،‬‬ ‫و پاڵنەرێکیان تیایە بۆ هەڵسەنگاندنی شتەکان بەپێی وویستی خۆیان و ‪،‬‬ ‫کاردەکەن لە دانانی ڕێساو یاساکاندا ‪ .‬ئەوەش سیما و ڕاهاتنە تیایاندا‬ ‫ودەبێ دابپۆشرێ ‪ ...‬بیرمە ‪ ،‬کاتێک مامۆستایەک بهاتایە بۆلمان لە‬ ‫فەرەنساوە بۆ زاراوەی فەرەنسی ‪ ،‬بە پێکەنیناوی دەهاتە بەرچاومان ! ‪...‬‬ ‫لێرەوە موزایەدەی من دەردەکەوێ ‪ :‬یەک زمانم هەیە ‪ ،‬لەهەمانکاتدا‬ ‫ئەوزمانە پەیوەستنیە بەمنەوە ‪ .‬ئەم ئەزمونە مێژووییە بێهاوتایە کاریگەری‬

‫لە یاسای گشتی کرد ‪ :‬خاوەنداری زمان بە پەیوەست بوونی سرووشتی و‬ ‫پێناس ناکرێ ‪ .‬بەهەڵە تێگەییشتن لەم کردارە ئەتبات بەرەو تۆقاندن و‬ ‫داگیرکاری ‪ ،‬هەژمونی داگیرکاری ‪.‬‬ ‫● بەشێوەیەکی گشتی تۆ ئارەزوو ناکەیت ڕاناوی " ئێمە " بەکاربێنی ‪..‬‬ ‫ئێمەی فەیلەسوفان ‪ ،‬یان ئێمەی یەهود ‪ ،‬بۆ نموونە ‪ ...‬بەڵام لەگەڵ‬ ‫زیادبوونی گێرەشێوێنی جیهانی نوێ ‪ ،‬بەخۆ لدانی کەمترەوە دەڵێی "‬ ‫ئێمەی ئەوروپییەکان " ‪ .‬پێشتر لە کتێبێکتا "‪ ) " Lautre Cap‬گالیلیە ‪،( ١٩٩١ .‬‬ ‫لە کاتی جەنگی کەنداوی یەکەم نووسیوتە ‪ ،‬ئەگەر وەک ئەوروپیەکی کۆن‬ ‫خۆت ناساند ‪ ،‬یان ئەوروپی دووڕەگ ‪.‬‬ ‫● لێرەدا دوو بابەت هەیە ‪ ،‬لە ڕاستیدا بینینەوەیەکی خراپم هەیە بۆ ووتنی "‬ ‫ئێمە " ‪ ،‬بەڵام هەندێ کات وای دەبینم کە ئەم تێڕوانینە بەکار بێنم ‪ .‬لەگەڵ‬ ‫هەموو ئەو کێشانەی کە ئازارم ئەیەن لەم بابەتەدا ‪ ،‬کە بە سیاسەتی‬ ‫لەناوبردن و خۆ کوشتن دەستپێدەکات بۆ ئیسرائیل ‪ ،‬هەندێک زایۆنی‬ ‫) چوونکە بەڕای من ئیسرائیل نوێنەرایەتی یەهودی یان پارچەکانی یەهود‬ ‫نیە لە جیهاندا یان بەڕەچەڵەک یەهودیەکان ‪ ،‬تەنانەت زایۆنیەکان خۆیان کە‬ ‫چەندین ئەم لولیان هەبوو ‪ ...‬لەلیەکی ترەوە مەسیحیە بنیادگەراییەکان‬ ‫هەبوون کە ناوزەند دەکرێن بە زایونی ڕاستەقینە لە ووڵاتە یەکگرتووەکانی‬ ‫ئەمەریکا دا‪ .‬توانای لوبیە تایبەتەکەیان بەرابەرە بە کۆمەڵگەی یەهودی لە‬ ‫ووڵاتە یەکگرتووەکانی ئەمەریکادا ‪ ،‬هەروەها ئەمە بێ ئەوەی باسی‬ ‫ئاڕاستەی سعودی بکەین لەبارەی کاریگەری ئالوگۆڕ لە سیاسەتی‬ ‫ئەمەریکی – ئیسرائیلدا ( ‪ .‬لەگەڵ هەموو ئەمانەدا ‪ ،‬وە چەندین کێشەی تر‬ ‫کە بەبوونیان دەناڵێنم لەگەڵ یەهودی بوونم هەرگیز ڕەتم نەکردۆتەوە ‪.‬‬ ‫هەموو کات دەڵێم ‪ ،‬لەهەندێ کاتدا ‪ " ،‬ئێمەی یەهود " ‪ .‬ئەمە " ئێمەی "‬ ‫ئازاردراوین ‪ ،‬ئامادەیە لە دڵ دا ئەوەی زیاتر دڵەڕاوکێ یە لە بیرمدا ‪،‬‬ ‫مەبەستم لە وەیە کەجارێکیان ناوم نا ‪ :‬ڕۆژی کۆتایی بۆ یەهود ‪...‬ئەم‬ ‫ڕاناوی گوزارشتکردنە لەبیرما شوێنێکی وەرگرت وەک ئەوەی ئەرستۆ‬ ‫بەقوڵی باسی لێوەداکات کە باسی نوێژ ی دەکرد ) ‪ : (eukhe‬کاتێک ووتی‬

‫ئەمە نەڕاستەو نە هەڵەیە ‪ .‬بەسادەیی ئەمە نوێژە ‪ .‬ئیتر ئاوا لە هەندێ‬ ‫بارودۆخدا ‪ ،‬خۆم لنادەم لە ووتنی " ئێمەی یەهود " هەروەها " ئێمەی‬ ‫فەرەنسیەکان "‪.‬‬ ‫لە گەڵ ئەوشدا ‪ ،‬لە سەرەتای کارکردنم لە میتۆدی هەڵوەشاندن )‬ ‫‪ ، ( Disassembly‬بەشێوەیەکی گەورە مامەوە بە ڕەخنەگرتن لە‬ ‫سەنترالیزمی ئەوروپی ‪ ،‬لە سەرەتای درووستبوونیدا ‪ ،‬لەلی فالیری ‪،‬‬ ‫هسرل ‪ ،‬یان هایدگر بۆ نموونە ‪ ...‬هەڵوەشاندن بەشێوەیەکی گشتی‬ ‫ووێستگەیەکە زۆرینە بەشێوەیەکی تایبەت وایان دانابوو ‪ ،‬بزوتنەوەی‬ ‫لەدەستدانی باوەڕە بەرەو ڕووی هەموو ناوەندی ئەوروپی ‪ ...‬کاتێک بۆم‬ ‫دەگونجێ لەم کاتانەدا ‪ ،‬کە بڵێم " ئێمەی ئەوروپی " ‪ ،‬ئەم ووتەیەم زۆر‬ ‫جیاوازە ‪ :‬چوونکە هەرچیەک کەبتوانی هەڵیبوەشێنی لە کەلتوری ئەوروپێ‬ ‫ناتوانرێ ڕێگری لێبکرێ ‪ ،‬بەهۆی ئەوەی ڕوویدا لە ئەوروپا لە تەنگبوونەوەو‬ ‫درێژبوونەوە بەهۆی چاخی ڕووناکی ئەم خراپەکاریە لەو کاتەوە سەرشانی‬ ‫ڕۆشنگەری ئەم کیشوەرەی قورس کردووە ) گشتگیری ‪ ،‬نازیەت ‪ ،‬کۆمەڵ‬ ‫کوژی ‪ ،‬هۆلۆکۆست ‪ ،‬زایۆنی ‪ ،‬ئازادی هتد‪ (.....‬ئەمڕۆ ‪ ،‬لە بارودۆخی‬ ‫جیوسیاسی کەتیا دەژین ‪ ،‬ئەمە ڕێگرنیە ئەوروپا ئەوروپا یەکی تربێت بەڵام‬ ‫هەڵگری هەمان یادەوەریە ‪ ،‬کە ئەتوانێ ) ئەمەش هیوای خودی منە بەهەر‬ ‫حاڵ ( کە یەکانگیربی لەیەککاتدا دژی سیاسەتی کۆنترۆڵی ئەمریکی ) وەک‬ ‫ولفویتز ‪ ،‬تشینی ‪ ،‬رومزفیڵد ‪ (....‬وە دژی دەسەڵاتی خوداوەندی )‬ ‫ثیوکراتی ( ئیسلمی و عەرەبی نە ڕووناکی تیایە نە دواڕۆژی سیاسی هەیە‬ ‫) بەڵام بەبێ ئەوەی جیاوازی و ناکۆکی پشتگوێ بخەین لە نێوان ئەم دوو‬ ‫کۆمەلەیە ‪ ،‬وەدەبێ دەست لەناو دەستی یەکبین لەگەڵ ئەوانەی‬ ‫تێدەکۆشن و بەرگری دەکەن لە دژیان لە ناوخۆدا ( ‪.‬‬ ‫ئەوروپا لەژێر پێویستی هەڵگرتنی بەرپرسیارێتی نوێدایە ‪ ،‬من باسی‬ ‫کۆمەڵگەی ئەوروپی ناکەم وەکئەوەی ئێستاهەیە یان چۆن دەردەکەوێ‬ ‫لەزۆرکاتی ئێستایدا ) نیو لیبرالیە ( ئەویش لە ژێر هەڕەشەی خەیاڵاویدایە‬ ‫بۆ بەرپابوونی جەنگی ناوخۆ ‪ ،‬بەڵام باسم لە ئەوروپای دواڕۆژە ‪ ،‬بەدوایدا‬

‫دەگەڕێین و ئەمانەوەێ ‪ ...‬ئەگەر لە ئەوروپا بێ وەک شوێنێکی جوگرافی‬ ‫یان لە شوێنی تر ‪...‬‬ ‫ئەم هێزە لەسەر ڕێیە ‪ ،‬تەنانەت ئەگەر بزوێنەر و پاڵنەرەکانی هێشتا تێکەڵو‬ ‫پێکەڵن ‪ ،‬وابیردەکەمەوە هیچ شتێ ناتوانێ بیوەستێنێ ‪ .‬کاتێک دەڵێم‬ ‫ئەوروپا ‪ ،‬واتە ‪ ،‬ئەوروپای دژ بە جیهانگیری نیولیبرالی ‪ ،‬کە لەتوانایدایە‬ ‫وەرگێڕان و چاکسازی لە چەمک و بەکاربردنی حکومداری و سیستمی‬ ‫ماف ی جهانیدا بکات ‪ .‬بە هەبوونی هێزی سەربازی ڕاستەقینە ‪ ،‬سەربەخۆ‬ ‫لە ناتۆ و ووڵاتە یەکگرتووەکان ‪ ،‬توانای سەربازی هێرش بەرنەبێ ‪،‬‬ ‫پارێزەریش نەبێ ‪ ،‬هەروەها پێشبڕکێش نەکات ‪ ،‬بەڵکو هەبێ بۆ‬ ‫دەستخستنە ناو بەبێ دواکەوتن لە پێشکەشکردنی شیکاری ی بەڕێز بۆ‬ ‫نەتەوە یەکگرتووە نوێکە ) بۆ هەموو پێشهاتێک لە جیهاندا نەک تەنیا ئەوەی‬ ‫تایبەتە بەئیسرائیل بەڵکو لەهەموو شوێنێ ( ئەمەش ئەو کەشەیە کە‬ ‫دەتوانین تیایدا بەشێوەیەکی باشتر بیربکەینەوە لە بابەتی جیهانگیری ‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونە ‪ ،‬یان دادی کۆمەڵایەتی ‪ ،‬وەک بۆماوەیەکی ئەوروپی ‪.‬‬ ‫) ئێستا ووتم جهانگیری ‪ ،‬ڕێگەم پێبەن دوو کەوانە بکەمەوە ‪ .‬جیهانگیری‬ ‫پەیوەستنیە بە پەچەوە لە قووتابخانە بەڵام بە تارای "هاوسەرگیری" ‪...‬‬ ‫واژۆم لەسەر دەستپێشخەریەکی نوێل مامیر کرد بە خۆشحاڵیەوە و بێ‬ ‫ئحراجی ‪ ،‬تەنانەت هاوسەرگیری لە نێوان هاوڕەگەزەکاندا ‪ ،‬بەشێکە لەم‬ ‫نەریتە کە ئەمەریکیەکان هێنایانە ناوەوە لە ژێر ناوی یاخیبوونی شارستانی ‪،‬‬ ‫بەو واتایەنا کە سەرپێچی یاسابێ ‪ ،‬بەڵکو بە واتای یاخی بوون لە بەردەم‬ ‫هەڵوێستی یاسادا دەستی دەکاتەوە بەناوی یاسای هاوڕەگەز ‪ ،‬بەڕێوەیە‬ ‫یان پێشتر نووسراوەتەوە لە گیانی دەستور یان دەقەکەیدا ‪ .‬هەر بۆیە ‪،‬‬ ‫واژۆم لەسەر ناوەرۆکی یاساکەی ئێستا کرد ‪ ،‬بۆم دەرکەوت نا دادیە‬ ‫بەرامبەر هاوڕەگەزەکان ‪ ،‬ساختەیە لە ناوەرۆک و پەیامەکەی دا ( ‪.‬‬ ‫ئەگەر دانەری یاسابم ‪ ،‬زۆر بەسادەیی پێشنیاری بەتاڵکردنەوەی ووشەو‬ ‫چەمکی " هاوسەرگیری" م دەکرد و هەوڵی گۆڕینیم دەدا بە ئاماژەیەکی‬ ‫سکولری و شارستانی ‪ .‬چوونکە هاوسەرگیری چەمکێکە هەڵگری‬

‫بەهایەکی دینیە ‪ ،‬پیرۆزە ‪ ،‬لەنێوان هەردوو ڕەگەز ‪ ،‬لەگەڵ رجاء علوی ‪ ،‬و‬ ‫وفاء ابدی ‪ ،‬هتد ‪ ....‬ئەو خۆگونجاندنە بە کەمکردنەوە لەئاست دێت لەلیەن‬ ‫یاسای سکولری بەرامبەر کەنیسەی مەسیحی ‪ ،‬بە دیاری کراوی بەرامبەر‬ ‫یاسای یەک ژنی ‪ ،‬بەو بۆنەیەوە ئەوە یاسایە یەهودی نیە ) بەزۆر‬ ‫بەیەهودیەکانیان کرد لە سەدەی پێشودا وە ئەمە چەند نەوەیەک دەبێ وەک‬ ‫ئەرکێک سەیرناکرێ لە خۆرئاوای یەهودیەکان ( ‪ ،‬وە ئیسلمییش نیە وەک‬ ‫هەموو دەزانین ‪ .‬کاتێک ووشە و چەمکی " هاوسەرگیری " بەتاڵ‬ ‫دەکەینەوە ‪ ،‬ئەم دوو ڕوویی و شێوە ساختەییەی دیین و پیرۆزی ‪ ،‬کە هیچ‬ ‫پێگەیەکی نیە لە دەستووری سکۆلردا ‪ ،‬دەیگۆرین بە پەیمان نامەیەکی‬ ‫شارستانی کە بنیاد نرابێ لەسەر ڕێککەوتن ‪ ،‬وەک خولێکی گشتگیرکراو ‪،‬‬ ‫باشکراو ‪ ،‬نەرم ‪ ،‬چاککراو ‪ ،‬بەبێ دیاریکردنی ژمارە و ڕەگەزی خاوەنی‬ ‫پەیمان نامەکە ‪.....‬‬ ‫بەڵام لەلی ئەوانەی دەیانەوێ لەڕێگەی هاوسەرگیریەوە پەیوەندی‬ ‫ببەستن ‪ ،‬ئەوانەی هەموو ڕێزێکیان هەیە ‪ ،‬ئەوا دەتوانن بەو کارە هەستن‬ ‫لەبەردەم ئەو دەسەڵاتە دینیەی هەڵیدەبژێرن ‪ ....‬هەروها هەندێ لە ووڵاتان‬ ‫هەن ڕێگە بە هاوسەرگیری دینی پیرۆز دەدەن بۆ هاوڕەگەزەکان ‪ .‬بەستنی‬ ‫پەیوەندی دەکرێ بەم سیستمە بکرێ یان سیستمێکی تر ‪ .‬یان دەتوانرێ‬ ‫هەردوو سیستم بەکاربێنن ‪ ،‬کەسانی تریش هەن نایانەوەێ پەیوەنیەکانیان‬ ‫ببەستن لەناو ئەم جۆرە شێوازانەدا نە بە سکۆلر و نە دیینی ‪ ،‬لێرەدا‬ ‫کەوانەکە دادەخەین ‪ ...‬ئەمە یوتوبیایە وانیە ‪ ،‬بەڵام بەکاری دەبەم تائێستا ‪.‬‬ ‫ئەوەی ناوی دەبەم بە هەڵوەشاندن ‪ ،‬تەنانەت ئەگەر ئاڕاستەی دژی شتێک‬ ‫بێ لە ئەوروپا ‪ ،‬لەهەمان کاتدا چەمکێکی ئەوروپیە ‪ ،‬بەرهمهێنراوە ‪،‬‬ ‫پەیوەندی لەگەڵ خودی ئەوروپی وەک ئەزمونێکی گۆڕانی بنەڕەتی ‪ ...‬لە‬ ‫سەردەمی ڕووناکیەوە ‪ ،‬ئەوروپا بەردەوام ڕەخنە لەخۆی دەگرێ ‪ ،‬وەلەم‬ ‫بۆماوە نایابەدا ‪ ،‬بەختێکی ئایندەیی هەیە بۆ هەڵوەشاندن ‪ .‬بەلیەنی کەمەوە‬ ‫دەبێ هیوام پێی بێ ‪ ،‬ئەمە دڵنیام دەکاتەوە لە دەستپێکی خراپ بوونی ئەو‬ ‫گوتارانەی ئەوروپا کۆنترۆڵ دەکات بەشێوەی کۆتا ‪ ،‬هەروەک بڵێی تەنیا‬ ‫شوێنێکە بۆ سەوز بوونی تاوانکان ‪...‬‬

‫● لەبارەی ئەوروپا وە ‪ ،‬ئایا لە جەنگدانیت لەگەڵ خۆتتدا ؟ لەلیەکەوە‬ ‫ئاماژە بۆ دەستدرێژی یانزەی ئەیلول دەکەیت کە هەموو بنکە جیوسیاسیە‬ ‫کۆنەکانی هێزی حوکومداری لەناوبرد ‪ ،‬دوپاتکردنەوەیەک بۆ تەنگژەی‬ ‫چەمکی ڕامیاری وەک دەیناسێنین بە واتا ئەوروپیەکەی ‪ ،‬لەلیەکی ترەوە ‪،‬‬ ‫ئەو پەیوەندیەت دەپارێزی بە ڕۆحی ئەوروپیەوە ‪ ،‬وە بە نموونەی ڕامیاری‬ ‫گەردوونی بۆ مافە جیهانیەکان کە ئەمڕۆ وێنادەکرێ بە سەرەوبن بوون و‬ ‫دارمان ‪...‬‬ ‫● دەبێ کۆسمۆبولیتێ ) گەردوونی ( ژیانی بۆ بگەڕێتەوە ‪ ) ،‬ببینە کتێبەکەم ;‬ ‫‪ ; Cosmopolites de tous les pays, encore un effort‬گالیلیە ‪ ... ( ١٩٩٧‬کاتێک‬ ‫باسی ڕامیاری دەکەین ‪ ،‬ئێمە ووشەیەکی یۆنانی بەکار دەهێنین واتایەکی‬ ‫ئەوروپی لەخۆدەگرێ کە دەیسەپێنێ بەبوونی دەوڵەت لە پێشینەدا ‪ ،‬واتا‬ ‫نموونەی شار‪ -‬ووڵات وابەستە بەخاک و دانیشتوان بەڕەچەڵەک ‪.‬‬ ‫هەرچۆنێک بێ داپچڕان لە ناو ئەم مێژووە و ئەم چەمکە ‪ ،‬هێشتا واتاکەی‬ ‫دەستی باڵایە ‪ ،‬لەکاتێکدا زۆربەی هێزەکان کاریان بۆ شۆک کردن و‬ ‫لبردنی ئەم واتایە کرد ‪ :‬باڵا دەستی ووڵات لەلی ئەوانە وابەستەی خاک‬ ‫نەماوە ‪ ،‬یان بە میکانیزمی بەردەوامی پەیوەندی ‪ ،‬تەنانەت ئستراجیدی‬ ‫سەربازیش ‪ ..‬لەڕاستیدا ‪ ،‬لبردنی ئەم ئاماژە گەریە چەمکی ئەوروپی کۆن‬ ‫بۆ ڕامیاری دەخاتە کێشمەکێشەوە ‪ .‬زیادەیەک بۆ تێگەیشتنەکەمان‬ ‫دەربارەی جەنگ ‪ ،‬وە جیاوازی لەنێوان ئەوەی شارستانیە و ئەوەی‬ ‫سەربازیە ‪ ،‬وە لەنێوان تیرۆریزمی جیهانی و هەرێمی ‪.‬‬ ‫بەڵام من پێم وایە دەبێ ئێمە زۆر لە چەمکی ڕامیاری نەکەین ‪ ،‬تەنانەت لە‬ ‫سەر چەمکی باڵادەستیش ‪ ،‬کە چەند لیەنێکی پۆزەتیفی تیا دەبینم‬ ‫لەهەندێ دۆخدا ‪ ،‬وەک بەرەنگاری توانای بازاڕی جیهانی ‪ .‬هەروەها لێرەدا ‪،‬‬ ‫پرسێکی ترهەیە وابەستەیە بە بۆماوەی ئەوەروپیەوە دەبێ کار بۆ‬ ‫پارێزگاریکردنی بکرێ وەکاربۆ گۆڕینی ئاڕاستەیبکرێ لەهەمان کاتدا ‪.‬‬ ‫ئەمەشم ووتووە لە کتێبەکەمدا " المجندون " سەربازی نوێ ) دەرچوو لە‬ ‫گالیلە ‪ ، (٢٠٠٣‬لەسەر دیموکراتی وەک بیرێکی ئەوروپی ‪ ...‬وەک بیرێک‬ ‫نەهاتۆتە دی شێوەیەکی خواستراو ‪ ،‬بەڵکو هاتنە دی وابەستەی دواڕۆژی‬

‫هاتووە ‪ ...‬لەڕاستیدا ئەم مۆرکە دەبینن لە بیرکردنەوەمدا بەبەردەوامی ‪،‬‬ ‫هیچ پاساوێکیشم نیە بۆی تەنیا ئەوەنەبێ کەئەوە منم ‪ ،‬باسادەیی ئاوا خۆم‬ ‫دەبینمەوە ‪.‬‬