Agiasos mag 093 1996

Ο Γρηγόριος Β ασιλείου Κυπριωτέλης (1882-1946), καθηγητής αγγλικής φιλο­ λογίας (30 Δεκεμβρίου 1923).

Οι φ ίλ ο ι Γ ιά ν ν η ς Ρ α φ τ έλ η ς, Ν ίκ ο ς Τ α λ ιά ν η ς (Α υ σ τ ρ α λ ία ) κ α ι Ν ίκ ο ς Κακαλιός, πριν από πολλά χρόνια...

Ο Τάσος Σαρηγιάννης (1908-15.4.1995) πρόσφερε υπηρεσίες και στον αθλητι­ σμό της Λέσβου...

ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ο αιγαιοπελαγίτης ποιητής έφυγε.......................................................................... Ο Χαρίλαος Ρόδανος αφηγείται....................................................................................................................................... ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ X. ΑΪΒΑΛΙΩΤΗ, Χριστός υπέρ ημών απέθανεν................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Να'ίκά Αγιάσου. ΠΑΝΟΥ Λ. ΑΪΒΑΛΙΩΤΗ, Αναγνωστήριο Αγιάσου. Ένα περιστατικό του 1945 .................... ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΒΑΔΑ, Το Διδασκαλείο Μυτιλήνης ( Γ ' ) ........................................................................................ ΜΑΡΙΑΣ ΠΕΡΓΑΜΑΛΗ-ΠΙΠΕΡΙΤΗ, Σάββας Ιγνατίου Περγάμαλης........................................................................ ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΚΑΜΑΤΗ, Αγιασώτικο Καρναβάλι στο δγάηεγ. «Σύλλουγους είνι για ούλ’ μας»............................. ΓΙΑΝΝΗ Δ. ΠΑΠΑΝΗ, Μπουλ’ μπούλ’κα καμώματα. Του Κουστέλ’ προυταθλητής.............................................. ΦΩΤΕΙΝΗΣ Π ΕΡΡΑ, Δ ειλινό.......................................................................................................................................... ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Στρατ’ς του Τζίν’ (ποίημα). ΟΜΗΡΟΥ ΠΑΠΑΝΗ ΜΑΡΙΓΩΣ, Μελιρά (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΑΓΙΑΣΩΤΟΥ-ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ, Κάτω τα χέρια (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Έχω δυο μέρες να σε δω (ποίημα)..................................................................................................................................................... ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗ, Αθάνατοι ήρωες (ποίημα). ΟΜΗΡΟΥ ΠΑΠΑΝΗ ΜΑΡΙΓΩΣ, Το παράσημο (ποίημα). ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Αγιλάδις παλαβές (ποίημα). ΓΙΩΡΓΟΥ Δ. Κουντουρέλη, Αγιάσος (ποίημα). ΓΙΑΝΝΗ Θ. ΠΙΣΙΜΙΣΗ, Το τρίγωνο ως θρησκευτικό σύμβολο των Μυκηναίων..................................................... ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΚΑΒΑΔΑ, Ματιές στην παραδοσιακή Αγιάσο. Τσιραμίδα................................................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ, Οι νέοι σκυταλοδρόμοι του Συλλόγου........................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Μνήμη Θεόφραστου Γέρου........................................................................................................................ Τα πθίτκα μας (Μαρία Αϊβαλιώτου, Αντώνης Μηνάς, Ερμόλαος Χατζηβασιλείου, Χρίστος Γλεζέλης)............... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Βιβλιοκριτική............................................................................................................. ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝΗ, Είναι πολίτες Β ' κατηγορίας!...................................................................................................

I. Π. ΓΙΑΝΝΑΚΗ, Στρατής Βασιλείου Καβαδέλης (1908-1996). Αυτοί που φεύγουν............................................... Η Ακαδημία Αθηνών τίμησε τον Πάνο Πράτσο. ΓΙΑΝΧΤΖ, Σας πληροφορούμε......................................................

Σελ.

3 4 6 7 8 12 14 16 17

18 19 20 21 23 24 26 27 28 29/30 31/32

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Η βρύση του Αστράτγιου μέχρι πότε θα αντιστέκε­ ται στην καταλυτική φθορά του χρόνου;(Αιαφάνεια Γιάννη Χρ. Χατζηβασιλείου) (Διαφάνεια Γιάννη Χρ. Χατζηβασιλείου)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Οι επιτάφιοι των εκκλησιών της Αγιάσου, της Αγίας Τριάδας και της Παναγίας (δεξιά), συνα­ ντήθηκαν στον Κάτω Κάμπο (2 Μαΐου 1986)... (Από τη Συλλογή Δημητρίου Τσέγκου)

Ι85ΒΝ 1106-3378

Ο Α ΙΓ Α ΙΟ Π Ε Λ Α Γ ΙΤ Η ΠΟΙΗΤΗΣ ΕΦΥΓΕ... Ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης ολο­ κλήρωσε τον κύκλο της ζωής του και υποτάχτηκε σ τον α δ ή ρ ιτο νόμ ο π ο υ δ ιέ π ε ι τα α ν θ ρ ώ π ιν α . Έφυγε, αλλά πίσω του άφησε το φωτεινό έργο του, που θα ’ναι οδηγός των ανθρώπων του πνεύματος, τω ν ε μ π ν ε υ σ μ έ ν ω ν ε ρ γ α τώ ν της τέ χ ν η ς του λόγου... Ο Οδυσσέας Ελύτης ανήκει βασικά στους ποιη­ τές της επαναστατικής γενιάς του ’30. Σε οριακή εποχή, σημαδεμένη από τη μελαγχολία του καρυωτακισμού, έγινε πρω τοπόρος μιας ποίησης βαθιά εσωτερικής, καθαρής, τολμηρής, αισιόδοξης, εικο­ νιστικής. Έ ριξε βότσαλα στα βαλτονέρια του ποιη­ τικού λόγου και πάσχισε να τον ανανεώσει, να τον πλουτίσει... Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη είναι κρικελωμένη με τον ήλιο, με τη θάλασσα, με τη νιότη, με τον έρωτα, με την Ελλάδα. Ε ίνα ι, θα λέγαμε, σωστή ανάγνω ση του μεγαλείου της ελληνικής φύσης, βύθισμα στην ουσία τω ν πρα γμά τω ν, ανίχνευση στα σκοτεινά θαλάμια της ζωής. Ο ποιητής λατρεύ­

ει το χρυσόφλογο αστέρι της μέρας, που ’ναι υπό­ σχεση ζωής και χαράς. Αναπνεύσιμος χώρος του η ατέρμονη ανοιχτωσιά της θάλασσας, το Αιγαίο, με τα φ ω τοπερίχυτα νησιά, με τις μύριες. ομορφιές και χάρες... Ο α ιγαιοπελαγίτης ποιητής στέριωσε το οικ ο ­ δόμημά του σε γερά θεμ έλια , π ο υ θ ’ α ντέξο υ ν στην κ α τα λυτικ ή δύναμη του χρ όνου. Στάθηκε γνήσιος Έ λληνα ς ποιητής, ιερουργός του π νεύ ­ ματος, α να κ α ινισ τή ς της κ α λλιτεχνικ ή ς έκφ ρα ­ σης, τολμηρός εικονοπλάστης, ικανός κ α λλιερ ­ γητής της νεοελληνικής γλώ σσας, δεξιό ς χ ε ιρ ι­ στής του α ρτιω μ ένου λόγου, δυνα τό ς πεζογράφ ος, δ ο κ ιμ ιο γρ ά φ ο ς και τεχνοκρ ίτη ς, λα μ πρ ός μεταφραστής... Η Λέσβος, το νησί με την πλούσια πολιτιστική παράδοση, δεν μπορεί παρά να θλίβεται για την αποδημία του τέκνου της, του άξιου συνεχιστή της Σαπφώς και του Αλκαίου... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Τα ζεστά νερά του Αιγαίου χαϊδολογούν και το Πέραμα, το γραφικό αραξοβόλι-επίνειο των χωριών της Γέρας, με τα οποία κρικελώνεται η φύτρα του Ελύτη... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 25 Αυγούστου 1990)

Ο ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ... Π ρ ι ν τρ ιά ντα τέσσερα χ ρ ό νια , το 1962, μου πρότειναν από το Αναγνωστήριο της Αγιάσου, που τότε στεγαζόταν στο Χάνι, να γράψω την παραδο­ σιακή μουσική του νησιού μας. Μου έφεραν ένα δεμένο βιβλίο με κόλλες πενταγράμμου και παρου­ σία κ α ι του Σ τρατή Τ σ όκ α ρου μου είπ α ν ό τι η αμοιβή μου θα είνα ι πέντε δραχμές η σελίδα και εγώ δέχτηκα. Η αμοιβή μου αυτή τότες ήταν μικρή, για τί η δουλειά αυτή ήταν πολύ δύσκολη για ένα μουσικό, αλλά επειδή επρόκειτο για το Α ναγνω ­ στήριο δέχτηκα. Τότες πρόεδρος του Αναγνωστη­ ρίου ήταν ο Πάνος Πράτσος και ταμίας ο φαρμα­ κοποιός Πάνος Ευαγγελινός. Εγώ την παραδοσιακή μουσική του νησιού μας την ήξερα πολύ καλά, γιατί επί αρκετά χρόνια έπαι­ ζα με την ορχήστρα του πατέρα μου, που μπορώ να πω ότι ήταν ο καλύτερος την εποχή εκείνη, όχι μόνο γιατί ήξερε πάρα πολλά, αλλά και γιατί ό,τι έπαιζε με την τρομπέτα του το χρωμάτιζε, του έδινε ομορ­ φιά. Άρχισα λοιπόν να γράφω συρτά, καρσιλαμά­ δες, ζεϊμπέκικο, διάφορες μελωδίες και καθιστικά τραγούδια. Έ γρ α φ α αρκετό καιρό. Έ γρα ψ α στο βιβλίο αυτό και ρουμανικές χόρες και σέρβικα, που τα είχα μάθει από τον πατέρα μου και από το μεγά­ λο καλλιτέχνη του σαντουριού Γιώργο Χατζέλη ή Καχίνα, με τον οποίο έπαιξα κατά καιρούς. Τέλος, όταν κάποια μέρα τέλειωσα αυτή τη δου­ λειά, πήγα στο πα λιό Α ναγνωστήριο. Εκείνη την ώρα ήταν εκεί ο δάσκαλος Χριστόφας Χατζηπανα­ γ ιώ τ η ς , ο ο π ο ίο ς μου υ π ό δ ε ιξ ε κ α ι έβαλα σε κάποιο σημείο του βιβλίου την υπογραφή μου. Το βιβλίο αυτό υπάρχει στο αρχείο του Αναγνωστη­ ρίου. Από τότες μέχρι σήμερα γράφω. Έ γραψα επί­ σης παραδοσιακή μουσική για το Π ανεπιστήμιο του Αιγαίου και έστειλα βιβλίο παραδοσιακής μου­ σικής στο Υ π ο υ ρ γείο Π ο λ ιτισ μ ο ύ . Ε π ίσ η ς έχω γραμμένα και πολλά άλλα μουσικά κομμάτια που βρίσκονται στο προσωπικό μου αρχείο. Η δεκαετία του 1930-1940 ήταν εποχή, που είχε ακμή η μουσική σε ολόκληρο το νησί και υπήρχαν αξιόλογες ορχήστρες στη Μυτιλήνη και στα κεφαλο­ χώρια, στο Πλωμάρι, στη Γέρα, στον Πολιχνίτο... Στην παραδοσιακή μουσική η Αγιάσος προπορευ­ όταν. Τότες τα συγκροτήματα αποτελούνταν ως επί το πλείστον από έξι όργανα: βιολί, σαντούρι, κλαρί­ νο, τρομπέτα, τρομπόνι και μπάσο. Η ορχήστρα η δίκιά μας ήταν αυτή την εποχή στην ακμή της. Τότες διασκέδαζε ο κόσμος με την οργανική μουσική, γ ι’ αυτό δια κρίνοντα ν οι δεξιοτέχνες τω ν διαφόρω ν οργάνω ν. Οι γλεντζέδες φώ ναζαν τη μουσική στα

Ο δεξιοτέχνης τρομπετίστας Ευστράτιος Ρόδανος (1923).

καφενεία ή στα σπίτια και έπρεπε να είναι και οι έξι, να είναι συμπληρωμένη η ορχήστρα. Πολλές φορές μας φώναζαν να παίξουμε σε κάποιο καφενείο και δε χόρευαν, μόνο άκουγαν τα ωραία παραδοσιακά κομ­ μάτια που πα ίζα μ ε, τα σαρκιά, όπω ς το «Αμάν, Αλλάχ», το «Ισπαχάν», το «Αραβικό», το «Γιασελίμ», κάτι αθάνατα σμυρνιά: το «Τ αμπαχανιώ τικο», η «Γαλάτα», το «Ματζόρε», το «Μινόρε». Επίσης, όταν μας γύριζαν βόλτα στα καλντερίμια της Αγιάσου, παί­ ζαμε τα ωραία αραβικά του δρόμου. Είχαμε πελατεία τις καλύτερες παρέες της Αγιάσου, όπως οι σοφέρηδες, οι φορτηγατζήδες και άλλοι. Αυτοί μας παίρνανε και καμιά φορά στη Μ υτιλήνη. Θ υμάμαι ότι ένα βράδυ χειμωνιάτικο μας κατέβασαν στη Μυτιλήνη και παίζαμε σε κάποιο κεντρικό καφενείο της προκυμαί­ ας, στο οποίο μαζεύτηκε κόσμος και μας άκουγε. Και άλλη μια φορά πάλι οι ίδιοι μας πήγαν σε κάποιο σ π ίτι του Πατσαβέλα, στη Μ υτιλήνη, και ήρθαν απέξω από το σπίτι μουσικοί και έλεγαν «οι Άννες παίζουν». Φίρμα μεγάλη τότες. Κάποτε, προπολεμικά, μου είπε ο πατέρας μου να σηκωθώ επάνω. Ή ταν μεσάνυχτα, Δεκέμβρης του 1933. «Έλα μαζί μας», μου είπε, «να παίξεις βιολί.

Θα πάμε σ’ ένα σπίτι, σε γάμο». Εγώ πανικοβλήθηκα. Είχα δυο χρόνια που άρχισα βιολί και του είπα ότι δεν ήμουν έτοιμος να παίξω με ορχήστρα. «Μη φοβάσαι», μου είπε, και έτσι πήγα, με φόβο βέβαια, αλλά μπόρεσα και έπαιξα μέχρι το πρωί. Δεν πέρα­ σαν μερικές μέρες και με ξαναφώναξε. Αυτή τη φορά ήταν ξημέρωμα. «Πάμε να παίξουμε», μου είπε, «στο καφενείο του Α αμπέλη, στο Σ ταυρί». Ή τα ν μια παρέα από τις καλύτερες της Α γιάσου. Εκείνη η μέρα μου έμεινε στη μνήμη. Παίζαμε όλη τη μέρα και διαδόθηκε σ’ όλη την Αγιάσο πως παίζει η μουσική στο Σταυρί και πως παίζω κι εγώ βιολί. Τότες δεν υπήρχαν μαγνητόφωνα ούτε ραδιόφω­ να ούτε τηλεόραση και η καλή μουσική ήταν περιζή­ τητη. Αμέσως ο κόσμος με αγκάλιασε. Ή μουν τότε 18 χρονώ ν π α ιδ ί. Α πό κείνη τη μέρα π ια έμεινα μόνιμος στην ορχήστρα του πατέρα μου όλο το χει­ μώνα του 1933, μέχρι που ήρθε η άνοιξη και στείλα­ με τον αδερφό μου Σταύρο στη Μυτιλήνη, σε κά­ π ο ιο ν κ α λ λ ιτέχν η , το ν κ α λύτερ ο , π ο υ λ εγότα ν μ π α ρ μ π α -Μ ιλ τιά δη ς, για να μάθει κλα ρίνο. Το καλοκαίρι του 1934 συμπληρώθηκε η ορχήστρα μας. Με την π ά ρ ο δο του χρ ό νο υ η ορχήσ τρα μας έγινε διάσημη σ ’ όλο το νησί. Μ ας καλούσαν σε διάφορα χω ριά, σε γάμους, σε χοροεσπερίδες, σε πανηγύρια. Αυτό ήταν το ξεκίνημά μας στο επάγ­ γελμα του μουσικού. Εγώ όμως δε σταμάτησα να μελετώ σ ’ όλη τη ζωή μου. Προσπαθούσα να γίνω καλύτερος στο δύσκολο αυτό όργανο και νομίζω ότι κάτι κατόρθωσα. Το 1900 το νησί μας ήταν τουρκοκρατούμενο. Ο πατέρας μου ήταν μόλις 15 χρονών και σ’ αυτή την ηλικία έπαιζε τρομπέτα με την κομπανία του πατέρα του Παναγιώτη Ρόδανου (Μ αργιουλέλ’). Ύ στερα από πολλά χρόνια, μας διηγείτο πολλά γεγονότα της εποχής εκείνης, όταν ήταν π α ιδ ί 15 χρονώ ν. Και θυμάμαι που μας είπε ότι τότες πήγαν να παίξουν σ’ ένα «σουνέτ’», σε κάποιο χω ριό και την ώρα που έπαιζαν και διασκέδαζαν, ένας Τούρκος έβαλε ένα φέσι στο κεφάλι του. Επειδή ήταν μικρός, τον έκανε γούστο. Αυτός αμέσως άρπαξε το φέσι και το χτύπη­ σε κάτω. Οι Τούρκοι το θεώρησαν προσβολή και σηκώθηκαν όρθιοι. Ως και οι γέροι Τούρκοι σηκώθη­ καν, αλλά το Μαργιουλέλ’, άρπαξε ένα φέσι και το έβαλε στο κεφάλι του. Το ίδιο έκαναν και οι άλλοι μουσικοί. «Να βάλουμε φέσι, να βάλουμε», είπε και έτσι οι Τούρκοι ηρέμησαν. Τέτοια ιστορικά ανέκδο­ τα μας έλεγε πολλές φορές. Θ υμάμαι επίσης που μας είπε και κάτι άλλο. Παίζανε, μας είπε, σε μια πανήγυρη στη Γέρα και λίγο παραπέρα, σε άλλο καφενείο, έπαιζε η ντόπια μουσική, οι Κουτλήδες, που ήταν καλοί οργανοπαί­ χτες. Ήρθε κάποιος και τους είπε ότι την ερχόμενη

Κυριακή θα γίνει ένας πολύ πλούσιος γάμος και σε λίγο οι συγγενείς θα βγουν να κάνουν βόλτα, ν ’ ακούσουν τις μουσικές και να δια λέξουν για το γάμο. Π ράγματι, σε λίγο ήρθαν οι συγγενείς του γαμπρού και της νύφης και πήγαν ν ’ ακούσουν τη μουσική των Κουτλήδων. Αυτοί ήταν ενημερωμένοι και έπαιξαν ένα μαρς πολύ ωραία. Ύστερα ήρθαν σε μας. «Γιε μ’», είπε το Μ αργιουλέλ’, «παίξε αυτό το ω ραίο καραβλάχικο σόλο με την τρομπέτα, για τί αλλιώς δεν πρόκειται να πετύχουμε». Αμέσως αυτός άρχισε το σόλο με την τρομπέτα και τους καθήλωσε. Σε λίγο μπήκαν μέσα και τους έκλεισαν για το γάμο. Μ ’ ένα σόλο που έπαιξε πήρανε το γάμο. Και άλλα πολλά μας έλεγε. Σε ηλικία 20 χρονώ ν, το 1905, έφυγε στην Αμερική και εκεί έμεινε 8 χρόνια και επέ­ στρεψε το 1913, οπότε και παντρεύτηκε. Π ριν τέσσερα χρόνια, το 1992, με παρότρυνε ο Σ τρ α τή ς Χ α τζη φ ώ τη ς, υ π ά λ λ η λ ο ς του Ο .Τ .Ε. Αγιάσου, ν ’ αρχίσω να διδάσκω ενόργανη μουσική σε κορίτσια και αγόρια, στο Αναγνωστήριο. Εγώ στην αρχή δίστασα, μετά όμως δέχτηκα, Ή ταν σύμ­ φωνος και ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Πάνος Πράτσος. Μέσα σε μια εβδομάδα γράφτηκαν γύρω στους 25 μαθητές, κορίτσια και αγόρια. Τα μαθήμα­ τα άρχισαν. Μου έφερε ο Στρατής Χατζηφώτης και πέντε έξι μικρά κιθαρόνια. Η αρχή για μένα ήταν δύσκολη, γιατί έπρεπε να διδάξω τέσσερα όργανα: βιολί, κιθάρα, μπουζούκι και μαντολίνο. Και η ειδι­ κότητά μου ήταν στο βιολί και στο μαντολίνο. Πήρα όμως μεθόδους μουσικής των παραπάνω οργάνων και κατόρθωσα να διδάξω και τα τέσσερα όργανα με μεγάλη επιτυχία. Οι μαθητές κάθε βράδυ έρχο­ νταν και μέρα με τη μέρα προόδευαν. Η αμοιβή μου ήταν τριακόσιες δραχμές το μάθημα από τον κάθε μαθητή και ένα μηνιαίο δώρο των 15.000 δραχμών από το Αναγνωστήριο. Η διδασκαλία της μουσικής βάσταξε με πολλούς μαθητές γύρω στα τρία χρόνια. Στο διάστημα αυτό κάναμε εφτά εμφανίσεις στη σκηνή του Θεάτρου του Αναγνωστηρίου με μεγάλη επιτυχία, με ελεύθερη είσο­ δο. Ο κόσμος της Αγιάσου έτριβε τα μάτια του. Πάνω στη σκηνή δεκατρία κορίτσια και αγόρια, με τα όργα­ να στο χέρι, όταν άρχισαν να παίζουν, τα χειροκροτή­ ματα ήταν ατέλειωτα. Πέρασα ευτυχισμένες στιγμές εκείνη την εποχή για το μεγάλο κατόρθωμα που πέτυχα. Στις συναυλίες αυτές έλαβε μέρος και η Παιδική Χορουδία του Πάνου Πράτσου με τραγούδια σμυρνέικα. Αυτή τη στιγμή που γράφω, οι μαθητές έμειναν πέντε έξι, γιατί μεγάλωσαν και πήγαν στο Γυμνάσιο και Αύκειο και έχουν μεγάλο φόρτο εργασίας. Αγιάσος, 21.3.1996

ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ

ΧΡΙΣΤΟΣ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ ΑΠΕΘΑΝΕ Η Ορθόδοξος Εκκλησία κατά την αγία και Μεγάλη Παρασκευή μας καλεί να προσκυνήσουμε με κατάνυξη «τα άγια και σωτήρια και φρικτά πάθη του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού... και προπάντων τον σταυρόν και τον θάνατον, α δι’ ημάς κατεδέξατο». Κατά το μουσουργό δε Βάγκνερ «όλη η κτίση σήμερα ευφραίνε­ ται για του Λυτρωτή τα χαρωπά σημάδια. Λουλούδια και σπαρτά ανθρώπου πόδι σήμερα δεν πατεί· γιατί, όπως ο θεός γι’ αυτόν με θεϊκή υπέφερε υπομονή και τον ελέησε, έτσι και ο άνθρωπος μ’ ευλαβική συμπάθεια τα προσπερ­ νά με απαλό περπάτημα και ολόκληρη ευχαριστεί η κτίση όλα όσα ανθούν και πρασινίζουν γιατί η λυτρωμένη φύση σήμερα στην άγια της μέρα βρίσκεται. Η επέτειος της θυσίας του Λυτρωτή μάς υπενθυμίζει την κακή χρήση της ελεύθερης βούλησης του προπτωτικού ανθρώπου, που τον οδήγησε στην παράβαση της εντολής του Θεού, με οδυνηρή συνέπεια την απομάκρυνσή του από Εκείνον. Ο Θεός όμως εκδήλωσε την αγάπη του με την προαιώνια απόφασή Του να θυσιάσει το Μονογενή Του Υιό για τη σωτηρία του ανθρώπου που έπεσε. Ενώ δε ο πρώτος Αδάμ με την παρακοή της θείας εντολής έφερε την αμαρ­ τία στο ανθρώπινο γένος, ο Χριστός, ο δεύτερος Αδάμ της χάριτος, με την υπακοή του στη θέληση του Ουράνιού Του Πατέρα, μέχρι σταυρικού θανάτου, απάλλαξε το ανθρώπινο γένος από τις συνέπειες της αμαρτίας. Ο ανα­ μάρτητος Κύριος, ως αρχιερέας πάνω στο σταυρό, θυσίασε θεληματικά τη ζωή Του και αναδείχτηκε νικητής των αντίθετων δυνάμεων και του θανάτου, που τον παρασκεύασαν. Αυτό το νόημα περιέχουν μερικοί λόγοι, τους οποίους είπε, όταν βρισκόταν στο σταυρό, όπως το μεσσιανικό ψαλμό, που εκφώνησε μεγαλόφωνα «ό Θεός μου, ό Θεός μου, είς τι μέ έγκατέλιπες;», «πάτερ, είς χεΐράς σου παρατίθεμαι το πνεΰμά μου», «τετέλεσται». Οι σταγόνες του αίματός Του αποτέλεσαν κρουνούς της σωτηρίας και της άφεσης των αμαρτιών, ο δε σταυρός έγινε «όπλον ειρήνης, αήττητον τρόπαιον»· έγινε το κλει­ δί που άνοιξε την πόρτα του χαμένου παραδείσου, η γέφυρα που οδήγησε στο θρίαμβο της Ανάστασης. Ο θάνατος του Κυρίου και η Ανάστασή Του αποτελούν τα γεγονότα εκείνα που χάρισαν τη σωτηρία στον άνθρωπο, τον οποίο μετέφεραν από τη φθορά και το θάνατο στην αφθαρσία και τη ζωή· γι’ αυτό ο Μέγας Αθανάσιος στο Λόγο του εις το Πάθος του Κυρίου την αγία Παρασκευή, διατυπώνει την άποψη ότι ο σταυρός του Κυρίου «τοις καταδίκοις ελευθερίαν χαρίζεται» και από τον τάφο Του «ζωή φύεται πέρας ούκ έχουσα». Ο ι δ ια φ ω ν ίε ς μεταξύ τω ν χ ρ ισ τ ια ν ικ ώ ν Εκκλησιών, για το χρόνο και τον τρόπο του γιορτα­ σμού του Πάσχα, υπήρχαν και κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες. Έτσι, οι χριστιανοί της αλη­ σμόνητης Μικράς Ασίας γιόρταζαν το Πάσχα μαζί με

τους Εβραίους στις 14 του μήνα Νισάν, αντίστοιχου με το Μάρτιο, οποιαδήποτε μέρα της εβδομάδας κι αν τύ χ α ιν ε. Κ α τά το ν Π ο λ ύ κ α ρ π ο , επ ίσ κ ο π ο Σμύρνης, ο γιορτασμός αυτός οφειλόταν εις «τήν συνήθειαν τών πρό αύτοΰ πρεσβυτέρων»· κατά δε τον Ειρηναίο, επίσκοπο Λουγδούνων (Εγοη), που πιθα­ νότατα γεννήθηκε στη Σμύρνη και γνώριζε τον επί­ σκοπό της Πολύκαρπο, ο γιορτασμός αυτός έπρεπε να αντιμετω πίζεται με σεβασμό προς «Εκκλησιάς Θεού αρχαίου έθους παράδοσιν έπιτηρούσας». Μερικοί δε από τους χριστιανούς αυτούς, γιόρτα­ ζαν μαζί «πάσχα σταυρώ σιμον» κ α ι «πάσχα άναστάσιμον»· έτσι, από το πρωί της μέρας αυτής μέχρι τις 3 το απόγευμα, γιόρταζαν με αυστηρή νηστεία το σταυρώσιμο πάσχα και ακολουθούσε το αναστάσιμο πάσχα με την τέλεση και μετάληψη του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας και τη λήξη της νηστείας· έτσι, εφάρ­ μοζαν το κήρυγμα του Μ ικρασιάτη Α ποστόλου Παύλου, του ταξιδιώτη του Αιγαίου πελάγους και επι­ σκέπτη της Μυτιλήνης, που σύμφωνα μ’ αυτό οι χρι­ σ τια νοί χαρα κτη ρίζοντα ι «ώς λυπούμενοι αεί δέ χαίροντες»· γ ι’ αυτό γιόρταζαν τη μέρα αυτή με χαρο­ ποιό πένθος, με χαρμολύπη, χαρά και λύπη· με λύπη, γιατί ο Κύριος «ηυδόκησε σαρκί άνελθεΐν εν τώ σταυρφ και θάνατον ύπομεΐναι»· με χαρά δε, γιατί από τον τάφο ανέτειλε η νίκη της Ανάστασης. Αλλά και η πορεία του έθνους είναι σταυροαναστάσιμη, που περνά από δοκιμασίες, αλλά και θριάμβους· στις δοκιμασίες όμως της ζωής, όταν μας επισκέπτεται ο πόνος, ο ανεπιθύμη­ τος αυτός επισκέπτης, να τον αντιμετωπίζουμε με γεν­ ναιότητα, ακολουθώντας το παράδειγμα του Κυρίου, ο οποίος «βαστάζων τόν σταυρόν αύτοΰ έξήλθεν είς τόν λεγόμενον κρανίου τόπον»· από τότε δε, που ο θείος ιδρυτής της Εκκλησίας πόνεσε πάνω στο σταυρό, ο πόνος έγινε το γνώρισμα της ευγένειας των ψυχών και η πλούσ ια καθαγίαση κάθε ανώ τερης πνευματικής ύπαρξης· με τη βίωση δε των αληθειών, τις οποίες κήρυ­ ξε, εκτοπίζεται το άγχος από τις ψυχές και το κενό καλύπτεται από το μακάριο βίωμα της γαλήνης. Ας προσευχηθούμε, λοιπόν, με ευλαβική διάθεση στον Εσταυρωμένο Κύριο, που με την εξιλαστήρια θυσία Του έφερε την ειρήνη στις σχέσεις μεταξύ Θεού και ανθρώπων, να μας στείλει τη χάρη Του, για να κυριαρχήσει στις ψυχές μας «ή ειρήνη του Θεού ή ύπερέχουσα πάντα νοΰν» κατά τις άγιες αυτές μέρες, καθώς και τις άλλες μέρες της ζωής μας· γιατί, όπως γράφει με μεταφυσική νοσταλγία στις «Εξομολογήσεις» του ο ιερός Αυγουστίνος «ανήσυχη είναι η καρδιά μας, μέχρις ότου αναπαυθεί σε Σένα, Κύριε». ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ X. ΑΪΒΑΛΙΩΤΗΣ

ΝΑΙ ΚΑ ΑΓΙΑΣΟΥ Τ ε λ ε υ τ α ία π ο λ λ ο ί σ υ μ π α τ ρ ιώ τ ε ς , κ υ ρ ίω ς ομογενείς της Α υστραλίας, δρα σ τη ριοποιούντα ι και αναλαμβάνουν τα έξοδα ανακαίνισης ξωκλησιών. Α νάμεσα σ ’ α υτούς σ υγκαταλέγονται και ο ι α δ ε λ φ ο ί Μ ιχ α ή λ κ α ι Γ ε ώ ρ γ ιο ς Ιω ά ν ν ο υ Β έτσ ικ α ς, οι ο π ο ίο ι είν α ι εγκα τεσ τη μ ένοι στο δ γ ά η ο γ . Με δ α π ά ν η τ ο υ ς α ν α κ α ιν ίσ τ η κ ε το ξωκλήσι τω ν α γίω ν Σ π υ ρ ίδω να και Ευσταθίου, π ο υ β ρ ίσ κ ετα ι σ το ν Ά γιο Δ η μ ή τρ ιο , στη θέση Κοντέλη μύλοι... Το π α ρ ά δ ειγ μ ά το υ ς α ξ ίζ ει να το μ ιμη θούν και άλλοι. Ε ίνα ι κ ρίμ α να ερειπω θούν τα α ν α ­ ρίθμητα ξω κλήσια της Α γιάσου, που είναι δεμέ­ να με τον πολιτισ μό του τόπου μας, με την πίστη τω ν κ α το ίκ ω ν το υ ... Π α λ ιό τε ρ α κάθε σ ιν ά φ ι, κάθε σ ω μ α τείο ..., είχε το ν π ρ ο σ τά τη ά γ ιο κ α ι φρόντιζε για τους ναούς και για τους ναΐσκους... Π αλιότερα υπήρχαν ευεργέτες, που έδιναν νερό γ ια τ ο υ ς κ ο υ ρ α σ μ έ ν ο υ ς σ τ ρ α τ ο κ ό π ο υ ς , π ο υ έστηναν βρύσες... Π α λιότερ α π ο λ λ ο ί π λ ο ύ σ ιο ι, αλλά και φτω χοί, φ ιλοτιμ ούντα ν να δώσουν ό,τι ο καθένας μπορούσε, για σχολεία, για νοσ οκ ο­ μεία και για πτω χοκομεία, για να μαθαίνουν τα π α ιδιά γράμματα, για να περιθά λποντα ι οι ασθε­ νείς, για να βρίσκουν α π ο κ ο ύ μ π ι οι απόκληροι της ζωής... Σήμερα πλεονά ζουν οι θεατές και οι ρομαντικοί της αδράνειας... Κ αι όμως πολλά θα μ π ο ρ ο ύ σ α μ ε ν α κ ά ν ο υ μ ε ! Ο « Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο ς Σύλλογος Α γιασω τώ ν» αξίζει και επιβάλλεται ν ’ ανοίξει το δρόμο! ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Ο π. Νικόλαος Παπαγεωργίου τέλεσε πανηγυρική θεία λειτουργία στις 4 Σεπτεμβρίου 1995, στο ξωκλήσι των Αγίων Σπυρίδωνα και Ευσταθίου... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Στρατής Καλυφός)

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ «Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ» ΑΓΙΑΣΟΥ Έ να περιστατικό του 1945 11 ρόσφατα γιορτάσαμε με διάφ ορες εκδηλώ­ σεις τα 100 χρόνια δράσης του Πνευματικού μας Κέντρου, του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη». Στο πέρασμα της εκατονταετηρίδας το Αναγνω­ σ τή ριο δέχτηκε π ο λ λ ές φ ο ρ ές κ α τη γο ρ ίες α π ό ανθρώ πους, με απώτερο σκοπό να σταματήσει τη δράση του, η οποία, κατά τη γνώμη τους, θα τους ζήμιωνε. Θα αναφερθώ σύντομα σ ’ ένα γεγονός του 1945. Τότες το Αναγνωστήριο στεγαζόταν απέναντι από το άλλοτε φαρμακείο Πάνου Ευαγγελινού-Γιάννη Χατζηλεωνίδα, σ ’ ένα παλιό μαγαζί των αδελφών Πουδαρά. Ή ταν φθινόπω ρο και επισκέφθηκε την Αγιάσο ο τότε Διευθυντής της Νομαρχίας Μυτιλήνης, ονόμα τι Π α π ουτσ ά νη ς. Πήγε λ ο ιπ ό ν στο Α να γνω ­ στήριο κ α ι με το π ρ ό σ χη μ α ό τι ξέφ υγε α π ό το σκοπό του έκλεισε πα ρ ά νο μ α τις π όρ τες κ α ι τα π α ρ ά θ υ ρ ά του, χ ω ρ ίς όμω ς να το κ λειδώ σ ει με λουκέτο. Π έρασαν δυο μέρες και μια παρέα από μέλη του Αναγνωστηρίου αποφασίσαμε να πάμε να α νο ίξο υ μ ε κ α ι να μπούμε μέσα. Ε ξά λλου εμείς ήμασταν οι νόμιμοι, άλλοι παρανόμησαν... Χ ω ρ ίς να χάσει κ α ιρό, ό π ω ς ήταν φυσικό, ο καλοθελητής ανέβηκε και ειδοποίησε τη Χωροφυλα­ κή. Σε λίγα λεπτά πάνοπλοι χωροφύλακες κατέβη­ καν, για να συλλάβουν τους ανυπότακτους, αυτούς π ο υ τόλμ ησ α ν να μ π ο υ ν στο σ π ίτ ι το υ ς, στο Αναγνωστήριο, στο δημιούργημα των αγράμματων παππούδω ν μας, που διψούσαν να μορφωθούν και να λευτερωθούν α π ’ τη σκλαβιά 500 περίπου χρόνω ν και να σκεφθεί κανείς πω ς το Αναγνωστήριο, ένα χρόνο πριν, έγινε ο μπροστάρης, ενός καινούριου, θα λέγαμε, 1821. Μέσα από αυτό στις 25 του Μάρτη του 1944 ξεδιπλώθηκε η γαλανόλευκη και σύσσωμος ο λαός της Αγιάσου στεφάνωσε το μνημείο των ηρωι­ κών νεκρών μας. Εδώ θα μπορούσαμε να γράψουμε πολλά, αλλά σεβόμαστε το χώρο του περιοδικού μας. Αφού λοιπόν μας έβγαλαν έξω, μας οδήγησαν στο σταθμό. Εντωμεταξύ στην Αγιάσο έπεσαν πυροβολι­ σμοί για δημιουργία έκρυθμης κατάστασης. Αρχισε το «κουβάλημα» 50-60 ατόμων, που δεν είχαν καμιά ανάμειξη. Την επαύριο άρχισε η αποσυμφόρηση. Μετά από μήνες έγινε δίκη. Δικάστηκαν τρεις με μικρές ποινές. Το Αναγνωστήριο ανέστειλε τη δράση του και κλειστό έμεινε πάνω από 5 χρόνια... ΠΑΝΟΣ Α. ΑΪΒΑΛΙΩΤΗΣ

ΤΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ Γ Ο δά σ κ α λός

μας ήταν λά τρ η ς του φ υσ ικ ού π ερ ιβ ά λλο ντο ς κ α ι εννοούσε κάθε π ρ ο σ π ά θ εια μάθησης να γίνεται μέσα σ’ αυτό. Αφού δεν είχαμε σ χολείο, ε π ο π τικ ά μέσα, β ιβ λ ιο θ ή κ ες, χ ά ρ τες, π α ρ α σ τά σ εις, έπρ επε όλα α υτά κι άλλα π ο λ λ ά ακόμη ν ’ αναζητηθούν έξω, πέρα, σε μια όμορφη εξοχή, σε μια ιστορική τοποθεσία, σ ’ ένα δημόσιο ή ιδιω τικό χώρο, σ ’ ένα εργοστάσιο, σε μια λαϊκή συνοικία, γιατί όχι και σε μια αγορά. Ο χω ρ ικ ό ς, ο κ ά το ικ ο ς της πόλη ς, η γλώσσα τους, η νοοτροπία τους, το επάγγελμά τους, είναι όλα για το δάσκαλο πηγές έμπνευσης και μάθησης. Σ τα χ ω ρ ιά κ υ ρ ίω ς όλα τα π ε ρ ιμ έ ν ο υ ν α π ό το δάσκαλο και θα ’ταν ευχής έργο να μπορούσε να ανταποκριθεί σε αρκετά α π ’ αυτό. Αγωνιζόταν να μας μπάσει στο βαθύ νόημα του μεγάλου ρόλου του δασκάλου στο σχολείο και στην κοινωνία, που το περιβάλλει. «Είναι ανεκτίμητη η προσφορά του», έλεγε, «και ο κύριος* αναμορφωτής του τόπου. Κοιτάτε τα παιδιά κατάματα κι εκείνα με το αθώο βλέμμα τους θα σας πουν τι θέλουν από σας. Τα πάντα ξεκινούν α π ’ αυτά τα μικρά παιδιά κι εμείς οι δάσκαλοί τους πρέπει να τα προσέχουμε σαν τα μάτια μας. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη αξία α π ’ αυτό, είναι το μέλλον της πατρίδας μας και η συνέ­ χεια της εθνικής κληρονομιάς μας». Είχε υψηλό φρόνημα και πλήρη γνώση για ό,τι έλεγε. Γεννημένος δάσκαλος δεν είχε κανένα πρ ό­ βλημα να λειτουργεί σωστά χωρίς κόπο και καμιά

α πολύτω ς προσπάθεια. Πίστευε στο σοβαρό και στο κρυμμένο βαθιά, που χρειαζόταν κόστος και κόπο, για να το ψάξεις και να το βρεις. Αυτό ήταν το μέτρο της συγγραφικής σοφίας του. Ήταν να χαίρεσαι να τον βλέπεις και να τον ακούς να μιλά παραινετικά. Όλα τα κατέβαζε κάτω, μπροστά σου, στο τραπέζι, ανάγλυφα και ζωντανά, σαν να σου έλεγε: «Αυτό είναι, διάλεξε και πάρε το καλύτερο μόνος σου. Τίποτα δεν αξίζει περισσότερο α π ’ το να σκέπτεσαι σωστά και να ενεργείς ανάλογα». Τότε κάπνιζε. Πολύ αργότερα, όταν πήγα, για πρώτη φορά, Αναγνωσταρά 10, στο σπίτι του, είχε κόψει το κάπνισμα. Ό μως ένα μεγάλο πλεχτό μάλ­ λ ινο π ο ρ το κ α λ ί κ ο μ π ο λ ό γ ι το ν α π α σ χο λ ο ύ σ ε. «Αυτό έχουν οι κακές συνήθειες», μου είπε με βαθύ παράπονο, χωρίς να τον ρωτήσω. Εγώ πάντως μόνο στη μάνα μου μπροστά και στο μεγάλο δάσκαλό μου δεν κάπνισα και το ’θελαν έτσι και οι δυο. Ό τα ν τύχαινε να μου προσφέρει άλλος τσιγάρο α π ’ την πα ρέα του, τότε -δείγμα φ ιλ ικ ή ς διάθεσης- του φώ ναζε: «Δεν κ α π νίζει ο Δημητράκης» και μου έκλεινε πονηρά το μάτι. Το σεβασμό και την αγάπη από τους μαθητές του τα ζητιάνευε. Ή ταν ... ζητιά­ νος σε κάτι τέτοια, πώς να το κάνουμε, να μην έχει ούτε ένα κουσούρι επάνω του; Άνθρωπος του επί­ γειου θεού ήταν και του λόγου του. Στα «Απομνημονεύματά» του γράφει ο δάσκα­ λός μας, στη σελίδα 31: «Νέος άνθρωπος (31 ετών) επ ω μ ιζό μ ο υν α ένα δ ύ σ κ ο λο και λ ε π τό έ ρ γ ο , να πλάσω ένα νέο δάσκαλο δημοτικού σχολείου, νέο στα μ υ α λ ά , νέο σ την κα ρδιά , ελεύθερο και φ ω τι­ σμένο, ικανό να δώσει νέον αέρα, φως και χ α ρ ά ,

Αναμνηστική φωτογραφία από εκδρομή του Διδασκαλείου στο Μόλυβο με βαπόρι (11 Ιουνίου 1933)... Διακρίνονται από αριστερά: 1. Κώστας Βενετάκης, καθηγη­ τής φυσικός. 2. (;). 3. Κώστας Φριλίγγος (1882-1950), γιατρός, ποιητής, μεταφραστής εβραϊκών κειμένων, νομάρχης Δέσβου επί Ε.Α.Μ. 4. Ευάγγελος Παπανούτσος, διευθυντής.

5. Ιουλία, σύζυγος Παπανούτσου.

6. Ανεψιά του Παπανούτσου.

7. Γεώργιος (;) Πρίμος.

8. Ελευθερία Πατσαμάνη, μετέ­ πειτα σύζυγος του Σοφοκλή Τζανετή, του γνωστού στρατηγού.

Αναμνηστική φωτογραφία καθηγητών και σπουδαστών του Πεντατάξιου Διδασκαλείου Μυτιλήνης. Διακρίνονται από αρι­ στερά: Πρώτη σειρά: 1. Καλλιόπη Παπαχαρίτωνος. 2. Ουρανία Ασλάνη. 3. Μέρσα Νασοπούλου. 4. Ευαγγελία Κεφάλα.

5. Μέρσα Κλήμη. 6. Παυλίνα Δεμερτζή. 7. Αφρούλα Ασλάνη. Δεύτερη σειρά: Κλεοπάτρα Κλειδαρά. 2. Ελένη Πιτσούλη.

3. Αθανασία Νύχτα. 4. Μαρία Παρθένη. 5. Κοραλία Τσορβά. 6. Ιωάννα Συροπούλου. 7. Ειρήνη Γιαλένιου. 8 Ελευθερία Πατσαμάνη. Τρίτη σειρά: Μιχάλης Σαρρής. 2. Δημήτριος Σπηλιαδής. 3. Δημήτριος Καβαδάς. 4. Δημήτριος Κυπραίος. 5. Βασίλης Αρχοντίδης (φιλόλογος). 6. Ευάγγελος Παπανούτσος (διευθυντής). 7. Κώστας Βενετάκης (καθηγητής φυσικός). 8. Ελλη Σίμου. Τέταρτη σειρά: 1. Κώστας Σπηλιαδής. 2. Νίκος Μούχος. 3. Γιάννης Βερβέρης. 4. Κώστας Γάκας. 5. Νίκος Γιακαλής. 6. Γιάννης Δεβέντης. 7. Θεόδωρος Μαντόπουλος. 8. Στρατής Καραντανέλης. 9. Στρατής Χατζηλενούδας. 10. Κώστας Τρουμπούνης. 11. Νίκος Μιχάλης. Πέμπτη σειρά: 1. Ευθύμιος Μακρής. 2. Ηρακλής Σιβύλλης. Έκτη σειρά: 1. Παναγιώτης Γαβαλάς. 2. Δημήτριος Παχόγλου. 3. Γεώργιος Βαλάκος. 4. Νίκος Μαυρογιάννης. 5. Βησσαρίων Μούχος. 6 Κυριάκος Αναγνώστου. 7. Κώστας Ζωγράφος. 8. Θεόφραστος Γέρου. 9. Θεόδωρος Διαλεχτός. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Δημήτριος Καβαδάς)

στο σχολείο όπου θα πήγαινε να διόάξει-και ρίχτη­ κα με ενθουσιασμό στη δουλειά μου, π ο υ τη θεώρη­ σα π ά ντο τε όχι ανάγκη β ιο π ο ρισ μ ο ύ , αλλά χρέος ηθικό και εθνική, ανθρώπινη αποστολή». Η Μ ικρασιατική καταστροφή κοντά στα τόσα δεινά, που επιαώρευσε στη μάνα πατρίδα, ήταν και η μαζική μετακίνηση 1.500.000 προσφύγων από τις χαμένες πατρίδες στα ανατολικά διαμερίσματα της χώρας μας και κυρίως στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, που βρίσκονταν κοντά στο μεγάλο δράμα του ελληνισμού. Τα δημοτικά σχολεία ήδη υπ ολειτουργούσ α ν και τώ ρα, με τα π ρ ο σ φ υ γό π ο υ λ α , το πρόβλημα μεγάλωνε. Η λύση των «δασκάλων των δύο μαρτύ­ ρων» ήταν το χειρότερο που μπορούσε να γίνει, δημιούργησε μάλιστα και κοινω νικά προβλήματα,

που ακόμη τα πληρώνουμε. Στην αίθουσα των τελετών του Γυμνασίου, στην ίδια που βγάλαμε κι εμείς την πρώτη τάξη και αναφε­ ρόμαστε τώρα σ’ αυτή, από το 1924 μέχρι το 1929 λει­ τούργησε μονοτάξιο διδασκαλείο με διευθυντές τον Ηλία Γερακόπουλο τον πρώτο χρόνο και τα υπόλοι­ πα τέσσερα με τον Παναγιώτη Αντωνόπουλο. Βέβαια για απόφοιτους Γυμνασίου και Πρακτικού Αυκείου και για μια χρονιά η αίθουσα τελετών ήταν μια λύση. Όμως για μας που ξαφνικά αλλάξαμε εκπαιδευτική πορεία α π ’ το Κλασικό Γυμνάσιο και βρεθήκαμε στο Π εντατάξιο Διδασκαλείο, που μόλις ιδρύθηκε με χίλιες ελλείψεις και προβλήματα, δεν ήταν εύκολη υπόθεση ν ’ αντιμετωπίσουν παιδιά 14 και 15 χρο­ νών. Τους φόβους μας και τις ανησυχίες μας τις διέκρινε ο δάσκαλός μας και δεν έχανε ευκαιρία να μας

καθησυχάζει και να μας περιφέρει, σαν κλώσα με τα κλωσόπουλά της, όπου θ ’ αλλάζαμε παραστάσεις και αέρα διαφορετικό από τον τελετουργικό της αίθου­ σας του Γ υμ να σ ίου, π ο υ μας φ ιλοξενούσ ε εκεί επάνω. Μέσα σ ’ εκείνο τον τεράστιο περίβολο του Γυμνασίου νιώθαμε πολύ πιο μικροί και πιο λίγοι α π ’ ό,τι ήμασταν. Δασκαλάκια, σου έλεγε ο άλλος κάτι τρέχει- δε μας έπιανε το μάτι τους. Η καλή όμως αρχή έγινε κι αυτό μετρούσε, τ ’ άλλα θα τα βρίσκαμε. Είχαμε ένα δάσκαλο που δεν καταλάβαινε τίποτα από ανημποριές και διλήμμα­ τα. Κάθε μέρα μας ξάφ νιαζε με την επιμονή του, την εργατικότητά του και την απεριόριστη αγάπη που έδειχνε σε μας κ α ι στο σ χολείο μας. Έ ν α ς ταμένος μεγάλος δάσκαλος να καταθέτει επάνω μας όλες τ ις ψ υ χ ικ ές, τ ις π ν ε υ μ α τ ικ έ ς κ α ι τ ις σω ματικές δυνάμ εις του, για να μας βγάλει έξω α π ό το κ α β ο ύ κ ι μ α ς κ α ι να μα ς κ ά ν ε ι ά ξ ιο υ ς δασκάλους των παιδιώ ν της πατρίδας μας. Κ ι εμείς να το ν α κ ο λο υθο ύμ ε π ισ τά κ ι α πό κοντά και ν ’ αγω νιζόμαστε μαζί του να φέρει σε πέρας το μεγάλο όνειρο της ζωής του, να κάνει το σχολείο μας πρότυπο διδασκαλείο. Και το ’κανε ο άξιος αυτός παιδαγωγός και μάλι­ στα σαν πρώιμο καρπό, μόνο μέσα σε τρία χρόνια. Και φρύαξαν οχτροί κ α ι... φίλοι α π ’ το κακό τους και το κατάργησαν, όπως και όλα τα διδασκαλεία της χώρας, και κείνον τον «έκοψαν» στη μέση, πάνι») στη ... γλύκα, όπως λεν, και τον ξαπόστειλαν στα σύνορα σαν α π είθ α ρ χ ο σ τρ α τιώ τη , στην Α κ α δη μ ία της Αλεξανδρούπολης. Φοβήθηκαν μη γίνει κακό παρά­ δειγμα προς μίμηση και μαθαίνει ο κόσμος γράμματα σπουδάσματα και χαλάσει η συνταγή της αγραμματο­ σύνης, που ήθελε το λαό αμόρφωτο.

Το ίδιο «έργο» πα ίχτηκε το 1927-1930 στη Θεσσαλονίκη, στο Διδασκαλείο Θηλέων, με πρωταγω­ νιστή το σ τα υ ρ α ϊτό σ υμ πα τριώ τη μας Μ ίλτο Κουντουρά, με σχεδόν το ίδιο φινάλε. Ό μω ς στην εκπαιδευτική ιστορία της χώρας μας, οι δυο αυτές «χρυσές τριετίες» έχουν καταγραφεί με φωτεινά γράμ­ ματα. Οι μικροί και α χ ρ ε ίο ι... άνθρωποι ήταν τότε στην πατρίδα μας πολύ περισσότεροι α π ’ ό,τι είναι σήμερα, και βοηθώντας ο ένας τον άλλον κατόρθωναν να συνεταιρίζονται, να κατέχουν όλα τα κρατικά πόστα και να μην αφήνουν τίποτα να ξεμυτίσει, πέρα α π ’ ό,τι αυτοί είχαν προγραμματίσει σε βάρος του ελληνικού λαού και της πατρίδας μας, φυσικά. Κ ι έτσι μας π ρ ο έκ υ ψ ε το δ ίδ υ μ ο Μ ίλτο υ Κ ουντουρ ά κα ι Ε υάγγελου Π α π α νο ύ τσ ο υ , που μόνο ο πρόωρος θάνατος του πρώτου τους χώρισε. Δυο μεγάλοι φίλοι και πρωταγωνιστές για την επι­ κράτηση της δημοτικής γλώσσας του λαού μας, δυο μεγάλοι παιδαγω γοί και πρω τοπόροι για την ανύ­ ψωση του εκπαιδευτικού συστήματος της πατρίδας μας. Δυο γίγαντες λαϊκοί δάσκαλοι, που τα έδωσαν όλα, για να πετύχουν, κόντρα στο ανιαρό εκπαιδευ­ τικό σύστημα του κατεστημένου, ανώτερη μόρφωση στον ελληνικό λαό. Και δεν τους άφησαν τότες οι κρατούντες να προχω ρήσουν, για να έχουμε και σήμερα ακόμα εκπαιδευτικό πρόβλημα κι όχι μόνο, να προβληματίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση αν μπο­ ρεί η ελληνική γλώσσα να σταθεί δίπλα στις άλλες ευρω παϊκές και να μην κοκκινίζουν από ντροπή ούτε αυτοί που το λεν ούτε εμείς που τ ’ ακούμε. Και είναι αλήθεια πω ς η πρώτη χρονιά δε μας ήταν και τόσο βολική. Δικό μας σχολείο δεν είχαμε και οι καθηγητές μας λίγοι, σαν να τους είχαμε κλέψει νύχτα έναν έναν από τ ’ άλλα σχολεία, δε

Οι εκδρομείς του Διδασκαλείου Μυτιλήνης στην Εφταλού (11 Ιουνίου 1933)

μας έφταναν. Έ τσι το μεγάλο βάρος της εκπαίδευ­ σής μας είχε πέσει στους ώμους του δασκάλου μας. Έ πιανε ... αμπάριζα το πρω ί και σταματούσε άμα ερχόταν κάποιος άλλος δάσκαλός μας. Μ έχρι κ α ι ξένα τρ α γο ύ δ ια μας μάθαινε -δεν είχε έρθει ακόμα ο χ α ρ ισ μ α τικ ό ς μουσικός μας Γιάννης Δ ιανέλος. Όσο όμως έτρεχε ο λόγος του καθαρό νεράκι α πό το στόμα του, τόσο δεν τον βοηθούσε η φωνή του στο τραγούδι. Η καλή μάγισ­ σα δεν του τα χάρισε όλα, θα γινόταν σκάνδαλο. Α πό τους άλλους καθηγητές μας θυμάμαι τη γυμνάστρια Αντιγόνη Σμυρναίου, του Παρθεναγω­ γείου Μ υτιλήνης. Τη βλέπω μες στα μάτια μου, κουρδισμένη και σωματώδης, όπως ήταν, να δίνει με στόμφο το χρόνο ή το ρυθμό: ένα δύο, ένα δύο, κ α ι να π α ρ α τη ρ εί ο νο μ α σ τικ ά ό π ο ια ή ό π ο ιο ν έχα νε το β η μ α τισ μ ό το υ . «Κ α β α δά ! Έ ν α σ τ ’ αριστερό». Μ ας έκανε και ενόργανη γυμναστική στο υπόστεγο του Γυμνασίου, λίγοι όμως ήμασταν και με μαύρες βράκες τα κορίτσια. Την όμορφη Μ αρία Καρούλη, που μόνο χαμο­ γελούσε στ’ αθώα πειράγματά μας και άνοιγε χώρο με τα χέρια της να διαφύγει α π ’ τον κλοιό που της κάναμε. Κι εκείνη μας έκανε Γαλλικά. Το Γεραγώτη τσαχπίνη Στρατή Γαβαλά, σημαντι­ κό ζωγράφο και πολύ καλό τεχνίτη δάσκαλο. Έ χω έναν πίνακά του «Τα ρόδια». Μια «κουκουτζέλα» είχε τότε πολλά πεύκα στο μεγάλο περίβολο του Γυμνασίου- καμωμένη με πηλό και χυμένη σε γύψο φιγουράρει τώρα κρεμασμένη στον τοίχο, με σκαλι­ σμένη χρονολογία 1932. Μας έκανε Καλλιγραφία, Ιχνογραφία και κάθε παιδική χειροτεχνία. Ακόμη αρχίσαμε και βιβλιοδεσία με πολύ καλή απόδοση. Θυμάμαι που αγόραζα υλικά βιβλιοδεσίας από το βιβλιοπωλείο Χατζηδανιήλ και τα παιδιά του μου έλεγαν τα μυστικά της τέχνης τους. Για όλα τα ... έργα χειροτεχνίας που κάναμε υπήρχε σχολική επι­ τροπή και βράβευε τα καλύτερα. Τότε άρχισαν να λειτουργούν και οι περίφημες Ομάδες Εργασίας στα Νεοελληνικά με τον υπέροχο φιλόλογο Βασίλη Αρχοντίδη -φίλο και στενό συνεργά­ τη του δασκάλου μας μέχρι θανάτου- και στην Ιστορία με το δάσκαλό μας Ευάγγελο Παπανούτσο, με πρώτο θέμα στην Ο μάδα μας με την Κ ορ α λία Τσορβά «Ασσύριοι και Βαβυλώνιοι». Είχε ανοίξει τις βιβλιο­ θήκες του το Γυμνάσιο και διακριτικά οι καθηγητές μας έπαιρναν τ ’ απαραίτητα βιβλία που χρειαζόμα­ σταν για κάθε θέμα και Ομάδα Εργασίας. Ο σεβάσμιος γυμνασιάρχης Ολύμπιος, ο σπουδαίος Αριστείδης Δελής, όπως και όλοι οι συντελεστές της «Λεσβιακής Άνοιξης» -που ήταν τότε στη μεγάλη άνθησή της- εκτι­ μούσαν ιδιαίτερα το μεγάλο δάσκαλό μας και δεν έχα­ ναν ευκαιρία να βοηθούν με κάθε τρόπο το σχολείο

Έργο του Ευστρατίου Γαβαλά, καθηγητή τεχνικώνζωγράφου του Διδασκαλείου Μυτιλήνης, χαρισμένο στο Δημήτριο Καβαδά.

μας, που το θεωρούσαν αγαθή τύχη να ιδρυθεί στη Λέσβο, με διευθυντή τον Ευάγγελο Παπανούτσο. Το Γιάννη Διανέλο από την πολύπαθη Κύπρο. Ή ταν κι αυτός παθιασμένος δάσκαλος της μουσικής. Μας ήρθε αργά, όμως τα πρόφτασε όλα. Και φτηνά βιολιά μας πήρε σ’ όλους με δόσεις και μουσική σολ­ φέζ μας μάθαινε, ως κύριο μάθημα, και σπουδαία Χορωδία μας έφτιαξε, το μεγάλο ατού της παρουσίας του Διδασκαλείου μας στην πόλη και όπου στην ύπαι­ θρο χώρα της Λέσβου πηγαίναμε. Στην Αγιάσο -ιδιαί­ τερη πατρίδα μας, στην Αγία Παρασκευή, έδρα του Κώστα Παπαχαραλάμπους, στης Γέρας όλα τα χωριά, στην Καλλονή, στην Ερεσό, στην Πέτρα, θαρρώ και στο Υψηλό Μοναστήρι, αλλά όρκο δεν παίρνω. Όπου πηγαίναμε κι α π ’ όποια χωριά περνούσαμε, οι χωρι­ κοί μάς υποδέχονταν με χαρές και τραγούδια. Στα χωριά που μέναμε μια νύχτα μας φιλοξενούσαν οι κάτοικοι στα σπίτια τους και οι... ιδιότροποι έμεναν στα δη μ οτικά σχολεία. Θ υμ άμ αι στην Α γία Παρασκευή για πρώτη φορά κοιμήθηκα σε κρεβάτι με κουνουπιέρα -βέβαια στην Αγιάσο δεν είχαμε τότε του­ λάχιστον κουνούπια. Κι άφησα το Μόλυβο τελευταίο, γιατί εκεί πήγαμε βαποράτοι. Με πλοίο της άγονης γραμμής μεν, αλλά καθ’ όλα ωραίο και εύδρομο ατμό­ πλοιο -όλοι με την Πύλαρο- μόνο που ξέχασα τ ’ όνομά του. Κι είχαμε μαζί μας φίλους και συγγενείς των δασκάλων μας, σύνολο καμιά εβδομηνταριά. Αλλά μόνο τον Κώστα Φριλίγγο θυμάμαι, φίλο του δασκά­ λου μας, που αργότερα στην Αυτοδιοίκηση της Λέσβου από το ΕΑΜ ήταν νομάρχης. Την παρουσία του η φωτογραφία που παραθέτουμε το μαρτυρεί. (Συνεχίζεται) ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΔΑΣ

ΣΑΒΒΑΣ ΙΓΝΑΤΙΟΥ ΠΕΡΓΑΜΑΛΗΣ Ο άνθρωπος, ο αγωνιστής, ο πρωτοπόρος μετανάστης Σ τις 4 Σ επτεμ βρίου 1994 πέθανε στο ο Σ ά β β α ς Ι γ ν α τ ίο υ Π ε ρ γ ά μ α λ η ς , ο π ρ ω τ ο π ό ρ ο ς Α για σ ώ τη ς μ ετα ν ά σ τη ς σ τη ν Α υ σ τρ α λ ία . Για τη ζωή και τη δράση του, σ το ν εθνικό και κοινω νικό σ τίβ ο , γ ρ ά φ ε ι η κ ό ρ η τ ο υ Μ α ρ ία Π ε ρ γ ά μ α λ η Π ιπ ε ρ ίτ η , κ α θ η γ ή τ ρ ια τη ς Ι σ τ ο ρ ία ς κ α ι τη ς Α γγλική ς Φ ιλολογίας, σε επιστολιμαίο κείμενό της της 28ης Ιο υν ίο υ 1995 από Ξγάηυγ, το οποίο και δημοσιεύουμε, για τί παρουσ ιά ζει ενδιαφ έρον για την Α γιάσο και για τους αναγνώ στες μας. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Ο Σάββας Ιγνα τίο υ Π εργάμαλης γεννήθηκε στην Α γιάσο σ τις 21 Ιανουά ριου 1915. Ή τα ν το τελευταίο από τα δέκα παιδιά της οικογένειας. Τα χρόνια της εφηβείας του τα πέρασε δουλεύοντας σ κληρά στα σ ω θ ύ ρ ια κ α ι σ το υ ς ε λ α ιώ ν ε ς της Αγιάσου, για να βοηθήσει τους γονείς του. Ό ταν κηρύχτηκε ο πόλεμος, επιστρατεύτηκε και αρχικά πολέμησε στην Αλβανία. Στη συνέχεια ως στρατιώτης του ελληνικού στρατού πήγε στη Μέση Ανατολή και στην Α ίγυπτο, μέσω Τουρκίας. Στην Ιερουσαλήμ εκπαιδεύτηκε ιερολοχίτης και υπηρε­ τώντας κάτω από τις διαταγές τω ν Άγγλων πολέ­ μησε γ ια την α π ελ ευ θ έρ ω σ η τω ν ν η σ ιώ ν το υ Αιγαίου από τους Γερμανούς. Ο πατέρας μου έδειξε τον πατριωτισμό και την αγάπη του για την πατρίδα, όταν, περί το τέλος του 1944, πήρε διαταγή να πολεμήσει τον Ε.Λ.Α.Σ. στη Μ υτιλήνη, στην π ερ ίπτω σ η κα τά την ο π ο ία , θα επροκαλείτο κά ποιο επεισόδιο μεταξύ του Ιερού Λόχου και του Ε.Λ.Α.Σ. Ο πατέρας μου, που ήταν πολυβολητής τότε, αμέσως αρνήθηκε να δεχτεί τη διαταγή, λέγοντας πω ς «το οπλοπολυβόλο γυρίζει και από την άλλη μεριά». Η άρνησή του είχε ως συνέπεια την υποβάθμισή του. Ή ταν μοιραίο αυτό το γεγονός για τον πατέρα μου, γιατί ο στρατιώτης ο οποίος τον αντικατέστησε σκοτώθηκε από τους Γερμανούς, λίγο αργότερα. Θέλω σ ’ αυτό το σημείο να τονίσω ότι ο πατέ­ ρας μου ήταν πολιτικά ουδέτερος. Γι’ αυτόν σημα­ σία είχε ο ά νθρω πος ως άτομο και όχι το κόμμα στο οποίο ανήκε. Ως ιερολοχίτης και ως πολυβολητής ήθελε να πολεμήσει για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον εχθρό. Ουδέποτε θα σήκωνε όπλο να σκοτώσει

Ο Σάββας Περγάμαλης (δεξιά) με δυο συστρατιώτες του...

Έλληνα αδελφό! Έ να περιστατικό όμως, το οποίο συνέβη στην Α γιά σ ο , το ν έφερε στο σημείο να «ρίξει πέτρα» που λένε. Ό ταν πήγε στο χωριό, το φ θ ιν ό π ω ρ ο το υ 1944, ά ρ χ ισ α ν να φ ω ν ά ζ ο υ ν «θάνατο στους ιερολοχίτες». Αυτό του κακοφάνη­ κε πολύ και πολλές φορές το ανέφερε με πικρία. Σ ’ αυτό το σημείο θέλω να προσθέσω και κάτι άλλο. Υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν ότι οι ιερολοχίτες, μαζί με τους Αγγλους, ήταν κατά της Ελλάδας. Η πικρή αλήθεια όμως είναι ότι ήταν αδύνατο για την Ε λλάδα να α πελευθερω θεί από τους Γερμανούς χωρίς τη βοήθεια των Άγγλων. Σε μ ια α π ο σ το λ ή του στα Δ ω δεκ ά νη σ α κ α ι συγκεκριμένα στη Σύμη, ο πατέρας μου γνώ ρισε την Άννα Παπαμιχαήλ, με την οποία παντρεύτηκε το 1945, στο τέλος του π ο λ έμ ο υ . Τον επόμ ενο χρόνο γεννήθηκε το πρώτο τους παιδί, ο αδελφός μου Ιγνάτιος. Στη Σύμη έζησαν δυο χρόνια. Εκεί όλοι οι Συμιακοί αγαπούσαν και εκτιμούσαν τον

πατέρα μου για την καλοσύνη του. Το 1947 ένας θείος της μητέρας μου τους πήρε στο $γάηογ, όπου κατοικούσε. Έ φ υγα ν το Μ άιο από τη Σύμη και πήγαν πρώτα στο ΡοΠ δαίά, στην Αίγυπτο, όπου έμειναν δυο μήνες. Από εκεί έφυγαν με π λ ο ίο , το ο π ο ίο ήταν γεμάτο στρατό, για τη δίπ^αροΓΟ, όπου έμειναν μια βδομάδα. Μετά έφτα­ σαν στο δγάηογ, με α ερ ο π λ ά ν ο , την ημέρα της Παναγίας, 15 Αυγούστου 1947. Στο δγάησγ οι γονείς μου αντιμετώπισαν κοινω­ νικά και οικονομικά προβλήματα. Πρώτα α π ’ όλα, δε γν ώ ρ ιζα ν την αγγλική γλώσσα. Έ μ ενα ν στην αρχή με το θείο της μητέρας μου. Μετά, έφυγαν από εκεί και βρήκαν ένα δω μάτιο να μείνουν, μέσα σ ’ ένα υπόγειο σ πίτι. Με μεγάλη δυσκολία έβρισκε κανείς κατοικία στο δγάησγ αυτή την εποχή, καθώς και δουλειά. Ευτυχώς όμως ο πατέρας μου βρήκε δουλειά στο εστιατόριο ενός Πλωμαρίτη και έτσι μπορούσε να πληρώνει το ενοίκιο και σιγά σιγά να ξεχρεώσει τα ναύλα τους. Οι μισθοί τότε ήταν ελά­

χιστοι και ίσα ίσα που περνούσαν. Εκτός όμω ς από τα οικονομικά προβλήματα, αντιμετώπισαν και κοινωνικά προβλήματα. Η πολι­ τική της τότε κυβέρνησης ήταν της Α ευκής Αυστραλίας, δηλαδή η αγγλοποίηση όλων των μετα­ ναστών. Ή ταν υποχρεωμένοι να μιλούν αγγλικά και όποιος μετανάστης μιλούσε τη γλώσσα του τον αποκαλούσαν άαγ§ο, δηλαδή «παλιοξένο». Αυτός όμως ο ρατσισμός έκανε τους Έλληνες να ενωθούν και να ιδρύσουν δική τους κοινότητα και συλλόγους, για να διατηρήσουν την ελληνικότητά τους. Οι Έλληνες της Αυστραλίας επίσης ίδρυσαν εκκλησίες και απογευ­ ματινά ελληνικά σχολεία για τα π α ιδ ιά τους, με σκοπό να διατηρήσουν τη γλώσσα τους και τα ήθη και έθιμά τους. Σήμερα στην Αυστραλία υπάρχουν χιλιάδες Έλληνες επιστήμονες, γιατροί, δικηγόροι, καθηγητές, πολιτικοί μηχανικοί, οδοντίατροι κτλ. (Συνεχίζεται) ΜΑΡΙΑ ΠΕΡΓΑΜΑΑΗ-ΙΙΙΠΕΡΙΤΗ

Ο γνωστός Αγγλος ταξίαρχος ϋ.,Ι.Τ. Τ ιιγπ ΒιιΙΙ βεβαιώνει ότι ο επιλοχίας Σάββας Περγάμαλης, ενταγμένος στις «Κ3ίί1ίη§ ΡΟΓΟθδ» από 23 Ιουνίου 1944 έως 30 Ιουνίου 1945, έλαβε ενεργό μέρος σε επιχειρήσεις εναντίον του Άξονα. (Πιστοποιητικό το οποίο Εκδόθηκε στο Κάιρο στις 30 Ιουνίου 1945. Διαστάσεις 32,5x20)

ΑΓΙΑΣΩΤΙΚΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΣΤΟ 5ΥΠΝΕΥ «ΣΥΛΛΟΥΓΟΥΣ ΕΙΝΙ ΓΙΑ Ο Υ Λ ’ ΜΑΣ» Σ τ ις 24 Φεβρουαρίου 1996 οι Αγιασώτες, συνε­ χίζο ν τα ς τη μακρόχρονη παράδοση, οργάνω σαν αποκριάτικο χορό στο δγάησγ Βογδ Ηί§Ιι δοΐιοοΐ, Μ οογο Ρα γΓ. Η εκδήλωση σημείωσε επιτυχία . Η δη μοφ ιλή ς ορχήσ τρα «Τα π α ιδ ιά του Α ιγαίου» δημιούργησε όμορφη ατμόσ φ αιρα και κέφι. Δεν έλειψε και η αποκριάτικη σάτιρα, η οποία ως γνω ­ στό, βρήκε και στη μακρινή ήπειρο ικανούς εργάτες και ένθερμους φίλους. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε μια από τις σάτιρες που μας στάλθηκε. Την έγραψε κ α ι την εκ φ ώ νη σ ε ο σ υ νερ γά τη ς μας Γ ιώ ρ γο ς Ακαμάτης. ΓΙΑΝΧΑΤΖ Γ εια σας, φίλοι μ ’ πατριώτις, χουριανοί τσ ’ ιμσαφιροί, έφταξι πάλι γη ώρα ν ’ ανταμώσουμι ούλ ’ μαζί.. Είμι ινθουσιασμένους, χάρκα του πουλύ π ’ σας είδα, δώτσι μι αγέρας π ’ τ ’ Μυτιλήν’, θαρρώ πς είμι σ ’πατρίδα. Μπουρεί να ζιούμι σ ’ ξινιτιά τσι μεις τσι τα πιδιά μας, χτυπά όμους ιλληνικά που μέσα γη καρδιά μας. Είχα πουλλά φέτου να πω, μα γκούντ’σα τα πα σ τ’κβάρα, γιατί μ ’ τ ’ Καμπά τα σφάλματα γέμ’σα ουλόκληρ’ φλάδα. Γω ήξιρά του πς θα γυρίσ’ς, στου φιτνό μας του χουρό τσ ’ απάντιχά σι σα πιχνίδ’, π ’ του γυρέβ’ κάθι μουρά. Ούλαντ καλά τσι άγια, εμ έχ ’ ιγουισμό, ε φ τάν’ πο ’χ ’ τσιφάλ ’ μιγάλου, είνι όμους τσι στρουφνό. Ήρτι γη ώρα να τα πούμι σήμιρα πρους του κοινό, μπάτσι σκιφτείς σαν άθριπους τσι βάλ’ς λίγου μυαλό. Καθιόλ ’ εν τα πουνουγυρίζ’ς, προυσβέν’ς μας απν αράδα, δεν έχ ’ς του τόσουνα τ ’ Ψουμά, π ’μ ’ούλ ’είνι μέλ ’τσι γάλα. Πρώτουν έχου σ ’ λίστα σένα, τώρα θα σι συγυρίσου, έκανις μας άνου κάτου μι του καύκαλού σ ’ τ ’ αγύρστου. Τρώγισι δυο χρόνια τώρα, μι αθρώπ ’π ’πρέπ ’ν ’αγκαλιάζ ’ς, προώρους σουστός για να ’σι, φίλ ’μουνάχα πρέπ’να κάν’ς. Νιος ήνταν, λάθη έκανι, τώρα λ έγ’ ε ξουνουκάν’, του σανίδ ’ του ρουζιασμένου εν του πιάν’ κανέ ρουκάν’. Για να βρούμι σπίτ’ για τηυυΐΐπβ, ξέριτι του τι τραβάμι, σμαρίζουμι πού έχ’ φαγί τσ ’ ιρζόγαλου να πάμι. Σήμιρα δω, αύριγιου ’τσει, σ ’βιγγέρις κάθα μέρα, να φανταστείτι φτάξαμι τσ ’ απόξου απί τ ’ Καμπέρα. Είστι, χουριανοί, Καρίνια, που λιγόστι Αυστραλοί, δυο μόνου είνι σν Αγιάσου, αλλά έδιου έχ’ πουλλοί. Αεν αλλάξιτι τσιφάλια, που ’ρτιτι μες σ ’ ξενιτιά, μες σ τ’βαλίτσα σας, φουρούμι, φέριτι τσι τ ’ γουρσουζιά. Σαν ασκόντριχις τρουγόστι, τς κουλουβές, τς φαρματσιρές, χύνιτί του του φαρμάτσ’ σας, άμα φ τά ξιν γ’ ικλουγές. Του Σύλλουγού τουν θέλουμι σουστά τσι ινουμένου, σα τ ’ μάνα να σι αγκαλιάζ’ τσ ’ ο χ’ να σι έχ’ σα ξένου. Σύλλουγους είνι για ούλ ’μας τσι κανείς δεν τουν ουρίζ’, δε θέλ ’ έναν κμανταδόρου να φουνάζ’ τσι να μαςβρίζ’.

Ο σατιρογράφος Γιώργος Ακαμάτης, ντυμένος δικα­ στής, εκφωνεί τη σάτιρά του «Σύλλουγους είνι για ούλ’ μας» (Νγιΐηβγ, 24.2.1996).

Σήμιρα συ, ταχιά ’μι γω τσι τν άλλ ’ θαν είνι άλλους, βλάκας θαν είνι όποιους πστέψ’πους είνι φτος μιγάλους. Γίιράσαν μια κβάρα γαλιές, παγήκαν τσι χαθήκαν, Παρθέν’ς άμα τς πιρίλαβι, στουχουνιφτήρ’βριθήκαν. Γοι Αγιασώτις είμαστι αθρώπ’ μι παρουπίδα, γι ’ αυτό σπίτ’ ν ’ αγουράσουμι εν έχουμι ιλπίδα. Γη Αγιάσου είνι τσιφαλουχώρ’ τσ’ έχ’ ούλα τα στουλίδια, Αγιάσου δεν πρέπ’ να τνι λεν, μα λάκκου μι τα φίδια. Στου ζοο να μην παγαίνιτι, γιατί τα ζα γραντίζιν, πους είστι ούλ ’ αγριγιαθρώπ’ φαίνιτι πς σας γνουρίζιν. Σν Ιλλάδα κάν’ν λιτότητα τσι σφίξαν τα ζουνάρια, σήμα τουν έστλι γη Ε.Ο.Κ. τσι γράφτ’ μέσα ηο πτάρια. Μηνάς απί τ ’ λιτότητα ήρτι τσι ήνταν χάλια, του παντιλόνιντ έφιτζι τσι φαίν’νταν δυο τσατάλια. Τώρα θα κάνου γω σαράπ τσι θαν αναχουρήσου, γιατί θαρρώ πους διάζουμι, μαζί σας να τουν κ ’νήσου. Σας χιριτώ, σας εύχουμι καλή σαρακουστή τσι τ ’χρόν’ έγιτια μέρα να ’μαστι ούλ ’ μαζί. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ

Αφίσα των καρναβαλικών εκδηλώσεων της Αγιάσου την Καθαρή Δευτέρα, 26.2.1996 (διαστάσεις 41,5x29,5).

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση της σάτιρας του Αντώνη Μηνά «Βιασμός γραίας», στην αίθουσα του Θεάτρου του Αναγνωστηρίου (Κυριακή, 25.2.1996). Γιον βιαστής μι του πριγιόν’ είνι πονλ’χνιάτκονς σπόρους, έτρονγι πάππσιντ τραχανά, γΓ αυτό γ ίντσ ι μονβόρονς...

Μπουλ’μπούλ’κα καμώματα

ΤΡΕΙΣ ΓΕΝΙΕΣ ΣΤΙΣ ΕΠΑΛΞΕΙΣ...

Ο

ΤΟΥ ΚΟΥΣΤΕΑ’ ΠΡΟΥΤΑΘΑΗΤΗΣ ^ ε σας κάνει, πιστεύω, καμιά εντύπωση ο τίτλος της ιστορίας μας. Έτσι κι αλλιώς δεν ήταν δυνατόν να λάβει το Κουστέλ’ μέρος σε κάποια εκδήλωση και να μη διακριθεί. Πάντα πρώτος σε όλα, πρώτος και στον αθλητισμό και μάλιστα με επίσημο βραβείο και μετάλλιο. Και ιδού πώς, για του λόγου το αληθές. Λίγο μετά τον πόλεμο διοργανώθηκε στην Αγιάσο μια επίσημη αθλητική ημερίδα με τη συμμετοχή και ενός σπου­ δαίου αθλητή δρόμου μεγάλων αποστάσεων, που τον έλεγαν Βλάχο. Η εκκίνηση θα γινόταν από τη Φαμάκα (το Καζίνο), θα ακολουθούσε τον αμαξωτό από το Καμπούδι, θα κατέβαινε από τον κάτω δρόμο και θα τερμάτιζαν οι αθλητές στην Καρυά, μια διαδρομή 7-8 χιλιομέτρων, δηλαδή δρόμος αντοχής. Ανάμεσα στους πολλούς που είχαν δηλώσει συμμετοχή πρώτος και καλύτερος το Κουστέλ’. Με το σύνθημα της εκκίνησης το Κουστέλ’ άνοιξε ταχύ­ τητα, ξεχώρισε από το γκρουπ των άλλων αθλητών, που πήγαιναν σιγά σιγά, για να αντέξουν στην εξαντλητική δια­ δρομή, και χάθηκε από τα μάτια τους τρέχοντας σαν κατο­ στάρης. Όλοι χαμογέλασαν, πιστεύοντας ότι λίγο παρακάτω θα τον έβρισκαν ψόφιο από την κούραση (και πολύ λογικά!) να τους περιμένει κάτω από κανένα δέντρο. Περιέργως όμως η διαδρομή κόντευε να τελειώσει και το Κουστέλ’ δε φαινόταν πουθενά. Και, ω του θαύματος, σαν κόντευαν, κατάκοποι πια, στην Ηλεκτρομηχανή, βλέπουν μπροστά τους να προπορεύεται το Κουστέλ’, που κατάπινε με σταθερό ρυθμό, τα υπόλοιπα λίγα μέτρα για τον τερματι­ σμό. Όλοι απορούσαν και πολύ περισσότερο ο γνωστός αθλητής Βλάχος, αλλά η νίκη τελικά του Κουστέλ’ ήταν αναμφισβήτητη. Χειροκροτήματα από τον κόσμο, που περίμενε στον τερ­ ματισμό και το Μπουλ’μπούλ’ ανέβηκε καμαρωτός καμα­ ρωτός στο βάθρο του πρώτου νικητή. Και να τα συγχαρητήρια, να τα μετάλλια, να οι ανθοδέ­ σμες και τα λοιπά. Και σαν τελείωσαν οι σεμνές τελετές αποκαλύπτεται επιτέλους η μεγάλη αλήθεια, που τη διηγείται ανερυθρίαστα το Κουστέλ’. «Σαν έφταξα, ρε κμπάρι, στα Κουρκουλούτσια (περιοχή λίγο πιο πέρα από το Καμπούδι, στην Αγιάσο) δώκα του κατήφουρου απί τα ράχτα τσι χώσκα απού πίσου α π ’ τν Ηλικτρουμηχανή. Αμάν είδα δε απί αλάργα τς άλλ’ τσι αρχόνταν μπαγιλντσμέν’, πιτάχκα μπρουστάντουν τσι ξικούραστους έφταξα πρώτους στ’ Καρυά. Μόν’ ήμ’ παλα­ βός α ποίσου ούλ’ έφτη τ’ πουνουγύρα, αφού ήξιρα του μουνοπάτ’ μέσ’ α π ’ τα ράχτα; Ε λέγ’ τσι γη παροιμία πους «όποιους εν έχ’ νου έχ’ πουδάρια!».

ΓΙΑΝΝΗΣ Α. ΠΑΠΑΝΗΣ

Παναγιώτης Ιωάννου Χαδεμένος υπηρέτησε στον τουρκικό στρατό, μετά την κατάργηση το 1908 του προνομίου των χριστιανών να πληρώνουν φόρο στρατολογίας (δοάοΐ,αντισήκωμα), αλλά να μη στρατολογούνται και να μην επιστρατεύονται... Ακολουθεί ο γιος Βασίλης (1954), που διατέλεσε και πρόεδρος του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», και ο εγγονός Παναγιώτης (1978)... Ακολουθούν δισέγγονα...

Δ ε ιλ ιν ό

ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ

Σ το βράχο του Σουνίου, εκεί που είν’ ο ναός του παλιού θεού της θάλασσας, έδυε ο ήλιος. Ένας νέος, στην ανατολή της ζωής του αυτός, είχ’ έρθει ν ’ ατενίσει το θαύμα τουν χρωμάτοον του βασιλέματος. Ανάλαφρο αερά­ κι φυσούσε ανοιξιάτικο. Δίπλα στα μάρμαρα δυο παπα­ ρούνες άνθιζαν. Θυμήθηκε τους στίχους του ποιητή. Ήταν ωραίο το Σούνιο τη μέρα εκείνη του Ευαγγελισμού πάλι με την άνοιξη. Λιγοστά πράσινα φύλλα γύρω στις σκουριασμένες πέτρες το κόκκινο χώμα κι ασπάλαθοι...

Ο Σαραντινός Μαλιάκας σε σκίτσο (διαστάσε­ ων 21,5x13,5) του ιερέα-αγιογράφου Πανα­ γιώτη Ρούμελη, φιλοτεχνημένο στις 25 Μαΐου 1938... Ο εικονιζόμενος τραυματίστηκε βαριά κατά την επιδρομή των Γερμανών στην Αγιάσο, στις 28 Μαρτίου 1944...

Ο Παναγιώτης Καχιλέλης (1926-1995), ένας από τους Αγιασώτες που διώχθηκαν για τις πολιτικές τους ιδέες...

Κι εκεί, όπως πορφύρωνε η θάλασσα ήσυχα ήσυχα, ήρθε το πνεύμα του βασιλιά του Αιγέα. Φ ιγούρα πανάρχαιη, αναστήθηκε α π ’ τα χώματα, για ν ’ αγναντέψει π ά λι για το γιο. Στάθηκε εκεί, στην άκρη. Αμίλητος, παραδομένος στην ένταση της στιγμής* όλη του η ψυχή ήταν στη ματιά του, που έσκιζε το πέλαγο, και στην καρδιά του, που οι χτύποι της είχαν εναρμο­ νιστεί με το ρυθμό της αγωνίας του. Καρτερούσε το σημάδι, που θα μιλούσε για ζωή ή για θάνατο. Δεν ήταν πια ο βασιλιάς, παρά ο πατέρας, ο πατέρας που περίμενε το παλικάρι του, τη συνέχεια του εαυτού του. Αργά γλιστρώ ντας φάνηκε το πλοίο. Κοίταξε πάλι ο Αιγέας* ήταν η ύστατη ώρα. Και ξάφνου το μαύρο εκείνο του πανιού έγινε σκοτάδι της ψυχής και του μυαλού του. Το σημάδι ήρθε και μίλησε για το θάνατο. Το άνθος της ζωής μαράθηκε. Κι έγειρε ο πατέρας το σώμα. Το πέρασμα στην υγρή γαλάζια αγκαλιά ήταν το τελευταίο ερέθισμα των αισθήσεων και ύστερα τίποτα πια. Σιωπή. Η υπέρτατη αγάπη πήρε τ ’ όνομα του Αιγέα. Έγινε σύμβολο και το μαρτυράνε τα κύματα που ταξιδεύουν τούτο τ ’ όνομαστοχρόνο. Α ι γ α ί ο π έ λ α γ ο ς . Στη θάλασσα που ο πονεμένος βασιλιάς βρήκε τη λύτρω­ ση, στη θάλασσα που διαλάλησε τον καημό του. Έκλεισε η καταπακτή των αιώνων, γύρισε πάλι ο κόσμος στην πρώτη του μορφή. Ο νέος σηκώθηκε και πλησίασε και εκείνος στην άκρη. Η ιστορία του Αιγέα ήταν τώρα δίκιά του. Ό μως τον πόνο καρδιάς που ένιωθε θα τον γιάτρευε; Το κυανό που απλωνόταν μέχρι κάτω μακριά -κυματάκια που πα ιχνίδιζα νφάνταξε άξαφνα προκλητικό . Μα την ίδια στιγμή δυο γλάροι πέταξαν συντροφιαστά και έσμιξαν με τον ουρανό-συμφωνία λευκή και γαλάζια. Και τότε ο νέος χαμογέλασε. Τούτη τη φορά μίλησε η ζωή και τ ’ αγόρι γιατρεμένο έριξε μια τελευταία ματιά στην εικόνα του δειλινού του Σουνίου και τράβηξε για πίσω, μοναχικός περιπατητής, ωστόσο καθαρμένος. Αθήνα, 24.4.1996

ΦΩΤΕΙΝΗ ΙΙΕΡΡΑ

ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ Κάτω τα χέρια α π ’ την καρδιά μου. Αε φτάνεις, χρόνε, ως εκεί. Κι αν έστησες ολόγυρά μου φρουρά σου απειλητική, λύνει ο Μάρτης τα δεσμά μου στης χειμω νιάς τη φυλακή.

ΣΤΡΑΤΉΣ ΤΟΥ ΤΖΙΝ’ Μέρα τσι νύχτα χαρχαλέβ’ του Τ ζίν’ μες στα μουσείαντ, φαίνιτι πους τουν δίκασι ισόβια γη μοίραντ. Μη μου τους κύκλους τάραττε τσι κόσμους ας χα λά σ ’, άμα πιθάν’, σα 6ε τιλειώ σ’, θανά βρικουλατσιάσ’. Τιλειώνει ένα διάβουλου, αρχίζει έναν άλλουν, μες στα μουσεία θα πιθά ν’, γοι τέσσιρς να τουν βγάλουν. 'Εγιτ’ αθρώπ’ σπανίζουνι, στου κόσμου είνι λίγοι, φαίνιτι προυσπαθεί του Τ ζίν’ να φτάξ’ τουν Αρχιμήδη. Τίλουγια τσι τουν νταγιαντά γη γ ’ναίκαντ γη καημέν’, να βγει α π ’ του μουσείου ώρις τουν π ιρ ιμ έν’. Ούλου του κουστιτράουρου δεν έχει σταμουσύν’, κατ’ θα βαστά στα χέριαντ μι τ ’, λίμα να του ξύ ν’. Τι πιο καλός γι φίλουσιμ ήνταν α π ’ τα μικράτα μ’ τσι τώρα του μήνα μια φουρά τουν βλέπου πλια στα μάτια μ’. Πουλλές φουρές μ’ αγανακτώ, μιγά λ’ ζημιά να ποίσου, α π ’ τα μουσεία μια τσ ’ όξου για να τουν ξικουμπίσου.

Και να! που πάλι δραπετεύει, μ ’ όσα κι αν τη ναρκοθετείς. Κι ενώ ο πόνος την παιδεύει, φτερά της δ ίν’ ο ποιητής. Και ξεπετιέται σαν αηδόνι. Σαν του Μ αγιού το χελιδόνι. Συνεπιβάτης σ τ’ άρμα τώρα της άνοιξης σφυγμόμετρά) των ποδοβολητών τη φόρα. Κι αφήνομαι κι αδιαφορώ στο πώς και πού με π άει η ώρα σαν τρεχαντήρι στο νερό. Τον πεντοζάλη που χορεύουν οι παπαρούνες στον αγρό, λες και το χέρι μου γυρεύουν. Κι ενώ το σώμα πια χω λαίνει, ο γιορτασμός με συνεπαίρνει και νια πως έγινα θαρρώ. ΜΑΡΙΑ ΑΓΙΑΣΩΤΟΥ-ΑΑΜΠΡΙΝΟΥ

Αγιάσος, 4.3.1996

ΜΕΝΕΑΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΜΕΛΙΡΑ Ω! Μελιρά! Μελιρά! Παρθένα των δρυμών μακρομαλλούσα* σπάει στους αστραγάλους σου το κύμα μαύρη άφρη! Και τα γλαρά, τα χέρια της ματιάς τα φαντασμένα... σε γδύνουν τα ξεδιάντροπα στους κισσωμένους βράχους, ως κρύβεσαι σβέλτη σβέλτη, αναφωνώντας:-κούκου! Σε μένα τον επίμονο, το λαύρο κυνηγάρη από αγάπης όρμηση, παραφορά ψυχής!.. Και το ταχύπορο ποτάμι ο Ευρώτας ανακρατάει τα κρεμάμενα νερά του καθρέφτη, μόλις θα σε δει να φ τάνεις στην οχτιά του, θωρεύοντας εκστατική το πλάνο είδωλό σου... Και περιμένει ο σοφός, ο γερο-πατερούλης σου να ζήσει μέσα σε κάρπισμα γερό μετά το θάνατό του... ΟΜΗΡΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ ΜΑΡΙΓΩΣ

ΕΧΩ ΔΥΟ ΜΕΡΕΣ ΝΑ ΣΕ ΔΩ Έχω δυο μέρες να σε δω και κλαίγω σαν παιδί μωρό, που χά νει ό,τι αγαπά κι όλο σε κλάματα ξεσπά. Τη φλογισμένη σου ματιά θέλω να αντικρίσω και τη χαρά που μου ’δινε πάλι να ξαναζήσω. Έχω δυο μέρες να σε δω που γίνανε αιώνες και δε γνωρίζω, αγάπη μου, αν θα ’ν ’ αυτές και μόνες. Έχω δυο μέρες να σε δω' και το χαμόγελό σου, που έχασα τόσον καιρό, έσβησε κάθε μου χαρά, που ’χα στον κόσμο αυτό. Αγιάσος, 29.2.1996

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΑΗΣ

ΑΘΑΝΑΤΟΙ ΗΡΩΕΣ

ΑΓΙΑΑΑΙΣ ΠΑΑΑΒΕΣ

Αφιερωμένο στη μνήμη του θείου μου Στρατή Πασχαλιά, π ου εκτελέστηκε από τους Γερμανούς.

Αεν έφτανι λέγ’ του κριγιάς τσι φέραν τσι πτν Αγγλία, μι αγιλάδις παλαβές να ποίσουμ’ ουβιλία! Τ’ μαφία τ ’ πήρανι χαμπάρ’ τσι τ’ πιάσανι στα πράσα τσι κόσμους άμα το ’μαθι του κόπηκι γη ανάσα. Κάλλια να τρως ψουμί ξηρά, ιλιές τσι μια ντουμάτα, παρά ’π’ τς αγιλάδις κρέατα πτν Αγγλία παλαβάτα. ’ΙΓ τα τώρα τσι μπρος σα πρόβατα θα τρώμι πλια χουρτάρια, για πάντα θα ξιχάσουμι τα στρουμπουλά τα πτάρια. Σαν τα κουτόπουλα τ’ ΒΟΚΤΑΣ θ’ αλληλουφαγουθούμι, γι’ αυτό ’π’ τς αγιλάδις τς παλαβές πρέπ’ να προυφυλαχτούμι. Τώρα στου ίδιου τρένου γοι αρχόντοι τσ’ οι φτουχοί, μαζί στουν άλλου κόσμου πλαλιούν ουλουταχοί. Κανένας μας δεν ξέρ’ τι τρω, για τ’ ε φουρούνι κδούνια, μας κάνανι χειρότιροι ακόμα τσ’ απ’ τα γρούνια. Δημουκρατία ποίκαμι μι χώρις αστυνόμους, βαράτι να βαρούμι ούλ’ τσ’ όπου μας βγάλ’ γι δρόμους.

Ή σουν στα είκοσι οχτώ, όμορφος σαν τον Αρη, σαν τον αρχαίο το Θεό, που ’φυγες παλικάρι. Κεφάτο, λεβεντόπαιδο, σε καμαρώναν όλοι κι εκεί πάνω στην άνθηση σε έφαγε το βόλι. Στον τόπο αμέσως έμεινε το άψυχό σου σώμα, το φλογερό το αίμα σου επότισε το χώμα. Κι ο τόπος όλος άνθισε και έβγαλε κλωνάρια, να μας θυμίζει ήρωες, σπουδαία παλικάρια. Όμως ποτέ δε φύγατε μες από την καρδιά μας, πάντα θα σας θυμόμαστε εμείς και τα παιδιά μας. Ιανουάριος 1996

ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΕΛΗ-ΚΑΜΙΝΕΛΗ

ΤΟ ΠΑΡΑΣΗΜΟ Ώρες βασανιζόταν ο Ροδαίων συνέχεια, χωρίς καμία κάμψη, να θαμπωθούν τα μάτια των σπουδαίων από την κατεργάσιμο τη λάμψη. Τι φως, τι μεγαλείο θα προσδώσει, δημόσια τρανός εν παρελάσει, λάβαρο νίκης όταν θα σηκώσει και το θεό θα τον διαπεράσει!... Ένεκα σοβαράς αναπηρίας επέρνα σε καρότσι τη ζωή του και το καλό χεράκι μιας κυρίας να δέρνει πότε πότε το σκυλί του τις νύχτες, όταν αλυχτούσε και μόνο δακρυσμένο το κοιμούσε... ΟΜΗΡΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ ΜΑΡΙΓΩΣ

Αγιάσος, 3.4.1996

ΜΕΝΕΑΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΑΓΙΑΣΟΣ Ζηλεύω την καταπράσινη γη που σε ζώνει, τα πελώρια βουνά που σε περιτριγυρίζουν και σε κάνουν να νιώθεις μόνη. Τα σπίτια, τα δέντρα, το καθετί που έχει σχέση μ’ αυτή τη γη. Ζηλεύω τον ήλιο που ζεσταίνει αυτό το χώμα και σου δίνει ζωή, για να μπορείς κι εσύ, αγέραστη μες στους αιώνες, να γράφεις ιστορία διαφορετική, δίχως πολέμους, θανάτους κι οφέλη, μια ιστορία που προβάλλει τους θησαυρούς, που κρύβει η ελληνική γη. Και θα ’ναι γραμμένη με μέλι. Ζηλεύω τη σημαία σου, την Π αναγία, που στέκεται ορθή μες στην καρδιά σου. Μα πιο πολύ α π ’ όλα ζηλεύω το λαό σου, που με μόχθο κι ιδρώτα προσπαθεί να σε κάνει περήφανη κάθε στιγμή. Κι οι πρωτεργάτες της δόξας σου, που έχουν φύγει α π ’ τη ζωή, και τι δε θα ’διναν τώρα, για να ζήσετε ακόμα λίγο μαζί. Αγιάσος, Δεκέμβρης 1995

ΓΙΩΡΓΟΣ Α. ΚΟΥΝΤΟΥΡΕΛΗΣ

ΤΟ ΤΡΙΓΩΝΟ ΩΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟ ΣΥΜ ΒΟΛΟ ΤΩΝ ΜΥΚΗΝΑΙΩΝ 0 ί επισκέπτες των Μυκηνών εντυπωσιάζονται βλέποντας το αριστουργηματικό αρχιτεκτόνημα του τάφου που ονομάζεται «Θησαυρός του Ατρέως». Οι ξεναγοί τονίζουν ιδιαίτερα το μονόλιθο που σκεπάζει την πόρ τα του τάφου, διαστάσεω ν 9 μ. μήκους, 5 μ. πλάτους και 1 μ. πάχους. Πρόκειται περί της μεγαλύτερης λαξευμένης πέτρας, που υπάρχει σε οικοδομή σ ’ όλη την Ευρώπη. Έ χει βάρος 120.000 χιλιογράμμων (βλ. Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη, τόμος 17, σ. 834, στήλη 1). Επάνω από τον υπέρθυρο αυτό μονόλιθο υπάρχει ένα κούφιο τρίγωνο (το έχουν και οι άλλοι τάφοι, Κλυταιμνήστρας, Αιγίσθου), το οποίο οι μηχανικοί, κατ’ επέκταση και οι αρχαιολόγοι, ονομάζουν κουφιστικό (κούφιο) ή ανακουφιστικό (ανακουφίζω) τρίγω­ νο. Θεωρούν δηλαδή ότι σκοπός του είναι ν ’ ανακου­ φίζει τον υπέρθυρο λίθο, μήπως κοπεί από το πρόσθε­ το βάρος των λίθων του τριγώνου. Εδώ βρίσκεται ένα λάθος... Το πλάτος της πόρτας στο επάνω μέρος είναι 2,46 μ. Συνεπώς, ο μονόλιθος κάθεται εκατέρωθεν της πόρτας σε μήκος 3,27 μ. Το βάρος των δύο τούτων τμημάτων και το βάρος του υπεράνω τούτων τοίχου είναι ικανά να κρατήσουν άθραυστο το μονόλιθο στο κενό της πόρτας. Ακόμη, το πάχος του ενός μέτρου είναι αδύνατο να σπάσει από το βάρος των λίθων του τριγώνου. Άλλωστε το τρίγωνο δεν ήταν κενό. Καλύπτεται με κάποιο μάρμα­ ρο με ανάγλυφες παραστάσεις, όπως καλύπτεται το τρίγωνο της Πύλης των λεόντων. Ξεκινώντας από τη λογική αυτή σκέψη, μελέτησα τους όμοιους τάφους πολλών μυκηναϊκών χώρων, που μου επιβεβαίωσαν ότι το ύπερθεν των μυκηναϊ­ κών τάφ ω ν τρ ίγω νο δεν εκπληρώ νει οικοδομικό σκοπό, αλλά πρόκεται περί θρησκευτικού συμβόλου. Την απόδειξη της υποψίας μου αυτής παρέσχε το μυκηναϊκό νεκροταφείο Παλαιοκάστρου του νομού Αρκαδίας, την ανακάλυψη του οποίου έκαμε ο γρά­ φων το 1955. Πρόκειται περί του μεγαλυτέρου μυκη­ ναϊκού νεκροταφείου της Ανατολικής Μεσογείου, όπως λένε οι αρχαιολόγοι. Βρίσκεται σχεδόν στη μέση του Ομηρικού δρόμου Ολυμπίας-Σπάρτης (υπ’ αριθ.

84 Ρωμαϊκού δρόμου, του πίνακα Ταόιιΐα Ρουίΐη^οΓίαπα) και επί της δεξιάς όχθης του Αλφειού. Πρόκειται περί της μυκηναϊκής Φηρής, πρωτεύου­ σας της Α ρκα δικής Π α ρ ρ α σ ία ς του β α σ ιλιά Ορσίλοχου, γιου του Αλφειού, δύο δίδυμα εγγόνια του οποίου σκότωσε ο Αινείας στον Τρωικό πόλεμο (βλ. Ομήρου Οδύσσεια Γ, στ. 486κεξ.). Οι τάφοι είναι ασύ­ λητοι θολωτοί και θαλαμωτοί πλέον των 300, εκ των ο π ο ίω ν ο α ρ χα ιο λ ό γο ς καθηγητής Θ εόδω ρος

Σπυρόπουλος έχει ανοίξει 130 και δεν έχει χώρους να εκθέσει τα άφθονα αγγεία, όπλα και λοιπά κτερίσματα, αφού γέμισε τα μουσεία της Αρκαδίας. Εκεί ανεκάλυψε το αρχαιότερο νεκρομαντείο της Υστεροελλαδικής περιόδου, του οποίου την περιγρα­ φή κάνει ο Όμηρος στο Α της «Οδύσσειας», η οποία ομοιάζει σε κάθε λεπτομέρεια με το νεκρομαντείο τούτο, αφού και ομοίωμα της δαμάλας ευρέθη εντός αυτού «εξ οπτής γης». Οι τάφοι είναι θολωτοί ή θαλαμωτοί, σκαλισμένοι σε ημίσκληρο υδατογενές πέτρωμα (πωρί). Όσοι εξ αυτών έχουν δρόμο ορθογωνίου παραλληλογράμμου έχουν επάνω από την είσοδο του θαλάμου σκαλισμένο ανάγλυφο τρίγωνο. Όσοι τάφοι δεν έχουν καθόλου δρόμο, η πόρτα είναι σκαλισμένη σε ΐαδΐοαυ (καθρέφτη, πίνακα) τριγωνικού σχήματος. Άλλοι τάφοι έχουν δρόμο τριγωνικό καθ’ όλη τους τη διαδρομή και η πόρτα είναι σκαλισμένη επί τριγωνικού καθρέφτη, όπως και των προηγούμενων, χωρίς ανάγλυφο τρίγω­ νο επάνω από την είσοδο. Η παρατήρηση αυτή οδήγησε τον γράφοντα στην ανακάλυψη του τεράστιου αυτού μυκηναϊκού νεκρο­ ταφείου των 1500 μ. μήκους και 300 μ. πλάτους σε αλλεπάλληλα παράλληλα επίπεδα. Φαίνεται όμως ότι το γεωμετρικό αυτό σχήμα δεν ήταν θρησκευτικό, τα φ ικ ό σύμβολο μόνο τω ν Μυκηναίων. Έχοντας υπόψη ότι τριγωνικές είναι και οι πλευρές των πυραμίδων της Αιγύπτου, ότι τριγωνι­ κά είναι πολλά εβραϊκά σύμβολα, ότι τριγωνικά είναι και τα αετώματα των αρχαίων ναών, εντός των οποί­ ων τοποθετούσαν αγάλματα θεών, ότι τρίγωνα χρησι­ μοποιούν και οι τέκτονες, ότι ακόμη διασώζεται το τρίγωνο και σε χριστιανικούς ναούς, οι οποίοι υπερά­ νω της ωραίας πύλης έχουν ζωγραφισμένο το μάτι του Θεού εντός τριγωνικού πλαισίου, ότι πολλά ξύλινα παλιά εικονοστάσια σπιτιών έχουν επάνω τους ένα ξύλινο τρίγωνο με ανάγλυφες ακτίνες, κατέληξα στο συμπέρασμα ότι το τρίγωνο ήταν θρησκευτικό σύμβο­ λο των λαών της Ανατολικής Μεσογείου Αυτό αντικαταστάθηκε κατά την κλασική αρχαιότητα με την τρί­ γλυφη πλάκα και κατά τους χριστιανικούς χρόνους με το σταυρό, χωρίς να εκλείψει ακόμη παντελώς. Η άποψή μου αυτή δημοσιεύεται για πρώτη φορά και ευχαρίστως θα δεχθώ οιαδήποτε άλλη θετική ή αρνητική άποψη. Αθήνα, 20.4.1996

ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. ΠΙΣΙΜΙΣΗΣ Εκπαιδευτικός-Ιστορικός Ευσταθίου 47 115 24 Αθήνα

ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΑΓΙΑΣΟ Τσιραμίδα Α ρχέγονη νεροπηγή και του λόγου της, που ξέμεινε ως τις μέρες μας, να μας υπενθυμίζει το φοβερό αγώνα των μακρινών προγόνω ν μας, που πάλεψαν με νύχια και με δόντια, όχι μόνο να κρα­ τη θούν στη ζωή κ α ι να μην εγ κ α τα λ είψ ο υ ν τα π α τρ ώ α εδάφη το υ ς, α λλά κ α ι να δώ σ ο υ ν κ α ι στους μεταγενέστερους τη σκυτάλη, τα ευδιάκριτα σημεία και τους τρόπους, να συνεχίσουν κι αυτοί το δικό τους αγώνα ύπαρξης. Όσο μακρινοί κι αν μας είνα ι, άλλο τόσο κ ο ν τ ιν ο ί μας φ α ίν ο ν τα ι, αφού ο αγώ νας πάλης τους δε διαφ έρει α π ’ τον αγώνα μας σήμερα, παρά στα μέσα. Υπάρχουν και άλλα νοητικά σημάδια στα πέριξ της Τσιραμίδας, που επιβ εβα ιώ νουν κι α υτό την άμεση σύνδεσή τους με την παλαιά προέλευσή της. Ο πρώτος πόλος σύνδεσής μου με την Τσιραμίδα ήταν ο πατέρας της μητέρας μου, ο π α π π ο ύ ς μου Μιχάλης Καμνέλης, που τα 75 χρόνια του τα έζησε κολ-

Ο Μιχάλης Καμνέλης ή Βασιλάς, παππούς του συνερ­ γάτη μας Δημητρίου Καβαβά...

Βρύση της Αγιάσου-του «Μπογιατζή» σχεδιασμένη από τον εκλεκτό ζωγράφο-σκιτσογράφο Μίλτη Παρασκευαΐδη, όταν είχε επισκεφθεί την Αγιάσο σε νεαρή ηλικία...

λημένος πάνω στο βράχο, λίγο πιο πάνω από την Τσιραμίδα. Τότε γράμματα δεν ήξεραν οι άνθρωποι και ο μόνος τρόπος να μεταδώσουν τη γνώση τους ήταν τα παραμύθια, όταν μάλιστα είχαν να κάνουν με παιδιά μικρά, όπως ήμουνα εγώ τότε. Και δε θυμάμαι τίποτα α π ’ όσα μου έλεγε. Όμως ο τρόπος της ζωής τους και ιδιαίτερα της μητέρας μου φανερώνει κάτι μακρινό, αλλά σίγουρο και αμεταχείριστο. Ζούσαν μόνο με όσα άκουγαν και έβλεπαν και ό,τι έφερναν μέσα τους από τις αφηγήσεις των προγόνων τους. Αποτέλεσμα στο αγιασώτικο γλωσσικό ιδίωμα να βρίσκονται και σήμε­ ρα ακόμα λέξεις ατόφιες, παραποιημένες βέβαια από τη γλωσσική τοπική ιδιορρυθμία, που όμως δεν έχουν χάσει την αρχαία έννοια και σημασία τους. Γιατί το κύκλωμα ήταν κλειστό και δε δεχόταν εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη. Δεν είμαι όμως ειδικός, για να προχωρή­ σω. Το λόγο έχουν οι επαΐοντες της Αγιάσου και αναφέρομαι επιλεκτικά στον ξεχωριστό φιλόλογο και συγ­ γραφέα Μήτσο Παπάνη, παλιό μου φίλο και συμπαίκτη: εκείνος αριστερό μπακ και εγώ δεξιό στην ποδο­ σ φαιρική ομάδα του Γυμναστικού Συλλόγου «Όλυμπος». Κι όλα αυτό, γιατί η Αγιάσος, απομονωμέ­ νη ανέκαθεν στους πρόποδες του Ολύμπου, έμεινε ανε­ πηρέαστη από κάθε εκπολιτιστική εξέλιξη. Σ ’ ένα σωθύρι, που είχε τότε η οικογένεια του

πατέρα μου στον Αϊ-Στράτη και όχι μόνο, και στο διπλανό, των γονιώ ν του Σωκράτη και Χριστόφα Φραντζή, υπήρχαν στην πατέλα θαμμένα πήλινα πιθάρια, κιούπια, παλαιός κατασκευής και χρήσης. Ή τα ν, έλεγε ο π α π π ο ύ ς μου Γιάννης Κ αβαδάς, κρυψώνες των βοσκών της περιοχής για πράγματα που δεν μπορούσ αν να π ά ρ ουν μαζί τους, όταν έφευγαν, για να σω θούν α πό ά ρ π α γες γείτο νές τους και από πειρατές. Όταν ήμουνα 8-10 χρονώ, πηγαίναμε τακτικά τα καλοκαίρια με τον παππού μου Γιάννη Καβαδά -ο δεύτερος πόλος της σύνδεσής μου με την Τσιραμίδα και την Πενθίλη- στο κτήμα αυτό και συγκεκριμένα επάνω στην πατέλα, όπου ήταν μια τεράστια ήμερη καστανιά -γιατί να μην είναι και σήμερα- κοντά στο καλύβι τω ν Φραντζήδων και ήθελε, όταν ζύγιζε ο ήλιος πάνω στα κεφάλια μας, να κοιμάται κάτω από τον ίσκιο της. Ηλικιωμένος όπως ήταν, γεννημένος το 1851, και αφάνταστα κουρασμένος, κι εγώ παιδί, δεν είχαμε τίποτα άλλο να κάνουμε από το να λέει εκείνος ατέλειωτες ιστορίες για την Πενθίλη και τα πιθάρια κι εγώ με ανοιχτό στόμα να τον ακούω και να νιώθω σαν παιδί της εποχής εκείνης και να μην μπορώ να διακρίνω αυτό που ζούσα μ’ εκείνο που άκουγα. Βέβαια η πραγματικότητα γρήγορα μ’ επανέ­ φερε στην τάξη, αφού έπρεπε να πάω να φέρω νερό από κάτω μακριά, από την πηγή τη δική μας. Α π’ το κοινοτικό ταγάρι δεν μπορούσα να γεμίσω το κουμά­ ρι, το ’θελε και κρύο το νερό ο παππούς, να μη χαλά­ σω την καρδιά του! Έκοβα τη σαλάτα μ’ ένα κλαδευ­ τήρι -πολύ της μόδας τότε- μέσα σ’ ένα πληγιασμένο π ιά το εμαγιέ, ντομά τες και πολλά κρεμμύδια κι άπλωνα το μεσάλι, που πάντα κάτι θα ’χε μέσα, τυρί, μπόλικες ελιές και ψωμί σπιτικό, λάδι ξέχωρα σε μπουκάλι, όλα μέσα στον τρίχινο τρουβά. Για ποτή­ ρια δε γινόταν λόγος* πίναμε α π ’ το ίδιο το κουμάρι, να μη χάνονται τα χούγια και οι μυρουδιές. Ξέραμε, άμα ήπιε ξένος α πό το δικό μας το κουμάρι και χωρίς να έχει μουστάκια. Η μύτη μου ακόμα δουλεύ­ ει. Τι σου είναι να μαθαίνεις κάτι από μικρός! Στο φαγητό μονάχα τα μπερδεύαμε λίγο. Ο π α π π ο ύ ς πολύ λίγο έβλεπε και τα γυαλιά, τα τζάμια, που του έφερνε κάθε τόσο ο πατέρας μου με συρματένιο σκε­ λετό -γιατρό τέτοιο δεν είχαμε στο χωριό- να τα πετά μαζί με το π ιρ ο ύ ν ι, που δεν πή γα ινε τίπ ο τα στο στόμα του. Και να φωνάζει συγχυσμένος: το διάσκατζο τούτο, τι να τον κάνω, δεν καρφώ νει τίποτα. Καρφώνει, παππού, αλλά αυτά τα εργαλεία είναι για λιμοκοντόρους. Με το χέρι, π α π π ο ύ , με τα τρία δάκτυλα, που έτρωγε ο Κύριος και βλογούσε κιόλας.

ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟ ΦΑΚΟ ΤΟΥ ΧΤΕΣ

Το τσούγκρισμα των πασχαλινών αβγών (Αγιάσος, 17.4.1960). Διακρίνονται από αριστερά: Δεωνίδας Κουνέλης, Στρατής Πανανής, Γιώργος Λιακάτου, Παναγιώτης Πασχαλίδης, Γιώργος Τσουκαρέλης, Ηρακλής Ευαγγελινός, Νίκος Αλτιπαρμάκης και Γρηγόρης Γλεζέλης.

Εκδρομή στους Αγίους Αναργύρους Ασωμάτου (1958). Διακρίνονται από αριστερά, με τον καθηγητή τους Εμμανουήλ Σμυρνέλη (φυσικό), μετέπειτα πανεπιστη­ μιακό, οι μαθητές της Η τάξης του Γυμνασίου Αγιάσου Γιάννης Γουγουτάς, Στρατής Χαλέλης (μπρο­ στά), Γιάννης Χατζηβασιλείου και Χρίστος Στεφάνου.

(Συνεχίζεται) Αθήνα, 28.1.1996

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΔΑΣ

Από την εποχή του μελανοδοχείου... Μαθήτριες της Δ' τάξης του Γυμνασίου Δεχαινών (24.6.1955).

ΟΙ ΝΕΟΙ ΣΚΥΤΑΛΟΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ... Τ η ν Κυριακή, 10 Μαρτίου 1996, πραγματοποιήθηκε στα γραφεία μας η προβλεπόμενη από το Καταστατικό Εκλογοαπολογιστική Συνέλευση. Από την πρώτη κιόλας Κυριακή, λόγω ύπαρξης της απαραίτητης απαρτίας, εκλέχτηκαν όλα τα όργανα του Συλλόγου, δηλαδή το Διοικητικό Συμβούλιο, η Εξελεγκτική Επιτροπή και οι αντιπρόσω ποί μας στην «Ομοσπονδία Αεσβιακών Συλλόγων Αττικής» (ΟΑΣΑ). Α ρ χικ ά ο π ρ ό ε δ ρ ο ς Β α σ ίλης Λ ο ύ π ο ς κ α ι ο ταμίας Στρατής Π ανανής παρουσίασαν στα μέλη του Σ υλλόγου τα π επ ρ α γμ ένα του Δ ιο ικ η τικ ο ύ Σ υμ βουλίου, κα ι ο π ρ ό εδ ρ ο ς της Ε ξελεγκτική ς Ε πιτροπή ς Σ τυλιανός Κ ουντουρέλης διάβασε το σχετικό πρακτικό. Στη συνέχεια υπήρξαν παρεμβάσεις για διά φ ο­ ρα θέματα από τους Στρατή Ζ αλπαρίνη, Στρατή Γραμμέλη, Γιάννη Χ ατζηβασιλείου και Προκόπη Πασχαλιά, και το σώμα ενέκρινε ομόφωνα το έργο του απερχόμενου Διοικητικού Συμβουλίου. Η Εφορευτική Επιτροπή που εκλέχτηκε, αποτε­ λούμενη από τον Παναγιώτη Βατρικά ως πρόεδρο κ α ι τη Μ υ ρ σ ίνη Β λ α σ τά ρ η κ α ι το ν Π ρ ο κ ό π η Μουτζουρέλη ως μέλη, προχώρησε στη διενέργεια των εκλογών. Υ ποψ ηφιότητα για το Δ ιοικη τικό Συμβούλιο έβαλαν οι Β ασίλης Λ ούπος, Στρατής Π ανανής, Σοφία Κουδουνέλη-Παπουτσή, Στρατής Ευαγγελινέλης, Μιχάλης Κορομηλάς, Παναγιώτης Σταυρα­ κέλης και Μ αρία Κουρβανιού, από τους οποίους εκλέχτηκαν οι εννιά πρώ τοι, με βάση τον αριθμό των ψήφων που έλαβε ο καθένας. Για την Εξελεγκτική Ε πιτροπή εκλέχτηκαν ο Ε υστάθιος Λ ούπος ως πρόεδρος, Σ τυλιανός Κουντουρέλης και Γιάννης Ραφτέλης ως μέλη και ως

αναπληρωματικό μέλος ο Στρατής Ζαλπερίνης. Τέλος για την ΟΑΣΑ προτάθηκαν οι Χ ρίστος Γλεζέλης, Βασίλης Λούπος, Στρατής Ευαγγελινέλης, Φιλίτσα Σταυρακέλη, Στρατής Γραμμέλης και Στρατής Ζαλπαρί­ νης, από τους οποίους εκλέχτηκαν οι τέσσερις πρώτοι. Σ τις 13 Μ αρτίου συνήλθαν σε έκτακτη συνε­ δρίαση οι εκλεγμένοι και συγκροτήθηκαν σε σώμα ως εξής: Βασίλης Λ ούπος (πρόεδρος), π. Νεκτά­ ριος Χ ατζηπροκοπίου (αντιπρόεδρος), Π αναγιώ ­ της Στρατή Σταυρακέλης (γενικός γραμματέας), Στρατής Π ανανής (ταμίας), Σοφ ία ΚουδουνέληΠ α π ο υ τσ ή (μ έλ ο ς), Σ τρ α τή ς Ε υ α γ γ ε λ ιν έ λ η ς (μέλος), Μιχάλης Κορομηλάς (μέλος), Παναγιώτης Μακαρώνης (μέλος) και Χρίστος Γλεζέλης (μέλος). Το νέο Διοικητικό Συμβούλιο έθεσε ως άμεσες προ­ τεραιότητες την έκδοση δίσκου και (ΙΌ με παραδοσιακή μουσική και τραγούδια της Αγιάσου και των χαμένων πατρίδων της Μικρασίας, την επανέκδοση των βιβλίων του αείμνηστου δασκάλου Στρατή Κ ολαξιζέλη «Θρύλος και ιστορία της Αγιάσον της νήσον Λέσβου» (Μυτιλήνη 1947-1953) και των Ε.Π.Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη «Η Αγιάσος και τα πέριξ» (Αθήνα 1896), την τοποθέτηση τριών φωτεινών τουριστικών οδηγών στις εισόδους του χωριού και τέλος την έκδοση αυτοχρηματοδοτούμενου τουριστικού οδηγού της Αγιάσου. Για την υλοποίηση των παραπάνω απαραίτητη προ­ ϋπόθεση είναι η συμπαράσταση όλων των Αγιασωτών, όπου και αν βρίσκονται. Ήδη άρχισαν προεγγραφές για την προμήθεια του δίσκου και (ΙΌ, καθώς επίσης και των βιβλίων που προαναφέραμε, τα οποία προβλέπεται να κυκλοφορήσουν εντός του έτους. Αθήνα, 30.3.1996

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ

Στιγμιότυπο από την Εκλογοαπολογιστική Συνέλευση της 10ης Μαρτίου 1996. (Φωτογραφία Μιχάλη Κορομηλά)

ΜΝΗΜΗ ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ ΓΕΡΟΥ Σ τ ι ς 6 Α π ρ ιλ ίο υ 1996 ο δ ια κ ε κ ρ ιμ έ ν ο ς Αγιασώτης παιδαγω γός Θεόφραστος Γέρου άφησε τα εγκόσμια, σε ηλικία 80 ετών, και πήρε το δρόμο για το μεγάλο ταξίδι της αιωνιότητας. Κηδεύτηκε στις 8 Α πριλίου στο Νεκροταφείο της Κηφισιάς. Σ υ γ γεν είς, σ υ μ π α τρ ιώ τ ε ς, φ ίλ ο ι, σ υ νά δ ελ φ ο ι, συνεργάτες και μαθητές, τον συνόδεψαν με βαρύ πένθος στην τελευταία του κατοικία. Τα στεφάνια του υπουργού Π α ιδεία ς Γεωργίου Π απανδρέου, το υ υ π ο υ ρ γ ο ύ Ε θ ν ικ ή ς Α μ υ ν α ς Γ ερ ά σ ιμ ο υ Αρσένη, του π ρ ο έδρ ο υ της Β ουλής Α πόσ τολου Κακλαμάνη, του υφυπουργού Υγείας Φραγκλίνου Π απαδέλη, της Ν ομ αρχία ς Αέσβου, της Γενικής Γραμματείας Λ α ϊκή ς Ε πιμ όρφ ω σ ης, καθώ ς και άλλων, ήταν ένα μικρό δείγμα τιμής και αναγνώ ­ ρισης από τις δημόσιες υπηρεσίες και από τους εκ π ρ ο σ ώ π ο υ ς τω ν. Ε π ικ ή δ ειο υ ς εκφ ώ νη σ αν ο υ π ο υ ρ γ ό ς Π α ιδ ε ία ς , ο σ χ ο λ ικ ό ς σ ύ μ β ο υ λ ο ς Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Απόστολος Καστραντάς, ο πρ όεδρ ος της «Δ ιδασκαλικής Ο μ οσπον­ δίας Ελλάδας» (ΔΟΕ) Τάσος Π απαχαραλάμπους κ α ι εκ μ έρ ο υ ς το υ « Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο υ Σ υ λ λ ό γ ο υ Α γ ια σ ω τώ ν » ο Γ ιά ννη ς Χ α τ ζη β α σ ιλ είο υ . Στη συνέχεια παραθέτουμε τα λογύδρια του Α πόστο­ λου Καστραντά και του Γιάννη Χατζηβασιλείου. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Είναι, π ρ ο α ιώ ν ια , σ κ λη ρ ή κα ι α δ υ σ ώ π η τη η μοίρα του τάφον. Αυτή, η κοινή μοίρα των ανθρώ­ πων, η μοίρα του τάφον, μα ς έφερε εδώ, συγγενείς, γνω σ το ύ ς και φ ίλο υ ς, εκ π α ιδ ευ τικ ο ύ ς, μαθητές, πολιτικούς, για ν ’ αποχαιρετίσουμε ένα μ ε γ ά λ ο δ ά σ κ α λ ο , που φεύγει για πάντα από κοντά μας για το ταξίδι π ο υ δεν έχει γυρισμό, τον Θ ε ό φ ρ α σ τ ο Γ έρον. Ο Θ ε ό φ ρ α σ τ ο ς Γ έ ρ ο ν ήτα ν, π ρ ά γ μ α τ ι, μεγάλος δάσκαλος και παιδαγω γός. Ή τα ν ωραίος στη μορφή, στην ψυχή και στο πνεύμα. Ή ταν ιδεα­ λιστής, άδολος αγωνιστής, δημοκράτης, δημ οτικι­ σ τή ς . Το ό ρ α μ α μ ια ς π ρ ο ο δ ε υ τ ικ ή ς π α ιδ ε ία ς κατεύθννε πάντα τα βήματά του. Με τα θεία όπλα της ψυχής του, το νου και την πένα , α γω νίσ τη κ ε για τη Α α ϊκ ή Π αιδεία, δ ίπ λ α σ το ν Γ εώ ργιο Π α π α νδρέο υ, το ν Α ο ν κ ή Α κ ρ ίτα , τον Ε υάγγελο Π απανούτσο, το ν Π έτρο Μ ώραλη, τον Α π ό σ το λο Κ ακλαμάνη, το σημερινό πρόεδρο της Β ο υ λ ή ς τω ν Ε λλήνω ν, το ν Γεώ ργιο Π α π α ν ­ δρέου, το σημερινό υπουργό της Π αιδείας. Ή τα ν

π ρ ω τερ γά τη ς της Μ ετα ρρύθμισ ης του 1964-1965 και αυτής της περιόδου 1982-1989. Ο Θ ε ό φ ρ α σ τ ο ς Γ έ ρ ο υ ήτα ν ο δά σ κ α λο ς το υ μ έτρ ο υ , της σύνεσ ης, της σ ω φ ροσ ύνης, της σοφίας, της ευπρέπειας, του ήθους και της αρετής. Όλοι τον αγαπούσαν, τον σέβονταν και τον τιμού­ σαν. Κ αι για τα δίκαια της δημοτικής γλώ σσας αγω­ νίστηκε. Γράφει στη «Διδακτική» του: «Άβυσσος χω ρίζει το υς α νθρώ πους τω ν «Ψ ηλώ ν Βουνώ ν» και τους ανθρώ πους της Επιτροπείας. Α π ό τη μια η παρουσίαση της πραγματικότητας, η αλήθεια, η μεγαλοψυχία, ο γνήσιος λυρισμός, από την άλλη, η κ α κ ο μ ο ιρ ιά , η υ π ο κ ρ ισ ία , η κολα κ εία , η η θ ικ ο ­ λογία». Π ρ ιν λ ίγες ημέρες συναντηθήκαμε σ το κέντρο της Α θ ή να ς, μ π ρ ο σ τ ά σ το κ τ ίρ ιο τη ς Π α λ α ιό ς Β ουλής. Α νά μ εσ α σ τ ’ ά λλα μ ο υ είπε: «Έ χω την αίσθηση, βρε Α π ό σ το λ ε, ό τι βα λτώ σ α με. Ό τι κι αυτή η Μ εταρρύθμιση έμεινε μεσοστρατίς... Π ρέπει ν ’ αγω νιστούμε. Εσείς οι νέοι αγρυπνείτε, α γω νι­ στείτε». Σεβαστέ μου Δάσκαλε, απευθύνοντάς σου το ύστατο Χαίρε, σε ότι θ ’ αγωνιστούμε, η Μ εταρρύθμιση να προχω ρή­ σει. Δ ε θα μείνει «μεσοστρατίς». ΑΙΩ Ν ΙΑ ΣΟ Υ Η Μ ΝΗΜ Η

Σεβαστέ μας δάσκαλε, Α κριβέ μα ς φ ίλε και συμ πα τριώ τη Θεόφραστε, θλιβ ερό το ά γ γ ελ μ α τη ς α π ρ ο σ δ ό κ η τη ς α π ο δ η ­ μ ία ς σ ο υ γ ια το λ ιμ ά ν ι τη ς σ τ ε ρ ν ή ς γα λ ή ν η ς. Δ ύ σ κ ο λο να σ υ ν ειδ η το π ο ιή σ ο υ μ ε π ω ς π ο τέ π ια δε θα χα ρούμε την ευγένεια τω ν αισθημάτω ν σου, τη μ ε ιλ ιχ ιό τη τα το υ χα ρ α κ τή ρ α σ ο υ , τη ν π ε ρ ίσ ­ σεια τω ν γνώ σεώ ν σου, τη ν α π λ ό τη τα τω ν τρ ό ­ π ω ν σου, το ν π α λ μ ό της α γ ω ν ισ τικ ό τη τά ς σου, την υπεροχή της δημ οκρα τικότητάς σου, τη χα ρά τ η ς σ υ ν τ ρ ο φ ι ά ς σ ο υ , τ η ν α π ε ρ α ν τ ο σ ύ ν η τη ς κ α λ ο σ ύ ν η ς σου, τη ζέση της δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό τ η τ ά ς σου, το ν π α κ τω λό της α γά π η ς σου. Έ φ υ γ ε ς και μ α ς άφ ησες ο λό γιο μ ο το π ο τή ρ ι της θλίψ ης και του πόνου. Η α γα πημ ένη σ ου γενέτειρ α Α γ ιά σ ο ς π εν θ η ­ φορεί, γ ια τί έγινε φ τω χότερη με την απώ λεια τη δική σου, π ο υ ήσουν εκλεκτό τέκνο της, καμάρι και περηφ ά νια της. Ε μ είς οι σ υ ν το π ίτες σου, π ο υ β ρ ή κ α μ ε α ρ α ξ ο β ό λ ι σ τη φ ιλ ό ξ ε ν η γη τη ς Α ττικ ή ς, ήρθαμε να σε ξεπροβοδίσουμε, με βαρυπενθούσα την ψυχή μας, και ν ’ αποθέσουμε στο σκήνω μά σου τ ’ α μά ρα ντα λ ο υ λ ο ύ δ ια το υ σεβα­ σμού μας, της εκτίμησής μας, της α γά πης μας. Η μ νήμ η σου θα μ α ς σ υ ν ο δ εύ ει σ ’ όλο το μ ά κ ρ ο ς

της ζω ής μ α ς και θα ’ναι κ α θοδηγητικό κ έ ν τρ ι­ σμα για το δικό μ α ς τρόπο ζωής, για τη δική μας δράση. Κ α ι το ύ το , γ ια τ ί π ο λ έμ η σ ες, μ ε υψ ηλό αίσθη μα ευθύνη ς, α πό π ο λ λ ά μ ετερ ίζια , για το καλό του τό π ο υ μας, για την προαγω γή της π α ι­ δείας. Α φ ειδ ώ λευ τα χ ά ρ ισ ες εύ χυ μ ο υ ς κ α ρ π ο ύ ς τ ο υ φ ω τ ισ μ έ ν ο υ σ ο υ ν ο υ κ α ι τη ς ε υ α ίσ θ η τ η ς ψ υχή ς σου ως χ α ρ ισ μ α τικ ό ς δ ά σ κ α λο ς, ως εκ π α ιδ ευ τικ ό ς σ ύμβουλος, ως επιμορφ ω τή ς, ως α ν τιπ ρ ό ε δ ρ ο ς το υ Π α ιδ α γ ω γ ικ ο ύ Ιν σ τιτο ύ το υ , ως γε ν ικ ό ς γρ α μ μ α τέα ς Λ α ϊκ ή ς Ε πιμόρφ ω σ ης. Ε ίχες την παραδοχή και την εκτίμηση όλων, όσοι σε γν ώ ρ ισ α ν α π ό κ ο ν τά , α π ό τ ις π ρ ά ξ ε ις σου, από τις δ ιδ α σ κ α λ ίες και τα μαθ ήμα τά σου, από τ ι ς ο μ ι λ ί ε ς σ ο υ , α π ό τα ά ρ θ ρ α σ ο υ , α π ό τα βιβ λία σου, τα γραμμένα με το π ά θος της νεα νι­ κής ψυχής σου και το φ λογερό έρω τα για κ α λ ύ τε­ ρη, δικα ιότερη και ανθρω πινότερη α ν τια υ τα ρ χ ι­ κή εκπαίδευση... Ακριβέ μας Θεόφραστε, δέξου το ύστατο χαίρε από τη νυφούλα του λεσβια­ κού Ο λύμπου, από το υ ς α π α ν τα χο ύ Α για σ ώ τες, από τους συναδέλφους, από τους συνεργάτες, από τους μαθητές και από τους φ ίλους σου. ΑΙΩ Ν ΙΑ ΣΟ Υ Η Μ ΝΗΜ Η

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γεώργιος Βασιλείου με το Θεόφραστο Γέρου, έναν από τους δασκάλους του στη Μυτιλήνη. Πίσω διακρίνεται η Δένια Σέργη (15 Απριλίου 1988).

ΙΣΑ ΣΥ ΠΟ ’ΦΑΓΙΣ ΤΑ ΣΥΚΑ!

ΜΙ ΠΑΡΑΠΟΥΝΟΥ... Έ γιουτι μι του Τουρκικό ήνταν ιπιστρατιμέν’, στα Βατιρά, Α ντώ ν’ς Μηνάς μι ένα φίλουντ δικη­ γόρου. Μ ια Τσυριατσή βράδ’ που γύριζαν, πα σι μια μουτουσικλέτα, τσι πιράσαν μες α π ’ τ ’ Βρισά, άμανι ίβγαν α π ί του χουριό, μια παρέγια κουπιλούδια κάναν βόλτα στα σκουτνό. Είδαν τα δυο τα π α λ κ ά ρ ια πα σ τ’ μουτουσικλέτα τσι πιάσασ ί τς κουβέντα. Γιου Μηνάς, που ουδήγα, δένι σταμάτγι, ούλου τσι έφιβγι. Α μανι πήγαν π ιο πέρα, ρουτά γιου δικηγόρους: - Σ ιγ ά , ρε, γ ια τ ί φεβς; Λ έγ ’ μι π α ρ ά π ο υ ν ο υ Μηνάς: -Εμ σαν π ά μ ι π ιο πέρα, στου φω ς, τσ ι δούσι μας! Μυτιλήνη, 5.1.1996

ΜΑΡΙΑ ΑΪΒΑΛΙΩΤΟΥ

ΤΑ ΒΟΥΒΑΡΙΣΙΑ Αγόρασι δυο βουβαρίσια Μ ιλτιάδης γι Σφήγκα. Τν ώρα που τα πάστριβγι γη γ ’ναίκαντ στου σ π ίτ’, χύστσι μια κάτα τσ ’ ίρ π α ξι του ένα. Κ όντιψ ι να σκάσ’ α π ’ του καμό τς γη γ ’ναίκα. Αναγκάστσι να τγανίσ’ μο του ένα. Του μισμέρ’ πήγι Μ ιλτιάδης να φα. Φτή κάντντου ζαμουρια σ μέν’. Τούλουγια να του πει, μαθέ, που φουβούντου. Λέγ’: «Να τσι συ, πάθαμι ένα χατά, αλλά δε φταίβγου γω. Σαν που έπλυνα τα βουβαρίσια, χύστσι μια παλιόκατα τσι ίρπαξι του ένα. Μ ιλτιάδης δένι ταράχτσι καθόλ’, μου λέγει τς: Αγι μη σ τινα χ ο υ ρ ιέσ ι, του θκο σ ’ ίρπαξι, του θκο μ’ κάτι. Μυτιλήνη, Μάρτης 1996

ΑΝΤΩΝΗΣ ΜΗΝΑΣ

Πριν απί πουλλά χρόνια ένας α π ’ τς αρχουντάδις τ ’ Παλιότσπου, πο ’κανι τσι πρόιδρους τ ’ χουριού -Σ τρ ά τ’ Ρ ιπ ά ν ’ τουν λέγαν-, ίπ ιρ ν ι ιρ γά τις στα κτήματαντ, αλλά τς ξιθέουνι στη δλεια μι του θκοντ του κόλπου. Ξιχουρστά στου καθέναν έδνι σύκα για ξ ιγ ά ν ια σ μ α τ σ ’ ίλ ιγ ι μες σ τ ’ α φ τίν τ: Ιπ ε ιδ ή είσ ι γ ιο υ κ α λ ύ τ ι ρ ο υ σ ι μ ’ ι ρ γ ά τ ’ς τσ ι σι συμπαθώ π ο υ λ ύ , γ ι ’ αυτό σ ’ τα δίνου τα σ ’κέλια. Π ά ρ ’ τα τσι μ η ν του π ε ις σ τς ά λ λ ’. Κάθα φουρά όμους που κασμάς έπ ιφ τι τ σ ’ ένι βγατούσαν γ ’ ιρ γά τις, φώ ναζι δνατά, για να τουν ακούν ο ύ λ ’.

Iσα συ π ο ’φ α γις τα σύκα! Γιου καθένας όμους θάρργι πς του ’λιγι για φτον. Ίβαζι λοιπόν τα δνατάντ πάλι τσ ’ ίσιαμ’ να σκουλάσ’ πέτα κώλουσιντ σα τσυδών’, ίβγινι τσι γη ψχηντ. Δύσκουλα, βλέπ’ς, τα χρόνια τότις για τς ιργάτις τσι του μιρουκάμα­ του φτνο, σ’ χάσ’ τσι σ’ φέξ’. ΕΡΜΟΑΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΑΕΙΟΥ

ΜΙ ΤΟΥ ΒΑΣΛΕ ΓΙΝΙΑ! Π ριν από καιρό ήρθε στην Αθήνα ένας χω ρια ­ νός μας και φιλοξενήθηκε σ ’ ένα συγγενικό του σ πίτι. Ό τα ν τέλειωσε τις δουλειές του και ήταν έτοιμος να επιστρέφει πίσω στο χωριό, του είπε ο συγγενής του: - Μην πας στου χουριό μι αδειανά τα χέρια, να π ά ρ ’ς κανέ δώρου στα μουρά τσι στη γ ’ναίκα σ’. Άκουσε τη συμβουλή του και ξεκίνησε να ψω νί­ σει. Το πρώτο που σκέφτηκε ήταν η γυναίκα του. Πήγε λοιπόν σ ’ ένα κατάστημα κι έψαχνε να βρει αυτό που ήθελε. Τον πλησίασε μια όμορφη τσαχπί­ να πωλήτρια και του είπε: - Μ ήπω ς μπορούμε να σας εξυπηρετήσουμε, κύριε; - Ναι, να, θέλου να πάρου κανέ βρατσί για τη γ ’ναίκα μ’.

- Τι είπατε, κύριε; - Να, μωρέ, κιλότις θέλου να πάρου.

- Τι νούμερο φοράει η κυρία σας; - Σάμπους ξέρου!

- Είναι σαν κι εμένα; Και του έδειξε το ωραίο της σώμα. Και αυτός της απάντησε: - Εμ άμαν ήνταν σαν ισένα, κουπέλα μ’, θαν ήμ’ μι του βασλέ γινιά! ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΑΕΖΕΑΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΒΙΒΛΙΟ -Κ ΡΙΤΙΚΗ Π α ρο υβΗ ^ιι Μ. ΓΡ. Ζ Α ΓΟ ΡΗ ΣΙΟ Υ Γ. Ν. ΓΙΑΝΝΟΥΑΕΛΑΗΣ «Παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου» Αθήνα 1995. Σ χ. 28x 2 1 , σα. χχίν+ 248

.· Ο Γιάννης Χατζηβασιλείου επιστημόνων αρχιτεκτόνων, αλλά και εμπειροτεχνών και απλοϊκών λαϊκών τεχνιτών. Καταγράφονται και αποτυπώνονται αρχοντικά, ναοί, μοναστήρια, πύργοι, φτωχόσπιτα, λιθόστρωτα, βρύσες, λιθοδομίες, αρμο­ λογήματα... Και όλα αυτά με υπευθυνότητα, με σεβα­ σμό στην παράδοση, με γνώση, με παράθεση πλούσιου εικονιστικού υλικού (σχέδια, φωτογραφίες), έτσι που να λειτουργούν και ως πρόκληση για διάσωση ιδιαίτε­ ρα χαρακτηριστικών αρχιτεκτονικών παραδοσιακών στοιχείων, τα οποία απειλούνται από την καταλυτική δύναμη του χρόνου, από τον παροξυσμό της αντιπα­ ροχής, από την άγνοια και από την αφροντισιά. Και τέτοια υπάρχουν σε διάφορα μέρη του νησιού, τα οποία αξίζει κάποτε να τα προσέξουμε, να τα προστα­ τέψουμε και να τα αξιοποιήσουμε.

ΛΑΒΑΜΕ

Με πολλή αγάπη για το λαϊκό μας πολιτισμό εργά­ στηκαν οι α ρ χιτέκτονες Μ αρία Ζ αγορησίου και Γιώργος Γιαννουλέλλης. Το βιβλίο τους «Παραδο­ σιακή αρχιτεκτονική της Λέσβου», το οποίο κυκλοφό­ ρησε π ρ ό σ φ α τα στη σειρά τω ν εκδόσεω ν του «Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας», μαρτυρεί ευαι­ σθησία, πίστη, επιστημονική κατάρτιση, ερευνητική διάθεση, αγωνιστικότητα και ήθος. Καλύπτει όλον το λεσβιακό χώρο και δίνει ποικίλα αντιπροσωπευτικά δείγματα αρχιτεκτονικής δημιουργίας. Δεν αναφέρε­ ται μόνο σε αρχοντικά, στα οποία κυρίως επικεντρώ­ νεται το ενδιαφέρον των περισσότερων, αλλά και σε άλλα «αρχιτεκτονήματα», στα οποία εκδηλώθηκε έντονα το μεράκι και ο δημιουργικός οίστρος όχι μόνο

• Α ν δ ρ έα Α. Μ π ο ύ τσ ικ α , σ το «Χ ρονικό του Μορέως», Σύντομη ιστορική-φιλολογική μελέτη, Αθήνα 1995, Σχ. 23,5X17, σσ. 96.

• Ιγνάτιος Αλεξίου, «Οι ουρανοί ανοίγουν», Ποίηση, Αστερίας, Αθήνα 1995, Σχ. 20X14, σα. 54+2.

• Ιγνά τιο ς Α λεξίου, «Φ ω τεινή π ρά ξη», Ιω λκός, Αθήνα 1994, Σχ. 20,5X14, σα. 44+4.

• Μ αρίκα Αλκ. Μ αριγλή, «Δικαίω μα στο λάθος», Π ο ιή μ α τα , Τ ρίτη έκδοση, Μ υτιλή νη 1996, Σχ.

21X14, σσ. 72.

• Μ αρία Α γ ια σ ώ το υ -Λ α μ π ρ ιν ο ύ , « Α π ό σ τ α γ μ α αγάπης», Ποιήματα, Μυτιλήνη 1996, Σχ. 21,5X17, σσ. 72.

• Π. Π α ρα σ κευα ΐδη , « Π α ρ ά ξενα δ ιη γή μ α τα » , Εκδόσεις Αστερίας, Αθήνα 1996, Σχ. 21X14, σσ. 200.

• Π έπη Δ αρά κη, «Το ό ρ α μ α τη ς ισ ο τ ιμ ία ς τη ς γυναίκας», Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 1995, Σχ.

21X14, σσ. 502+10.

• Μ αρίας Αχ. Α να γνω σ τοπούλου, «Η λεσ β ια κή γ υ ν α ικ ε ία φ ο ρ ε σ ιά , 1 8 ο ς-1 9 ο ς α ι.» , Δ ήμ ος Μ υ τιλ ή ν η ς, Λ εσ β ια κ ό ς Ο ρ γ α ν ισ μ ό ς Λ α ϊκ ή ς Τέχνης, Αθήνα 1996, Σχ. 29X21, σσ. 214+2.

• Κ ατερίνα Ν. Θεοφίλη, «Ο τιτά να ς Δ ημήτρης Α. Προεστός, Το εξιλαστήριο θύμα και το άλλοθι μιας ένοχης κοινωνίας», Αθήνα 1995, Σχ. 20,5X 14, σσ. 30+2.

• Γιάννης Ανδρικόπουλος, «Επιτύμβια χαράγματα, Ο Χ α λ α σ τ ή ς κ ι ο Π λ ά σ τη ς » (μ ν ή μ η Κ ω σ τή Παλαμά) 27.2.1943 - 27.2.1996, Α νάτυπο από την εφημερίδα «Γνώμη» Π ατρών. Έκδοση: «Φ ιλολο­ γική Φωνή», Αίγιο 1996, Σχ. 21X15, σσ. (26).

Κυκλοφόρησε το βιβλίο

ΣΤΡΑΤΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑ Θεατρικά και άλλα... Έκδοση Πολιτιστικού Συλλόγου Ασωμάτου Λέσβου «Ο Ταξιάρχης» Μυτιλήνη 1996 Τιμάται 3000 δραχμές. Ό ποιος επιθυμεί να το προμηθευτεί μπορεί να το ζητήσει α π ό το ν π ρ ό εδ ρ ο του π α ρ α π ά ν ω Συλλόγου Π ρ ο κ ό π η Π α π ά λ α , Χρύσανθου Μολίνου 3, 811 00 ΜΥΤΙΛΗΝΗ, τηλ. 0251-26713

Π ρόσφ ατα κυκλοφόρησε το βιβλίο-λεύκω μα του ΓΙΑΝΝΗ ΧΡ. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟ Υ « Α ν α ­ γνω σ τή ρ ιο «η Α ν ά π τυ ξ η » Α γ ιά σ ο υ . Π ο λ ύ π τυ χ ο Α όγου και Τέχνης 1994» (Αθήνα 1995), σχ. 29X21, σσ. 112. Τιμάται 3.000 δρχ. και διατίθεται από το Α ν α γν ω σ τή ρ ιο (τηλ.: 0252/22240) κ α ι α π ό το «Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών» Αθήνας (τηλ.: 5222033 και 5724912, Βασίλειος Λούπος). Δέον να σημειωθεί ότι τα έσοδα από την πώληση ανήκουν στο Αναγνωστήριο.

ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΙΤΕΣ Β ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ! Κύριε Διευθυντά, με αυτή την επιστολή μου θέλω να γνωρίσω στους αναγνώ­ στες του περιοδικού, που κατά μεγάλο ποσοστό είναι Αγιασώτες, καθώς επίσης και στον κάθε υπεύθυνο παράγο­ ντα, πού οφείλεται σήμερα και ειδικότερα κατά τους θερι­ νούς μήνες η ερήμωση του ωραιότερου από κάθε άποψη σημείου του χωριού, το οποίο λέγεται Σταυρί. Ο υπογράφων βέβαια τυχαίνει να είμαι γέννημα θρέμ­ μα Σταυριώτης και αυτό ίσως ορισμένοι να μου το κατα­ λογίσουν ως αιτία για το αυξημένο ενδιαφέρον μου. Με βρίσκει αδιάφορο, γιατί αυτή είναι η πραγματικότητα. Για να μη μακρηγορώ όμως, λόγω του περιορισμένου χώρου, θα συνεχίσω την αναφορά μου για το συγκεκριμένο θέμα. Κατά καιρούς έχουν γίνει ενέργειες, φυσικά από τους απλούς συμπατριώτες μας. Κατά τη διάρκεια της δημαρχίας του κ.Γεωργίου Παπαπορφυρίου είχε συγκεντρωθεί σεβαστός αριθμός υπογραφών, καθ’ υπόδειξη του ίδιου, ώστε, με τον τρόπο αυτό και με διάφορα άλλα επιχειρή­ ματα και κατόπιν των επαφών που θα είχε με το νομάρχη, να προέβαινε σε κάποιες μεταρρυθμίσεις στο συγκοινω­ νιακό χώρο, και από τα δυο λεωφορεία του ΚΤΕΑ, που αναχωρούν κάθε πρωί από το σημερινό σταθμό, το ένα να σταθμεύει και να αναχωρεί από τον επάνω δρόμο "Καμπούδ’". Πρώτον, για να μην ταλαιπωρούνται οι δημότες που διαμένουν στις περιοχές πλησίον του υπό σκέψη σταθμού και ειδικά κατά το χειμώνα. Δεύτερον, οι ξένοι επιβάτες που επισκέπτονται το χωριό να διασχίζουν σε μεγαλύτερη έκταση τούτο προς τη Μεγαλόχαρη. Η διαπίστωση είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έγινε καμιά ενέργεια, με αποτέλεσμα οι κ ά τοικ οι του επάνω χωριού να διερωτώνται μήπως είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Μια πληροφορία, που πλανάται, δίχως να διαθέτει κάποιος στοιχεία γι’ αυτή, παρά ενδείξεις μονάχα, λέγει ότι συμφέροντα του κάτω χωριού παρεμβάλλονται στην όλη προσπάθεια, με αποτέλεσμα να ναυαγεί κάθε καλο­ προαίρετο ξεκίνημα. Η σημερινή δημοτική αρχή ας επανεξετάσει το θέμα, ας μη μας πει ότι η ερήμωση οφείλεται στο λιγόστεμα του πληθυσμού, γιατί το πρόβλημα έχει δημιουργηθεί μόνο στο Σταυρί και όχι αλλού. Ευχαριστώ ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ

ΣΤΡΑΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΒΑΔΕΛΗΣ ( 1908 - 1996 ) Σ τ ι ς 31 Γενάρη 1996 έφυγε γ ια π ά ν τ α α πό κοντά μας ένας πολύτιμος φίλος. Ή ταν σε όλη του τη ζωή αξεπέραστο παράδειγμα σοβαρού, έντιμου και γενναίου ανθρώπου, είδος δηλαδή εν ανεπάρ­ κεια για την εποχή μας. Ας μου επιτραπεί, για την πισ τότη τα και ειλ ικ ρ ίνεια τω ν αισθημάτω ν και εκτιμήσεών μου, να επαναλάβω ό,τι προ τριετίας σ ’ επ ισ τολιμ α ίο ενημερω τικό σημείωμά μου για τους «Διαπρεπείς Αγιασώτες και τους χαρακτηρι­ στικούς τύπους» («Αγιάσος», τεύχος 75, ΜάρτηςΑπρίλης 1993) έγραφα γ ι’ αυτόν: Αξίζει επίσης να σημειωθεί ο Σ τ ρ α τ ή ς Β α σ . Κ α β α δ έ λ η ς . Άλλοτε υποθηκοφύλακας και συμβο­ λαιογράφος Αγιάσου και για δυο συνεχείς τετραετίες δήμαρχος, υπόδειγμα εντιμότητας και σεμνότητας. Από παιδί ακόμη έδειχνε ότι έκρυβε μέσα του γεν­ ναία ψυχή και ότι ήταν ασάλευτος σε ό,τι πίστευε. Γι’ αυτό και υπόφερε τόσα στη ζωή του από άδικες υπο­ θέσεις και φυλακίσεις. Για το «αληθές του λόγου» διαβάστε γ ι’ αυτόν περισσότερα στο ωραίο βιβλίο του Απόστολου Αποστόλου «Μνήμες».

Π ρέπει να ομολογηθεί ότι, χάρη στη σύνεση, υπευθυνότητα και μετριοπάθειά του ως ηγέτη του ΕΑΜ (1941-1944), γλίτω σ ε η Α γιά σ ο ς α πό τ ις ακρότητες, τις εκδικήσεις και τα εγκλήματα, που βασάνισαν άλλες περιοχές της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, όταν το κλίμα ήταν πρόσφορο και ευνοούσε επιθετικές παρορμήσεις. Για την προσφορά του αυτή και για την ενερ­ γητική του δραστηριότητα ως δημάρχου, νομίζω ότι αξίζει ο Δήμος να τιμήσει τη μνήμη του και να δώσει τ ’ όνομά του στον πιο κεντρικό δρόμο της Αγιάσου, το δε Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας να παραχωρήσει οικογενειακό τάφο. Πόσες φορές, όταν θα θυμόμαστε τον ω ραίο, λ ιγό λ ο γ ο κ α ι χ ιο υ μ ο ρ ίσ τ α εξ α ιρ ετικ ό εκ είνο ν άνθρω πο, ο νους μας θα πηγαίνει στο μοιρολόγι του Γκαίτε για τον Ευφορίω να: «Σ τις λ ύ π ες και σ τις χα ρ ές θενά ’χο ν μ ε το θάρρος για σε και την αγάπη σου να πούμε;» Ι.Π. ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ Επ. Δικηγόρος

Περίπατος στον κάτω δρόμο της Αγιάσου (22 Απριλίου 1979). Διακρίνονται από αριστερά ο Στρατής Χατζηπροκοπίου, ο Κομνηνός Τσουκαρέλης, ο Στρατής Καβαδέλης, ο Γιάννης Γιαννάκης και ο Πάνος Πράτσος.

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ Φ ΕΥΓΟΥΝ ΣΤΕΛΙΟΣ ΧΑΤΖΗΠΑΥΛΗΣ (1924-1996)

υψηλό βαθμό πνευματικής καλλιέργειας. Η τοπική εφημερίδα «Νέοι Αγώνες της Η πεί­ ρου» σε νεκρολογία της γράφει: «Α ν η ανθρώ πινη κοινω νία είχε π ο λλο ύ ς Σ τέλιους, δεν είναι βέβαιο ότι θα είχε καλύτερη και ανθρωπινότερη Σε στενό φίλο του είχε πολλές φορές μιλήσει νοσταλγικά για το νησί της καταγωγής του και είχε πάντα την ελπίδα πω ς κάποια μέρα θα βάδιζε σιω­ πηλά στους γνώ ριμούς του δρόμους τω ν λεσβια­ κώ ν ελα ιώ νω ν. Ό μ ω ς το « νό σ τιμ ο ν ήμαρ» δεν ήρθε, για τί ο Στέλιος Χ ατζηπαυλής έφυγε για το ταξίδι «χωρίς επιστροφή» στις 9 Μαρτίου 1996. Γ.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΣΠΗΛΙΑΑΗ-ΤΣΟΥΚΑΡΕΛΗ (1911-1996)

Ο ν ειρευότα ν τους ελαιώνες της γενέθλιας γης και τα ανηφορικά λιθόστρωτα της Αγιάσου, όπου μεγάλωσε... Ο Στέλιος Βασιλείου Χ ατζηπαυλής γεννήθηκε στη Μυτιλήνη το 1924 και το 1940 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αγιάσο, όταν ο πατέρας του έγινε εργοδηγός στην ανέγερση του Σανατορίου. Φ οίτησε στο Α ' Δ η μ ο τικ ό Σ χ ο λ ε ίο κ α ι στο Η μιγυμνάσιο Αγιάσου και τελείωσε το Γυμνάσιο Μυτιλήνης με εξαιρετική επίδοση σε όλα τα μαθή­ ματα. Πτυχιούχος της Ανωτάτης Σχολής Οικονομικών και Εμπορικών Επιστημών διορίζεται στα Γιάννενα ως υπάλληλος του Εθνικού Οργανισμού Προνοίας. Δ ιευ θ ύ ν ει π α ρ ά λ λ η λ α το Ε σ π ερ ινό Γ υμ νά σ ιο Ιωαννίνω ν και το 1975 αναλαμβάνει τη διεύθυνση της παιδόπολης των Ιωαννίνων «η Αγία Ελένη», θέση από την οποία απεχώρησε το 1987, όταν συνταξιοδο­ τήθηκε. Το 1962 π α ντρεύτη κ ε τη Γ ια ν νιώ τισ σ α Δήμητρα Μπότση. Έ καναν δύο κόρες, την Εύα και την Π αναγιώτα. Η Εύα, πτυχιούχος της Γαλλικής Φιλολογίας και η Παναγιώτα της Νομικής. Η π ο λ υ σ χ ιδ ή ς δράση το υ , η υ π ο δ ε ιγ μ α τ ικ ή συμπεριφορά του ω ς οικογενειάρχη, ω ς υπαλλή­ λου, αλλά και ως απλού πολίτη, τον καταξίωσαν κ ο ιν ω ν ικ ά σε μια π όλη , ό π ω ς τα Γ ιά ννενα , με

Ε φ υ γ ε σ τις 27 του Φλεβάρη για το μεγάλο τα ξ ίδ ι η Ε υ τυ χία , η π ρ ω τα δερ φ ή τω ν γνω σ τώ ν συμπατριω τώ ν μας Κώστα, Δημήτρη, Γιάννη και Θωμά Σπηλιαδή. Είχε προηγηθεί ο θά να τος του αδερφού των Γιώργου, που τόσο πολύ πίκρανε την Ε υτυχία και όλους μας. Του Γιώργου, που ήταν σ τεν ά σ υ ν δ εδ ε μ έ ν ο ς με την κ ο ιν ω ν ία της Μυτιλήνης και την οποία υπηρέτησε με όλη τη γεν­ ναιότητα της άδολης ψυχής του. Η Ευτυχία υπήρξε το στήριγμα αυτής της παρα­ δ ειγ μ α τικ ή ς ο ικ ο γ έ ν ε ια ς, γ ια χάρη της ο π ο ία ς έδωσε ολόκληρο τον εαυτό της. Με την ίδια όμως απλοχεριά της ψυχής και των πράξεών της στάθη­ κε κ ι αυτή κ οντά στο κ ο ινω νικ ό σύνολο, κοντά στους αδύναμους και κατατρεγμένους, πιστή στα ουμανιστικά ιδανικά, που γαλούχησαν ολόκληρη την οικογένειά της, τ ’ αδέρφια της και τους αξέχα­ στους γονείς της, Σταύρο και Μαρία. Στα δίσεκτα χ ρ ό νια της γερ μ α νικ ή ς κ α τοχή ς κ α ι στα ακόμα δυσκολότερα χρόνια του εμφύλιου σπαραγμού δε δίστασε, με κ ίνδ υ ν ο της ζω ής της π ά ρ α π ο λ λ ές φορές, ούτε μια στιγμή να βοηθάει και να συμπαρίσταται σ ’ όλους εκείνους που σήκωσαν το βάρος του αγώ να για μια Ελλάδα ελεύθερη και για μια κοινωνία δικαιότερη. Κι όταν στην περίοδο του μετεμφυλιακού κρά­ τους είδε να σέρνουν τον υπερήλικα και υπερήφα­ νο πατέρα της Σταύρο στην εξορία, ένιωσε βαθύτα­ τα το νόημα εκείνης της ξενοκίνητης σύγκρουσης, στην οποία οδηγήθηκε ο ελληνικός λαός. Η Ευτυχία έμεινε πιστή στα ιδανικά αυτά μέχρι την τελευταία της στιγμή και υπήρξε ένα σπάνιο κοινω νικό άτομο, που ο θάνατός της μας αφήνει φτωχότερους. Θα τη θυμόμαστε και θα παραδειγ­ ματιζόμαστε από τη ζωής της...

Η ΑΚΑΔΗΜ ΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΤΙΜ ΗΣΕ ΤΟΝ ΠΑΝΟ ΠΡΑΤΣΟ

Η Ακαδημία Αθηνών κατά την πανηγυρική συνεδρία της 28ης Δεκεμβρίου 1995, απένειμε βραβείο στον Πανό Πράτσο για το πολιτιστικό έργο το οποίο επιτελεί ως πρόεδρος του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου.

«Τα ς &)ΐΗ00{β0ρ£ν£ι£; ΕΚΘΕΣΗ ΙΑΚΩΒΟΥ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ

Έργο (σαγκίνα, διαστάσεων 60Χ80εκ.) του Δημήτρη Καραπιπέρη.

γιέ του Δημοτικού Θ εάτρου Μ υτιλήνης, η οποία διήρκεσε από 27 Μ αρτίου - 7 Α πριλίου 1996. Την έκθεση επισκέφτηκαν πολλοί φιλότεχνοι. Α

ΕΚΛΟΓΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ

«Ψυχρολουσία». Έργο (λάδι σε μουσαμά, διαστάσεων 50x60 εκ.) του Ιάκωβου Μουτζουρέλη.

Ο

Αγιασώτης ζωγράφος και εκλεκτός συνεργά­ της μας Ιάκωβος Μουτζουρέλης οργανώνει έκθεση, με 34 έργα του -λάδια, στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Μ υτιλήνης. Η έκθεσή του αυτή, με θέμα «Θάλασσα, Κ α λοκα ίρι, Γυναίκα», θα διαρκέσει από 18 Μαΐου - 1 Ιουνίου 1996. Α

ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗ

Ο Λέσβιος ζωγράφος Δημήτρης Καραπιπέρης, ο ο π ο ίο ς τ ε λ ε υ τ α ία σ υ μ μ ετ είχ ε στη «Δ ιεθνή Έκθεση του πασ τέλ τω ν Β ρυξελλώ ν» (Β ίεηηώ ε Ιηΐειτιειΐίοηειΐε (Ιιι ρ&δΐεΐ άε Βηιχώώδ) και απέσπασε τιμητική διάκριση, οργάνωσε έκθεση με έργα της τελευταίας δημιουργικής του περιόδου, στο φουα-

Ο

Αγιασώτης δικηγόρος Παναγιώτης Γαλετσέ­ λης, κατά τις πρόσφατες εκλογές του Δικηγορικού Συλλόγου της Αθήνας, συγκέντρωσε το μεγαλύτερο α ρ ιθ μ ό ψ ή φ ω ν ό χ ι μόνο στο ψ η φ ο δ έ λ τ ιο του Κώστα Νταϊλιάνα, στο οποίο είχε συμπεριληφθεί, α λλά σ υ γ κ ρ ιν ό μ εν ο ς κ α ι με το υ ς υ π ο ψ η φ ίο υ ς όλων των άλλων ψηφοδελτίων... ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΣ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΑΕΞΙΚΟΥ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΩΣΣΗΣ Αριθμ. Πρωτ. 4997 Αθήνα, 3 Ιανουάριου 1996 Προς τον Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών Γ' Σεπτεμβρίου 39 104 33 ΑΘΗΝΑ

Κ αι εμείς με τη σειρά μας στέλνουμε πολλές ευχές για το 1996 και θερμές ευχαριστίες για το περιοδικό «Αγιάσος» 1992-1994 που μας αποστεί­ λατε. Δεν γνωρίζουμε πόσους τόμους έχετε εκδώσει. Θα θέλαμε να μας πληροφορήσετε σχετικά για να τους προμηθευτούμε. Με πολλή εκτίμηση η Διευθύνουσα του Κέντρου Συντάξεως του Ιστορικού Αεξικού ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΗ

★ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΕΡΕΥΝΗΣ ΤΗΣ ΕΑΑΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ Λεωφόρος Συγγρού 129 και Β. Δίπλα 1 11745 Αθήνα!

Αριθμ. Πρωτ. 6221 Αθήνα!, 17.1.1996

Προς Τον Φιλοπρόοδον Σύλλογον Αγιασωτών 3ης Σεπτεμβρίου 39 104 33 ΑΘΗΝΑ

Ευχαριστούμε για την αποστολή του π ερ ιο δι­ κού «Αγιάσος» (τεύχη 68-85) αε καλαίσθητο τόμο, και σας συγχαίρουμε για την πολύτιμη συμβολή σας στην ιστορία, λαογραφία και φ ιλολογία του ακριτικού νησιού της Αέσβου. Μετά τιμής ο Διευθύνων ΑΓΓΕΛΟΣ Ν. ΑΕΥΤΕΡΑΙΟΣ

ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ - Ο Α ριστοτέλης Π λω μαριτέλης πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της Άννας Ευστρατίου Ζουμπουλή.

- Ο Γεώργιος Αημναίος πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη του πεθερού του Βασιλείου Π. Χατζηπανα­ γιώτη (Σκανταλιάρη).

- Ο Στρατής Αναστασέλης πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του Ευστρατίου Καβαδέλη.

- Η Μ αρία Χ ατζηαργυρίου πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη Νικολάου και Εριφύλης Χατζηαργυρίου και Φωτεινής Βαρβάκη.

- Η Μ ύρτα κα ι η Ειρήνη Καβαδέλη πρόσ φ ερα ν 20.000 δρχ. στη μνήμη του συζύγου και πατέρα Ευστρατίου Καβαδέλη.

- Ο Γρηγόριος Π απαπορφυρίου πρόσφερε 20 δολ. στη μνήμη Βασιλείου Μαϊστρέλη.

- Ο Γρηγόριος Π απαπορφυρίου πρόσφερε 20 δολ. στη μνήμη τω ν γο ν έω ν του Γιάννη κ α ι Ε λένης Παπαπορφυρίου.

- Ο Γρηγόριος Π απαπορφυρίου πρόσφερε 20 δολ. στη μνήμη της συζύγου του Αθηνάς, με τη συμπλή­ ρωση δύο ετών από το θάνατό της, και στη μνήμη της πεθεράς του Ευφροσύνης Αξιομακάρου.

- Ο Γιάννης και η Χρυσούλα Παπαπορφυρίου πρό­ σφεραν 20 δολ. στη μνήμη της μητέρας τους Αθηνάς, με τη συμπλήρωση δύο ετών από το θάνατό της.

- Η Φρόσω Π απαπορφυρίου πρόσφερε 20 δολ. στη μνήμη της μητέρας της Αθηνάς Π απαπορφυρίου, με τη συμπλήρωση δύο ετών από το θάνατό της.

- Ο Δημήτριος και η Δήμητρα Καβαδά πρόσφεραν 5.000 δρχ. στη μνήμη της θείας Ανθής Μιχαήλ ΚαμνέληΜαϊστρέλη και του θείου Παναγιώτη Μαϊστρέλη.

- Στη μνήμη της Ευτυχίας Κομνηνού ΤσουκαρέληΣπηλιάδη τ ’ αδέλφια της πρόσφεραν το ποσό των 50.000 δρχ.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» ΔΡΧ.

- Σεβασμιότατος μητροπολίτης - Μυτιλήνης κ. Ιάκωβος 15.000 - Ευστράτιος Λιακάτου 5.000 - Ειρήνη (Ρήγαινα) Κουδουνέλη5.000 Αισθανόμαστε την υποχρέω ση να ευχαριστή­ σουμε θερμά όλους όσοι στηρίζουν την εκδοτι­ κή προσπάθεια του Συλλόγου μας, καθώς και όλες τις άλλες δραστηριότητές του.

.«ΑΓΙΑΣΟΣ» ΔΙΑΘΕΣΗ ΒΙΒΛΙΟΑΕΤΗΜΕΝΩΝ ΤΟΜΩΝ Σας πληροφορούμε ότι τελευταία βιβλιοδετήθηκε ο τ έ τ α ρ τ ο ς τ ό μ ο ς το υ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ «ΑΓΙΑΣΟΣ», ο οπ οίος περιλαμβάνει τα τεύχη 68-85 (1992-1994). Παλαιότερα βιβλιοόετήθηκαν ο πρώ τος τόμος (1-25, 1980-1984), ο δεύτερος (26-45, 1985-1988) και ο τρ ίτο ς (46-67, 19881991), α π ό τ ο υ ς ο π ο ίο υ ς υ π ά ρ χ ο υ ν α κ όμ η κ ά π ο ιε ς σ ειρ ές. Του π ρ ώ τ ο υ β έβ α ια τό μ ο υ κάποια τεύχη είναι σε φωτοτυπία, γιατί τα πρω ­ τότυπα έχουν εξαντληθεί από καιρό. Ο ι τ ό μ ο ι δ ια τ ίθ ε ν τ α ι σ τα Γ ρ α φ εία το υ Συλλόγου και σ τοιχίζει ο καθένας 12.000 όρχ. Με το ίδιο α ντίτιμ ο μπορούν να αποσταλούν στον ενδιαφερόμενο επί αντικαταβολή.

ΓΑΜΟΙ Κωνσταντίνος Παναγιώτη Τζιτζίνας Μαρία Ευστρατίου Κοντή (Μυτιλήνη)

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Ο Γιώργος Ευστρατίου Παυλής και η Δέσποινα Χριστόφορου Παυλή τέλεσαν στις 30 Δεκεμβρίου 1995 το γάμο τους στον ιερό ναό Ζωοδόχου Πηγής Μεσαγρού. Ευχόμαστε ο βίος τους να είναι ευτυχής. Οικογένεια Γιάννη και Αριάδνης Χατζηβασιλείου Ο Σ τρ α τή ς Π α ν α γ ιώ τ η Γ ια ν ν ίκ ο ς κ α ι η Βασιλική (Βίκυ) Γεωργίου Τσουπίδη τέλεσαν στις 19 Α π ρ ιλ ίο υ 1996 το γά μ ο το υ ς σ τον ιερό ναό Π α μ μ ε γ ίσ τω ν Τ α ξ ια ρ χ ώ ν , σ το υ ς Τ α ξ ιά ρ χ ε ς Μυτιλήνης. Ευχόμαστε ο βίος τους να είναι ευτυχής. Οικογένεια Γιάννη και Αριάδνης Χατζηβασιλείου Το Δ ιοικητικό Συμβούλιο του «Φ ιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» και η Διεύθυνση του περιο­ δικού «Αγιάσος» εκφράζουν στους συγγενείς τα θερμά και ειλικρινή τους συλλυπητήρια.

ΘΑΝΑΤΟΙ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ Στις 24 Μαρτίου 1996, στον ιερό ναό του Αγίου Μελετίου Αθήνας, έγινε το ετήσιο μνημόσυνο του αείμνηστου δασκάλου, καλλίφωνου ιεροψάλτη και λογοτέχνη Στρατή Χατζηπαναγιώτη (Αγιά). Π αρα­ βρέθηκαν πολλοί συγγενείς, συμπατριώτες, συνά­ δελφοι, μαθητές και φίλοι...

- Παναγιώτης Χριστόφα Μαϊστρέλης - Ιγνάτιος Ευστρατίου Καμαρός - Γεώργιος Χριστόφα Καραδεμίρης - Ηλίας Παναγιώτου Καραγεωργίου - Μυρσίνη, σύζυγος Βασιλείου Μαϊστρέλη - Μαρία, χήρα Θεμιστοκλή Δουγραματζή - Ιωάννης Κωνσταντίνου Τινέλης - Μαρία Αντωνίου Τζίνη (Απζοηα) Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Φιλοπρόοδου Σ υλλόγου Α γιασω τώ ν» και η Δ ιεύθυνση του περιοδικού «Αγιάσος» εκφράξουν στους συγγε­ νείς τα θερμά και ειλικρινή τους συλλυπητήρια.