Zambezi, fotolezing met Abe en Wil Maaijen

Tekst: Benjamin Hallie, foto’s: Abe Maaijen

Op woensdag 25 mei hield Abe Maaijen met zijn vrouw Wil een fotolezing over hun belevenissen tijdens een kanotocht over de Zambezi rivier in Afrika. Ondanks dat zich deze avond een belangrijke voetbalfinale afspeelde was er toch het nodige publiek op de lezing afgekomen. Omdat dit de avond voor Hemelvaartsdag was waren de jeugdigen oververtegenwoordigd. Zij waren de volgende dag immers vrij van school. Nadat ik Abe en zijn vrouw geïntroduceerd had en hierbij direct van de gelegenheid gebruik had gemaakt om de activiteiten van de jeugdwerkgroep onder de aandacht te brengen, was het woord aan hen. D

Abe en Wil zijn een bijzonder reislustig stel en hebben erg veel van de wereld gezien. Daarnaast hebben zij hun belevenissen op reis ook nog eens fantastisch vastgelegd op beeld. Vanaf het begin van de lezing sloeg hun duidelijk zichtbare enthousiasme over op de overige aanwezigen wat vanaf het begin af aan resulteerde in een leuke interactieve sfeer waar veel ruimte voor vragen was.

De reis begon op Schiphol in een gloednieuwe ‘Dreamliner’, die op de plaats van aankomst in Kenia met een watergordijn onthaald werd. Deze spoelbeurt was geen overbodige luxe, want Abe toonde een foto gemaakt vanuit het vliegtuig waarop een zandstorm te zien was. En dat op duizenden meters hoogte. Dit was typisch zo’n zandstorm waardoor wij in Nederland de auto een extra poetsbeurt moeten geven. Aangekomen in Kenia reisde het stel door naar de Zimbabwaanse hoofdstad Harare, waar zij zichzelf een aantal dagen de mogelijkheid hadden geboden om te acclimatiseren en iets van de hoofdstad te zien.

Bij een reis naar Afrika denken in eerste instantie niet veel mensen aan Zimbabwe. Zimbabwe is weliswaar een redelijk ontwikkeld land, het regime van Mugabe en diens opvolger hebben ertoe geleid dat het tevens straatarm is. Alle rijkdom is door het regime aan de samenleving onttrokken, iets dat in het straatbeeld goed was terug te zien. Mensen hadden allerlei handeltjes die net toereikend waren om in levensonderhoud te kunnen voorzien. Een kruidenier die tevens bedden en toilethuisjes verkocht was hiervan een voorbeeld. Wel zijn de Engelse invloeden uit het koloniale verleden nog goed zichtbaar. Denk hierbij aan het schooluniform en het spreken van de Engelse taal. Abe vertelde dat de lokale bevolking, ondanks de armoede, ontzettend vriendelijk, behulpzaam en gastvrij is.

Na hun dagen in de hoofdstad trok het stel noordwaarts richting de Zambezi. Deze grensrivier heeft een lengte van 2660 km en heeft haar bron in noordelijk Zambia, stroomt via Angola naar zuidelijk Zambia en vormt vanaf de Victoria watervallen de grens met Zimbabwe. Ze vloeit via het Karibameer naar Mozambique, waar ze vervolgens uitmondt in de Indische Oceaan. Uiteraard hebben Abe en Wil maar een deel van deze afstand afgelegd. Hun trip begon bij de stuwdam in het Karibameer en zou zich over een lengte van 230 kilometer uitstrekken in noordoostelijke richting. Deze gehele afstand werd in negen dagen tijd per kano afgelegd onder leiding van hun gidsen Norman en Kenneth. De opleiding tot gids is een zeer serieuze opleiding in Zimbabwe. Abe vertelde dat deze gidsen enorm veel kennis van de natuur en omgeving hebben. Desalniettemin was Kenneth nog niet officieel gids. Tijdens de tocht zat hij in de afrondende fase van zijn opleiding. Enkele weken later kreeg het stel bericht dat Kenneth was geslaagd. Tijdens de tocht sloeg het gezelschap richting het einde van de dag hun kamp op. Dit gebeurde op Zimbabwaans grondgebied. Dit had simpelweg te maken met het feit dat niemand van hen een visum had voor Zambia. Zelfs op de rivier hielden zij de Zimbabwaanse kant van de rivier aan. Geslapen werd er overigens in tenten op kleine eilandjes. Dit in verband met het gevaar van roofdieren. Vanuit het kampement kon Abe de mooiste plaatjes schieten van onder andere krokodillen, olifanten, buffels, nijlpaarden en een kolonie bijeneters. De reis vond plaats in november en bijeneters in de kolonie waren druk bezig met het voeren van hun jongen. Dit omdat november de voorjaarsperiode is in zuidelijk Afrika. Overigens vertelde Abe dat hij bewust voor deze tijd van het jaar had gekozen. Het voorjaar is de droge periode, vlak voordat de regentijd aanbreekt. Het vele wild verzamelt zich in die tijd rond het schaarse aantal drinkplaatsen, waardoor zij beter te fotograferen zijn. Daarnaast zijn de eerste wolken zichtbaar die uiteindelijk de regentijd zullen inluiden. Op de foto’s dient dit als een extra mooi decor.

Het kampement wordt op de oever opgeslagen

Een kolonie karmijnrode bijeneters

Aan de oevers van de rivier kreeg het stel de gelegenheid te ontspannen omdat hun gastvrije en behulpzame gidsen het eten verzorgden. Vooral voor Wil voelde het op deze momenten ietwat ongemakkelijk en was het lastig stilzitten. De gidsen in het gebied gebruiken ten alle tijden gasbranders om water te koken of eten te maken. Voor Rangers die in het gebied werken, betekent open vuur vrijwel altijd dat dit door stropers wordt gemaakt die daar actief zijn. De gidsen zijn zich hiervan goed bewust waardoor gekookt wordt op gas. Abe toonde ons overigens een ‘illegale’ foto. Hij had een foto gemaakt van een groep Rangers die zich ophielden aan de oever van de rivier. Zij waren hun kleding aan het wassen en hier had Abe een foto van gemaakt. Later hoorde hij van een van de gidsen dat het niet is toegestaan om deze ‘legereenheid’ te fotograferen. In Nederland zou men ook op zijn minst vragen krijgen als er langs het hek van pakweg legerplaats Harskamp kiekjes geschoten zouden worden. Overigens gebeurde dit opfrissen op gecoördineerde wijze. Zo vertelde Abe dat er altijd ‘een mannetje’ aan de oever stond te kijken of er krokodillen op de loer lagen. Dit ‘mannetje’ had dus een bijzonder verantwoordelijke taak en gaf het signaal veilig of onveilig.

Overigens zijn krokodillen niet de dieren die het meest betrokken zijn bij conflicten tussen mens en dier met dodelijke afloop. Verrassend genoeg zijn dit buffels. Bij grote katachtigen, nijlpaarden, krokodillen en olifanten zijn toeristen van nature wat

terughoudender. Een confrontatie met een buffel loopt echter vaker dodelijk af voor mensen, gevolgd door conflicten met nijlpaarden. Deze nijlpaarden zijn overigens in zeer groten getale aanwezig in de Zambezi en ze maken tijdens de nacht een luid grommend/snurkend geluid. Volgens Abe zie je overigens maar een derde deel van de aanwezige nijlpaarden aan de oppervlakte van het water. Twee derde bevindt zich onder water. Op de foto’s viel duidelijk op dat deze dieren er soms zeer gehavend uitzien. Dit komt vooral door onderlinge territoriale krachtmetingen. Niet zelden laat een dier hierbij het leven. Het kadaver dient in de kringloop vervolgens weer tot voedselbron voor diverse dieren, zoals krokodillen, gieren, (koe-) reigers en andere vogels. Een ander dier dat goed vertegenwoordigd is zijn olifanten. Zelf was ik hier enigszins verbaasd over aangezien ons vele berichten over stroperij bereiken. In dit deel van Afrika gaat het erg goed met de olifant en is er discussie gaande wat er moet gebeuren met het ivoor van dieren die een natuurlijke dood gestorven zijn. Dit ivoor wordt ‘opgeruimd’, maar vertegenwoordigt (los van op de zwarte markt) geen enkele waarde omdat hier niet in gehandeld mag worden. Critici zeggen dat dit legaal verkregen ivoor als bron van inkomsten kan dienen voor dit straatarme land, al kan het corruptie of verkeerde bedoelingen in de hand werken. Voor beide opties valt wellicht iets te zeggen.

Na 230 kilometer genoten te hebben van het wonderlijk schoon dat de omgeving van de Zambezi te bieden heeft, was het moment aangebroken om aan land te gaan en per auto terug te keren naar het vertrekpunt waar de kanotocht bijna tien dagen eerder was aangevangen. Het bezichtigen van dorpjes op de route en het contact met de lokale bevolking maakte de rugklachten die Abe overhield aan de hobbelige autotocht meer dan goed. Hiermee waren we aan het einde gekomen van een geslaagde lezing. Voor de aanwezigen moet het gevoeld hebben alsof ze deze reis zelf beleefden. Ook benieuwd naar series foto’s van diverse reizen? www.abefoto.nl >> reisfotografie. Tevens plaatst Abe dagelijks een bijzondere natuurfoto op zijn facebook en Instagram. Ook voor deze link: zie zijn website. D

Afrikaanse varianten van onze vogels: links bonte ijsvogel en rechts witkruinkievit