²ÏݳñÏ
äáõ¿Ýáë ²Ûñ¿ë, ²ñųÝÃÇÝ - 83ñ¹ ï³ñÇ - ÂÇõ 13.539 - 8 سÛÇë 2014 - лé. (54 11) 4775 7595
Բակօ Սահակեան Շուշիի զարգացումը կը նկատէ Արցախի առջեւ ծառացած գերխնդիրներէն մէկը
Շ
ՈՒՇԻ, «Արմէնփրէս».Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան 2 Մայիսին այցելած է Շուշի քաղաք: Արցախի նախագահի աշխատակազմի տեղեկատւութեան գըլխաւոր վարչութեան համաձայն՝ նախագահը մասնակցած է արցախեան պատերազմի անուանի հրամանատարներէն մէկուն՝ Շուշիի պաշտպանական շրջանի հրամանատար, «Մարտական խա»չ առաջին աստիճանի շքանշանակիր, գնդապետ Վաչագան Իշխանեանի յիշատակը յաւերժացնող յուշաքարի բացման արարողութեան: Ան կարեւոր նկատած է արցախեան ազատամարտին աշխոյժ մասնակիցներուն յիշատակի յաւերժացումը՝ թէ՛ քաղաքական, թէ բարոյական տեսանկիւններէ: Այնուհետեւ նախագահ Սահակեան մասնակցած է 2013ի աշխատանքներու ամփոփման
üñ³Ýë³Ï³Ý Ñ»ÕÇݳϳõáñ §ÈÁ ØáÝï¦ Ã»ñÃÁ ËÙµ³·ñ³Ï³Ý Ûû¹áõ³Í ÙÁ ·ñ³Í ¿ ò»Õ³ëå³Ýáõû³Ý ï³ñ»ÉÇóÇÝ ³éÇÃáí ÂáõñùÇáÛ í³ñã³å»ï è»ã»÷ ³ÛÇ÷ ¾ñïáÕ³ÝÇ Û³Ûï³ñ³ñáõû³Ý Ù³ëÇÝ. Ýß»³É Ûû¹áõ³ÍÇÝ Ù¿ç Ï°ÁëáõÇ.
Ա
ռաջին անգամ ըլլալով Թուրքիոյ վարչապետ մը ցաւակցութիւն յայտնեց 1915ի կոտորածներու հայ զոհերու հարազատներուն։ Այսպէս, Թուրքիոյ վարչապետ Թայիփ Էրտողան առաւ պատմական քայլ մը, զոր պէտք չէ թերագնահատել։ Առաջին անգամ ըլլալով, Ցեղասպանութեան 99րդ տարելիցի նախօրեակին, թրքական պետութիւնը իր քաղաքական առաջնորդին միջոցաւ ճանչցաւ հայկական ողբերգութեան իսկութիւնը՝ հաւաստիացնելով, թէ կը ցաւակցի զոհերու ժառանգորդներու տառապանքներուն։ Այս յայտարարութիւնը մաս կը կազմէ խորհրդանշական համեստ քայլերուն, որոնք կ՛առնըւին իշխող Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեան իշխանութեան գլխաւորութեամբ։ Այս քայլերով, իշխող կուսակցութիւնը կը հեռանայ քեմալա-
նուիրուած շրջանի վարչակազմի նիստին: Զեկոյցներով հանդէս եկած են վարչակազմի ղեկավար Վլադիկ Կասեանը եւ համապատասխան ստորաբաժանումներու ղեկավարները: Բակօ Սահակեան Շուշիի շըրջանի եւ համահայկական արժէք ու կարեւորութիւն ունեցող Շուշի քաղաքի զարգացումը նկատած է հանրապետութեան առջեւ ծառացած գերխնդիրնե-
րէն մէկը՝ աւելցնելով, որ նման իւրայատկութիւն յաւելեալ պատասխանատուութիւն կը դնէ համապատասխան մարմիններուն ուսերուն եւ կը պահանջէ աշխատանքներու պատշաճ իրականացման գործընթաց: Ձեռնարկներուն կը մասնակցէին Ազգային ժողովի նախագահ Աշոտ Ղուլեանը, վարչապետ Արա Յարութիւնեանը եւ պաշտօնատար այլ անձեր։
§ÈÁ ØáÝï¦
«Թուրքիա պէտք է ճանչնայ Ցեղասպանութիւնը»
կան քաղաքական ժառանգութենէն, որ կտրականապէս դէմ է որեւէ ձեւով Օսմանեան կայսրութեան վերջին տարիներու ողբերգութեանց ճանաչման։ Սակայն այս քայլը չի կրնար դիտւիլ որպէս 1915ի Ցեղասպանութեան նոյնիսկ թաքուն ճանաչում մը։ Ի վերջոյ, Էրտողանի այդ յայտարարութեան մէջ հայերը յանցագործութեան մը զոհ են, բայց՝ չկան յանցագործներ։ Էրտողան զգուշութեամբ կը խուսափէր նշելէ սպանութիւններուն մէջ Օսմանեան զինւորներու պատասխանատուութեան մասին, հակառակ անոր, որ սպանութիւններու հետեւանքով, աւելի քան մէկ միլիոն հայեր իրենց կեանքը կորսնցուցած էին։ Նախագահներ Պարաք Օպամա եւ Ֆրանսուա Հոլանտ չըխաբուեցան։ Ապրիլ 24ին, երկուքն ալ ողջունեցին «առնուած քայլը», սակայն շարունակեցին կոչ ուղղել, որ Թուրքիա վերջնականապէս ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը։ Իր յայտարարութեան մէջ,
Թուրքիոյ վարչապետը հասցուց ռազմավարական «հարւած» մը, որ կը նուազեցնէր հայկական Սփիւռքի ու արեւմտեան բազմաթիւ երկիրներու կողմէ Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչնալու մասին պահանջներու դիւանագիտական տարողութիւնը։ Այնուամենայնիւ, Էրտողան, հաւանաբար, նոր զէնք մը տուաւ ընդդիմադիրներուն, մտաւորականներուն եւ մարդկային իրաւունքներու կազմակերպութիւններուն, որոնք կ՛աշխատին Թուրքիոյ պատմութեան մութ անցեալը ընդունելու ուղղութեամբ։ Իրականութեան մէջ, Էրտողանի յայտարարութիւնը պայքարի օրինական նոր գետին տրամադրեց բոլոր անոնց, որոնք կը ցանկան հրապարակայնութիւն տալ 20րդ դարու առաջին ցեղասպանութեան մէջ թրքական պետութեան պատասխանատուութեան հարցին։ Կամայ թէ ակամայ, Թուրքիա պէտք է ճանչնայ Հայոց Ցեղասպանութիւնը։
Անգարայի բեմականացումները 100ամեակի յետհաշուարկի առընթեր
Պ
ոլսահայ համայնքի հոգեւոր թէ աշխարհիկ ներկայացուցիչներուն հետ Թուրքիոյ վարչապետ Էրտողանի ունեցած հանդիպումը արտակարգ երեւոյթ չէ, չըսելու համար օրինաչափ նոյնիսկ: Բնական էր, որ գաղութի դասական իշխանութեան ներկայացուցիչներուն հանդիպումը հետեւէր Էրտողանի ցաւակցական գործողութեան: Հայկական կողմը համազարկ բանալու պէտք չունի Պոլսոյ հայ ներկայացուցիչներուն կողմէ կատարուած գերխանդավառ յայտարարութիւններուն եւ մանաւանդ Անգարայէն պահանջուած պատուէրային արձագանգումներուն վրայ: Այս առաջին հայկական արձագանգը իր ժամանակով, ձեւաչափով եւ բովանդակութեամբ սպասելի էր ըստ ամենայնի: Անտեղի պիտի ըլլար ներհայկական որեւէ բանավէճ ծաւալելը այս ուղղութեամբ: Բաւարարուիլ ուրեմն, այս պարագային արձանագրելով, որ Պատրիարքին ձիթենիի ճիւղի համեմատումը արդէն քաղաքական ապսպրանք է` նոյն մօտեցումը հրապարակող Անգարային կողմէ միջազգային հանրութեան ցոյց տալու համար խաղաղասիրական բնոյթի այն ժեսթը, որուն դիմեց վարչապետ Էրտողանը: Այդպէս ալ պիտի ըլլար: Հակառակը ակնկալելը քաղաքականօրէն իրատեսական պիտի չնկատւէր: Հայկական առաջին արձագանգը այսպիսով կը յստականար: Ուղերձին հասցէատէրերուն կարգը ճշդած էր փոխվարչապետը: Այսպէս. Ուաշինկթըն կատարած իր այցելութեան ընթացքին Թուրքիոյ փոխվարչապետը կը յայտարարէր. Էրտողան շատ կարեւոր յայտարարութիւն կատարած է, եւ խօսած 1915ի դէպքերու 100ամեակի նախօրեակին Թուրքիոյ կատարած քայլերուն մասին: «Թէ՛ Միացեալ Նահանգներէն, թէ՛ Հայաստանի Հանրապետութենէն եւ թէ՛ հայկական սփիւռքէն այդ ուղերձին պատասխանը կ՛ակնկալենք: Այդ հարցերու լուծման համար մենք յայտարարութեան եւ քայլերու կը սպասենք»: Նախքան փոխվարչապետին սպասողական վիճակին անդրադառնալը, արագօրէն յիշենք եւ որոշ տարբերութիւն նկատենք փոխվարչապետին եւ արտաքին գործոց նախարարին այս մասին կատարած յայտարարութիւններուն մէջ: Դիւանագիտական ըսելաձեւային խաղերու մասնագէտ նախարար Տաւութօղլուն ուղերձի հասցէատէրերուն մասին բաւարարւած էր բոլոր հայերը ըսելով: Յստակացնելով, որ ուղերձը ուղղուած չէ Հայաստանի Հանրապետութեան, այլ բոլոր հայերուն: Առաջնային հասցէատէրը մշուշի մէջ մնացած էր այս ձեւով: Հիմա, փոխվարչապետը ճշդած է ուղերձին հասցէատէրերուն կարգը. նախ Միացեալ Նահանգները, ապա միջազգային ընտանիքը, ապա Հայաստանի Հանրապետութիւնը եւ ապա սփիւռքը: Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութեան բանբերը ողջունած էր Էրտողանի ցաւակցութիւնը, մինչ Ֆրանսայի նախագահը զայն նկատած էր անբաւարար. այստեղ պէտք է նկատի ունենալ անշուշտ յայտարարութեան ժամանակն ու մանաւանդ միջավայրը: Հայաստանի Հանրապետութեան եւ հայկական սփիւռքին ունեցած հակազդեցութիւններուն մէջ որեւէ էական տարբերութիւն չկար, եւ այդ առումով Անգարան հակասութիւններ գտնելու խաղին մէջ մեծ առաւելութիւններ չունեցաւ: Պոլսահայ համայնքը այս հասցէատէրերուն շարքին տեղ չունէր ուրեմն: Թէեւ հանդիպման գործողութիւնը կազմակերպուած էր եւ անոր նախաբանը կատարուած, երբ նոյն պատուիրակութեան մէկ անդամը խաղաղութեան Նոպելեան մրցանակի արժանի նկատած էր Թուրքիոյ վարչապետը իր առած այս քայլին համար: Միացեալ Նահանգներու եւ միջազգային ընտանիքին անդրադարձները չեն բաւարարած Անգարան: Ցաւակցութիւնը յայտնաբար չէ աշխատած, այնպէս ինչպէս կը պատկերացնէին Անգարայի վարիչները: Հայկական կողմը միանշանակ արձագանգած է, մինչ Միացեալ Նահանգներն ու միջազգային ընտանիքը, տակաւին չեն բաւարարած Անգարան: Ցաւակցելու, անցագրեր տրամադրելու, «հրամմեցէք»ի եւ խաղաղասիրական դրսեւորումներու այս շարքը կը թուի, թէ պիտի շարունակուի: 100ամեակի յետհաշուարկը սկսած է արդէն եւ այս օրակարգը տեղ գտած է Թուրքիոյ ազգային անվտանգութեան խորհուրդի նիստին: Անգարան հետեւողականօրէն պիտի փորձէ գնդակը տեսնել տալ հայկական դաշտին մէջ: «ԱԶԴԱԿ» Պէյրութ
ARMENIA
II
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 8 سÛÇë 2014
êáõñdz
ժապհաթ Նուսրայի անդամներ կը խոստովանին, որ թուրքերէ հրահանգ կը ստանան
Ս
ուրիոյ մէջ բախումներու ընթացքին սուրիական բանակին կողմէ գերեւարուած ծայրայեղ իսլամական ժապհաթ Նուսրայի զինեալներ խոստովանած են, որ իրենք օտարներէ, ներառեալ արաբներէ եւ թուրքերէ հրաման ստացած են Սուրիոյ մէջ կառավարական եւ հանրային հաստատութիւններու դէմ յարձակում գործելու։ Նշենք, որ ժապհաթ Նուսրան հետեւորդ է Ալ Քաիտա ահաբեկչական կազմակերպութեան: Այս մասին կը հաղորդէ «Ալ-Ալամ» պատկերասփիւռի կայանը: Նշեալ ահաբեկիչները, որոնք Սուրիոյ տարածքին վերջերս տեղի ունեցած գործողութեանց ընթացքին սուրիական կանոնաւոր բանակի կողմէ ձերբակալուած են, յայտնած են, որ Թուրքիոյ, Լիպիոյ, Ֆրանսայի, Եգիպտոսի, Աֆղանիստանի, Չեչենիոյ, Յորդանանի եւ Ալճերիոյ քաղաքացիներ Սուրիոյ բանակին դէմ կը կռուին։ Ըստ ֆրանսական լրատուամիջոցներու, Սուրիական ազատ բանակը, ժապհաթ ալ-Նուսրայի եւ ահաբեկչական այլ խմբաւորումներու անդամներ Սուրիա ուղարկուելէ առաջ Քաթարի մէջ կը մարզուին։ Անոնք նաեւ կը նշեն, որ զինեալները զինուած են Միացեալ Նահանգներու կողմէ տրամադրուած հակահրասայլային զէնքերով եւ արբանեակներու միջոցով տեղորոշման սարքերով։ Զինեալները Թուրքիոյ մէջ մէկ շաբաթ կը մնան բժշկական քննութիւններու համար, ապա կ՚ուղղուին Քաթար, ուր երեք շաբթուան վրայ երկարող մարզումի կ՚ենթարկուին։ Ըստ զինեալներու շրջանակէն աղբիւրներու, իւրաքանչիւր ամիս Սուրիա մէկնելէ առաջ 100 զինեալներ Քաթար կ՚ուղարկուին։ Թրքական «Այտընլըք» օրաթերթը վերջերս հաղորդած է, որ Սուրիական ազատ բանակի նախկին հրամանատար Սալիմ Իտրիս ամերիկեան հակահրասայլային «ԹՕՈՒ» տիպի հրթիռներու Թուրքիայէն Սուրիոյ մէջ զինեալներուն փոխանցման մէջ միջնորդի դեր կատարած է։ Ըստ օրաթերթին, տասնեակ մը զինեալներ այդ զէնքի օգտագործման համար մարզուած են Թուրքիոյ մէջ։
ÎÁ ·ñ¿ §àõ³Ã³Ý¦
«Էրտողան Հալէպի եւ Քեսապի ճակատամարտերը կը ղեկավարէ»
Ս
ուրիական «Ուաթան» օրաթերթը կը գրէ, որ այնպիսի պահու մը, երբ Թուրքիոյ վարչապետ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողան իր ցընորքներուն իրականացման համար գրաւը չեչեններու, տաղստանցիներու եւ մաղրեպցիներուն վրայ դնելով` Հալէպի եւ Քեսապի ճակատամարտերը կը ղեկավարէ, Սուրիոյ բանակը իր գործողութեան շղթայազերծումէն քանի մը ժամ ետք ամբողջութեամբ վերահսկողութեան տակ առաւ Ռանքուսին վերահսկող Մահմիաթ ալԹույուր բլուրը: Վերջերս Հալէպի մէջ բանակին դիրքերուն եւ զօրանոցներուն դէմ յարձակում գործող «Ահլ ալ-Շամ» խմբաւորման
«Ռազմական ծրագրաւորման կեդրոն»ին հետ սերտ կապեր ունեցող աղբիւրներ «Ուաթան»ի յայտնեցին, որ թրքական գաղտնի սպասարկութիւններուն աջակցութեամբ ստեղծուած է այդ կեդրոնը, որ իրենց ղեկավարութեամբ կը գործէ եւ իրենք իրենց գրաւը անոր վրայ դրած են ուժերու հաւասարակշռութիւնը նախագահական ընտրութեան ժամկէտէն առաջ ի նպաստ զինեալ ընդդիմութեան շրջելու համար: Աղբիւրները նշած են, որ Թուրքիա Հալէպի կայունութիւնը քայքայելու եւ գետնի վըրայ նոր կացութիւն ստեղծելու համար Հալէպ բերած է շուրջ 2.000 զինեալներ, որոնց մեծամասնութիւնը չեչեններ եւ տաղս-
տանցիներ են, ինչպէս նաեւ` արաբներ: Անոնք կ՛օգտագործեն ծանր եւ արդիական զէնքեր եւ սէուտական ու քաթարական ֆինանսաւորում կը ստանան: Աղբիւրները կ՛աւելցնեն, որ Էրտողանի կառավարութիւնը «Ռազմական ծրագրաւորման կեդրոն»ին կը տրամադրէ գաղտնի տեղեկութիւններ, որոնց աղբիւրը արեւմտեան արբանեակներն են, որոնք կը հետեւին բանակին շարժումներուն, սակայն վերջինիս կիրարկած մարտավարութիւնը ապակողմնորոշած է զանոնք եւ ետ մըղած` աննախադէպ յարձակումները, այդպիսով արգելք հանդիսանալով, որ ուժերու հաւասարակշռութեան մէջ փոփոխութիւն տեղի ունենայ:
Ødzó»³É ܳѳݷݻñ
Սպիտակ Տունը խոստացած է հայ որբերուն հիւսած գորգը տրամադրել հանրային ցուցադրութեան
Մ
իացեալ Նահանգներու նախագահ Պարաք Օպամայի վարչակազմը քոնկրեսական Էտըմ Շիֆին եւ ծերակուտական Էտ Մարքիին տեղեկացուց, որ Սպիտակ Տունը հայ որբերու հիւսած գորգը պիտի տրամադրէ հանրային ցուցադրութեան մը համար, որ նախատեսուած է կազմակերպել այս տարուան աշնան: Հ.Յ.Դ. Ուաշինկթընի Հայ Դատի գրասենեակը կը հաղորդէ, որ Սպիտակ Տան յայտարարութիւնը ողջունած են թէ՛ Շիֆը եւ թէ՛ Մարքին, որոնք քոնկրեսական խումբ մը գործընկերներու հետ միասին գորգը տրամադրելու խնդրագիրը յղած էին, երբ Սպիտակ Տունը մերժած էր անոր ցուցադրութիւնը արտօնել Դեկտեմբեր 2013ին Սմիթսընեան հիմնարկին մէջ ծրագրուած ձեռնարկին ընթացքին: Հ.Յ.Դ. Ուաշինկթընի Հայ Դատի գրասենեակի գործադիր տնօրէն Արամ Համբարեան իր կարգին ողջունեց քոնկրեսականներուն ջանքերը եւ ընդգծեց, որ այժմ պէտք է աչալուրջ ըլլալ ապահովել, որպէսզի գորգի ցուցադրութիւնը իրապէս տեղի ունենայ: Այս գորգը հիւսուած է Ցեղասպանութեան պատճառով որբացած հայ երեխաներու կողմէ` Լիբանանի Ղազիր մանկատան մէջ: Ցեղասպանութենէն փրկըւած մանուկներուն կ՛օժանդակէր Մերձաւոր Արեւելքի մէջ Ամերիկեան Օգնութեան Կոմիտէն, եւ իբրեւ երախտագիտութիւն` 1925 թուականին հայ որբերը իրենց գործած գորգը նուիրած են Միացեալ Նահանգներու նախագահ Քելվին Քուլիճին:
ARMENIA
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 8 سÛÇë 2014
III
²ÏݳñÏ
Հայերը պէտք է շնորհակալութիւն յայտնեն էրտողանին… Ցեղասպանութիւնը չճանչնալուն համար
Թ
ուրքիոյ վարչապետ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանի` «1915 թուականի իրադարձութիւններ»ուն վերաբերեալ յայտարարութիւնը, որ հրապարակուեցաւ ինը լեզուներով, քարոզչական հսկայ ձեռքբերում էր Թուրքիոյ համար եւ տարածուեցաւ ամբողջ աշխարհի մէջ: Ուղերձը այնքան հմտօրէն ձեւակերպուած էր, որ մոլորութեան մէջ ձգեց միջազգային հանրութեան շատ մը ներկայացուցիչներ, ցաւօք, նաեւ` որոշ հայեր, որոնք հաւատացին, թէ ան կը մօտենայ Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչման կամ, առնուազն, «պատմական» քայլ կը կատարէ այդ ուղղութեամբ: Իրականութեան մէջ Էրտողանի յայտարարութիւնը ուրիչ բան չէր, եթէ ոչ` վերաձեւակերպուած ժխտում կամ «հին գինին` նոր շիշի մէջ»: Ջանադրաբար խուսափելով Հայոց ցեղասպանութիւն եզրէն` ան փոխ առած էր արտաքին գործոց նախարար Ահմեթ Տաւութօղլուի «ընդհանուր ցաւի» եւ «արդար յիշողութեան» խաբուսիկ եզրը. բառեր, որոնք կը թուին հաշտուողական, սակայն, ըստ էութեան, մարդասպանները կը հաւասարեցնեն զոհերուն: Առաջին Համաշխարհային պատերազմին ընթացքին մահացած միլիոնաւոր թուրքերու եւ այլոց վկայակոչումը Թուրքիոյ վարչապետին կողմէ վիրաւորանք է Հայոց Ցեղասպանութեան 1.5 միլիոն զոհերու յիշատակին: Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմին եւս միլիոնաւոր գերմանացիներ զոհուած են, սակայն ոչ մէկ գիտակից եւ բարեխիղճ մարդու միտքով կ՛անցնի անոնց մահը հաւասարեցնել վեց միլիոն հրեաներու բնաջնջման… Էրտողանի կոչը` «1915 թըւականի իրադարձութիւնները ուսումնասիրելու նպատակով պատմաբաններու համատեղ յանձնաժողով» ստեղծելուն վերաբերեալ, նոյնպէս մէկ մաշած եւ հարցը յետաձգելու խորամանկ մարտավարութիւն է: Եթէ թրքական իշխանութիւնները անկեղծօրէն կ՛ուզեն գիտնալ Հայոց Ցեղասպանութեան փաստերը, անոնց կը մընայ միայն վերանայիլ իրենց սեփական արխիւներուն մէջ առկայ հսկայածաւալ փաստաթուղթերը, ինչպէս նաեւ բազմաթիւ պատմաբաններու եւ ցեղասպանագէտներու կատարած հետազօտութիւնները` ամբողջ աշխարհի տարածքին:
Ինչո՞ւ թրքական կառավարութիւնը գրեթէ 100 տարի անց նոր հետաքրքրութիւն կը ցուցաբերէ այս թեմայի ուսումնասիրման շուրջ: Ինչո՞ւ ամենազգայուն օսմանեան արխիւները դեռ գաղտնի կը պահուին, չխօսելով միւսներուն մասին, որոնք շատոնց արդէն ոչնչացւած են: Տարիներ շարունակ բազմիցըս գրած եմ, որ` 1. Հակառակ թրքական ժըխտումներուն` Հայոց Ցեղասպանութիւնը միջազգային հանրութեան կողմէ ճանչցուած փաստ է, եւ կարիք չկայ սպասելու նախագահ Օպամայի, վարչապետ Էրտողանի կամ ուրիշի մը կողմէ անոր ընդունման: 2. Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը չի կրնար ուղղել այն անարդարութիւնները, որոնց պատճառով արմատախիլ եղաւ եւ կոտորուեցաւ ամբողջ ժողովուրդ մը: Աւելի նըպատակայարմար պիտի ըլլայ արդարութեան հասնիլ դատական ատեաններու միջոցով` պահանջելով նիւթական փոխհատուցում եւ հայկական տարածքներու վերադարձ: 3. Թուրքիոյ «հաշտեցման» առաջարկը ուրիչ բան չէ, եթէ ոչ չարամիտ հնարք` թաղելու անցեալը անիմաստ ճանաչումով եւ մակերեսային ներողամտութեան հայցով: Իսկական հաշտեցման կարելի է հասնիլ միայն հայ ժողովուրդին հասցուած վիթխարի վնասները վերացնելու միջոցով: Շատ կարեւոր է, որ հայերը զգօն ըլլան եւ չխաբուին հաշտեցման թրքական կեղծ առաջարկներով: Այժմէն մինչեւ 2015 Ապրիլ 24, Թուրքիոյ կառավարութիւնը, ամենայն հաւանականութեամբ, ա՛լ աւելի ճարպիկ գովազդային հնարքներու պիտի դիմէ` միջազգային հանրութեան համակրանքը շահելու համար եւ նուազագոյնի հասցնելու Թուրքիոյ արդէն վարկաբեկուած հեղինակութեան ցեղասպանութեան մեղադրանքներով պատճառուող վընասները: Նման թրքական ծրագիր մըն է Տաւութօղլուի լկտի յայտարարութիւնը, թէ հայկական ըսփիւռքը նաեւ Թուրքիոյ սփիւռքըն է… Թրքական մամուլին մէջ լուրեր հրապարակուեցան, որ Թուրքիոյ կառավարութիւնը քաղաքացիութիւն կ՛ուզէ շնորհել նախկին օսմանեան հպատակներու ժառանգորդներուն, ներառեալ` հայերուն:
Զարմանալի է, որ որոշ միամիտ հայեր մոլորութեան մէջ ինկան` կարծելով, որ ասիկա դրական քայլ մըն է… Պարզապէս պահ մը պատկերացուցէք դուք ձեզ բնակութիւն հաստատած Թուրքիոյ կողմէ գրաւուած Արեւմըտեան Հայաստանի կամ Կիլիկիոյ որեւէ քաղաքի մը մէջ` իբրեւ Թուրքիոյ քաղաքացի եւ ձեր որդիները զօրակոչուած բանակ` «պաշտպանելու թրքական պետութիւնը» եւ մասնակցելու Քեսապի կամ Հալէպի կամ անգամ Հայաստանի վրայ յարձակման… Իսկ ի՞նչ պիտի ըսէք Թուրքիոյ քրէական օրէնսգիրքի 301րդ յօդուածով բանտարկըւելու մասին, որովհետեւ անզգուշօրէն զրուցած էք Հայոց Ցեղասպանութեան մասին` ձեր թուրք հարեւաններէն մէկուն հետ… 23 Ապրիլ 2014ի Էրտողանի յայտարարութեան իսկական նպատակն է խոչընդոտել արդարութեան հասնելու հայերու համաշխարհային ջանքերը` Հայոց Ցեղասպանութեան հարիւրամեակի շեմին: Այն փաստը, որ Միացեալ Նահանգներու պետական բաժանմունքը եւ եւրոպական որոշ պաշտօնեաներ դրական գնահատական տուած են Էրտողանի յայտարարութեան, կը վկայէ, որ ասիկա համակարգուած փորձ էր քողարկելու Օպամայի վարչամեքենային եւ եւրոպական երկիրներու համար` ձեռնպահ մնալու ցեղասպանութեան հարցով հայկական պահանջներէն, իբրեւ պատրուակ օգտագործելով այն, որ Թուրքիոյ ղեկավարները հաշտեցման գործընթացի մէջ են հայերու հետ: Հայերը պէտք է դիմակայեն երրորդ կողմերու` իրենց պատմական պահանջներու հետապնդումէն հրաժարելու ճնշումներուն: Միացեալ Նահանգներու կառավարութեան կամ Եւրոմիութեան տեսակէտները Թուրքիայէն հայկական պահանջներուն վերաբերեալ պէտք է անտեղի համարուին: Հայերը պէտք է տէր կանգնին իրենց սեփական ճակատագիրին եւ թոյլ չտան այլ պետութիւններու թելադրել, թէ ի՛նչ բանն է ընդունելի կամ անընդունելի իրենց ազգային շահերը հետապնդելուն մէջ: ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ «Քալիֆորնիա Քուրիըր» թերթի հրատարակիչ եւ խմբագիր
²ñó³Ë سñï³Ï»ñï ù³Õ³ù
Արիւնով ազատագրուածը պահպանենք դպրոցաշինութեամբ
Ա
րցախի Մարտակերտ քաղաքը մինչեւ 1992ի բռնագաղթը ունէր շուրջ 12.000 բնակչութիւն. ան Արցախի երրորդ կարեւորագոյն քաղաքն էր Ստեփանակերտէն ու Շուշիէն ետք։ Այսօր քաղաքը ունի մօտ 4.000 բնակիչ, որուն մեծ մասը կը զբաղի հողագործութեամբ. այնտեղ կը գործեն երկու դպրոց եւ երկու մանկապարտէզ, դպրոցներու աշակերտներուն թիւը կիսուած է՝ թիւ 1 դպրոցը նախկին 1.400 աշակերտի փոխարէն այսօր ունի մօտ 600 աշակերտ, իսկ թիւ 2 դպրոցը նախկին 400ի տեղ, մօտ՝ 200։ Ուրախալի է, որ վերջին մի քանի տարիներու ընթացքին չէ նուազած դպրոցներու աշակերտութեան թիւը, բայց աւաղ չէ ալ աւելցած, սակայն մանկապարտէզներու աշակերտութեան թիւը աճ արձանագրած է…. Միայն թիւ 1 հիմնական դպրոցը մտաւ պետակնան ծրագրի մէջ եւ կը նորոգուի պետական պիւտճէյէն, որովհետեւ պետութիւնը երկու դպրոց նորոգելու հնարաւորութիւն չունի։ Թիւ 2 դպրոցը նախապէս Հայաստան Համահայկական Հիմնադրամի միջոցներով որոշ չափով նորոգուած է, բայց նորոգելը անիմաստ է այլեւս, որովհետեւ կիսաքանդ վիճակի մէջ է, 1903 թուականին կառուցուած շէնք է՝ նախ եղած է բանտ, ապա զօրակայան եւ ձիաբուծարան, իսկ 1960 թուականէն ի վեր կը գործէ իբրեւ դպրոց: Անոր պայմանները իր դիրքէն սկսեալ մինչեւ կառուցուածք բոլորովին անյարմար են իբրեւ դպրոց ծառայելու համար: Դասարանները կիսաքանդ, լուացարանները նոյնապէս, ջեռուցում չկայ, մարմնամարզութեան յարմարութիւն չկայ, իսկ այդ մէկը շատ անհրաժեշտ է սահմանի վրայ ապրող սերունդ պատրաստելու համար։ Ամենօրեայ յարձակման հաւանականութեան տակ գտնուող սահմանամերձ դպրոցը չունի նաեւ ներքնայարկ՝ յարկ եղած ժամանակ իբրեւ ապաստարան ծառայելու համար։ Դպրոցը կը գտնուի մայրուղիի վրայ, խիտ բնակելի տարածքէն շատ հեռու է եւ սահմանին շատ մօտ (3 քմ. հեռաւորութեամբ), այդ իսկ պատճառով դպրոցի աշակերտները կամաց կամաց կը տեղափոխուին թիւ 1 դպրոց: Այս մէկը կը տանի անոր, որ կարճ ժամանակամիջոցին ընթացքին թիւ 2 դպրոցը կրնայ փակուիլ, իսկ սահմանամերձ Մարտակերտի համար մէկ դպրոցի մէջ հաւաքել քաղաքի ողջ նոր սերունդը խիստ վտանգաւոր է: Այդ առումով երկրորդ դպրոցի առկայութիւնը խիստ անհրաժեշտ է։ Միւս կողմէ, քաղքի միւս ծայրը գտնուող երեխաներուն համար թիւ 1 դպրոց հասնիլը լուրջ հարց է, մանաւանդ երբ քաղաքին մէջ չեն գործեր փոխադրամիջոցներ, աշակերտները ստիպուած են քալելով դպրոց երթալու։ Թէեւ դպրոցի վատ պայմանները որեւէ կերպ չեն խոչընդոտեր դպրոցի տնօրինութեան եւ ուսուցչական կազմի գործունէութիւնը ըստ արժանւոյն իրականացնելու, սակայն, այնուամենայնիւ, արիւնով ազատագրուածը պէտք է պահպանել դպրոցաշինութեամբ. տեղի երեխաներն ու գործող անձնակազմը արժանի են աւելի լաւ պայմաններու մէջ դպրոց յաճախելու, անոնք ազատագրուածը կը պահպանեն՝ պայքարելով կեանքի պայմաններուն դէմ։ Նոր դպրոց կառուցելու անհրաժեշտութիւնը անհերքելի է, այդ նպատակին համար յատկացուած տարածք կայ, մեզի կը մնայ նպաստել, որ ձեռք բերուած տարածքին վրայ կառուցուի 30 սենեականոց դպրոց մը՝ ծրագիր, որ կ’երաշխաւորէ նոր սերունդին պատշաճ կրթութիւն ապահովելը, հետեւաբար, կ’երաշխաւորէ արիւնով ազատագրուածը պահպանել։ Ձեր նուիրատւութիւնները կատարելու համար գրեցէք info@yerakouyn.com-ին: Նպաստենք արիւնով ազատագրուածը դպրոցաշինութեամբ պահպանելու եւ շէնցնելու գործին։ Անոնք իրենց կեանքը չխնայեցինք, մենք նուագագոայնը մեր աւելորդ լումաները չխնայենք…
ARMENIA
IV
êáõñdz
Պայթում` Հալէպի հայկական շրջանին մէջ
Հ
ԱԼԷՊ.- «Գանձասար» թերթի խմբագիր Զարմիկ Պօղիկեան կը տեղեկացնէ. Ուրբաթ, 2 Մայիս 2014ին, յետմիջօրէի ժամը 6ին Հալէպի Վիլլաներ եւ Շէյխ Թահա շրջաններուն մէջ երկու հրասանդերու պայթումին հետեւանքով վիրաւորուեցան երկու հոգի: Հրշէջներ փութացին շիջանել պայթումին հետեւանքով բռնկած հրդեհ մը, իսկ շրջանի բնակիչները վիրաւորները անմիջապէս փոխադրեցին հիւանդանոց։
ՆՈՐ ՎԻՐԱՒՈՐՆԵՐ
Կը շարունակուի հրասանդներու տարափը, 3 Մայիս 2014ին, Հալէպի Ազիզիէի շրջանին մէջ ինկած չորս հրասանդներու պատճառով մեծաթիւ վիրաւորներ եւ զոհեր արձանագրուեցան: Վիրաւորներուն մէջ էր Կաթողիկէ համայնքի կղերական` Տէր Կոմիտաս Տատաղլեանը: Իսկ Հալէպի Պետական Համալսարանին մէջ նետուած ձեռնառումբի պատճառով վիրաւորուած է ուսանողՆայիրի Գրիգորեանը:
Ա
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 8 سÛÇë 2014
Âáõñùdz
Էրտողան հանդիպում ունեցաւ Պոլսահայ համայնքի ներկայացուցիչներուն հետ
Ա
ին կողք-կողքի` բարեկամաբար», կօս» շաբաթաթերթը կը Երկու հասարակութիւնները հաղորդէ, որ Թուրքիոյ ըսած է ան: Աթեշեան մաղթած պէտք է կողք-կողքի գան: Ինչ ավարչապետ Ռեճեփ Թաէ, որ Էրտողանի «պատգամ»ը ղօթք, որ պէտք է, թող կարդան, յիփ Էրտողան ընդունած է Պոլեւ իրենց այցելութիւնը դէպի սակայն այդ դիակը, քանի տասոյ Հայոց Պատրիարքի փոխաապագայ կառուցուելիք կակաւին չէ սկսած քայքայուիլ, նորդ Արամ արք. Աթեշեանն ու մուրջի հիմքը պիտի դառնան: պէտք է թաղեն», ըսած է ան: հայ համայնքի այլ ներկայաԱն անդրադարձած է Էրտո«Հիւրրիյէթ Տէյլի Նիուզ» իր ցուցիչները: 1.5 ժամ տեւած ղանի յայտարարութեան` հակարգին կը հաղորդէ, որ սրբահանդիպումին մասնակցած զանը յայտնած է, որ «բարեկամութեան համար ինչ որ են Թուրքիոյ փոխվարչապէտք ըլլայ, այդ գծով երկու պետ Պիւլենթ Արընչ, արտակողմերն ալ զոհողութիւնքին գործոց նախարար Ահներ պիտի կատարեն: Չեմ մեթ Տաւութօղլու, Ս. Փրկիչ գիտեր ինչ պիտի պատահի: հայկական եկեղեցւոյ հիմԵթէ կ՛ուզես բարեկամ ըլնադրամի նախագահ Պետլալ, բարեկամ ըլլալը այդ րոս Շիրինօղլու, Գարակէօանձին միայն «կը սիրեմ զեան դպրոցի կառավարման քեզ» ըսել չէ: Ատիկա սէր խորհուրդի ղեկավար Տիգրան չէ, սէրը զոհողութիւն կը Կիւլմեզկիլ եւ ուրիշներ: պահանջէ: Երկու կողմերն Աթեշեան արքեպիսկոալ զոհողութիւններ պիտի պոսը հանդիպումէն ետք կատարեն, որպէսզի բազրուցած է լրագրողներուն րեկամութեան կամուրջ մը հետ: Ան նշած է, որ Թուրքիոյ կառուցուի»: Ան Էրտողաաշխարհագրական տարածքը յոգնած է ցաւ տեսնելէ: նի ցաւակցական պատգա«Ոչ ոք կրնայ հերքել որ տաս- Վարչապետ Էրտողան եւ Արամ արք. Աթեշեան մը «ջրբաժան» մը նկատած նեակ հազարաւոր ընտանիքյերու ցաւը կիսելու վերաբերեալ: է: «Կը հաւատամ, որ մեր պատւարժան վարչապետին կողմէ ներու զաւակներ կորսնցուցին Սրբազանը Էրտողանը համենախաձեռնուած այս առաջին իրենց մայրերը, հայրերը, զամատած է Նոյ նահապետի ուքայլը մեր համայնքին մեծամասւակները եւ քոյր-եղբայրները: ղարկած աղաւնիին հետ, որ նութեան կողմէ գնահատանքի Այս հողերը կշտացած են արիւձիթենիի ճիւղ բերած է: «Մենք չենք ուզեր, որ այդ ճիւղը չորարժանացած է: Իբրեւ պատրիարնէն: Այդ ամէնը այս երկրին մէջ նայ: Մենք կ՛ուզենք զայն տնկել քութիւն, մենք եւս զայն կը գնատեղի ունեցած է: Այժմ կարծես եւ պտուղները տեսնել: Մենք հատենք», աւելցուցած է ան: դիակ մը կայ, որ սկսած է հոկը կարօտնանք այն օրերը, երբ Աթեշեան սրբազանը նշած տիլ, եւ բոլորին անհանգստուերկու ժողովուրդները կ՛ապրէէ, որ հանդիպումէն դուրս եկած թիւն կը պատճառէ այդ հոտը: է ուրախութեան զգացումով եւ ապագային համար յոյսով:
Ներկայացուած է «Հայերն ու թուրքերը պատմութեան մէջ» 35 հատորնոց գիրքը
կունք» կայքը կը հաղորդէ, որ թրքական պատմագիտական ընկերութիւնը պատրաստած է «Հայերն ու թուրքերը պատմութեան մէջ» վերնագրով 35 հատորներէ բաղկացած գիրք մը, որուն առաջին 10 հատորի շընորհահանդէսը տեղի ունեցած է վերջերս։ Ընկերութեան նախագահ Մեթին Հիւլակիւ նշած է, որ գիրքին վրայ աշխատած է 350 գիտնական։ «Գիրքին մէջ կը խօսուի թուրքերու եւ հայե-
րու միասնութեան մասին։ Մեր մշակոյթի մէջ պատերազմիլը ամէնէն վերջին ընտրութիւնն է։ Վարչապետի ուղերձն ալ մարդկային զգացումները յառաջ բերող յայտարարութիւն էր», նշած է Հիւլակիւ։ 35 հատորներէ բաղկացած գիրքին մէջ տեղ գտած են շարք մը պատմաբաններու յօդուածներ, որոնք կը վերաբերին տարբեր թեմաներու։ Գիրքին մէջ ներկայացուած է պատմութեան թրքական մեկնաբանութիւնը՝
Ð᷻ѳݷÇëï
համեմուած իրենց կեղծարարութիւններով։ Այդ տեսանկիւնէն ներկայացուած է միջնադարուն հայերու ապրելակերպը, ընկերատնտեսական կեանքը, հայերը կեդրոնի եւ գաւառներու մէջ, բնակչութեան թիւը, եկեղեցիները, միսիոնարները, հայութեան գաղթը, հայկական հարցի միջազգայնացման հոլովոյթը։ «Այս գիրքին մէջ փորձած ենք ներկայացնել, թէ հայերը երբ եկած են պատմական թատերաբեմ եւ այսօր ինչ վիճակի մէջ են, թուրքերու եւ հայերու միջեւ ե՞րբ երկկողմամանի յարաբե-
րութիւններ ձեւաւորւած են։ Ընդհանուր առմամբ 35 հատոր նախատեսած ենք։ 6-7 հատորը պիտի թարգմանուի անգլերէնի, հնարաւոր է՝ թարգմանուի նաեւ ֆրանսերէնի, գերմաներէնի եւ ռուսերէնի», պատմած է Հիւլակիւ՝ նշելով, որ յաջորդ 10 հատորը պիտի հրատարակուի Հոկտեմբերին, իսկ մնացեալ մասը՝ 2015ի Յունուարին։ Ան նշած է նաեւ, որ գիրքի խմբագրական աշխատանքներուն մէջ հայ պատմաբաններու մասնակցութիւնը ակնկալած են, սակայն արձագանգ չեն ըստացած։
ÎÇñ³ÏÇ, 11 سÛÇë 2014ÇÝ, Û³õ³ñï êáõñµ ä³ï³ñ³·Ç, Ñ᷻ѳݷëï»³Ý å³ßïûÝ åÇïÇ Ï³ï³ñáõÇ êáõñµ ¶ñÇ·áñ Èáõë³õáñÇã سÛñ î³×³ñÇÝ Ù¿ç, Ù»ñ ëÇñ»ÉÇ Ùûñ, Ù»Í Ùûñ »õ ùñáçª
àÕµ. ïÇÏ. ¾ÈƼ ºðβܺ²Ü-ä²ðê²Øº²Ü-Ç
Ù³Ñáõ³Ý 2ñ¹ ï³ñ»ÉÇóÇÝ ³éÇÃáí£ Ü»ñϳÛë ÏÁ ͳÝáõó³Ý»Ýù Ç ·ÇïáõÃÇõÝ Ù»ñ ³½·³Ï³ÝÝ»ñáõÝ »õ µ³ñ»Ï³ÙÝ»ñáõÝ£ ¼³õ³ÏÝ»ñÁª ¶³ñÉáë, ij·Ç »õ ä¿ÃÃÇ ºÕµ³ÛñÁª ²ñï³ß гñëÁª úÅ¿Ý ÂáéÝ»ñÁ ÀÝï³Ý»Ï³Ý µáÉáñ å³ñ³·³Ý»ñÁ
Av. Callao 1162 - Buenos Aires info@hotelwilton.com.ar
4812-4993 www.hotelwilton.com.ar
ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՆԱԵՒ ՏԱՒՈՒԹՕՂԼՈՒԻ ՀԵՏ
«Արմէնփրես» եւ «Մարմարա» կը հաղորդեն, որ Թուրքիոյ վարչապետ Էրտողանի հետ հանդիպում ունենալէ ետք, Պոլսոյ հայոց պատրիարքական ընդհանուր փոխանորդ Արամ արք. Աթեշեան անջատ հանդիպում մը ունեցած է նաեւ արտաքին գործոց նախարար Ահմեթ Տաւութօղլուի հետ` ճաշի սեղանի շուրջ: Տաւութօղլու յայտնած է, որ հանդիպումը կայացած է բարեկամական մթնոլորտի մէջ եւ նշած, թէ Աթեշեան հայկական համայնքին գոհունակութիւնը յայտնած է Էրտողանի յղած ուղերձին կապակցութեամբ: «Յոյս ունինք, որ մեր երկարած բարեկամութեան ձեռքը անպատասխան չի մնար», ըսած է նախարարը: Իր կարգին, Արամ սրբազան նախարարին շնորհակալութիւն յայտնած է Քեսապէն Թուրքիա ապաստանած հայերուն նըկատմամբ ցուցաբերուած հոգածութեան ու օգնութեան համար: Հայկական պատուիրակութեան մաս կազմած են Պետրոս Շիրինօղլու, Տիգրան Կիւլմեզկիլ եւ Շիրուան քհնյ. հայրը: Էրտողանի հետ հանդիպումը 1.5 ժամ տեւած էր. անոր ներկայ գտնուած էին նաեւ Տաւութօղլուն, փոխվարչապետ Պիւլենթ Արընչը եւ վարչապետարանի փոխխորհրդատու Քալընը: