L
educatieve uitgaven
Herdruk Auteur Tekeningen
ISBN KB NUR Bestelnummer
2021/701 Erik Billiaert Nick Claes Luc Sauviller Madeleine van der Raad Vera Smeulders Rocío del Moral
Verantwoordelijke uitgever die Keure Kleine Pathoekeweg 3 8000 Brugge © Copyright die Keure, Brugge RPR 0405 108 325
978 90 4862 263 4 D/2015/0147/318 191 60 1021 505
Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
9 789048 622634
pje e o
6
Inhoudsopgave Soorten letters Samenstellingen Voorvoegsels en achtervoegsels Meervouden Verkleinwoorden Alfabet
4 5 6 8 9 10
Ik schrijf wat ik hoor.
13 13 13
Woorden met aai, ooi, oei, eeuw, ieuw en uw Woorden met ng en nk
Ik maak een afspraak. 1 Woorden met g, ch, gt en cht 2 Hoofdletters en leestekens Hoofdletters Leestekens op zinsniveau Leestekens op woordniveau Apostrof Koppelteken Trema Afkorting 3 Woorden op d en t 4 Werkwoordspelling Werkwoordschema 5 Woorden met twee of meer delen Woorden als katten en beren Woorden als honden, paarden en bloemen
15 16 18 18 19 20
24 26 28 32 40
Inhoudsopgave
1
abc
abc
Ik onthoud een stukje. 1 Woorden met ch 2 Woorden met ei 3 Woorden met au en auw De vergeet-mij-nietjes 1 Woorden als banaan 2 Woorden op b 3 Woorden op sie, tie en zie 4 Woorden met th 5 Woorden op ik, is, or en um 6 Woorden met wr 7 Woorden met allerlei twee- en meertekenklanken 8 Woorden met q, x en y 9 Woorden met c 10 Woorden met ch, sh en sj 11 Woorden als bagage en journaal 12 Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden 13 Woorden met i als ie 14 Moeilijke woorden 15 Engelse leenwoorden 16 Franse leenwoorden
Ik zoek het op. Trefwoorden
2
Inhoudsopgave
41 16 42 46 49 50 51 52 53 54 55 56 58 60 61 62 63 63 65 65 66 67 95
Van letter tot boek De i en de e, ergens in een straat, kwamen elkaar tegen. De één riep naar haar: ‘Hé! Wat ben jij lief. Willen we niet samen gaan? Met ons tweetjes een bruidspaar?’ De ie en de uw, ergens aan zee, kwamen elkaar tegen op het strand van Oostende. ‘Hé! Wat zijn wij cool. Willen we niet samen gaan? We vormen met ons vier een bende?’ Van overal marcheerden woorden. Ze kwamen elkaar tegen: op een bospad, stadspoort, veldweg of in een hoofdstraat. Ze vormen samen met zijn tweetjes of drietjes een nieuw woord. Woorden werden zinnen en zinnen kwamen elkaar tegen in mijn hoofd en op papier. Ze werden gesmeed, geschreven en vormen nu samen verhalen, boeken, romans en dat voor ons plezier!
Hoe schrijf ik een woord?
Ik vind het in mijn Loepje.
3
abc
abc Soorten letters klinkers kan ik hard roepen!
medeklinkers kan ik niet hard roepen!
klinkers die kort klinken
klinkers die lang klinken, tweetekenklanken
de doffe e
andere tweetekenklanken
a e i o u
kat pen ik mol mus
aa ee oo uu
de het een
ei ij
y
baby
haan beer boom muur
gevaar verhaal bezoek fietser sleutel dieren
ou au eu oe ie ui
kusje deurtje
uw
bliksem adem
ai oi oa
b c d f g h trein j ijs k oud l journaal m auto n chauffeur p q deur r poes s dier t duif v w sluw x y trainer z coiffeur goal
beer circus duif duif weg haan jas ik mol mol an pen quad beer jas tom vis weg box yoga zon
meertekenklanken
tweetekenklanken
ouw auw
vrouw blauw
aai ooi oei eeuw ieuw
fraai kooi groei leeuw nieuw
eau
cadeau
ng nk ch sj ch sh wr th ck
bang bank lach huisje chef show wraak thee snack
meertekenklanken sch schip schr schroef 4
Hoe schrijf ik een woord?
De klanken zijn de bouwstenen van woorden. Woorden kan ik opdelen in deeltjes die ik in één keer kan uitspreken. Hoeveel deeltjes? Ik klap in mijn handen, dan weet ik het. woorden met … één deel twee delen
drie delen
vier delen
vijf delen
Vind
Hebben
In hun verblijven
Luidruchtige
Kijk! De
je mij nog steeds lief?
jullie alle nachten mooie dromen?
bekijken de chimpansees of er geen gorilla’s in de omgeving zijn.
kleuterklassen supportersbende bewonderen van de enthousiast tafeltennisploeg. de kampioenen.
De woorden zijn de bouwstenen van samenstellingen. Het stappenplan … 1 2 3 dag olie theater atletiek ananas virus vals
Ik hoor een samenstelling. Ik verdeel de samenstelling en ik denk na over elk woord. Ik kleef de woorden terug aan elkaar. + + + + + + +
pauw pijp voorstelling kampioen smaak scanner spelen
+ +
oog leiding
= = = = = = =
dagpauwoog oliepijpleiding theatervoorstelling atletiekkampioen ananassmaak virusscanner valsspelen
Hoe schrijf ik een woord?
5
abc
abc
Voorvoegsels en achtervoegsels Ik maak een nieuw woord door vooraan of achteraan een stukje toe te voegen. Dat stukje is een voorvoegsel of achtervoegsel.
6
ge be ver on ont wan her te aarts mega giga tera anti tele
+ + + + + + + + + + + + + +
bouw hang haal bedrukt komen betaler examens meer lelijk byte hit byte raketwapen communicatie
Dat is een hoog gebouw. Ik let op voor … Ik behang de muren. Het is een spannend verhaal. ontzettend Het is een onbedrukt blad papier. ontdekken Jij ontkomt aan een gevaar! verrassing Die man is een wanbetaler. onnuttig Ik studeer voor drie herexamens. Het spijt me. Temeer omdat ik van je hou! herrekenen Die hond is aartslelijk. Weet jij wat een megabyte is? Hij scoorde met een gigahit. De computer heeft een geheugen van een terabyte. Het land verdedigt zich met antiraketwapens. In de ruimte zijn er telecommunicatiesatellieten.
vis voeg brand leer dak vriend eigen gulzig oost bang eigen fiets schilder beloon stof eer week vrij actief
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + +
erij sel baar zaam loos schap dom aard waarts erd aar er achtig ing ig lijk elijks heid teit
Elke zaterdag werk ik in een visserij. Het voegsel van de muur komt los. Pas op! Dat is brandbaar. Dat boek is erg leerzaam. Ken jij iemand die dakloos is? Onze vriendschap is van lange duur. Die grond is zijn eigendom. Je bent een gulzigaard! We rijden oostwaarts. Ben je een bangerd? Hij is eigenaar van een grootgrondgebied. Pas op voor die fietser! Dat is een schilderachtige streek. Krijg ik een beloning? Het is hier stoffig. Ben je wel eerlijk? Ik sport wekelijks. Jef houdt van zijn vrijheid. Voor welke activiteit kies jij?
Hoe schrijf ik een woord?
Ik let op voor … lengte breedte hoogte grootte oudste breedste grootste
Woorden op isch of ische alfabetisch rangschikken allergisch reageren Arabisch land automatische geweren Belgisch biertje chaotische toestand
communistisch regime democratisch land exotisch dier humoristisch verhaal hygiënische gewoonte kritisch persoon
chemische reactie economische crisis elektrisch apparaat fantastisch vuurwerk historische figuren komisch optreden logisch nadenken medisch onderzoek praktisch oefenen realistische film romantisch tafereel Russische president technisch instituut telefonische aansluiting toeristische streek tragisch ongeluk tropisch klimaat
magisch pretpark Olympische spelen organische problemen optimistisch karakter pessimistisch gevoel poëtische tekst racistisch verwijt socialistische partij systematisch rangschikken
Dit zijn woorden die iets moeilijker zijn. Deze mag ik, maar moet ik niet kennen.
Woorden op air of aire documentaires zien meubilair vernieuwen militairen op stap miljonair zijn populair deuntje sanitaire installatie secundair onderwijs
diamantair zijn elementair deeltje universitair diploma planetair stelsel solidair zijn met de armen vulgair of gemeen zijn parlementair in het parlement
Hoe schrijf ik een woord?
7
abc
abc Meervouden +s album vitamine computer cadeau studie dictee café
albums vitamines computers cadeaus studies dictees cafés
+ en boom ananas locomotief paleis
ei kind rund volk
het trema: + ën
bij woorden op a, i, o, u en y
Bij woorden waarbij ik ee en of ie en hoor in het meervoud.
sla’s ski’s auto’s paraplu’s baby’s
us i politicus criticus technicus
politici critici technici
twee zee idee moskee
de apostrof: + ’s cd’s gsm’s tv’s
Hoe schrijf ik een woord?
tweeën zeeën ideeën moskeeën
um ums en a datum centrum museum
8
bomen ananassen locomotieven paleizen
de apostrof: + ’s
sla ski auto paraplu baby
cd gsm tv
+ eren
datums data centrums centra museums musea
drie knie melodie allergie
eieren kinderen runderen volkeren
drieën knieën melodieën allergieën
Ik let op voor … woorden op ie waarbij de klemtoon niet op ie ligt. porie provincie studie
poriën provinciën studiën
Verkleinwoorden + je paleis punt raket
+ tje
paleisje puntje raketje
dier kachel stoel dictee knie koe
diertje kacheltje stoeltje dicteetje knietje koetje
+ etje kanon koningin station
kanonnetje koninginnetje stationnetje
slaatje autootje parapluutje kiwietje
de apostrof: + ’tje baby buggy pony
baby’tje buggy’tje pony’tje
bloem boom kraam
bloempje boompje kraampje
ng nk
a aa o oo u uu i ie sla auto paraplu kiwi
+ pje
ketting koning woning
é ee
café canapé comité
cafeetje canapeetje comiteetje
kettinkje koninkje woninkje
ine ientje
aspirine machine praline vitamine
aspirientje machientje pralientje vitamientje
cd diner gsm souvenir tv
cd’tje dinertje gsm’etje souvenirtje tv’tje
Enkele moeilijke! blad glas jongen schip wandeling
blaadje glaasje jongetje scheepje wandelingetje
Hoe schrijf ik een woord?
9
abc
abc Alfabet
Twijfel ik aan een woord, dan zoek ik het woord op. Ik ken mijn alfabet. A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z Als ik woorden orden, kijk ik naar de beginletter. diploma
hygiëne
kandidaat
precies
risico
…
Is de beginletter gelijk? Dan kijk ik naar de tweede letter. cabine
cement
chauffeur
cirkel
club
…
Is de tweede letter gelijk? Dan kijk ik naar de derde letter. reactie
10
recreatie
reeds
reflex
A B C
aap beer canapé
D E F G
de fazant geeuwt
H I J
hondje is jarig
K L M N O P Q
kale man op quad
R S T U V W
rust uit van het werk
X Y Z
xylofoon … zwijg!
Hoe schrijf ik een woord?
reportage
…
Ik schrijf een woord. Kan ik het woord schrijven door alleen te luisteren? Ja? Ik schrijf het woord zoals ik het hoor.
Nee? Er is een afspraak. Ik ken de afspraak.
Er is een onthoudstukje. Ik onthoud hoe ik het schrijf.
Of ik zoek het op in het Loepje.
Of ik zoek het op in een woordenlijst.
Hoe schrijf ik een woord?
11
abc
abc Ik schrijf een woord. Ik luister altijd goed. Ik schrijf wat ik hoor.
stronk spreeuw schroef
laatst waarschuwing bezinksel
bang op een bank herfstkleuren fietsschoenen
Maar … Ik schrijf niet altijd wat ik hoor.
Soms leer ik een afspraak.
ongezond beren machteloos
paspoort katten hij verzorgt
Hij speelt een spel. Zij wordt ziek. hoofdletters en leestekens Soms moet ik een stukje onthouden.
12
Hoe schrijf ik een woord?
een ijsje eten op reis met de trein een oud vrouwtje in een blauwe auto vergeet-mij-nietjes
Ik schrijf wat ik hoor. Woorden met meertekenklanken aai, ooi, oei, eeuw, ieuw en tweetekenklank uw Die veranderen nooit! Papegaaien maken veel lawaai. Ooievaars schooien. Koeien stoeien.
Meeuwen schreeuwen. Ik ben benieuwd naar nieuwtjes. Die twee juweliers huwen met elkaar.
Woorden met ng en nk Nooit meer dan twee! Engeltje, bengeltje spring in de zee. Klinkertje klinkt. Zing met me mee! Koning en koninginnetje waar is mijn fee?
Woorden op ing
Ik let op voor …
beving lieveling bestelling bespreking medewerking onderhandeling veronderstelling
draaien glooien verstrooien begroeien bevloeien
draaiing glooiing verstrooiing begroeiing bevloeiing
Ik schrijf wat ik hoor.
13
abc
14
abc
Ik maak een afspraak.
Soms leer ik een afspraak om een woord correct te schrijven.
1 Woorden met g, ch, gt en cht
Ik lig in bed. De beer ligt toch dicht bij mij.
2 Hoofdletters en leestekens
Alyssa viert Nieuwjaar bij oma Trees in de Kerkstraat in Gent.
3 Woorden op d en t
De man met een baard eet taart.
4 Werkwoordspelling
Opa had iets verkeerds gegeten. Nu wordt hij ziek.
5 Woorden met twee of meer delen
Katten willen lekker kunnen rollen. Beren slapen rond grote vuren.
Ik maak een afspraak.
15
abc
abc 1
Woorden met g, ch, gt en cht Ik hoor ‘g’, ik schrijf g.
terug hoogste bergtop oorlog men pleegde
De woorden met ch onthoud ik.
ach allochtoon architect chaos chemie giechelen glimlach goochelen juichen kachel kuchen
lachen lichaam loochenen mechaniek noch, vlees noch vis pech pochen techniek toch zich
bronchitis catechese nochtans
Werkwoorden met ...g in de ik-vorm, ...gt in de +t-vorm.
vegen liegen verzorgen
ik veeg ik lieg ik verzorg
hij veegt ze liegt ma verzorgt
ik leg ik lig ik zeg
hij legt hij ligt hij zegt
Pas op! leggen liggen zeggen
Na de korte a, e, i, o of u schrijf ik cht.
16
Ik maak een afspraak.
wacht oprecht dichte fietstocht opgelucht
Woorden met ch Papa loopt de tien mijl van Antwerpen. Hij warmt zich op. Mama masseert zijn lichaam. De beste vriend van papa is architect. Hij loopt elke week drie keer. Vandaag heeft hij kracht noch goesting. Hij is ziek. Hij hoest en kucht en heeft koorts. Hij heeft bronchitis. Hij zit dicht bij de kachel. De huisarts gaf hem een medicijn. Maar zo’n pil kan ook niet goochelen. Dat is tegenslag of pech. Hij kan er niet om lachen, want ze hebben samen veel getraind. Nochtans wenst hij papa veel succes. Er zijn heel wat mensen komen opdagen. Ook een groep allochtone asielzoekers. Daar zijn de lopers. Een grote groep en een chaos van kleuren. We roepen en juichen. Papa glimlacht. Hij is goed in vorm, maar hij zal niet loochenen dat hij toch wel erg moe is. ‘Ach,’ giechelt mama, ‘straks kan papa op het werk pochen over zijn prestatie.’ Mijn papa werkt in de haven van Antwerpen. Hij is technicus in een chemisch bedrijf. Hij zorgt er voor de mechaniek van de machines. Woorden met cht Geduldig wacht de jager op jacht in het midden van de nacht. Hij verlangt oprecht naar een heerlijk gerecht. Een haas, dat is niet slecht! Een prooi in de bocht, dat is wat hij zocht tijdens die belangrijke tocht. Plots een donkere lucht en een diepe zucht. Nauwelijks gerucht. De nacht steelt het licht. Wat nu aangericht? ’t Zal voor morgen zijn, wellicht! Ik maak een afspraak.
17
abc 2
abc
Hoofdletters en leestekens
Ik schrijf een hoofdletter bij … … het eerste voluit geschreven woord van een zin of aanhaling. ‘Komen eten!’ Mama roept ons aan tafel. Dat wordt smullen. Mijn zus vraagt: ‘Hoeveel pannenkoeken zal jij eten?’ ’s Avonds moet je niet te veel eten. ’t Smaakt ons in ieder geval.
… een naam, voornaam en straat. … een gemeente, stad, land en hun inwoners. Mijn papa Emiel boekte een huisje in Frankrijk. We logeren bij de Franse Cécile Defran. Ze woont in Bédoin, in de Rue des Boeufs. Wij zijn West-Vlamingen en wij wonen in Koksijde-Sint-Idesbald. Koksijde is een kustgemeente van de provincie West-Vlaanderen, België.
… een taal. In Frankrijk spreken de Fransen natuurlijk Frans. Met ons Nederlands kun je daar niets doen, zeker niet met het Antwerpse of het Oost-Vlaamse dialect. In onze school spreken enkele kinderen Turks of Marokkaans.
… wie of wat heilig is. De christenen lezen de Bijbel, de moslims lezen de Koran en de joden lezen de Thora. Dat zijn drie heilige boeken.
… feestdagen en monumenten. Iedereen viert Nieuwjaar. Op het einde van de ramadan vieren de moslims het Suikerfeest. De belangrijkste dag van het joodse jaar is Jom Kipoer. Op 1 mei vieren we de Dag van de Arbeid en op 11 juli het Feest van de Vlaamse Gemeenschap. De koning legt dan bloemen aan de Congreskolom, een monument in Brussel.
… bij aardrijkskundige namen als stromen, gebergten, meren en zeeën. Mijn oom wil deze zomer de Mont Ventoux beklimmen met de fiets. Wij maken terwijl een uitstap naar de Rhône, één van de belangrijkste stromen van Frankrijk. De rivier ontspringt in de Zwitserse Alpen en komt van de Rhônegletsjer. Ze mondt uit in de Middellandse Zee.
18
Ik maak een afspraak.
Leestekens helpen me juist te lezen. Ik ken de leestekens in een zin en de leestekens in een woord. Ik schrijf een … leesteken .
naam punt
wanneer? … op het einde van een zin waarin ik iets zeg of meedeel. Vandaag is het mooi weer. Deze middag is er een wedstrijd in Duffel. Ik loop de vier maal zestig meter met drie vriendinnen. Hopelijk kunnen we winnen.
?
vraagteken
… op het einde van een zin waarin ik iets vraag. Denk je dat we zullen winnen? Wat zegt onze trainer? Heb je veel geoefend?
!
uitroepteken
… na een uitroep. … op het einde van een zin waarin ik iets uitroep of beveel. Goed zo! Hoera! Concentreer je! Start snel! Los elkaar flink af! Loop zo hard mogelijk!
:
,
dubbele punt
… voor een gewone opsomming.
komma
… tussen de woorden van een opsomming.
Er bestaan heel veel soorten sport: atletiek, tennis, pingpong, voetbal, handbal, fietsen, judo, karate en nog veel meer. Mijn vriendin doet mee met de vijfkamp. Ze moet sprinten, verspringen, hoogspringen, 600 meter lopen en kogelstoten.
… tussen twee vervoegde werkwoorden. Als de vijfkampers rusten, liggen ze lui in het gras.
;
puntkomma
… voor een ingewikkelde opsomming. Vandaag lopen we in Duffel; overmorgen in Lier; zondag in Merksem; volgende maand in Brugge; daarna in Gent.
: ‘…’
dubbele punt aanhalingstekens
… voor een zin of een stuk van een zin die iemand letterlijk uitspreekt. Hij vraagt: ‘Wie heeft gewonnen?’ ‘Op de vier maal zestig meter hebben we goud gewonnen’, antwoord ik. Opa zegt: ‘Dat vind ik bijzonder goed. Gaan jullie binnenkort naar de Olympische Spelen?’ Ik maak een afspraak.
19
abc
abc Leestekens in een woord De apostrof ’
Wanneer plaats ik een apostrof? Bij het meervoud van woorden op a, i, o, u en y.
woorden op a agenda’s alinea’s camera’s cinema’s cola’s diploma’s extra’s firma’s gorilla’s kassa’s loempia’s mama’s massa’s nota’s oma’s opa’s pagina’s papa’s prisma’s programma’s pyjama’s
woorden op u tandpasta’s veranda’s villa’s zebra’s
menu’s paraplu’s
woorden op i
woorden op y
bikini’s kiwi’s ski’s taxi’s
baby’s buggy’s hobby’s lolly’s penalty’s pony’s puppy’s
woorden op o auto’s duo’s Eskimo’s euro’s foto’s kano’s kilo’s piano’s radio’s
accu’s beha’s collega’s drama’s farao’s individu’s jury’s opera’s panty’s risico’s salto’s scampi’s studio’s stylo’s thema’s tsunami’s wasco’s
Bij de ‘van wie is het’-vorm van woorden en namen op a, i, o, u en y. mama’s boek Ella’s boekentas
opa’s tuin Gregory’s papa
Matteo’s broer Nikki’s tante
Bij het verkleinwoord van woorden op y. baby’tje buggy’tje
hobby’tje lolly’tje
pony’tje puppy’tje
Bij weggelaten letters. ’s morgens vroeg ’t regent zo’n mooie dag 20
Ik maak een afspraak.
’s Morgens gaat papa vissen. ’s Avonds komt hij pas terug. ’t Zou leuk zijn als je kwam.
Ik let op! Ik schrijf een hoofdletter bij het eerste voluit geschreven woord van een zin.
Het koppelteken Een koppelteken verbindt sommige woorden. Wanneer plaats ik een koppelteken? Enkel wanneer ik kan twijfelen aan de uitspraak. Bij samenstellingen met … … aardrijkskundige namen (gemeenten, provincies, landen). Oud-Turnhout Knokke-Heist Noord-Amerika Oost-Vlaanderen Nieuw-Zeeland
Noord-Amerikaans Oost-Vlaams Nieuw-Zeelands
Noord-Amerikaan Oost-Vlaming Nieuw-Zeelander
… Sint (heiligen en steden). Sint-Anna Sint-Maarten Sint-Pieter
Sint-Niklaas Sint-Truiden Sint-Martens-Latem
Onze-Lieve-Vrouwekerk Onze-Lieve-Heer
Maar ik schrijf onzelieveheersbeestje zonder koppeltekens en hoofdletters.
… een afkorting. cd-collectie dvd-speler e-mail
gsm-lader O.L.V.-kerk sms-bericht
St.-Antonius St.-Rita tv-toestel
… botsende klinkers: samenstellingen waarbij ik kan twijfelen aan de uitspraak. auto-ongeluk chocolade-ijs mee-eten
na-apen radio-omroep zee-egel
zo-even zonne-energie
Ik maak een afspraak.
21
abc
abc
Het trema ¨ Een trema zorgt ervoor dat ik het woord correct uitspreek wanneer meerdere klinkers op elkaar volgen en botsen. Wanneer plaats ik een trema? landen en streken
telwoorden
meervoud van woorden op ee
Argentinië Australië Azië België
drieëntwintig tweeëntwintig
feeën ideeën moskeeën
Brazilië Italië Oceanië Wallonië
meervoud van woorden op ie
22
De klemtoon ligt op de ie.
De klemtoon ligt niet op de ie.
allergie calorie industrie knie kopie melodie
bacterie porie provincie studie
allergieën calorieën industrieën knieën kopieën melodieën
bacteriën poriën provinciën studiën
sleeën tweeën zeeën
De klinker die ik harder uitspreek, is de klinker waarop een klemtoon ligt. spelen, banaan, regenen, melodie, bacterie …
werkwoorden
bijvoeglijke naamwoorden
beïnvloeden erven evenaren eindigen inspireren
officieel Dat is een officiële feestdag. financieel Ik regel zijn financiële zaken. hygiënisch Ik hou van een hygiënische omgeving. industrieel Hij studeert industriële wetenschappen. materiaal Wat is de materiële waarde? poëtisch Ik beleef een poëtische avond. reëel Wat is de reële waarde van het huis?
interesseren skiën
Je hebt je laten beïnvloeden. Van wie heb je dat geërfd? Ik heb het record geëvenaard. Hij is geëindigd als tweede. De oorlog heeft de schrijver geïnspireerd. Ben je geïnteresseerd in hem? Ik ben naar beneden geskied.
discussiëren kopiëren oriënteren tatoeëren
Ik heb met Jo gediscussieerd. Ik heb het gekopieerd. Heb je je georiënteerd? Stef heeft zich getatoeëerd.
Ik maak een afspraak.
zelfstandige naamwoorden Ik bezoek een oude ruïne. Twee skiërs glijden van de berg. Boeren kweken maïs. Ik bereken het quotiënt van de deling. Er zijn vier patiënten bij de dokter. Ik zorg graag voor een goede hygiëne. Ken jij iemand die poëzie schrijft? Jij bent een egoïst. Ik kijk naar de pinguïns in de zoo.
Ik schrijf enkel een trema als ik kan twijfelen aan de uitspraak. Bij deze woorden zijn er ook opeenvolgende klinkers, maar twijfel ik niet. Ik kan ze niet anders lezen. accentueren beantwoorden boa cacao chaos geoordeeld
Ik maak een afspraak.
23
abc
abc
De afkorting Ik kan sommige woorden korter schrijven. Ik kort ze af. Ik schrijf een woord of een woordengroep met één of enkele letters. afkortingen
alinea alstublieft bijvoorbeeld bladzijde dit wil zeggen en andere enzovoort mannelijk maximum met andere woorden mevrouw minimum namelijk nummer onder andere onder meer onzijdig pagina telefoon vrouwelijk van links naar rechts werkwoord
symbolen Een symbool is een afkorting uit de wetenschap en de wiskunde. al. a.u.b. bijv. bv. blz. d.w.z. e.a. enz. m. max. m.a.w. mevr. min. nl. nr. o.a. o.m. onz. pag. tel. v. v.l.n.r. ww.
Ik gebruik een of meer punten. Ik leer geen afkortingen met hoofdletters.
24
Ik maak een afspraak.
millimeter centimeter decimeter meter decameter hectometer kilometer milliliter centiliter deciliter liter vierkante meter vierkante decimeter kubieke meter are centiare hectare milligram gram kilogram euro kilobyte megabyte terabyte
mm cm dm m dam hm km ml cl dl l m2 dm2 m3 a ca ha mg g kg EUR KB MB TB
Ik gebruik geen punten. Ik gebruik de hoofdletters of kleine letters die zijn afgesproken.
initiaalwoorden Ik spreek de letters één per één uit. bekende Vlaming centrale verwarming digital versatile disc Eerste Hulp Bij Ongelukken Europees Kampioenschap global system for mobile communication hogesnelheidstrein Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen oké Olympische Spelen personal computer short message service televisie Verenigde Naties Vlaamse Radio- en Televisieomroep Vlaamse Televisiemaatschappij watercloset
letterwoorden Ik spreek de afkorting uit als een woord. BV cv dvd EHBO EK gsm hst NMBS OK OS pc sms tv VN VRT
België, Nederland en Luxemburg Bestuur Lichamelijke Opvoeding en Sport in Openlucht hotel, restaurant en café klassieke radio van de VRT National Aeronautics and Space Administration Noord-Atlantische Verdragsorganisatie persoonlijk identificatienummer Kinderfonds van de Verenigde Naties very important person
Benelux BLOSO
horeca Klara NASA NAVO pin Unicef vip
VTM wc
Ik gebruik geen punten. Ik neem de eerste letter van elk woord over.
Ik maak een afspraak.
25
abc
abc 3
Woorden op d en t
De eindletter d of t? Ik maak het woord langer. Dan hoor ik het. Grondwoord baar__? taar__?
baarden taarten
baard taart
bree__ + ste kameraa__ + je raa__ + sel
brede kameraden raden
Afleiding bree__ste kameraa__je raa__sel
breedste kameraadje raadsel
Samenstelling Ik hoor een samenstelling. Ik verdeel de samenstelling en denk na over de woorden. Ik kleef de woorden terug aan elkaar. noor__oostenwin__
26
Ik maak een afspraak.
noor__ + oosten + win__ noorden, winden
noordoostenwind
Moeilijke woorden op d Ik kan niet elk woord op d of t langer maken. Ik onthoud sommige woorden. iemand niemand
reeds steeds
gereed vloed
bod lid
het achtervoegsel sel Ik denk aan een werkwoord.
het achtervoegsel erd Ik denk aan een bijvoeglijk naamwoord.
broedsel leidsel raadsel uitvindsel voedsel
bangerd lieverd slimmerd buizerd mosterd
broeden leiden raden uitvinden voeden
bang lief slim
woorden op lands, hands, gronds, schap en zaam binnenlands buitenlands Nederlands
blootshands tweedehands ondergronds
boodschap gereedschap landschap vijandschap vriendschap
deugdzaam voedzaam vreedzaam zeldzaam
woorden op ig aard geduld geld geweld jeugd moed nood roet verstand zand
aardig geduldig geldig geweldig jeugdig moedig nodig roetig verstandig zandig zanderig
benodigdheid bondgenoot buskruit leidraad plafond proviand rad record smid
kruid, kruiden = lei + draad
raderen smeden
Persoonsvorm Persoonsvormen maak ik niet langer. Daarvoor gebruik ik mijn werkwoordschema.
Ik maak een afspraak.
27
abc
abc 4
Werkwoordspelling
Werkwoorden zijn woorden die zeggen wat iets of iemand doet (een handeling) of wat iets of iemand overkomt (een toestand). Wij willen naar oma en opa fietsen. Mama hoopt dat het niet zal regenen. Papa wil nu al de fietsen beginnen klaarmaken. Hij moet de banden oppompen, de kettingen smeren en de regenjassen klaarleggen.
Het onderwerp en de persoonsvorm het onderwerp
de persoonsvorm
Er is een deel in de zin waarin staat over wie of wat iets wordt gezegd.
De persoonsvorm is het werkwoord dat verandert, wanneer het getal van het onderwerp verandert.
Het onderwerp bepaalt hoe ik de persoonsvorm schrijf.
Het is een vervoegd werkwoord.
het getal: het enkelvoud of het meervoud Het onderwerp staat in het enkelvoud of het meervoud. De persoonsvorm dus ook. Wanneer het getal van het onderwerp verandert, dan verandert ook het getal van de persoonsvorm. Ik onderstreep het onderwerp eenmaal. De ridder verdedigt zijn prinses. Zijn zwaard en schild gebruikt hij om haar te beschermen.
Ik onderstreep de persoonsvorm tweemaal. De prinses is dolverliefd op haar prins. Ze droomt van een lang en gelukkig leven met hem.
Soms staat er in een zin een werkwoordgroep. Ook nu is de persoonsvorm het werkwoord dat verandert, wanneer het getal van het onderwerp verandert. Marie heeft deze middag gezwommen. Marie en Jef hebben deze middag gezwommen.
28
Ik maak een afspraak.
De ja-neevraag Bij het schrijven van een persoonsvorm moet ik het onderwerp kennen. Hoe vind ik het onderwerp en de persoonsvorm in een zin? Ik lees de zin. De renners beginnen aan de Mont Ventoux. De fietser met de gele trui rijdt voorop. De anderen willen versnellen. De bolletjestrui gaat onmiddellijk in de aanval. Dat wordt knokken. Straks zal de sterkste als eerste de eindmeet halen.
Ik maak van de zin een ja-neevraag. Dat is een vraag met als antwoord ja of nee. Beginnen de renners aan de Mont Ventoux? Rijdt de fietser met de gele trui voorop? Willen de anderen versnellen? Gaat de bolletjestrui onmiddellijk in de aanval? Wordt dat knokken? Zal de sterkste straks als eerste de eindmeet halen?
Het eerste deel van de zin (zinsdeel) is de persoonsvorm. Het tweede deel van de zin (zinsdeel) is het onderwerp. Nu of vroeger nu Ik vind je wel. Hij denkt lang na. Rusten jullie al uit?
vroeger Rodin was een Franse beeldhouwer. Hij beeldhouwde De Denker. Hij rustte op een blok steen.
Wat nu gebeurt, noemen we de tegenwoordige tijd.
Wat vroeger gebeurde, noemen we de verleden tijd.
nu, vandaag, zo dadelijk, onmiddellijk, straks …
vroeger, gisteren, vorige week, vorig jaar, toen, lang geleden … Ik maak een afspraak.
29
abc
abc Enkele werkwoordsvormen Een persoonsvorm kan heel wat vormen hebben. Het onderwerp bepaalt hoe ik de persoonsvorm schrijf. Het onderwerp en de persoonsvorm zijn de beste maatjes.
– Het getal Het onderwerp staat in het enkelvoud of het meervoud. De persoonsvorm dus ook. Lars antwoordt op de vraag. Oma komt op bezoek.
De kinderen antwoorden op de vraag. Oma en opa komen op bezoek.
– De persoon Het onderwerp staat in de eerste, tweede of derde persoon. De persoonsvorm dus ook. 1e persoon 2e persoon 3e persoon
ik zwem, wij zwemmen jij zwemt, jullie zwemmen hij zwemt, de kinderen zwemmen
de stam
30
de uitgang
de infinitief
de kortste vorm van het werkwoord
wat aan de stam wordt gekleefd
de langste vorm van het werkwoord (t.t.)
Ik fiets nu.
Hij fietst naar huis.
Wij fietsen nu.
Fiets is de stam.
Fiets is de stam, t is de uitgang.
Fietsen is de infinitief.
infinitief
ik-vorm (stam)
stam+t-vorm
wij-vorm
vliegen roepen slapen onthouden
ik vlieg ik roep ik slaap ik onthoud
de vogel vliegt wie roept? iemand slaapt mama onthoudt
zij vliegen jullie roepen wij slapen wij onthouden
Ik maak een afspraak.
Het werkwoordschema Stap 1 Ik schrijf een zin. Ik zoek het onderwerp en de persoonsvorm. Ik denk aan de ja-neevraag. Stap 2 Staat de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (t.t.) of in de verleden tijd (v.t.)? Stap 3 Ik schrijf de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (t.t.). ik-vorm of stam stam+t-vorm wij-vorm of infinitief Ik schrijf de persoonsvorm in de verleden tijd (v.t.). Het is een werkwoord zonder klankverandering.
Het is een werkwoord met klankverandering. Als ik twijfel, zoek ik het op.
enkelvoud
ik loop – ik liep ik vind – ik vond
stam+te stam+de
hij werkte hij rustte hij speelde hij antwoordde
meervoud stam+ten stam+den
zij werkten zij rustten zij speelden zij antwoordden
Hoor ik achteraan een d of t, dan luister ik naar de wij-vorm in de verleden tijd. Dan hoor ik het. hij werd wij werden papa stond wij stonden ik wist wij wisten
Stap 4 Sommige werkwoordsvormen zijn geen persoonsvorm. Ik denk dan aan mijn andere spellingafspraken.
Ik maak een afspraak.
31
abc
abc
Stap 1
Ik schrijf een zin. Ik zoek het onderwerp (ond.) en de persoonsvorm (pv.). In welke tijd staat de persoonsvorm (pv.)?
Stap 2
Gebeurt het nu? de tegenwoordige tijd (t.t.) Wat is de persoon van het onderwerp?
Stap 3
het enkelvoud 1e
2e
ik
werken spelen lopen rusten antwoorden vinden
Stap 4
32
het meervoud
jij, je na de pv.
jij, je voor de pv.
3e
1e, 2e, 3e
hij, zij, het, een ander …
wij, jullie, zij, anderen …
Ik schrijf de stam.
Ik schrijf de stam + uitgang t.
Ik schrijf …
ik ... nu
hij ... nu
wij ... nu
ik werk ik speel ik loop
werk jij? speel jij? loop jij?
jij werkt jij speelt jij loopt
zij werkt zus speelt hij loopt
zij werken jullie spelen wij lopen
ik rust ik antwoord ik vind
rust jij? antwoord jij? vind jij?
jij rust jij antwoordt jij vindt
hij rust zij antwoordt zus vindt
pa en ma rusten wij antwoorden zij vinden
De werkwoordsvorm is geen persoonsvorm? Ik vergeet mijn andere spellingafspraken niet. Ik wil spelen en ravotten.
Ik maak een afspraak.
Hij heeft het geprobeerd.
Gebeurde het vroeger? de verleden tijd (v.t.)
Stap 2 Stap 3
Is het een persoonsvorm met klankverandering? Twijfel ik?
67
nee
ja
Ik schrijf
Eindletter d of t?
de stam + uitgang te, ten, de, den. werken spelen rusten antwoorden
jij werkte zij werkten wie speelde? wij speelden ik rustte pa en ma rustten zij antwoordde wij antwoordden
Ik zal lopen en stappen.
Ik luister naar de wij-vorm (v.t.). lopen
vinden
ik liep jij liep hij liep wij liepen ik vond jij vond ma vond wij vonden
Ik heb uit mijn neus gebloed.
Ik maak een afspraak.
33
abc
abc Werkwoorden als werken
de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud 1e persoon stam werken
ik werk
bakken
ik bak
ontdekken
ik ontdek
stappen
ik stap
straffen
ik straf
2e persoon stam+t stam jij werkt werk je? jij bakt bak je? jij ontdekt ontdek je? jij stapt stap jij? jij straft straf jij?
meervoud 3e persoon stam+t
de vorm van de infinitief
hij werkt
wij
werken
hij bakt
zij
bakken
hij ontdekt
mensen
ontdekken
hij stapt
mannen
stappen
hij straft
juffen
straffen
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm zonder klankverandering enkelvoud
meervoud
stam+te
stam+ten
ik werkte jij bakte ontdekte jij? hij stapte wie strafte?
werken bakken ontdekken stappen straffen
wij zij geleerden soldaten zij
werkten bakten ontdekten stapten straften
Oefenwerkwoorden als werken bakken bedanken beheersen benadrukken bereiken beseffen beslissen bewerken blaffen
34
blussen boksen botsen danken dansen drukken eisen fietsen hopen
Ik maak een afspraak.
janken jeuken knippen koken kraken kuchen kussen kweken lachen
likken maken mislukken onderstrepen ontdekken ontploffen ontsnappen plukken poetsen
smaken smeken snoepen stampen stappen straffen trappen vereisen vergissen
veroorzaken verrassen verstoppen vissen wassen wekken wensen werken wreken
Werkwoorden als spelen de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud 1e persoon stam spelen
ik speel
beloven
ik beloof
schreeuwen
ik schreeuw
rekenen
ik reken
dromen
ik droom
2e persoon stam+t stam jij speelt speel je? jij belooft beloof je? jij schreeuwt schreeuw je? jij rekent reken jij? jij droomt droom jij?
meervoud 3e persoon stam+t
de vorm van de infinitief
hij speelt
wij
spelen
hij belooft
zij
beloven
hij schreeuwt
baby’s
schreeuwen
hij rekent
kinderen rekenen
hij droomt
wij
dromen
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm zonder klankverandering
spelen beloven schreeuwen rekenen dromen
enkelvoud
meervoud
stam+de
stam+den
ik speelde jij beloofde schreeuwde jij? hij rekende wie droomde?
kinderen speelden ouders beloofden schreeuwden baby’s? wij rekenden jullie droomden
Oefenwerkwoorden als spelen aarzelen achtervolgen ademen amuseren babbelen bedreigen behalen bekennen beledigen bellen beloven
bemoeien bepleisteren berekenen beschermen betalen beven donderen draaien dreigen dromen durven
duwen fantaseren fluisteren fotograferen geeuwen goochelen herhalen herinneren horen informeren interesseren
kamperen leggen loochenen miauwen oefenen openen plooien rekenen schreeuwen sneeuwen spelen
spuwen telefoneren veranderen verhuizen vertellen voetballen waarschuwen winkelen wuiven zoenen zwaaien Ik maak een afspraak.
35
abc
abc Werkwoorden als rusten
de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud 1e persoon stam rusten
ik rust
hoesten
ik hoest
planten
ik plant
sporten
ik sport
zweten
ik zweet
2e persoon stam jij rust rust je? jij hoest hoest je? jij plant plant je? jij sport sport jij? jij zweet zweet jij?
meervoud 3e persoon stam
de vorm van de infinitief
hij rust
wij
rusten
hij hoest
zij
hoesten
hij plant
boeren
planten
hij sport
atleten
sporten
hij zweet
wij
zweten
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm zonder klankverandering
rusten hoesten planten sporten zweten
enkelvoud
meervoud
stam+te
stam+ten
ik rustte jij hoestte plantte jij? hij sportte wie zweette?
opa’s zieken landbouwers mijn ouders jullie
rustten hoestten plantten sportten zweetten
Oefenwerkwoorden als rusten barsten begroeten belasten benutten bepleiten bevatten haasten haten
36
Ik maak een afspraak.
hechten heten hoesten kaarten kosten ontmoeten planten praten
richten rusten schatten sporten spotten starten stichten storten
stoten tasten trachten uiten vergroten verlichten verplichten verrichten
verwachten verwoesten verzetten vluchten wachten zetten zuchten zweten
Werkwoorden als antwoorden de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud
meervoud
1e persoon stam
2e persoon stam+t stam
3e persoon stam+t
de vorm van de infinitief
antwoorden
ik antwoord
hij antwoordt
wij
antwoorden
bloeden
ik bloed
hij bloedt
zij
bloeden
raden
ik raad
hij raadt
jullie
raden
schudden
ik schud
hij schudt
wij
schudden
vermelden
ik vermeld
jij antwoordt antwoord je? jij bloedt bloed je? jij raadt raad je? jij schudt schud jij? jij vermeldt vermeld jij?
hij vermeldt
zij
vermelden
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm zonder klankverandering
antwoorden bloeden raden schudden vermelden
enkelvoud
meervoud
stam+de
stam+den
ik antwoordde jij bloedde raadde jij? hij schudde wie vermeldde?
wij zij de kinderen de machines de agenten
antwoordden bloedden raadden schudden vermeldden
Oefenwerkwoorden als antwoorden aanvaarden antwoorden beantwoorden beduiden begeleiden bevrijden bloeden
braden branden duiden herleiden kleden kneden kruiden
leiden luiden melden onderscheiden raden redden schaden
scheiden schudden zich verbeelden verantwoorden verbranden verkleden verleiden
vermelden vermoeden vermoorden verraden verspreiden verwonden wieden
Ik maak een afspraak.
37
abc
abc Werkwoorden als lopen
de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud 1e persoon stam lopen
ik loop
bewegen
ik beweeg
liegen
ik lieg
spreken
ik spreek
verkopen
ik verkoop
meervoud
2e persoon stam+t stam jij loopt loop je? jij beweegt beweeg je? jij liegt lieg je? jij spreekt spreek jij? jij verkoopt verkoop jij?
3e persoon stam+t
de vorm van de infinitief
hij loopt
wij
lopen
hij beweegt
zij
bewegen
hij liegt
jullie
liegen
hij spreekt
wij
spreken
hij verkoopt
zij
verkopen
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm met klankverandering enkelvoud ik liep jij bewoog loog jij? hij sprak wie verkocht?
lopen bewegen liegen spreken verkopen
meervoud wij zij die mensen wij de winkeliers
liepen bewogen logen spraken verkochten
Oefenwerkwoorden als lopen bedriegen beginnen beklimmen besluiten bewegen bewijzen bezoeken bijten blazen
38
blijven breken brengen buigen denken dragen drinken duiken eten
Ik maak een afspraak.
fluiten gaan genezen geven hangen kijken klimmen krijgen kruipen
kunnen lezen liegen liggen lopen moeten ontbijten ontvangen roepen
ruiken schrijven schrikken sluiten spreken steken strijken vergeten verkopen
vliegen vragen weten winnen zien zitten zoeken zwemmen zwijgen
Werkwoorden als vinden de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd enkelvoud 1e persoon stam vinden
ik vind
rijden
ik rijd
doen
ik doe
verbieden
ik verbied
verzenden
ik verzend
2e persoon stam+t stam jij vindt vind je? jij rijdt rijd je? jij doet doe je? jij verbiedt verbied jij? jij verzendt verzend jij?
meervoud 3e persoon stam+t
de vorm van de infinitief
hij vindt
wij
vinden
hij rijdt
zij
rijden
hij doet
jullie
doen
hij verbiedt
wij
verbieden
hij verzendt
zij
verzenden
de persoonsvorm in de verleden tijd persoonsvorm met klankverandering enkelvoud ik vond jij reed deed jij? hij verbood wie verzond?
vinden rijden doen verbieden verzenden
meervoud wij zij Wat wij zij
vonden reden deden jullie? verboden verzonden een pakje
Oefenwerkwoorden als vinden berijden bestaan bestrijden bevinden bidden bieden
binden doen glijden hebben houden lijden
onderhouden onthouden ontstaan overlijden rijden snijden
staan strijden verbieden verbinden vermijden verstaan
verzenden vinden voldoen volstaan worden zenden
Als ik twijfel, zoek ik het op. Veel werkwoorden met klankverandering vind ik in de woordenlijst van het zesde leerjaar, vanaf pagina 67.
Ik maak een afspraak.
39
abc 5
Woorden met twee of meer delen
katten
beren
een ander woord
Katten willen lekker kunnen rollen.
Beren slapen rond grote vuren.
Ik denk aan de andere afspraken.
Ik hoor …
40
abc
… één medeklinker na de korte klinker a, e, i, o of u.
… één medeklinker na de lange klinker aa, ee, oo of uu.
Ik schrijf de medeklinker dubbel.
Ik schrijf de klinker enkel.
Dit is de kattenafspraak. We verdubbelen.
Dit is de berenafspraak. We verenkelen.
Ik maak een afspraak.
honden paarden bloemen
bloemen bloeien klanken klinken honden rusten paarden achter poorten
Ik onthoud een stukje.
Soms moet ik een stukje onthouden. Wat is het onthoudstukje? Wat is er moeilijk aan het woord? Als ik twijfel, zoek ik het op. Ik ken mijn alfabet.
1 Woorden met ch 2 Woorden met ei 3 Woorden met au en auw
De vergeet-mij-nietjes 1 Woorden als banaan 2 Woorden op b 3 Woorden op sie, tie en zie 4 Woorden met th 5 Woorden op ik, is, or en um 6 Woorden met wr 7 Woorden met allerlei twee- en meertekenklanken 8 Woorden met q, x en y 9 Woorden met c 10 Woorden met ch, sh en sj 11 Woorden als bagage en journaal 12 Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden 13 Woorden met i als ie 14 Moeilijke woorden 15 Engelse leenwoorden 16 Franse leenwoorden
pech en kachel reizen en ijsjes een oud vrouwtje een pauw in een blauwe auto agent en banaan bieb politie thee professor wraak populaire auteur
baby circus chimpansee T-shirt bagage en journaal papieren hoedje vitamine juffrouw barbecue champignon Ik onthoud een stukje.
41
abc 1
Woorden met ch
2
Woorden met ei
abc
16
Het ei-verhaal van het zesde leerjaar Rome, 6 mei, 10 jaar voor Christus Julia is een kleine meid van tien jaar en woont in de Romeinse havenstad Ostia. Gisteren zei haar mama: ‘Meisje, binnen drie jaar huw je met Marcus.’ Julia heeft hem in het geheim al eens gezien en ze vindt hem een knappe, verleidelijke jongen. Ze weifelt niet. Ze wil zeker met hem trouwen. Marcus werkt op het domein van een grote villa, waar er achter een hoge omheining schapen en geiten staan. Marcus zorgt er voor de dieren en maait er het gras met een zeis. Plinius, de eigenaar van de villa, kocht onlangs amandelbomen. Van de amandelen kunnen ze later marsepein maken. Julia’s broer Titus is twaalf jaar en vaart voor het eerst mee op een zeilschip. De boot vertrekt voor een reis van zes dagen naar een ver eiland. Ze vervoeren graan. Titus is bang voor piraten die met hun snelle galeien elk moment kunnen toeslaan. Hij is ook bang voor de herfst, het seizoen van de stormen die de boten teisteren. Soms kapseizen de boten en verdrinken de opvarenden. Nu deint de boot rustig op de Middellandse Zee. Titus zal heimwee hebben naar huis. Het afscheid nemen van beide ouders en van Julia valt hem zwaar. De jongens moeten allerlei activiteiten doen: dweilen, eten bereiden zoals soep maken van ui en prei, eieren koken en kleren reinigen in een grote teil. Je moet geen geintjes uithalen, de kapitein is erg streng. Hij eist dat je hard werkt. Weiger je, dan dreigen er stokslagen. Je moet dus niet bakkeleien, heibel maken of anderen treiteren. En je moet zeker niet veinzen dat je ziek bent. Titus is geen heilig boontje, maar doet daar niet aan mee. Soms trekt Titus zich terug op het slaapplekje. Dan heeft hij de neiging om te schreien. Hij droogt vlug de tranen, want hij heeft geen eigen plekje om zijn bedje te spreiden. Ze slapen met wel tien man in het ruim. Een reiger vliegt over. Dat is een sein. Ze bereiken eindelijk land. Straks zullen ze aanmeren aan een steiger. 42
Ik onthoud een stukje.
De papa van Julia en Titus is arbeider. Keizer Augustus woont als een majesteit in een groot paleis in Rome. Augustus heeft beslist heel wat te bouwen. Papa heeft meegewerkt aan het bouwen van een prachtige fontein midden op een plein. Ook bouwden ze aquaducten om water naar de steden te vervoeren. Weet je dat ze toen al iets wisten over scheikunde? Namelijk de manier om beton te maken. Hoe je moet bouwen, vind je niet in een leidraad of handleiding. Je leert het van mannen met ervaring. Nu is het al lang droog en het peil van het water staat laag. Papa helpt tegenwoordig heirbanen aanleggen. Elke dag vorderen de mannen geleidelijk een eind. Ze moeten nog verder dan het oog reikt. Het is een enorm karwei. Kasseien worden uitgekapt en op de aangestampte aarde gelegd. Soms gebruiken ze ook platte keien om hun lange wegen te plaveien. Voor de stevigheid heien ze palen in de grond. De mannen werken op een glooiend terrein. Ze wroeten in de klei of kappen bergen steen weg. Ze banen zich een weg dwars door de dorre heide of door welige weilanden. Ze hakken eikenbossen om. Eekhoorns weten hun eikels niet meer liggen en herten met grote geweien gaan op de vlucht. De heirbaan loopt door het eigendom van mensen die dat niet steeds waarderen. Als gerei gebruiken de mannen houwelen, beitels en hamers. Het is hard werken en dat voor een bescheiden loon. Heb je een wonde, dan is er geen pleister. De mannen zingen tijdens het werken hardop een refrein. Papa is een man van weinig woorden, maar je kunt steeds op hem rekenen. Elke dag draagt papa een sobere beige tunica met een bruine ceintuur. Over die eindeloze banen marcheren de soldaten. Hun leider, de centurio, stapt fier vooraan. Pas op! Het paard van de centurio steigert op een steile weg langs een vallei. Maar hij houdt het beest feilloos in bedwang. Ook reizigers reizen via deze wegen. Je ziet geen auto’s, geen fietsen en geen treinen. Alleen mensen te voet, te paard of met een koets. Het is er niet veilig. Straks komen de soldaten op het slagveld. De Romeinen vechten tegen verscheidene volkeren: de Germanen, de Ik onthoud een stukje.
43
abc
abc
Galliërs en de Britten. Soms valt de tegenstander aan, soms deinst men terug. Caesar was als veldheer het brein achter vele overwinningen. Oorlog betekent overwinning of verlies en vooral veel onheil of ellende. Hopelijk komt er ooit een scheidsrechter om de legers van elkaar te scheiden. Nooit meer oorlog! Is dat niet heerlijk? Julia zou maar al te graag naar school gaan, zelfs naar de universiteit. Alleen jongens die thuis veel geld hebben, kunnen een opleiding volgen. Ze leren er een goed pleidooi te houden. Ze hopen ooit even goed voor een zaak te kunnen pleiten als Cicero, een bekend redenaar. Julia helpt mama de ruw gebakken borden en bekers afwassen. Pas later zullen de Chinezen het breekbare porselein ontdekken. Julia leert koken, sokken breien en gelei maken van aardbeien. Het is een feit dat vrouwen ook toen speciale eigenschappen hadden. Ze zorgen voor de kinderen en geven hen les. Ze hebben oneindig veel geduld. Julia peinst: ‘Mama kan papa goed vleien om iets te bereiken. Misschien ben ik ook wel bereid om dat te leren. Maar toch zou ik erg graag kunnen lezen.’ Misschien lukt het haar wel. Want Julia is een eigenzinnig meisje. In ons verhaal staan veel ei-woorden, maar er bestaan natuurlijk nog meer ei-woorden. Bv. uitbreiden, bepleisteren, beiaard, leien, beleid … De ei-woorden van het zesde leerjaar vind ik achteraan in de woordenlijst. Twijfel ik? Dan zoek ik het op. In het verhaal staan meestal grondwoorden. Van bijna elk grondwoord kan ik afleidingen maken. Grondwoorden en afleidingen eind einde eindje eindig, oneindig eindelijk, uiteindelijk eindeloos, eindeloze eindejaar overeind uiteinde weekeinde 44
Ik onthoud een stukje.
eindigen, beëindigen ik eindig, hij eindigt, ik eindigde, geëindigd
Woorden met het achtervoegsel heid aanwezigheid afwezigheid behendigheid behulpzaamheid bekendheid bijzonderheid dankbaarheid eenheid eenzaamheid eerlijkheid eeuwigheid erfelijkheid gehoorzaamheid gezondheid goedheid
hoeveelheid kleinigheid meerderheid moeilijkheid mogelijkheid onafhankelijkheid ondankbaarheid onrechtvaardigheid onverdraagzaamheid overheid persoonlijkheid rechtvaardigheid schoonheid snelheid traagheid
vaardigheid veiligheid verantwoordelijkheid verkoudheid verlegenheid verstrooidheid voorzichtigheid vrijheid waarheid werkloosheid werkelijkheid wijsheid wreedheid zekerheid zenuwachtigheid
Ik let op voor het meervoud! eenheid hoeveelheid moeilijkheid persoonlijkheid vaardigheid
eenheden hoeveelheden moeilijkheden persoonlijkheden vaardigheden
Woorden met het achtervoegsel teit activiteit agressiviteit creativiteit identiteit kwaliteit majesteit mentaliteit nationaliteit puberteit realiteit seksualiteit specialiteit universiteit
autoriteit brutaliteit capaciteit personaliteit productiviteit publiciteit radioactiviteit
Ik onthoud een stukje.
45
abc 3
abc
Woorden met au en auw
Ik hoor een woord met een au/ou-klank. Staat het woord in mijn au-lijst? Ja, ik schrijf au van auto. Nee, ik schrijf ou van oud. Welke medeklinker hoor ik in het grondwoord na de au/ou-klank? Ik hoor w. Ik schrijf auw van blauw of ouw van vrouw. Ik hoor een andere medeklinker. Ik schrijf au of ou en die medeklinker. Onze poes wacht op applaus. Ze trok de draadjes uit een kous. Nu zitten er allemaal touwtjes rond haar kleine scherpe klauwtjes.
de au-lijst applaudisseren, ik applaudisseer, hij applaudisseert, ik applaudisseerde, geapplaudisseerd applaus, applausje astronaut, astronauten augurk, augurken, augurkje augustus Australië, Australiër, Australisch auteur, auteurs auto, auto’s, autootje, autootjes, automaat, automobilist autoriteit, autoriteiten blauw, blauwe chauffeur, chauffeurs, chauffeurtje dauw dinosaurus, dinosaurussen, dinosaurusje fauteuil, fauteuils, fauteuiltje flauw, flauwe gauw grauw, grauwe kabeljauw, kabeljauwen, kabeljauwtje kauwen, ik kauw, hij kauwt, ik kauwde, gekauwd klauteren, ik klauter, hij klautert, ik klauterde, geklauterd 46
Ik onthoud een stukje.
Ik let op! Nou, ik wou dat ik zou kunnen zeggen: ‘Ik hou van jou, ook in de kou. Vooral van jouw mooie ogen.’
klauwen, ik klauw, hij klauwt, ik klauwde, geklauwd klauw, klauwen, klauwtje knauwen, ik knauw, hij knauwt, ik knauwde, geknauwd kosmonaut, kosmonauten langlaufen, ik langlauf, hij langlauft, ik langlaufte, gelanglauft laureaat, laureaten laurier, laurieren lauw, lauwe lauwerkrans, lauwerkransen miauwen, ik miauw, de poes miauwt, ik miauwde, gemiauwd nauw, nauwe, nauwkeurig, benauwd, nauwelijks pauk, pauken paus, pausen pauw, pauwen, pauwtje pauze pauzeren, ik pauzeer, hij pauzeert, ik pauzeerde, gepauzeerd prauw, prauwen, prauwtje rauw, rauwe restaurant, restaurants, restaurantje saucijs, saucijzen, saucijsje sauna, sauna’s saus, sauzen, sausje snauwen, ik snauw, hij snauwt, ik snauwde, gesnauwd trauma, trauma’s wauw! wenkbrauw, wenkbrauwen, wenkbrauwtje
Ik let op voor homoniemen. Oma is gestorven. We zijn in de rouw. Ik heb het kou. Nou nou, die ingang is nauw! Ik hou van jou en van jouw mooie ogen.
We eten onze groenten rauw. Kijk daar, een kauw op de schouw.
Ik hoor hetzelfde, maar ik schrijf iets anders. Ik denk aan de betekenis. Ik onthoud een stukje.
47
abc
abc
Over leenwoorden Er zijn erg veel verschillende talen. Hoeveel namen van talen ken ik? Zijn er kinderen in mijn klas die een andere taal spreken? In Vlaanderen en Nederland spreken we Nederlands. We hebben erg veel woorden overgenomen uit een andere taal. Dat leerden we in het derde, vierde en vijfde leerjaar. In het woordenboek vind ik soms waar woorden vandaan komen. Willen we die woorden correct schijven, dan moeten we goed onthouden hoe we ze schrijven. We kunnen ze ook opzoeken. Alle leenwoorden van het zesde leerjaar staan in de woordenlijst van het Loepje. Alle leenwoorden vind ik ook in de woordenhamster van het zesde leerjaar. Daar kan ik die woorden oefenen.
48
Welk woord ken ik?
Van welk woord komt het?
banaan boa cacao chanson cijfer circus computer diesel judo karate kungfu pizza pyjama thee yoghurt
banana
Ik onthoud een stukje.
kakawa cifr kirkos to compute Duitse ingenieur 柔道 空手 功夫 pajama teh yogurt
Uit welke taal komt het? Portugees Latijn Azteken Frans Arabisch Oudgrieks Engels Duits Japans Japans Chinees Italiaans Hindi Maleis Turks
De vergeet-mij-nietjes van het zesde leerjaar Ik kan de onthoudwoorden onderverdelen in pakketjes, de vergeet-mij-nietjes. Zo zijn er 16 in het zesde leerjaar. Ik denk steeds aan twee vragen: ‘Wat hoor ik?’ en ‘Wat schrijf ik?’ Ik denk er wel aan dat een onthoudwoord bij meerdere vergeet-mij-nietjes kan passen. Zo hoort het woord bibliotheek bij vergeet-mij-nietje 4 (woorden met th), maar ook bij vergeet-mij-nietje 7 (een j die je hoort, maar niet schrijft) en vergeet-mij-nietje 13 (een i als ie). De meeste onthoudwoorden worden slechts één keer vermeld. 1
Woorden als banaan
jaloers
2
Woorden op b
krab
3
Woorden op sie, tie en zie
politie
4
Woorden met th
theater
5
Woorden op ik, is, or en um
leeuwerik
6
Woorden met wr
wroeging
7
Woorden met allerlei twee- en meertekenklanken
populaire coiffeur
8
Woorden met q, x en y
baby
9
Woorden met c
acteur
10
Woorden met ch, sh en sj
sjaal
11
Woorden als bagage en journaal
bagage journaal
12
Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden
zilveren uurwerk
13
Woorden met i als ie
vitamine
14
Moeilijke woorden
ogenblikkelijk
15
Engelse leenwoorden
jeans
16
Franse leenwoorden
fauteuil Ik onthoud een stukje.
49
abc 1
abc
Woorden als banaan
Bij woorden als banaan verdubbel ik niet. abonnement agenda alarm alinea Amerika amuseren ananas apart apotheek apparaat asiel balans banaan banaal café caravan diamant evaluatie
amateur anekdote apparatuur capaciteit kabinet paté racisme salaris
50
Ik onthoud een stukje.
familie fantasie fazant jaloers januari Japan japon kabaal kabouter kajuit kalender kameel kameleon kanarie kapitaal kapoen kapot karakter
karate kazerne laboratorium lavabo lawaai lawine magazijn manier Marokkaan materiaal natuur paniek papier parallellogram paraplu parasol planeet praline
rabarber radijs raket ramadan ravijn reparatie salade salamander salon sigaret tabak tabel talent tapijt trapezium vakantie valies wagon
2
Woorden op b
bib bieb bob club eb
kebab krab rib rob schub
blub kwab lab prefab slib
job
web
snob
Gegrild vlees heet in het Turks kebab, maar mijn opa eet liever krab. Oma zegt: ‘Pas op voor dat banket. Je krijgt nu al kwabbetjes van vet!’
Ik ga onder water met een … blub blub, dat leerde ik in de zwemclub. Twijfelen en aarzelen is dubben en vissen hebben schubben.
Als Rob nuchter rijdt, is hij Bob. Is dat geen mooie job? Weet je ’t steeds beter, dan ben je een snob!
In een nieuw gebouwde prefab heeft de universiteit een lab en voor al die boeken een enorme bieb met in elke hoek een spinnenweb.
Ik let op voor homoniemen. Ik hoor hetzelfde, maar ik schrijf iets anders. Ik denk aan de betekenis. Een vis in het slib. een onderzoek in een lab Een krab heeft scharen.
Een slip heb ik aan. een rode doek of lap Ik zit krap bij kas.
Ik onthoud een stukje.
51
abc
abc 3
Woorden op sie, tie en zie
Ik hoor ‘sie’ … en ik schrijf sie.
en ik schrijf tie.
agressie depressie discussie processie
actie adoptie ambitie combinatie competitie concentratie conditie definitie demonstratie directie evaluatie infectie informatie
commissie excursie expressie
inspectie installatie operatie organisatie politie portie prestatie reactie relatie reparatie spatie vakantie
administratie concurrentie democratie discriminatie documentatie emotie expeditie expositie functie generatie illustratie intelligentie
justitie perfectie positie preventie productie receptie recreatie revolutie situatie traditie
Van een werkwoord naar een zelfstandig naamwoord adopteren combineren concentreren demonstreren evalueren informeren installeren opereren reageren repareren
adoptie combinatie concentratie demonstratie evaluatie informatie installatie operatie reactie reparatie Ik let op! natie
Ik hoor ‘zie’ …
52
en ik schrijf zie.
en ik schrijf sie.
jaloezie poëzie ruzie spinazie
conclusie fantasie televisie
Ik onthoud een stukje.
erosie explosie illusie
statie
nationaal internationaal station
emotie functie revolutie traditie
emotioneel functioneel revolutionair traditioneel
4
Woorden met th
apotheek bibliotheek kathedraal marathon thee theater thermometer thermoskan thuis
atheneum bibliothecaresse bibliothecaris discotheek enthousiasme katholiek methode sympathiek thema
Ga je mee op café? Drink je koffie of thee? Of wil je liever picknicken in het bos en thee drinken uit de thermoskan. Zelfs een muis voelt zich daar thuis. Boeken vind je in de bibliotheek, medicijnen in de apotheek en dansen doe je in een discotheek. Veertig kilometer lopen, wie won dit jaar de marathon? Hopelijk wordt het voor de lopers niet heter, anders springt de thermometer. De winnaar was wel blij verrast. Hij liep vol ijver en was enthousiast.
Ik onthoud een stukje.
53
abc 5
Woorden op ik, is, or en um
woorden op ik In het meervoud verdubbel ik niet!
woorden op is
bangerik dommerik leeuwerik luierik monnik perzik slechterik slimmerik
basis commissaris crisis dromedaris gratis tennis
bangeriken dommeriken leeuweriken luieriken monniken perziken slechteriken slimmeriken
woorden op or cursor motor professor radiator sponsor tractor
decor dictator donor gladiator presentator reactor tumor
54
abc
Ik onthoud een stukje.
chassis compromis secretaris
commissarissen crisissen dromedarissen tennissen
compromissen secretarissen
woorden op um cursors motoren motors professoren professors radiatoren radiators sponsoren, sponsors tractoren tractors
album centrum
decors dictatoren dictators donoren donors gladiatoren gladiators presentatoren presentators reactoren reactors tumoren tumors
trapezium
datum maximum minimum museum stadium
antibioticum aquarium dolfinarium laboratorium visum
albums centrums centra datums data maxima minima museums musea stadiums stadia trapeziums trapezia antibiotica aquariums aquaria dolfinariums dolfinaria laboratoriums laboratoria visums visa
6
Woorden met wr
Met wrok in haar stem zei de oudste kip: ‘Wij hebben al vele jaren voor onze baas moeten wroeten en eieren leggen. Die wrede man met twee wratten op zijn neus wringt onze nek om. Hoe we ook wriemelen, hij wrijft ons in met zout en peper en bakt ons in de pan. Hij heeft geen medelijden met ons. Dat maakt ons wrevelig. Mijn oude gewrichten doen er pijn van. We zullen ons wreken. Onze wraak zal zoet zijn. We binden die man vast op een heel klein wrak op volle zee. Hij krijgt enkel wat zure of wrange appelen te eten. Hoe hij ook probeert te wrikken, hij blijft vastzitten. Wat zal hij dan spijt of wroeging hebben!’
gewricht, gewrichten wraak wrak, wrakken wrang, wrange wrat, wratten, wratje
wreken wriemelen wrijven wrikken wringen wroeten
wreek wriemel wrijf wrik wring wroet
wreed, wrede wrevel, wrevelig wroeging wrok
hij wreekt zich hij wriemelt hij wrijft hij wrikt hij wringt hij wroet
hij wreekte zich hij wriemelde hij wreef hij wrikte hij wrong hij wroette
gewroken gewriemeld gewreven gewrikt gewrongen gewroet
Ik onthoud een stukje.
55
abc 7
Woorden met allerlei twee- en meertekenklanken
– Ik hoor ‘oo’, maar ik schrijf eau. bureau cadeau niveau
chateau
– Ik hoor ‘allerlei klanken’, maar ik schrijf ai. bonsai container e-mail fair mayonaise militair rail trainen
braille detail medaille migraine mountainbike
– Ik hoor ‘oe’, maar ik schrijf ou. courgette couscous douche journaal journalist chocolademousse route souvenir
bouillon camouflage enthousiasme enthousiast
– Ik hoor ‘oo’, maar ik schrijf au. auteur chauffeur restaurant
56
Ik onthoud een stukje.
fauteuil
abc
– Ik hoor ‘wa’, maar ik schrijf oi. coiffeur toilet
croissant peignoir trottoir
– Ik hoor een ‘w’, maar ik schrijf die niet. actueel duo evaluatie eventueel februari januari seksualiteit seksueel
evolueren individueel intellectueel situatie
– Ik hoor een ‘j’, maar ik schrijf die niet. bioscoop diagnose diagonaal dialect diamant
diarree dieet indiaan kampioen liaan
liniaal loempia podium radio riool
spion stadion trapezium via viool
elektricien kopieer materiaal mecanicien
milieu premier proficiat provinciaal
regionaal serieus sociaal speciaal
financieel officieel
alinea ideaal kameleon museum
oceaan Oceanië realiteit theater
atheneum creatief neonlicht
begroeiing draaiing glooiing
samenvloeiing verfraaiing voltooiing
buiig kleiig
laboratorium studio
Ik onthoud een stukje.
57
abc
abc 8
Woorden met q, x en y
Woorden met q aquarium quad quiz quotiënt
rijden met een quad deelnemen aan een quiz het quotiënt berekenen
consequent enquête frequent
Ik merk dat een q altijd gevolgd wordt door een u.
Woorden met x box luxe Luxemburg luxueus maximum
een baby in een box in luxe leven de provincie Luxemburg een luxueus leventje het maximumbedrag
mixer reflex taxi triplex xylofoon
de keukenmixer een snelle reflex hebben een taxi opbellen gelijmd hout of triplex op de xylofoon tokkelen
Woorden met ex exact examen expo extra extreem
58
Ik onthoud een stukje.
excursie excuseren excuus exemplaar exotisch
expeditie experiment explosie export expositie
expres expressie extern
Woorden met y baby buggy cowboy gigabyte hobby hygiëne lolly mayonaise megabyte penalty pony pyjama skypen sorry symbool teddybeer typen typisch yoghurt
een baby in een park een baby in een buggy de cowboy en de indiaan 1 024 megabyte of 1 gigabyte een activiteit in je vrije tijd hygiënisch zijn een snoepje of een lolly frietjes met mayonaise 1 000 kilobyte of 1 megabyte een strafschop of een penalty een pony in een wei slapen in een pyjama bellen via Skype mijn excuses of sorry symbolen in rekenen je teddybeer missen letters typen typisch voor Vlamingen een glaasje bosvruchtenyoghurt
Egypte gym gymnastiek hyena jury nylon olympisch panty puppy recyclage recycleren stylo sympathie sympathiek synagoge systeem systematisch yoga
Ik onthoud een stukje.
59
abc
abc 9
Woorden met c
Ik hoor ‘k’, maar ik schrijf c. acrobaat acteur actief alcohol aspect cabine café cake calorie camera camper camping Canada canapé caravan
carnaval code cola commissaris computer confituur contact contract controleren cool correct cowboy crème cultuur cursor
defect dictee direct directeur document economie frisco handicap hectare insect inspecteur locomotief medicament microfoon microgolfoven
perfect plastic popcorn product project reclame respect score seconde speculaas tractor truc verticaal wasco webcam
advocaat bacterie cactus cartoon clown cobra comfort comité commentaar concreet conflict conserven corrigeren macadam macaroni record secretaris telescoop
Ik hoor ‘s’, maar ik schrijf c. meten, wegen en betalen cd cel cinema citroen december elektriciteit feliciteren
60
Ik onthoud een stukje.
forceren lucifer precies proces provincie speciaal specialist
cent centiliter centimeter centraal centrum cijfer
cilinder cirkel deciliter decimaal decimeter procent
cement cipier officier produceren race racisme recent solliciteren
Ik hoor ‘k’, maar ik schrijf ck. picknick snack stick sticker ticket
een picknickmand vol lekkers een kleine snack eten informatie op een geheugenstick een sticker kleven op mijn pennenzak een ticket voor het pretpark
cockpit pick-up truck
de cockpit van een vliegtuig naar het containerpark met een pick-up zakken verplaatsen met een heftruck
Ik hoor ‘k’ en/of ‘s’, maar ik schrijf tweemaal c. accent accident succes vaccin
10
accordeon accu
circus concentreren concert directrice mecanicien
c als s c als k capaciteiten circa
Woorden met ch, sh en sj
Ik hoor ‘sj’, maar ik schrijf ch. affiche chauffeur chef Chinees chips
choco chocolade douche ketchup machines
chalet chanson chimpansee chirurg chic, chique
crèche match parachute pluche sandwich
Ik hoor ‘sj’, maar ik schrijf sh. crash shampoo shoppen
short show T-shirt
Ik hoor ‘sj’, maar ik schrijf sj. sjaal sjalot
sjiek sjirpen
sjoemelen sjorren
Ik onthoud een stukje.
61
abc 11
Woorden als bagage en journaal
Ik hoor ‘zj’, maar ik schrijf g. bagage energie garage gel
camouflage chantage college etage
ravage recyclage regime reportage
gelei giraf horloge ingenieur massage
etalage logeren percentage
slijtage spionage tatoeage
geen vloeistoffen in de handbagage een nieuwe band van de autogarage haargel van de kapper appelgelei op een toastje een polshorloge voor mijn verjaardag sportmassages voor de match de poppen in een etalage het percentage berekenen een dieet of een regime volgen de reportage van een journalist een hartje als tatoeage studeren voor ingenieur Ik hoor ‘zj’, maar ik schrijf j. jeans jeep
62
Ik onthoud een stukje.
journaal journalist
junior jury
abc
12
Stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden
Bijvoeglijke naamwoorden staan bij een zelfstandig naamwoord. Ze vertellen er iets meer over. Sommige bijvoeglijke naamwoorden zeggen uit welk materiaal iets is gemaakt. Dit zijn stoffelijke bijvoeglijke naamwoorden.
een zware eiken tafel een lege glazen fles een dure gouden pen drie lange houten balken een dikke ijzeren staaf veel grijze katoenen vezels
13
die grote marmeren beelden enkele rode papieren vliegers een hoge stenen muur dat zacht wollen tapijt een mooie zilveren ring die gevulde plastic beker
Woorden met i als ie
Meetkunde en tijd centiliter centimeter deciliter decimaal decimeter diagonaal
februari figuur horizon horizontaal januari juli
juni kilo kilogram kilometer liter milliliter
millimeter minuut verticaal
Verkeer
Landen en regeringen
Sport en ontspanning
Bedrijf
benzine file helikopter piloot
Afrika Amerika Eskimo kandidaat minister president politicus politici
bivak cinema digitaal ski televisie
directeur directrice elektriciteit fabrikant
Ik onthoud een stukje.
63
abc
abc Muziek dirigent gitaar muzikaal muzikant
piano radio sirene viool
Gezondheid aspirine citroen medicament sinaasappel vitamine
Andere activiteit artikel feliciteren giraf handicap
idee kiwi klimaat limonade lucifer
olifant pagina prima profiteren riool
sanitair sigaar sigaret spion titel
Ik let op voor …
administratie autoriteit ballerina cipier
64
Ik onthoud een stukje.
comité confetti diner dinosaurus
familie
villa
kliniek
pizza
kritiek
gorilla
rivier politiek
spaghetti
expeditie expositie individu individueel
intelligentie positie privé radioactiviteit
14
Moeilijke woorden
absoluut alleszins enerzijds ogenblikkelijk ambtenaar gezamenlijk juffrouw erwtjes rechtstreeks voortdurend de zoo dikwijls lichtjes bijzonder koningin
15
geenszins anderzijds onmiddellijk openlijk misschien markt
enigszins
bisschop
zachtjes bijvoorbeeld
Engelse leenwoorden
ee a
dubbele medeklinker
j
oa
cake cape cornflakes
cross fitness stress
jeans jeep
goal
milkshake paperclip race skateboard skaten
digipass grill jazz
jazz
downloaden skateboard toast
Ik onthoud een stukje.
65
abc
abc
Allerlei barbecue bungalow cartoon chatten cool drugs
16
hotdog interview keeper team weekend
clown mountainbike pinguïn sandwich
Franse leenwoorden
gn
é
è
signaal
café canapé comité saté
zonnecrème
champagne champignon signalement signeren
coupé paté privé
crèche
ê
enquête
Allerlei antenne dessert envelop fair
portemonnee serre terreur toilet
een chocoladetaart als dessert een lekker diner een brief in een envelop centjes in een portemonnee tomaten in de serre 66
Ik onthoud een stukje.
diner fauteuil feuilleton parfum pistolet portefeuille
angst voor terreur lekker lui in een fauteuil een feuilleton op de tv een heerlijk ruikende parfum een pistolet met kaas
Ik zoek het op.
Alle woorden met een onthoudstukje van het zesde leerjaar. Ik luister naar de eerste letter. Ken ik het alfabet? Twijfel ik aan een woord, dan zoek ik het op of vraag ik het. Bij werkwoorden vind ik steeds … – de infinitief – de stam – de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd (hij) – de persoonsvorm in de verleden tijd (ik) – de ‘ik heb’- en ‘ik ben’-vorm
Ik zoek het op.
67
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
A
a, are a.u.b., alstublieft aanleiding, aanleidingen aanwezigheid, aanwezigheden aanwijzing, aanwijzingen aard, aardse aardbei, aardbeien, aardbeitje abonnement, abonnementen, abonnee absoluut, absolute accent, accenten, accentje accident, accidenten, accidentje accordeon, accordeons, accordeonnetje accu, accu’s, accuutje ach acrobaat, acrobaten, acrobaatje acteren, ik acteer, hij acteert, ik acteerde, geacteerd acteur, acteurs, acteurtje actie, acties actief, actieve activiteit, activiteiten actueel, actuele acuut, acute administratie adoptie, adopties advertentie, advertenties advocaat, advocaten affiche, affiches, affichetje afleiding, afleidingen Afrika, Afrikaan, Afrikaans afscheid afwezigheid, afwezigheden agenda, agenda’s, agendaatje agent, agenten, agentje agressie, agressies agressief, agressieve agressiviteit al., alinea alarm 68
Ik zoek het op.
album, albums alcohol alfabet, alfabetisch, alfabetische alinea, al., alinea’s, alineaatje allebei allergie, allergieën, allergisch, allergische Allerheiligen allerlei Allerzielen alleszins allochtoon, allochtonen almanak alstublieft, a.u.b. amateur, amateurs, amateurtje ambitie, ambities ambtenaar, ambtenaren ambulance Amerika, Amerikaan, Amerikaans amuseren, ik amuseer me, hij amuseert zich, ik amuseerde me, geamuseerd ananas, ananassen, ananasje anderzijds anekdote, anekdotes antibioticum, antibiotica antenne, antennen of antennes, antennetje antwoord, antwoorden, antwoordje antwoorden, ik antwoord, hij antwoordt, ik antwoordde, geantwoord apart, aparte apotheek, apotheker apparaat, apparaten, apparaatje apparatuur appartement, appartementen, appartementje applaudisseren, ik applaudisseer, hij applaudisseert, ik applaudisseerde, geapplaudisseerd
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z applaus, applausje aquarium, aquariums of aquaria Arabië, Arabier, Arabisch arbeid, arbeider, arbeiders, arbeidster arceren, ik arceer, hij arceert, ik arceerde, gearceerd architect, architecten are, a Argentinië, Argentijn, Argentijns artikel, artikels, artikeltje asiel aspect, aspecten aspirine, aspirines, aspirientje astronaut, astronauten, astronautje Aswoensdag atheneum, atheneums of athenea atoom, atomen au! augurk, augurken, augurkje augustus Australië, Australiër, Australisch auteur, auteurs auto, auto’s, autootje automaat, automaten automatisch, automatische automobilist, automobilisten autoriteit avond, avonden, avondje avontuur, avonturen, avontuurtje Azië, Aziaat, Aziatisch
B
baby, baby’s, baby’tje bacterie, bacteriën bagage bakkeleien, ik bakkelei, hij bakkeleit, ik bakkeleide, gebakkeleid bakkerij, bakkerijen, bakkerijtje balans ballerina, ballerina’s, ballerinaatje
banaal, banale banaan, bananen, banaantje bangerd, bangerds bangerik, bangeriken barbecue baron, baronnen basis batterij, batterijen, batterijtje bedenken, ik bedenk, hij bedenkt, ik bedacht, bedacht bedreigen, ik bedreig, hij bedreigt, ik bedreigde, bedreigd bedreiging, bedreigingen bedriegen, ik bedrieg, hij bedriegt, ik bedroog, bedrogen bedrijf, bedrijven beëindigen, ik beëindig, hij beëindigt, ik beëindigde, beëindigd beenhouwer, beenhouwers, beenhouwerij, beenhouwerijen begaan, ik bega, hij begaat, ik beging, begaan begeleiden, ik begeleid, hij begeleidt, ik begeleidde, begeleid beginnen, ik begin, hij begint, ik begon, begonnen begraven, ik begraaf, hij begraaft, ik begroef, begraven begrijpelijk begrijpen, ik begrijp, hij begrijpt, ik begreep, begrepen begroeiing beha, beha’s, behaatje behendigheid behoud behouden, ik behoud, hij behoudt, ik behield, behouden behulpzaamheid beiaard beide, beiden
Ik zoek het op.
69
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z beige beïnvloeden, ik beïnvloed, hij beïnvloedt, ik beïnvloedde, beïnvloed beitel, beitels, beiteltje Bekende Vlaming, BV bekendheid bekijken, ik bekijk, hij bekijkt, ik bekeek, bekeken beklimmen, ik beklim, hij beklimt, ik beklom, beklommen belangrijk, belangrijke, belangrijker, belangrijkst beleid België, Belg, Belgisch, Belgische België, Nederland en Luxemburg, Benelux benauwd Benelux, België, Nederland en Luxemburg benodigdheden benzine bepleisteren, ik bepleister, hij bepleistert, ik bepleisterde, bepleisterd bereiden, ik bereid, hij bereidt, ik bereidde, bereid bereiding, bereidingen, bereidwillig bereiken, ik bereik, hij bereikt, ik bereikte, bereikt berijden, ik berijd, hij berijdt, ik bereed, bereden berouw bescheiden beschrijven, ik beschrijf, hij beschrijft, ik beschreef, beschreven beschrijving, beschrijvingen besluiten, ik besluit, hij besluit, ik besloot, besloten bespreken, ik bespreek, hij bespreekt, ik besprak, besproken bestaan, ik besta, hij bestaat, ik bestond, bestaan
70
Ik zoek het op.
bestrijden, ik bestrijd, hij bestrijdt, ik bestreed, bestreden Bestuur Lichamelijke Opvoeding en Sport in Openlucht, BLOSO betreffen, betref, het betreft, het betrof, betroffen betrekken, ik betrek, hij betrekt, ik betrok, betrokken betrouwbaar, betrouwbare betwijfelen, ik betwijfel, hij betwijfelt, ik betwijfelde, betwijfeld bevallen, ik beval, zij bevalt, ik beviel, bevallen beveiligen, ik beveilig, hij beveiligt, ik beveiligde, beveiligd beveiliging, beveiligingen bevinden, ik bevind, hij bevindt, ik bevond, bevonden bevloeiing bevriezen, ik bevries, het bevriest, het bevroor, bevroren bevrijden, ik bevrijd, hij bevrijdt, ik bevrijdde, bevrijd bevrijding bewegen, ik beweeg, hij beweegt, ik bewoog, bewogen bewijs, bewijzen, bewijsje bewijzen, ik bewijs, hij bewijst, ik bewees, bewezen bewustzijn bezien, ik bezie, hij beziet, ik bezag, bezien bezoeken, ik bezoek, hij bezoekt, ik bezocht, bezocht bib bibliothecaresse, bibliothecaressen of bibliothecaresses bibliothecaris, bibliothecarissen bibliotheek, bibliotheken bidden, ik bid, hij bidt, ik bad, gebeden
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z bieb bieden, ik bied, hij biedt, ik bood, geboden bij, bijen, bijtje bijbel, de Bijbel, bijbels bijdrage bijl, bijlen, bijltje bijten, ik bijt, hij bijt, ik beet, gebeten bijv., bijvoorbeeld bijvoorbeeld, bijv., bv. bijzonder bijzonderheid bikini, bikini’s, bikinietje binden, ik bind, jij bindt, ik bond, gebonden binnenlands, binnenlandse biologie, biologisch, bioloog, biologen bioscoop, bioscopen bisschop, bisschoppen bivak, bivakken bladzijde, blz., bladzijden blauw, blauwe blazen, ik blaas, hij blaast, ik blies, geblazen blij, blije blijdschap blijk, blijkbaar blijken, ik blijk, het blijkt, het bleek, gebleken blijven, ik blijf, hij blijft, ik bleef, gebleven blootshands BLOSO, Bestuur Lichamelijke Opvoeding en Sport in Openlucht blub blz., bladzijde boa, boa’s bob bod
boerderij, boerderijen, boerderijtje bondgenoot, bondgenoten, bondgenootje bonsai, bonsais boodschap, boodschappen, boodschapje bouillon bouwen, ik bouw, hij bouwt, ik bouwde, gebouwd box, boxen braille Brazilië, Braziliaan, Braziliaans breien, ik brei, hij breit, ik breide, gebreid brein breken, ik breek, hij breekt, ik brak, gebroken brengen, ik breng, hij brengt, ik bracht, gebracht broedsel bronchitis brouwer, brouwers brouwerij, brouwerijen brutaal, brutale brutaliteit buggy, buggy’s, buggy’tje buigen, ik buig, hij buigt, ik boog, gebogen buiig buitenlands, buitenlandse buizerd, buizerds bungalow, bungalows bureau, bureaus, bureautje buskruit bv., bijvoorbeeld BV, Bekende Vlaming
C
ca, centiare cabine, cabines cacao cactus, cactussen, cactusje Ik zoek het op.
71
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z cadeau, cadeaus, cadeautje café, cafés, cafeetje cake calorie, calorieën camera, camera’s, cameraatje camouflage camper camping Canada, Canadees canapé, canapés, canapeetje capaciteit, capaciteiten cape, capes caravan, caravans, caravannetje carnaval cartoon, cartoons casino, casino’s catechese cd, cd’s, cd’tje, cd-rom, cd-speler ceintuur, ceinturen, ceintuurtje cel, cellen cement cent, centen, centje centiare, ca centiliter, cl, centiliters, centilitertje centimeter, cm, centimeters, centimetertje centraal, centrale centrale verwarming, cv centrum, centrums of centra chalet, chalets, chaletje champagne champignon, champignons chanson chantage chaos, chaotisch chassis chateau, chateaus chatten, ik chat, hij chat, ik chatte, gechat chauffeur, chauffeurs, chauffeurtje chef, chefs
72
Ik zoek het op.
chemie, chemisch chic, chique chimpansee, chimpansees, chimpanseetje China, Chinees chips chirurg, chirurgen choco chocolade, chocolademousse christelijk, christelijke, christendom Christen cijfer, cijfers, cijfertje cijferen, ik cijfer, hij cijfert, ik cijferde, gecijferd cilinder, cilinders, cilindertje cinema, cinema’s, cinemaatje cipier, cipiers circa circus, circussen, circusje cirkel, cirkels, cirkeltje citroen, citroenen, citroentje cl, centiliter clown, clowns, clowntje club, clubs cm, centimeter cobra, cobra’s cockpit code, codes coiffeur, coiffeurs cola, cola’s, colaatje collega, collega’s, collegaatje college coma combinatie, combinaties comfort comité commentaar, commentaren commercieel, commerciële commissaris, commissarissen commissie, commissies communicatie
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z communiceren, ik communiceer, hij communiceert, ik communiceerde, gecommuniceerd competitie, competities componist, componisten compromis, compromissen, compromisje computer, computers, computertje concentratie concentreren, ik concentreer me, hij concentreert zich, ik concentreerde me, geconcentreerd concert, concerten, concertje conclusie, conclusies concreet, concrete concurrentie concurreren, ik concurreer, hij concurreert, ik concurreerde, geconcurreerd conditie, condities conducteur, conducteurs confetti confituur conflict, conflicten, conflictje congres, congressen consequent conserven constant, constante contact, contacten container, containers, containertje continent, continenten contract, contracten, contractje controleren, ik controleer, hij controleert, ik controleerde, gecontroleerd cool cornflakes correct, correcte corrigeren, ik corrigeer, hij corrigeert, ik corrigeerde, gecorrigeerd
coupé courgette, courgettes couscous cowboy, cowboys crash creatief, creatieve creativiteit crèche crème crisis, crisissen, crisisje croissant, croissants, croissantje cross crossen, ik cros, hij crost, ik croste, gecrost cultuur, culturen, cultureel, culturele curieus, curieuze cursief, cursieve cursor, cursoren of cursors cursus, cursussen cv, centrale verwarming
D
d.w.z., dit wil zeggen dam, decameter dankbaarheid datum, datums of data dauw decameter, dam, decameters, decametertje december deciliter, dl, deciliters, decilitertje decimaal, decimalen decimeter, dm, decimeters, decimetertje decor, decors defect, defecte definitie, definities deinen, ik dein, hij deint, ik deinde, gedeind deinzen, ik deins, hij deinst, ik deinsde, gedeinsd Ik zoek het op.
73
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z democratie, democratieën, democratisch demonstratie, demonstraties denken, ik denk, hij denkt, ik dacht, gedacht depressie, depressies, depressietje desnoods dessert, desserten of desserts detail, details deugdzaam, deugdzame diagnose, diagnoses diagonaal, diagonalen dialect, dialecten dialoog, dialogen, dialoogje diamant, diamanten, diamantje, diamantair diarree dictator, dictatoren of dictators dictee, dictees, dicteetje dieet diesel digipass digitaal, digitale digital versatile disc, dvd dijk, dijken, dijkje dikwijls diner, diners, dinertje dineren, ik dineer, hij dineert, ik dineerde, gedineerd dinosaurus, dinosaurussen, dinosaurusje diploma, diploma’s direct, directe directeur, directeurs directie, directies directrice, directrices dirigent, dirigenten discotheek, discotheken discriminatie, discriminaties discussie, discussies, discussietje
74
Ik zoek het op.
discussiëren, ik discussieer, hij discussieert ik discussieerde, gediscussieerd diskjockey, dj, diskjockeys dit wil zeggen, d.w.z. dj, diskjockey dl, deciliter dm, decimeter dm2, vierkante decimeter document, documenten, documentje documentaire, documentaires documentatie, documentaties doen, ik doe, hij doet, ik deed, gedaan dolfinarium, dolfinariums of dolfinaria domein, domeinen domino dommerik, dommeriken donor, donoren of donors douche, douches downloaden, ik download, hij downloadt, ik downloadde, gedownload dozijn, dozijnen, dozijntje draaiing dragen, ik draag, hij draagt, ik droeg, gedragen dreigen, ik dreig, hij dreigt, ik dreigde, gedreigd drijven, ik drijf, hij drijft, ik dreef, gedreven dringen, ik dring, hij dringt, ik drong, gedrongen drinken, ik drink, hij drinkt, ik dronk, gedronken dromedaris, dromedarissen drugs duiken, ik duik, hij duikt, ik dook, gedoken
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z duo dvd, digital versatile disc, dvd-speler dweil, dweilen dweilen, ik dweil, hij dweilt, ik dweilde, gedweild
E
e.a., en andere eb ecologisch, ecologische economie, economisch eekhoorn, eekhoorns, eekhoorntje eenheid, eenheden eenvoudig, eenvoudige eenzaamheid eerlijkheid Eerste Hulp Bij Ongelukken, EHBO eeuwigheid effect, effecten, effectje egoïst, egoïsten Egypte, Egyptenaar, Egyptisch EHBO, Eerste Hulp Bij Ongelukken ei, eieren, eitje eigen, eigenaar, eigenares eigendom, eigendommen, eigendommetje eigenlijk, eigenlijke eigenschap, eigenschappen eigenzinnig, eigenzinnige eik, eiken, eikje eikel, eikels, eikeltje eiland, eilanden, eilandje eind, einde, eindje, eindelijk eindeloos, eindeloze eindigen, ik eindig, hij eindigt, ik eindigde, geëindigd eis, eisen eisen, ik eis, hij eist, ik eiste, geëist EK, Europees Kampioenschap elektricien, elektriciens
elektriciteit elektrisch, elektrische elementair e-mail, e-mails, e-mailtje e-mailen, ik e-mail, hij e-mailt, ik e-mailde, ge-e-maild emotie, emoties emotioneel, emotionele en andere, e.a. energie enerzijds enigszins enkelvoud enquête, enquêtes enthousiast, enthousiaste, enthousiasme envelop, enveloppen, envelopje enz., enzovoort enzovoort, enz. eren, ik eer, hij eert, ik eerde, geëerd erfelijkheid erosie, erosies erven, ik erf, hij erft, ik erfde, geërfd erwt, erwten, erwtje Eskimo, Eskimo’s, Eskimootje etage, etages etalage, etalages eten, ik eet, hij eet, ik at, gegeten etiket, etiketten, etiketje EUR, euro euro, EUR, euro’s, eurootje Europees Kampioenschap, EK evacuatie, evacuaties evaluatie, evaluaties evalueren, ik evalueer, hij evalueert, ik evalueerde, geëvalueerd evenaren, ik evenaar, hij evenaart, ik evenaarde, geëvenaard eventueel
Ik zoek het op.
75
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z evolueren, ik evolueer, hij evolueert, ik evolueerde, geëvolueerd exact examen, examens excursie, excursies excuseren, ik excuseer me, hij excuseert zich, ik excuseerde me, geëxcuseerd excuus exemplaar, exemplaren, exemplaartje exotisch, exotische expeditie, expedities experiment, experimenten, experimentje explosie, explosies expo export expositie, exposities expressie, expressies extern, externen extra extreem
F
fabrikant, fabrikanten factor, factoren fair, faire familie, families fantasie, fantasieën, fantasietje fantastisch, fantastische fauteuil, fauteuils, fauteuiltje fazant, fazanten, fazantje februari fee, feeën, feetje feilbaar, feilbare feilloos, feilloze feit, feiten, feitje feliciteren, ik feliciteer, hij feliciteert, ik feliciteerde, gefeliciteerd feuilleton, feuilletons, feuilletonnetje figuur, figuren, figuurtje 76
Ik zoek het op.
fijn, fijne file, files finale, finales financieel, financiële fitness flauw, flauwe fluiten, ik fluit, hij fluit, ik floot, gefloten fontein, fonteinen, fonteintje forceren, ik forceer, hij forceert, ik forceerde, geforceerd fotograaf, fotografen fotograferen, ik fotografeer, hij fotografeert, ik fotografeerde, gefotografeerd fout, fouten, foutloos frequent, frequente frisco, frisco’s, friscootje frituur, frituren, frituurtje functie, functies functioneel, functionele
G
g, gram gaan, ik ga, hij gaat, ik ging, gegaan galei, galeien galerij, galerijen, galerijtje garage, garages gauw gebouw, gebouwen, gebouwtje geduld, geduldig, geduldige geenszins geheim, geheime, geheimen, geheimpje geheimzinnig, geheimzinnige gehoorzaamheid geintje, geintjes geit, geiten, geitje gejuich
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z gel gelach geld, geldig gelden, het geldt, het gold, gegolden gelei, geleien geleidelijk, geleidelijke gelijk, gelijke gelijken op, ik gelijk op, hij gelijkt op, ik geleek op, geleken generatie, generaties genezen, ik genees, hij geneest, ik genas, genezen genieten, ik geniet, hij geniet, ik genoot, genoten gereed gereedschap, gereedschappen gerei geven, ik geef, hij geeft, ik gaf, gegeven gewei, geweien geweld, geweldig, geweldige gewricht, gewrichten, gewrichtje gezamenlijk gezondheid gezouten giechelen, ik giechel, hij giechelt, ik giechelde, gegiecheld gieten, ik giet, hij giet, ik goot, gegoten gigabyte, GB gijzelen, ik gijzel, hij gijzelt, ik gijzelde, gegijzeld ginds giraf, giraffen, girafje gitaar, gitaren, gitaartje gladiator, gladiatoren of gladiators glas, glazen fles glijden, ik glijd, hij glijdt, ik gleed, gegleden
glimlach, glimlachje glimlachen, ik glimlach, hij glimlacht, ik glimlachte, geglimlacht glimmen, ik glim, hij glimt, ik glom, geglommen global system for mobile communication, gsm glooiing, glooiinkje goal goedheid goochelaar, goochelaars, goochelaartje goochelen, ik goochel, hij goochelt, ik goochelde, gegoocheld gordijn, gordijnen, gordijntje gorilla, gorilla’s, gorillaatje goud, gouden oorring gram, g, grammen, grammetje gratis grauw, grauwe graven, ik graaf, hij graaft, ik groef, gegraven grijpen, ik grijp, hij grijpt, ik greep, gegrepen grijs, grijze grijsaard grill gsm, global system for mobile communication gym, gymnastiek
H
ha, hectare Halloween handicap handleiding, handleidingen hangen, ik hang, hij hangt, ik hing, gehangen hebben, ik heb, hij heeft, ik had, gehad hectare, ha, hectares Ik zoek het op.
77
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z hectometer, hm, hectometers, hectometertje heffen, ik hef, hij heft, ik hief, geheven hei, heide heibel, heibels, heibeltje heien, ik hei, hij heit, ik heide, geheid heil, heilig, heilige, heilzaam heimelijk, heimelijke heimwee heirbaan, heirbanen helikopter, helikopters, helikoptertje helpen, ik help, hij helpt, ik hielp, geholpen Hemelvaartsdag herdenken, ik herdenk, hij herdenkt, ik herdacht, herdacht herinneren, ik herinner, hij herinnert ik herinnerde, herinnerd herinnering, herinneringen herkauwen, ik herkauw, hij herkauwt, ik herkauwde, herkauwd herleiden, ik herleid, hij herleidt, ik herleidde, herleid hijgen, ik hijg, hij hijgt, ik hijgde, gehijgd hijsen, ik hijs, hij hijst, ik hees, gehesen historie, historisch, historische hm, hectometer hobby, hobby’s, hobby’tje hoeveelheid, hoeveelheden hogesnelheidstrein, hst horeca, hotel, restaurant en café horizon, horizontaal, horizontale horloge, horloges, horlogetje hotdog, hotdogs hotel, hotels, hotelletje hotel, restaurant en café, horeca
78
Ik zoek het op.
hou, ik hou van jou houden, ik houd, hij houdt, ik hield, gehouden houding hout, houten speelgoed hst, hogesnelheidstrein huishouden humoristisch hyena, hyena’s, hyenaatje hygiëne, hygiënisch
I
ideaal, ideale idee, ideeën, ideetje identiteit iemand ijs, ijsje ijverig, ijverige ijzel ijzelen, het ijzelt, het ijzelde, geijzeld ijzer, ijzeren poort illusie, illusies illustratie, illustraties illustreren, ik illustreer, hij illustreert, ik illustreerde, geïllustreerd indertijd indiaan, indianen, indiaantje individu, individu’s of individuen, individuutje, individueel infectie, infecties informatie, informatief ingenieur, ingenieurs inhoud, inhouden inleiding insect, insecten, insectje inspecteur, inspecteurs, inspecteurtje inspectie, inspecties installatie, installaties intellectueel, intellectuele
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z intelligentie, intelligenties interessant, interessante interesseren, ik interesseer me, hij interesseert zich, ik interesseerde me, gëinteresseerd internationaal, internationale interview, interviews, interviewtje Italië, Italiaan, Italiaans
J
jaloers, jaloerse jaloezie januari Japan, Japanner, Japans japon, japonnen, japonnetje jazz jeans jeep jeugd, jeugdig, jeugdige jij job, jobs jou, ik heb jou gezien journaal, journalen of journaals journalist, journalisten jouw, jouw boek juffrouw, juffrouwen, juffrouwtje juichen, ik juich, hij juicht, ik juichte, gejuicht juli jullie, jullie hebben gelijk juni junior justitie jury
K
kabaal kabeljauw
kabouter, kabouters, kaboutertje kachel, kachels, kacheltje kajuit, kajuiten, kajuitje kalender, kalenders, kalendertje kameel, kamelen, kameeltje kameleon, kameleons, kameleonnetje kampioen, kampioenen, kampioentje kanaal, kanalen, kanaaltje kandidaat, kandidaten kangoeroe, kangoeroes, kangoeroetje kanarie, kanaries, kanarietje kanon, kanonnen, kanonnetje kapel, kapellen, kapelletje kapitaal, kapitalen kapitein, kapiteins, kapiteintje kapoen, kapoenen, kapoentje kapot, kapotte kapseizen, ik kapseis, hij kapseist, ik kapseisde, gekapseisd karakter, karakters karate karwei, karweien, karweitje kassei, kasseien, kasseitje kathedraal, kathedralen katholiek, katholieke katoen, katoenen broek kauw, kauwen, kauwtje kauwen, ik kauw, hij kauwt, ik kauwde, gekauwd kazerne, kazernes KB, kilobyte kebab keeper kei, keien, keitje keizer, keizers, keizertje, keizerin, keizerinnetje Kerstmis ketchup kg, kilogram
Ik zoek het op.
79
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z kiezen, ik kies, hij kiest, ik koos, gekozen kijken, ik kijk, hij kijkt, ik keek, gekeken kilo, kilo’s, kilootje kilobyte, KB kilogram, kg, kilogrammen, kilogrammetje kilometer, km, kilometers, kilometertje Kinderfonds van de Verenigde Naties, Unicef kinesist, kinesisten kiwi, kiwi’s, kiwietje Klara, klassieke radio van de VRT klassieke radio van de VRT, Klara klauteren, ik klauter, hij klautert, ik klauterde, geklauterd klauw, klauwen, klauwtje klauwen, ik klauw, hij klauwt, ik klauwde, geklauwd klei kleien, ik klei, hij kleit, ik kleide, gekleid kleiig klein, kleine, kleiner, kleinst kleinigheid, kleinigheden klimaat klimmen, ik klim, hij klimt, ik klom, geklommen kliniek, klinieken klinken, ik klink, hij klinkt, ik klonk, geklonken knauwen, ik knauw, hij knauwt, ik knauwde, geknauwd knijpen, ik knijp, hij knijpt, ik kneep, geknepen knijper, knijpers, knijpertje komen, ik kom, hij komt, ik kwam, gekomen komisch, komische konijn, konijnen, konijntje koningin, koninginnen, koninginnetje 80
Ik zoek het op.
kopen, ik koop, hij koopt, ik kocht, gekocht kopiëren, ik kopieer, hij kopieert ik kopieerde, gekopieerd kosmonaut, kosmonauten, kosmonautje kou koud, koude kous, kousen, kousje krab, krabben, krabbetje krijgen, ik krijg, hij krijgt, ik kreeg, gekregen krijger, krijgers, krijgertje krijsen, ik krijs, hij krijst, ik krijste, gekrijst kritiek, kritisch, kritische kruid, kruiden, kruidje kruipen, ik kruip, hij kruipt, ik kroop, gekropen kubieke meter, m3 kuchen, ik kuch, hij kucht, ik kuchte, gekucht kungfu kunnen, ik kan, hij kan, ik kon, gekund kwab, kwabben, kwabbetje kwaliteit kwijt
L
l, liter lab, labs laboratorium, laboratoriums of laboratoria lach, lachje lachen, ik lach, hij lacht, ik lachte, gelachen lachend lama, lama’s, lamaatje landschap, landschappen, landschapje langlaufen, ik langlauf, hij langlauft, ik langlaufte, gelanglauft
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z laten, ik laat, hij laat, ik liet, gelaten laureaat, laureaten laurier, laurieren lauw, lauwe lauwerkrans, lauwerkransen lavabo, lavabo’s, lavabootje lawaai lawine, lawines leeftijd, leeftijden leeuwerik, leeuweriken lei, leien, leitje leiden, ik leid een groep, hij leidt, ik leidde, geleid leider, leiders, leidster, leidsters, leiding leidraad, leidraden leidsel lezen, ik lees, hij leest, ik las, gelezen liaan, lianen lichaam, lichamen, lichaampje lid, leden, lidmaatschap liegen, ik lieg, hij liegt, ik loog, gelogen lieverd, lieverds, lieverdje liggen, ik lig, hij ligt, ik lag, gelegen lijden, ik lijd pijn, hij lijdt, ik leed, geleden lijf, lijven, lijfje lijken, ik lijk, het lijkt, het leek, geleken lijm, lijmen lijn, lijnen, lijntje lijst, lijsten, lijstje limonade liniaal, linialen, liniaaltje liter, l, liters, litertje locomotief, locomotieven, locomotiefje loempia, loempia’s, loempiaatje
logeren, ik logeer, hij logeert, ik logeerde, gelogeerd logisch, logische lokaal, lokalen, lokaaltje loket, loketten, loketje lolly, lolly’s, lolly’tje loochenen, ik loochen, hij loochent, ik loochende, geloochend Loofhuttenfeest lopen, ik loop, hij loopt, ik liep, gelopen lucifer, lucifers, lucifertje luierik, luieriken luxe Luxemburg luxueus, luxueuze
M
m, meter m., mannelijk m2, vierkante meter m3, kubieke meter m.a.w., met andere woorden maaltijd, maaltijden, maaltijdje macadam macaroni machine, machines, machientje magazijn, magazijnen, magazijntje mais of maïs majesteit manier, manieren, maniertje mannelijk, m., mannelijke marathon margarine Maria Hemelvaart markt, markten, marktje marmer, marmeren beeld Marokko, Marokkaan, Marokkaans marsepein, marsepeinen beeldje massage, massages Ik zoek het op.
81
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z match, matchen of matches materiaal, materialen materieel, materiële max., maximum maximum, max., maxima mayonaise MB, megabyte mecanicien, mecaniciens medaille, medailles medelijden medicament, medicamenten medisch, medische meerderheid meervoud, meervouden megabyte, MB mei, de maand mei meid, meiden, meidje meisje, meisjes mentaliteit met andere woorden, m.a.w. meten, ik meet, hij meet, ik mat, gemeten methode, methodes meubilair mevr., mevrouw mevrouw, mevr., mevrouwen, mevrouwtje miauwen, ik miauw, hij miauwt, ik miauwde, gemiauwd microfoon, microfonen, microfoontje microgolfoven migraine mij, geef het aan mij mijn mijter, mijters, mijtertje milieu militair, militairen miljonair, miljonairen milkshake milliliter, ml, milliliters, millilitertje millimeter, mm, millimeters, millimetertje
82
Ik zoek het op.
min., minimum minimum, min., minima minister, ministers minuut, minuten, minuutje misschien mixer ml, milliliter mm, millimeter modern, moderne moed, moedig, moedige Moederdag moeilijkheid, moeilijkheden moeten, ik moet, hij moet, ik moest, gemoeten mogelijkheid, mogelijkheden mogen, ik mag, hij mag, ik mocht, gemogen monitor, monitoren monnik, monniken moslim, moslims mosterd motor, motoren of motors, motortje mountainbike mouw, mouwen, mouwtje museum, museums of musea muzikaal, muzikale muzikant, muzikanten, muzikantje
N
namelijk, nl. NASA, National Aeronautics and Space Administration natie nationaal, nationale National Aeronautics and Space Administration, NASA Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen, NMBS nationaliteit natuur, natuurlijk
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z nauw, nauwe, benauwd, nauwelijks nauwkeurig, nauwkeurige NAVO, Noord-Atlantische Verdragsorganisatie Nederland, Nederlander, Nederlands neiging, neigingen nemen, ik neem, hij neemt, ik nam, genomen neonlicht niemand nijpen, ik nijp, hij nijpt, ik neep, genepen niveau, niveaus, niveautje nl., namelijk NMBS, Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen noch, vlees noch vis nochtans nood, nodig Noord-Atlantische Verdragsorganisatie, NAVO nou nr., nummer nummer, nr., nummers, nummertje nylon, nylons
O
o.a., onder andere O.L.V.-kerk oceaan, oceanen Oceanië och Offerfeest officieel, officiële officier, officieren, officiertje ogenblikkelijk OK, oké oké, OK olifant, olifanten, olifantje olympisch
Olympische Spelen, OS o.m., onder meer omheining omleiding onafhankelijkheid onbelangrijk, onbelangrijke onbetrouwbaar, onbetrouwbare ondankbaarheid onder andere, o.a. onderbreken, ik onderbreek, hij onderbreekt, ik onderbrak, onderbroken onderhoud onderhouden, ik onderhoud, hij onderhoudt, ik onderhield, onderhouden onder meer, o.m. onderscheid, onderscheiding ondervragen, ik ondervraag, hij ondervraagt, ik ondervroeg, ondervraagd onderwerpen, ik onderwerp, hij onderwerpt, ik onderwierp, onderworpen onderwijs onderwijzen, ik onderwijs, hij onderwijst, ik onderwees, onderwezen onderwijzer, onderwijzers, onderwijzeres, onderwijzeressen onderzoeken, ik onderzoek, hij onderzoekt, ik onderzocht, onderzocht oneindig, oneindige ongelijk, ongelijke ongetwijfeld onheil onkruid, onkruiden onmiddellijk onrechtvaardigheid
Ik zoek het op.
83
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z onrijp, onrijpe ontbijt, ontbijten, ontbijtje ontbijten, ik ontbijt, hij ontbijt, ik ontbeet, ontbeten ontbreken, ik ontbreek, het ontbreekt, het ontbrak, ontbroken onthouden, ik onthoud, hij onthoudt, ik onthield, onthouden ontkomen, ik ontkom, hij ontkomt, ik ontkwam, ontkomen ontnemen, ik ontneem, hij ontneemt, ik ontnam, ontnomen ontslaan, ik ontsla, hij ontslaat, ik ontsloeg, ontslaan ontsteken, ik ontsteek, hij ontsteekt, ik ontstak, ontstoken ontvangen, ik ontvang, hij ontvangt, ik ontving, ontvangen ontwerpen, ik ontwerp, hij ontwerpt, ik ontwierp, ontworpen onveilig, onveilige onverdraagzaamheid onz., onzijdig onzijdig, onz., onzijdige openlijk operatie, operaties opleiding, opleidingen organisatie, organisaties oriënteren, ik oriënteer, hij oriënteert, ik oriënteerde, georiënteerd OS, Olympische Spelen oud, oude, ouder, oudst ouder, ouders ouderwets, ouderwetse overeind overheid, overheden overlijden, ik overlijd, hij overlijdt, ik overleed, overleden overtreffen, ik overtref, hij overtreft, ik overtrof, overtroffen
84
Ik zoek het op.
overvallen, ik overval, hij overvalt, ik overviel, overvallen overzien, ik overzie, hij overziet, ik overzag, overzien
P
p., pagina pagina, p., pagina’s, paginaatje paleis, paleizen, paleisje paniek panty, panty’s paperclip, paperclips, paperclipje papier, papieren hoedje parachute, parachutes parallellogram, parallellogrammen, parallellogrammetje paraplu, paraplu’s, parapluutje parasol, parasols, parasolletje parfum, parfums parlement, parlementair partij, partijen, partijtje Pasen paté pauk, pauken paus pauw, pauwen, pauwtje pauze pauzeren, ik pauzeer, hij pauzeert, ik pauzeerde, gepauzeerd pc, personal computer pech peignoir, peignoirs peil, waterpeil peinzen, ik peins, hij peinst, ik peinsde, gepeinsd penalty, penalty’s percentage perfect, perfecte perfectie, perfecties perron, perrons, perronnetje
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z personal computer, pc personaliteit persoonlijk identificatienummer, pin persoonlijkheid perzik, perziken pesterij, pesterijen piano, piano’s, pianootje picknick pick-up pijl, pijlen, pijltje pijler, pijlers, pijlertje pijn, pijnlijk, pijnlijke pijp, pijpen, pijpje piloot, piloten pin, persoonlijk identificatienummer pinguïn, pinguïns Pinksteren pistolet, pistolets pizza, pizza’s, pizzaatje plafond planeet, planeten, planeetje, planetair plastic, plastic beker plavei, plaveien, plaveitje pleidooi, pleidooien plein, pleinen, pleintje pleister, pleisters, pleistertje pleiten, ik pleit, hij pleit, ik pleitte, gepleit pluche, pluchen teddybeer pochen, ik poch, hij pocht, ik pochte, gepocht podium, podiums of podia, podiumpje poëzie, poëtisch politie politiek, politicus, politici pony, pony’s, pony’tje popcorn populair porie, poriën, porietje porselein, porseleinen beeldje
portefeuille, portefeuilles, portefeuilletje portemonnee, portemonnees, portemonneetje portie, porties, portietje positie, posities praktijk, praktisch, praktische praline, pralines, pralientje prauw, prauwen, prauwtje precies, precieze prefab prei, preien, preitje premier, premiers presentator, presentatoren of presentators presentatrice, presentatrices president, presidenten prestatie, prestaties preventie, preventies prijs, prijzen, prijsje prijzen, ik prijs, hij prijst, ik prees, geprezen prima principe, principes privé proces, processen processie, processies, processietje produceren, ik produceer, hij produceert, ik produceerde, geproduceerd product, producten, productje productie, producties productiviteit professor, professoren of professors proficiat profijt, profijten profiteren, ik profiteer, hij profiteert, ik profiteerde, geprofiteerd programma, programma’s, programmaatje project, projecten, projectje
Ik zoek het op.
85
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z provinciaal, provinciale provincie, provinciën of provincies puberteit publiceren, ik publiceer, hij publiceert, ik publiceerde, gepubliceerd publiciteit puzzel, puzzels, puzzeltje pyjama, pyjama’s, pyjamaatje
Q
quad, quads quiz quotiënt, quotiënten
R
raadsel, raadsels, raadseltje rabarber race racisme, racistisch rad, raderen, radje radiator, radiatoren of radiators radijs, radijzen, radijsje radio, radio’s, radiootje radioactiviteit rail, rails raket, raketten, raketje ramadan rauw, rauwe ravage ravijn, ravijnen reactie, reacties reactor, reactoren of reactors realiteit recent receptie, recepties rechtstreeks rechtvaardigheid reclame record, records, recordje recreatie, recreaties 86
Ik zoek het op.
recyclage recycleren, ik recycleer, hij recycleert, ik recycleerde, gerecycleerd reeds reëel, reële reflex, reflexen refrein, refreinen, refreintje regime regio regionaal, regionale reiger, reigers, reigertje reiken, ik reik, hij reikt, ik reikte, gereikt reinigen, ik reinig, hij reinigt, ik reinigde, gereinigd reis, reizen, reisje reizen, ik reis, hij reist, ik reisde, gereisd reiziger, reizigers relatie, relaties reparatie, reparaties reportage, reportages respect restaurant, restaurants, restaurantje revolutie, revoluties, revolutietje revolutionair, revolutionairen rib, ribben, ribbetje rij, rijen, rijtje rijden, ik rijd, hij rijdt, ik reed, gereden rijk, rijke rijm, rijmen, rijmpje rijmen, ik rijm, hij rijmt, ik rijmde, gerijmd rijp, rijpe rijst rijzen, rijs, het rijst, het rees, gerezen riool, riolen, riooltje rivier, rivieren, riviertje
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z rob, robben, robbetje robot, robotten, robotje roepen, ik roep, hij roept, ik riep, geroepen roet, roetig Romeins, Romeinse route, routen of routes rouwen, ik rouw, hij rouwt, ik rouwde, gerouwd ruiken, ik ruik, hij ruikt, ik rook, geroken rund, runderen ruzie, ruzies, ruzietje
S
salade salamander, salamanders, salamandertje salaris, salarissen salon, salons, salonnetje samenvloeiing sandwich, sandwiches sanitair, sanitaire saté, satés, sateetje saucijs, saucijzen sauna, sauna’s, saunaatje saus, sauzen, sausje scampi, scampi’s, scampietje scheiden, ik scheid, hij scheidt, ik scheidde, gescheiden scheiding scheidsrechter, scheidsrechters scheikunde, scheikundig schenken, ik schenk, hij schenkt, ik schonk, geschonken schieten, ik schiet, hij schiet, ik schoot, geschoten schijf, schijven, schijfje schijnen, ik schijn, het schijnt, het scheen, geschenen schilderij, schilderijen, schilderijtje
schoonheid schouder, schouders, schoudertje schouw, schouwen, schouwtje schouwburg schreien, ik schrei, hij schreit, hij schreide, geschreid schrijnwerkerij, schrijnwerkerijen schrijven, ik schrijf, hij schrijft, ik schreef, geschreven schrijver, schrijvers, schrijvertje schrikken, ik schrik, hij schrikt, ik schrok, geschrokken schub, schubben, schubbetje schuiven, ik schuif, hij schuift, ik schoof, geschoven score, scores scoren, ik scoor, hij scoort, ik scoorde, gescoord seconde, seconden of secondes, secondje secretaris, secretarissen, secretarisje secretaresse, secretaresses of secretaressen, secretaresje secundair sein, seinen, seintje seinen, ik sein, hij seint, ik seinde, geseind seizoen, seizoenen, seizoentje seksualiteit seksueel, seksuele serieus, serieuze serre, serres, serretje shampoo shoppen, ik shop, hij shopt, ik shopte, geshopt short, shorts, shortje short message service, sms show, shows sigaar, sigaren, sigaartje sigaret, sigaretten, sigaretje
Ik zoek het op.
87
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z signaal, signalen, signaaltje signalement signaleren, ik signaleer, hij signaleert, ik signaleerde, gesignaleerd signeren, ik signeer, hij signeert, ik signeerde, gesigneerd sinaasappel, sinaasappelen, sinaasappeltje Sinterklaas Sint-Maarten sirene, sirenes situatie, situaties sjaal, sjaals, sjaaltje sjalot, sjalotten, sjalotje sjiek sjirpen, ik sjirp, hij sjirpt, ik sjirpte, gesjirpt sjoemelen, ik sjoemel, hij sjoemelt, ik sjoemelde, gesjoemeld sjorren, ik sjor, hij sjort, ik sjorde, gesjord sjouwen, ik sjouw, hij sjouwt, ik sjouwde, gesjouwd skateboard skaten, ik skate, hij skatet, ik skatete, geskatet ski, ski’s, skietje skiën, ik ski, hij skiet, ik skiede, geskied skiër, skiërs skypen, ik skype, hij skypet, ik skypete, geskypet slaan, ik sla, hij slaat, ik sloeg, geslagen slagerij, slagerijen slapen, ik slaap, hij slaapt, ik sliep, geslapen slechterik, slechteriken slib
88
Ik zoek het op.
slijk, slijkerig slijm, slijmen, slijmpje slijpen, ik slijp, hij slijpt, ik sleep, geslepen slijper, slijpers, slijpertje slijpsel slijtage slimmerd, slimmerds slimmerik, slimmeriken Slovenië, Sloveen, Sloveens sluipen, ik sluip, hij sluipt, ik sloop, geslopen sluiten, ik sluit, hij sluit, ik sloot, gesloten smelten, ik smelt, hij smelt, ik smolt, gesmolten smidse smijten, ik smijt, hij smijt, ik smeet, gesmeten sms, short message service snack snauwen, ik snauw, hij snauwt, ik snauwde, gesnauwd snelheid snijden, ik snijd, hij snijdt, ik sneed, gesneden snob, snobs snuiten, ik snuit, hij snuit, ik snoot, gesnoten sociaal, sociale socialisme solidair solliciteren, ik solliciteer, hij solliciteert, ik solliciteerde, gesolliciteerd sorry souvenir, souvenirs, souvenirtje spaghetti spatie, spaties, spatietje speciaal, speciale
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z specialist, specialisten specialiteit speculaas, speculazen, speculaasje spijbelaar, spijbelaars spijker, spijkers, spijkertje spijt, spijtig spijten, het spijt me, het speet me, gespeten spinazie spion, spionnen, spionnetje spionage sponsor, sponsoren of sponsors sprei, spreien, spreitje spreiden, ik spreid, hij spreidt, ik spreidde, gespreid spreken, ik spreek, hij spreekt, ik sprak, gesproken springen, ik spring, hij springt, ik sprong, gesprongen spuiten, ik spuit, hij spuit, ik spoot, gespoten staan, ik sta, hij staat, ik stond, gestaan stadion, stadions stadium, stadiums of stadia statie station, stations, stationnetje steeds steen, stenen muur steiger, steigers, steigertje steigeren, ik steiger, hij steigert, ik steigerde, gesteigerd steil, steile bergen steken, ik steek, hij steekt, ik stak, gestoken stelen, ik steel, hij steelt, ik stal, gestolen stevigheid stick, geheugenstick sticker, stickers, stickertje
stijf, stijve stijgen, ik stijg, hij stijgt, ik steeg, gestegen stijging stijl stinken, ik stink, het stinkt, het stonk, gestonken stout, stoute stress strijd strijden, ik strijd, hij strijdt, ik streed, gestreden strijk strijken, ik strijk, hij strijkt, ik streek, gestreken studio, studio’s, studiootje stylo, stylo’s, stylootje succes Suikerfeest superieur, superieure symbool, symbolen, symbooltje sympathie, sympathiek, sympathieke synagoog, synagoge, synagogen of synagoges systeem, systemen, systeempje, systematisch
T
tabak tabel, tabellen, tabelletje talent, talenten tapijt, tapijten, tapijtje tatoeage, tatoeages taxi, taxi’s, taxietje TB, terabyte team, teams techniek, technisch, technische, technicus, technieker teddybeer, teddyberen, teddybeertje tegelijk, tegelijkertijd Ik zoek het op.
89
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z teil, teilen, teiltje teisteren, ik teister, hij teistert, ik teisterde, geteisterd tel., telefoon telefoneren, ik telefoneer, hij telefoneert, ik telefoneerde, getelefoneerd telefoon, tel., telefoontje, telefonisch, telefonische telescoop, telescopen, telescoopje televisie, tv, televisies, televisietje teneinde tennis, tennissen terabyte, TB terras, terrassen, terrasje terrein, terreinen, terreintje terreur terwijl tevoorschijn thee thema, thema’s, themaatje thermometer, thermometers, thermometertje thermos, thermosflessen, thermosflesje thuis ticket, tickets, ticketje tijd, tijden, tijdje tijdens tijdig tijger, tijgers, tijgertje tijm titel, titels, titeltje toast toch toerist, toeristisch, toeristische toeschouwer, toeschouwers toilet, toiletten tomaat, tomaten, tomaatje toneel, toneeltje totaal, totale touw, touwen, touwtje 90
Ik zoek het op.
traagheid tractor, tractoren of tractors, tractortje traditie, tradities traditioneel, traditionele tragisch, tragische trainen, ik train, hij traint, ik trainde, getraind trainer, trainers trapezium, trapeziums of trapezia trauma, trauma’s treden, ik treed, hij treedt, ik trad, getreden treffen, ik tref, hij treft, ik trof, getroffen trein, treinen, treintje treiteren, ik treiter, hij treitert, ik treiterde, getreiterd trekken, ik trek, hij trekt, ik trok, getrokken triplex trottoir, trottoirs trouw trouwen, ik trouw, hij trouwt, ik trouwde, getrouwd trouwerij truc, trucs truck, trucks, heftruck T-shirt, T-shirts, T-shirtje tsunami tumor, tumoren of tumors tv, televisie tweedehands, tweedehandse twijfel, twijfels, twijfelachtig twijfelen, ik twijfel, hij twijfelt, ik twijfelde, getwijfeld typen, ik typ, hij typt, ik typte, getypt typisch
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
U
uitbreiden, ik breid uit, het breidt uit, het breidde uit, uitgebreid uitbreiding uiteinde uiteindelijk uitgeverij, uitgeverijen uitvindsel, uitvindsels Unicef, Kinderfonds van de Verenigde Naties uniform, uniformen, uniformpje universiteit, universiteiten, universitair uur, uren, uurtje
V
v., vrouwelijk v.l.n.r., van links naar rechts vaardigheid vaccin, vaccins Vaderdag vaderland, vaderlands, vaderlandse vakantie, vakanties, vakantietje Valentijnsdag valies, valiezen, valiesje vallei, valleien, valleitje vallen, ik val, hij valt, ik viel, gevallen van links naar rechts, v.l.n.r. vangen, ik vang, hij vangt, ik ving, gevangen Vastenavond vechten, ik vecht, hij vecht, ik vocht, gevochten veilen, ik veil, hij veilt, ik veilde, geveild veilig, veilige veiligheid veinzen, ik veins, hij veinst, ik veinsde, geveinsd verantwoordelijkheid
verbergen, ik verberg, hij verbergt, ik verborg, verborgen verbieden, ik verbied, hij verbiedt, ik verbood, verboden verbinden, ik verbind, hij verbindt, ik verbond, verbonden verblijf, verblijven, verblijfje verblijven, ik verblijf, hij verblijft, ik verbleef, verbleven verbouwing, verbouwingen, verbouwinkje verdenken, ik verdenk, hij verdenkt, ik verdacht, verdacht verdragen, ik verdraag, hij verdraagt, ik verdroeg, verdragen verdrijven, ik verdrijf, hij verdrijft, ik verdreef, verdreven verdringen, ik verdring, hij verdringt, ik verdrong, verdrongen verdrinken, ik verdrink, hij verdrinkt, ik verdronk, verdronken verdwijnen, ik verdwijn, hij verdwijnt, ik verdween, verdwenen verdwijning, verdwijningen vereenvoudigen, ik vereenvoudig, hij vereenvoudigt, ik vereenvoudigde, vereenvoudigd vereisen, ik vereis, hij vereist, ik vereiste, vereist Verenigde Naties, VN verfraaiing vergelijking, vergelijkingen vergelijken, ik vergelijk, hij vergelijkt, ik vergeleek, vergeleken vergeten, ik vergeet, hij vergeet, ik vergat, vergeten vergeven, ik vergeef, hij vergeeft, ik vergaf, vergeven verkiezen, ik verkies, hij verkiest, ik verkoos, verkozen
Ik zoek het op.
91
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z verkleinen, ik verklein, hij verkleint, ik verkleinde, verkleind verkopen, ik verkoop, hij verkoopt, ik verkocht, verkocht verkouden verkoudheid verkrijgen, ik verkrijg, hij verkrijgt, ik verkreeg, verkregen verlaten, ik verlaat, hij verlaat, ik verliet, verlaten verleidelijk, verleidelijke verlegenheid verleiden, ik verleid, hij verleidt, ik verleidde, verleid verliezen, ik verlies, hij verliest, ik verloor, verloren verlopen, ik verloop, het verloopt, het verliep, verlopen vermijden, ik vermijd, hij vermijdt, ik vermeed, vermeden vernemen, ik verneem, hij verneemt, ik vernam, vernomen verraad, verrader, verraders verraden, ik verraad, hij verraadt, ik verraadde, verraden verrassen, ik verras, hij verrast, ik verraste, verrast verrassing, verrassingen, verrassinkje verrukkelijk, verrukkelijke verscheidene verschijnen, ik verschijn, hij verschijnt, ik verscheen, verschenen verschijning, verschijningen verschijnsel, verschijnsels verschuiven, ik verschuif, hij verschuift, ik verschoof, verschoven verstaan, ik versta, hij verstaat, ik verstond, verstaan verstand, verstandig verstrijken, ik verstrijk, het verstrijkt, het verstreek, verstreken 92
Ik zoek het op.
verstrooidheid verticaal, verticale vertrekken, ik vertrek, hij vertrekt, ik vertrok, vertrokken vertrouwd vertrouwen, ik vertrouw, hij vertrouwt, ik vertrouwde, vertrouwd vervallen, het vervalt, het verviel, vervallen vervangen, ik vervang, hij vervangt, ik verving, vervangen verwerpen, ik verwerp, hij verwerpt, ik verwierp, verworpen verwerven, ik verwerf, hij verwerft, ik verwierf, verworven verwijt, verwijten verwijten, ik verwijt, hij verwijt, ik verweet, verweten very important person, vip verzoeken, ik verzoek, hij verzoekt, ik verzocht, verzocht via vierkante decimeter, dm2 vierkante meter, m2 vijand, vijanden, vijandig, vijandschap vijf, vijfde vijftig vijl, vijlen, vijltje vijver, vijvers, vijvertje vinden, ik vind, hij vindt, ik vond, gevonden viool, violen, viooltje vip, very important person visum, visums of visa vitamine, vitamines, vitaminen, vitamientje Vlaamse Radio- en Televisieomroep, VRT Vlaamse Televisiemaatschappij, VTM Vlaanderen, Vlaming, Vlaams vliegen, ik vlieg, hij vliegt, ik vloog, gevlogen vlijtig, vlijtige
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z vloed VN, Verenigde Naties voedsel voedzaam voldoen, ik voldoe, hij voldoet, ik voldeed, voldaan volstaan, ik volsta, het volstaat, het volstond, volstaan voltooiing voorkomen, ik voorkom, hij voorkomt, ik voorkwam, voorkomen voorraad, voorraden, voorraadje voortdurend voorzichtigheid vouwen, ik vouw, hij vouwt, ik vouwde, gevouwen vragen, ik vraag, hij vraagt, ik vroeg, gevraagd vreedzaam vriendschap, vriendschappen vrij, vrije vrijgevig, vrijgevige vrijheid vrouw, vrouwen, vrouwtje vrouwelijk, v., vrouwelijke VRT, Vlaamse Radio- en Televisieomroep VTM, Vlaamse Televisiemaatschappij vulgair, vulgaire
W
waarheid, waarheden waarschijnlijk wagon, wagons, wagonnetje Wallonië, Waal, Waals wantrouwen, ik wantrouw, hij wantrouwt, ik wantrouwde, gewantrouwd wasco wasserij, wasserijen water closet, wc
wauw wc, water closet web, webben, webcam, webpagina weekend, weekends weerhouden, ik weerhoud, hij weerhoudt mij, ik weerhield mij, weerhouden weerstaan, ik weersta, hij weerstaat, ik weerstond, weerstaan wegen, ik weeg, hij weegt, ik woog, gewogen wei, weide weifelen, ik weifel, hij weifelt, ik weifelde, geweifeld weigeren, ik weiger, hij weigert, ik weigerde, geweigerd weiland, weilanden, weilandje weinig, weinige Wekenfeest wenkbrauw, wenkbrauwen, wenkbrauwtje werkelijkheid werkloosheid werkwoord, ww., werkwoorden werpen, ik werp, hij werpt, ik wierp, geworpen weten, ik weet, hij weet, ik wist, geweten wijd, wijde wijk, wijken, wijkje wijn, wijnen, wijntje wijs, wijze, wijzer, wijsje wijsheid wijzen, ik wijs, hij wijst, ik wees, gewezen willen, ik wil, hij wilt, ik wou, gewild winnen, ik win, hij wint, ik won, gewonnen woestijn, woestijnen, woestijntje wol, wollen tapijt Ik zoek het op.
93
abc
abc
A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z worden, ik word, hij wordt, ik werd, geworden woud, wouden wraak wrak, wrakken, wrakje wrang, wrange wrat, wratten, wratje wreed, wrede wreedheid, wreedheden wreken, ik wreek, hij wreekt, ik wreekte, gewroken wrevel, wrevelig wriemelen, ik wriemel, hij wriemelt ik wriemelde, gewriemeld wrijven, ik wrijf, hij wrijft, ik wreef, gewreven wrikken, ik wrik, hij wrikt, ik wrikte, gewrikt wringen, ik wring, hij wringt, ik wrong, gewrongen wroeging wroeten, ik wroet, hij wroet, ik wroette, gewroet wrok ww., werkwoord
X
xylofoon, xylofonen, xylofoontje
Y
yoga yoghurt
Z
zand, zanderig of zandig zebra, zebra’s, zebraatje zeggen, ik zeg, hij zegt, ik zei, gezegd zeil, zeilen, zeiltje
94
Ik zoek het op.
zeilen, ik zeil, hij zeilt, ik zeilde, gezeild zeis, zeisen, zeisje zekerheid, zekerheden zeldzaam, zeldzame zelfvertrouwen zenden, ik zend, hij zendt, ik zond, gezonden zenuwachtigheid zich zichzelf zien, ik zie, hij ziet, ik zag, gezien zijde, zijden sjaal zijn, zijn boek zijn, ik ben, hij is, wij zijn, ik was, geweest zilver, zilveren ring zingen, ik zing, hij zingt, ik zong, gezongen zinken, ik zink, hij zinkt, ik zonk, gezonken zitten, ik zit, hij zit, ik zat, gezeten zoeken, ik zoek, hij zoekt, ik zocht, gezocht zonnecrème zoo zou, ik zou willen zout, zoute, zoutje zuigen, ik zuig, hij zuigt, ik zoog, gezogen zullen, ik zal, hij zal, wij zullen Zweden, Zweed, Zweeds zwemmen, ik zwem, hij zwemt, hij zwom, gezwommen zwijgen, ik zwijg, hij zwijgt, ik zweeg, gezwegen zwijn, zwijnen, zwijntje
Trefwoorden +t-vorm aanhaling aanhalingsteken aardrijkskundige naam achtervoegsel adres afkorting afleiding alfabet apostrof beginletter berenafspraak bevel bijvoeglijk naamwoord botsende klinkers doffe e dubbele punt eindletter enkelvoud feestdag getal grondwoord heilig homoniem hoofdletter ik-vorm infinitief initiaalwoord ja-neevraag kattenafspraak klank klankverandering klemtoon kleven klinker knippen komma koppelteken korte klinker lange klinker leenwoord leesteken leesteken op woordniveau leesteken op zinsniveau letter lettergreep letterwoord mededeling
16 19 19 18, 21 6, 8, 13, 27, 45 18 21, 24 6, 26, 44 10, 67 8, 9, 20 10 40 19 22, 27 21, 23 4 18 26 28 18 28, 30 26 18 47, 51 18, 24, 25 16 30 25 29 40 5 31 8, 22 5 4 5 19 21 4, 40, 50 4, 40 48, 65, 66 19 20 19 4 5 25 19 Trefwoorden
95
abc
medeklinker meertekenklank meervoud monument naam naamwoord onderwerp opsomming oranje bol ordenen persoon persoonsvorm punt puntkomma samenstelling stam stoffelijk bijvoeglijk naamwoord symbool taal tegenwoordige tijd tijd trema tweetekenklank uitgang uitroep uitroepteken uitspraak ‘van-wie-is-het’-vorm verdelen verdubbelen verenkelen vergeet-mij-nietje verkleinwoord verleden tijd verlengen verlengingsafspraak voorvoegsel vraag vraagteken werkwoord werkwoordgroep werkwoordschema werkwoordsvorm wij-vorm woord woorddeel zelfstandig naamwoord zin
96
Trefwoorden
4, 40, 46 4, 13, 56 8, 20, 22, 28, 45 18 18 44 28, 29, 30 19 7 10 30 28, 29, 30 19, 24, 25 19 5, 21, 26 30 63 24 18 29 29 8, 22 4, 13, 56 30 19 19 23 5, 20 5 40 40 49 9, 20 29 26 26 6 19 19 16, 22, 27, 28-39, 52 28 31, 32, 33 30 5, 30, 31 5 5, 40 23, 27, 52 18, 19
abc