ΰÁë¿ ¸³õÇà Æß˳ݻ³Ý
äáõ¿Ýáë ²Ûñ¿ë, ²ñųÝÃÇÝ - 83ñ¹ ï³ñÇ - ÂÇõ 13.540 - 15 سÛÇë 2014 - лé. (54 11) 4775 7595
Հ
Հայաստանի եւ Արցախի մէջ մեծ շուքով նշուեցաւ Շուշիի ազատագրութեան 22ամեակը
այաստան նշեց Յաղթանակի եւ խաղաղութեան տօնը: Տօնին առիթով նախագահ Սերժ Սարգսեան իր շընորհաւորական ուղերձին մէջ նշեց, որ 9 Մայիսը Հայաստանի ժողովուրդին համար սուղ է անով, որ անիկա ազդարարած է նոր` խաղաղ կեանքի սկիզբը: Նախագահ Սերժ Սարգըսեան նշեց, որ Համաշխարհային Բ. Պատերազմի տարիներուն հարիւր հազարաւոր հայեր կըռւեցան արդարութեան եւ ազատութեան խրամատներուն մէջ` բարձր պահելով հայ ռազմիկի անունը եւ պատիւը: Հանրապետութեան նախագահը ընդգծեց, որ ասիկա հայութեան համար նախ եւ առաջ խաղաղութեան տօն է, որ արդար աշխատանքի եւ հայրենի երկիրը ոտքի կանգնեցնելու պատմական կարելիութիւն տուաւ: «Ճակատագիրը մեզի համար սահմանած էր այլ պատմական կարելիութիւն մը եւս, մայիսեան այլ յաղթանակ մը եւս: 9 Մայիս 1992ին մենք կըրկին արդարութեան եւ ազատութեան խրամատին մէջ էինք ընդդէմ ազգային խտրականութեան եւ եղեռնագործութեան: Շուշիի ազատագրումով ֆիզիքական բնաջնջումէն փրկուեցաւ ոչ միայն Ստեփանակերտը, այլեւ ամբողջ Արցախը, իսկ աւելի լայն առումով` Հայաստանը եւ հայութեան հեռանկարը: Այսօր մենք երախտագիտութեան գլուխ կը խոնարհենք մեր բոլոր այն քաջերուն յիշատակին առջեւ, որոնք կեանքով վճարեցին մեր խաղաղութեան գինը: Կեցցէ՛ խաղաղութիւնը, որ աշխարհի բոլոր բարիքներուն մայրն է: Փա՛ռք մեր հերոսներուն», ըսուած է Հայաստանի նախագահի ուղերձին մէջ: Իր կարգին, Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ. Կաթողիկոսը շընորհաւորական իր ուղերձին մէջ հայրապետական իր օրհ-
նութիւնը եւ շնորհաւորութիւնները փոխանցեց հայ ժողովուրդին` 9 Մայիսի պանծալի յաղթանակներուն առիթով: Վեհափառ Հայրապետը ընդ-
ազատամարտը: Լի ենք հաւատքով` Աստուծոյ զօրակցութեամբ յաղթանակով պիտի պսակուի նաեւ արցախահայութեան ազատ ու անկախ ապ-
գծեց, որ 9 Մայիսը մարդոց եւ ազգերու խաղաղ ու ազատ ապրելու աստուածաշնորհ իրաւունքի եւ հայրենիքի պաշտպանութեան նուիրական խորհուրդ ունի մեզի համար: Գարեգին Բ. Կաթողիկոսը նշեց, որ աշխարհասփիւռ հայերը Համաշխարհային Բ. Պատերազմի ընթացքին բոլոր ռազմաճակատներուն հերոսական մասնակցութիւն ունեցած են բռնութեան դէմ պայքարին եւ յաղթանակի ձեռքբերման գործին մէջ: «Հայրենասէր եւ քաջարի նոյն ոգիով հայորդիք ազատագրեցին Շուշին` մեծ յաղթութեամբ պսակելով արցախեան
րելու արդար իրաւունքը», ընդգծեց Վեհափառ Հայրապետը: Լեռնային Ղարաբաղի մէջ նշուող մայիսեան եռատօնին առիթով շնորհաւորական ուղերձ յղեց նաեւ Ղարաբաղի նախագահ Բակօ Սահակեան: Նախագահ Սահակեան ընդգծեց, որ 9 Մայիսը հայ ժողովուրդի պատմութեան ամէնէն յիշարժան տօներէն մէկն է, որ կը խորհրդանշէ մեր ազգային բնաւորութեան յատուկ հայրենասիրութիւնը եւ խիզախութիւնը, անձնազոհութիւնը եւ սխրանքը, օտարի լուծին դէմ ըմբոստանալու եւ յաղթելու (Þ³ñ.Á ¿ç II)
«Արցախը չի կրնար տարածքային փոխզիջման տարբերակը ընդունելի նկատել»
Հ
.Յ.Դ. Արցախի Կեդրոնական Կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեան անընդունելի եւ մտահոգիչ նկատեց Միջազգային խաղաղութեան Քառնեկի հիմնադրամի կեդրոնատեղիին մէջ ԵԱՀԿի Մինսքի խմբակի ամերիկացի համանախագահ Ճէյմս Ուորլիքի ելոյթը: Ըստ Դաւիթ Իշխանեանի, հակառակ այն հանգամանքին, որ ելոյթին մէջ չէ նշուած «Մատրիտեան սկզբունքներ» բառակապակցութիւնը, սակայն ատիկա բաց ենթահողով ներկայացուեցաւ հանրութեան, ամբողջ ելոյթին առանցքը կազմըւած էր «Մատրիտեան սկզբունքներ»ու հիման վրայ: «Դաշնակցութիւնը բազմիցս յայտարարած է, որ «Մատրիտեան սկըզբունքներ»ուն շուրջ կառուցւող բանակցային հոլովոյթը մեզի համար անընդունելի է, եւ որեւէ քայլ, որ կրնայ վնասել Ղարաբաղի ապագային, անմիջականօրէն պիտի ստանայ իրեն համարժէք պատասխանը», ըսաւ Իշխանեան: Հ.Յ.Դ. Արցախի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչը նշեց, որ բազմիցս Արցախի իշխանութիւններուն կողմէ շատ կարծր դիրքորոշումներ արտայայտուած են «Մատրիտեան սկզբունքներ»ուն վերաբերեալ, եւ այսօր ալ լիայոյս է, որ Արցախի իշխանութիւնները իրենց տեսակէտը ոչ միայն չեն փոխեր, այլեւ կարծր կերպով կ՛արձագանգեն Ուորլիքի այս ելոյթին, որ, ինչպէս ան կը ներկայացնէ, ամերիկեան կողմի յըստակ դիրքորոշումն ու քաղաքական գիծն է: Իշխանեան ընդգծեց, որ այս քաղաքական գիծը չի տարբերիր միւս երկու` ԵԱՀԿի Մինսքի խմբակի համանախագահող երկիրներու քաղաքական գիծէն: Անոր համոզումով` ասիկա նաեւ Միացեալ Նահանգներու կողմէ քայլ մըն է` աշխարհաքաղաքական ներկայ զարգացումներուն ընթացքին բանակցային հոլովոյթի իր դերակատարութիւնը ցոյց տալու, յառաջատար դեր ստանձնելու համար: Ինչ կը վերաբերի փոխզիջումներուն, ապա Արցախի Կեդրոնական կոմիտէի ներկայացուցիչ Դաւիթ Իշխանեան յայտնեց, որ Արցախի կողմէ փոխզիջումնային տարբերակը արդէն իսկ 20 տարի առաջ զինադադարի տեսքով եղած է, եւ բոլորն ալ, որոնց շարքին` ԵԱՀԿի Մինսքի խմբակը, շատ լաւ կը գիտակցին այդ փաստին: «Փոխզիջումի այն տարբերակները, որոնք պարոն Ուորլիքը կը փորձէ մատուցել, մեզի համար անընդունելի են, եւ ոչ միայն անընդունելի են, այլեւ մենք, հաստատակամ եւ հաւատարիմ ըլլալով մեր որդեգրած սկըզբունքներուն, պիտի պայքարինք այդ սկզբունքները արմատաւորելու հակառակ դաշտին մէջ: Եթէ համանախագահները կը փորձեն իրենց սկզբունքները արմատաւորել մեր դաշտին մէջ` ի դէմս համերաշխութեան կոչերու, խաղաղութեան մեծ համաձայնագիրներու, այս ամէնով մեր հանրութեան մէջ նոր սերմեր մտցնել կը ցանկան, սակայն մենք արդէն իսկ ունինք մեր տեսակէտը եւ ատիկա պէտք է անոնց համար ընդունելի դարձնել», նշեց ան: Իշխանեան համոզուած է, որ առանց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան անմիջական մասնակցութեան անպըտուղ կ՛ըլլայ որեւէ բանակցային հոլովոյթ: Բանակցութիւններու ընթացքին կարելի չէ անտեսել Արցախի ժողովուրդին տեսակէտը. Արցախը չի կրնար տարածքային փոխզիջման տարբերակը ընդունելի նկատել:
Ø. ܳѳݷݻñ
Գալիֆորնիոյ Խորհրդարանը կը ճանչնայ Արցախի անկախութիւնը
Ս
ԱՔՐԱՄԵՆԹՕ.- Գալիֆորնիոյ նահանգային Խորհրդարանը Հինգշաբթի, 8 Մայիսին, պատմակշիռ քայլ մը առաւ Արցախի անկախութեան միջազգային ճանաչման ուղղութեամբ՝ 70 թեր եւ 1 դէմ քուէով վաւերացնելով Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքը ճանչցող AJR-32 բանաձեւը:
Գալիֆորնիոյ օրէնսդիր մարմինը նաեւ որոշեց իր բանաձեւը յղել Միացեալ Նահանգներու Գոնկրեսին եւ նախագահին՝ դիմելով անոնց, որ իրենց կարգին նպաստեն Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրաւունքի ճանաչման: Բանաձեւի քննարկման ընթացքին խօսք առին Էսէմպլիի անդամներ Մայք Կաթօ, Թիմ Տանըլի, Սքաթ Ուիլք, Իըն Քալ-
տերոն, Քաչօ Աշաճեան եւ Շերըլ Պրաուն: «Այսօրուան ջախջախիչ մեծամասնութիւնը շահած այս քուէարկութեամբ, Գալիֆորնիոյ նահանգային Խորհրդարանը պաշտօնապէս կը կանգնի Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդին կողքին եւ կը վերահաստատէ իր անտեղիտալի յանձնառութիւնը՝ բոլոր ժողովուրդներու ազատութեան եւ
ինքնորոշման իրաւունքին հանդէպ», յայտարարեց Գալիֆորնիոյ նահանգային Խորհըրդարանի նախագահ Ճան Փերեզ: Իր կարգին, բանաձեւի համահեղինակ Քաչօ Աշաճեան յայտարարեց. «Այս բանաձեւը յատկանշական քայլ մըն է Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան անկախ պետութիւն ըլլալու հանգամանքը ճանչնալու արշաւին մէջ: Կ՛ուզեմ շնորհակալութիւն յայտնել յատկապէս պաշտօնակիցիս՝ Խորհրդարանի անդամ Մայք Կաթոյին, որ այս հարցը Խորհրդարանին մէջ քննարկման նիւթ դարձուց: Հպարտ եմ, որ (Þ³ñ.Á ¿ç II)
ARMENIA
II
²ñ»õÙï³Ñ³Û³ëï³Ý
Շապին Գարահիսարի Ս. Աստուածածին եկեղեցին պիտի վերաբացուի
Թ
րքական «Սապահ» օրաթերթը կը հաղորդէ, որ Թուրքիոյ տարածքին մէջ մնացած երկրորդ մեծագոյն վանքը նկատուող Գիրեսունի (Շապին Գարահիսար) Ս. Աստուածածին եկեղեցին պիտի վերակառուցուի եւ պիտի բացուի` զբօսաշրջութիւնը զարգացնելու նպատակով: Գիրեսուն նահանգի Մշակոյթի եւ զբօսաշրջութեան վարչութիւնը լրագրողներուն տեղեկութիւն տուած է վանքի վերակառուցման աշխատանքներուն մասին: Վերակառուցման նպատակը զայն զբօսաշրջիկներուն համար հետաքրքրական վայր դարձնելն է: Գիրեսունի թանգարանի տնօրէն Հոլուսի Քիլեչ տեղեկացուցած է, որ Շապին Գարահիսարի մէջ վերակառուցման սպասող այլ եկեղեցիներ եւս կան: «Վանքը կը ներկայացնենք Թուրքիոյ ճարտարագիտական շրջանակներուն: Զբօսաշրջական կեդրոնները եւ շրջապըտոյտներ ղեկավարողները եւս տեղեակ պիտի պահենք, որ նահանգին մէջ այդքան կարեւոր նշանակութիւն ունեցող վանական համալիր կայ», ըսած է ան:
Âáõñùdz
Պիտի հրատարակուին Սայաթ Նովայի գործերը
Պ
ՈԼԻՍ, «Մարմարա».- Հայոց Ցեղասպանութեան 99ամեակի նախօրեակին, Թուրքիոյ վարչապետ Ռեչեփ Թայիփ Էրտողանի կողմէ կատարուած անակնկալ ցաւակցական ուղերձէն ետք, թրքական թերթերը Երեքշաբթի, Մայիս 6ին հաղորդած են, թէ Թուրքիոյ իշխանութիւնները կարեւոր քայլ մը եւս առած են Հայկական Հարցին առնչութեամբ, երբ առաջին անգամ ըլլալով, պետական պատուէրով՝ մշակոյթի նախարարութիւնը որոշած է հրատարակել հայ նշանաւոր աշուղ Սայաթ Նովայի ստեղծագործութիւնները՝ հայերէն ու թրքերէն լեզուներով, մէկ հատորի մէջ։ Կառավարութեան համաձայն՝ այս հրատարակութեան շնորհիւ հասարակութիւնը առիթ պիտի ունենայ աւելի մօտէն ծանօթանալու աշուղ Սայաթ Նովայի ստեղծագործական կեանքին, յօրինումներուն եւ բանաստեղծութիւններուն։ Արդէն իսկ հրատարակութեան գործը սկսած է եւ կը սպասուի, որ գիրքը Յունիսին լոյս տեսնէ։ Սայաթ Նովա 18րդ դարու հայ աշուղ մըն է, որուն երգերը սիրելի են Կովկասեան բոլոր ժողովուրդներուն համար։ Անոր երգերը հասած են մինչեւ մեր օրերը եւ կ՛երգուին հայերէն, վրացերէն, ատըրպէյճաներէն ու թրքերէն լեզուներով: Սայաթ Նովա ծնած է 1712ին, չքաւոր ընտանիքի մը մէջ. իր իսկական անունն է Յարութիւն Սայաթեան: Ցարդ գտնուած են Սայաթ Նովայի 220 երգեր, որոնք սովորաբար կը մեկնաբանուէին թառի ընկերակցութեամբ։
Գալիֆորնիոյ Խորհրդարանը... (Þ³ñ. ¿ç I-Ç)
Գալիֆորնիոյ նահանգը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան անկախութեան եւ ազատութեան նեցուկ կանգնելու սոյն քայլը որդեգրեց»: «Այսօրուան պատմական քուէարկութիւնը ցոյց կու տայ, թէ այս օրէնսդիր մարմինը կամքը ունի իրականութիւնը ճանչնալու, հակառակ այդ քայլին դէմ դրուած լուրջ արգելքներուն: Կը դրուատեմ պաշտօնակիցներս, որոնք որոշեցին նեցուկ կանգնիլ իրականութեան, ազատութեան եւ ժողովրդավարութեան: Արցախի ժողովուրդին կողքին կանգնելու այս քայլը շատ բան ունի ըսելիք՝ ինքնորոշման իրաւունքին տիրանալու եւ անկախ պետութիւն մը դառնալու ճամբուն վրայ արցախցիներուն առած կարեւոր քայլերուն մասին», ըսաւ խորհրդարանի անդամ Ատրին Նազարեան:
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 15 سÛÇë 2014
Âáõñùdz
Հայոց Ցեղասպանութեան 100ամեակի սեմին` ուրացման վերջ դնելու ջանքեր
Պ
ՈԼԻՍ, «Մարմարա».Թուրքիոյ Մարդկային Իրաւանց Միութեան Պոլսոյ մասնաճիւղը աննախնթաց ձեռնարկ մը իրականացնելու ուղղութեամբ խիզախ քայլ մը առաւ Երկուշաբթի, Մայիս 5ին։ Այս կազմակերպութեան Ցեղապաշտութեան եւ անջատողականութեան մարմինը, «Հայոց Ցեղասպանութեան 100ամեակի սեմին՝ ուրացման քաղաքականութեան վերջ դնել» բնաբանին ներքեւ, ձեռնարկած է Անատոլուի քաղաքներու պատմութիւնը վերստին գրելու զօրաշարժին։ Այս զօրաշարժը պիտի իրականացուի զանազան ձեւերով։ Օրինակ՝ քաղաքներու պատմութիւնը վերստին պիտի գըրւի, հայկական ժառանգութիւններու մասին աշխատաժողովներ պիտի կազմակերպուին ու ջանք պիտի տարուի, որ Հայկական Հարցին մասին ցարդ միտքերու մէջ քանդակուած սխալ տպաւորութիւնները սըրբագրուին։ Այս զօրաշարժը 2015 թուականով պիտի չսահմանափակւի։ Անիկա ասորիներու, յոյներու, քելտանիներու, եզիտիներու դէմ գործադրուած ցեղասպանութիւններուն ալ պիտի անդրադառնայ։ Այս ձեռնարկը լուսաբանելու համար, Մայիս 5ին, Մարդկային իրաւանց միութեան շէնքին մէջ կազմակերպուեցաւ մամլոյ ասուլիս մը, որուն մասնակցութիւն բերին միութեան նախագահ Իւմիտ Էֆէ, յանձն-
Հայաստանի... (Þ³ñ. ¿ç I-Ç)
անսասան կամքը եւ վճռականութիւնը: Ըստ Սահակեանի, ասիկա եկած է դարերէն եւ իր վկայութիւնը ստացած է Համաշխարհային Բ. Պատերազմի տարիներուն, երբ տարբեր ժողովուրդներու հետ ձեռք ձեռքի մեր հայրերը եւ պապերը կը կռուէին ֆաշական Գերմանիոյ դէմ` փրկելով աշխարհը նացիականութեան ճիրաններէն: Նախագահ Սահակեան շեշտեց, որ անոնց հերոսական դասը շարունակեց արդէն նոր սերունդը` արցախեան ազատամարտին ընթացքին պաշտպանելով հայրենի հողը եւ կռելով նոր յաղթանակներ: «Պաշտպանութեան բանակի կազմաւորումը եւ Շուշիի ազատագրումը դարձան այն կարեւոր ձեռքբերումները, որոնք հիմք դրին մեր հետագայ բոլոր յաջողութիւններուն համար: Հայաստանի եւ սփիւռքի մեր քոյրերուն եւ եղբայրներուն հետ միասին կարելի եղաւ ոչ
ախումբին անունով՝ Այշէ Կիւնայսու, Էրեն Քեսկին, Մերալ Չըլտըր եւ Ռենան Աքման։ Յանձնախումբի անդամները այս զօրաշարժին կապակցութեամբ յայտարարութիւններ ընելէ առաջ քննեցին նաեւ վարչապետ Էրտողանի ցաւակցական գրութիւնը։ Փաստաբան Էրեն Քեսկին յայտնեց, որ այս զօրաշարժը միայն Պոլսոյ մասնաճիւղին ջանքերով պիտի չիրականացւի, այլ անոր պիտի մասնակցին Մարդկային Իրաւանց Միութեան բոլոր մասնաճիւղերը։ Յանձնախումբը կոչ ուղղեց, որ պետութեան կողմէ ցարդ քարոզուած «պատմական պաշտօնական սուտեր»ը երեւան հանւին։ Այս ուղղութեամբ, յանձնախումբը կոչ ըրաւ, որ ուրացման քաղաքականութեան դէմ իրենց պայքարին մէջ անձերը, հաստատութիւնները եւ ժողովուրդը զօրավիգ կանգնին իրենց։ «Պաշտօնական պատմական սուտերը երեւան հանենք, քաղաքներու պատմութեան տէր կանգնինք, մեր ապրած վայրերուն մասին յիշողութիւններու տեղ տանք, չարտօնենք, որ գործուած մարդկային յանցանքները մոռացութեան տրուին։ Այս աշխատանքները իրականացնելու համար, ժողովրդավարական գետնի վրայ բոլոր ուժերը շարժման անցընենք», նշուեցաւ բանախօսներուն կողմէ: Այս զօրաշարժին հիման վըրայ, առաջին հերթին ջանք պիտի թափուի, որ Ցեղասպանու-
միայն յաղթանակ տանիլ մեզի պարտադրուած ծանր ու դաժան պատերազմին ընթացքին, այլեւ կառուցել օրէ օր շէնցող եւ զօրացող երկիր` շարունակելով հայրենիքի համար նահատակուած քաջ հայորդիներու կիսատ ձգած գործը եւ յաւերժացնելով անոնց յիշատակը», իր ուղերձին մէջ յայտնեց Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան նախագահը:
թիւնը իրականացնողներուն անունով մկրտուած պողոտաներու, փողոցներու եւ զբօսայգիներու անունները ջնջուին եւ այդ փողոցներուն տրուին Ցեղասպանութեան ընթացքին իրենց կեանքը կորսնցուցած հայ երեսփոխաններու, գրագէտներու, լրագրողներու եւ գիտնականներու անուններ։ Այս զօրաշարժին համար որպէս կեդրոնական քաղաքներ նշանակուեցան հետեւեալ ինը քաղաքները՝ Ատափազար, Էսկիշեհիր, Պուրսա, Քիւթահիա, Անգարա, Ամասիա, Այնթէպ, Կեսարիա եւ Էրզրում։ Յանձնախումբը պիտի ապահովէ, որ այս քաղաքներուն մէջ նշանակուած յանձնախումբի անդամներուն կողմէ ճշմարտութեան հիման վրայ պատմութիւն գրուի եւ այդ պատմական տուեալները՝ համացանցի միջոցաւ, ժողովուրդի օգտագործման եւ իւրացման տրամադրուի։ Պիտի ապահովուի նաեւ, որ ժողովուրդներու մասին ցեղապաշտական արտայայտութիւններ բովանդակող պատմութիւնները ներկայացւին ճշմարտութեան համապատասխան ձեւով։ Պիտի կազմակերպուին բազմաթիւ բանախօսութիւններ, ինչպէս՝ «Օսմանեան շըրջանին հայոց ապրելակերպը», «Հայոց գրականութիւնը», «Վիրաւորանք», «Յիշողութիւն», «Մոռացման ջանք», «Ուրացում», «Ցեղասպանութենէն ծնած հարուստները», «Կալուածներու գրաւում» եւ այլն։ Այս բանախօսութիւններէն առաջինը, որ կը կազմակերպուի ֆրանսական Անատոլուի հետազօտութիւններու կեդրոնին եւ Ֆրանսական մշակութային կեդրոնին զօրակցութեամբ, պիտի ըլլայ՝ «Վիրաւորական ժառանգութիւն եւ պրպտողական աշխատանք» նիւթով եւ տեղի պիտի ունենայ Մայիս 13ին, Ֆրանսական մշակութային կեդրոնի սրահին մէջ։ Բանախօսութեան պիտի մասնակցին Ֆրանսայէն՝ գրագէտ Ժանին Ալթունեան եւ հոգեբոյժ Պելլա Հապիպ։
ARMENIA
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 15 سÛÇë 2014
III
²ÏݳñÏ
Ս
Կենցաղային տագնապալի իրավիճակը Հալէպի մէջ
ուրիոյ պատերազմը չորրորդ տարին թեւակոխած ըլլալով, ցայտուն կերպով ակնյայտ կը դառնայ, որ տիրող իրավիճակին պատճառով ընդհանրապէս Սուրիան, իսկ Հալէպը մասնաւորապէս կը տառապին տնտեսական տագնապէ: Տնտեսագիտական տըւեալներն ու մանաւանդ մեր ապրած ամէնօրեայ կեանքը ցոյց կու տան, որ Հալէպը մեծ դժուարութեան դիմաց կը գտնուի` նըկատի ունենալով քաղաքի մուտքերու փակման իրավիճակը, ինչպէս նաեւ` տնտեսական տարբեր ոլորտներու թուլացումը: Ճամբաներուն փակումը միշտ չէ, որ տեղի կ՛ունենայ, ինչպէս նոյնն է նաեւ հակառակը: Դէպի Հալէպ մուտքի ուղին, որ կ’օգտագործուի բնակչութեան սնունդ եւ վառելանիւթ մատակարարելու համար, տեւական բախումներու կիզակէտի մէջ ըլլալով` քաղաքին սնընդամթերքով ապահովման դըժւարութիւններ կը յառաջացնէ: Հալէպի բնակիչներուն համար կենցաղային կեանքը վատ ընթացքի մէջ է` հիմնական պաշարի գինի բարձրացման եւ երբեմն հիմնական ապրանքատեսակներու պակասի պատճառով, ինչպէս` վառելանիւթը: Այս մէկը յատկապէս նկատելի սկըսած է դառնալ սուր բախումներու եւ բուռն կռիւներու շրջաններուն մէջ: Այս առումով կառավարութիւնը կը յայտարարէ, որ ջանք կը գործադրէ հալէպցիին պահանջները հոգալու, սակայն Հալէպի եւ այլ քաղաքներու միջեւ ճամբաներու անանցանելի ըլլալու երեւոյթը յաճախ պատճառ կը դառնայ, որ ապրանքները հասցէագրուած վայրը չըհասնին: Վառելանիւթի սուրիական ընկերութեան առաջնահերթութիւնը նախ եւ առաջ կը դառնայ մատակարարել փուռերն ու հիւանդանոցները: Զանազան տագնապներու կողքին կ՛աւելնայ նաեւ դեղորայքի պակասի երեւոյթը: Կենցաղային եւ սննդամթերքի ճգնաժամի նախանշանները Հալէպի մէջ ակնյայտ են: Սա-
Av. Callao 1162 - Buenos Aires info@hotelwilton.com.ar
ÊÙµ³·ñ³Ï³Ý §²½¹³Ï¦Ç
Շուշին եւ Անգարայի նախապայմանային քաղաքականութեան բացայայտումի հրամայականը
Շ
կայն փուռերը տակաւին կը գործեն եւ մէկ քիլօ հացին գինը (պետականը) տակաւին կը մընայ 15 ս.ո. (նախապէս հասած էր 300 ս.ո.): Ուստի, Հալէպի մէջ ամենահրատապ տագնապը ելեկտրականութեան տագնապն է: Նկատի առնելով, որ հարցը կը բարդանայ, երբ 8-10 ժամ հոսանքը կ՛անջատուի բազմաթիւ թաղամասերէ, իսկ արուարձաններն ու կարգ մը շրջաններու մէջ անջատումը կը գերազանցէ 15-20 ժամը. տակաւին կայ աւելի՛ն, Հալէպի որոշ շրջաններու մէջ ընդհանրապէս ելեկտրականութիւնը ամբողջովին անջատուած կը մնայ: Ելեկտրականութեան հոսանքը եթէ միանայ, գէթ քանի մը ժամուան համար, հալէպցիներուն նոյնիսկ տրամադրութիւնը կը բարձրանայ: Բովանդակ Հալէպը, ելեկտրականութեան տագնապի կողքին, ոչ հերթական կերպով կը դիմագրաւէր նաեւ ջուրի լուրջ տագնապ ալ: Ուստի, այդ պատճառով անմիջապէս վաճառատուները յարմար առիթ նկատելով` կը բարձրացնեն հանքային ջուրերու գիները: Թէեւ զանազան կեդրոններէ ջըրամատակարարում տեղի կ՛ունենայ: Տագնապներու թուարկումը շարունակելով` կարելի է նշել, որ վառելանիւթի (մազութ, պենզին եւ կազ) գիները արդէն բարձրացած են: Իսկ կազի շիշերը (կազը միայն) արդէն հասած են 2500-3000 ս.ո.ի եւ աւելի, եղած են օրեր, երբ հասած է մինչեւ 13.500 ս.ո.ի (պետական գինը` 1350 ս.ո.):
4812-4993 www.hotelwilton.com.ar
Կը շարունակուի նաեւ հեռահաղորդակցութեան տագնապը, համացանցն ու հեռաձայնային կապերը, յատկապէս բջիջային կապերը կը գործեն տկար եւ տեղական գիծերու շրջանակներէն ներս միայն: Պէտք է ընդգծել, որ Հալէպի բնակիչները, առանց բացառութեան, բոլորն ալ ազդուած են կենցաղային ճգնաժամէն: Քաղաքի զանազան շրջանները տանող ճանապարհները փակւած կը մնան եւ ապահովական խիստ հսկողութեան կ՛ենթարկուին: Իսկ գիշերային կեանքը անգոյ է, փողոցները` խաւար ու դատարկ, իսկ կարգ մը արուարձաններ դարձած են անապահով եւ բնակիչներէ դատարկըւած շրջաններ: Կարելի է նշել, որ պետական մակարդակի վրայ զանազան բարձրաստիճան անձնաւորութիւններ տնտեսութեան մայրաքաղաք Հալէպի մասին կը յայտնեն, որ վերջին օրերուն Հալէպ կ՛ապրի ծանր կենցաղային պայմաններ, եւ որ` կառավարութիւնը ամէն ջանք ի գործ պիտի դնէ հիմնական նիւթերը Հալէպ հասցնելու եւ խնդիրները լուծելու նպատակով: Միւս կողմէ` վերոնշեալ կենցաղային դժուարութիւնները բընականաբար մեծապէս ցնցած են նաեւ Հալէպի հայութեան տնտեսական վիճակը` հալէպցին դնելով աննախանձելի տընտեսական կացութեան մէջ: Վերջապէս, Հալէպ քաղաքը կ՛անցնի աննկարագրելի, անտանելի կենցաղային վիճակներէ, բառին բուն իմաստով` մըղձաւանջ մը: Տնտեսական ծանր տագնապին, համատարած անգործութեան, քանդուած, կողոպտուած կամ ճակատումի շրջաններուն մէջ գտնուող արհեստանոցներու, վաճառատուներու կամ գործարաններու պատճառով մեծաթիւ հայ ընտանիքներ իրենց կենսապահիկէն զրկուած են: Արդարեւ, Հալէպի մէջ ապահովական տեսանկիւնէ վտանգուած կեանքին կողքին, գերակշռողը կը մնայ տեւական կենցաղային ճգնաժամը:
ԱՒՕ ԳԱԹՐՃԵԱՆ
ուշիի ազատագրութեան նշումը, պատմական իրադարձութիւններու ժամանակագրական զուգադիպութիւններով յաղթական ամսուան սկզբնաւորութիւնն է եւ խորհրդանշական առումով մեր յաղթանակներուն ամիսը բացող առաջին թուականը, Մայիս 9ը: Պայմանականօրէն «հայրենական» բնութագրումը ստացած Համաշխարհային Բ. Պատերազմին հետ կապուած յաղթանակը, որուն իրագործման մէջ մեծ էր հայութեան համեմատական մասնակցութիւնն ու նուիրաբերումը, իր բնոյթով եւ էութեամբ կարելի չէ դասակարգել Շուշիի եւ Սարդարապատի հետ, որոնք մեր ազգի լինելութեան եւ շարունակականութեան հետ խոր աղերսներ ունին, իւրաքանչիւրը իր պատմական ժամանակահատուածին եւ պայմաններուն մէջ: Եւ եթէ Սարդարապատը ամէն բանէ առաջ ձախողցուց ցեղասպանական քաղաքականութեան ամբողջացումը` փրկելով արեւելահայութիւնը արեւմտահայութեան ճակատագիրին ենթարկուելու անմիջական վտանգէն, ապա Շուշին ամրագրեց Արցախի ազատագրումը, ամրակայելով Արցախի Հանրապետութիւնը, որ իր հերթին անփոխարինելի երաշխիքն է Հայաստանի Հանրապետութեան: Մայիսեան այս յաղթարշաւի Շուշիի հանգրուանը իր վրայ կը հրաւիրէ համակողմանի դիտարկումներու լուսարձակներ` ընդգծելու համար հրատապ խնդիրներ եւ անոնցմէ բըխող համազգային հրամայականներ: Բնական կարգով Շուշիի ազատագրումը միայն Շուշիին չէր վերաբերեր, այլեւ ամբողջ տարածքին վերաբերող անվըտանգութեան հետ անմիջականօրէն կապուած եւ ռազմավարական նշանակութիւն ունեցող դիրքին հայապատկանութեան եւ հայկական ուժերու կողմէ վերահսկելի տարածքին: Շուշին սակայն միայն անվտանգութեան անփոխարինելի ռազմավարական երաշխիք չէ. անիկա կոչուած է ըլլալու շնչող, զարգացող քաղաք, ընդունելու ոչ միայն հայկական ծրագիրները, այլ նաեւ օտար զբօսաշրջութիւնը իր ներկայացուցած պատմական, մշակութային եւ ազգագրական արժէքներով: Ռազմավարական եւ անվտանգութեան ոլորտներուն առընթեր, քաղաքական մակարդակի վրայ եւս Շուշիի եւ ընդհանրապէս Արցախի բնակեցումը, օդային ճանապարհին աշխատիլը, բարգաւաճումը եւ համաշխարհային մշակոյթի համապատկերին մէջ մրցունակ ներկայանալը կարեւոր բաղադրիչներ են Արցախի անկախութեան միջազգային առաջադրանքին իրականացման համար: Այս առումով ալ գէթ նահանգային եւ քաղաքային մակարդակներու վրայ արձանագրուող Արցախի ճանաչումի բանաձեւերը, տարբեր պետութիւններու բարձրաստիճան պաշտօնատարներու այցելութիւնները Ստեփանակերտ եւ Արցախի տարբեր շրջաններ, այդ ուղիի հարթման կարեւոր միջոցառումներ են, որոնք կու գան աւելնալու աշխարհի տարբեր կեդրոններու մէջ ծաւալող Արցախի ճանաչումը առաջադրած աշխատանքներուն վրայ: Այս բոլորը կը կապուի՞ն դէպի 100ամեակ քաղաքական աշխատանքներու ուղղուածութիւնները ճշդող համահայկական ռազմավարական հայեցակարգին: Անգարայի բեմականացուցած խաղաղասիրական գործողութիւնները խնամքով կը շրջանցեն նախապայմանային այն քաղաքականութիւնը, որ ամէն պատեհ առիթի բացայայտ թէ տողատակի կ՛երեւի պաշտօնական Անգարայի կատարած յետքայլերուն մէջ: Առաջնային նախապայմանը Անգարա-Երեւան յարաբերութիւններու բնականոնացման համար արցախեան տարածքներէն հայկական ուժերու հեռացումն է: Շուշիով ամրագրուած Արցախը եւ Արցախով ամրագըրւած Հայաստանի Հանրապետութիւնն ու հայկական սփիւռքը համակարգուած ձեւով Անգարայի նախապայմանային քաղաքականութիւնը լոյսին բերելու հրամայականին առջեւ են, իբրեւ մէկ կողմէ «խաղաղասէր»ի տարազով աշխարհին ներկայացող, սակայն խորքին մէջ նախապայմաններով բնականոնացման գործընթացներ խափանող պետութիւն:
ARMENIA
IV
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 15 سÛÇë 2014
гÛáó ò»Õ³ëå³Ýáõû³Ý 99³Ù»³Ï
Ե
ՐԵՒԱՆ, «Փանորամա».– Եղբայրական այցելութեամբ 7 Մայիսին Վատիկան մեկնած Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ. Կաթողիկոսը 8 Մայիսին Առաքելական Պալատին մէջ հանդիպում ունեցած է Հռոմի Կաթողիկէ Եկեղեցւոյ սրբազան քահանայապետ Ֆրանսիսքօ Պապին հետ: Այս մասին կը հաղորդէ Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածինի տեղեկատւական համակարգը: Հանդիպմանը ներկայ եղած են Արժանթինի Հայոց Թեմի Առաջնորդ Գիսակ արք. Մուրատեանը, Միացեալ Նահանգներու Հայոց Արեւելեան Թեմի Առաջնորդ Խաժակ արք. Պարսամեանը, Մայր Աթոռի Միջեկեղեցական յարաբերութիւններու բաժինի տնօրէն, Արթիկի Թեմի առաջնորդ Յովակիմ եպս. Մանուկեանը, գաւազանակիր Անանիա աբեղայ Ծատուրեանը, Իտալիոյ Հայոց հոգեւոր հովիւ Թովմա աբեղայ Խաչատրեանը եւ Մայր Աթոռի Տեղեկատուական համակարգի տնօրէն Վահրամ քահանայ Մելիքեանը, ինչպէս նաեւ Ս. Աթոռին մէջ Հայաստանի դեսպան Միքայէլ Մինասեանը։ Երկու եկեղեցիներու պատուիրակութիւններուն ներկայութեամբ հովուապետերուն հանդիպումէն առաջ Գարեգին Բ. Ամենայն Հայոց Հայրապետը եւ Հռոմի Ֆրանսիսքօ Պապը առանձնազրոյց ունեցած են: Հանդիպման ընթացքին Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը արտասանած է ողջոյնի խօսք մը, որուն մէջ ըսած է. «Ուրախութեամբ ենք հետեւել բազմերես գործունէութեանը Ձերդ Սրբութեան, ով աստւածպարգեւ առոյգութեամբ, որպէս քաջ հովուապետ, անձանձրոյթ նուիրումով է իր առաքելութիւնն իրականացնում եւ գործունէութիւն ծաւալում ի շահ Կաթոլիկ Եկեղեցու պայծառութեան, բարօրութեան ու բարեկարգութեան, այլեւ մեծ նպաստ բերում ողջ աշխարհում քրիստոնէական հաւատքի, հոգեւոր-բարոյական արժէքների ամրապնդմանը, մարդու իրաւունքների պաշտպանութեանը, աշխարհում խաղաղութեան եւ համերաշխութեան հաստատմանը: Ձերդ Սրբութեան առանձնայատուկ ուշադրութիւնը երիտասարդութեան հանդէպ, ձեր հոգա-
Ֆրանսիսքօ Պապը կոչ ուղղած է չմոռնալու նախորդ դարու հայ քրիստոնեայ նահատակներուն թափած արիւնը
տարութիւնը աղքատների ու նեղեալների նկատմամբ մեծ արձագանգ է գտնում մարդկանց հոգիներում եւ զօրացընում սէրը ձեր անձի եւ Քրիստոսի Սուրբ Եկեղեցու հանդէպ: Առաքելահաստատ եւ հինաւուրց մեր եկեղեցին եւս, թօթափած խորհրդային աստուածամերժ տարիները, նոր եռանդով լծուած է տէրունապատւէր առաքելութեան իրականացմանը Հայաստանում՝ բիբլիական Արարատի երկրում, ազատ ու անկախ ապրելու իր իրաւունքի ճանաչման համար պայքարող Արցախում՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնում եւ աշխարհի տարբեր երկրներում սփռուած մեր ժողովրդի կեանքում: Հայ Եկեղեցին մեծ կարեւորութիւն եւ ուշադրութիւն է դարձնում երիտասարդութեան հետ աշխատանքին, մատաղ սերնդի հոգեւոր-բարոյական դաստիարակութեանը, աղքատներին օժանդակութեանը, մարդկութեան առջեւ ծառացած արդի մարտահրաւէրների դիմագրաւմանը՝ մեր
հայրերի սուրբ ժառանգութեան եւ Աւետարանի Սուրբ Պատգամների համաձայն: Գոհունակութիւն է մեզ համար անդրադառնալ, որ եկեղեցու առջեւ ծառացած շատ մարտահրաւէրներ յաղթահարելիս, մենք կարողացել ենք համագործակցութեան լաւ օրինակներ արձանագրել Կաթոլիկ Եկեղեցու հետ: Սիրեցեալ եղբայր ի Քրիստոս, մեր հանդիպումն այսօր խորհրդանշական է, քանզի Մայիսի 8ին եւ Մայիսի 9ին շատ ազգեր ու պետութիւններ տօնախմբում են համաշխարհային չարիքի՝ ֆաշիզմի դէմ տարած յաղթանակը: 20րդ դարում երկու Համաշխարհային Պատերազմների աւերներն ու բռնութիւնները տեսած մարդկութիւնը դեռ չի կարողացել ձերբազատուել պատերազմների, հումանիտար ու բնապահպանական աղէտների, քաղաքական ու տնտեսական ճգնաժամերի արհաւիրքներից: Այսօր աշխարհի տարբեր անկիւններում բռնկուած են հակա-
մարտութիւններ, որոնք վիշտ ու տառապանքներ են բերում մարդկանց, սփռում աւեր, կորուստ, հաւելում կարիք եւ աղքատութիւն: Մեր հանապազ աղօթքներում են հակամարտութեան մէջ յայտնուած երկրների ժողովուրդները, ի մասնաւորի՝ Ուկրաինայի, Մերձաւոր Արեւելքի, Սիրիայի, որ քրիստոնէութեան օրրաներից է եւ դարեր ի վեր եղել է բնակավայր իսլամ եւ քրիստոնեայ ժողովուրդների խաղաղ գոյակցութեան: Սիրիայում տեղ գըտնող արհաւիրքներին վերջերս յաւելուեց նաեւ Թուրքիայի աջակցութեամբ ծայրայեղական զինեալների կողմից աւիրումն ու հայաթափումը գերազանցապէս հայորդիներով բնակեցւած Քեսաբի: Մենք խստօրէն դատապարտում ենք աշխարհի խաղաղութիւնը խաթարող հակամարտութիւնները, ահաբեկչութիւնները, որոնք ամբողջականօրէն հակառակ են Աստծոյ կամքին, ինչպէս առաքեալն է ասում՝ «Աստուած խռովութեան Աստուածը չէ, այլ՝ խաղաղութեան» (Ա. Կորնթ. 14. 33): Սիրիայում, Դեր Զօրի անապատներում հանգչում են հազարաւոր հայորդիներ, որոնք զոհ գնացին 20րդ դարում մարդկութեան դէմ գործուած առաջին ոճրագործութեան՝ Հայոց Ցեղասպանութեան: Սիրիան ապաստան տուեց արհաւիրքներից մազապուրծ հայ ժողովրդի զաւակներին: Ճշմարիտ է ասուած, թէ ով դասեր չի առնում պատմութիւնից՝ ստիպւած է այն վերապրել: Ցաւօք, ժամանակին չդատապարտելով Հայոց Ցեղասպանութիւնը, աշխարհն ականատես եղաւ մէկ այլ ոճրագործութեան, որը Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմի ընթացքում իրագործուեց հրեայ ժողովրդի նկատմամբ: Տակաւին թարմ են յիշողութիւնները նաեւ Ռուանդայում եւ Դարֆուրում տեղի ունեցած Ցեղասպանութիւնների: Մենք քաջատեղեակ ենք, որ Ձերդ Սրբութիւնն ինչպէս Արգենտինայում իր պաշտօնավարութեան տարիներին, այնպէս էլ որպէս Կաթոլիկ Եկեղեցու քահանայապետ՝ իր յստակ դիրքորոշումն է ներկայացրել Հայոց Ցեղասպանութեան վերաբերեալ: Յաջորդ տարի հայ ժողովուրդն ի Հայաստան եւ ի Սփիւռս աշխարհի յիշատակելու է Հայոց Ցեղասպանութեան հարիւրերորդ տարելիցը: Ի Քրիստոս սիրեցեալ եղբայր, hրաւիրում ենք Ձերդ Սրբութեանը 2015 թուականին այցելելու Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին: Հաւատաւոր մեր ժողովըրդի համար հոգեւոր մխիթարութիւն պիտի լինի Ձերդ Սրբութեան եւ մեր զաւակաց միասնա-
կան աղօթակցութեամբ Միածնաէջ Մայր Տաճարից Աղօթք վերառաքել առ Բարձրեալն Աստուած՝ Հայոց Ցեղասպանութեան անմեղ զոհերի, աշխարհի խաղաղութեան եւ մարդկութեան բարօրութեան համար: Անհուն մխիթարութեան ըզգացումով տեղեկացնում ենք նաեւ, որ մեր Սուրբ Եկեղեցին ձեռնարկել է Հայոց Ցեղասպանութեան նահատակների սըրբադասման գործընթացը, եւ Աստծոյ ողորմած կամքով 2015 թուականին պիտի կատարուի սրբադասումը»: Ապա սրբազան քահանայապետը եւս ողջունած է Ամենայն Հայոց կաթողիկոսն ու Հայաստանեայց առաքելական Ս. Եկեղեցւոյ պատուիրակութիւնը: Ան անդրադարձած է Հայ Առաքելական եւ Հռոմի Կաթողիկէ Եկեղեցիներուն միջեւ առկայ փոխյարաբերութիւններուն՝ գոհունակութեամբ նշելով, որ վերջին տասնամեակներուն անոնք աւելի սերտացած ու ջերմացած են: Հռոմի սրբազան քահանայապետը նաեւ շնորհակալութիւն յայտնած է Վեհափառ Հայրապետին՝ երկու Եկեղեցիներուն միջեւ երկխօսութեան զարգացման բերած կարեւոր զօրակցութեան համար: Մասնաւորապէս խօսելով մեր օրերուն նահատակութեան մասին՝ Ֆրանսիսքօ Պապ կոչ ուղղած է չմոռնալու նախորդ դարուն հոսած հայ քրիստոնեայ նահատակներուն արիւնը։ Ան ընդգծած է. «Իրականութեան մէջ ողբերգական դիպուածներով Քրիստոսի համար իրենց արիւնը հեղած նահատակներուն թիւը անցեալ դարուն շատ աւելի է, քան առաջին դարերուն: Եւ այս մարտիրոսութեան մէջ հայ ժողովուրդի զաւակները ունին իրենց պատուաւոր տեղը: …Նահատակներու վկայութիւնը՝ ողբերգական եւ բարձր, պէտք չէ մոռացութեան տրուի: Ինչպէս առաջին դարերուն մարտիրոսներուն արիւնը դարձաւ սերմը Եկեղեցւոյ, այնպէս ալ մեր օրերուն բազմաթիւ քրիստոնեաներուն արիւնը Եկեղեցիներու միասնութեան սերմը կը հանդիսանայ: Տառապանքի էքումենիզմը, նահատակութեան էքումենիզմը, արեան էքումենիզմը հզօր կանչ է Եկեղեցիներուն միջեւ՝ քալելու համերաշխութեան երկար ճանապարհով»: Նուէրներու պաշտօնական փոխանակումէն ետք Ռետեմպթորիս Մայր Մատուռին մէջ Ֆրանսիսքօ Պապին եւ Գարեգին Բ. Կաթողիկոսին նախագահութեամբ կատարուած է համատեղ աղօթք՝ աշխարհի խաղաղութեան համար: