β Κ Δ Ι Δ Ο Μ β Ν Ο Ν γπο
ε π ιτ ρ ο π ε ίΑ ο
χηο
Α γτογ
εγ Λ Ο Γ ίΑ ι τ ο γ εεκΑΟ Μ . Μ Η τ ρ ο π ο Α ίτ ο γ
κ ογ
μ υ τ ιλ η ν η ο
ι χ κ ω κ ο γ
Λ ΐε γ ο γ Ν Τ Η ε :
6Μ Μ .
Γ.
Μ γ Τ ΙΧ Η Ν Χ ΙΟ Ο
π ρα οτο π ρεεΒ γτερο ε
Π €ΡΙ€ΧΟ /Λ€Ν Α άρίστη
πρός τήν
Παναγίαν
Ε. Γ. Μ., Ρητορικά έγκώμια είς
τιμή...................................... Σελ. 33 τήν Θεοτόκον...................
»
35
ΕΥΑ ΓΓ. Γ. ΚΛ ΕΟ Μ ΒΡΟ ΤΟ Υ , Ανέκδοτα ίστορικά έγγρα φα περί τής Α γιάσου.............................................................
» 36
ΣΤΡΑΤΗ ΚΟΛΑΞΙΖΕΛΛΗ,
Ή τοπωνυμία τής Αγιάσου. .
» 41
ΕΜΜ. Γ. ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ, Πρωτοπρεσβ., Τό περισωθέν πα λαιόν άρχείον τοΰ Ί. Ναοΰ τής Παναγίας Α γιάσου (2)
» 43
Ε. Γ. Μ., «Ό "Αμβων τής «Ά γιας Σιών» : Ή θρησκεία τής χαράς..............................................................................................
» 45
ΧΡΟΝΙ ΚΑ Επίσημοι προσκυνηταί.......................................................................
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ ΕΤΟΣ Α'
»
47
1937 ΑΡΙΘΜ. 3
ΜΗΝΙΑΙΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΑΣΩ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΕΚΔΙΔΟΜ ΕΝ ΟΝ ΥΠΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ
ΑΥΤΟΥ
ΕΥΛΟ ΓΙΑ ΤΟΥ ΣΕΒ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ
Η Α Ρ ΙΙΤΗ
κ. ΙΑΚΩΒΟΥ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΠΑΝ ΑΓΙΑΝ ΤΙΜΗ
Αλήθεια, ιτόσον μεγάλη χάρις διά μίαν γυναίκα δταν γίνε ται μητέρα ενός ενδόξου άνθρώπου ! Πόσην μεγάλην χαράν αισθάνεται καί μέ πόσην καύχησιν τήν πλημμυρίζει αυτή ή χαρά ! Έάν ή μητέρα ένός ήρωος, ένός σοφού, ένός μεγάλου ευερ γέτου τής άνθρωπότητος ήμπορή νά χαίρεται καί νά καυχαται, καί αν ή όποιαδήποτε μητέρα παίρνη κάτι άπό τήν δόξαν καί τήν τιμήν του παιδιού της, πόσην καύχησιν δέν θά έπρεπε νά αισθά νεται είς τήν καρδίαν καί μέ πόσην υπερηφάνειαν δέν θά έγέμιζεν ή Μητέρα του Υιού τοΰ θεού μέσα είς τήν μεγάλην χαράν πού τής έμήνυσε τό άγγελικόν στόμα, μέσα είς τήν μεγάλην εύλογίαν πού τήν έπεσκέφθη, μέσα είς τήν έξαιρετικήν εύνοιαν τοΰ θεού, πού Αύτήν έδιάλεξε μεταξύ δλων των γυναικών του κόσμου διά νά γίνη ή κλΐμαξ, π ού-δπ ω ς τήν είχεν όραματισθή ό Πατριάρχης Ια κ ώ β— θά συνέδεε τήν γήν μέ τον Ουρανόν, θά έγεψύρωνε τό χάσμα πού είχεν άνοιξη τής Εΰας ή παρακοή ! Καί δμως, μέσα είς δλην αύτήν τήν χαράν, τήν χάριν καί τήν εύλογίαν, ή ταπείνωσις τής Παρθένου Μαρίας άνεδείχθη πάντα τό λαμπρότερον διαμάντι τής άρετής Της, « Ιδ ο ύ ή δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρήμά σου» . . . «δτι έπέβλεψεν έπί τήν ταιτείνωσιν τής δούλης Αύτοϋ». Ταπείνωσι; ! Ή ώραιοτέρα άρετή κάθε κόρης, τό μεγαλείτερον προσόν κάθε συζύγου, τό λαμπρότερον κόσμημα κάθε μη τέρας ! Αύτής άκριβώς τής άρετής είχεν ανάγκην ή άνθρωπότης, διά νά καθαρισθή άιΐό τήν έπαρσιν καί τήν οϊησιν καί τόν εγωισμόν πού ένέπνευσε τήν πρώτην άμαρτίαν. Δέν ήτο δυνατόν παρά τήν άπόλυτον ταπείνωσιν νά ζητήση άπό τοΰ ΥίοΟ Του τήν Μητέρα ό Έπουράνιος Πατήρ, διότι τοΰ θεοΰ ό Υιός έπρόκειτο νά γίνη «υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού». Διότι αύτή ή
— 34 — άρετή είναι ή άληθεστέρα μαρτυρία περί της πίστεως, τής άγάπης καί τής έλπίδος, άπό τας όποιας πρέπει νά έμπνέωνται τά τέκνα του θεού. Ταπείνωσις ! Ή άρετή, άπό τήν οποίαν έκπορεύεται καί ή κοσμιότης, καί ή οποία στηρίζει τήν άφοσίωσιν καί τήν άγνότητα, τά προσόντα ταΰτα, τά όποια κάθε άνθρωπίνη κοινωνία απαιτεί ιδιαιτέρως άπό κάθε κόρην, άπό κάθε σύζυγον, άπό κάθε μητέρα. Αυτή έμπνέει τήν σεμνότητα καί τό μέτρον είς τήν χαράν τής ευτυ χίας, τήν έγκαρτέρησιν καί τήν ύπομονήν είς τάς θλίψεις καί τάς δοκιμασίας τής ζωής. Αυτή φέρει τήν γαλήνην καί άνεβάζει υψη λότερα άπό κάθε πειρασμόν, πού προξενεί ό «κόσμος» καί οι άνθρωποι οί άφωσιωμένοι είς αυτόν. Καί ποία άλλη ψυχή έδοκιμάσθη περισσότερον άπό τήν ψυχήν τής Παναγίας ; Ποία μητρική καρδία έπόνεσε περισσότε ρον άπό τήν καρδίαν τής Μητρός του Κυρίου ; Ποία γυναίκα άλλη έδειξε τήν ύπομονήν καί τήν έγκαρτέρησιν πού έδειξε μπροστά στόν Σταυρόν τοΰ Υίοΰ Της ή Παρθένος Μαρία ; Ή το δμως πάντα τόσον ταπεινή καί υπήκοος είς ιό θέλημα τοϋ θεού, καί έλεγε πάντα μέ δλην τήν δύναμιν τής ψυχής Της είς κάθε άγγελον λύπης ή χαράς, «Ιδού ή δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατά τό ρήμά σου» ! Ταπείνωσις ! 'Αγία άρετή, ή όποια τόσον λείπει σήμερον άπό πολλάς κόρας, συζύγους καί μητέρας ! . . . Ταπείνωσις ! Η δύναμις πού θά ήμποροΰσε νά δώση στήν κάθε γυναίκα τήν ικα νότητα νά μεταβάλλη σέ φως καί τό πειό μαύρο σκοτάδι τής πειό δύσκολης οικογενειακής ζωής ! Νά ποιά θά ήταν ή εύπροσδεκτότερη τιμή διά τήν έορτάζουσαν Μητέρα τού Κυρίου. Ή μίμησις τής ταπεινώσεώς της. Αύτή θά είχεν ώς άποτέλεσμα καί τήν έλάττωσιν τής οικο γενειακής δυστυχίας, άλλά καί τήν άληθινήν έξύψωσιν τής άξίας γυναικός. Εύτυχής ή οικογένεια έκείνη, τής όποιας ή μήτηρ καί αί κόραι δύνανται νά εϊπουν μέ τήν συνείδησιν καθαράν δτι «έπέβλεψεν ό Κύριος έπί τήν ταπείνωσιν» αύτών !
ΡΗΤΟΡΙΚΑ ΕΓΚ9ΜΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ Εκ των ρητορικών τής Ελληνικής Πατερικής φιλολογίας μνημείων, άτινα εγράφησαν πρός τιμήν τής Θεοτόκου, σημειούμεν κατωτέρω τά σπουδαιότερα: Α ) Είς τήν Σύλληψιν τής Θεοτόκου, τρεις λόγοι του Γ εωργίου Νικομήδειας (χ). Β ) Είς τό Γενέσιον τής Θεοτόκου, τέσσαρες λόγοι του Ανδρέου Κρήτης (-), δυο του Ιωάννου Δαμασκηνού (3) καί είς (λατινιστί) του Γ εωργίου Νικομήδειας (ή. Γ') Είς τά Εισόδια, δύο λόγοι τού Γερμανού ΚΠόλεως (δ) καί δύο τού Γ εωργίου Νικομήδειας (6). Δ ) Είς τον Ευαγγελισμόν, εΐς λόγος τού Βασιλείου Σελεύ κειας (7), εις λόγος τού Αντιπάτρου Βόστρων (*), δύο λόγοι τού Αναστασίου Αντιοχείας (:ι) καί είς λόγος τού Σωφρονίου Ιερ ο σολύμων (10). Ε ') Είς τήν Ύπαπαντήν, είς λόγος τού Μεθοδίου 'Ιερομάρτυρος (Π), είς λόγος τού ’Αμφιλοχίου Ίκονίου (<2), είς λόγος τού Κυρίλλου Αλεξάνδρειάς (·3), είς λόγος τού θεοδότου ’Αγκύρας (14), , είς λόγος τού Τιμοθέου Πρεσβυτέρου Ιεροσολύμων (Ι5), είς λόγος τού Μοδέστου Ιεροσολύμων (ι6), είς λόγος τού Σωφρονίου Ιερο σολύμων (π), εΐς λόγος τού Ησυχίου Πρεσβυτέρου Ιεροσολύ μων (18) καί είς λόγος τού Λεοντίου Νεαπόλεως τής Κύπρου (ι9). ΣΤ') Είς τήν Κοίμησιν, τρεις λόγοι τού Ανδρέου Κρήτης (3υ), τρεις λόγοι Ιωάννου του Δαμασκηνού (21), τρεις λόγοι τού Γ ερμανού ΚΠόλεως (33), εν έγκώμιον θεοδώρου του Στουδίτου (33) καί έν έγκώμιον τού Μοδέστου Ιεροσολύμων (-1). Πλήν τούτων διεσώθησαν έν τή Πατερική Φιλολογία καί γενικωτέρου χαρακτήρος έγκώμια είς τήν Παναγίαν Θεοτόκον Μαρίαν, ώς τά τρία τού Πρόκλου Πατριάρχου ΚΠόλεως, μαθητοΰ τού 'Αγίου Ιωάννου τού Χρυσοστόμου (ϊ3), καί δύο τού Ησυχίου Πρεσβυτέρου Ιεροσολύμων (2,ί), δογματικού δέ καί πολεμικού, χαρακτήρος λόγοι περί τής Θεοτόκου είναι γνωστοί οί τού κατ’ εξοχήν ύπερμάχου τού δρου «Θεοτόκος» Κυρίλλου Αλεξάν δρειάς (·7), τού Παύλου Έμέσης (38), τού θεοδωρήτου Κύρου (·!ι), τού Λεοντίου Βυζαντίου (30) καί άλλων. Ε. Γ. Μ. (χ) Μίκηε Έ λλ. Πατρολογία, τόμ. 100, σελ. 1336 έξ. 1353 έξ. 1376 έξ. - (3) Μ ψηε 97, 835 έξ. 820 έξ. 844 έξ. 861 έξ. — (3) Μ ψηε 96, 661 έξ. 680 έξ. — (ΐ) Μίκηε 100, 1399 έξ.— (3 ) Μίκηε 98, 292 έξ. 309 έξ.— («) Μίκηε 100, 1420 έξ. 1440 έξ. — ( 7) Μ ψ ηε 85, 425 έξ. — (") Μί»πε 85. 1776 έξ. (ή ΜίΚηε 89, 1376 έξ. 1385 έξ. — (ι») Μΐεηρ 87, 3217 έξ. — (π) Μ ψηε 18, 348 έξ.—(Η) Μίκηε 39, 44 έξ.—(»■*>)Μ ψ ηε 77, 1040 έξ.—(Η) ΜίΚηε 77, 1389 έξ.—(15) Μίκηε 86, 237 έξ.—( 16) ΜίΚηε 86, 3276 έ ξ .-(Π ) Μίκηε 87, 3288 έξ.— (13) Μίκηε 93, 1468 έξ.—(19) Μ ψ ηε 93, 1565 έξ.—(2 ο) Μίκηε 97, 1045 έξ. 1072 έξ. 1089 έξ.—(2ΐ) Μίκηε 96, 700 έξ. 721 έξ. 753 έ ξ .- ( 2 2 ) Μίκηε 98, 340 έξ. 348 έξ. 360 έξ.—(23) Μί >ηε 99, 720 έξ. — (« ) Μίκηε 86, 3277 έξ.—(25, Μίκηε 65, 680 έξ. 716 έξ.—( 26 ) Μίκηε 93, 1453 έξ. 1460 έξ.—(27) Μίκηε 75, 1189-1477. 76, 249 έξ. 256 έξ. 77. 1029 έξ. κ. α .—(28) Μίκηε 77, 1433 έξ. 1437 έξ.—(29) Μΐμηε 83, 432 έξ. 1153 έξ.—(30) ΜίΚηε 86, 1649 έξ.
-
36 -
ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΙΣΤΟρΐΚΑ Ε Γ Γ ρ Α Φ Α ΠΕρΐ
ΤΗΣ
ΑΓΙΑΣΟν Του κ. ΕΥ Α ΓΓ. Γ. Κ Λ ΕΟ Μ ΒΡΟ ΤΟ Υ
Είς τόν ΰπό στοιχ. Α κώδικα (χ) τής Ίεράς Μητροπόλεως Μυ τιλήνης (φύλλ. 12α, 16β, 23α, 39α, 51 β) εϋρηνται πέντε έγγραφα, άτινα άναφέρονται είς τήν ιστορίαν τής Αγιάσου. Τά έγγραφα ταΰτα, τά όποια δημοσιεύομεν κατωτέρω κατά χρονολογικήν σειράν, δύνανται νά άποτελέσουν πολύτιμον συμβολήν διά τόν καθορισμόν τής πρώτης ονομασίας τής σημερινής Αγιάσου. Τά τρία πρώτα έγγραφα είναι σπουδαιότατα διά τό ιστο ρικόν περιεχόμενόν των, διότι είς αύτά γίνεται λόγος περί προνο μίου τινός, του όποιου άπήλαυεν έκπαλαι ή “Αγιάσος διά βασι λικού Τουρκικού φιρμανίου, δυνάμει τού όποιου οί κάτοικοι αύτής ήσαν άπηλλαγμένοι άπό πάσης φορολογίας είτε πρός τό Τουρ κικόν δημόσιον, εϊτε πρός τήν Δημογεροντίαν Μυτιλήνης. Έ κ τού πρώτου εγγράφου γίνεται δήλον, δτι κατά Ιανουά ριον τού 1721 οί «προεστοί κα'ι οί γέροντες» τής πόλεως Μυτι λήνης, ώς έκαλοΰντο τότε οί δημογέροντες καί οί πρόκριτοι ('), συνελθόντες είς κοινήν συνέλευσιν όμοΰ μετά τών άντιπροσώπων τών χωρίων Πλωμαρίου, Σκοπέλου, Παλαιοκήπου, Σαπούνι ('*), Πλακάδου καί Μανδαμάδου ύπό τήν προεδρίαν τού τότε Μητρο πολίτου Μυτιλήνης Κωνσταντίου, άπεφάσισαν νά καταβάλουν είς τόν Ναζίρην τής Μυτιλήνης (*) Ίμπραΐμ Άγαν τά έξοδα, είς ά υπεβλήθη ούτος διά τήν κατάργησιν τού προνομίου τών κατοίκων τής Αγιάσου καί τήν έκδοσιν νέου βασιλικού φιομανίου, δι’ ου καθωρίσθη, δπως οί κάτοικοι τής “Αγιάσου ύπόκεινται τού λοιπού, ώς καί τά άλλα χωρία τής νήσου, είς δλας ιάς φορολογίας. Έ κ τού περιεχομένου δμως τών δύο άλλων έγγράφων εξά γεται σαφώς δτι οί “Αγιασώται έπανέκτησαν κατά “Οκτώβριον τού ίδίου έτους, ήτοι μετά δέκα μήνας, τό προνόμιον, τού οποίου τήν κατάργησιν, ώς έλέχθη άνωτέρω, εΐχον έπιτύχει οί Μυτιληναΐοι διά τών ένεργειών τού Ναζίρη καί «έγιναν ώς και πρότερον μαχμουσελίμιδες» (5) καί δτι κατόπιν τούτου ο“ί τε Μυτιληναΐοι καί οί Αγιασώται προέβησαν τρόπον τινά είς συμβιβασμόν, άνταλλάξαντες άμοιβαίως ύποσχετικά γράμματα, κατά τά όποια οί μεν κάτοι(ΐ) Περιγραφήν τοΰ κώδικος τούτου βλέπε παρ’ Εύαγγέλω Γ. Κλεομβρότω «Οί άρχαιότεροι κώδικες τής Ίεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης» (Περιοδικόν «Ποιμήν», έτος 1933, σελ. 248-249). (2) Κ. Παπαρρηγοπούλου «Ιστορία του Ελληνικού "Εθνους, — (έκδ. ’Ελευθερουδάκη), τόμος Ε ', μέρος δεύτερον, σελ. 116. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου Αρχιεπισκόπου Αθηνών καί πάσης Ε λ λ ά δ ο ς «ΊΤ θέσις τής Ε κ κλησίας καί τού Ελληνικού "Εθνους έν τώ Τουρκικό Κρατεί». Έ ν Α θήναις 1935, σελ. 26-28. (*234) Τό χωρίον τούτο, τό όποιον έκειτο είς τήν περιφέρειαν Γέρας, δέν ύφίσταται σήμερον. (4) Ναζίρης έλέγετο ό τότε μουχασεπετζής, ήτοι Οικονομικός Έ φ ο ρ ο ς . (4) Μαχμουσελήμηδες προνομιούχοι.
κοί Μυτιλήνης «να μή ζητούν πλέον παρά τών Άγιασωτών μήτε α.?τ Χ®ρτζη (") μήτε γεμικλήκι (') μήτε άλλο τι δόσιμον», οί δέ τής Αγιάσου «νά μή έχουν τό δικαίωμα νά ζητήσουν τήν επιστροφήν τών φόρων», τους όποιους είσέπραξαν παρ’ αυτών οί Μυτιληναΐοι κατά τό δεκάμηνον διάστημα, καθ’ δ ήτο κατηργημένον τό προνόμιον. Τά ύπ άριθμ. 4 καί 5 έγγραφα είναι δευτερευούσης σημασίας. Τό πρώτον άναφέρεται είς δωρεάν πολυτίμου άντικειμένου, γενομένην ύπό τίνος Κυρίτζη ΣυναδινοΟ είς τόν ναόν τής «'Υπεραγίας Θεοτόκου» του χωρίου «Αγία Σιών», καί τό δεύτερον άναφέρεται είς χρηματικήν ζημίαν, γενομένην έκ μέρους «του Δημητρίου Πατέρα, άπό τήν Αγία Σιών καταγομένου», είς βάρος του «Ταγή» (8) καί τής “Ορθοδόξου Χριστιανικής Κοινότητος Μυτιλήνης, δι’ ήν αιτίαν ό Δημ. Πατέρας είχεν έκβληθή διά γράμματος πατριαρχι κού καί συνοδικού έξω τής “Εκκλησίας. *
* * Πλήν τών άνωτέρω ιστορικών πληροφοριών, δυνάμεθα νά έξαγάγωμεν έκ τών δημοσιευομένων εγγράφων άσφαλή συμπε ράσματα ώς πρός τήν πρώτην ονομασίαν τής “Αγιάσου καί ιδία νά βεβαιωθώμεν έξ αυτών δτι ή λέξις Αγιάσος έχει τήν προέλευσίν της έκ τής «Άγιας Σιών», ώς ονομάζεται ή έκεΐ ύπάρχουσα παλαιά είκών τής Θεοτόκου. Είς τά έγγραφα ταΰτα, άτινα έχουν συνταχθή μεταξύ τών ετών 1729— 1753, ή “Αγιάσος ονομάζεται άλλοτε ώς Αγία Σιών καί άλλοτε ώς Αγιάσος, οί δέ κάτοικοι αυτής 'Αγιασώται. Είς τόν άρχαιότερον κώδικα τής αύτής Μητροπόλεως, χρονολογούμενον άπό τού 1567 μέχρι τού 1652, μή σωζόμενον σή μερον (9), ή “Αγιάσος είναι γνωστή ώς Αγία Σιών. “Αποτελεί δέ πλάνην ή διατυπωθεΐσα ύπό τινων γνώμη δτι έκ τού “Αγίου Γ ρηγορίου “Επισκόπου “Άσσου (Αγίου Ά σ σ ου =Ά γ ιά σ σ ος), μονάσαντος τάχα έπί τού όρους Όλύμπου καί ΐδρύσαντος έκεΐ μοναστήριον έπ’ όνόματι τής 'Υπεραγίας Θεοτόκου, έλαβε τό δνομα καί ή ίδρυθεΐσα κατόπιν έκεΐ Χριστιανική Κοινότης (1υ), διότι ό “Άγιος Γ ρηγόριος, ώς άπέδειξαν αί εσχάτως γενόμεναι άνασκαφαί (α ), τό μοναστήριον τής Θεοτόκου, είς τό όποιον ήσκήτευσεν, ϊδρυσεν είς τήν Γέραν, τήν ιδιαιτέραν πατρίδα του καί ούχί έν Αγιάσω. Είναι λοιπόν άπολύτως ορθόν νά παραδεχθώμεν, ώς μαρτυ ρούν τά περί οΰ ό λόγος έπίσημα έγγραφα τών μητροπολιτικών κωδίκων, δτι ή ονομασία «Αγιάσος» τής σημερινής μαγευτικής κωμοπόλεως τού “Ολύμπου τής Λέσβου προέρχεται έκ τής συγ(6) Βηλαέτ χά ρτζη =έξοδα Νομαρχίας. (7) Γεμικλήκι=σιτηρέσιον. (8) Τα γής=κύριυν δνομα (παρατσούκλι). (9) Σύντομον περιγραφήν τού κώδικος τούτου έδημοσίευσεν ό άναγνούς αύτόν Σταυράκης Αναγνώστου είς τήν «Λεσβιάδα» του σελ. 151-158. (10) Σταυράκη Αναγνώστου «Λεσβιάς» σελ. 137.—Σ. Τάξη «Συνοπτική ιστορία καί τοπογραφία τής Λέσβου», Κάϊρον 1909 σελ. 98. ( 11) Περιοδικόν ό «Ποιμήν» έτος 1935, σελ. 183, 247, 278, 283, 295.
κοπής τών λέξεων «Αγία Σιών», ήτοι έκ τοΰ ονόματος τής περιπύστου καί θαυματουργού Είκόνος τής Θεοτόκου, ήτις φυλάσσεται μετά πολλής εύλαβείας, ώς τιμαλφής θησαυρός, είς τόν έκει περι καλλή Ναόν τής θεομήτορος. 1 Διά τής παρούσης ήμών ένιπογράφου καί καθολικής αποδίξεως όμολογούμεν ήμΐς ή ύποκα | τοθεν γεγραμένοι προεστή καί γέρονταις τής πολητιάς, δτη τάχήλια γρόσιαδπου έξοδευσε ο έν I δοξότατος ήπραϊμ' άγάς καί ναζήρις μας είς τό νά^εύγάλη το φερμάνοι περί τον άγιασόιον είς τό | νά είναι καί αυτή ήποκΐμενοι τής πολιτίας ταύτης, ός καθός καί τά ληπά χόρια καί νά πλερόνουν I κατέτος τά άνάλογα έξοδα τόν χανέδοντον, είς^ τά^ ώσα έξοδα υθελαντρέξι είς την πολιτίαν | ΰποσχώμεθα δλη ήμεΐς ίνα τά πληρόσομεν πρός τήν αΰτοθ ένδοξότητα δίχα τίνος έν | αντιόσεως ήδέ καί ΰθελεντόχει ένδεχόμενον καί καμία ζιμία περιταΰτης τής ήποθέσεως | γινόμεθα δλη ένγγιη(ταί) να άπολογούμεσθεν είς δτη ζιμία ϋθελεν τρέξι όπου ό θεός νά ρήν τό | δόσει ήστους έπιτρόπους ήστους γέροντας τής πολητήας ώθεν εις ένδειξιν καί άσφάλιαν έγράφη | ύ παρούσα όμετέρα ένιπόγραφος ομο λογία καταστροθήσα καί έν τό κόδικει τής μητροπόλεως έπι | βε βαιώσει του πανιεροτάτου καί λογιωτάτου υμών αύθέντου καί δε σπότου μητροπολίτου μι | τιλήνης κυρίω κυρίω Κωνσταντίου, καί ήπογραφετε ύποσχετικώς ώλον τόν έντιμον προ | έστόν καί γερόντον τής πολητίας | έν ετη σωτηριω αψωθ —. Ιανουαρίου-λα. ή καστρίσηος χατζιπαλαιολογος Τ ρεφεντάριος χατζηγιαννάκης γ ο προτο όστηάριος γεωργός I έπη τον σικρέτον μιχαλάκης ■(■ άποστύλη αρχοντίτζί γ χατζή άΰανάσις καμπας ή ό νικόιλαος καρακοΰαιος ί Μανωλάκις Ίαιάννου ή ό αποστολής χατζιμανολα ή ο μανολάκις χατζηγεωργίου ·(· άρχον τόν έκλησόν χατζιδουκάκις { βασίλις Σηναδηνου ή διμιτράκυς του γεοργίου γ χατζή άθανάσις κορονίου ή Παναγιώτης γληκούκουτζος ·)· Κωνσταντίνος τοΰ μανόλη ή Χατζησταβρηάνος γ Διμητρός μανάβι ■ρ παρασκαιβάς πουγιουκλης ή γλιγώρις του τζάνου ή κομνενος καπαδέλι ή νηκόλας χαρελίς ·)· χατζηαγγελης τοΰ Ιωάννου
ή διμίτρης σαρουτος -(- αποστολής χατζηδιμητράκης ή Διμήτρης Σαράφης ·(· Αρμενάκης τού κομαζί. χορίον πλομάρη ·[· γεωργαντίς φρακουλιός υπόσχομαι, γελάνης επιτροπικός τοΰ κόστα χωρίον σκόπελο ή χατζιδιμίτρις τουκμετζής καί κονσταντις μποζογλάνις ήποσχόμεΰα επιτροπικός. χωρίων παλεώκυπον ·|· μιχαλάκις μπουζουκύ ήποσχόμαιθα έπιτροπικώς χορίον Σαπούνι καί πλακαδος ·|· λευτέρις παμπακράπις επιτροπικός χορίον ματαμάδος ΐ ήπογράφομεν με γνόμην τόν χοριανόν μας όλονόν, παναγιύτης παρασκιβας επιτροπικός ήπόσχομαι, Χρι στόδουλος τοΰ Ιωάννου είπύσχομε επιτροπικός
1 ό Μητροπολίτης Μιτυλήνης Κωνστάντιος βέβαιοί Διά του παρόντος όμολογητικοΰ καί υποσχετικού ήμών γράμματος όμολογούμεν | ημείς οί προεστοί καί γέροντες τού χω-
ρίου αγιάσου οί υποκάτωθεν υπογεγραμμένοι | πώς έστωντας καί νά ένδιαφερόμεθα μέ τούς γέροντας καί προεστούς τής πολιτείας, περί I δοσιμάτων, καί νά έζημιώθημεν έκάτερα τά μέρη, ήδη δέ διά βασιλικού ! φερμανιού έγίναμεν πάλιν ώς πρότερον μάχμου σελίμιδες, καί μας έόοσαν καί | γράμμα υποσχετικόν νά μην έχουν πλέον ζητούν παρ ήμών κανένα δόσιμον | τής πολιτείας άλλά νά μένωμεν.άκαταζήτητοι παρ’ αύτών καί ύποσχόμεθα | καί ήμεΐς νά μήν έχωμεν πλέον νά ζητώμεν παρά τών γερόντων τής πολι τείας I διά τά περασμένα δοσίματα, δπου έδόσαμεν, μήτε πολύ, μήτε ολίγον άλλά νά μένουν | άκαταζήτητοι παρ’ ήμών έν παντί πράγματι· δθεν είς βεβαίωσιν τής ύποσχέσεως | καί άσφάλειαν έγράφη παρ ήμών τό παρόν ύποσχετικόν καί ένυπόγραφον | γράμμα έπιβεβαιώσει τού πανιερωτάτου μητροπολίτου ήμών άγιου μιτυλήνης | κύρ κωνσταντίου καί έδόθη τοΐς ρηθεΐσι γέρουσι τής πολιτείας μιιυλήνης. αψκθ-όκτομβρίου-η 3 Διά τού παρόντος όμολογητικοΰ καί ένυπογράφου καί ύποσχετικοΰ ήμών | γράμματος όμολογούμεν ήμεΐς άπαξάπαντες οί γέροντες καί προεστοί τής | πολιτείας μιτυλήνης οί ύποκάτωθεν ύπογεγραμμένοι, ώς έστωντας καί νά | έλαβον οί έγχώριοι αγιασώται χριστιανοί βασιλικόν φιρμάνιον. νά είναι | άσύδοτοι, νά μήν πληρώνουν βηλαέτι χαρτζί, ήτοι μάχμουσελίμιδες καί | ώς καί πρότερον, ύποσχόμεθα άπό τώρα καί έμπρός νά μήν έχωμεν | νά ζητώμεν πλέον παρ’ αύτών μήτε βηλαέτ χάρτζη, μήτε (πίουσα); έξοδα μήτε | γεμικλήκι, μήτε άλλο τι δόσιμον κατά τό βασιλικόν φιρμάνιον, δπου έχουν είς | χεΐρας των, μήτε νά διαφερόμεθα πλέον μέ αύτούς, άλλά νά μένουν άνεξάρ | τητοι άπό λόγου μας έν παντί πράγματι, μήτε αύτοί νά έχουν νά ζητούν τί | άπό λόγου μας κατά τό ύποσχετικόν γράμμα δπου μας έδοσαν, άλλά νά έχωμεν | άναμεταξύ μας ειρήνην καί άγάπην ώσά'- άδελφοί χρι στιανοί. 'Όθεν είς | βεβαίωσιν τής άληθείας καί άσφάλειαν έγράφη παρ’ ήμών τό παρόν ύποσχε | τικόν καί ένυπόγραφον γράμμα έπιβεβαιώσει τού πανιερωτάτου μητρο | πολίτου ήμών άγιου μιτυλήνης κύρ κωνσταντίου καί έδόθη τοΐς ρηθεΐσι άγια | σώτοις χριστιανοΐς. αψκθ-όκτομβρίου-η. 4 α ψ μ β Ίανουαρίου λ Άφιέρωσεν ό τιμιώτατος, καί ήμέτερος κυρίτζη σηναδινός τού I ποτέ χατζή γεώργου ύπέρ ψυχικής αύτοΰ σωτηρίας, τήν ύπε I ραγίαν ήμών Θεοτόκον τοΰ χωρίου άγια σιών μία κουλαγίνα μαλαγ I μάτινη έξ αγίων σαραντα πέντε με βαλάνια τριάντα έπτά μέ ένκόλ I πια μαζή, μαργαρηταρένιον, καί μέ πέτραις πράσιναις, καί αυτό δηλα | δή τό ενκόλπι μαλαγμάτινον. ή όποία κολαγίνα άφιερώνιται | παρ’ αύτοθ έπί συμφωνία τοιαύτη, όπου νά μήν έχει ο έπίτροπος | τής αυτής έκκλησίας άγιάσου άδειαν, καί έξουσίαν νά τήν πωλήση, άλ | λά νά στέκεται παντοτινή καθό αφιέρωμα
όπου είναι. Εί δέ πάλιν | έν καιρώ δυστυχίας, καί πενείας τής αυτής Εκκλησίας χρείας καλού | σης ήθελον την πώληση, να ερωτήσουν τούς πλέον σιμωτέρους | συγγενείς, και ειδικούς του ρηθέντος άρχοντος κυρίτζη σηναδινοΰ και | αφ ου δώσουν αυτοί θέλημα, τότες νά πωλείται ή βηθίσα | κουλαγινα. και δίδεται εις τήν άνάγκην της. καί να μνημονεύονται | είς την παρήησια δυο ονόματα σηναδινοΰ καί μελησηνή ζων | τες και τεθνεώτες. Οθεν είς δήλωσιν έγράφθη τό παρόν άφι | ερωμα εν τωδε τώ κωδικι της καθγ μάς μητρο^όλεως.
+ 6 Μιτϋλήνης .·Ανθιμος ρεροιο1 5
αψνγ'· Φεβρουάριου ΙΖ', Ή παρούσα ύπόθεσις κατεστρώθη έν τφ κόνδικη τής Μητροπό λεως ούτος ώς έχει. “Επειδή ό δημήτρις πατέρας άπό άγια σιών έχοντας διαφο ράν μετά τοΰ ταγή καί νά άπόφα I σισθή συνοδικώς καθ ά το δίκαιον έχει, αύτός δέ μή πεισθείς είς τήν δικαίαν αποφασιν άλλα νικηθείς | άλλοιοτρόπως έπροξένεσεν είς τόν ταγήν και δη την πολιτείαν γρόσια τριακόσια δέκα, τά μέν δι | ακόσια σαρανχα τον ταγήν τά δέ εύδομήντα γρόσια τήν πολιτείαν, διά τήν όποιαν ζη μίαν καί ά I ταξίαν έξεβλήθη έξω τής Χριστού “Εκκλησίας δια γράμματος πατριαρχικού Συνοδικού, καί πάλιν δέ έγύρεψαν τήν διόρθωσίν του έκκλησιαστικώς, άλλά έπρότρεψε (;) πρόσωπα άξιοματικά | έξωτερικά ζητούντας τήν συγχώρησίν του, ήαεΐς δε μή δυνάμενοι νά άπαντίσωμεν τόν | ριιζάν έκεινών, την μέν συγ χώρησίν του, δεδιώκαμεν, τά δέ έξακόσια σαράντα γρόσια | άπερ έζημίωσεν τόν ταγήν τά έδώσαμε έκ τού πουγγείου τής πολιτείας, εύρίσκοντας Καιρόν | οί κατά καιρόν προιστεύωντες νά τά ζητούν άπό τόν πατέραν μέ οιον τρόπον ήθελαν δυνηθούν, | καί ήθελαν αύξήσουν ή φιλοπροσωπίσουν έστωσαν είς τό άνάθεμα, ούτος έφάνη εύλογον | παρόντων πάντον τόν χριστιανών καί άρχόντων τών ύποκάτωθεν γεγραμένων κατ’ όνομα » » » » » » » » » » » »
κυρίντζης μαλιάκας χατζήμανολάκης γιαννάκης φωτής γεωργάκης χατζήπαλαιολόγου Κυρίτζης σηναδινός χατζή γληγόρης Κυρίτζης μπούχλιας χατζή μαλιάκας γιάκουμος χατζή βασίλης Άθανάσης μουζάλα νικόλας μπουκάβης
» » » .> » » » » » » »
κιοντή άβαγιανοϋ κυρίτζη κόνι κυρίτζη νικόλας κυρίντζη δουμάνης η1ομάς ^ κυρίντζη μανωλάκης μαργέτος χατζή μαμόλης γεωργάκης ντζαμπουρνάρης χατζή παναγιώτης σκόρδος νικόλας άνδριαδέλης κοκόνης φουστανοΰδας γιαννάκης πουζιπιδής.
Η ΤΟ ΠΩ ΝΥΜ ΙΑ
ΤΗΣ
Α Γ ΙΑ ΣΟ Υ
ΤοίΠι. ΣΤΡΑΤΗ ΚΟΛΑΞΙΖΕΛΛΗ
'Η Αγιάσος κατά τήν πατροπαράδοτη τοΰ τόπου ιστορία, κατά τόν Μητροπολιιικό Κώδικα τής Μυτιλήνης άπό τά 1567 έως τά 1652, καί κατά τόν μετά τά 1709 Κώδικα τής ιδίας Μητροπό λεως, όταν πρωτοχτίσθηκε, είχε τ-ό δνομα «Αγία Σιών» (Μ. Ας δούμε τώρα πώς ή Άγια Σιών μεταμορφώθηκε καί έγινε “Αγιάσος. Τό δνομα του χωριοΰ πλάσθηκε κατ’ άρχάς στήν αιτιατική. ’ΑφοΟ ή “Αγία Σιών πήγε πριν άπό τούς Πενθιλιώτες στό μέρος πού τής άρεσε (-), οί Πενθιλιώτες πού τήν άκολούθησαν, έλεγαν μεταξύ των : « Ας ύπάγωμεν είς τήν “Αγίαν Σιών». Καί δταν ρωτούσε κανένας ξένος τούς κατοίκους τού νέου τότε χωριού τής Θεοτόκου : «Ά π ό πού είσαι, κουμπάρε ;» ό κουμπάρος ήταν εύκολο νά άπαντήση στήν αιτιατική : «Είμαι άπό τήν “Αγίαν Σιών». Τήν αιτιατική δμως αύτή τήν έλεγαν έτσι καί τήν έγραφαν μονάχα οί λόγιοι, δηλαδή οί καλαμαράδες τής τουρκοκρατίας, ή, δπως θά πούμε σήμερα, οί καθαρευουσιάνοι τού καιρού έκείνου. Ό άγράμματος λαός τήν^ έβγαζε άπό τό στόμα του' μέ κάποια δυσκολία, γι αύτό καί βρήκε τρόπο μόνος του καί τήν άπλοποίησε καί τήν συντόμεψε. ’Αντί νά λέγη : «Είς τήν “Αγίαν Σιών», είπε «στήν “Αγια Σώ». Τό θηλυκό άρθρο «τήν», τό άφήκε δπως είναι. Στή λέξη “Αγίαν ένωσε τις δύο τελευταίες συλλαβές σέ μία, καί άπό τρισύλλαβη πού ήτο, τήν έκανε δισύλλαβη. Κατέβασε καί τόν τόνο τής φωνής άπό τήν παραλήγουσα στή λήγουσα, καί απόβαλε τό ν άπό τό τέλος, όπως τό απόβαλε άπό τις αιτιατικές τών πρωτοκλίτων (τήν ώραν, τήν θάλασσαν—τήν ώρα, τή θά λασσα). Τήν έκανε λοιπόν “Αγια (δπως “Αγιά Βαρβάρα). Στή λέξη Σιών άπόβαλε πρώτα τό ι πριν άπό τό ω, δπως τό απόβαλε καί στό ρήμα σιωπώ, καί τό έκανε σωπαίνω, δπως άπό βαλε καί^τό ει πριν άπό τό ω στό ρήμα σείω, καί τό έκανε νά γ[νΐ1 οώ νδτΐως στή φράση «σώ τό κλαδί τής μηλιάς γιά νά πέοη τό μήλο κάτω»), Γ ιά τόν λαό βέβαια είναι άδιάφορο, άν τό ρήμα σείω γράφεται μέ ι, ή μέ ει. Τό ει δμως αύτό έχει άπάνω του τόν τόνο τής φωνής, καί δμως τό άπόβαλε, δπως άπόβαλε καί τό ι, καί τό η, καί τό υ, καί τό ει πριν άπό τό-λώ,-δώ,-σώ,-νώ, στά ρήΆ
( χ) Σ. Δ .— Ή έπιγραφή αϋτη υπάρχει έπί τής άρχαίας είκόνος τής ά τ°Ρ 0 ς' ^ πετε^ εσεν άνέκαθεν τόν σπουδαιότερον θησαυρόν τής
( £) Σ. Δ .— Κατά τινα παλαιόν παράδοσιν ή εϊκών τής θεομήτορος φυλασσόμενη άρχικώς έν Πενθίλη, εύρέθη κατ’ έπανάληψιν, ώς έκ θαύμα τος, εις τοποθεσίαν τινά τής άνυπάρκτου τότε “Αγιάσου, τούτο δ ’ έδωκεν αφορμήν είς έγκατάλειψιν τής Πενθίλης καί τήν κτίσιν τής “Αγιάσου διότι επιστευθη οτι αύτό ήτο τό θέλημα τής προστάτιδος τών Πενθιλ’ιωτών 1Ιαναγιας.
ματα μιλώ, φιλώ, πηδώ, φυσώ, πεινώ καί τά εκανε μλω, φλω, πδώ, φσώ, πνω « · ξη
άφο- άτΐόβαλε χό ι πριν άπό τό ω,
καί τήν έκανε νά γίνη Σών, ύστερα άπόβαλε και το ν άπο ™ τέλος, δπως τό άπόβαλε στις αιτιατικές τών δευτερόκλιτων (τον καιρόν, τόν κήπον, τόν άνθρωπον=τόν καιρό, τον κήπο, τον άν θρωπο). Τήν έκανε λοιπόν νά γίνη Σώ. "Ωστε οί μέν λόγιοι έλεγαν : «Πηγαινομεν εις την Αγίαν Σιών» ό δέ άγράμματος λαός έλεγε συντομώτερα : «Πάμε στην Άγιά Σώ». Άπό τήν αιτιατική αυτή ό λαός εκανε υστέρα την ονομαστική του, δπως μπορούσε εύκολώτερα. Στις ερωτήσεις . «Ποιο είναι, Παναγιώτη, τό χωριό σου ; Ποια ^ ν“ ιγΣτρατι> £ πατρίδα σου» ; Ποία άπάντηση επρεπε να δωση ο Παναγιω ης καί ό Στράτης; , — « Τ ό χωριό μας είναι ή Αγια Σω». , λιιλλτι Τήν αιτιατική τοΰ άρθρου τήν, τήν έκαναν η στην ονομαστι κή, τις δέ λέξεις Άγια Σώ, Σφήκαν δπως είναι. Ό λαός κατόπιν έκανε κι’ άλλη άπλοποίηση. Τις δυο λεξεις Άνιά Σώ ένωσε σέ μιά λέξη σύνθετη, καί έρριξε τόν περισσότερό τόνο τής φωνής πάνω στό πρώτο συνθετικό μέρος, και εγινε έτσι : Αγιάσω. ^ λαός τέλειωσε τό μέρος του. Ά πό έδώ καί πέρα έρχεται τό μέρος τών λογίων. Αυτοί κρατούσαν κάμποσο καιρό σφιχτά τό γλωσσικό καθεστώς, πού κληρονόμησαν απο τους δα σκάλους των, καί φύλαγαν τό άρχικό όνομα του χωρίου «η Αγια Σιών». "Οταν δμως συνεκεντρώθησαν μέσα στήν Αγιάσο κατα τά 1680 οί κάτοικοι τών γύρω χωριών χάρις στό σουλτανικό φερ μάνι, άρχισαν πιεζόμενοι άπό τή φορά καί τή βία τών πραγμάτων νά άναγνωρίζουν καί νά παραδέχωνται τό γλωσσικό καθεστώς, πού έδημιούργησεν ό λαός. Έπρεπε λοιπόν τότε «ή Αγιάσω» να τακτοποιηθή γραμματικώς καί ορθογραφικώς. Τό θηλυκό άρθρο ή, οί λόγιοι τό άφήκαν δπως είναι στη λέξη Αγιάσω, δπως καί στά δευτερόκλιτα. Καί έπειδή ή Αγιασως τελείωνε στήν κατάληξη-ως, τήν έβαλαν μέσα στό τυπικός τών όνομάτων τής δευτέρας κλίσης, καί έγραψαν τό -οωζ με ο, όπως έκαναν καί στά άττικά δευτερόκλιτα, πού τελείωναν σ ε -ως (λαγώς, λεώς, Μενέλεως, νεώς=λαγός. λαός, Μενέλαος, ναός). Έ γ ιν ε λοιπόν : ή Ά-γΙά-σος μέ άρθρο θηλυκό, μέ τρεις συλλαβές καί δευτερόκλιτη. (3) Οΐ φωνές ι, υ, η καί ει άποβάλλονται καί σέ άλλες περιπτώσεις. Οί τρισύλλαβες λέξεις σιτάρι, κριθάρι, θηκάρι, φτυάρι, ^ηγάνι, σημάδι, κουμάρι, μουλάρι, λέγονται μονοσύλλαβες στάρ, κθάΡ>< θκαρ (η φκάρ), φτυάρΓ τγάν, σμάδ, κμάρ, μλάρ. Ό μυλωνάς, ό συκάς. ώ σΐ)ΚΟχλωρος, το συκοπούλι, λέγονται μλουνάς, σκάς σκουχλουρός, σκουπουλ . Τόζυμωνω, βυζάνω λέγονται ζμώνου, βζάνου. Ό Παναγιώτης, Προκόπης, Στράτης, λέγονται Παναγιώτς, Προυκόπς, Στράτς. Ό πετεινός, Φωτεινός, σκοτεινός, λέγονται πιτνός, Φουτνός, σκουτνός. Τά παροξύτονα ρήματα, π. χ. κάνω, κάνεις, κάνει, ζυμώνω, ζυμώνεις, ζυμώνει κ. τ. λ. λέγονται κάνω, κάνς, κάν , ζμώνου, ζμώνς, ζμών’.
— 43 — Τρισύλλαβη λένε τήν Αγιάσο έντόπιοι καί ξένοι, εγγράμ ματοι καί άγράμματοι. Μονάχα στή γλώσσα τής υπηρεσίας ή συλλαβή γΐά διαλύεται σέ δύο καί διαβάζεται ώς τετρασύλλαβη, δπως : Έ ν Ά-γι-ά-σω τή 15 Μαΐου 1937. Αυτή είναι ή ορθή γραφή τής λέξεως Αγιάσος, αυτή άπαντάται καί μέσα στον Μητροπολιτικό Κώδικα τής Μυτιλήνης μετά τά 1709, αύτή άπαντάται καί στούς σωζομένους Κώδικας τής Ε κ κλησίας τής Αγιάσου. Σύμφωνα μέ τή γραφή αυτή άπανταται καί ό κάτοικος τής Αγιάσου 'Αγιασώτης, καί μέσα στον ϊδιο Μητροπολιτικό Κώδικα, καί στόν πέμπτο στίχο τής έπιγραφής τής Εκκλησίας τής Α γιά σου «άδρά δαπάνη κοινή γνώμη τοΰ δήμου τών 'Αγιασωτών». Η Αγιάσος λοιπόν πρέπει νά γράφεται μέ ένα σ, τό όποιο είναι τό σ τής λέξεως Σιών. Μέ ένα σ πρέπει νά γράφωνται καί δλα τά παράγωγα τής Αγιάσου 'Αγιασώτης, ' Αγιασώτισσα, = Αγιασωτούλα, (τά) Άγιασωτέλλια, άγιασώτικος.
ΤΟ ΤΤΕΡΙΣΩΘΕΝ Π Α ΛΑΙ ΟΝ Α Ρ Χ Ε ΙΟ Ν Τ Ο Υ I. Ν Α Ο Υ Τ Η Ξ Π Α Ν Α Γ Ι Α Ν Α Γ Ι Α Σ Ο Υ(*) [2]
Πρωτοπρ. ΕΜ Μ . Γ. ΜΥΤ1ΛΗΝΑΙΟΥ
40) Πωλητήριον Χατζή-Στρατή Χατζή-Γιαννάκη έκ Σκούντας «πρός τούς τίμιους Επιτρόπους τής Εκκλησίας τής χόρας άγιάσου» του είς αύτόν έξ άγοράς άνήκοντος 1)2 μαγαζιού άντί 350 γροσίων, άπό 2 Ιουνίου 1817. 41) Διαθήκη τής Σοφούλας του Άντώνη Ιακώβου. 1817 Αύγούστου 29. 42) Διαθήκη του X Άντώνη Ανδρικού, αωιζ' σεπτεμβρίου ιστ'. 43) Διαθήκη τοΰ Δημ. Καγηπάρι. 1817 Σεπτεμβρίου 29. 44) Πωλητήριον ένός οικοπέδου τοΰ X " Γ ιάννη Τζιπλή πρός τήν κοινότητα Άγιάσου άντί 433 γροσίων. 1818 Μαρτίου 24. 45) «Κατάστιχον τής μακαρίτισσας Βασιλίνας τοΰ X " Δημήτρη X " Χρυσάφη θυγάτηρ, τά εϊδη όσπητικά». 1818 Μαρτίου 25. 46) Πωλητήριον οικοπέδου τών κληρονόμων τοΰ Γ ιάννη Δημήτρη Ταπλάνη πρός τήν Κοινότητα Άγιάσου άντί 433 γροσίων. 1818 Μαρτίου 25. 47) Δήλωσις ιδιόχειρος Ίωαννικίου τινός, σταλέντος μετά τίνος Χριστόφα διά τήν συλλογήν έράνων υπέρ τής Εκκλησίας Ά μάσου. Ό γράφων άναφέρει τώ Μητροπολίτη Μυτιλήνης καί τοΐς Έπιτρόποις Άγιάσου δτι διαφωνήσας πρός τόν Χριστόφαν άφήκεν αύτόν νά έπιστρέψη είς Μυτιλήνην καί αυτός συνεχίζει τόν έρανον πρόθυμος νά έπιστρέψη τά πληρεξούσια γράμματα, αν (*) Συνέχεια άπό σελ. 9
— 44 — τοΰ ζητηθώσι. 'Η δήλωσις έγράφη έν Προύσση τη 10η Ιουλίου 1818 ένώπιον του αρχιμανδρίτου Συνεσίου, έπιτρόπου του Μητρο πολίτου Προΰσσης, δστις προσυπογράφει «ό τοΰ άγίου Προΰσσης επίτροπος παρόν». "Οπισθεν τοΰ έγγράφου τούτου έσημείωνε ό Μητροπολίτης Μυτιλήνης Καλλίνικος έρωτών τούς έπιτρόπους τής Αγιάσου περί τής γνώμης των διά νά ένεργήση άναλόγως. Τό σημείωμα φέρει ημερομηνίαν κα' Ιουλίου και τήν ιδιόχειρον ύπογραφήν τοΰ Μητροπολίτου. 48) Γραμμάτιον 115 γροσίων τοΰ έξ 'Αγιάσου X " Χρυσάφη. 1818 Σεπτεμβρίου 20. 49) Διαθήκη τής Άμερισούδας θυγατρός «του άργίας (Άργύρη ;) Παποΰκι» άπό 6 Όκτωβρίου 1818. 50) Πωλητήριον 1)2 έργαστηρίου «καϊμένου» προικώου τής Άμερισούδας θυγατρός του X ” Παλαιολόγου Κανέτα πρός τόν Αρχιδιάκονον Σαμουήλ. 'Η πωλήτρια ουσα άγράμματος ύπογράφει διά δακτυλικού άποτυπώματος. Συνυπογράφει καί ό σύζυ γος αυτής ώς συναινών είς τήν πώλησιν. 1818 Νοεμβρίου 8. 51) «Διαθήκη τής σοφίας γυννής τοΰ Ιακώβου άντωνέλου». 1819 Μαρτίου 16. 52) Χαριστήριον άκινήτων του έξ Αγιάσου Κωνσταντή υίου θεοδωρή Στέργιου χάριν τοΰ «Ξενοδοχείου τών πτωχών > τής 'Αγιάσου. 1819 Ιουλίου 8. 53) Πωλητήριον οικοπέδου τής Σκαρλάτης θυγατρός Νικο λάου Πατέρα πρός τό Κοινόν τής 'Αγιάσου. 1819 Αύγούστου 1. 54) Πωλητήριον άκινήτου («τόπου») έν 'Αγιάσω πρός τόν Μιχαήλον Ποδαράν άπό μέρους «δίο προσώπων» τής Μαργέτας καί τής Μαρούδας, ώς γράφονται. Μετά τήν χρονολογίαν «1819 σεπτεμβρίου 7» άναγινώσκομεν «ήμυς τά δίο πρόσωπα ή άνοθεν γεγραμένη έπουλήσαιιεν τόν άνοθεν τόπον και έξοφλήσαμεν». 55) 'Ο «Σαμουήλ ποτέ,δέ άρχιδιάκονος» έπώλησεν είς τόν 'Ι. Ναόν τής Παναγίας έν 'Αγιάσω «τόν άέρα τόν ϋμισι όποΰ ήχε άγοράσει του έργαστηρίου τής άμοιρισούδας θυγάτηρ του ποτέ Παλεολόγου κανέτα». 1819 Σεπτεμβρίου 23. 56) 'Η Κοινότης 'Αγιάσου έλαβε δι’ ιδίαν χρήσιν τό ϋδωρ λουτροΰ άνήκοντος είς τό Ξενοδοχεΐον 'Αγιάσου έκ δωρεάς τοΰ Κωνσταντή υίοΰ θεοδωρή Στεργίου (δρα έγγραφον ύπ’ άριθμ. 52) καί είς άντάλλαγμα οί προεστώτες ύπόσχονται διά του παρόντος έγγράφου νά παραχωρήσωσιν έξ άλλης πηγής τό άναγκαιοΰν διά τήν λειτουργίαν τοΰ λουτροΰ ϋδωρ. Τό έγγραφον γίνεται μνεία δτι συνετάχθη ένώπιον τοΰ Μητροπολίτου Μυτιλήνης, άλλά δέν φέρει —ϊσως έκ παραδρομής—τήν ύπογραφήν αύτοΰ. 1819 Σεπτεμβρ. 25. 57) Πωλητήριον προικώου μεριδίου τής Έλενούδας θυγατρός τοΰ X " Αντωνίου Ψυρούκη πρός τόν Ί. Ναόν τής Παναγίας 'Αγιάσου. 1819 Όκτωβρίου 6 .—Έν τέλει άναγινώσκομεν «και ό ποτέ άρχιδ. Σαμουήλ γράφω καί μαρτυρώ». 58) Διαθήκη ’Ασημούδας Σημηρούλη. 1819 Όκτωβρίου 23. 59) Διαθήκη Φωτούλας Γεωργαλά «κασιρινής». 1819 Δεκεμ βρίου 11.
-
45 -
60) Πωλητήριον οικοπέδου Μιχαλάκη Φρατζέλη, Παναγιώτου Βασίλη Πουλημένου καί Μαρίας θυγατρός X ” Βρανά Φρατζέσκου είς τόν Ναόν τής Παναγίας έν 'Αγιάσω. 1820 Ιουλίου 15. 61) Πληρεξούσιον Ιωάννου Παλλαδοκλή πρός τήν άνεψιάν του Σοφούλαν «θυγάτηρ του μακαρίτου δημητρίου γιράλδου σικινιότου» διά τήν διαχείρισιν κληρονομικών του άκινήτων. Έγράφη έν Τεργέστη («Τριέστι») τή 30ή Αύγουστου 1820, καί φέρει τάς ΰπογραφάς : «Ιωακείμ Ιερομόναχος Άρχιμανδ- έφημέριος τής έν Τριεστίφ Εκκλησίας τοΰ Αγίου Νικολάου διαμαρτύρομαι είς τήν άνω ύπογραφήν τοΰ κύρ Ιωάννου Παλλαδοκλή τοΰ ποτέ Πανα γιώτου». «Σπυρίδων Πρέβετος μαρτυρώ δτι ή άνω υπογραφή είναι τοΰ Κυρ Παλλαδοκλή». Έ ν τέλει έπικύρωσιν «άπό τήν Καγγελαρίαν τοΰ έδώ Γένους τών Γραικοανατοληκών ορθοδόξων» ύπογράφοντος, Λουκά ΚομνηνοΟ Καγγελαρίου, ουτινος τήν ύπογραφήν πάλιν έπικυροθσιν «Οί Προεστώται καί Επίτροποι τού έδώ Γένους τών Γραικοανατοληκών ορθοδόξων» Ιωάννης Βορδόνις, Δημήτριος Μαυρογορδάτος καί Αλέξανδρος Σαρεγιάννης, «θέτοντες καί τήν σφρα γίδα τοΰ Γένους μας». (Συνεχίζεται)
Ό
"Αμβων τή$ «Άγία$ Σιών»
Η
ΘΡΗΣΚΕΙΑ
ΤΗΣ
ΧΑΡΑΣ
«Καί είδε πάντα δσα έποίησε καί ιδού καλά λίαν» (Γεν. 1, 31).
Σκυθρωπά πρόσωπα, βλοσσυραί ή, άντιθέτως, έμπνέουσαι τόν οίκτον φυσιογνωμίαι, συνεστραμμένα άπό τήν ύπερβολικήν σοβαρότητα χείλη, ρυτιδωμένα μέτωπα, πού φανερώνουν ψυχικήν τρικυμίαν, ένομίσθη κάποτε καί νομίζεται καί άπό μερικούς άκόμη—φίλους καί εχθρούς τοθ Χριστιανισμού—δτι, δήθεν, φανε ρώνουν τόν άνθρωπον τόν πιστόν καί τόν άφωσιωμένον είς τόν Χριστόν, τόν εύσεβή καί τό\ ένάρετον, πού δέν άφίνει μειδίαμα νά φωτίση τήν μορφήν του, διότι νομίζει δτι, δήθεν, προορισμόν είς τήν ζωήν έχει μόνον νά κλαίη διά τάς άμαρτίας του, καί νά ένθυμήται διαρκώς τά βασανιστήρια τής κολάσεως, νά τρέμη άπό τήν σκέψιν τοΰ θανάτου !... Καί δμως δέν ύπάρχει μεγαλειτέρα συκο φαντία εναντίον τοΰ Χριστιανισμού άπό τήν γνώμην αύτήν, δέν ύπάρχει χειροτέρα ϋβρις διά τήν ύπερτάτην θρησκείαν τής χαράς, τήν όποιαν έστειλεν είς τόν κόσμον ό ίδιος Εκείνος, πού υστέρα άπό τήν δημιουργίαν δλων τών έπιγείων πραγμάτων, υστέρα άπό τήν γενικήν άνασκόπησιν τοΰ δημιουργικού Του έργου «είδε πάντα δσα έποίησε» καί εύρήκεν δτι ήσαν δλα «καλά λίαν» καί έχάρη καί ό ίδιος άπό τήν ώραιότητα τών έργων τών χειρών Του.
— 46 — Ποιος σάς εΐπεν δτι αί καλλοναί τής φύσεως καί τά άγαθά τής γής καί τοΰ οϋρανοΰ τά θαυμάσια έγιναν μόνον καί μόνον διά νά έχουν κλειστός τάς αισθήσεις των οί ευσεβείς άνθρωποι καί νά προσπαθούν νά άποφύγουν τήν άπόλαυσίν των καί νά νο μίζουν δτι δέν ήμπορεΐ νά ύπάρχη δι’ αυτούς τίποτε άλλο, έκτος άπό τήν θλΐψιν καί άπό τήν κατήφειαν ; Ποιος σάς εΐπεν δτι υπάρχει, έστω καί μιά λεπτομέρεια, μέσα είς τό έργον τής Δη μιουργίας, ή όποια είναι δυνατόν νά μή είναι τόσον σοφή, ώστε νά χρειάζεται ή ΐδική μας τρομοκράτησις καί ή άνησυχία ; Καί ποιος σάς εΐπεν δτι ή άμαρτία έμφωλεύει μέσα είς τήν φύσιν καί δτι ήτο δυνατόν νά κόμη ό θείος Δημιουργός πράγματα πού θά έπέφεραν τήν άπώλειαν τοΰ άνθρώπου, τοΰ τελειοτέρου πλάσμα τος, πού τόν έβαλεν έπιστέγασμα καί βασιλέα τής Δημιουργίας ; 'Απλούστατα, δλα τά δημιουργήματα του θεοθ ύπήρξαν καί είναι πάντοτε άθώα, έκτος άπό τόν άνθρωπον, πού διέστρεψε τήν σκέψιν του καί τήν θέλησίν του κατά τρόπον τοιοΰτον, ώστε νά τοΰ γίνωνται καί τά άθωότερα καί τά εύγενέστερα πράγματα άφορμαί καταπτώσεως καί καταστροφής. Ακριβώς δέ ή διδασκα λία του Χρίστου αποβλέπει εΐς τό νά κόμη τόν άνθρωπον ικανόν νά αίσθανθή δλον τό πλήρωμα τής χαράς, πού είναι δυνατόν νά αίσθανθή τό άνώτατον δημιούργημα του θεού, δταν θά λειψή άπό μέσα άπό τήν ψυχήν του ιό σκουλήκι τής αμαρτίας, πού διαρκώς τόν καθιστά άνίκανον νά ζήση τήν ζωήν τής άγνότητος, έκείνην πού τοΰ έχάρισεν άπ’ άρχής ό Δημιουργός. ’Όχι, λοιπόν, οί θρήνοι καί οί όδυρμοί, δχι ή άποψυγή κάθε χαράς καί κάθε εύχαριστήσεως, άλλά ή έσωτερική μεταβολή, ή μεταβολή τής ψυχής, πού κάμνει τόν άνθρωπον νά χαίρεται καί ν’ άπολαμβάνη τήν ζωήν, χωρίς νά άμαρτάνη, αύτήίή ψυχική μετα βολή είναι τά χαρακτηριστικά του άληθινοΰ πιστού, τοΰ πρα γματικού χριστιανού, πού ήξεύρει νά διακρίνη τό θέλημα τοϋ Πλάστου καί έχει τό θάρρος νά άντιμετωπίζη μέ ειλικρίνειαν τάς ΐδικάς του αδυναμίας καί έχει άποκτήσει τήν ικανότητα νά ύποτάσση τά πάντα είς τά άνώτερα εκείνα θέλγητρα, πού επιφυ λάσσει είς τούς πιστούς της ή πνευματική λατρεία τής Αλήθειας. Ό άνθρωπος αυτάς είναι ό άληθινός χριστιανός καί αύτός είναι πού θά χαίρη παντού καί πάντοτε, καί ή χαρά του θά είναι αναφαίρετος, διότι ό Χριστός τό είπε : «Τήν χαράν υμών ούδείς αίρει άφ’ υμών» (Ίω. 16,22). Ε. Γ. Μ.
εΠ ΙΞ Η /Λ Ο Ι 1.
ΠΡΟΞΚΥΝΗΤΑΙ
Ο Μ Α ΚΑ ΡΙΩ ΤΑ ΤΟ Σ ΑΡΧΙΕΠ ΙΣΚΟΠ ΟΣ ΑΘΗΝΩΝ
Τήν "Αγιάσον καί τόν ιστορικόν της ναόν τής Παναγίας έπεσκέφθη ό Μακαριότατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών καί πάσης Ε λ λάδος κύριος Χρυσόστομος Παπαδόπουλος, έπίτιμος Καθηγητής τής θεολογικής Σχολής τοΰ Πανεπιστημίου καί τακτικόν Μέλος τής Ακαδημίας Αθηνών, τήν 22αν Μαΐου έ. έ., σονοδευόμενος ύπό του Σεβασμιωτάτου Μη τροπολίτου Μυτιλήνης κ. Ιακώβου καί του Στρατη γού κ. Παπαστεργίου, άφ’ ου προηγουμένως έπεσκίφθη καί λεπτομερέστατα περιειργάσθη καί άπεθαύ,μασε τό παρά τήν "Α γιάσον Σανατόριον. II Είς τήν παρά τήν θέσιν |{«Σταυρί» είσοδον τής ώίραίας κωμοπόλεως άνέμε,Ινον τήν Α. Μακαριότητα |καί τούς μετ’ αυτής έπισήμους ό Αρχιερατικός ΈπίΙτροπος μετά τών τοπικών /Αρχών, ό ιερός Κλήρος τών ιερών ναών τής περι φέρειας, ένδεδυμένος τάς (ιερατικός στολάς, οί μαθηταί καί μαθήτριαι τών τριών σχολείων τής κωμοπόλεως μετά τών διευθυν τών, καί τών διδασκάλων των κρατούντες κλάδους Ό Μακσρ. Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. δάΦνηζ- μαθηταί τών ΚαΧρυσόστομος καί ό Σεβασμ. Μητροπολίτης τηχητικών σχολείων φέΜυτιλήνης κ. Ιάκωβος πρό τοΰ ναϋδρίου ροντες έκκλησιαστικάςστοτοθ Σανατορίου. Χόις καί κρατούντες λαμ πάδας καί έξαπτέρυγα, οί χοροί τών ιεροψαλτών καί πλήθος πολύ ευσεβούς καί ένθουσιώντος λαού, έν ω οί κώδωνες τών ιερών ναώνέκρούοντο πανηγυρικώς. Περί ώραν ΙΟηνπ. μ. κατέφθασεν ό Μακαριότατος καί οί μετ’ αότοΰ έπίσημοι, καί κατελθόντες τών αυτοκινήτων έγένοντο δεκτοί ύπό τού Αρχιερατικού Ε π ι τρόπου καί τών Αρχών.
Ί
— 48 — Ό Κλήρος έψαλεν αμέσως τό ((Ευλογημένος ό έρχόμενος έν όνόματι Κυρίου» καί οί μαθηταί τών Κατηχητικών σχολείων τήν φήμην τοΰ Μακαρ. Αρχιεπισκόπου, δστις ηύλόγησε τά πλήθη. 'Άπαντες κατηυθόνθησαν έν πομπή πρός τόν ιερόν ναόν τής Πα ναγίας, τών χορών ψαλλόντων τό. «Άναστάσεως ήμέρα» καί τών κωδώνων τών ναών ήχούντων πανηγυρικώς. Έ ν τώ ίερώ ναώ τής Παναγίας έψάλη δοξολογία χοροστατοθντος τοό Μακαρ. Αρχιεπισκόπου έπί παρουσία τών τοπικών Αρχών καί τοΰ κατακλύσαντος άσφυκτικώς τόν υπερμεγέθη ναόν εόσεβοθς πλήθους. Μετά τήν άπόλυσιν ό Άρχιερ. Επίτροπος αίδεσ. Πρωτοπρε σβύτερος κ. Εμμανουήλ Γ. ΜυτιληναΤος, πνευματικόν άνάστημα τοΰ Μακαριωτάτου, άνήλθεν είς τόν άμβωνα καί προσεφώνησε τήν Α. Μακαριότητα ώς έςής : Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα, Υπάρχουν είς τήν ζωήν τών άτόμων καί τών ? αών στιγμαί, κατά τάς άποίας είναι άνίκανος ή γλώσσα νά έκφράση τά πλημμυροΰντα τάς ψυχάς συναισθήματα. Τοιαύτη τις στιγμή είναι καί δι’ ήμας ή παρούσα στιγμή, καθ’ ήν έν τώ μέσω ήμών έχομεν τήν Μακαριότητά Σου έν τώ Πανσέπτω τούτω ναώ τής θεομήτορος, δστις άπό τής κτίσεως αύτοΰ μέχρι τής σήμε ρον άπετέλεσε καί άποτελεΐ κέντρον θρησκευτικής άναζωπυρώσεως καί είς τόν όποιον άπό τών άπέναντι μαρτυρικών άκτών προσήρχοντο οί δούλοι χριστιανοί ζητοθντες τήν ένίσχυσιν άπό τήν Μητέρα τοΰ Πόνου, διά νά βαστάσωσι τόν σταυρόν του μαρτυρίου τής δουλείας των. 'Η χαρά ήμών καί ή συγκίνησις, Μακαριώτατε Πάτερ καί Δέσποτα καί Σεβαστέ μου Διδά σκαλε, ή χαρά Κλήρου καί Λαού είναι άπερίγραπτος καί δύνασαι νά άναγνώσης αύτήν είς τά πρόσωπα πάντων, ιδιαιτέρως δέ ή ίδική μου ουγκίνησις είναι τοιαύτη, δτι άξιοΰμαι νά Σέ δεξιωθώ ένταΰθα, ώστε νά μή μου έπιτρέπη νά έκταθώ περισσότερον. Δέν σταματά μόνον ή γλώσσα, άλλά καί 6 νους άκόμη άρνεΐται νά έργασθή, δταν ή καρδία πάλλη τόσον ίσχυρώς. Ά ρκοΰμαι είς τό νά δοξάσω τόν θεόν διά τήν εϋλογημένην ταύτην ήμέραν καί νά Σέ παρακαλέσω νά μάς εύλογήσης. Τής Σεπτής Σου Μακαριότητος εϊησαν πολλά καί πανευδαίμονα τά έτη.
'Ο Μακαρ. Αρχιεπίσκοπος άπήντησε συγκεκινημένος πρός τόν άγαπητόν του—ώς είπε— μαθητήν, έκφράσας τάς εύχαριστίας του διά τήν γενομένην υποδοχήν καί τόν θαυμασμόν του διά τε τόν περικαλλή ναόν τοΰ Προσκυνήματος καί διά τήν εύλάβειαν τών κατοίκων, άπηύθυνε δέ πατρικός συμβουλάς πρός τούς Χρι στιανούς τής 'Αγιάσου, δπως, εύγνώμονες διά τήν εύτυχίαν τοΰ νά κατέχουν ένα τοιοΰτον θησαυρόν, όποια ή περίπυστος θαυμα τουργός είκών τής θεομήτορος, ζώσι καί βίον άντάξιον τής μεγά λης ταύτης χάριτος τοΰ θεοϋ, έξέφρασε τήν εύγνωμοσύνην του πρός τόν Σεβασμ. Μητροπολίτην Μυτιλήνης διά τήν εύκαιρίαν, τήν όποιαν τώ παρέσχε νά γνωρίση έκ τοΰ πλησίον τόν εύλαβή λε σβιακόν λαόν, καί ιδιαιτέρως έπηνεσε τά έργα τής εύσεβείας καί τής φιλανθρωπίας, τών όποιων προΐσταται ή Α. Σεβασμιότης, ύπό
Μία εΐκών άπό τήν πάνδημον υποδοχήν τού Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Άθηνώ καί πάσης Ε λλά δος κ. Χρυσοστόμου έν Α γιάσω .
-
50 -
τήν πνευματικήν καθοδήγησιν τής όποιας διατελεΐ καί ό προνο μιούχος λαός τής 'Αγιάσου. Μετά τήν δοξολογίαν καί, άφ’ ου ό Μακαρ. Αρχιεπίσκοπος καί οί μετ’ αύτοθ έπίσημοι ήσπάσθησαν τήν ίεράν εικόνα τής θεο μήτορος, έγένετο δεξίωσις έν τώ «Συνοδικω» τοΰ ναοΰ, δπου προσήλθον άντιπρόσωποι του λαού καί τών διαφόρων ιδρυμάτων τής κωμοπόλεως καί ήσπάσθησαν τήν χεϊρα τής Α. Μακαριότητος καί τοΰ Σεβασ^ρ. Μητροπολίτου. Τήν μεσημβρίαν παρετέθη γεύμα ύπό τής Επιτροπείας τοΰ Προσκυνήματος είς τόν «Κήπον τής Παναγίας», είς δ παρεκάθησαν καί αί τοπικαί Άρχαί τής1 'Αγιάσου μετά τών διευθυντών τών σχολείων. Περί ώραν 3ην μ. μ. ή Α. Μακαριστής άνεχώρησεν έξ Α γιά σου, καταλιποΰσα είς πάντας άνεξίτηλον τήν άνάμνησιν τής τιμη τικής καί διδακτικωτάτης έπισκέψεώς Της. 2.
Ο κ. ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
Τήν 24ην Μαΐου καί ώραν 4ην μ. μ. ό Υπουργός θρησκευ μάτων καί Παιδείας κ. Κ. Γ εωργακόπουλος μετά του Σεβασμ. Μη τροπολίτου μας έπεσκέψθη τό παρά τήν Αγιάσον Σανατόριον, δπερ μετά ιδιαιτέρου ένδιαφέροντος περιειργάσθη, συγχαρείς τόν Σεβασμ. Μητροπολίτην μας διά τό νέον του τούτο κατόρθωμα. Έκεΐθεν περί ώραν 5ην μ. μ. κατήλθον είς Αγιάσον, είς τήν είσοδον τής όποιας ύπεδέχθησαν αυτούς ό Αρχιερατικός Επίτρο πος μετά τών τοπικών Αρχών, τών σχολείων καί πλήθους λαού. Τήν άφιξιν του κ. 'Υπουργοΰ έδέχθησαν οί άναμένοντες πολΐται καί οί μαθηταί μέ ούρανομήκεις ζητωκραυγάς, άνήγγειλαν δέ αύτήν άμέσως καί οί κώδωνες τών ιερών ναών. Ηγουμένων τών μαθητών τών σχολείων ό κ. Υπουργός κα τήλθε πεζή είς τόν ναόν τής Παναγίας, δπου άνέμενεν ό ιερός Κλή ρος τής κωμοπόλεως, ένδεδυμένος τά ιερά άμφια. Έκεΐ έψάλη σύν τομος δέησις, μεθ’ ήν ό Αρχιερατικός Επίτροπος αίδ. Έμμαν. Μυτιληναΐος προσεφώνησεν άπό τοΰ άμβωνος ώς έξής : Ε ξο χ ό τα τε Κύριε Υπουργέ, Καθ’ δλην τήν μακραίωνα ιστορίαν τοΰ Ελληνισμού ή θεοσέβεια καί ή φιλοπατρία έθεωρήθησαν άνέκαθεν ώς αί δύο άδαμάντινοι βάσεις τής άρετής τοΰ "Ελληνος πολίτου. Πάντοτε δέ ή Πολιτεία ή Ελληνική έθεώρησεν ιδιαιτέραν αυτής ύποχρέωσιν τήν προάσπισιν των ιερών τής χώρας, καί «ύπέρ βωμών καί εστιών» έμάχοντο οί άρχαΐοι ήμών πρόγονοι, καί γιά τής Πατρίδος τήν έλευθερίαν, γιά τοΰ Χρίστου τήν Πίστιν τήν αγίαν έχυσαν τό αΐμά των οί γιγαντομάχοι τής έποποιΐας τοΰ 21. Τοΰτο δέ διότι ή φύσει θεοσεβής ελληνική ψυχή δέν ήδύνατο ποτέ νά φαντασθή δτι είναι δυνατόν νά ύπάρξη πόλις ανευ θεών. 'Υπό τήν έπίδρασιν τών συμφορών τοΰ Μεγάλου Πολέμου έκήρυξάν τινες τήν άφροσύνην τοΰ «ούκ έστι θεός» καί ήθέλησαν νά όνειρευθώσι πόλεις άνευ βωμών, καί προσεπάθησαν νά δηλητηριάσωσι καί τών Ε λ λ ή νων άκόμη τάς ψυχάς. Α λ λ ’ δμως τό κήρυγμα τοΰτο ΰπήρξεν έντελώς
-
51 -
ξένον πρός τήν ελληνικήν ψυχήν καί πανταχοθ έξεδηλώθη ζωηρότατα ή ο™
Γ Κ,ηρύγμθίτθς ά™ δρασις αύτών τών λαϊκών μαζών, αϊτινες ^
ήδ° ν<,“
“ ΐ ν ^ η » ,μ » ο ρ4ς
« Τ Τΐ}ν ζωηράν ταύτ1ν λαϊκήν άνησυχίαν καί άντίδρασιν λίαν εύκαίοωο « Γ ν Α Μεγαλεΐ0τατ0ς * μβν καί Ασεβέστατος “Αναξ καί παρέσχε τήν υψηλήν Αυτού εμπιστοσύνην πρός έκείνους, οίτινες προύθυμήθησαν νά βοηθήσωσι τόν ευσεβή Ελληνικόν Λαόν είς τόν εναντίον τής άσεβείας καί τής ίοόθ ας ό λαός Χ* ΡΙν τ° ,0π0ί° υ Καί Τάς Ρ“ ΡυΑ τ α ς τών θυσιών εΤναί ττροθυμος ούτος νά0 ότιοστί]. Αφανής κάγώ καί ταπεινός τής έθνικής Εκκλησίας εργάτης έλκυσθεις είς τήν γωνίαν ταύτην τής Ελληνικής Πατρίδος ύπό τής λαμπηδόνας τών καλών έργων του Καλού Ποιμένος τής τών Μυτιληναίων Εκκλησίας καί όση μοι δύναμις από του υπέροχου αύτοΰ παραδείγματος οδηγούμενος θεωρώ έμαυτον εξοχως ευτυχή, διότι εύρίσκομαι είς τήν εύχάριστον θέσιν νά διαβε? Γ Γ ωό τή« - τ τεραν Έξ0χ0τΤ1τα’ δΤΙ Τ0 μΐκρόν το0το ποίμνιον προσπαθεί 'ά άναδειχθη δξιον της Πατρίδος καί δτι τό έκκλησιαστικόν τοΰτο τέμενος τό σεπτόν τούτο της Θεοτόκου Προσκύνημα, αποτελεί καί σήμερον τό κέντρον της καλής ταύτης προσπαθείας, καί έξ αύτοΰ άρύονται τήν ένίσχυοιν και την καθοδήγησιν πάντες οί εύσεβεϊς κάτοικοι τής κωμοπόλεως ταύτης, περί τόν Ιερόν δέ τούτον ναόν συσπειρωμένοι οϊ τε εκκλησιαστικοί και οί εκπαιδευτικοί και οί λοιποί κοινωνικοί έργάται, άπό κοινοΰ άγωνιζό^
αβο ό Γ πηΡώς- μ« άφανΩς' άλλ’ άποτελε°μ<™κώς, ώς πιστεύω, μέ ηΛ β! 2 θ Τ 2 0υ θεθυ’ 0πως μή ύστεΡΠσωμεν έν τή γενική προσπαθεΓα πρός εθνικήν άνασυγκρότησιν καί άναδημιουργίαν.
Διά τούτο μετά ιδιαιτέρας δλως χαράς καί συγκινήσεως χαιρετίζομεν σήμερον έν τώ μεσω ήμών τόν έκπρόσωπον τής νέας ταύτης τής Πολιτείας καταστάσεως, τον ειδικώς έπιψορτισμένον είς τήν διατήοησιν τοΰ πατρίου πολιτισμού δια της έθνικής παιδείας, καί είς τήν περιψρούρησιν τής πατρίου ευσεβειας διά της εθνικής μας Εκκλησίας, καί έξ δλης ψυχής καί καρδίας επικαλουμεθα εφ υμάς καί έπί τό έργον ύμών τήν χάριν καί τήν εύλογίαν * η<\ ™Ρμάχου ! ών Ελλήνων Στρατηγού καί δεόμεθα τοΰ Κυρίου, δπως ιαψυλάττη τόν ευσεβή ήμών “Ανακτα καί πάντας τούς έν τώ καλώ άγώνι
, - ο 0 κ ' ΥποΑ υρΥ° ς άπαντών έξέψρασε τήν χαράν του διά τήν ευσεβειαν των Λεσβιων, ή όποια άπό τής στιγμής τής άψίξεώς του - ως είπε - του παρουσίασεν άλλεπάλληλον σειράν συγκι νήσεων, ιδιαιτέρως δέ ηύχαρίστησε τόν Σεβασμ. Μητροπολίτην μ° ς’ Μ°τί τ^*ν πΡοσκλιΊσίν του νά παραστή είς τήν έορτήν του Αγ. Νεομαρτυρος θεοδώρου, τώ παρέσχε τήν ευκαιρίαν νά δοκιμαση αυτήν την χαραν. 'Η θρησκεία — είπε — μαζί μέ τήν Πα τρίδα και με την Οικογένειαν είναι πράγυατα, τά όποια δέν είναι δυνατόν να χωρισθοθν ποτέ άπό τήν πρόοδον τών λαών, καί, αν υπήρξαν άνθρωποι, οί όποιοι άπεπειράθησαν νά πολεμήσουν τάς άρχας ταυτας δια νά κάμουν τήν χώραν μας έξουθένωμα τών εθνών, τώρα ευτυχώς ό κίνδυνος αυτός παρήλθε. Προέτρεψε τούς κατοίκους της Αγιάσου νά δειχθουν διά τών έργων των άξιοι
— 52 — τοΰ ωραίου φυσικού των περιβάλλοντος καί της ποιμαντικής φροντίδος τοΰ Ποιμενάρχου των, καί νά άνατρέφουν ιά τέκνα των μέ τήν πίστιν είς τόν θεόν καί μέ τήν άγάπην πρός τήν Πατρίδα. Έψάλη άκολούθως ό Πολυχρονισμός τοΰ Βασιλέως καί άφ ου ό κ. Υπουργός ήσπάσθη εόλαβώς τήν ίεράν Εικόνα τής θεομή τορος καί ήναψεν ένώπιον αυτής λαμπάδα, έγένετο δεξίωσις έν τώ «Συνοδικω» του ναού, δπου ό κ. Υπουργός μετά πολλής εύπροσηγορίας συνωμίλησε μετά τών τοπικών Αρχών και μετά τών έκπαιδευτικών λειτουργών τής 'Αγιάσου περί τών άναγκών του τόπου. Έπεσκέφθη άκολούθως τό «’Αναγνωστήριον» περί τοΰ οποίου—ώς έγράψαμεν ήδη—έξεφράσθη λίαν εύνοϊκώς, είπών δτι του άξίζει κάθε ύποστήριξις καί περί ώραν 6η\ μ. μ. άνεχώρησε διά Μυτιλήνην. 3.
Ο κ. ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΥΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
Ώ ς άνεγράψαμεν ήδη καί έν τώ προηγουμένω τεύχει, έπε σκέφθη τήν Αγιάσον καί τό έν αυτή Ιερόν Προσκύνημα τήν 17ην Ιουνίου έ. έ. δλως αίφνιδίως ό περιοδεύσας άνά τά αξιοθέατα τής Ελλάδος Υφυπουργός Τύπου καί Τουρισμού κ. θεόδ. Νικολούδης μετά τής άξιοτίμου κυρίας Νικολούδη, του κ. Κ. Μελά, πρώτου διοικητοΰ χρηματίσαντος τής Λέσβου άπό τής άπελευθερώσεώς της, άνωτέρων ύπαλλήλων του ύπουργείου Τύπου καί Τουρισμού, καί όμάδος έπιλέκτων μελών τής κοινωνίας τής Πρωτευούσης. Τόν κ. Υφυπουργόν μετά τής άκολουθίας του, κατελθόντα έπ’ αύτοκινήτου μετά τήν έπίσκεψιν τού Σανατορίου εΐς τόν Ιερόν Ναόν τής Παναγίας, ύπεδέχθησαν είς τήν έξώθυραν τοΰ ναού ό Αρχιερατικός Επίτροπος καί αί τοπικαί Άρχαί, έντός δέ τού ναού άνέμενον ένδεδυμένοι οί έφημέριοι τούτου καί τό προστρέξαν έπί τή άγγελία τής έπισκέψεως ταύτης πλήθος. ’Εψάλη σύντομος δέησις καί ό Πολυχρονισμός τού Βασιλέως, μεθ’ δν ό Αρχιερατικός Επίτροπος προσεφώνησεν άπό τής ώραίας Πύλης ώς έξής : Έ ξοχώ τατε Κύριε Υπουργέ, Τό αίφνίδιον άγγελμα τής ένταΰθα άφίξεώς Σας μας έχαροποίησεν δλως Ιδιαιτέρως καί ή έν τώ μέσω ήμών παρουσία Σας μάς συγκινεΐ, διότι έν τώ προσώπω σαο χαιρετίζομεν καί τόν έκλεκτόν εκπρόσωπον τής Ε θ ν ι κής Κυβερνήσεως τόν άναλαβόντα τό εύγενές έργον τής καλλιέργειας τών πολιτιστικών έκδηλώσεων τοΰ Έ θνους, άλλά καί τόν άνθρωπον ό όποιος γνωρίζει τά ζητήματα, άτινα προκύπτουσιν έκ τοΰ έργου τούτου καί περί του όποιου είναι γνωστόν πόσην άποδίδει σημασίαν είς τήν έν τώ ’Έθνει πολιτιστικήν άποστολήν τής Ό ρθοδόξου ήμών Εκκλησίας. Λυποΰμεθα μόνον δτι δέν ήτο δυνατόν έντός όλίγων λεπτών νά προετοιμάσωμεν όποδοχήν άνταξίαν τής τιμής, τήν όποιαν μάς περιποιεΐ ή έπίσκεψίς Σας· άλλά έάν τό προστρέξαν είς τήν δεξίωσιν ταύτην πλήθος δέν είναι τής προσωπικότητάς Σας άνάλογον, τοΰτο δέν σημαίνει τίποτε άλλο, είμή δτι καί ό λαός τής Ά γ ιά σ ο υ, άκολουθών έν τούτω τό ίδικόν Σας παράδειγμα, καί ολοκλήρου τοΰ έλληνικοΰ λαοΰ τήν σημερινήν τακτικήν, είναι άφωσιωμέ
— 53 νος, Κύριε Υπουργέ, είς τάς εργασίας του σήμερον διότι πρόκειται περί ήμέρας εργασίμου. "Εχω έντολήν νά Σάς προσφωνήσω τό «Καλώς ήλθατε» έκ μέρους τοΰ Σεβασμ. Μητροπολίτου ήμών καί νά Σάς διαβιβάσω τάς εύλογίας Του, λυπουμένου δτι δέν κατέστη δυνατόν νά παρευρεθή είς τήν έδραν Του κατά τήν έπίσκεψίν Σας καί νά Σας περιποιηθή δπως έπιθυμεΐ, ώς έκπρόσωπος δέ Κλήρου καί Λαοΰ τής έκκλησιαστικής ταύτης Παροικίας, εΰχομαι είς τόν "Υψιστον νά εύλογήση τό ταξίδιόν Σας καί νά τό καταστήση καρποφόρον, καί έκψράζω τήν έλπίδα δτι ή έπίσκεψίς Σας αϋτη θά £χη άγαθά άποτελέσματα διά τόν ιστορικόν τόπον μας, δστις έχει μέν τόσας άνεκμεταλλεΰτους έτι ψυσικάς καλλονάς, άντιμετωπίζει δέ άλλα τόσα προβλήματα τής άρμοδιότητός Σας, περί τών όποιων άσφαλώς θά κατετοπίσθητε κατά τήν μετά τών τοπικών Α ρχώ ν έπαφήν Σας. Κύριος ό Θεός ήμών διά πρεσβειών τής θεομήτορος έστω 'Υμών βοηθός καί σκε παστής καί συνεργός έν πάσιν.
Ό κ. Υφυπουργός άπήντησεν ώς έξής : Αίδεσιμώτατε, Σάς εύχαριστώ διά τούς καλούς σας λόγους. Έκπληρών τό έπιβεβλημένον είς έμέ καθήκον τοΰ 'Υφυπουργοΰ Τύπου καί Τουρισμού τής Έθνικής Κυβερνήσεως, καί προερχόμενος έκ Σαμοθρά κης μετά μακράν περιοδείαν είς Μετέωρα, είς "Αγιον "Ορος καί είς τάς Σποράδας νήσους, έπισκέπτομαι ήδη καί τήν ώραίαν νήσόν σας, ώς άπλοΰς ταξιδιώτης. Ή άνεπίσημος διέλευσίς μου καί ή μικρός διάρκειας παραμονή μου είς τήν ώραίαν σας νήσον μέ ένθουσιάζει. Συγχρόνως δμως ή άνεπίσημος καί έντελώς άπροετοίμαστος ύποδοχή τοΰ λαοΰ τής ώραίας ταύτης κωμο πόλεως μέ έκαμε νά συγκινηθώ καί νά είμαι πρός αύτόν διά τάς τοιαύτας έκδηλώσεις εύγνώμων. Λυπούμαι δμως ύπερβολικά πού δέν έτυχε νά συναντηθώ μέ τόν Σεβασμ. Μητροπολίτην σας, τοΰ όποιου τά φιλανθρωπικά καί έκπολιτιστικά έργα καταδεικνύουσι τήν άξιέπαινον δράσίν του. Έπεσκέφθην τό Σανατόριον καί θά έπισκεφθώ έντός όλίγου καί τό Ιερόν Νοσοκομεΐον τής Μυτιλήνης, διά τό όποιον πρέπει νά σεμνύνεται κάθε Αέσβιος. Ε κ τό ς τής ιστορίας καί τοΰ πολιτισμού της ή Μυτιλήνη έχει νά παρουσιάση τόσας φυσικάς καλλονάς καί τόσα θέλγητρα, διά τά όποια ή υπηρεσία τοΰ τουρισμοΰ θ’ άσχοληθή ιδιαιτέρως. Τό Κράτος μας δμως έπί τοΰ παρόντος είναι άπησχολημένον είς τήν άντιμετώπισιν άλλων σοβαρωτέρων άναγκών. Α ργότερα θά είναι είς θέσιν νά θέση είς ΐσην μοίραν καί τόν τουρισμόν καί θά έξετάση τάς άνάγκας του έν πλάτει, είς τρόπον ώστε νά έπέλθη μία σοβαρά προαγωγή τοΰ πολι τισμού μας. Έ στέ δέ βέβαιοι δτι ή ώραία σας νήσος θά τύχη πρώτη τοΰ κρατικοΰ βλέμματος, ώστε νά καταστή εΐς έκ τών καλλιτέρων τουριστικών σταθμών τής Ευρώπης.
Έπηκολούθησε δεξίωσις έν τώ «Συνοδικω» τής Εκκλησίας καί έπίσκεψίς είς τό Άναγνωστήριον καί μετά μικρόν ανάπαυσιν έν τώ «Κήπω τής Παναγίας», άπήλθεν ό κ. Υφυπουργός μετά τής συνοδείας του περί ώραν Π.30' π. μ., έπειγόμενος ν’ άναχωρήση μετά μεσημβρίαν έκ Μυτιλήνης. Ή κυρία Νικολούδη κατά τό όλιγόωρον διάστημα τής έν
54 'Αγιάσω παραμονής της έδειξεν ιδιαίτερον ένδιαφέρον διά τήν έγχώριον χειροτεχνίαν, δείγματα τής όποιας παρήγγειλε διά τό Έργαστήριον τής «Λαϊκής Τέχνης» Αθηνών καί διά τό άνάλογον γραφεΐον γοΟ Υφυπουργείου Τύπου καί Τουρισμού. 4.
0 #κ. ΥΠΟΥΡΓΟΣ-ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ Π ΡΩ ΤΕΥΟΥΣΗΣ
Ώ ς άνεγράψαμεν έπίσης έπεσκέφθη τήν Αγιάσον καί τό 'Ιερόν Προσκύνημα τήν 21ην Ιουνίου έ. έ. καί ό 'Υπουργός-Διοικητής Πρωτευούσης κ. Κωνστ. Κοτζιδς μετά του Σεβ. Μητροπολίτου μας, τού στρατηγού κ. Παπαστεργίου, τού Δημάρχου Μυτιλήνης κ. Νικολάου Πετροπούλου καί τετρακοσίων περίπου έκδρομέων έξ Αθηνών, ών είχεν ήγηθή. Έ κ τοΰ Σανατορίου οί έπίσημοι έπισκέπται καί οί λοιποί έκδρομεΐς, άφ ου άπεθαύμασαν τό νέον τοΰτο θαύμα τής λεσβιακής φιλανθρωπίας καί τής πατρικής μερίμνης τού Μητροπολίτου μας, κατήλθον είς τόν Ιερόν Ναόν τής Παναγίας, δπου ύπεδέχθησαν αύτούς ό Αρχιερατικός Επίτροπος καί αί τοπικαί άρχαί. Εύθύς άμέσως έψάλη ύπό τού έν τώ ναώ άναμένοντος Ιερού Κλήρου σύντομος δέησις, μεθ’ ήν ό Αρχιερατικός Επίτροπος προσεφώνησεν άπό τού ' Ιερού ’Άμβωνος ώς άκολούθως : Σεβασμιώτατε, ’Εξοχώτατε Κύριε Υπουργέ καί λοιπή εκλεκτή όμήγυρι Μετά βαθυτάτης ουγκινήσεως καί είλικρινεστάτης χαράς Σας βλέπει είς τήν ώραίαν του κωμόπολιν ό λαός τής 'Αγιάσου. Ιδιαιτέρως μεγάλη είναι ή ίδική μου χαρά, Κύριε Υπουργέ, διότι σας βλέπω είς τόν τόπον, είς τόν όποιον σήμερον εργάζομαι, καί μετά συγκινήσεως ιδιαιτέρας Σάς χαι ρετίζω περιβεβλημένον τό υψηλόν ύπουργικόν άξίωμα, διότι έχω τήν τιμήν καί τό εύτύχημα νά Σάς γνωρίζω άπό μακροΰ, άπό τής εποχής τής ώραίας μας συνεργασίας διά τήν ώραίαν Παιδικήν Κατασκήνωσιν τοΰ Πατριωτικού Ιδρύματος είς τήν Βούλαν. 'Η παρουσία Σας έν τή Εθνική Κυβερνήσει άποδεικνύει πόσον ή Κυβέρνησις αυτή εκτιμά καί πόσον θέλει νά έργασθή διά τήν άνακούφισιν τών πασχουσών τάξεων. Καλώς μάς ήλθατε ! Ά λ λ ά λυπούμεθα μόνον διότι συγχρόνως εϊμεθα ύποχρεωμένοι νά Σάς εύχηθώμεν τόσον γρήγορα καί τό «κατευόδιον». 'Η εϊδησις δτι θά φύγετε τόσον τα χέως, χωρίς νά δυνηθώμεν νά Σάς ίδωμεν καλά-καλά καί νά Σάς δείξωμεν τά αισθήματα, τά όποια πλημμυρίζουν τάς ψυχάς μας, όμολογουμένως έλαττώνει τήν έκ τής έπισκέψεώς Σας χαράν. Δέν μνησικ^κοϋμεν δμως διά τοΰτο, δέν μειοΰνται τά αίυθήματά μας. Μέ τήν Ιδίαν θέρμην Σάς άποχαιρετοΰμεν καί ευχόμεθα νά είναι μαζί Σας ό θεός καί ή Παναγία μας.
Έψάλη άκολούθως ό Πολυχρονισμός τού Βασιλέως καί έγένετο δεξίωσις έν τώ «Συνοδικω», μεθ’ ήν πάντες άνεχώρησαν διά Μυτιλήνην, έπειγόμενοι νά προφθάσωσι τό έτοιμον πρός άναχώρησιν άτμόπλοιον. Ο
-
— 55 —
Η Ε Π Ε Τ Ε Ι Ο ^ : Τ Η Ξ . 4 ης Α Υ Γ Ο Υ Σ Τ Ο Υ Κατά τήν τελεσθεΐσαν εντολή τής Ίεράς Μητροπόλεως πάνδημον δοξολογίαν έν τώ 'Ιερω Ναω τής Παναγίας έν 'Αγιάσω επι τη έπετείω τής 4ης Αύγουστου, ό αίδεσιμ. Αρχιερατικός Ε π ί τροπος παρακληθείς ύπό τής έπί του έορτασμοΰ τοπικής Λαϊκής τιπιτροπής ώμίλησεν ώς άκολούθως : Σύσσωμος ό Ελληνικός Λαός εορτάζει σήμερον τήν άπό τής' 4ης Αύγούστου 1936 συντελεσθεΐσαν ιστορικήν μεταβολήν έν τή διοικήσει τοΰ Κράτους. Διά νά έξυμνήσωσιν άξίως τό άπό τής ήιαέρας εκείνης συντελεσθέν εν τή χώρα έργον, άπό πασών τών άπόψεων αύτοΰ, άλλοι είναι άρμοδιώτεροι εμού. 'Η "Ορθόδοξος δμως Ε κκλησία, σάρξ έκ τής σαρκός τών "Ορθο δόξων Λαών, συνεμερίσθη πάντοτε τάς τύχας των καί συνεταλαιπωρήθη μέν μετ αύτών εΐς ήμέρας δυσκόλους καί πονηρός, συνεώρτασε δέ είς ήμέΡας δόξης καί θριάμβου, άείποτε θεωρήσασα ώς ιδίας θλίψεις τοΰ Λαοΰ τάς πικρίας καί έκλαβοΰσα ώς ίδιας εύτυχίας τάς έπιτυχίας τοΰ Λαοΰ. Τόν κα νόνα τοΰτον ήκολούθησε πάντοτε καί ή έν Έ λλά δι "Ορθόδοξος "Εκκλησία, διότι είναι άδύνατον είς τήν "Ορθοδοξίαν νά διαχωρίση έαυτήν άπό τοΰ είς αύτήν πιστεύοντος Λαοΰ καί τήν άρχήν ταύτην άκολουθοΰσα καί σήμερον ή έν Έ λ λ ά δ ι "Ορθόδοξος "Εκκλησία, συμμερίζεται τήν λαϊκήν χαράν καί συνεορτάζει μετά του χριστωνύμου ελληνικού λαοΰ καί συγχαίοει μετ’ αύτοΰ χαίροντος, δπως συνέκλαυσεν άλλοτε μετ’ αύτοΰ. "Αλλά δέν λησμο νεί συγχρόνως έν τή μετά τοΰ λαοΰ συμφωνία ταύτη ή "Εκκλησία, δτι άποτελεϊ τήν όδηγοΰσαν καί κατευθύνουσαν έν τώ ’Έθνει πνευματικήν δύναμιν καί θεωρεί διά τοΰτο καθήκον νά ύπομνήση είς τόν πανηγυρίζοντα λαόν τήν μεγάλην άλήθειαν δτι «παν δώρημα τέλειον άνωθεν έστι καταβαΐνον». Τήν διπλήν ταύτην έννοιαν έχει ή σημερινή τής "Εκκλησίας είς κοινήν προσευχήν καί δοξολογίαν πρόσκλησις καί είναι διπλή καί τής "Εκκλησίας ή σημερινή χαρά, διότι καί ό εορτάζων λαός ώς πρώτην καί κυριωτάτην τής χαράς του πανηγυρικήν έκδήλωσιν πανταχοΰ τής Ε λ λ ά δ ο ς θεωρεί καί σήμερον, δπως πάντοτε, τήν έν τή "Εκκλησία κοινήν ταύτην συμπροσευχήν καί συνδοξολογίαν. Καί άποδεικνύει διά τής τακτικής του ταύτης ό ελληνικός λαός δτι συναισθάνεται βαθύτατα τόν άναπόσπαστον καί άδιάρρηκτον σύνδεσμόν του πρός τήν Εκκλησίαν, σύνδεσμον δστις έχαλκεύθη διά τόσων δακρύων, διά τόσων αιμάτων, δια τόσων κοινών θυσιών Κλήρου καί Λαοΰ, διά μέσου τής μακραίωνος ιστορίας τοΰ Χριστιανικού Έλληνισμοΰ. Εύλογητός ό θ εό ς τών Πατέρων ήμών καί εύλογημένον τό άγιον δνομα Αύτοΰ καί δ ι’ δλας μέν τάς εύεργεσίας, δσας έπεδαψίλευσεν είς τό "Έθνος ήμών, έξόχως δέ διά τόν άδιάρρηκτον τοΰτον σύνδεσμον αύτοΰ πρός τήν σώτειραν Εκκλησίαν, σύνδεσμον τοΰ όποιου βαθυτάτην έχει έπίγνωσιν καί ό Μ εγαλειότατος ήμών "Άναξ καί ή "Εθνική Βασιλική Κυβέρνησις, καί τόν όποιον μετά τόσης έπιμελείας ή Ελληνική Πολιτεία άείποτε έφρόντισε νά καλλιεργήση, όσάκις δέν ήθέλησε νά φανή έπιλήσμων τής ιστορίας καί τής ψυχολογίας τοΰ ελληνικού λαοΰ. Εύλογητός ό θ εός τών Πατέρων ήμών δτι έπεσκέψατο καί έποίησε λύτρωσιν τώ λαώ Αύτοΰ καί έπί έν ολόκληρον ήδη έτος έκράτησεν αύτό, διά τών άρχόντων, οθς ή Πρόνοια Αύτοΰ πάντως κατέστησεν έπ’ αύτόν, μακράν τών έθνοκτόνων διχονοιών καί τών διαμαχών έκείνων, ύφ’ ών τοάάκις έτα-
56 λαιπωρήθη ή εσωτερική ειρήνη καί τοσάκις έδοκιμάσθη ή ψυχική άντοχή τοΰ έλληνικοΰ λαοΰ, είς δν έδόθη ήδη ό καιρός ν’ άσχοληθή είς τήν άνασυγκρότησιν καί τήν αναδημιουργίαν, τής όποιας τόσην έχουν άνάγκην δλοι οί λαοί μετά τήν συμφοράν τοΰ μεγάλου καταστρεπτικοΰ πολέμου. Δέν είναι ή σημερινή έορτή ώρισμένης μερίδος ή ώρισμένης τάξεως μόνον εορτή· είναι έορτή τοΰ έλλην.κοΰ λαοΰ όλοκλήρου, διότι ήσαν ξένα πρός τήν ψυχοσύνθεσιν καί τήν νοοτροπίαν, ξένα πρός τήν ιστορίαν καί τόν πολιτισμόν τοΰ λαοΰ τούτου τά διαλυτικά καί άντίθεα κηρύγματα, άτινα πρός στιγμήν ήπείλησαν τήν ψυχικήν συνοχήν τοΰ "Εθνους καί τήν άκεραιότητα τοΰ Κράτους, καί ολόκληρος ό ελληνικός λαός—καί αύτοί ακόμη οί έξ αύτοΰ πλανηθέντες—ήσθάνθη τήν άνακούφισιν, τήν όποιαν αισθάνεται ό άφυπνιζόμενος καί άπαλλασσόμενος έφιάλτου τρομακτικοΰ. Έ ά ν ή παροΰσα έορτή ήτο έορτή ώρισμένης τάξεως ή μερίδος, ή Εκκλησία δέν θά ήδύνατο νά συμμετάσχη αύτής, διότι δέν υποθάλπει με ρίδας καί τάξεις διχογνωμούσας ή Εκκλησία, ούδ' άναμιγνύεται μεταξύ τών έριζόντων, είμή μόνον διά νά κηρύξη τήν ειρήνην καί τήν άνάγκην τής ένότητος. Α λ λ ’ ή Εκκλησία πιστεύει δτι σήμερον έκτελεϊ ιερόν καθήκον άνταποκρινομένη είς τό κοινόν λαϊκόν αίσθημα καί καλοΰσα όλόκληρον τόν όρθόδοξον έλληνικόν λαόν νά συμπροσευχηθή πρός τόν Ούράνιον Πα τέρα υπέρ τής ειρήνης καί τής καλής καταστάσεως τής χώρας ταύτης, καί ύπέρ τοΰ φωτισμοΰ τών ιθυνόντων, «Λ’να καί ήμεΐς έν τή γαλήνη αύτών ήρεμον καί ήσύχιον βίον διάγωμεν έν πάση εύσεβεια καί σεμνότητι». Ναι, Έπουράνιε Βασιλεΰ, τόν πιστόν Βασιλέα ήμών στερέωσον τήν πίστιν στήριξον τό έθνος κυβέρνησον τόν λαόν Σου έν ειρήνη διαφύλαξον καί, προσδεχόμενος ώς θυμίαμα ένώπιον Σου τάς εύχαριστηρίους καί ίκετηρίους ταύτας έντεύξεις, πάντας ήμάς υιούς φωτός καί έργάτας ειρήνης καί άληθείας καί εύημερίας άνάδειξον, άληθινούς έπί τής γής πολίτας τής Βασιλείας Σου. 'Αμήν.
«. . . Έπανεφέραμεν καί έπεβάλαμεν άκόμη, δταν ήτο άνάγκη τόν σεβασμόν είς τάς ήθικάς άξίας, αί όποΐαι απο τελούν τήν έσωτερικήν άξίαν του Ελληνισμού : τήν θρη σκείαν, τήν Πατρίδα καί τήν Οικογένειαν. Καί θά βοηθήσωμεν άκόμη περισσότερον τήν Εκκλησίαν τής Ελλάδος διά νά ήμπορέση νά έπιτελέση τό μεγάλο της έργον . . .» I. Μ ΕΤΑΞΑΣ