ΟΑημήτριος Παν. Καμαρός, ο νέος που πριν από χρόνια αναπάντεχα ακολούθη σε το δρόμο της στερνής γαλήνης...
Ο μουσικός Παναγιώτης Βασ. Χατζημαλούκης (1931 - 1973) νωρίς αποχωρίστη κε την αγάπη του, το ακορντεόν του...
Η Ρήγαινα Ευστρ. Κυπρίου (1952), σύζυ γος του Γεωργίου Σκλεπάρη, γνώρισε τον πόνο της απώλειας προσφιλών τέκνων...
Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Οι συντεχνίες και τα ξωκλήσια το υ ς....................... .................................................. ΜΕΝΕΑΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Βασίλειος Θεμ. Καχιλέλης, ο Αγιασώτης ήρωας του Μακεδονικού Μ ετώπου......... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αργύρης Εφταλιώτης, ο ξενιτεμένος τραγουδιστής και διδάχος της Ρωμιοσύνης (Α '). ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣ ΑΛΙΚΗ, Βασίλης Μαυριδής, ο «ναδθδ οί Εοδνοδ», ο ζωγράφος που τιμά το νησί μας στην Αμερική ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΛΥΦΟΥ, Η μεγαλομάρτυς Ξενία η θαυματουργός. Το γραφικό ξωκλήσι της στην Αγιάσο................ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΑΟΓΕΡΑ, Με την ευκαιρία των εκλογών.Μια αγιασώτικη μεσοπολεμική βενιζελική προκήρυξη ΣΤΡΑΤΗ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Το αγιασώτικο γινάτι. Τα φρέσκα που έγιναν φρέσικα........................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Το αποκριάτικο «τρίψιμο» και η σχέση του με την αρχαιοελληνική παράδοση. ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΡΟΔΑΝΟΥ, Μνήμες από τα χρόνια του εμφυλίου.Το πάθημα αγιασώτικης κομπανίας στο Λισβόρι... ΓΙΑΝΝΗ Α. ΠΑΠΑΝΗ, Πενήντα χρόνια στο σχολείο. Οι Γατελούζοι... ξαναζούν στο Κάστρο της Μ υτιλήνης..... ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Η αλαζονεία της δύναμης. Η καρακάξα, ο Κλίντον................................................... ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Μεγάλη τιμωρία (ποίημα). ΔΗΜΗΤΡΗ Α. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ, Έτσι ακριβώςθα δώσουν το σινιάλο (ποίημα). ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ, Αξέχαστες μνήμες. Μυτιλήνη (ποίημα)................................... ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Το Κόσοβο (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΤΣΕΛΗ-ΚΑΜΙΝΕΑΗ, Παλιά γειτονιά μου (ποίημα). ΜΕΝΕΑΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Τι καστανιώνας ίλλαξι... (ποίημα)................................................................. ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ I. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Περίπλοκο και δυσεπίλυτο το πρόβλημα της τοξικομανίας.................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Ο αποκριάτικος χορός του Συλλόγου μ α ς........................................................................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗ, Φ.Σ. Αγιασωτών. Απολογιστική Συνέλευση.................................................... ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ, Η γιορτή του «Φιλοπροόδου Συλλόγου Αγιασωτών»............................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑ, Σεμινάριο ραδιοφωνίας στην Αγιάσο. Αφιέρωμα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ..... ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ, «Τα λιθόστρωτα, αιγαιοπελαγίτικα και στεριανά»... ............ Τα πθίτκα μας (Χρ. Γλεζέλης, Παν. Μουτζουρέλης, Γρ. Παπαπορφυρίου, Δημ. Καβαδάς)....................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε.......................................................................................................................................
Σελ. 3 4 5 9 10 11 12 13 15 16 17 18 19 20 23 24 25 26 27 29 30
ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Αγέρωχο υψώνεται το κωδωνοστάσιο της εκκλησιάς της Παναγιάς της Αγιασώτισσας, με το ακοίμητο ρολόι του ολούθε... (Φωτογραφία Δουκάκη Χουτζαίου)
Ο Π ΙΣ Θ Ο Φ Υ Λ Λ Ο
Το ντάμι στο άλλοτε σωθύρι του αείμνηστου δασκάλου Παναγιώτου Αντωνίου Τσόκαρου (1903 - 1975), στο Ξυλόκαστρο, ακολουθεί σταθερά το νόμο της φθοράς... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 27.8.1990)
ΙδδΝ 1106-3378
ΟΙ ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΞΩΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥΣ Π ολλές οι συντεχνίες, τα εσνάφια ή σινάφια, του κοντινού και του ξέμακρου παρελθόντος. Σ ’ αυτές οργανώνονταν οι άνθρωποι του μόχθου και της βιο πάλης, για ν ’ αντιμετωπίσουν ευκολότερα τα προβλή ματα της δουλειάς των, για να μπορέσουν να επιβιώ σουν, να θρέψουν τις φαμίλιες των, να προκόψουν... Κάθε συντεχνία, μικρή ή μεγάλη, είχε και τον προ στάτη άγιο. Αναρίθμητα τα σινάφια στο νησί μας, των αλευρομυλωνάδων, των αραμπατζήδων, των ασβεστά δων, των γεωργών, των ελαιομυλωνάδων, των ζευγά δων, των καπιστράδων-τσερβουλάδων, τών καρβουνάδων, των καφεπωλών, των κηπουρών, των μαχαιράδων, των μουτάφηδων (σακοποιών), των μπακάλη δων, των μπισκιτζήδων (πριονιστών), των μπογιατζή δων, των ναυτών, των ντουλγκέρηδων (μαραγκών), των πετράδων, των ποιμένων, των ραφτάδων, των σαμαράδων, των σιδεράδων, των τσαγκάρηδων, των τσουκαλάδαιν (κεραμοποιών), των χτιστάδων... Μια φορά το χρόνο γιόρταζαν. Τιμούσαν τον προ στάτη τους. Μετά τη λειτουργία που έκαναν, το έρι χναν όλοι τους έξω και διασκέδαζαν, συνήθως με μου σική. Ήταν για όλους όμορφες οι στιγμές. Έβλεπαν ο ένας τον άλλον, αντάλλαζαν απόψεις, συζητούσαν τα προβλήματά τους, συσπειρώνονταν για το καλό τους. Παράλληλα, εκδήλωναν το ενδιαφέρον τους και για
τον άγιο, για το ναό, για το παρεκκλήσι, για το ξωκλή σι του. Μάζευαν χρήματα στο «κουτί» για τη συντήρη σή του, για τον εξωραϊσμό του. Ό ταν χρειαζόταν, ανασκουμπώνονταν και οι ίδιοι και ο καθένας βοη θούσε με τον τρόπο του. Έτσι διατηρήθηκαν ως τις μέρες μας πολλοί χώροι λατρείας... Σήμερα σινάφια δεν υπάρχουν, λειτουργούν όμως πολυώ νυμα υποκατάσ τατά τους. Η συνήθεια να έχουν τον άγιο τους τα σωματεία ατόνησε. Η ύπαι θρος εγκαταλείφτηκε σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Οι αλλοτινοί πύργοι, τα καλύβια, τα ντάμια, μέρα με τη μέρα γκρεμίζονται από την αφροντισιά των ανθρώ πων. Π ολλοί ξεχασμένοι δυσπρόσιτοι ναΐσκοι θ ’ ακολουθήσουν την ίδια μοίρα, αργά ή γρήγορα... Δε θα ήταν άσχημο τα σημερινά σωματεία μας να κάνουν ό,τι έκαναν τα παλιά σινάφια, με τις ευλογίες της εκκλησίας. Πολλά προγονικά ναύδρια μπορούμε να σώσουμε, να συντηρήσουμε, να αξιοποιήσουμε. Ας κάνει την αρχή ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών με τον Αϊ-Γιάννη. Ας ακολουθήσουν η Φιλοπρόοδος Παροικία Αγιάσου δγάηογ, ο Σύλλογος Αγιασωτών Μυτιλήνης «η Αγία Σιών» και τα άλλα. Το παράδειγμα του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» με το Καστέλι μπο ρούν να το μιμηθούν πολλοί σ’ ολόκληρο το νησί μας...
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Από τον περασμένο αιώνα ως τις μέρες μας το ξωκλήσι του αρχάγγελου Μιχαήλ, στο γραφικό λόφο Καστέλι, το φροντίζει το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, ενώ παλαιότερα, πριν από αυτό, το φρόντιζε η «Φιλεκπαιδευτική Αδελφότης» (1888 - 1894) και η «Φιλόπτωχος Αδελφότης» (1879 - 1888). (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Αγγελική Ευστρατίου Τσουπή)
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΘΕΜ. ΚΑΧΙΑΕΑΗΣ Ο Αγιασώτης ήρωας του Μακεδονικού Μετώπου
Ο Βασίλειος Θεμιστοκλέους
Καχιλέλης ήταν θείος μου. Όταν η Μυτιλήνη ήταν τουρκοκρατούμε νη, ο θείος μου εκλήθη από τις αρχές να πάει στο στρατό και, για να μην πάει, ο παππούς μου πλήρωσε εκατό λίρες και τον απάλλαξε από τον τουρκικό στρατό. Ό ταν το 1912 ξελευτερώθηκε το νησί και έγινε οριστικά πια ελληνικό, ο θείος μου πήγε και κατατάχτηκε στον ελληνικό στρατό, όπου πήρε μέρος σε πολλές μάχες στο Μακεδονικό Μέτωπο... Το Σκρα, ένα γυμνό χωματερό βουνό, που ήταν απόρθητο οχυρό των Γερμανοβουλγάρων, έπρεπε με κάθε θυσία να καταληφθεί. Στο Σκρα μεταφέρθηκε και ο λόχος του θείου μου. Όταν ολοκληρώθηκαν όλες οι διαδικασίες για την επίθεση και την κατάληψη του οχυρού, χαράματα 17 Μαΐου 1918 δόθηκε το σύνθημα της εξόρμησης. Ο θείος μου, ως λοχίας που ήταν, πετάγεται έξω από το χαράκωμα κραυγάζοντας: «Εμπρός, παιδιά, μεγαλείον η αθανασία». Ένα θραύσμα από οβίδα που έσκασε τον βρήκε και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Όταν τον πήρε ο Βασίλειος Ζουμπουλής στην αγκαλιά του, για να τον επι δέσει, ξεψυχώντας είπε: «Προχωρείτε, προχωρείτε, αφή στε με εμένα! Τελειώνω! Μεγαλείον η αθανασία, όταν κανείς σκοτώνεται για την πατρίδα!» Αυτά τα διηγήθηκε ο Ζουμπουλής, που τον έθαψε ο ίδιος, βάζοντας στον τάφο του έναν πρόχειρο σταυρό, καμωμένον από κασόνι πυρομαχικών, και που έφερε στον παππού μου το δαχτυλίδι του και το ασημένιο ρολόι του. Τότες έγραψαν πολλές εφημερίδες για τον ηρωι σμό του και για την αγάπη του για την πατρίδα. Τις φύλαγα ως το 1950, π ρ ιν φύγω στην Α ργεντινή. Συμπολεμιστές του υπόσχονταν πως μετά τον πόλε μο θα έρχονταν στην Αγιάσο, για να φιλήσουν το χέρι του πατέρα του, για τον ήρωα που έκανε. Δυστυχώς
Ο σακοποιός (μουτάφης) Θεμιστοκλής Καχιλέλης ή Δούκαρος με τη σύζυγό του Ανθούλα και με το γιο του Βασίλειο.
Ο Βασίλειος Θεμιστοκλέους Καχιλέλης, ο Αγιασώτης ήρω ας του Μακεδονικού Μετώπου, ο οποίος άφησε τη στερ νή του πνοή στο Σκρα, στις 17.5.1918. Το πορτρέτο φι λοτέχνησε, βάσει φωτογραφίας, ο Παναγιώτης Σουσαμλής ή Κακούργος. Το 1998 το πορτρέτο αυτό περιήλθε στο Αναγνωστήριο, από δωρεά του Μενέλαου Καμάτσου.
όμως σκοτώθηκαν και οι ίδιοι, χωρίς να προλάβουν να πραγματοποιήσουν την επιθυμία τους. Το τι έγινε μετά το θάνατό του μέσα στην οικογένεια του παππού μου δε λέγεται. Θρήνος και κλαυθμός. Εγώ ήμουνα τότες έξι χρονών και θυμάμαι πάρα πολύ αυτά τα γεγονότα. Η μανή μου, η Ανθούλα, πήρε τα βουνά και γύριζε όλη μέρα με μια κατσίκα κλαίγοντας και καταριόταν τους αίτιους του πολέμου. Ο παππούς μου πάλι άλλα. Όποιο μωρό γεννιόταν, αν δεν είχε νουνό, το βάφτιζε Βασίλειο και τα κορίτσια Βασιλεία. Αυτή η ιστορία κράτησε ως το τέλος της ζωής τους, με το δίκιο τους βέβαια. Γιατί μέσα σε τέσσερις κόρες ένα αγόρι και τόσο καλό σ’ εκείνα τα χρόνια ήταν το στήριγμα της οικογένειας. Επίσης ο παππούς μου έφτιαξε ένα μεγάλο κελί στην Αγία Τριάδα και ένα σπιτάκι για τη χατζήδινα, που έμενε τότε εκεί, γιατί από τη σύνταξη που έπαιρνε δεν ήθελε τίποτε για τον εαυτό του, δεν ήθελε να φάει το γιο του, να πιει το αίμα του. Έτσι μας έλεγε... Αγιάσος, 17.5.1991
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Α Ρ Γ Υ Ρ Η Σ ΕΦΤΑΛΙΩΤΗΣ Ο ξενιτεμένος τραγουδιστής και διδάχος της Ρωμιοσύνης Α' Μ ε πρωτοβουλία της Μυτιληναϊκής Αδελφότητας (ΜγΠΙσηΐαη ΒΐΌθισΠιοοά) 5γάησγ και Ν.δ.ΧΛ., σωματείου με πλούσια εθνική και πολιτιστική δράση, πραγματοποιήθηκε στις 13.11.1998, στην αίθουσά της (225 ΟαηΐθΓβιΐΓγ Κοαά, ΟαηΐοιύιΐΓγ), ομιλία με θέμα «Αργυρής Εφταλιώτης, ο ξενιτε μένος τραγουδιστής και διδάχος της Ρωμιοσύνης». Εκ μέρους της Αδελφότητας μίλησε, με θερμά και μεστά περιεχομένου λόγια, ο εκπαιδευτικός Δημήτριος Καμετόπουλος, καθώς και ο σύμβουλος, υπεύθυνος δημόσιων σχέσειυν. Γιάννης %ωμα ^ ο οποίος απηύθυνε εγκάρδιο πατριωτικό χαιρετισμό. Δέον να σημειωθεί ότι την προηγοήμενή μέρα, 12.11.1998, η ομιλία πραγματοποιήθηκε στο θαυμάσιο Ηέΐίσηΐο Οιιύ οί θμηθείτι, όπου στεγάζεται και η Μγΐιϊεηιψ ΑδδοοΐαΠοπ οί Οαπύσιτα αηά Όίδΐποί «Α§ΐα Ρατ£ΐδΈ6*1»^^3κρους του σωμα τείου μίλησε προλογικά ο ρέκτης Κ α λ |ο νιά τη ς Μιχαήλ Χατζηθεοδώρου Καζαντζόγλου πίαξάνΈ Δέκα μέρες αργότε ρα, στις 22.11.1998, ημέρα Κυρι^ ^ ^ ^ ιιλία πραγματοποιή θηκε στην αίθουσα της Παλλεσβιακής Ένωσης Μελβούρνης και Βικτωρίας (ΡαΙΙσδνΐαΓί Ε η ο δ ί^ ^ ^ ^ ρ τισ από νίοΐοπα) (26 ΝναΙάΗσίΓη Κοαά, Βαγδ\ναΐ6Γ 3153, Μυΐύοιιτησ). Προλόγισε η λεσβιακής καταγωγής δημοσιογράφος Υϊνίσηησ Μ οπτ^ι* ***'
Για την εκδήλωση έκαναν Λ ^ ^ β ιο φ ω ν ικ ο ί βαθμοί και έγραψαν οι παρακάτω α|κΛ ^ι^Κ κες εφημερίδες, ωε τις συνήθεις, βέβαια, φ ρ α σ ί> ^ ς \ άΐλες υπερβολές: «Φι Ελληνικός Κήρυκας» (Τύε (Μββΐί Λ ημΜ) 6.11.1998, σ. 22, 11.11.1998, σ. 33, 17.11.19», σ Α Ι « Ό Κόσμος» (ΤΙιβ Ψοτΐφ, 10.11.1998 (1032), σΚ8, Μ. 11.1998 (1334), σ. 29, «Τα Νέα» 25.11.1998, σ. 2 1,ΐϊ^έος* Άοσμος» 26.11.1998 (3925), σ. 7, και «Το Βήμα» 12.Λ ΐ 9985(7799), σ. 4. Στη συνέχεια δημοσιεύουμ*η\4ομιλία του Γιάννη Χατζηβασιλείου. 1 ^
1
Η
·
Λέσβος, ατίμητο μαργαριτάρι του Αιγαίου, από τα πανάρχαιο χρόνια ως τις υ ρ ρ ε^ α ς δεν έπαψε! να γεννά εμπνευσμένους π ο ιη τρ , δια λ υ το ύ ς πεζσγράφσυς, ξεχωριστούς καλλιτέχνες, διακονεμένους επιστήμονες, κοντολογίς ο^ΡαλΙδρόμους τη ς^ ^ υ τιστικής προκοπής, με ειήΜΙΐΒπ εθνική και ά λ / ^ | τε πανανθρώπινη. Ή ταν και εξακολουθεί να είναι νησί προικισ^Λ ^από« φύση με πΜ σσιες ομορφιές, δουλεμένο στο αμόνΜ ης μακρόχρονης ελληνικής ιστορίας, βλογημένο α Λ τ ις Ελικωνιάσ^ς Μούσες. Πολυάριθμες οι ιδιαίτερες πατρίδες, μ»οές ή μεγά λες, που θεμελιώνονται Λ α χώματά του. Μια από δαύτες ο Μόλυβος, που συν#ίζει αιώνες τώρα τη μι /.κοινή παράδοση της εύανδρης ίχρχαίας Μήθυμνας, τ^^εννήτρας του μουσικού και ποιητή Αρίονα. Χ τιΛ έν ο ς κοντά στ’ ακροθαλάσσι και σκαρφαλωμένος σ’ ένα βρα χώδη καστροστεφάνωτο λόφο, προκαλεί τον επισκέπτη με τα πλούσια κάλλη του, τον κάνει αναδρομάρη του μεσαίωνα και της ξέμακρης αρχαιότητας. Αίγο παρέκει, στ’ ανατολικά, απλώνεται νωχελικά η πανέμορφη εξοχή της Εφταλούς, η αγναντεύτρα της Μικρασίας.
Σ ’ αυτό τον τόπο της ατέρμονης γοητείας και χάρης ο Κλεάνθης Μ ιχαηλίδης πρω ταντίκρισε το φως της ζωής με το έμπα του Αλωνάρη του 1849, πριν από εκατό πενήντα περίπου χρόνια, όταν το νησί το διαφέντευε ακόμη ο Τούρκος υποδουλωτής. Από την Εφταλού και από το ταπεινό ξωκλήσι της, το αφιερωμένο στους Αγίους Αναργύρους Κοσμά και Δαμκινό^πήρε αργότερα το φιλολογικό ψευδώνυμο Αργύρή^Βφ ταλιώτης, που κατά κάποιο τρόπο κρικε# η ^ ^ Μ % ^ > π α τ ο ί α του με την ασίγαστη νοσταλγία και τη βαθιά θρησκευτικότητά του. Ο Αργύρης Εφταλιώτης δεν έχει να επιδείξει φανταχτερούς τίτλους σπουδώρ|που να αντιστοιχούν στην έντονη πνευματική κ ιΒ αγω νιστική του δράση. Αρκέστηκε στον τόπο του·|ιαθήτεψε κοντά στον πατέρα του Κωνσταντίνο ΜιχαηΜδη, ο οποίος στάθηκε αντά ξιος μαθητής του φημισμένου γυμνασιάρχη της Σύρας Γεωργίου Σερούιου και Ιάσκαλος στη Μυτιλήνη του ((μετέπειτα σοφοω£τα\ΈπισΙυιχιακού καθηγητή και δραμα τουργού Δημητριου^ερΜκρδάκη. Απ’ αυτόν φωτίστηκε, α π ’ αυτόν πήρε τ% πρά#α εφόδια, που τον βοήθησαν αποφασισΙίκ(^ρ^σέλθ£ στη λεωφόρο των υψηλών του /καθηκόντΑν και ιδανικήν. Τι αισθανόταν για τον πατέ ρα του, το ! άνθρωπο ο Ιποίος προτίμησε να μείνει στον τόπο του Ιαρά να επιΑώξει σταδιοδρομία σε μεγάλο αστικό κέν|ρο, ο σποίοβμεινε πιστός στις μολυβιάτικες Ι^ α ρ αδόσε ι ί Ι τοοώνταε για μεγάλο χρονικό διάστημα λεσβιακΛράκα, φαίνεται από το ζωντανό ιστόρημά του, που Α ι τίτλο «Ένας πατριώ της της περασμένης γενεάς»;ΐ Καταπώς γράφει ο Γιώργος ΤΒάλέΙ^ς, ό χ α λ κ έ ν τ ^ ς αναστυλωτής της Νεοελληνικής ι ^ ο γοτε^ι^ίσ. «ό ’Λ τα λ ιώ τη ς είναι φαινόμενο αύτοδίλογίον μ έίβ στά γράμματά μας. Αέν πήγε σέ σκο λειά, δέν άκουΜψασκάλους. Είναι μαθητής του πατέρα του, του μ ^ β λ φ Κ ω νσταντίνου Μιχαηλίδη. Δ ημι ούργημα τής φωΜας, που είχε μέσα του».2 Αρκετά όμως ^χρίΛτά και στη |Ρ^|νράμματη μάνα του Ελένη Κέπετζη, η ί)|ο ία με το γλΐκό'τΰλα του κόρφου της, με τα απαλά Α νΙυρίσματα. με τα οΜ ^αρα ταχταρίσματα, με την ίσπΑ δαχτη λ α 'Λ σοφία%αι με την παραστατική δεξιο ί ^ητα ίίκ: βοή^^Μτον σ κ ρ ιβ ^ Β « ^ ^ Β ^ δ ε ιχ τ ε ί, με το πέρασμα του χρόνου, «βασιλιό^ηςοψ^σης». Τά 1866 ο Κλεάνθης Μιχο%ίδης σρφάνεψε πρόω^ κα β^α γκά σ Α κε, όντας ακόμη μαθητής, να επω μιστεί γΙΡμικρό χρονικό διάστημα το βάρος της διεύ θυνσης του σχολείου του πατέρα του. Αποτελεί και αυτό ενδεικτικό της πνευματικής του συγκρότησης και της αδάμαστης θέλησής του. Σε ηλικία δεκαεφτά χρόνων, αμούστακο σχεδόν παλικαρόπουλο, ο Κλεάνθης Μ ιχαηλίδης πήρε το
δύσκολο δρόμο της ξενιτιάς, που ήταν μοιρόγραφτο να τον ακολουθήσει ως το γέρμα της ζωής του. Αρχικά ήρθε στην Κωνσταντινούπολη, που ήταν σπουδαίο κέντρο του ελληνισμού, και λίγο αργότερα στο Μάντσεστερ, μεγάλη βιομηχανική πόλη της Αγγλίας, όπου εργάστηκε ως εμπορικός υπάλληλος μέχρι το 1880! Εδώ ο Κλεάνθης Μιχαηλίδης έγινε γρήγορα γνω στός, σύναψε φιλία με τον Αλέξανδρο Πάλλη, φιλόλογο, λογοτέχνη και έμπορο, έγινε μέλος του ελληνικού συλλό γου «ο Α όγιος Ερμής» και έκανε ομιλίες, «ανα γνώσματα» τις ονοματίζει ο ίδιος, φιλολογικές και πατριωτικές. Ρίχτηκε στη μελέτη της ελληνικής και της ξένης φιλολογίας και όπως ήταν φυσικό επηρεάστηκε από την τεχνοτροπία της εποχής, το ρομαντισμό. Κατά την εποχή αυτή η λογοτεχνική καρποφορία του υπήρξε ασήμαντη. Κάποια ποιήματα και η μετάφραση «Των νησιών της Ελλάδας» από το «Δον Ζουάν» του Βύρωνα, σε δημοτική γλώσσα. Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρό νια, για να ρίξει τα στέρια θεμέλια του έργου του. Από το Μάντσεστερ πέρασε στο Αίβερπουλ, όπου έμεινε ως το 1887. Εδώ παντρεύτηκε το 1881 την Αμερικανίδα Ελισάβετ Γκράχαμ, «Ελληνίδα την ψυχήν και τας διαθέσεις>Α, καθώς τη χαρακτηρίζει ο ίδιος, η οποία τον συντρόφεψε με πίστη και αφοσίωση ως τη δύση της ζωής του και του χάρισε τρία παιδιά, τον Κωνσταντίνο, την Ελένη και την Ειρήνη, στα οποία επι θυμούσε να δώσει ελληνοπρεπή αγωγή, όπως φαίνεται από την αλληλογραφία του με το Δημήτριο Βερναρδά κη.5 Βρέθηκε και ο ίδιος αντιμέτωπος με το οξύ πρόβλη μα της εκπαίδευσης των ελληνόπουλων της διασποράς, σε περιοχές όπου δε λειτουργούν ελληνικά σχολεία. Από το Αίβερπουλ το 1887 ο οίκος Ράλλη, οργανω μένη εμπορική επιχείρηση με δραστηριότητές σ’ όλο τον κόσμο, τον μετέθεσε στις Ινδίες, στη Βομβάη, όπου κακοπάθησε και ο ίδιος και τα μέλη της οικογένειας του. Πριν πάει στη νέα του θέση, επισκέφτηκε για λίγο το νησί του, την ιδιαίτερή του πατρίδα, το Μόλυβο, με την ευκαιρία του γάμου της πολυφίλητης αδερφής του Ευρυδίκης6.
Πρόγραμμα Εορταστικών Εκδηλώσεων της «Μυτιληναΐκής Αδελφότητας». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Το Βήμα» (12.11.1998, αρ. φύλλου 7799, σ.4). Το παραπάνω πρόγραμμα δημοσιεύτηκε με μικρές παραλλαγές και στις επίσης αυστραλέζικες εφημερίδες «Ο Ελληνικός Κήρυκας» (Τίιβ ΟυββΚ Η6Γ3ΐά) 6.11.1998, σ. 22, και 11.11.1998, σ. 33, και «Ο Κόσμος» (ΤΙιβ ποΓΐά) 10.11.1998 (1032), σ. 28.
Ζούσε αδιάκοπα με το όραμα του τόπου του, βαυκαλιζόταν με την ελπίδα του γυρισμού. «Έ φ υ γ ’ από το νησί μα ς μικρό ς μ ικ ρ ό ς , γράφει ο ίδιος στο «Α ληθινό παραμύθι» των «Νησιώτικων Ιστοριών». Κι ίσια στά μακρινά τα ξένα. *Ισια στήν Ευρώπη, εκεί που λέτε σείς οί πολύξεροι πώς είναι τά φώτα, μά γώ τηνε βρήκα γεμά τη σκότος και καταχνιά, και το λησμοβότανο στά θλι βερά μονοπάτια της! Είκοσι χρόνια μέ μισοκοίμιζε το
Στιγμιότυπο από την ομιλία για τον Αργύρη Εφταλιώτη, στην αίθουσα του «ΗυΙΙβηίε
ΟιιΙ) οΓ Οαηόυιτ»», στις 12.11.1998. (Φωτογραφία Δημητρίου Ευστρατίου Αιάκατου)
φοβερό το βοτάνι. Είκοσι χρόνια μ ’ έτρωγε σκουλήκι κρυφό, τής πατρίδας ό αθάνατος πόθος, πού μήτε μιά Ευρώπη δέ σώνει να τον ξεριζώσει ολότελα. Στά είκοσι τά χρόνια, το καταπόνεσε ή λαχτάρα το λησμοβότανο. Ξύπνησε ή καρδιά μου, ξύπνησ’ ό νους μου, όλα μου ξύπνησαν, και π α τ ρ ίδ α ζητούσαν» Ι Στη Βομβάη ο Κλεάνθης Μ ιχαηλίδης βρήκε το φίλο και συνάδελφό του Αλέξανδρο Πάλλη και δέθη κε πιότερο μαζί του. «Βρήκα τον Πάλλη, γράφει στο αυτοβιογραφικό του σημείωμα, και μετάφραζε άπό τότες τήν Ίλιάδα του στήν δημοτική. Είχε το γούστο τής δημοτικής άπό τότες και συχνά γύρευε να μέ πεί σει κι εμένα να γράφω ρωμαίικα. Εγώ όμως, όξω άπό κάτι στίχους πού έγραφα άπό καιρό στή γλώσσα τών τραγουδιώ μας, δέν άποκοτοϋσα να πετάξω τόσα και τόσα χαδεμένα μου δοκιμάσματα στήν καθαρεύουσα και να κηρυχτώ δημοτικιστής»β Το 1888, όταν κυκλοφόρησε το τολμηρό για τις ριζοσπαστικές γλωσσικές του ιδέες βιβλίο του Γιάννη Ψυχάρη, Χιώτη γλωσσολόγου και λογοτέχνη ξενιτεμέ νου στο Π αρίσι, με τον τίτλο «Το τα ξίδι μου», ο Κλεάνθης Μιχαηλίδης δέχτηκε αμέσως το προοδευτι κό μήνυμα και έγινε ένας από τους πρωταπόστολους του δημοτικισμού. Ρίχτηκε στον αγώνα μαζί με τον Αλέξανδρο Πάλλη. Το έδαφος εξάλλου ήταν προετοι μασμένο, κατά κάποιο τρόπο και νωρίτερα από το Δημήτριο Βερναρδάκη, ο οποίος από το 1884 με το ειδωλοθραυστικό του έργο «Ψευδαττικισμού έλεγχος» είχε ανοίξει το δρόμο της αλήθειας. Τα δυο πρωτοπαλίκαρα του δημοτικισμού, ο Κλεάνθης Μιχαηλίδης και ο Αλέξανδρος Πάλλης έτρεφαν βαθιά εκτίμηση για το σοφό της Λέσβου, τον θαύμαζαν και τον συμβουλεύο νταν, όπως προκύπτει από μαρτυρίες των έργων τους και από την αλληλογραφία που είχαν μαζί του. Έ να χρόνο αργότερα, το 1889, ο Κ λεάνθης Μιχαηλίδης έλυσε τη σιωπή του, παραμέρισε τη διστακτικότητά του και έδωσε φυσική διέξοδο στο ταλέντο
του. Η «Επιστολή εκ Βομβάης», δημοσιευμένη την ίδια χρονιά στην «Εστία», που ήταν σοβαρό φιλολογικό και επιστημονικό περιοδικό της Αθήνας, καθρεφτίζει το αποκρυσταλλωμένο γλωσσικό του πιστεύω. Από εδώ και πέρα άρχισε ο συγγραφικός του καλ πασμός, λες και έπρεπε να καλυφτεί αντισταθμιστικά το κενό του προηγούμενου εικοσάχρονου πνευματι κού εφησυχασμού. Με φιλολογικό πια ψευδώνυμο γράφει και δημοσιεύει άρθρα, περιγραφές και διηγή ματα, κονταροχτυπιέται για τις ιδέες του. Το 1889 πήρε μέρος στο Φιλαδέλφειο Ποιητικό Αγώνα με τη συλλογή «Τραγούδια ξενιτευμένου» και ήρθε δεύτερος.9 Μέσα στης πικρής ξενιτιάς τα δρομο γυρίσματα είχε αισθανθεί την ανάγκη να εκφράσει τα συναισθήματά του σε ποιήματα απλά, παιχνιδιάρικα, γιομάτα λεπτότητα και χάρη. Δυο χρόνια αργότερα, το 1891, πήρε μέρος και πάλι στο Φιλαδέλφειο Ποιητικό Αγώνα με τριάντα δύο σονέτα, τα «Αγάπης λόγια», και με το πολύστιχο ποίημα «Ο καθρέφτης του πύργου μου». Η συλλογή των σονέτων απορρίφτηκε, ενώ το δεύτερο ποίημα πήρε έπαινο. Αμέσως όμως μετά την απόρριψή τους τα σονέτα δημοσιεύτηκαν πανηγυρικά στην «Εστία» και προκλήθηκε φιλολογική διαμάχη. Στην κρίση του Φιλαδέλφειου Ποιητικού Αγώνα αντιστρατεύτηκαν ο Ιάκωβος Πολυλάς και ο Κωστής Παλαμάς. Η καθα ρεύουσα ως αποκλειστικό όργανο της προσωπικής ποίησης είχε κλονιστεί από καιρό συθέμελα και η ποικιλοτρόπως επιδιωκόμενη νεκρανάστασή της στά θηκε επιζήμια για την απρόσκοπτη και φυσική εξέλι ξη του ποιητικού μας λόγου. Τα «Αγάπης λόγια» είναι ξεχείλισμα του πλούσι ου εσωτερικού κόσμου του ποιητή, της τραγουδοπλάστρας αγάπης. Η τοποθέτησή του στη Βομβάη είχε ως συνέπεια τη διάσπαση της οικογένειάς του στην Ασία και στην Ευρώπη, όπως μας εξομολογεί ται με βαθύ πόνο: Αναμνηστική φωτογραφία μετά την ομιλία για τον Αργύρη Εφταλιώτη, στην αίθουσα του ΗεΙΙεηίο Οιιό οί 03ηΙ)6ΓΓ3, στις 12.11.1998. Διακρίνονται στο κέντρο, από δεξιά, ο πρόεδρος της Μυτιληναΐκής Αδελφότητας «Αγία Παρασκευή» Δημήτριος Μητσόπουλος με τον ομι λητή Γιάνη Χατζηβασιλείου και με την Αγιαπαρασκευώτισσα σύζυγό του Ευαγγελία Τσακίρη. Μεταξύ των εικονιζομένων, από αριστερά, ο Μόδεστος Αναγνωστής, η Μαρίκα Γ ιάννη Ψωμά, η Ειρήνη Δημητρίου Διάκατου, η Ασημίνα Στρατή Χατξηχρυσάφη, η Αριάδνη Γιάννη Χατζηβασιλείου, ο Στρατής Χατζηχρυσάφης και άλλοι εκλεκτοί φίλοι-μέλη της «Αδελφότητας»... (Φωτογραφία Δημητρίου Ευστρατίου Διάκατου)
Άρχοντοπούλες το ζητούν κι αύτός πόνεΐ γιά μένα. Τάκου τάκου στήν αύλή μου, ώσπου νάρθει το πουλί μου. Έγώ το φάδι θά γενώ κι εκείνος το στημόνι, πού νά μπλεχτεί μές στό πάνι και πιά νάμή γλυτώνει. Τάκου, και σέ λίγο φτάνει γιά φιλί και γιά στεφάνι. Πέτα, σαΐτα μου γοργή, χτύπα, χρυσό μου χτένι, ή άτέλιωτη Σαρακοστή μερόνυχτο νά γένει. Τάκου τάκου ό άργαλειός μου, τάκου, κι έρχεται ό καλός μου. Αποψη του ακροατηρίου στην ομιλία για τον Αργύρη Εφταλιώτη, η οποία πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα της «Μυτιληναΐκής Αδελφότητας» Χγιΐηυγ, στις 13.11.1998.
Ποιος δε θυμάται το «Τραγούδι της ταβέρνας», τον πολυστέναχτο καημό της προδομένης αγάπης;
(Αναδημοσίευση από την εφημερίδα του Χγάιΐβγ «Ο Ελληνικός Κήρυκας» (ΤΙιε ΟυυβΙί Ηβηιΐά), 17.11.1998, σ. 14).
Πάρε μαχαίρι, κόψε με και ρίξε τά κομμάτια μου, μάτια μου! Και ρίξ’ τα μέσα στό γιαλό. Α π ’ τή στιγμή πού μ ’ άφησες, τον κόσμο αύτό σιχάθηκα, χάθηκα και δέν ελπίζω πιά καλά. Α βάζεις τώρα τ ’ άσπρα σου και τά μαλαματένια σου, έννοια σου, θάρθεί ό καιρός πού θά θρηνείς, πού θά σταθείς στό μνήμα μου νά πεις ένα παράπονο κι άπονο θά μ ’ εϋρεις όσο κι άν πονείς. Πάρε φωτιά και κάψε με κι άντάμα μέ τή στάχτη μου τ ’ άχτι μου μές στά πελάγη νά σκορπάς, νά μή σέ βρει το κρίμα μου, μαργιόλα μου Ήπειρώτισσα, ρώτησα και μοΰπαν άλλον άγαπάς.
Χρόνια αρμενίζαμε και μεις μέ τα κουπιά μας, χρόνια πολλά το πέλαγο γλυκοκοιμούνταν, ώς ποϋρθε ανεμοστρόβιλος, και τ ’ άρμενά μας σπασμένα πάνω στά πικρά νερά κυλιούνταν! Δυο κύματα μας πήραν, άχ, κακό μεγάλο, το ένα στήν Ανατολή, στή Δύση τάλλού0 Ο ξενιτεμένος τρα γουδισ τής ζούσε δύσκολες μέρες, περνούσε πίκρες και στενοχώριες. Μάτωναν τα φυλλοκάρδια του, κάθε φορά που η τυραννική μνήμη τον έφερνε μπροστά στ’ αγαπημένα του πρό σωπα, της πατρικής και της δικής του φαμίλιας. Όταν έπεφτε το σκοτάδι και τον συντρόφευε η μονα ξιά, τον έπαιρνε το παράπονο και οι στεναγμοί του γίνο ντα ν λυροκόπι. Ο πόνος του αβάσταχτος, η νοσταλγία του πυργωμένη ως τα μεσούρανα. Ο ίδιος ο Αργύρης ο Εφταλιώτης δεν έδινε τόσο μεγάλη σημασία στα λογής λογής στιχουργήματά του. Στη συλλογή του «Παλιοί σκοποί», τη μόνη που αξιώ θηκε να εκδώσει το 1909, περιέλαβε λίγα μονάχα ποιήματά του. «Ά πό τούς πολλούς στίχους, πού συνήθιζα να γράφω, μάλιστα π ρ ιν κατασταλάξει το κοντύλι μου στά πεζά, άποφάσισα να βγάλω εδώ μερικούς, σάν είδος θυμητάρι προς όσους φ ίλους και δικούς ζητούνε τέτοια μου έργα», σημειώνει στο σύντομο προλόγισμα της έκδοσης. Και λίγο πιο κάτω: « Ά λ λο ς λόγος, πού μέ παρακίνησε κάπως στό τύπωμά τους είναι, πού ίσως βρεθεί μιά μέρα κανένα μου τραγούδι άξιο να τονιστεί, και περάσει στού λαού το στόμα δόξα, πού δέν τ ’ άρνιούμαι πώς τή λιμπίζουμαι»Η Α πό τα επιλεγμ ένα πο ιή μ α τα τω ν «Π α λιώ ν σκοπώ ν» π ο ιο ς δε θυ μ ά τα ι το « Τ ρ α γο ύ δ ι το υ αργαλειού»; Πέρνα, σαΐτα μου γοργή, μέ το ψιλό μετάξι, νάρθει ό καλός μου τή Δαμπρή νά βρει χρυσά ν ’άλλάξει. Τάκου τάκου ό άργαλειός μου, τάκου, κι έρχεται ό καλός μου. Μαντίλι άπό το δάκρυσμα δέν τοϋμεινε στά ξένα.
Σ ’ όλα νιώθει ο αναγνώστης την έντονη παρουσία ενός ποιητή με ευαίσθητες κεραίες, ο οποίος μέσα στην ξενιτιά, μέσα στης καθημερινής βιοπάλης τις ανηφοριές, δε λησμονεί τον τόπο που τον γέννησε, τους καλοσυνάτους ανθρώπους του, τις συνήθειες τους, τις χαρές και τα βάσανά τους. (Συνέχεια και τέλος στο επόμενο τεύχος)
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 1. Εφταλιώτης, Απαντα, τόμος δεύτερος, αναστύλωσε Γ. Βαλέτας, Αθήνα, Εκδόσεις Πηγής, 1962, σσ. 522-531. 2. Εφταλιώτης, Απαντα, τόμος πρώτος, αναστύλωσε Γ. Βαλέτας, Αθήνα, Εκδόσεις Πηγής, 1952, σ. στ'. 3. Ό.π., σσ. ε ', ζ '- η '. 4. Ό.π., σσ. θ ' -Γ . 5. Ό.π., σ. ι ' . 6. Ό.π., σ. ια '. 7. Ό.π., σ. 115. 8. Ό.π., σ. ε ' . 9. Ό.π., σσ. ιβ ', 16-21. 10. Ό.π., σ. 88. 11. Ό.π., σ. 52.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΒΑΣΙΛΗΣ Μ ΑΥΡΙΔΗ Σ, Ο «ΥΑ 5 0 5 ΟΓ ΣΕ 5 Υ0 5 » Ο ζωγράφος που τιμά το νησί μας στην Αμερική
Ο Βασίλης Μαυριδής γεννήθηκε στις
14.3.1919 στη Μήθυμνα της Λέσβου. Είναι γιος του Ιγνάτιου και της Στυλιανής Μαυριδή. Το 1952 μετανάστευσε στην Αμερική. Ο Β ασίλης είνα ι π α ιδ ικ ό ς μου φ ίλος. Έξυπνος, γελαστός, ανοιχτόκαρδος, εφευρετικός, μας εντυπώσιαζε πάντα με τις πρωτοβουλίες που έπαιρνε. Χ αρακτηριστικό δείγμα της εφευρετικότητάς του είναι η περίεργη «συσκευή» του, στα χρ όνια της Κατοχής, χάρη στην οποία μαθαίναμε από το Β.Β.Ό. τα νέα. Δεν ήταν ακριβώς ραδιόφωνο. Ήταν κάτι ανά μεσα σε ραδιόφωνο και ασύρματο, που ο ίδιος συναρ μολόγησε, με εξαρτήματα που αγόραζε ένα ένα από το Μ άριο Κ ρητικόπουλο, από τη Μ υτιλήνη. Τα νέα κατέγραφε σε μικρά χαρτάκια, τα οποία εμείς τα μοι ράζαμε στους χωριανούς μας, με πολλή προσοχή, και ο Παναγιώτης Μανδάνης στη Στύψη. Το κανάλι αυτό της πληροφόρησης δούλεψε αποδοτικά μέχρι που έφυγαν οι Γερμανοί στον αγύριστο. Όταν μετανάστευσε στην Αμερική, άνοιξε ένα κομ μωτήριο, για να λύσει το πρόβλημα της επιβίωσης. Όμως τα χέρια του Βασίλη ήταν χρ|σά. Ασχολήθηκε με το μεγάλο του μεράκι, με τη ζωγραφική. Ζ ω γράφ ισ ε και μεγαλούρ γησ ε*Ο «ν&50$ οί Γοδνοδ» είναι ένας μεγάλος δημιουργός. Κοιτάζοντας κανείς τα έργα του, νιώθει πως ο καλλιτέχνης μάς δίνει μια νέα ζωγραφική μετάφραση του κόσμου, στην οποία συνδυάζονται η μαγεία του χρώματος'με τον πλούτο της έκφρασης, η εξωτερική ακρίβεια με τήν εσωτερική αλήθεια, τα όνειρα -που φαίνεται πως ζει έντονα- με την καθημερινή ζωή, ο μύθος με την πραγ ματικότητα. Μεγάλος προσωπογράφος, όπως έγραψαν πολλά κ α λλιτεχνικά περ ιοδικά . Ιδιαίτερα στάθηκαν οι τεχνοκριτικοί στη «Βραζιλιάνα», όπου φαίνεται πως ο ζωγράφος δε μένει μόνο στη μορφή, στην επιφά νεια, αλλά ενδιαφέρεται να φτάσει στο είναι του ανθράιπου, στο εσωτερικό του. Είπαν μάλιστα πως αυτή η προσωπογραφία συγκαταλέγεται ανάμεσα στα καλύτερα έργα των σύγχρονων ζωγράφων, στο δυτι κό ημισφαίριο. Οι βασικές πηγές έμπνευσης του Μαυριδή είναι οι θύμησες από την ιδιαίτερη πατρίδα του, τη Μήθυμνα, και από την ελληνική μυθολογία. Α νεπανάληπτα τα έργα του με τα πανέμορφα τριαντάφυλλα, γλυκιά ανάμνηση και χαιρετισμός των μπαξέδων του χωριού του. Τα τριαντάφυλλα του Βασίλη είναι σε ανοιχτούς τόνους, μέσα στους σκο τειν ο ύ ς τόνους του φ όντου. Στο πρόβλημα του φωτός ο καλλιτέχνης ακολουθεί έναν προσωπικό δρόμο, που ακόμη καλύτερα τον διακρίνουμε στα έργα του με θέματα από το χώρο της μυθολογίας.
Η δεύτερη βασική πηγή έμπνευσής του, όπως ανα φέραμε, είναι η ελληνική μυθολογία. Η σειρά των έργων, που τιτλοφορείται «Έρωτες του Δία», περι λαμβάνει πλήθος πινάκων με τις πολλαπλές σχέσεις του Δία με διάφορες θεότητες, νύμφες, κοινές θνητές. Ο καλλιτέχνης ακολουθεί την ελληνική μυθολο γία, όπου ο ερωτισμός δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά ΊΜσο για να εξηγηθεί η γέννηση ορισμένων θεών και ηρώων και να συνδεθεί ο κορυφαίος θεός με μια από τις κυριότερες φυσικές δυνάμεις και τις συνιστώσες του |ο ιν ω ν ικ ο ύ βίου, καθώς και με τις ιστορικές καταβολές της φυλής τους και τις πολιτιστικές παρα δόσεις τους. Τα γυμνά γυναικεία κορμιά, πλούσια σε χυμούς, με μακριά μαλλιά, στρογγυλά τονισμένα στήθη και ,,,μαλ^ά χέρια, δένονται με τα ρωμαλέα ανδρικά, δεί χνοντας πως τα έργα του Λέσβιου καλλιτέχνη δεν είναι τυπικές διανοητικές κατασκευές, αλλά η έκφρα ση μιας βιωμένης πραγματικότητας. Ο ερωτικός φ ι ο αισθησιακός χαρακτήρας των μυθολογιών των έργων, είτε είναι από τους «Έρωτες του Δία» είτε από τον «Τρωικό πόλεμο», αγγίζει αλη θινά τις πιο λεπτές χορδές της ψυχής μας. Όλα αυτά τα γυμνά που βλέπουμε δεν έχουν τίποτα το πρόστυχο ή το αισχρό. Ποιον πίνακα να πρωτοαναφέρω; «Ζευς και Κ αλψ ιστώ », « Ζ ευ ς και Δανάη», « Ζ ευς και Αλκμήνη», «Ζευς και Δητώ», «Ορφέας και Ευρυδίκη», «ΈΜορας και Αχιλλέας», «Ηχώ και Νάρκισσος», και τόσα άλλα. Ο πλούτος τω ν θεματικώ ν τύπω ν, ο λυρικός τόνος, η δραματική διάθεση, η μουσικότητα και η χρωματική ενότητα των έργων, συγκινούν και εντυ πωσιάζουν. Πολλά έργα του Βασίλη Μαυριδή κοσμούν δημό σιες πινακοθήκες και ιδιωτικές συλλογές, σ’ ολόκλη ρη την Αμερική. Πελάτες του πολλοί επώνυμοι, όπως το ζεύγος Τζον Κένεντι, ο Σπύρος Άγκνιου, το ζεύγος Μακ-Ναμάρα και πολλοί άλλοι. Με αυτή την απλή παρουσίαση όμως δεν καλύ πτεται ένα τόσο σπουδαίο έργο. Ενημερωτικά ανα φέρουμε ότι στις 25.7.1999, στο Συνεδριακό Κέντρο της Μήθυμνας, θα παρουσιάσουμε, με οπτικό-ακουστικό τρ ό π ο , το έργο του λα μ πρ ού τέκνου της Μήθυμνας. Πιστεύω πως από εδώ και πέρα οι εργά τες του λόγου και της τέχνης, και ανάμεσα σ’ αυτούς ο εκλεκτός Λέσβιος ποιητής, δοκιμιογράφος και κρι τικός Μήτσος Τσιάμης, παιδικός φίλος του καλλιτέ χνη, θα προσεγγίσουν και θα αναλύσουν βαθύτερα το έργο του, για να γνωρίσουν όλοι το ζωγράφο με τα χρυσά χέρια.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΛΙΚΗΣ
Η ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΣ ΞΕΝΙΑ Η ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ Το γραφικό ξωκλήσι της στην Αγιάσο Κατηφορίζοντας από το Γυμναστήριο της Αγιάσου, με κατεύθυνση τη θέση «Πευκιανή», κοντά στη διακλάδωση της αμαξιτής οδού Αγιάσου-Μυτιλήνης, συναντάμε το γραφικό ξωκλήσι της Αγίας Ξενίας, που η μνήμη της γιορτάζεται στις 3 Μαΐου. Για την ανέγερση του ξωκλησιού πρωτοστάτη σαν η Ε λένη Ν ίκ ο υ Κ ο υ ρ τζή κ α ι ο ι α δ ερ φ ές Ζηνοβία Ευστρατίου Χ ατζηδούκα, Ο λυμπία Ε υ στρατίου Δαγιέλη και Άννα Ευαγγέλου Παλιβάνη, οι οποίες διέθεσαν μέρος του κονδυλίου και συνέ χισαν με δωρεές ευσεβών χριστιανών. Το ξω κ λή σ ι έχει χ τ ισ τ ε ί σε ελα ιόκτη μ α του Νίκου Κουρτζή και σε μέρος ελαιοκτήματος της Γιαννούλας Ιω άννου Καζαντζή. Οι οικοδομικές εργα σ ίες έγιν α ν α π ό το ν Α νδρέα Π α ν α γ ιώ το υ Μ αϊστρέλη (Τσούλικα) και η εσωτερική αγιογρά φηση από τον Κωνσταντίνο Σκορδέλη, που σήμερα βρίσκεται στην Αμερική. Κάτω από το προαύλιο του ξωκλησιού υπάρχει κατακόμβη, αφιερωμένη στους Αγίους Πάντες, και την Κυριακή της εορτής τους τελείται εσπερινός και αρτοκλασία. Εκφρά ζουμε την ολόθερμη ευχή, να βρεθούν πρόθυμοι χριστιανοί, που θα διαθέσουν το απαραίτητο κον δύλιο για την εκσκαφή της κατακόμβης, ώστε οι προσκυνητές να εισέρχονται σ’ αυτήν άνετα. Ε ίν α ι α λ ή θ εια π ω ς το ξ ω κ λ ή σ ι της Α γ ία ς Ξενίας αποτελεί όαση μέσα στον ελαιώνα, καθότι έχουν φυτευθεί δενδρ ύλλια κ α ι άνθη, τα ο π ο ία τακτικά ζεύγος ευλαβών χριστιανών περιποιείται, μ ε τ α φ έ ρ ο ν τα ς νερ ό α π ό το ν Ά γ ιο Δ η μ ή τρ ιο . Επίσης, τακτικά, από την άνοιξη μέχρι το φ θινό π ω ρ ο , επ ισ κ έ π τ ο ν τα ι το ξω κ λήσ ι γ υ ν α ίκ ες, οι οποίες ανάβουν τα καντήλια, καθαρίζουν το χώρο του ναού και συζητούν διά φ ορες ιστορίες γύρω από την α γία , η ο π ο ία έλαβε α πό τον Κ ύριο το χάρισμα να θεραπεύει τα καρδιακά νοσήματα, να λύνει τ ις μ α γγα νείες κ α ι να π ρ ο σ τα τεύ ει το υ ς πισ τούς από τις κακίες τω ν φθονερώ ν. Ε ίνα ι δε τόσο δημοφιλής αγία, ώστε από τον Ασώματο, από τα χω ριά της Γέρας και από αλλού καταφθάνουν ευσεβείς κυρίες, για να τελέσουν θεία λειτουργία. Παράλληλα έχει καθιερωθεί να εορτάζεται κάθε χρόνο και η οσία Ξένη, στις 24 Ιανουάριου. Ό τα ν π ρ ό κ ειτα ι να τελεστεί θεία λειτουρ γία από τον πατέρα Νικόλαο Παπαγεωργίου, εφημέριο του ιερού ναού της Αγίας Τριάδας, στην οποία και ανήκει εκκλησιαστικά το ξωκλήσι, χτυπάει χαρμό συνα η καμπάνα του κωδωνοστασίου, προσκαλών τα ς το υ ς ιδ ιο κ τή τες τω ν γύ ρ ω κ τη μ ά τω ν, να
Το γραφικό ξωκλήσι της Αγίας Ξενίας της θαυματουρ γού, δημιούργημα βαθιάς πίστης...
πα ρ αβ ρ εθούν στη θεία λ ειτο υ ρ γία . Ε π ίσ η ς έχει καθιερω θεί από το 1997, από την οικογένεια του μακαρίτη σήμερα Νίκου Κουρτζή, την παραμονή του νέου έτους, μετά την ανάγνωση της ευχής, να κόβεται εκεί από τον ιερέα η βασιλόπιτα, η οποία φ τιά χ ν ετα ι με φύλλα, κα τά το π α τρ ο π α ρ ά δ ο το έθιμο της Αγιάσου, να διανέμεται στους παρευρισκόμενους και να ανταλλάσσονται ευχές. Η αγία γεννήθηκε στις Καλάμες και μαρτύρησε στις 3 Μαΐου του 318. Το απολυτίκιό της είναι: Ή χος δ ' Β α φ α ΐς τώ ν α ιμ ά τω ν σου, φ α ιδ ρ ά ν σ το λ ή ν σεαυτή, Ξενία, έπέχρωσας, παρισταμένη Χριστώ , ώζ νύμφη πανάσπιλος, εϊληφας δέ τήν χάριν, μαγγανεί ας του λνειν, δαίμονας έκδιώ κειν και τάς νόσους ίάσθαι. Ικέτευε έκτενώς υπέρ τών ψυχών ημών. ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΛΥΦΟΣ
ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΩΝ ΕΚΑΟΓΩΝ Μια αγιασώτικη μεσοπολεμική βενιξελική προκήρυξη Μ ε την ευκαιρία των Ευρωεκλογών, ο συνερ
γάτης μας Βασίλειος Καλογεράς μας έστειλε την παρακάτω προκήρυξη (διαστάσεων 29,5X20 εκ.), η οποία πιθανότατα τυπώθηκε το 1935, έτος κατά το οποίο Εκδόθηκε στη Μυτιλήνη, από τα τυπο γραφεία του «Ταχυδρόμου», και λιγοσέλιδο φυλ λάδιο, με τίτλο «Για τους Νέους» (βλ. Γ. Βαλέτα, Αιολική Βιβλιογραφία 1566-1939, Αθήναι [1939], σ. 164 (1146), το οποίο αναφέρεται στη ζωή και στη δράση του υποψ ήφιου βουλευτή Ιω άννου Κ αραμάνου. Η Ε κλογική Ε π ιτροπή Α γιάσου, α π ο τελο ύ μ εν η από το υ ς μ α κ α ρ ίτε ς σήμερα Προκόπιο Μιχαήλ Χατζηπροκοπίου (Κεφάλα), Ηρακλή Βασιλείου Ευαγγελινό, Πάνο Μιχαήλ Ε υαγγελινό και Γρηγόριο Ε υστρα τίου Ξανθό, σ τη ρ ίζει με π ά θ ο ς την υπ ο ψ η φ ιό τη τα το υ Ιωάννου Καραμάνου. Στη συνέχεια δημοσιεύου με το υπομνηματιστικό κείμενο του Βασιλείου Καλογερά. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Η
δη μ οσ ιευόμ ενη το π ικ ή β ενιζελική π ρ ο
κ ήρυξη α ν α φ έ ρ ε τ α ι π ιθ α ν ό τ α τ α σ τις εκ λο γές για την α νά δειξη νέα ς Β ουλής της 26ης Ια ν ο υ ά ρ ιου του 1936. Τ ω ν εκλογώ ν α υτώ ν, ό π ω ς κ α ι ά λ λ ω ν , π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ ω ν κ α ι μ ετα γ εν έσ τερ ω ν , κ ύ ρ ια χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά ή τα ν η μ ισ α λ λ ο δ ο ξ ία κ α ι ο φ α ν α τισ μ ό ς, λόγω της έξαρσης τω ν π ο λ ι τικ ώ ν πα θώ ν. Σ τ ις ε κ λ ο γ έ ς α υ τ έ ς ο ι β ε ν ιζ ε λ ικ ο ί με το «Κ όμμα τω ν Φ ιλελευθέρω ν» πή ρα ν 43,86% και 141 έδρες στη Β ουλή, ενώ το « Λ α ϊκ ό Κ όμ μα » 47,3% κ α ι 143 έδρες. Α ν τίθ ετα το « Π α λ λ α ϊκ ό Μ έτω πο», π α ρ ά τις δ ιώ ξεις κα ι τ ις φ υλα κ ίσ εις τω ν στελεχών του, σημείωσε σημαντική εκλογική ε π ιτ υ χ ία γ ια τη ν ε π ο χ ή ε κ ε ίν η , π α ίρ ν ο ν τ α ς 73,441 ψ ήφους, ποσ οσ τό 5,7% κ α ι 15 έδρες στη Βουλή. Ε ίνα ι μάλιστα η πρώτη φορά, που η α ρ ι σ τερ ά έβγα λε β ο υλευτή σ το νο μ ό Λ έσ βου, το Μ ιχ ά λ η Τ υ ρ ιμ ο , δ έ κ α χ ρ ό ν ια μ ετά α π ό τη ν π ρ ώ τ η υ π ο ψ η φ ιό τ η τ α τ ο υ σ υ μ π α τ ρ ιώ τ η μ α ς Φώτη Μ πράτσου. Επίσης το «Α γροτικό Κόμμα» το υ Ιω ά ν ν ο υ Σ ο φ ια ν ό π ο υ λ ο υ πή ρε 1,02% κ α ι καμιά έδρα. Ό π ω ς φ α ίνετα ι, κ α μ ιά α πό τις δυο
Προεκλογική αγιασώτικη προκήρυξη (διαστάσεων 29,5X20 εκ.) του Κόμματος των Φιλελευθέρων.
μεγάλες αστικές π α ρ α τά ξεις δεν πήρε πλειοψηφ ία στο κοινοβούλιο στις εκλογές αυτές... Κ λείνοντα ς εδώ το σημείωμά μας, επισ ημαί νουμε ό τι, αν κ α ι έχει περάσει μισός κ α ι πλέον αιώ νας από τότε που κυκλοφόρησε η προκήρυξη, αν και έχει επέλθει η δημοκρατική ομαλότητα στη χ ώ ρ α μα ς, έπ ειτα α π ό π ο λ λ ές π ε ρ ιπ έ τ ε ιε ς κ α ι βέβαια χάρη στην πάλη του λαού μας, για τί τίπ ο τα δε χα ρίζετα ι, κ ά π ο ια νοσηρά φ α ινόμ ενα δεν έχουν εκλειψει, όπω ς τα ταξίματα τω ν πολιτικώ ν, οι υποσχέσεις τω ν κομματαρχών, ο φτηνός λ α ϊκ ι σμός... Συνεχίζεται βέβαια και ο αγώ νας του λαού μας για βελτίωση τω ν συνθηκών της ζωής, για ένα καλύτερο αύριο.
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ
ΤΟ ΑΓΙΑΣΩΤΙΚΟ Γ ΙΝΑΤΙ Τα φρέσκα που έγινα ν φ ρέσικα... Ί 1 σαμε πέρυσι ήταν μια γυναίκα λίγο πα ραπά νω α πό το Α να γνω σ τή ρ ιο , π ο υ δια λ α λ ο ύ σ ε τα π ρ ο ϊό ν τα της: Φ ρέσικα είνα ι!.... Π άρτε, κόσμε! Φρέσικα! Φέτος πλήθυναν οι μιμητές της, έβγαλε πια... μαθητές. Μαζί μ’ ένα φίλο γιρλίσιο1 πιάσαμε κου βέντα με δυο από αυτή τη σχολή. Προσπαθούσαμε να τους πείσουμε να μη λένε «φρέσικα», αφού αυτή η λέξη δε σημαίνει τίποτα στα ελληνικά, μηδέ στα αγιασώτικα. - ... Μ πορ εί να θ α ρ ρ είτε εσείς π ω ς τα λέτε «εξευγενισμένα», αλλά είναι λάθος. Οι ξένοι, που σας ακούνε, θα νομίζουν ότι κάτι λέτε για σύκα ή κάτι άλλο, που δεν το ξέρουν. Άσε που μπορεί να καταλαβαίνουν το σφάλμα και να γελάνε μαζί σας. Δεν είναι καλό αυτό για σας ούτε και για το χωριό. Πρέπει να μας καμαρώνουν, γιατί είμαστε γνήσιοι, ευθείς και ειλικρινείς, και όχι να μας λυπούνται, γ ια τί πιθηκίζουμε. Π ιο καλά να τα λέτε χοντρά αγιασ ώ τικα, παρά μπασταρδεμένα, αλλοιω μένα και χωρίς κανένα νόημα... - Ε!... Τι α πούμι; Τι α φουνάζουμι; - Να λέτε «φρέσκα». Αυτό είναι το σωστό. Είναι λέξη που την πήραμε από τα ιταλικά. «Φρέσκος» είναι ο νωπός, ο δροσερός, ο ζωηρός, ο πρόσφατος, της ημέρας, όχι μπαγιάτικος. Κατάλαβες; Ο άντρας γκρίνιασε. - Ε μ’ να! Τούτις τς μπαγιαντέρις ίκ ’σα τσι ’γω τσι κόλλ’σα. Πες πες του σαχλάρ’ντουνΆ τν ίρπαξα τ ’ φόλα. Τώρα πια συνήθ’σα. Αλλάζ’ γιου γάδαρους πουρπα τ’ξιά; Η γυναίκα όμως μας κατατρόπωσε: - Ε!... Άγι! Π ους εν έχουμι έδιου Ιτα λοί, να καταλάβιν του λάθους!... Έ χουμι; Δε δίστασε δε καθόλου να μας ρίξει και τη χαριστική βολή. Αυτή τη φράση όμως ας μην τη γράψουμε, δε θα ωφελη θεί κανένας. Πήραμε δρόμο απογοητευμένοι. Είπα εγώ, έτσι για να πω κάτι: - Σ ’ντύχινι3, σα δε βαριέσι... Ο φίλος όμως έβραζε: - Καλά... Εν του ξέρ’ς πους πιο εύκουλα γιμ ίζ’ μια κόφα μι νιρό, παρά του τσιφάλ’ τ ’ γ ’νατση4 τ ’ Αγιασώτ’; Είπαν για του αρβανίτ’κου του τσιφάλ’ πους είνι αγύρ’στου. Φ αίνιτι πους ένι ξέραν τότις για μας... - Ε! Ό χ ’ δα τσι συ. Μην τα παραφουσκώνουμι τσιόλας. Πώς θα γιμίσ ’ γη κόφα, μαθέ; - Ά κ’σι τι λέγ’! Ρ ίξι τ ’ κόφα μες σ τ’ χαβούζα. Θα γιμίσ’ ίσαμ’ να γυρίσ’ς να δεις. Ρίξι τσι τ ’ γρα-
„
Ο Μιχαήλ Παναγιώτου Χατξέλης, τίμιος δουλευτής της γης, στήνει το υπαίθριο «κατάστημά» του σε δρόμο της Αγιάσου, για να πουλήσει τα προϊόντα του... (Φωτογραφία Γ ιάννη Χατζηβασιλείου)
γούδα5 τ ’ γ ’νατσή. Τσι κάτου να τ ’ πατήσ’ς, α πά νου θα π ιτα χτεί. Άμαν είνι τσι α για σ ώ τ’σσα; Ε! Χ ίλια να κ ά ν’ς, θα χουρέβ’ στουν αφρό τουν ανιγκασκό6 τσι του π ουτά ν’κου7 μαζί. Ά κ’σι μι μένα, που κ ά τ’ ξέρου απί αρουκάν’στα τσιφάλια... Ε ίπ ε κ α ι ά λλα π ιο τσ ο υ χ τερ ά ! Ά δ ικ ο έχει; Ερωτώ σας... Αύγουστος 1998
ΣΤΡΑΤΗΣ ΛΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ ΓΛ Ω ΣΣΑ Μ 1. γιρλίσιος' ντόπιος, εγχώριος. 2. σαχλάρ’- το στόμα που λέει ανοησίες. 3. σ’ντυχαίνου' συνομιλώ. 4. γ ’νατσής πεισματάρης. 5. γραγούδα· μεταλλική κανάτα, που όταν πέσει στο νερό, ανατρέπεται και δε γεμίζει εύκολα II (μτφ.) το κεφάλι του ανόητου. 6. ανιγκασκός’ χορός γρήγορος, χορός παλικαρίσιος. 7. πουτάν’κους' ο χορός της κοιλιάς. Παλιότερα τον θεωρούσαν ξεδιάντροπο, χυδαίο χορό.
Το αποκριάτικο «τρίψιμο» και η σχέση του με την αρχαιοελληνική παράδοση
Ε ίναι αναμφισβήτητοι οι δεσμοί του Αγιασώ τικου Καρναβαλιού με την αρχαιοελληνική πολιτι στική δημιουργία και παράδοση και κυρίω ς με το διθύραμβο και την κλασική θεατρική δραματουρ γ ία . Ο κ α ρ ν ά β α λ ο ς ε ίν α ι τ ρ α γ ικ ό π ρ ό σ ω π ο . Π ροσ πα θεί να α ντεπεξέλθει στα χτυπ ή μ α τα της μοίρας του με τη διακωμώδηση τω ν ίδιων τω ν δει νώ ν του, να βγάλει γέλιο μέσα α πό τον κυκεώνα τω ν δεινοπαθημάτων του, για να μπορέσει να αντέ ξει ψυχικά και σωματικά και τελικά να επιβιώσει. Ο κ α ρνά βα λος είνα ι α π ερ ίφ ρ α σ το ς βω μ ολό χος. Η βωμολοχία έχει τις ρίζες της στις α ρ χα ιο ελληνικές γιορτές τω ν βακχειών, π ο υ τελούνταν π ρος τιμήν του Διονύσου, θεού της αμπελουργίας και του κρασιού, και εξυμνούσαν τη συνεχή ανα δημιουργία της ζωής, τη γονιμότητα και την α να γέννηση της φύσης κατά την άνοιξη. Σύμβολο του θεού ήταν το ανδρικό γεννητικό όργανο, το επο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο « φ α λ λ ό ς » . Γ ια τ ο ν π ρ ω τ ό γ ο ν ο ά νθ ρ ω π ο , η γο νιμ ό τη τα είνα ι μια κ α ι η αυτή σ ’ όλη τη φύση. Ο σπόρος αποτίθετα ι στη γη, όπω ς το σπέρμα στους μητρικούς κόλπους. Το σπαρτό ξεφυτρώνει από τη γη, όπω ς το π α ιδ ί βγαίνει από τη μήτρα. Η γενετήσια πρ ά ξη του φ α λλού, π ο υ π ρ ο κ α λ ε ί γο ν ιμ ό τη τα , π ρ έ π ε ι, κ α τά την κ ο ινή πίσ τη τω ν α ρ χ α ίω ν , να π ρ ο κ α λ έσ ει κ α ι στη γη γονιμότητα. Α πό την εξομοιωση αυτή, της γέννη
σης της α ν θ ρ ώ π ιν η ς ζω ή ς με το κ ά ρ π ισ μ α τω ν αγρών, προήλθε η λατρεία του φαλλού, ως συμβό λου γονιμότητας, όχι μόνο στην α ρχαία Ελλάδα, αλλά και σε πολλές άλλες χώρες. Ο δ ιθ ύ ρ α μ β ο ς ή τα ν α ρ χ α ίο ε ίδ ο ς λ υ ρ ικ ή ς ποίησης, που είχε ενθουσιαστικό χαρακτήρα και εξέφραζε σκέψ εις κ α ι σ υνα ισ θή μα τα του λαού. Α ρχικά ήταν τραγούδι π ρ ο ς τιμήν του Δ ιονύσου κ α ι είχε θρησκευτική σημασία. Χ αρακτηριστικό τ ο υ γ ν ώ ρ ισ μ α ή τ α ν ο ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό ς κ α ι το πά θος. Ο Λ έσβιος ποιητής Α ρίω ν, εργαζόμενος στην αυλή του Π ερίανδρου του Κ ορίνθιου, καλ λιέργησε ιδια ίτερα το διθύραμβο κ α ι καθιέρωσε το ν κ υκ λικ ό χορ ό, τρ α γο υ δ ώ ν τα ς τ ις τρ α γικ ές π ερ ιπ έτειες του θεού. Κ α ι ενώ μέχρι τότε τ ρ α γ ο υ δ ο ύ σ α ν μόνο τα εύθυμα κ α μ ώ μ α τα κ α ι τα π α ιχ ν ίδ ια του, τώ ρ α τρ α γο υ δ ο ύ σ α ν κ α ι έκλαιγαν και γιά τα παθήματά του. Ο Α ριώ ν ανέόειξε το διονυσιακό διθύραμβο σε έντεχνο κ α ι σύνθε το ποιη τικό κα ι μουσικό είδος. Η εργασία αυτή τ ο υ Α ρ ιο ν α α π ο κ τ ά τ ε ρ ά σ τ ια σ η μ α σ ία , α ν λάβουμε υπόψ η μας π ω ς α π ό α υτό το ν τελ ειο ποιημένο διθύραμβο γεννήθηκε η α ρχαία τρ α γω δία , το τρ ίτο κ α ι τελειότερο είδο ς της α ρ χα ία ς ποίησης, που οδήγησε στη θεατρική παράσταση. Έ τσ ι, ο διθύραμ βος εξελίχτηκε σε χορικό άσμα, συνοδευόμενο με αυλό και αργότερα με κιθάρα,
Στιγμιότυπο από τα παρα δοσιακά «τριψίματα» της εκδήλωσης «Μνήμες Καρνάβαλου», η οποία έγινε στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, στις 20.2.1999. Ο φουστανελάς με περικεφαλαία Παναγιώτης Πατσέλης και οι κουκουλωμένες με τσεμπέρια γυναίκες, στο ρυθμό του εθίμου...
α πό το οπ ο ίο προήλθε τελικά το α ρχα ίο δράμα. Το δράμα ήταν α ρχικ ά ένα απλό άσμα που τρ α γουδούσε μια ομά δα α νθ ρ ώ π ω ν (ο επ ο νο μ α ζό μενος χορός), οι ο π ο ίο ι χόρευαν γύρω α πό τους να ο ύ ς τω ν θεώ ν τους, θ υ σ ιά ζο ντα ς σ φ ά για για την αποτροπή όλω ν τω ν κακώ ν κ α ι υποκρινόμενοι τραγόμορφ ους σατύρους (εξ ου κ α ι η ονομ α σία τραγωδία, που σημαίνει ωδή τω ν τράγω ν. Το δράμα κατηγοριοποιήθηκε α πό τον Α ριστοτέλη στην τρ α γω δ ία κ α ι στην κω μ ω δία . Η τρ α γω δία προέκυψε α π ό το υ ς διθυράμβους, π ο υ έψαλλαν π ρ ο ς τιμ ή ν του Δ ιονύσ ου οι π ενθούντες γ ια τα πάθη του θεού, ενώ η κω μω δία, δηλαδή τραγούδι τ ω ν « κ ώ μ ω ν » , α π ό τα φ α λ λ ικ ά ά σ μ α τ α τ ω ν γ ιο ρ τ ώ ν τ ο υ τ ρ υ γ η τ ο ύ . Α π ό ά π ο ψ η μ ο ρ φ ή ς ω στόσο κ α ι τα δύο είδη σ τηρίζονταν στον αφ η γηματικό ίαμβο κ α ι στο δω ρικό χορικό. Η μεταμφίεση γενικά τω ν α νθρ ώ πω ν συνδέε τ α ι ά μ ε σ α με τη λ α τ ρ ε ία τ ο υ Δ ιο ν ύ σ ο υ . Ο Δ ιό ν υ σ ο ς , π έ ρ α α π ’ ό λ α τ ’ ά λ λ α , ή τα ν κ α ι η προσω ποποίηση της εναλλαγής τω ν εποχώ ν του χρόνου, οι ο π ο ίες με τη σειρά το υ ς ευθύνοντα ι για τη γέννηση κ α ι το θάνατο της φύσης. Ά νοιξη η γέννηση της ζωής, κα λοκα ίρ ι η ω ρίμανσή της, φ θ ινό π ω ρ ο ο μαρα σμ ός της, χειμ ώ ν α ς ο θ ά ν α τός της. Έ τσ ι, οι π ερ ιπ έτειες του θεού τα υ τίζο ν τα ν με τα φ υ σ ικ ά φ α ιν ό μ εν α τω ν επ ο χ ια κ ώ ν κ α ιρ ικ ώ ν μεταβολώ ν κ α ι σ υνεπώ ς με τις μετα μορφώ σεις της βλάστησης κατά τη διά ρκεια του χρόνου. Μ εταμορφώ νεται ο θεός, άρα πρέπει να μεταμ ορφ ώ νονται κ α ι οι ά νθρ ω ποι σ τις ιεροτε λεστίες τους. Δηλαδή πρέπει να μεταμφιέζονται.
Α π ο μ ειν ά ρ ια της βα κχικής αυτής αντίληψ ης γ ια τη ζω ή ε ίν α ι κ α ι τα « τρ ιψ ίμ α τα » , δ ίσ τ ιχ α ομοιοκατάληκτα τρα γούδια , π ο υ υμνούν τα γεννη τικ ά όρ γα να , κα θώ ς κ α ι τα «ιμ τζουρ ώ μ α τα » αυτώ ν οι ο π ο ίο ι « α ρ χ ό ν τι» . Ε ίνα ι ολοφάνερη η σχέση του «τριψ ίματος» με τον α ρ χα ίο διθ ύ ρ α μ βο. Ε ίν α ι χ ο ρ ικ ά ά σ μ α τα (δηλαδή χ ο ρ ω δ ια κ ά τρ α γ ο ύ δ ια ), π ο υ τ ρ α γ ο υ δ ιο ύ ν τ α ι κ α ι χ ο ρ ε ύ ο ντα ι κυκλικά α πό το χορό (αρχίζει ο κορ υφ α ίος κ α ι επα να λα μβάνει ο χορ ός), υμ νούν τα γεννητικ ά όργα να κ α ι τη σεξουαλική πράξη, α π ο δ ίδ ο ντα ! με το ν α φ η γη μ α τικ ό ίαμβο, δ ια τη ρ ο ύ ν τη μορφή αυτή κ α ι δεν εμ π λο υ τίζο ντα ι με τα π ρ ό σ ω π α κ α ι τα σ το ιχ ε ία το υ α ρ χ α ίο υ δ ρ ά μ α το ς (δηλαδή τους πρ ο σ ω π ιδο φ ό ρ ο υ ς η θοποιούς και το δ ιά λ ο γ ο ). Σ το ν α ρ χ α ίο δ ιθ ύ ρ α μ β ο τα μέλη του χορού βάφ ονταν με την τρυγία , το κατακάθι το υ μ ο ύ σ το υ , π ο υ είχε χ ρ ώ μ α κ ό κ κ ιν ο . Σ την Α γιάσ ο του 1950 τα μέλη του χο ρ ο ύ β ά φ ο ντα ν α κ ό μ α με κ ό κ κ ιν α κ ρ α γ ιό ν ια . Σ το σ ύ γ χ ρ ο ν ο «τρίψ ιμο» μουτζουρώ νοντα ι με κάρβουνο. Σ τον α ρ χ α ίο δ ιθ ύ ρ α μ β ο τ α μ έλη τ ο υ χ ο ρ ο ύ « ώ ρ χ ο ΰ ν το » , π ο υ σ η μ α ίνει χ ό ρ ευ α ν , μ ετείχ α ν στον όρχο, δηλαδή στον κύκλο τω ν μυστώ ν της δ ιο ν υ σ ια κ ή ς λ α τρ εία ς. Σ το « τρ ίψ ιμ ο » τα μέλη το υ χ ο ρ ο ύ « α ρ χ ιό ν τ ι» , π ο υ σ η μ α ίν ε ι ε π ίσ η ς χορεύουν. Η λέξη προέρχεται α π ό την α ρ χα ιο ελ λ η νικ ή λέξη « ό ρ χ ο ΰ μ α ι» . Α ν α κ ε φ α λ α ιω τ ικ ά μπορούμε να πούμε ότι το «τρίψ ιμο» είναι δ ιθ ύ ραμβος που δεν εξελίχτηκε σε τραγω δία.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
Ο παλαίμαχος καρνάβαλος Μιχαήλ Πασχαλιάς με δυο συνεχιστές της παράδοσης, το Βασίλειο Τοπαλή (αρι στερά) και το συνεργάτη μας Παναγιώτη Κουτσκουδή, στο καφενείο του Ιωάννου Δαγιέλη, την Καθαρή Δευτέρα, 22.2.1999. (Φωτογραφία Βασιλείου Καλογερά)
ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ Το πάθημα αγιασώτικης κομπανίας στο Αισβόρι Τ α εμφυλιοπολεμικά χρόνια ήταν δύσκολα, γιατί τους ανθρώπους τους δίχαζαν τα κομματικά μίση και στα βουνά υπήρχαν αντάρτες. Επόμενο ήταν να μην μπορούμε να εργαστούμε στα διάφορα χω ριά του νησιού μας ως μουσικό συγκρότημα. Το πρω ί του Πάσχα του 1948 ανταμώσαμε με το συνάδελφό μου Στρατή Ψ ύρρα ή Μουζού και μου πρότεινε να πάμε να παίξουμε στο Λισβόρι. Εγώ δε συμφωνούσα μαζί του, γιατί έβλεπα ότι μπορεί ν ’ αποτύχουμε λόγω της κατάστασης, αυτός όμως επέμενε και τέλος υπέκυψα. Συγκεντρωθήκαμε λοιπόν πέντε άτομα, όλη η ο ρ χ ή σ τρ α , π ή ρ α μ ε το ν τό τε τ α ξ ιτ ζ ή Α ντώ νη Αναστασέλη, μακαρίτη σήμιρα, και τραβήξαμε για το Λισβόρι. Ό ταν φτάσαμε εκεί, βρήκαμε ένα ωραίο καινούριο καφενείο και ζητήσαμε από τον ιδιοκτή τη να παίξουμε. Αυτός μας δέχτηκε και αφού καθί σαμε μας έβαλε τα κα φ εδά κια μας. Ε ντω μεταξύ ειδοποιήσαμε τον Αντώνη να φύγει με την κούρσα. Εκείνη την ώρα περνούσε η πρωινή ανάσταση του Χριστού, μαζί και πολύς κόσμος. Σηκωθήκαμε και προσκυνήσαμε. Ό ταν πέρασε λίγη ώρα, ήρθε ένας νεαρός, μας πλησίασε και μας ρώτησε ποιος είναι
επικεφαλής του συγκροτήματος. Τον ρωτήσαμε γιατί και μας είπε πως είναι γραμματέας της Κοινότητας Λισβορίου και πως του τηλεφώνησε από τα Βασιλικά ο σταθμάρχης και διάταξε να μην παίξουμε. Για μια στιγμή μείναμε άναυδοι. Η κούρσα που μας έφερε είχε φύγει. Τότε αποφασίσαμε και ξεκινήσαμε με τα πόδια από το Λισβόρι για τα Βασιλικά. Η απόσταση βέβαια ήταν μικρή. Εκεί βρήκαμε το σταθμάρχη και έπαιζε τάβλι στο καφενείο του Γιώργου Ταλιάνη. Τον παρακαλέσαμε να μας αφήσει να παίξουμε, αλλά στάθηκε αδύνατο να τον πείσουμε. Τότε πήραμε τη μεγάλη απόφαση να φύγουμε πίσω με τα πόδια. Βαδίζαμε για την Αγιάσο στενοχωρημένοι και στο δρ ό μ ο λέγα μ ε ν ’ α λ λ ά ξ ο υ μ ε επ ά γ γ ελ μ α . Ύστερα από πορεία μιας ώρας καθίσαμε κάτω από ένα πεύκο και φάγαμε το λα μ π ρ ιά τικ ο φαγητό, από ένα αβγό και λίγο τυρί που είχαμε μαζί μας. Στην Αγιάσο φτάσαμε το βράδυ και βρήκαμε πολύ κόσμο που έκανε περίπατο λόγω της ημέρας. Πάνω σε μια πέτρα ψηλά καθόταν ο συχωρεμένος σήμερα Βασίλης Ορφανός. Όταν μας είδε με τα όργανα, φώνα ζε και μας έδειχνε λεφτά. Πού να ήξερε τι πάθαμε!
ΧΑΡΙΔΑΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ
Από το γάμο του δασκάλου και ερασιτέχνη του Αναγνωστηρίου Μιχαήλ Δημητρίου Πρά τσου με την Αμερισούδα Χρίστου Χατζηκομνηνού, στην Αγιάσο το 1958. Διακρίνονται, από αριστερά, οι μουσικοί Δημήτριος Αγρίτης ή Παγώνα (κιθάρα), Βασίλειος Κολομόνδος (ακορ ντεόν, πίσω), Χαρίλαος Ρόδανος (βιολί), Ευστράτιος Πρινίτης (κιθάρα, πίσω), Ευστράτιος Ψύρρας (σαντούρι), Ευστράτιος Παπάνης (ακορντεόν), Κομνηνός Παπουτσέλης (βιολί, πίσω), Μιχαήλ Μουτζουρέλης (κλαρίνο, πίσω) και Σταύρος Ρόδανος (κιθάρα, μπροστά). (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Μαρία Δημητρίου Αγρίτη)
ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟ Ν ΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΑΕΙΟ Οι Γατελούζοι... ξαναζούν στο Κάστρο της Μυτιλήνης Η μαρμάρινη εντοιχισμένη στήλη με τα τέσσερα Β (Βασιλεύ Βασιλέων, Βασιλει Βοήθει), που κοσμεί περή φανα το Κάστρο της Μυτιλήνης, μαρτυρεί το μεγαλείο και τους αγώνες που γνώρισε αυτή η γωνιά της γης στη μακραίωνή της ιστορία». Μ’ αυτά τα λόγια ο καθηγητής της Ιστορίας μάς γαλουχεί στα εθνικά μας ιδεώδη, σε μια από τις εκδρομές του σχολείου μας στο Κάστρο. Και μεις, φερέλπιδες νέοι των 17 χρόνων, ρουφού με άπληστα τα λόγια του, μαζί και το αναψυκτικό μας με το καλαμάκι, και καθώς παρατηρούσαμε τις φθαρ μένες από το χρόνο και τους ανθρώπους οχυρώσεις, αφήναμε αχαλίνωτη τη φαντασία μας να καλπάσει σε χρόνους αλλοτινούς. Και να! Ξετυλίγονται σύντομα μπροστά μας οι ορδές από τους σιδερόφρακτους ιππό τες (τσάμπα διαβάσαμε τον... «Ιβανόη»;), που θέλουν να καταλάβουν το Κάστρο μας. Και να! Σε λίγο διακρί νουμε ολοζώντανους τους Γατελούζους υπερασπιστές, να περιδιαβαίνουν στις πολεμίστρες και βροχή τα βέλη, τα ακόντια, οι πέτρες και το καυτό λάδι, να περιλούουν τους πολιορκητές! Ε! Πολύ θέλει να ξυπνήσουν μέσα μας οι πατρο γονικές αρετές; «’Ά μ μ ες δέ γ ’ έσσόμεθα π ολλω κάρρονες» λοιπόν και «αμ’ έπος, αμ’ έργον» οι μισοί από μας έχουν ήδη σκαρφαλώσει στα χαλάσματα και το παίζουνε... Γατελούζοι. Και ξαφνικά μια βροχή από πέτρες σκιάζει τον ήλιο! Οι από κάτω βέβαια αιφνιδιάζονται και προσπα θούν όπως όπως να καλυφθούν και παράλληλα αντα ποδίδουν τα... πυρά, αν και βρίσκονται σε μειονεκτι κή θέση λόγω υψομετρικής διαφοράς. Και μερικοί άλλοι τέλος, που φαίνεται δεν εμφο ρούνται από... εθνικά αισθήματα, απλά προσπαθούν
να απομακρυνθούν από το πεδίο της μάχης, ριψάσπιδες σαν τον Αρχίλοχο στο πεδίο της τιμής. Και, όπως συχνά συμβαίνει στους πολέμους, που το μεγαλύτερο φόρο αίματος τον πληρώνουν οι άμα χοι, έτσι συνέβη και στη συγκεκριμένη περίπτωσή μας. Καθώς κάποιοι ακάλυπτοι προσπαθούν να απομα κρυνθούν, μια σπαρακτική κραυγή ακούγεται ξαφνι κά, που σκεπάζει τις πολεμικές ιαχές των λιθοβολούντων. «Οχ, μανούδα μ’, του τσιφαλέλι μ’» ανέκραξε «στεντόρεια τή φωνή» ο συμμαθητής μας Δημήτρης Μουτάφης και παράλληλα το πρόσωπό του κοκκίνισε από το αίμα, που έτρεχε ποτάμι από τη βαθιά πληγή. Αμέσως βέβαια σταμάτησε ο πόλεμος (ανακωχή, για να θάψουμε τους νεκρούς;) και κ ά π ο ιο ι πιο ψύχραιμοι έτρεξαν τον πληγωμένο Δημήτρη παραδί πλα, στο... κτηνιατρείο (στο πολεμικό χειρουργείο!), για τα περαιτέρω. Φυσικά ο αυτουργός του εγκλήματος παρέμενε επισήμως άγνωστος (κάτα πάσα πιθανότητα ο Τσεσμελής, «γη γριγιά», ήταν ο λιθοβολιστής), αλλά όλοι ήμαστε συνυπεύθυνοι, μια και με τη συλλογική ευθύνη βρί σκουμε ένα θαυμάσιο τρόπο να μην τιμωρείται κανείς. Από την άλλη μεριά ο ταλαίπωρος συμμαθητής μας, ο Δημήτρης, το πιο ήσυχο παιδί της τάξης, επι στρέφει σε λίγο φασκιωμένος με ένα κατάλευκο σαρί κι από γάζα στο κεφάλι και με τσαλακωμένο το που κάμισο και την... προσωπικότητά του. Έτσι άδοξα έληξε η... νέα Ενετοκρατία στη Λέσβο και μαζί μ’ αυτήν και η εκδρομή μας, αφού γυρίσαμε άναυλα στο σχολείο για τα περαιτέρω. Ακούσαμε βέβαια τα σχολιανά μας από το γυμνασιάρχη και το ζήτημα έληξε χωρίς... απώλειες, μια και ο αυτουργός δεν είχε ακόμα αποκαλυφθεί.
Και σήμερα το Κάστρο της Μυτιλήνης έχει νεαρούς επισκέπτες-εκδρομείς. (Φωτογραφία Ελένης ΝικολακοπούλουΘεοδωρομανολάκη, Ιούλης 1998)
Σαν... καλά δε παιδιά που ήμαστε, όταν το από γευμα ανταμώ σαμε στα γνω στά μας στέκια (στη*. Αέσχη του Βελόνη με τα ποδοσφαιράκια), αποφασί σαμε να επισκεφθούμε το συμμαθητή μας στο σπίτι, για να τον... παρηγορήσουμε για την... αλλαγή εθνικό τητας, αφού από Έλληνα τον είχαμε μετατρέψει σε... Τούρκο σαρικοφόρο. Μας υποδέχτηκε η μάνα του, και, αφού μας... στό λισε δεόντω ς με κά ποια κοσμητικά επίθετα, μας έμπασε σ’ ένα δωμάτιο, όπου ο Δημήτρης μισοξαπλωμένος και μισοκακόμοιρος παρίστανε τη λεχώνα, μόνο που, σαν το Δία, είχε γεννήσει από το κεφάλι και όχι από... αλλού. Χάρηκε βέβαια που μας είδε και άρχισε να φλυα ρεί και να μας διηγείται τα πάντα από την αρχή (λες και δεν τα ξέραμε!) και ξανά και ξανά τα ίδια. Και στο τέλος της διήγησης έφερνε το χέρι στο στόμα και τέλειωνε με τη φράση: «Τσι μ’ είπι τσι ι γιατρός να μην πουλιουμλώ!» Σε λίγο όμως ξανάρχιζε πάλι από την αρχή, για να καταλήξει πάλι με την ίδια φράση. Μετά από μας ήρθαν κι άλλοι συμμαθητές μας και η διήγηση άρχισε να επαναλαμβάνεται και να τελειώ νει με το ίδιο πάντα μοτίβο. «Τσι μ’ είπι τσι ι γιατρός να μην πουλιουμλώ». Μάλιστα ανάμεσα στη δεύτερη φουρνιά των επισκεπτών ήταν και ο αυτουργός του εγκλήματος, «γη γ ρ ιγιά » , που φ ρ ονίμ ω ς π ο ιώ ν «έποίει τήν νήσσαν», π α ρ ισ τά ν ο ντα ς την «Οσία Μαρία», γιατί βέβαια δεν το ’χε σε τίποτα η κυρία Μουτάφη να χρησιμοποιήσει κανένα τσόκαρο για αντίποινα. Δ υστυχώ ς όμω ς, ύστερα από λίγο, συνέβη το «απευκταίο». «Γη γριγιά» ξέχασε και πού βρισκόταν και γιατί είχαμε όλοι πάει εκεί και άρχισε υπερήφανα και με εθνική έξαρση, όπως ταιριάζει στους νικητές, να διηγείται τα κατορθώματα της ομάδας των α φ ’ υψηλού λιθοβολούντων. Και φυσικά, ξεχνώντας ότι «Ζεύς ύπερεχθαίρει κόμπους γλώττης» (Ο Δίας τιμω ρεί όσους καυχώνται) ξεφούρνισε υπερηφανευόμενος ότι η δική του πέτρα προκάλεσε τις απώλειες στον... εχθρό, δηλαδή στο κεφάλι του Δημήτρη. Κατά διαβολική όμως σύμπτωση (ή μήπως... από παρέμβαση του Δία;) εκείνη την ώρα έμπαινε στο δωμάτιο η μάνα του συμμαθητή μας να μας κεράσει γλυκό, να μας γλυκάνει δηλαδή για τον πόνο, που της προξενήσαμε, σπάζοντας το κεφάλι του παιδιού της. Μόλις λοιπόν άκουσε ότι ο δράστης είχε το θράσος να βρίσκεται εκεί και να κοκορεύεται κιόλας, πήγε να του φέρει το... δίσκο στο κεφάλι. Πατείς με, πατώ σε, λοιπόν, λακίσαμε όλοι από το σπίτι, αφήνοντας μόνο και έρημο το συμμαθητή μας, να εφαρμόσει αναγκαστικά τις οδηγίες του γιατρού «περί σιωπής», μια και δε θα ’χε τώρα με ποιον να μιλά και παράλληλα, σαν βγήκαμε έξω, πλακώσαμε στις σφα λιάρες τη «γριγιά», γιατί δεν προλάβαμε να πάρουμε... το γλυκό και το κέρασμα για τα κατορθώματά μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ Λ. ΠΑΠΑΝΗΣ
Η ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ Η καρακάξα, ο Κλίντον Μ ι« φορά και έναν καιρό, όπως οι άνθρωποι, έτσι και τα πουλιά αποφάσισαν να κάνουν καλλι στεία, για να βγάλουν και να βραβεύσουν το πιο όμορφο πουλί. Όι προετοιμασίες άρχισαν. Όλος ο φτερωτός κόσμος ξεσηκώθηκε... Η καρακάξα, αυτό το άχαρο πουλί, έπεσε σε βαθιά απελπισία... Το ’θελε πολύ, παρ’ όλη την ασχήμια της, να λάβει μέρος και αυτή. Μέσα στη θλίψη της, όπως έκλαιγε για την κακιά της μοίρα, δεν είναι δα και τόσο κολακευ τικό να σε λένε καρακάξα, της ήρθε μια πολύ καλή ιδέα... Θα ζητήσω από τ ’ άλλα πουλιά φτερά, θα τα κολλήσω πάνω μου και θα πάω και εγώ στο διαγωνισμό. Τη δού λεψε πολύ καλά μέσα της τη σκέψη και αποφάσισε να μη ζητήσει περισσότερο από ένα φτερό από κάθε πουλί και ακόμα να προτιμήσει μικρά ασήμαντα πουλιά. Έβαλε το σχέδιό της σε εφαρμογή και, όπως η παρέλαση των διαγωνιζόμενων πουλιών πήγαινε προς το τέλος της, να σου και κάνει την εμφάνισή της... Ένα τιτίβισμα θαυμα σμού ακούστηκε από όλα τα πουλιά... Ήταν ένα τόσο ωραίο πουλί, που όλοι τα έχασαν και η ελλανόδικος επι τροπή, ύστερα από μικρή διαδικασία, αποφάσισε να της δώσει τον τίτλο. Ανεβαίνοντας όμως στην εξέδρα για την παραλαβή της διάκρισης, βρέθηκε ένα τόσο δα μικρό πουλί, ο κοκκινολαίμης -«γιαννέλι» το λέμε εμείς στον τόπο μας- που δεν άντεξε στην αδικία που θα γινόταν σε άλλα τόσο όμορφα πουλιά. Είχε το θάρρος να σηκωθεί και να υψώσει το ανάστημά του, την ώρα που τ ’ άλλα πουλιά έμεναν αμήχανα και βουβά, και λέει στοπ στην επιτροπή. Αυτό το φτερό είναι δικό μου, το γύρεψε από μένα, και με μια γρήγορη κίνηση το τράβηξε, το ξεκόλλη σε... Από αυτή την κίνηση του κοκκινολαίμη άρχισε το ξεπουπούλιασμα... Αυτό είναι δικό μου, λέει η καρδερί να, και το τραβά και αυτή. Αυτό που έχει στην ουρά της είναι δικό μου, είπε η σουσουράδα, και το ξεκολλά και αυτή. Όλα τότε τα πουλιά ξεθάρρεψαν και το καθένα άρχισε να ξεκολλά το δικό του, ώσπου στο τέλος έμεινε γυμνή και έγινε ο περίγελος όλων... Κάνω τη σκέψη, μαζί και την ευχή, και λέω: Δε θα βρεθεί κανείς σ’ αυτό τον κόσμο, ένα «γιαννέλι», που να έχει το θάρρος να τραβήξει το μικρό φτερό του από την καρακάξα, τον Κλίντον, και τις ΗΠΑ που αντι προσωπεύει, να γλιτώσει ο κόσμος, η ανθρωπότητα ολάκερη, από τον αγαθοεργό αυτόν άνθρωπο, που στην τσέπη του έχει δυο μέτρα και δυο σταθμά (μιλώ για την Κύπρο) και που σκορπά τη φιλανθρωπία του με τη μορφή της καταστροφής και του θανάτου στους αδύναμους λαούς του κόσμου; Δε θα βρεθεί άραγες κανείς να κάνει την αρχή; Μακάρι. Θύμισέ του, Θε μου, πως και αυτός, σαν όλους μας, είναι θνητός... Αγιάσος, 16.4.1999
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΛΗΣ
ΕΤΣΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΘΑ ΔΩΣΟΥΝ ΤΟ ΣΙΝΙΑΛΟ Όπως τα όνειρα τρέφοντας το σώμα διαθλώνται αντανακλώνται κι αναρριπίζονται
ΜΕΓΑΛΗ ΤΙΜΩΡΙΑ Τι τιμωρία είν’ κι αυτή, να ζούμε παντρεμένοι και μια ζωή ολάκερη να ’μαστε σκλαβωμένοι; Να μην μπορούμε πουθενά να πάμε δίχως άδεια και προπαντός σαν θέλουμε να βγούμε έξω τα βράδια. Πρέπει ο ένας πάντοτε τον άλλο να ρωτάει και να του λέει που ακριβώς έχει στο νου να πάει. Γιατί θα πάει, για ποια δουλειά, ποιόν* θα συναντήσει και πόση ώρα θα σταθεί, τι ώρα θα γυρίσει; Και δεν είναι μονάχ’ αυτό, μα πρέπει να ρωτάμε ο ένας μας τον άλλονε και τι φαί θα φάμε... Και δώσαμε και πήραμε όλοι οι παντρεμένοι, άλλ’ ό,τι και να κάνουμε είμαστε σκλαβωμένοι... Μα όμως συνηθίσαμε να ζούμε στη σκλαβιά κι οι περισσότεροι από μας 6ε θέλουν λευτεριά. Κάποιοι που υποφέρουνε και μαύρες μέρες ζούνε, αυτοί μαζί δεν κάνουνε και χώρια δεν μπορούνε. Μελβούρνη, 22.11.1998
ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ
όπως οι παραισθήσεις γεμάτες από ρωγμές που όλο βαθαίνουν εκρήγνυνται εξαπολύοντας θύελλες καταιγισμούς κατακρημνίσεις όπως το αθέατο μέσα μας αναζητώντας ρίζες λαχτάρας βυθίζει το μαχαίρι ανοίγοντας τις φλέβες της μέθης της συμμετοχής της ασυγκράτητης επιθυμίας όπως το δάκρυ του ανέμου και της γης το πετρωμένο δάκρυ όσων δεν έχουν φωνή ή χώρο ν’ ανασάνουν διασχίζοντας θάλασσες νεκρών βυθούς ναυαγισμένων κατακλύζει το σπαραγμένο κέντρο της Ιστορίας έτσι έτσι ακριβώς τα κύτταρα της συνείδησης θα δώσουν το σινιάλο. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Λ. ΛΗΜΗΤΡΙΛΛΗΣ
ΑΞΕΧΑΣΤΕΣ ΜΝΗΜΕΣ ΜΥΤΙΛΗΝΗ Κι όπως εμείναμε καχεκτικοί από την κατοχή, να ’μαστε τώρα στα δώδεκά μου χρόνια μες στη χώρα, να προσπαθώ ν ’ αναπληρώσω το πολύ κενό και στο κορμί και στο μυαλό, με τον αθλητισμό. Παιχνίδι και φιλία στο στενοσόκακο της γειτονιάς, Πάκης, Κωστάκης, Οδυσσέας, Ιφιγένεια, Μύρνα κι εγώ, αθώα φλερτ πρωτόγνωρα, σιωπηλά, αβέβαια, χαμένα μες στο πέλαγο του χρόνου... θυμάμαι τις μακρινές εξερευνήσεις μες στο Κάστρο με τις υπόγειες στοές, τις γκρεμισμένες εκκλησιές, πανύψηλα τα τείχη, απ’ τα Τσαμάκια ως την Απάνω Σκάλα, η αγωνία του ανθρώπου από τότε για να επιβιώσει.
Κι η αγωνία αυτή μεγάλωσε με την ατομική ειρήνη, ειρήνη απ’ άκρη σ’ άκρη μια φωνή που ξεσκεπάζει τώρα την αισχρή πολιτική του μορφωμένου και πολιτισμένου ιμπεριαλιστή.
ΠΑΛΙΑ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΜΟΥ Τη γειτονιά που έζησα και έχω μεγαλώσει την αγαπώ, γιατί χαρές πολλές μου έχει δώσει. Σ ’ εσέν’, αγαπημένη μου, η σκέψη μου πλανιέται κι ό,τι κοντά σου πέρασα ποτέ δε λησμονιέται.
Κι ο ι βόλτες μας στο νυφοπάζαρο τις Κυριακές με φόντο το λιμάνι, το φεγγάρι και το φάρο, κι ένα πυκνό δασάκι από κατάρτια και σκοινιά και μια κρυφή λαχτάρα για φυγή απ’ το νησί... Λεύτερη πατρίδα, Μυτιλήνη, είσαι συ, πρώτη μες στο νου και την ψυχή... Ομορφη πατρίδα Μυτιλήνη, σ’ αγαπώ κι έρχομαι ταχιά για να σε δω, να σε χαρώ...
Και τις καλές γειτόνισσες, που πάντα θα λατρεύω, κι εκείνες πως με σκέπτονται θέλω να το πιστεύω. Σ ’ εσάς, αγαπημένες μου, οι σκέψεις μου γυρίζουν και στη γλυκιά σας θύμηση τα μάτια μου δακρύζουν.
1986 (Αναδημοσίευση από το βιβλίο του Δημήτρη Μυτιληναίου «Απόσταγμα ποίησης» (Αθήνα] 1996, σ. 34)
Κι αν έτσι τα ’φερε η ζωή, να φύγω μακριά σου, πάντοτε θα σε σκέπτομαι, θα βρίσκομαι κοντά σου. Μήπως σου μοιάζει εδώ καμιά, που βρίσκομαι, κοιτάζω κι αν βρω καινούργια γειτονιά, παλιά μου, δε σ ’ αλλάζω.
ΤΟ ΚΟΣΟΒΟ Το Κόσοβο το σέρβικο Λμερική και ΝΛΤΟ, χωρίς κανένα δισταγμό, το κάναν άνω κάτω. Τους στόχους νύχτα τους χτυπούν τα έξυπνα γεράκια και μες στο αίμα κολυμπούν τα μαύρα κοτσυφάκια. Γι’ αυτό και τώρα δε λαλούν στα δάση με τ’ αηδόνια, τη χώρα τους την πυρπολούν με βόμβες και κανόνια. Κοράκια βλέπεις να πετούν και λαίμαργα αγρίμια, π’ οσμίστηκαν κι αναζητούν κουφάρια και συντρίμμια. Στο δρόμο για την προσφυγιά τ’ ανθρώπινο ποτάμι τα πόδια σέρνοντας ζητά ειρηνικό λιμάνι. Ανάγκη τώρα να σβηστεί η φλόγα του πολέμου, πριν σ’ άλλες χώρες ξαπλωθεί με τη φορά τ’ ανέμου. Μελίσσια, 28.3.1999
ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΛΡΛΜΟΥΝΤΖΟΣ
ΜΛΡΙΛ ΠΛΤΣΕΛΗ-ΚΛΜΙΝΕΛΗ
ΤΙ ΚΑΣΤΑΝΙΩΝΑΣ ΙΑΑΑΞΙ... Τι καστανιώνας ίλλαξι μι τς κουρουλίδις χρώμα τσ’ απ’ ό,τ’ ήνταν πιο όμουρφους έγινι τώρα ακόμα. Πάγου μια βόλτα στου Μπιζά ν’, λίγου για να ξισκάσου, που να ’χα δυο χέρια μακριγιά να τουν σφιχταγκαλιάσου. Στέκουμι τσι λουγιάζου τουν τσι δε τούνι χουρταίνου, ακίνητους σαν του διντρί του απουλιθουμένου. Κατό λουγιώ αρώματα ’πι τς κουρουλίδις βγαίνιν τσ’ όσ’ έχουνι πνιμουνικά γιαίνιν τσι ανισαίνιν. Σαν τουν ιλέφαντα ρουφώ του νέκταρ μι τ’ προυβουσκίδα μ’ τσι κατιβαίν’ γη ζάχαρή μ’, ακόμ’ τσι ουρία μ’. ^Πουκάτου απί τς καστανιές σα γύψτους θ’ αντισκηνώσου, να γιάνιν τσι τα ζαχαρία, πάλι να ξανανιώσου. Μόνου τ’ αηδόνια ναν ακούς μες σ’ ριματιά του Αγιανν’, όποια αρρώστια τσι να έχ’ς, έφτου σα πας θα γιάν’. Ας ήνταν να γυρίζανι τα χρόνια μου ’ξουπίσου, μόνιμα μέσα σ’ καστανιές να πα να κατοικήσου. Αγιάσος, 26.5.1997
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Π Ε Ρ ΙΠ Λ Ο Κ Ο Κ Α Ι Δ Υ Σ Ε Π ΙΛ Υ Τ Ο ΤΟ Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α Τ Η Σ Τ Ο Ξ ΙΚ Ο Μ Α Ν ΙΑ Σ Κοινωνική πανστρατιά απαιτεί η αντιμετώπισή του Η ευθύνη
για τη διευθέτηση κάθε κοινω νικού προβλήματος, άρα και του φαινομένου της έξαρσης τω ν ναρκω τικώ ν ουσιώ ν, ανήκει πρώ τιστα στην πολιτεία, αφού αυτή επιλέγει το δρόμο της εγκληματοποίησης και ο ρ γα νώ νει το υς μηχανισμ ούς καταστολής. Το ανυπολόγιστο ατομικό και συλλο γικό κόστος της διάδοσης των ναρκωτικών σε ένα οργανωμένο σύνολο ανθρώπων δεν άφησε αδιάφο ρες τις νομοθεσίες των κρατών. Αντίθετα, σε π οινι κό και σωφρονιστικό επίπεδο, παρατηρείται κινη τικότητα, οργασμός σκέψης και πράξης, προκειμέ νου να εξευρεθεί αποτελεσματικός τρόπος αντιμε τώπισης του φαινομένου διεθνώς. Βέβαια, τα μέτρα που λαμβάνονται από χώρα σε χώρα ποικίλλουν, ανάλογα με τις αντιλήψ εις σχετικά με τους σκο πούς της ποινικής καταστολής και τα δικαιώματα των κρατουμένων, αλλά και με βάση τις οικονομι κές και άλλες δυνατότητες και ανάγκες που έχουν για τη χάραξη ανάλογης πολιτικής. Το σουηδικό μοντέλο, που θεωρείται πρότυπο σύγχρονης αντεγκληματικής πολιτικής, θεσμοθετεί εναλλακτικά μέτρα της φυλάκισης, εντάσσοντας στην τελευταία μόνο περιπτώ σεις σοβαρής εγκλη ματικότητας και περιπτώ σεις στις οποίες ζητείται ο εκφοβισμός του δράστη προς αποφυγή επανάλη ψης της πράξης του, που περιέχει κάποια επικινδυνότητα, συμπεριλαμβανομένης και της εμπορίας ναρκωτικών. Παράλληλα, το μοντέλο της Δυτικής Γερμανίας προβλέπει την εισαγωγή αλκοολικών και τοξικομα νών σε θεραπευτικό κατάστημα, ενώ αυτό άλλων χωρών, κυρίως της Ιταλίας και της Γαλλίας, καθιε ρώνει την εισαγωγή των ειδικών κέντρων αποτοξί νωσης για τους εγκληματίες τοξικομανείς και επι κίνδ υ ν ο υ ς α λκ ο ο λικ ο ύ ς, ό π ω ς κ α ι ειδικευμ ένα σωφρονιστικά κέντρα για θεραπευτικούς σκοπούς. Και το μοντέλο της Αγγλίας όμως, παρά την έλλειψη ενιαίας και κωδικοποιημένης μορφής του σωφρονι στικού συστήματος, προσβλέπει σε ένα σύστημα εναλλακτικών μέτρων, με σκοπό την αποφυγή του εγκλεισμού στη φυλακή των περιστασιακών κυρίως εγκληματιών, όπως είναι οι περιστασιακοί χρήστες. Και οι ισχύουσες όμως σήμερα διεθνώς συνθή κες του ΟΗΕ προβλέπουν για τα συμβαλλόμενα μέρη την υποβολή τω ν πα ρ α β α τώ ν που κ ά νουν κατάχρηση ναρκωτικών ή ψυχοτρόπω ν ουσιών σε θεραπεία, διαφώτιση, αποθεραπεία, αποκατάσταση
και επανένταξή τους στην κοινωνία. Παρατηρείται δηλαδή σε γενικές γραμμές τάση πάταξης της εμπο ρίας των ναρκωτικών και αντίστοιχα πνεύμα επιεικέστερης μεταχείρισης των απλών και εξαρτημένων χρηστών. Μέσα στα ίδια π λα ίσ ια κινήθηκε και ο Έλληνας νομοθέτης. Εκ πρώτης όψεως λοιπόν θα νόμιζε κανείς πως «πλέουμε σε πελάγη νομοτεχνικής αρτιότητας και πληρότητας» και πως το πρόβλημα αντιμετωπίζεται περισσότερο από ικανοποιητικά, αφού και μεγάλη ικανότητα αντίληψης φαίνεται πω ς επιδεικνύεται και τίθετα ι η αντεγκληματική μας πολιτικ ή στις σωστές και άλλωστε σύμφωνες με το προοδευτικό κλίμα των καιρών βάσεις, που θέλουν τον έμπορο στις φυλακές και τον τοξικομανή θεραπευμένο. Η πραγματικότητα όμως παρουσιάζεται λιγότε ρο συναινετική. Αιτιάσεις ακούγονται καθημερινά από ποικίλους χώρους, αναφερόμενες άλλοτε στη νομοθετική «αρτιότητα», άλλοτε στην κατασταλτική « σ κ ο π ιμ ό τη τα » , είτε τέλ ο ς στη σ ω φ ρ ο ν ισ τικ ή «αποτελεσματικότητα», που κάποιοι καυχώνται πως μας διακρίνουν, χωρίς, βέβαια, να παραβλέπεται και η θετική πλευρά της εποικοδομητικής κριτικής. Αμφισβητείται έτσι η οριοθέτηση ανάμεσα στον έμπορο και στο χρήστη ως ρευστή, αφού παραγνω ρίζεται η συχνότητα αλληλεξάρτησης εμπορίουχρήσης, προκειμένου να εξοικονομηθεί η α πα ρα ί τητη ατομική δόση. Σχετική είνα ι και η έλλειψη διάκρισης ανάμεσα σε λιανοπω λητή και μεγαλέμπορ ο, κ α θ ισ τώ ν τα ς έτσι το χρήστη (και πολύ περισσότερο τον τοξικομανή) θύμα του πανικού μας. Άλλωστε η πολλαπλή και κατακερματισμένη τυποποίηση των πράξεων της «διακίνησης» δημι ουργεί σοβαρά προβλήματα στον ποινικό προσδιο ρισμό του «διακινητή-εμπόρου», ταυτίζοντάς τον ανεπίτρεπτα με το θύμα του. Είναι σύνηθες, εκεί νος που αγόρασε για δική του μόνο χρήση μικροπ ο σ ό τη τα στο ε ξ ω τε ρ ικ ό κ α ι την έφ ερε στην Ε λλά δα , να κ α τη γ ο ρ είτα ι ε π ιπ λ έ ο ν κ α ι γ ια το κακούργημα της «εισ αγω γής να ρ κ ω τικ ώ ν στην επικράτεια». Το συχνό φαινόμενο να χρεώνεται η αποτυχία τω ν εξαρτημένων ατόμων, να ενταχθούν σε π ρ ο γράμματα απεξάρτησης ή να τα ολοκληρώσουν με επ ιτυ χ ία , α π οκ λεισ τικ ά στην έλλειψη κινή τρ ω ν από μέρους τους (άρα ο εγκλεισμός είναι η μοναδι κή θεραπεία και ο τοξικομανής δεν πρέπει να έχει λόγο στη μεταχείρισή του), μετατοπίζει το πρόβλη-
μα για μια ακόμη φορά στο ίδιο άτομο και απεμπολεί τις ευθύνες της πολιτείας. Κρίνεται ύποπτος ο διαχωρισμός σε νόμιμες και παράνομες ναρκωτικές ουσίες, αφού πολλές φορές το αλκοόλ και ο καπνός αποτελούν τον προθάλαμο επικινδυνότερων τοξικών ουσιών. Άλλωστε δράση στο κεντρικό νευρικό σύστημα και εξάρτηση, που αποτελούν τα δυο κριτήρια του ορισμού των ναρκω τικώ ν ουσιών, μπορούν κάλλιστα να αναφερθούν και σε ουσίες των οποίων η χρήση είναι νόμιμη. Αμφιβολίες προκύπτουν και ως προς τη δικαιολόγηση της ποινικοποίησης της χρήσης, μια που με την πράξη αυτή δεν τίθ ετα ι εμ π ειρ ικ ά κ ά π ο ιο ς αιτιατός όρος, που να μπορεί να οδηγήσει σε προ σβολή άλλου έννομου αγαθού, εκτός από την υπό σταση του ίδιου του χρήστη. Έ χουμε δηλαδή μια μορφή «αυτοπροσβολής». Η τελευταία όμως δεν είνα ι πράξη « π ρ ο ς έτερον», αλλά δράση «προς εαυτόν», συμπέρασμα που καθιστά την τιμωρία του χρήστη από μια έγκυρη μερίδα της επιστήμης ως δογματικά μετέωρη. Η άποψη άλλωστε πως η τοξι κομανία πρέπει να ακολουθείται από στερητικές της ελευθερίας ποινές, λόγω της σύνδεσής της με α ξιό π ο ιν ες π ρ ά ξεις, αλλά και γ ια τί συντηρεί το κύκλωμα προσφοράς και ζήτησης, πρέπει να τρο μάζει το φιλελεύθερο πνεύμα τω ν νομικώ ν, που θέλει το δράστη να τιμωρείται για βλαπτικές πρά ξεις του εν απολύτω συνειδήσει και όχι για την τεκμαιρόμενη επικινδυνότητά του. Η ενδεικτικά πολυπληθέστατη κριτική αποτελεί τη μεγαλύτερη απόδειξη πως η αντεγκληματική πολι τική (στο χώ ρο αυτό τουλά χισ τον) πα ρ ουσ ιά ζει σοβαρές ατέλειες. Στην ελληνική πραγματικότητα κύριος φορέας, για την ψυχική και σωματική απε ξάρτηση τω ν το ξ ικ ο μ α ν ώ ν , ε ίν α ι το «Κ έντρο
Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων» (ΚΕΘΕΑ), σήμε ρα ΟΚΑΝΑ (μετά την τελευταία τροποποίηση), που βασίζεται σε εκούσια διαδικασία εισαγωγής (αρ. 26 ν. 1729/87), στο πλαίσιο του οποίου λειτουργούν Κέντρα Ενημέρωσης, ένα Ειδικό Κέντρο Σωματικής Αποτοξίνωσης και πέντε Θεραπευτικές Κοινότητες για αγωγή φυσιολογικής απεξάρτησης («Ιθάκη», «Έ ξοδος», «Παρέμβαση», «Στροφή», «Κοινότητα Ενηλίκων»). Η συνολική όμως δυναμικότητα των κοινοτήτων αυτών είναι ελάχιστη μπροστά στο μέγε θος του προβλήματος. Σχετικά με τους καταδικαζόμενους τοξικομα νείς εγκληματίες ή εκείνους που απαλλάσσονται λόγω ακαταλόγιστου, η μόνη δυνατότητα είναι να εισαχθούν και να κρατηθούν (χω ρίς διαχω ρισμό από τους ψυχασθενείς), στο ψυχιατρείο κρατουμέ νων στις Φυλακές Κορυδαλλού ή στην κλινική για τοξικομανείς και αλκοολικούς του Ψ υχιατρικού Ν οσοκομείου Α ττικής στο Δ αφ νί. Σ η μειώ νετα ι πω ς η διακίνηση ουσιών στα τελευταία καταστήμα τα έχει αποδειχθεί ευχερέστερη, πράγμα που δικαι ο λ ο γεί το ό τι οι κ ρ α το ύ μ εν ο ι δ ια κ ιν δ υ ν ε ύ ο υ ν ακόμη και τη σωματική τους ακεραιότητα, για να εισαχθούν σ ’ αυτά. Η όποια προσπάθεια αναμόρφωσης του σωφρονι στικού συστήματος, στις περιπτώσεις παράβασης του νόμου περί ναρκωτικών, είναι απαραίτητο να κινηθεί στα πλαίσια των λειτουργιών του ανεπίσημου κοινω νικού ελέγχου, δηλαδή του συνόλου των διαδικασιών και των μηχανισμών, μέσω των οποίων η κοινωνία ασκεί την εξουσία της στα μέλη της και επιτυγχάνεται έτσι η υποταγή στους κανόνες της. Οι λειτουργίες που πρέπει να επιτελεί η φυλακή κρίνεται σκόπιμο να είναι αντίστοιχες μ’ αυτές του ανεπίσημου κοινωνι κού ελέγχου. Οι στερητικές της ελευθερίας ποινές
Παλαιότερα οι άνθρωποι περιορίζονταν συνήθως στον «ταμπάκο», στο ποτό και στον καφέ, που και τα τρία εθίζουν τον οργανι σμό... Στη φωτογραφία διακρίνονται φίλες του ερατει νού, η Σοφία Χατζηκομνη νού-Καραγιάννη, η Αννα Ακαμάτη-Παρασκευαΐδου, η Ασπασία ΧριστοφαρήΑκαμάτη και η Γιαννούλα Χριστοφαρή-Μαϊστρέλη. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Καλλιρρόη Παρασκευαΐδου. Βλ. και Δουκάκη Σίμου Χου τζαίου, Λεσβιακές Φωτοσκιές, Μυτιλήνη 1982, σ. 207).
σήμερα κρίνονται ως αναποτελεσματική μέθοδος αντεγκληματικής πολιτικής (δεν ικανοποιείται επαρ κώς η γενική και ειδική πρόληψη), ιδιαίτερα για κατη γορίες ανθρώπων που μπορούν να χαρακτηριστούν άμεσα εγκληματίες. Άλλωστε είναι άτοπο να χαρακτη ρίζεται από το νόμο κανείς ως θύμα και να του επιφυ λάσσεται συγχρόνως η μεταχείριση που αρμόζει σε έναν εγκληματία. Αν όμως η επιλογή των στερητικών π ο ιν ώ ν κ α θ ίσ τα τα ι σ τατική και δεν « π ρ ο θ υ μ ο ποιείται» να μεταβληθεί τόσο ριζικά, κρίνεται σκόπι μο να προωθούνται οι «εναλλακτικές λύσεις» στις στερητικές ποινές, που είναι: Ο θεσμός της «παροχής αδειώ ν α πουσ ία ς», ο θεσμός της «ημιελεύθερης διαβίωσης», της «κοινωφελούς εργασίας» και αυτός της «κατά παρέκκλιση δια δικ α σ ία ς» (άίνοΓδίοη), κατευθύνσεις που έχουν ήδη υιοθετηθεί από τους σωφρονιστικούς κώδικες των περισσότερων χωρών, καθώς και από τον ελληνικό. Δεδομένου ότι οι χρήστες και περισσότερο οι τοξικομανείς κρατούμενοι είναι άτομα με ιδιαίτερη ψ υχοπαθολογία και χρειά ζοντα ι ιδιαίτερη θερα πευτική φροντίδα, κρίνεται απαραίτητη μια α ρποπ νομοθετική κατηγοριοποίηση της συμπεριφοράς τους από άλλες τελείως ετερόκλητες κοινωνικά και σημαντικότερα επιλήψιμες. Η φυλάκιση αποξενώ νει, συντελεί στην ιδρυματοποίηση και γ ι’ αυτό δεν έχει πάνω τους καμιά βελτιωτική επίδραση. Α ντίθετα, θα π ρ έπ ει να γίν ο υ ν π ρ ο σ π ά θ ειες προς: α) Τη δη μ ιουρ γία θ εραπευτικώ ν κέντρω ν κατάλληλης κτιριακής υποδομής, ώστε να επιτευ χθεί ο δια χ ω ρ ισ μ ό ς α υτώ ν τω ν α τόμ ω ν μεταξύ τους (απλοί χρήστες - τοξικομανείς), αλλά και από τους υπόλοιπους κρατούμενους, β) Τη λειτουργία π ρ ογρα μμά τω ν απεξάρτησης και α ποθερα πεία ς κατά τη διάρκεια έκτισης της ποινής, γ) Την εξα σφάλιση της κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής και την πρόσληψη επαρκούς και εξειδικευμένου προσ ω πικού για την ά ρ τια λειτουργία τω ν π ρ ο γραμμάτων. δ) Την ανάπτυξη προγραμμάτων ενη μέρωσης και κινητοποίησης όλων των κρατουμέ νων προς την κατεύθυνση της πρόληψης, αλλά και της αντιμετώπισης των κινδύνω ν που κρύβουν οι ναρκωτικές ουσίες. Ο δια χω ρ ισ μ ό ς σω ματικής και ψ υχικής α π ε ξάρτησης αποτελεί λανθασμένη πρακτική της θερα πευτικής αντιμετώ πισης (αρ. 14 ν. 1729/87, όπω ς ισχύει μετά την αντικατάσταση από το αρ. 16 ν. 2161/93), ενώ αντίθετα υπά ρχει σοβαρή αλληλε ξάρτηση μεταξύ των δύο, μια που ο ψυχισμός του ανθρώ που δεν είναι ανεξάρτητος του σωματικού προβλήματος, η δε σωματική εξάρτηση δημιουργεί μια αλληλουχία ενεργειώ ν και άδηλω ν φάσεων, ώστε η δυνατότητα μιας τυχόν χωριστής θεραπευ τικής αγωγής καθίσταται ουσιαστικά αδύνατη.
Η εικόνα που πρέπει να παρουσιάζουν τα παρα πάνω ειδικά ιδρύματα είναι ανάγκη να μη μοιάζει με αυτή των φυλακών και των ψυχιατρείων. Θετικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή αποτελεί το Ωαγ Τορ (Καλιφόρνια 1964), που έχει οργανωθεί και διευθύνεται από πρώην τοξικομανείς. Πρόκειται για μια κοινοβιακή ομάδα που αυτοδιαχειρίζεται, στην ο π ο ία δεν υπ ά ρ χο υ ν δια φ ορ ές ανάμεσα σε θεράποντες και θεραπευόμενους (δεν υπά ρ χουν «ειδικοί») και το ενδιαφέρον στρέφεται στη συμπερι φορά και όχι στα ανεξερεύνητα ψυχικά βιώματα. Θα πρέπει άλλωστε να επεκταθούν το πρόγραμ μα του ΟΚΑΝΑ και άλλα παρεμφερή προγράμματα, χωρίς να ληφθεί υπόψη το υψηλό τους κόστος, και σε άλλες περιοχές της χώρας. Χρήσιμο ίσως θα ήταν να δοκιμαστεί η δυνατότητα θεραπείας με βελονισμό ή παραπλήσιες μεθόδους, καθώ ς και με τη χρήση υποκατάστατων, που βαθμιαία απεθίζουν τον οργα νισμό, όπω ς η μεθαδόνη, κάτι που έχει υιοθετηθεί ήδη από την πολιτεία και έχουν κινηθεί οι πρώτες διαδικασίες εφαρμογής της. (Η αγωγή χρήσης υπο κατάστατων αντενδείκνυται, σύμφωνα με το αρ. 7 του ν. 1729/87* κίνδυνος για παράλληλη κατανάλω ση και άλλων ουσιών ή πώληση στη μαύρη αγορά). Έ να άλλο δυσεπίλυτο πρόβλημα είναι η ορθότη τα ή όχι της ποινικοποίησης της χρήσης χασίς και μαριχουάνας ως ενδεχόμενων προθάλαμω ν σκλη ρότερω ν ναρκω τικώ ν. Τα σοβαρά επιχειρή μα τα που προβάλλονται και η εφαρμογή της διαίρεσης σε μαλακά και σκληρά ναρκωτικά (δοίΐ αηά Η&τά άπΐ£δ) στην ισπανική, στην ολλανδική και εν μέρει στην ιταλική νομοθεσία, ίσως θα πρέπει να επανατοποθετήσει το ζήτημα στο τραπέζι του διαλόγου. Απαραίτητη τέλος κρίνεται και κάθε προσπάθεια μεταϊδρυματικής αποκατάστασης των ναρκομανών κρατουμένων (χρηματική βοήθεια, εξεύρεση εργα σίας) προς αποτροπή μιας ενδεχόμενης υποτροπής στο έγκλημα. Δυστυχώς τέτοιες προσπάθειες σήμε ρα δεν αντιμετω πίζονται επαρκώς, ενώ οι φορείς τους είναι κυρίως ιδιώτες («Ονήσιμος», «Σύλλογος Συμπαράστασης Κρατουμένων» και «Άρσις»). Εδώ λοιπόν γίνεται φανερό πω ς τίθεται ζήτημα επαναπροσ διορισ μού και ριζικής αναμόρφω σης των δομών της κοινωνίας μας. Αυτό που δε χρειά ζονται οι χρήστες και οι τοξικομανείς είναι το κλεί σιμο σε τέσσερις τοίχους. Κ αι σίγουρα δεν είναι άστοχα τα λόγια του Γάλλου εγκληματολόγου Ιοαη Ματο ναταιιΐ στα 1972: «Η φυλακή θα εμφανίζεται
στον εγκληματολόγο του 21ου αιώνα ως ένας τρό πος εκτέλεσης ποινών εξίσου πρωτόγονος, όπως τώρα μας φαίνονται οι σωματικές ποινές». Αθήνα, 1996
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ I. ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ο ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ Ο σατιρογράφος Γιώργος Παπάνης σχολιάζει την επικαιρότητα... Ο π ω ς κάθε χρόνο, έτσι κ α ι εφέτος οι Α γιασ ώ τες της Α θήνας π ρ α γ μ α το π ο ίη σ α ν το ν α π ο κ ρ ιά τικ ο χο ρ ό το υ ς σ τις 21.2.1999, ημέρα Κ υ ρ ια κ ή , π α ρ α μ ο ν ή της Κ α θ α ρ ή ς Δ ευ τέρ α ς. Το ω ραίο κέντρο «Ελαφοκυνηγός» (Περ. Σταυρού 5, Λ εωφόρος Κ ηφισίας - Γέφυρα Κατεχάκη), με την εκλεκτή κ ο υ ζ ίν α κ α ι με την π ο ικ ίλ η μουσ ικ ή , καθώ ς και οι άοκνες προσπάθειες του προέδρου Β ασ ιλείου Λ ούπου κ α ι τω ν μελώ ν του Δ ιο ικ η τικού Συμβουλίου, συνετέλεσαν στο να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι και να ξεφαντώ σουν ως τις πρώ τες μεταμεσονύκτιες ώρες. Α πό το χορό δεν έλ ειψ ε η σ ά τ ιρ α . Ο σ υ ν ε ρ γ ά τ η ς μ α ς Γ ιώ ρ γ ο ς Π α π ά νη ς μας τα έψαλε κ α ι π ά λ ι. Στη σ υνέχεια δημοσιεύουμε τους σατιρικούς στίχους του, που ο ίδιος με επιτυχία τους εκφώνησε...
ΓΙΑΝΧΑΤΖ Σας χιριτώ τσι σας ρουτώ, ό σ ’ είστι στου χουρό μας, σκιφτήκατι σα σήμιρα τι γέν’ντουν στου χουριό μας; Γιου συνιργάτ’σιμ ’ γιου πιρσνός, έφτους μι του καλάθ’, στν Αγιάσου γ ίν τσ ι δήμαρχους, τι έ χ ’ όμους να π ά θ ’. Μουχτσής ήνταν παλιόγιρους, σφιχτός τσι παλιουράτσα, που χάλασι μες στου χουριό πινήντα χρόνια πιάτσα. Μ ιαν ανασκόπησ’ σύντουμα θα σας ιξιστουρήσου, έχιτι κέφ ’ ν ’ ακούσιτι, αλλιώς να του σφαλίσου.
Γη ανασκόπησ’ αφουρά τα κλούρια τα σ ιμ ίτ’κα, που μοιάζιν τα τσιφάλιαντουν σα να ’νι αρβανίτ’κα. Καλά, δε βλέπιν τίπουτα, τ ’ αυτιάντουν δεν ιδρώσαν, που διιθνώς τ ’ πατρίδα μας τόσου τνι ταπεινώσαν. Σ ’λλουγίζουμι σαν Έλληνας, ακόμα τι θα δούμι, ποια ιστουρία στα μουρά θα κάτσουμι να πούμι; Καμπόσα ψουρουδόλαρα γοι Α μιρικάν’ τουν τάξαν, χουρίς ντρουπή τουν Ουτσαλάν π ’ τα χέριαντουν αρπάξαν. Πισκέσ’ σ ’ Τουρκία δώκαντουν ΗΠΑ, ΙΟΚ τσι ΝΑΤΟΥ, σι μας όμους φ ο υρτώ σα ντο υν του ρ ό λ ο υ ν το υ ν του σκάρτου. Σ ’ αρκόβατου μπλιχτήκαμι, χουσμέν’ έχιν τν αλήθεια, σκουπόσντουν είνι πουνηρός, τσι τ ’ άλλα παραμύθια. Σ ημίτ’ς, που μοιάζ’ αδραμ ’ττιανή ιλιά μες στα Σκαβδάτσια, ας κάν’ κουμμάτ’ υπουμουνή, θα παίζιν τα πατλάτσια. Του κόσμου ανιστάτουσι προυθυπουργός ’πι τ ’ Κίνα, σών’ τσι καλά να σταματήσ’ α π ’ του κανάλ ’ τ ’ Μαλβίνα. Γη αλήθεια ’νι μαλώτιρια, φτο ήνταν γη ιτία, είδιτι πώς προυσέχουμι έδιου τ ’ δημουκρατία. Εμ έφτου του Γιαννόπουλου, τίλουγια να τουν κρίνου, αφού κατηγουρήσαντουν μιγάλου θϊατρίνου. Ασι πλια του Γιράσιμου, πιρνά τσι ζ ’γούρ’ καγιάτου, διέλ ’σιντνα τ ’ πιδεία μας τσι κά ν’ μας του Πιλάτου. Στήρξιντουν, βλέπ’ς, του Κουσταντό, υπέβάλιντ μουμφή, κουνόμ ’σι μας γιου διάβουλους χουρίς κουμμάτ’ αλ ’φή. Κουρδίζιτι συνέχεια τσι δυνατός δηλών’, διαλέξαντουν για αρχηγό, να π ο ίσ ’ τ ’ κουράδα αλώ ν’.
Ο Γιώργος Παπάνης εκφωνεί τη σάτιρά του. Ο πρόεδρος Βασίλειος Λούπος καμαρώνει... (Φωτογραφία Σοφίας Παπουτσή-Κουδουνέλη)
Ξέχασα μια ξαθόψειρα, α π ’ του λιμό θέλ ’ π ιά σ ’μου, του κόσμου φουρουλόγ’σιντουν ακόμα τσι στου κλά σ’μου. Αρη τουν ακούγου λέγ ’σιντουν, ένα στειλιάρ ’πρινίτ ’κου, γουνάτ’σι μας στα πρόστιμα, έφτου του ’φταμηνίτ’κου. Τ ’ Βασόρα καμαρώνου τνα, ας μην είμι στου κόμμα τς, του μάτι τς άμα καγιαρίξ ’, δεν ξέρ ’ τι λέγ ’ του στόμα τς. Κουτζάμ μπικιάρ ’σσα κάθιτι, του πρόβλημα μιγάλου, γυνικουλόγους δήλουσι στου πράμα τς ίβρι κάλου. Του Πάγκαλου δε βλέπιτι, που μοιάζ’ καπρί βαρβάτου, μ ’ ένα τσιφάλ ’ σα χαρανί, μι πίτυρα γιμάτου. Καλά, δεν έ χ ’ φιλότιμου! Ξέριτι που τουν είδα, να π ίν ’, να τρω τσι να μας βρίζ’ σι μια χουρουσπιρίδα. Τουν Ακη ξιχουρίζου τουν, άντρας μι κβάρα θάρρους, ας λέγιν γοι παλιόγλουσσις: δεν πήγι φτος φαντάρους! Αυτοί λοιπόν μας κυβιρνούν, μι ύφους Κιγκινάτου, τσι έχουμι του Κουσταντό να θέλ ’ τ ’ αβγάντ μιλάτου. Κανένασντουν δεν ντρέπιτι, πιρνούσιντα στου ντούκου, χίλις φουρές να βάζαμι προυθυπουργό του Αούπου. Δυο λόγια για του πρόιδρου τ ’ Συλλόγου, του Βασίλ ’, ας μην τα πάρ ’ κατάκαρδα, γιατί είμαστι τσι φίλ ’. Στου πρόιδρουχρειγιάζιτι να τ ’β ά λ’ γη Γιώτα φρένα, άστσημ ’ συνήθεια, φαίνιτι, απόμ ’νιντ α π ’ τα τρένα. Θρουνιάζιτι μες σν Αγουρά μ ’ ένα τσαντέλ ’ τσι κ ά τ’τι, ξιπέρασι του φορατζή τσι κόσμους τουν φουβάτι. Φέτου, σαν πας, θέλ ’προυσουχή, τα πράματα αλλάξαν, κβάρα κλιφτρόνια στου χουριό α π ’ τν Αλβανία φτάξαν. Κβανιόντι ούλα τα μπακιά τσι προυπαντός μαφία, σα μιτρηθούμι στν Αγουρά, έχιν τ ’ πλειουψηφία. Πρόβλημα βλέπου, χουριανοί, μην τα ’χ ιτι αστεία, ακούσιτι στου ράδιου, προυχτές γ ίν ’τσι ληστεία. Χ τ υ π ’θήκανμι καλάζνικοφ, σι στιλ αμιρικάν’κου, τα θύματά ντουν ήταν δυο, Παπέλ ’μι του Δουκάν’κου. Γη ανασκόπησ’ εν τιλειώ ν’, μου πιάτι τα πιρόνια, τσάμπα τα λέγου, ξέρου του, διαβόλ ’παλιουξιστρόνια. Πατόκουρφα σάς χιριτώ, τ ’ πατρίδα μην ξιχνάτι, αφήκαμί ντνα μουναχή μι τ ’ Παναγιά τσι κά ’τι. Α θήνα, 21.2.1999
ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ
Φ. Σ. ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ Απολογιστική Συνέλευση I ήν Κ υρ ια κ ή 28 Μ άρτη 1999 στα γ ρ α φ ε ία τ ο υ « Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο υ Σ υ λ λ ό γ ο υ Α γ ια σ ω τ ώ ν » π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε η Ε τ ή σ ια Α π ο λ ο γ ισ τ ικ ή Γενική Συνέλευση του Συλλόγου μας. Αφού διαπιστώθηκε η νόμιμη απαρτία, έγινε η εκλογή του προεδρείου της Συνέλευσης. Πρόεδρος εκλέχτηκε ο Μ ιχάλης Κορομηλάς και γραμματέας η Μ αρία Κ ουρβανιού. Στη συνέχεια ο πρόεδρος της Σ υ ν έλ ευ σ η ς, μετά α π ό σ ύ ντο μ η εισήγηση, κάλεσε στο βήμα τον τα μ ία Στρατή Π ανανή, να προβεί στον οικονομικό απολογισμό της χρονικής περιόδου Μάρτης 1998-Φλεβάρης 1999. Με κάθε λεπτομέρεια και με σαφήνεια ο ταμίας παρουσία σε τα οικ ονομ ικ ά της π α ρ α π ά ν ω δια χειρ ισ τικ ή ς π ε ρ ιό δ ο υ . Τα έσ ο δ α α ν ή λ θ α ν σ το π ο σ ό τ ω ν 7.735.996 δ ρ α χμ ώ ν κ α ι τα έξοδα στο π οσ ό τω ν 6 .9 05.076 δ ρ α χ μ ώ ν . Κ α θ α ρ ό π ο σ ό π ε ρ ιό δ ο υ 830.920 δραχμές, πλέον υπόλοιπο προηγούμενων χρήσεων 5.434.602 δραχμές, καθαρό μεταφερόμενο ποσό για την επόμενη χρήση 6.265.522 δραχμές. Π οσ ό 6.223.833 δ ρ α χ μ ώ ν ε ίν α ι κ α τα τεθ ειμ ένο στην Εμπορική Τράπεζα, ενώ 41.689 δραχμές βρί σκονται στο Ταμείο του Συλλόγου. Α κ ο λ ο ύ θ ω ς π ή ρ ε το λ ό γ ο το μ έ λ ο ς τη ς Ε ξελεγκτική ς Ε π ιτρ ο π ή ς Γ ιά ννη ς Ρ α φ τέλη ς, ο ο π ο ίο ς κ α ι διάβασε την Έ κθεση της Ε π ιτρ ο π ή ς, βάσει της οποία ς η οικονομική διαχείριση υπήρξε άψογη κ α ι υποδειγμ ατική . Η Γενική Συνέλευση ενέκρινε ομόφω να την οικονομική διαχείριση και α π ά λ λ α ξε το Δ ιο ικ η τικ ό Σ υ μ β ο ύ λιο α π ό κάθε ευθύνη. Στη σ υ νέχ εια ο π ρ ό ε δ ρ ο ς Β α σ ίλης Λ ο ύ π ο ς ανα φ έρθη κε α δρ ο μ ερ ώ ς σ τις π ο ικ ίλ ε ς δρ α σ τη ρ ιό τη τες το υ σ ω μ α τ ε ίο υ κ α τά την π α ρ α π ά ν ω περίοδο κα ι ζήτησε τη συσπείρωση όλω ν. Με το ίδιο π νεύ μ α μίλησε κ α ι ο α ν τ ιπ ρ ό εδ ρ ο ς πατήρ Ν εκ τά ρ ιος Χ α τζη π ρ ο κ ο π ίο υ , ζη τώ ν τα ς α π ό τη Γενική Συνέλευση τη δραστηριοποίηση όλω ν τω ν Α γιασω τώ ν, όπου κ α ι αν βρίσκονται, για τη ρ ιζι κή αναβάπτιση της ιδιαίτερής μας π α τρ ίδα ς, της Α γιάσου. Κ α τό π ιν πή ρα ν το λόγο και ά λλοι, οι ο π ο ίο ι δ ια τύ π ω σ α ν κ ρ ίσ εις κ α ι έκαναν π ρ ο τά σεις για θέματα, τα ο π οία αφ ορούν το Σύλλογό μας κα ι την Α γιάσο γενικότερα... Α θήνα. 28.3.1999
Ο πρόεδρος Βασίλειος Λούπος επιλέγει τα παιδιά που θα τραβήξουν τους κλήρους της λαχειοφόρου αγοράς...
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ «ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΥ ΣΥΑΑΟΓΟΥ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ» Συνεχίζεται η θρησκευτική παράδοση του τόπου μας... Σ τις 16.4.1999, ημέρα της Ζωοδόχου Πηγής, στην εκκλησιά της Π α ν α γ ία ς της Φ α νερω μένη ς του Χ ολαργού, οι Α γιασώ τες της Αθήνας τίμησαν τη Μεγαλόχαρη, την «Αγιασώτισσα», όπως έχει καθιε ρωθεί από το Σύλλογό μας τα τελευταία χρόνια. Ιερούργησαν ο πατήρ Ευθύμιος Μ πάτρας, ο πατήρ Νεκτάριος Χατζηπροκοπίου και ο διάκονος Χρίστος Δημητρόπουλος, και μετά έγινε αρτοκλασία, με ευγε νική προσφορά των άρτων από τον πατέρα Νεκτάριο Χατζηπροκοπίου. Στη συνέχεια προσφέρθηκε καφε δάκι με κουλουράκια και τσουρέκι στην αίθουσα του Κ έντρου Ν εότητας της Π α ν α γ ία ς Φ ανερω μένης Χολαργού, όπου οι υπεύθυνες κυρίες μάς φιλοξένη σαν και πάλι και τις ευχαριστούμε θερμά γΓ αυτό. Κι όταν βγήκε και το μυτιληνιά ουζάκι με τα σχετικά μ εζεδά κ ια, το κέφ ι άναψ ε κ α ι η κ υ ρ ία Ε υγενία Σπυροπούλου (καθηγήτρια φιλόλογος και μουσικός, μαθήτρια του Σίμωνα Καρά), θέλοντας να μας ευχα ριστήσει, πήρε το μικρόφωνο και μας τραγούδησε το τραγούδι της Παναγιάς μας. Συγκινημένος ο πατήρ Ευθύμιος, που κατάγεται από την Καρδίτσα, θυμήθη κε τα δημοτικά τραγούδια της γενέτειράς του, που εξυμνούν τη λεβεντιά και τα άρματα των Ελλήνων που αγω νίζονταν κατά τω ν Τούρκων, και μας τα τραγούδησε με τη μελωδική φωνή του. Οι μνήμες ξεδιπλώθηκαν, η ατμόσφαιρα φορτίστηκε συναισθη ματικά και ο πατήρ Ν εκτάριος Χ ατζηπροκοπίου πήρε το μικρόφωνο και με τη συνοδεία όλων των παρισταμένων τραγούδησε παλιά αγιασώτικα τρα γούδια, που μας μετέφεραν νοερά στο χωριό μας, στην όμορφη Αγιάσο μας, και που μας θύμισαν πα-
Τη γιορτή του Συλλόγου μας τιμούν και παλαίμαχοι και παρεπίδημοι... Στη φωτογραφία διακρίνονταν από αριστε ρά: Στρατής Ιωάννου Χατζηβασιλείου, Χαρίλαος Κλεάνθη Κουδουνέλης, Νικόλαος Γεωργίου Σκλεπάρης, Φιλίτσα Σταυρακέλη-Σκλεπάρη και Γιάννης Στρατή Δουκάκης.
λιούς ανέμελους καιρούς, σε αντίθεση με τις χαλεπές τούτες μέρες που περνούμε σήμερα, τις σκιασμένες από τη φοβέρα του πολέμου, που άναψε για τα καλά στα Βαλκάνια... Ε λπίζουμ ε του χρόνου να γιορτάσ ουμε όλοι μαζί και να ακολουθήσει τρικούβερτο γλέντι το βράδυ, όπως κάναμε κάθε χρονιά, μια που το φετι νό ακυρώθηκε, για τί θεωρήθηκε ανάρμοστο λόγω των εξελίξεαιν στη Γιουγκοσλαβία. ΣΟΦΙ Α Π Α ΠΟ Υ ΤΣ Η- Κ ΟΥ \ Ο Υ Μ ΜΙ
Συμβολαιογράφος Αθηνών
Αναμνηστική φωτογραφία από τη γιορτή του Συλλόγου μας. Διακρίνονται, από αριστερά, καθήμενοι: Ευγενία Σπυροπού λου, πατήρ Νεκτάριος Χατζη προκοπίου (αντιπρόεδρος), πατήρ Ευθύμιος Μπάτρας, Ειρήνη ΟικονομίδουΚαραφύλλη (μέλος) και Χρί στος Γλεζέλης (μέλος). Όρθιοι: Φιλίτσα ΣταυρακέληΣκλεπάρη, Παναγιώτης Μακαρώνης (μέλος), Σοφία Παπουτσή-Κουδουνέλη (μέλος) και Στρατής Ευαγγελινέλης (μέλος).
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ Αφιέρωμα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ Μ ε μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε από τις 24 έως τις 28 Α πριλίου 1999 Επιμορφω τικό Σεμινάριο Ραδιοφωνίας στην Αγιάσο. Το Σεμινάριο αυτό οργάνω σαν, ύστερα από αίτηση του Δήμου, η Γενική Γραμ ματεία Α α ϊκ ή ς Ε πιμ όρ φ ω σ η ς και η Ν ομαρχιακή Επιτροπή Ααϊκής Επιμόρφωσης (ΝΕΑΕ) Αέσβου, και στήριξε οργανωτικά το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου. Εισηγητές του Σεμιναρίου ήταν οι γνωστοί ραδιο φ ω νικ ο ί π α ρ α γ ω γο ί Γ ιώ ργος Π α πασ τεφ ά νου και Μαργαρίτα Μυτιληναίου (κόρη του ηθοποιού Στέφανου Ληναίου), ο διευθυντής του Ε ' Προγράμματος της ΕΡΑ Γιάννης Κ ουτσουραδής και ο ηχολήπτης της ΕΡΑ Σπύρος Καβακόπουλος. Στη διάρκεια των πολύωρων μαθημάτων, 25 περίπου μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου Αγιάσου μυήθηκαν στα μυστικά των ερτζιανών και απόχτησαν μια πρωτόγνωρη και μοναδική εμπειρία για τους τρόπους επικοινωνίας μέσω του ραδιοφώνου. Στο τέλος του Σεμιναρίου στήθηκε ραδιοφωνικός σταθμός στο Δημαρχείο Αγιάσου, ο οποίος εξέπεμψε εξάωρο πρόγραμμα την Τρίτη 27 Απριλίου. Στο πλαίσιο του προγράμματος ακούστηκαν 4 εκπομπές, που ετοίμα σαν ισάριθμες ομάδες μαθητών ως πρακτική άσκηση των όσων διδάχτηκαν. Οι εκπομπές αυτές, από τις οποί ες η πρώτη ήταν μουσική, η δεύτερη ζωντανή συζήτηση, η τρίτη συνέντευξη με το δήμαρχο Αγιάσου Παναγιώτη Ψυρούκη για τα προβλήματα του χωριού και η τέταρτη εκφώνηση δελτίου ειδήσεων, ακούστηκαν από την πλειοψηφία των κατοίκων, οι οποίοι ύστερα από ειδοποίηση είχαν ανοιχτά τα ραδιόφωνά τους στη συχνότητα εκπο μπής του σταθμού. Οι εντυπώσεις των επιμορφωτών για την ανταπόκρι ση των μαθητών και για το κλίμα που δημιουργήθηκε ήταν εξαιρετικές. Εντυπωσιασμένοι έμειναν και από τη μουσι κή βραδιά που τους χάρισε το Σάββατο, 24 Απριλίου, η
Παραδοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου. Στο καφε νείο του Αϊ-Δημήτρη τα μέλη της Κομπανίας, με επικεφα λής τον αειθαλή Χαρίλαο Ρόδανο, έπαιξαν αξέχαστες σμυρναίικες μελωδίες μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Οι επιμορφωτές έμειναν απόλυτα ικανοποιημένοι και ευχα ριστημένοι και από τη φιλοξενία που τους επιφύλαξαν ο Δήμος Α γιάσου, το Α ναγνω στήριο Α γιάσου και ο Μανόλης Κοντέλης, ο οποίος μάλιστα τους κάλεσε το μεσημέρι της Κυριακής στο σπίτι του, στον Ασώματο. Την Κυριακή 25 Απριλίου, στις 8 μ.μ., πραγματοποι ήθηκε στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου, ένα μικρό αφιέρωμα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ. Από τα δυο ντοκιμαντέρ που προγραμματίστηκαν, προβλήθηκε μόνο το ένα, το «Στα πρόσωπα της Ανατολής κοιμάται ο χρόνος» (Σενάριο-σκηνοθεσία: Νίκος Αναγνωστοπουλος. Μουσική: Νίκος Ξυδάκης. Παραγωγή: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου). Πρόκειται για εθνολογικό ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκε στο Τουρκμενιστάν, ανάμε σα στους αρχαίους ποταμούς Όξο και Ιαξάρτη, νοτιοα νατολικά της Κασπίας Θάλασσας. Μέσα από ένα οδοι πορικό σε αρχαιολογικά ευρήματα, την άμμο και τις πέτρες, τους θρύλους, τα τραγούδια και τις ξεχασμένες εικόνες, η ταινία επιχειρεί να ανασυνθέσει την ιστορική συνάντηση του αρχαίου πολιτισμού με τους λαούς της Ανατολής... Το αφιέρω μα οργάνω σαν η Γενική Γραμματεία Λαϊκής Επιμόρφωσης και η ΝΕΑΕ Αέσβου, ύστερα από πρόσκληση του Δήμου Αγιάσου. Στόχοι του Δήμου, όπως τόνισε ο αρμόδιος αντιδήμαρχος Αντώνης Βαλέσης, ήταν το Σεμινάριο αυτό να αποτελέσει ένα πρώτο ερέθισμα για ευαισθητοποίηση των μαθητών, ώστε με το στήσιμο και τη λειτουργία ενός ραδιοφωνικού σταθμού αργότερα, να τους δοθεί ένα δημιουργικό πεδίο απασχόλησης και έκφρασης των προβληματισμών τους. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑΣ
Ο Γιώργος Παπαστεφάνου μυεί τους νεαρούς μαθητές και τις μαθήτριες στα μυστικά της ραδιοφωνίας... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Αντώνης Βάλεσης)
«ΤΑ ΛΙΘΟΣΤΡΩΤΑ, ΑΙΓΑΙΟΠΕΛΑΓΙΤΙΚΑ ΚΑΙ ΣΤΕΡΙΑΝΑ» Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του Νίκου Σηφουνάκη Σ τ ι ς 17.2.1999 στο Μουσείο Μπενάκη έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου του βουλευτή και πρώην υπουργού Νίκου Σηφουνάκη «Τα λιθόστρωτα, αιγαιοπελαγίτικα και στεριανά», από κοινού με το βιβλίο του γνωστού σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου «5ίορ οαττέ», που περιέχει φωτογραφίες από διάφο ρα κινηματογραφικά του έργα. Ή ταν μια όμορφη, ζεστή «μάζωξη», όπω ς την ονόμασε ο Νίκος Κούνδουρος, την οποία τίμησαν με την παρουσία τους ο βουλευτής Γιώργος Λιάνης, ο Ν ίκος Π απανδρέου, η Μ αρία Δαμανάκη, ο τέως νομ άρχης Αέσβου Α λέκος Μ αθιέλης, ο Γ ιάννης Χατζηφώτης, η Πέπη Δαράκη, η Άννα Παπανικόλα και αρκετοί Μυτιληνιοί συμπατριώτες μας. Την εκδήλωση προλόγισε ο Θανάσης Καστανιώτης, ο γνωστός εκδότης, που είχε αναλάβει την έκδοση και των δυο βιβλίων. Στη συνέχεια μίλησε ο υπουργός Ευάγγελος Βενιζέλος, ο οποίος αναφέρθηκε στην κρητική καταγωγή και των δυο ανδρών, οι οποίοι αφιέρωσαν τη ζωή τους στην εστία της αισθητικής, ο καθένας από τη δική του οπτική γωνία. Ο ένας Νίκος εργάστηκε με κριτήρια σκηνογραφικά και ο άλλος με κριτήρια αρχιτε κτονικά. Και ειδικά ο Νίκος Σηφουνάκης με το βιβλίο αυτό, που αναφέρεται στα λιθόστρωτα του τόπου μας, πολλά από τα οποία είναι της Λέσβου και ειδικότερα της Αγιάσου, έδειξε σεβασμό στην παράδοση, συνέβαλε στη διατήρηση των παραδοσιακών επαγγελμάτων, έγινε ερευνητής των χώρων που έχουν ιδιαίτερη σημασία γΓ αυτόν, όπως είναι η γενέτειρά του, η Κρήτη, και η εκλο γική του περιφέρεια, η Αέσβος, η Λήμνος και ο Άγιος Ευστράτιος. Μετά, το λόγο πήρε ο Λέων Καραπαναγιώτης, δημοσιογράφος λεσβιακής καταγωγής, ο οποίος αναφέρθηκε στα προηγούμενα βιβλία του Νίκου Σηφουνάκη και ειδικά στα «Βιομηχανικά κτίρια της Λέσβου. Ελαιοτριβεία - Σαπωνοποιεία», καθώς και στο τελευταίο του βιβλίο τα «Λιθόστρωτα». Κατόπιν μίλησε ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο οποίος είπε ότι ο Νίκος Σηφουνάκης ασχολείται με τις πέτρες, όπως και ο Σεφέρης, διακατέχεται από «σεφερικό σύμπλεγμα» και επιχειρεί με το βιβλίο τούτο να δώσει ζωή στα παλιά πράγματα, εντάσσοντάς τα σε μια σύγχρονη μοντέρνα ζωή. Κατόπιν μίλησε ο Άγγελος Δεληβοριάς, διευθυντής του Μουσείου Μπενάκη, ο οποίος είπε ότι ο Νίκος Σηφουνάκης δούλεψε με συναίσθηση χρέους απέναντι στην κληρονομιά μας που χάνεται. Είναι μια αισθητική μελέτη, με την καλαισθησία άλλων καιρών, με το μεράκι άλλων ανθρώπων. Ο Νίκος Κούνδουρος, που μίλησε στη συνέχεια, συγκινημένος, θυμήθηκε τα μαθητικά του χρόνια, όταν 15-16 χρονώ ν κατέβαινε στα πεζοδρόμια με υψωμένες γροθιές να φωνάζει συνθήματα. Και τώρα,
Στιγμιότυπο από την παρουσίαση των βιβλίων του Νίκου Σηφουνάκη και του Νίκου Κούνδουρου, στις 17.2.1999, στο Μουσείο Μπενάκη (μερική άποψη). Διακρίνονται, από αριστερά, ο Μίμης Ανδρουλάκης, ο Αγγελος Δεληβοριάς, ο Θανάσης Καστανιώτης και ο Νίκος Σηφουνάκης.
από τα παράδοξα της ζωής, η πολιτεία χρηματοδοτεί αυτό το βιβλίο του, δηλαδή η εξουσία που τόσο πολέ μησε σε όλη του τη ζωή! Τελευταίος μίλησε ο Νίκος Σηφουνάκης, ο οποίος ευχαρίστησε θερμά όλους όσοι βοήθησαν στην παρουσίαση του βιβλίου του τα «Λιθόστρωτα», το Θανάση Καστανιώτη, που τον «σπρώχνει στο δρόμο της δημιουργίας», το Αέοντα Καραπαναγιώτη, που δίνει μάχες μέσα από την εφημερίδα του, το Μίμη Ανδρουλάκη, τον Άγγελο Δεληβοριά και το Νίκο Κούνδουρο. Εμείς ζήσαμε ένα δίωρο περίπου πνευματικής ανά τασης, κατά τη διάρκεια του οποίου καταξιωμένοι άνθρωποι του πνεύματος, των γραμμάτων και της τέχνης, μας πληροφόρησαν, μας ξεκούρασαν, μας εξαΰλωσαν. Αλλά το κυριότερο, ξεφυλλίζοντας αυτό το βιβλίο, είδαμε αποτυπωμένα στις σελίδες του τα καλντερίμια του χωριού μας, της Αγιάσου, που όταν τρέχαμε πάνω τους παιδιά και κάναμε χίλιες δυο σκα νταλιές, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την αξία τους. Μια αξία διαχρονική, αδιάσειστη μαρτυρία ιστο ρίας και τέχνης, που τείνει να χαθεί. Μαζί τους χάνεται ή αλλοιώνεται η υπέροχη ισορροπία και το στοιχείο της ενότητας της λαϊκής μας αρχιτεκτονικής, χάνονται μνήμες εικόνων και ήχων, που είναι η ψυχή μας, οι αισθήσεις μας, όλη μας η ζωή, ένα μεγάλο κομμάτι από μας τους ίδιους και από την ιστορία μας, όπως αναφέ ρει ο Νίκος Σηφουνάκης στο βιβλίο του. Πράγμα που το συνειδητοποίησα πια μεγάλη, όταν οι συνθήκες και η ζωή με τράβηξαν στην Αθήνα, όταν αποκόπηκα από τη γενέτειρά μου, όταν γυρνώντας τα καλοκαίρια στην Αγιάσο δεν μπορούσα πια, φορώντας ψηλά τακούνια, να τρέξω ελεύθερα πάνω στα λιθόστρω
τα τούτα δρομάκια της, όπως έκανα όταν ήμουν παιδί, που πολλές φορές έβγαζα τα παπούτσια μου, ν ’ ανέβω με τα πόδια, να πατήσω ξυπόλυτη τις πέτρες τούτες, «τα ταπεινά υποδήματα των οικισμών», όπως αναφέρει και στο βιβλίο του ο Νίκος Σηφουνάκης. Και ήταν η αίσθηση της επαφής με τις πέτρες αυτές τόσο ευχάριστη, γιατί μου ζέσταινε την καρδιά, δε μ’ άφηνε να νιώσω το κρύο, μου έδινε την αίσθηση της ελευθερίας, μου ερχόταν να τρέξω..., να τρέξω..., να τρέξω..., να αποτινάξω από πάνω μου τους ζυγούς, τα προβλήματα, τις υποχρεώ σεις, το άγχος της Αθήνας. Και όταν πρόπερσι πηγαίνο ντας δε βρήκα πια εκείνο το δρομάκι, που με οδηγούσε στο πατρικό σπίτι, γιατί απλούστατα το χάλασαν, για να φτιάξουν στη θέση του άλλο καινούργιο, πόνεσα πολύ μέσα μου, σαν να έχασα έναν παλιό γνώριμο φίλο. Και τότε κατάλαβα το λάθος μου, να μη βγάλω ούτε μια φωτογραφία του, για να έχω κάποια θύμηση των αλλοτινών καιρών, της άλλοτε παιδικής μου αθωότητας. Και ήρθε τούτο το βιβλίο του Νίκου Σηφουνάκη, θεόσταλτο δώρο για μένα, που αναγάλλιασε την καρ διά μου, που ανάστησε πεθαμένες μνήμες, που γέμισε με ροζ τα παιδικά μου όνειρα, που μ’ ανάστησε. Στο βιβλίο αυτό ήταν αποτυπωμένα τα παλιά γνώριμα δρομάκια με το αυλάκι στη μέση για τα νερά, ήταν εκεί το δικό μου δρομάκι. Ας είναι ευλογημένος τούτος ο προικισμένος άνθρω πος, που κράτησε ζωντανή τη μνήμη τους, που κατάλαβε τη διαχρονική τους αξία, που τα έσωσε και με τις φωτο γραφίες του, αλλά και με τα έργα συντήρησής τους, που τα κατέγραψε, που τα έκανε πλέον ιστορία και για μας τους παλαιότερους, αλλά και για τους νεότερους. Του αξίζουν χίλια συγχαρητήρια. Είθε να μην ανακόψει ποτέ τη δημιουργική του πορεία και με τα έργα του να αφήνει τη σφραγίδα της πολιτιστικής προσφοράς.
ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΟΥΤΣΗ - ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗ Συμβολαιογράφος Αθηνών
Ο Νίκος Σηφουνάκης με τον πρόεδρο του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» Βασίλειο Αούπο και με τη συμβολαιογράφο, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, Σοφία Παπουτσή-Κουδουνέλη, μετά την παρουσίαση των βιβλίων...
ΓΙΑΝΝΗΣ Θ. Π ΙΣΙΜ ΙΣΗ Σ «Το δωρικό πρόβλημα και η κατα στροφή του μυκηναϊκού πολιτισμού. Οι λα οί της θάλασσας» Αθήνα 1998. Σχ. 24x17, σσ. 270+2
Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΔΙΩΝΗ Α.Ε. το πα ρ α πά νω βιβλίο του ιστορικού Γιάννη Πισιμίση και πωλείται αντί 3.000 δρχ. στα βιβλιοπω λεία της Αθήνας «Π ο λ ιτε ία » (Α σκληπιού 3), «Πρωτοπορία» (Γραβιάς 3-5) και «Εστία» (Σόλωνος 60). Επίσης δια τίθ ετα ι και από το συγγραφέα (Ευσταθίου 47 115 24 Αθήνα, τηλ. (ΟΙ) 6918930). Ο συγγραφέας ανατρέπει με πλήρως τεκμηριωμένα στοιχεία την κατεστημένη θεωρία περί της καθόδου των Δωριέων. Συγκεκριμένα: 1. Δε δέχεται ότι υπήρξαν κάτοικοι της Λωρίδας ή οποιουδήποτε άλλου χώρου της ηπειρωτικής Ελλάδας. 2. Δε δέχεται ότι υπήρξε λαός περιθωριακός, βάρβαρος, που σαν τυφώνας κατέστρεψε τον περίλαμπρο Μυκηναϊκό πολιτισμό, στο πέρασμά του προς την Πελοπόννησο, και βύθισε σε πολιτιστικό σκοτάδι επί 300 χρόνια την ανατολική λεκάνη της Μεσο γείου. Σκοτάδι που φέρεται στην παγκόσμια ιστορία με το όνομα «Ελληνικός Μεσαίωνας». 3. Δε δέχεται τη θεω ρία ότι η καταστροφή προήλθε από εσωτερικές επανα στάσεις και ανωμαλίες των λαϊκών τάξεων κατά των ανακτορικών και βασιλιάδων. 4. Δίνει λύσεις σ’ ένα πλή θος προβλημάτων, για τα οποία οι ιστορικοί παρέχουν απαντήσεις λαθεμένες ή υποθετικές ή και τις αποσιω πούν, ως ασύμφορες προς τη θεωρία τους. Είναι μοναδικό βιβλίο στο είδος του και πρέπει να το μελετήσουν οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμι δών, οι ιστορικοί, αλλά και κάθε φίλος της ιστορίας.
ΔΩ Μ’ ΤΟΥ ΚΟΚΑΛΟΥ, Α ΦΥΓΟΥ!
Β Α Α ’ ΤΑ ΣΤΑ ΜΩΡΑ!
Η
Μ υρσ ινιώ η Κ α π ά τα ινα , η γυ ν α ίκ α του Βασίλη του Μαγλογιάννη, πουλούσε μελιτζάνες έξω από την πόρτα της εκκλησίας, στην Αγορά. Μια ξένη πλησίασε και έγινε ο παρακάτω διάλογος: - Θέλου να πάρω μελιτζάνες, να φτιάξω παπου τσάκια. - Διάλεξε, κυρία μου, είναι φρέσκες, δροσερές! - Ναι, το βλέπω, αλλά είναι μικρές. - Ε, μη στενοχωριέσαι, βάλ’ τα στα μωρά!
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)
ΓΙΑ ΜΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΑ... Κ άποιος τα είχε φτιάξει με την κόρη ενός δύστρο που παπά. Μια μέρα πήρε την απόφαση να του τη ζητή σει σε γάμο. Πήγε λοιπόν στο σπίτι του και του είπε πως κάτι το σοβαρό έπρεπε να συζητήσουν. Ο παπάς όμως, που λίγο πολύ είχε αντιληφθεί τις σχέσεις τους και που δεν ήθελε να τον δει γαμπρό ούτε στον ύπνο του, προσπάθησε να τον φέρει σε δύσκολη θέση. Έτσι λοιπόν άρχισε ο διάλογος μεταξύ του γαμπρού, που και αυτός ήταν σκληρό καρύδι, και του παπά: - Ένα κι ένα κάνουν δυο, εγώ την κόρη σου αγαπώ. - Δυο και δυο κάνουν τέσσερα, αυτό, παιδί μ ’, δεν το ’ξερα. - Τέσσερα και τέσσερα κάνουν οχτώ, μάθε το, λοιπόν, κι αυτό. - Οχτώ κι οχτώ κάνουν δεκάξι, αλλού την έχω τάξει. - Δεκάξι και δεκάξι κάνουν τριανταδυό, να σαςχέσω και τους δυο!
Μ ια μέρα, πριν από χρόνια, τότες που το κρέας το παίρναμε μονάχα την Κυριακή, πήγε ο Προκόπης ο Κουτσούλης στο κρεοπωλείο των αδελφών Χατζη κομνηνού ή Μ πίλια να αγοράσει ένα κιλό κρέας. Ο χασάπης ο Προκόπης, που ήταν μπροστά, τον ρώτησε με τι θα το μαγειρέψει και ο Κουτσούλης του είπε πως αυτό είναι δική του δουλειά. Στην επιμονή του χασάπη, νεύριασε και είπε πως θα το κάνει με τα σκατά. Τότες ο χασάπης έκοψε μια λεπτή φέτα από το μπούτι και την έβαλε στο χασαπόχαρτο. Ώσπου να φτάσει στη ζυγαριά, έριξαν και οι άλλοι, που δούλευαν εκεί, ο Γιάννης ο Μπίλιας, ο Μιχάλης ο Βατρικάς ή Πτάρ’, καθώς και ο Νικοτσάρας, από ένα κομμάτι. Ο ένας γλίνα, ο άλλος κατμά και ο τρίτος ένα κόκαλο. Άμα τα ζύγισαν, βγήκαν ενάμισι κιλό, αλλά ο πελάτης δεν ήθελε τόσο ή δεν είχε τα ανάλογα χρήματα. Στην επιμονή του ότι θέλει ένα κιλό, ο χασάπης πήρε το καλό κομμάτι, έκοψε το μισό και το έβγαλε έξω. Τότες ο Κουτσούλης αναψοκοκκίνισε και του είπε: Ε Κόπ’, γδάρ’ του καλά τσι δώσι μ’ του κόκαλου α φύγου στου σπίτ’! Αδΐοπα, 10.10.1997
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΠΟΡΦΥΡΙΟΥ (ΤΣΙΡΟΣ)
ΤΟ ΛΑΙΜ ΑΡΓΟ ΚΑΛΟ ΓΕΡΑΚΙ Τ α παλιά τα χρόνια, σ’ ένα μοναστήρι, τη Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που γινόταν η περιφορά του επι ταφίου, ένα καλογεράκι ορέχτηκε βραστό ζεστό αβγό. Επειδή όμως η μεγάλη αυτή μέρα της χριστιανοσύνης είναι αφιερωμένη σε καθολική νηστεία και προσευχή και δεν ανάβουν φωτιά στα μοναστήρια, το καλογεράκι μας έβαλε... φωτιά στο μυαλουδάκι του και έλυσε το πρόβλημά του. Σε μια απόμερη πόρτα του μοναστηριού έβαλε πάνω στο χερούλι του κλειδιού ένα αβγό και από κάτω με αναμμένες λαμπάδες, δίκην καμινέτου, είχε το...«ποθούμενο», το οποίο και καταβρόχθισε με μεγά λη λαιμαργία. Οι τύψεις όμως δεν άργησαν να ’ρθουν και σαν τρελός τρέχει στον ξομολόγο και κλαίγοντας αναφέρει τα καθέκαστα: - Άγιε πάτερ, ημάρτησα! - Και πώς, τέκνον μου, έκανες μια τόσο μεγάλη αμαρτία; - Άγιε πάτερ, ο διάβολος μ’ έσπρωξε! Και πριν τελειώσει τη φράση του, ακούστηκε απ’ το υπερπέραν μια βραχνή φωνή: Ψέματα, άγιε πάτερ! Εγώ αυτό το κόλπο από αυτόν το έμαθα κι έχω... κάψει από τότες όχι λίγους πιστούς. Να τον στείλεις κάτω, στην κόλαση, να τον πάρω βοηθό μου, δεν κάνει για καλόγερος. (Από αφήγηση του Παναγιώτου Ιωάννου Καβαδά)
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ
ΛΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑΣ
ΕΚΛΟΓΕΣ Α.Σ.Α.
ΤΟ ΕΝΤΕΥΚΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΚΑΑΑΟΝΙΑΤΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Χ ά ρ η στα μεράκι και στη ζεστασιά της καρδιάς του Χ ρίστου Τραγέλη, του ρέκτη προέδρου του Συλλόγου Κ αλλονιατών της Αθήνας, λειτούργησε α π οδοτικ ά για ένα ακόμη «ακαδημαϊκό έτος» η μικρή «Λειμωνιάδα». Κάθε Σάββατο, από τις 12 το μεσημέρι και μετά, στην αίθουσα του Συλλόγου, που βρίσκεται στην οδό Σπύρου Δοντά 10, γ ίν ο νταν, από το φθινόπωρο ως τις 12 Ιούνη, συναντή σεις ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης, οι ο π ο ίο ι κ α τά γ ο ν τα ι α π ό το νησί της Σ α π φ ώ ς ή έχουν ά λλους δεσ μούς μαζί του, κ ο ιν ω ν ικ ο ύ ς, εργασιακούς, πολιτιστικούς... Οι συζητήσεις ήταν α προγρα μμά τισ τες, αλλά πάντοτε ζεστές, φιλικές, ενδιαφέρουσες. Τα θέματα πο λ λά , οι α π ό ψ εις α ξιο π ρ ό σ εχ τες. Ο κάθε «συμποσιαστής» ήταν υποχρεωμένος όχι μόνο να κάνει χρήση του οινοπνεύματος και των πικάντικων μεζέδων, αλλά και να καταθέτει δείγματα της πνευμα τικής και καλλιτεχνικής του αξιοσύνης. Σεβαστή κάθε προσφορά, μικρή ή μεγάλη. Δεν έλειψαν και οι ταλα ντούχοι χειριστές της γραφίδας, οι μάγοι αφηγητές, οι καλλίφωνοι τραγουδιστές, οι πιστοί της Τερψιχόρης... Οι Κ αλλονιάτες, με πρω τοπόρο το δραστήριο πρόεδρό τους, δημιούργησαν στην Αθήνα μια όαση και το παράδειγμά τους θα είναι καλό να το μιμη θούν και άλλοι. Οι σύλλογοι εκπληρώνουν την απο στολή τους όχι όταν είναι ερμητικά κλειστοί, αλλά όταν συσπειρώνουν, όταν προβληματίζουν, όταν απαγκιστρώνονται από το στείρο τοπικισμό, όταν δρομολογούν έργο κοινωνικό, εθνικό, πολιτιστικό...
Προεκλογικό οχτασέλιδο φυλλάδιο του Συνδυασμού «Δικηγορική Συνδικαλιστική Αλλαγή» (διαστάσεων 30X21 εκ.).
Ο Π α ν α γ ιώ τ η ς Γ α λετσ έλη ς, δ ικ η γ ό ρ ο ς με πλούσια συνδικαλιστική δράση και με έντονη συμμετοχικότητα στα κ ο ινά του κλάδου του, έλαβε μέρος στις πρόσφ ατες εκλογές του Δ ικηγορικού Συλλόγου Α θηνών, ηγούμενος του Συνδυασμού «Δικηγορική Σ υνδικαλισ τική Αλλαγή» (Δ.Σ.Α.). Πέτυχε την τέταρτη θέση στις εκλογές του πρώτου γύρου (1307 ψήφοι, ποσοστό 11,82%), πράγμα που μαρτυρεί τη δημοτικότητά του και την αξιοσύνη
Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Τσαλίκη «Η Λέσβος στο πέρασμα του χρόνον» (Μυτιλήνη 1998), στην αίθουσα του Συλλόγου Καλλονιατών, στις 30.5.1998. Διακρίνονται, από αριστερά: Δημήτρης Νικορέτζος, Μιχάλης Διαρούτσος, Ελευθερία Διαρούτσου, Γιώργος Α. Σκούφος, Γ ιώργος Τσαλίκης, Γ ιάννης Χατζηβασιλείου, Αένα Τσιγγεράκη και Ηλίας Παπαδόπουλος/ (Φωτογραφία Χρίστου Τραγέλη)
του στη διαχείριση των κοινών. Δέον να σημειωθεί ότι οι εκλογές του πρώτου γύρου έγιναν στις 28.2.1.3.1000. ένα) οι επαναληπτικές στις 7-8.3.1990.
ΓΙΑΝΧΑΤΖ
ΟΡΘΟΔΟΞΟΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΤΡΙΑ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΟΠΟΥΛΛ...
Γήν Κυριακή,
1.11.1998, στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής Νέας Σμύρνης, μετά το πέρας της πρώ της λειτουργίας, με τη συμμετοχή όλων των κληρι κών και του εκκλησιάσματος, τελέστηκε με επισημό τητα το μυστήριο της βάπτισης των τριών παιδιώ ν της ο ικ ο γ έ ν ε ια ς Π α ν α γ ιώ τ ο υ κ α ι Γ ια ν νο ύ λ α ς Τσιόμπου από τη Γλίνα Αργυροκάστρου. Α ν ά δ ο χ ο ι τω ν π α ιδ ιώ ν ή τα ν η Φ ιλ ίτσ α Παναγιώτου Σταυρακέλη, από την Αγιάσο, η οποία βά φ τισ ε το ν εφ τά χρ ο ν ο Κ ώ σ τα, η Μ α ρ ικ ο ύ λα Παναγιώτου Ψ αριανού, από το Πλωμάρι, η οποία βάφτισε το δίδυμο αδερφό του Κώστα Γιώργο, και τέλος η Δωροθέα Βολίκα, από την Ιστιαία, η οποία βάφτισε τον εννιάχρονο Γιάννη. Μετά το τέλος του μυστηρίου ακολούθησε τρ ι κούβερτο γλέντι στο Πνευματικό Κέντρο του ιερού ναού της Αγίας Παρασκευής, με ζωντανή βορειοη πειρώ τικη μουσική. Ακούστηκαν και χορεύτηκαν δη μ ο τικ ά τρ α γ ο ύ δ ια της Β ό ρ εια ς Η π είρ ο υ , τα οποία μας συγκίνησαν και μας έφεραν στη μνήμη τα παλιά. Παρέστη και τίμησε την εκδήλωση ο πρό εδρος της «Ομόνοιας» Νίκος Παπάς. Ε κ φ ρ ά ζουμ ε τα θερμά σ υγχα ρ η τή ρ ια σ τους γονείς και αναδόχους, ενώ στα τρία νέα χριστιανόπουλα ευχόμαστε υγεία και προκοπή.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ
ΠΡΩΤΕΥΣΕ...
Η
Β ικτόρια Δημητρίου Αλικάρη, πτυχιούχος τετραετούς φοίτησης Νοσηλευτικής ΤΕΙ, κατόπιν κατατακτηρίων εξετάσεων Ιανουάριου 1999, εισήλθε π ρ ώ τη στο Π α ν ε π ισ τ η μ ια κ ό Τ μήμα τη ; Νοσηλευτικής Αθηνών.
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΙΣ ΙΣΟΤΙΜΙΑΣ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ Σ τ ι ς 26.3.1999 η «Ε τα ιρ εία Ελλήνω ν Λ ογο τεχνώ ν» π α ρουσ ία σ ε στην α ίθουσ α «Μ ιχαήλας Α β έρω φ » (Γ ε ν ν α δ ίο υ 8) το β ιβ λ ίο της Π έπη ς Δαράκη «Το όραμα της ισοτιμίας της γυναίκας». Μ ίλησ α ν ο π ρ ό ε δ ρ ο ς της Ε τ α ιρ ε ία ς Ε λλή νω ν Λογοτεχνών Παναγιώτης Τσουτάκος, η συγγραφέ ας Ν αταλία Α ποσ τολοπούλου, ο εκ πα ιδευτικός και δοκιμιογράφος Γιώργος Μωραΐτης και η φιλό λογος Άννεκε Ιωαννάτου. Στο τέλος μίλησε η συγ γραφ έας του βιβλίου Πέπη Δαράκη.
ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΗ ΔΕΗΣΗ Σ τ ι ς 7.3.1999, με πρωτοβουλία του δραστήριου προέδρου του «Π ολιτισ τικού Συλλόγου Π α λ α ι οκήπου» Θεμιστοκλή Καραβασίλη, τελέστηκε επι μνημόσυνη δέηση στον ιερό ναό του Αγίου Ερμο λά ου γ ια το ν Π α λ α ιο κ η π ια ν ό α γω νισ τή της Επανάστασης του 1821 Νικόλαο Κ ωνσταντινίδη. Για το ν τιμ ώ μ ε ν ο μίλησε ο π ρ ό ε δ ρ ο ς του « Σ υ ν δέσ μ ο υ Φ ιλ ο λ ό γ ω ν Λ έσβου» ισ το ρ ικ ό ς Στρατής Αναγνώστου.
ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Στιγμιότυπο από το μυστή ριο της βάφτισης των τριών βορειοηπειρωτόπουλων, στον ιερό ναό της Αγίας Παρασκευής Νέας Σμύρνης, την 1.11.1998. Διακρίνονται, από αριστε ρά, οι ανάδοχοι Μαρικούλα Ψαριανού, Δωροθέα Βολίκα και Φιλίτσα Σταυρακέλη...
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΙΧ. ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΣ (1935 - 1998) Π ο λ ύ κ λ α υ τ ο ς ο Ιω άννης Ε υα γγελινός, π ο υ τραυματίστηκε βαριά στην ιδιαίτερη του π α τ ρ ί δα , σ τις 18.8.1998, κ α ι ά φ η σ ε τη ν τ ε λ ε υ τ α ία το υ π ν ο ή στην Α θή να , γ ια ν α κ η δ ε υ τ ε ί λ ίγ ε ς μ έρ ες α ρ γ ό τ ε ρ α , σ τ ις 28.8.1998, στο ϋϋδδεΐάοτί, ό π ο υ ή τα ν ε γ κ α τεστημένος με την οικογ έ ν ε ιά το υ , τη σ ύ ζ υ γ ό τ ο υ ΗίΙίΙο κ α ι τα δ υ ο του π α ιδιά , το Μ ιχάλη, π ο υ ε ίν α ι φ υ σ ιο θ ε ρ α π ευ τή ς, κ α ι την Α γγελικ ή . Μ ετα νά σ τευσ ε στη Γερμανία π ρ ιν α πό 35 περ ίπου χρόνια, όπ ω ς και τόσοι άλλοι Α γιασώ τες. Στην ξενιτιά εργάστηκε σ κ λη ρ ά κ α ι δ η μ ιο ύ ρ γ η σ ε ό μ ο ρ φ η φ α μ ίλ ια , η ο π ο ία ό μ ω ς έμελλε γρ ή γο ρ α να το ν στερη θεί. Ή τ α ν ά ν θ ρ ω π ο ς με ε υ γ ε ν ικ ά α ισ θ ή μ α τ α . Α γαπούσε με π ά θος το νησί του και τη γενέτειρά του, την ο π οία τακτικά επισκεπτόταν. Στους συγγενείς του εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια.
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΝ. ΣΑΡΗΓΙΑΝΝΗ (1922-1998) Σ τ ι ς 3 .9 .1 9 9 8 η Κ α λ λ ιό π η Α ν α σ τ α σ ίο υ Σαρηγιάννη πήρε το δρόμο της α ιώ ν ια ς γαλήνης κ α ι κ η δ ε ύ τ η κ ε σ τη ν Αθήνα. Ή τα ν κόρη του Δ η μ η τ ρ ίο υ Ν ικ ο λ ά ο υ Π ιτιά, ο ο π ο ίο ς α ιχμ α λω τίστηκε το 1922 στο Α ϊβ α λ ί κ α ι χ ά θ η κ ε , όπω ς κ α ι τόσ οι ά λλοι Έ λ λ η ν ε ς. Μ ητέρα της ή τα ν η Μ α ρ ία (Μ α ρ ιγιτσα ) Θ εοδώ ρου Ταμβακέλη. Α δερφ ός της ο ιερέας Ν ικόλαος Π ιτιά ς (1919-1985). Γεννήθηκε σ το Α ϊβ α λ ί, ό π ω ς κ α ι ο α δ ε ρ φ ό ς τη ς. Π α ν τρ εύ τη κ ε το 1938 τ ο ν Α ν α σ τ ά σ ιο (Τ άσο)
Μ ιχ α ή λ Σ α ρ η γ ιά ν ν η (1 9 0 8 -1 9 9 5 ), α π ό τα Α λιφαντά, ο ο π ο ίο ς το 1936 είχε διοριστεί γρα μ ματέας Α γρονομίας Α γιάσου κ α ι αργότερα έγινε α γ ρ ο ν ό μ ο ς κ α ι α ν έπ τυ ξε π λ ο ύ σ ια δράση σ τον π ο λ ιτ ισ τ ικ ό - α θ λ η τικ ό τομ έα. Α πόχτησ ε τρ ία π α ιδ ιά , την Ελένη, σύζυγο Α ναστασίου, δασκά λα, τη Μ αρία, σύζυγο Κ αραπαναγιώ τη, υπάλλη λο Υ πουργείου Γεωργίας, κα ι το Μ ιχαήλ, το π ο γ ρ ά φ ο . Υ π ή ρ ξ ε υ π ο δ ε ιγ μ α τ ικ ή σ ύ ζ υ γ ο ς κ α ι μητέρα. Μ εράκι της η μ ο δισ τρ ικ ή , στην ο π ο ία δια κ ρίθη κε. Α γα πούσ ε ιδ ια ίτ ε ρ α τη Λέσβο κ α ι ήταν ενεργό μέλος του «Φ ιλοπρόοδου Συλλόγου Α γ ια σ ω τώ ν » Α θ ή να ς. Ο θ ά ν α τ ό ς τη ς λύπ η σ ε βαθύτατα όλους όσοι τη γνώ ρισαν...
ΕΙΡΗΝΗ ΑΝΤ. ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗ (1915 - 1999) Σ τ ι ς 25.2.1999 η Ειρήνη (Ρηγινέλ’) Α ντω νίου Αναστασέλη άφησε την τελευταία της πνοή στην Αθήνα, όπου ήταν εγκα τεστημένη με τη θυγατέ ρα της Α γγελική (Κ ο ύ λα), κ α ι κηδεύτηκε στο Κ οιμητήριο τω ν Α γίω ν Α ναργύρω ν. Γεννήθηκε σ τη ν Α γ ιά σ ο το 1915. Ή τα ν θυγατέρα του Ευ σ τρ α τίο υ Κ ουτσκουδή. Α δέρφ ια της, α πό άλλη μητέρα, η Μ αρία, σύζυ γ ο ς Ε υ σ τ ρ α τ ίο υ Μ α κρέλη, ο Γ ιώ ργος κ α ι ο σ υ νερ γά τη ς μ α ς Π ρ ο κ ό π η ς. Π α ν τρ εύ τη κ ε το ν Α ντώ νιο Η ρακλέους Αναστασέλη, ο οποίος απεβίωσε το 1984, κ α ι α πόχτησ α ν πέντε π α ιδ ιά , τη Γιαννούλα-Π λέλη, τον Ηρακλή (1941-1988), που τόσ ο της σ το ίχ ισ ε ο π ρ ό ω ρ ο ς θ ά ν α τό ς του, τη Μ υρσίνη-Κ όντα , το Στρατή, ά ξιο κ ληρικό, κ α ι την Α γγελικ ή . Σ ’ όλο το μ ά κ ρ ο ς της ζω ή ς της αγω νίστηκε σκληρά για την καλή α νατροφ ή και τη ν α π ο κ α τ ά σ τ α σ η τ ω ν π α ι δ ι ώ ν τη ς. Ή τ α ν ά νθρω πος με ευγένεια αισθημάτων, με καλοσύνη, με στέρια πίστη στο Θεό. Ευτύχησε να πάρει στην α γ κ α λ ιά τη ς ε γ γ ό ν ια . Ο θ ά ν α τ ό ς τη ς λ ύ π η σ ε βαθύτατα την κ ο ιν ω ν ία της Α γιάσ ου κ α ι όλους όσοι τη γνώρισαν...
ΓΙΑΝΧΑΤΖ
ΕΚΚΑΗΣΗ Υ Π ΕΡ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ Τ ο Δ ιο ικ η τικ ό Σ υμ β ούλιο του Α να γνω στηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου στην προσπά θειά του. α φ ’ ενός να συντηρήσει, να επισκευ άσει και να εκσυγχρονίσει τις τεράστιες εγκα τασ τάσ εις του (Βιβλιοθήκη - Θ έατρο - Λ αο γρ α φ ικ ό Μ ουσείο - Π ινακοθήκη - Κ αστέλι), π ο υ δημιούργησε η μεγάλη αγάπη όλω ν τω ν Α γ ια σ ω τώ ν κ α ι φ ίλ ω ν , κ α ι α φ ’ ετέρ ο υ να συνεχίσει απερίσπαστα το πολύπλευρο π ο λ ι τιστικό, κοινω νικό και εθνικό του έργο,
κάνει έκκληση προς τα αισθήματα τω ν απανταχού Αγιασωτών και φίλων, να βοηθήσουν οικονομικά και ηθικά, όπω ς και όσο μπορεί ο καθένας. Τα ποσ ά π ο υ α π α ιτο ύ ν τα ι είνα ι δυ σ α νά λογα π ρ ο ς τους πόρ ους μας και οι κτιριακές μ α ς ε γ κ α τ α σ τ ά σ ε ις χ ρ ε ιά ζ ο ν τ α ι ά μ εσ η συντήρηση κα ι εκσυγχρονισμό. Ε ίμ α σ τε ό μ ω ς π ε π ε ισ μ έ ν ο ι, γ ια τ ί α υ τό επιτάσσει η υπερεκατοντάχρονη ιστορία του Α ναγνω στηρίου, π ω ς η έκκλησή μας θα βρει α ν τ α π ό κ ρ ισ η κ α ι η β ο ή θ ε ιά σ α ς θα ε ίν α ι άμεση, ό π ο ια κα ι να είναι αυτή. Τα χρηματικά εμβάσματα α ποσ τέλλονται στο όνομα του προέδρου του Αναγνωστηρίου Κ λεάνθη Κορομηλά. Αμέσως εκδίδεται α π ό δειξη είσ πρα ξη ς κ α ι π ρ ο ω θ είτα ι σ τον α π ο στολέα. Τα ονόματα τω ν δω ρητών, ευεργετών και μ εγά λω ν ευ ερ γετώ ν θα δ η μ ο σ ιεύ ο ν τα ι στο π ερ ιο δικ ό « σος»κ α ι θα α να γρ ά φ ο ν τα ι γιά Α σε ανηρτημένες στήλες στο Αναγνωστήριο.
Αγιάσος, 5 Ιουνίου 1999 ο Πρόεδρος ΚΛ. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ
ο Γεν. Γραμματέας ΠΡΟΚ. ΜΑΪΣΤΡΕΛΛΗΣ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΙΧΑΗΛ ΠΡΑΤΣΟΣ - ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑ ΝΗΣ - ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΗΝΑΣ - ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΛΙΑΚΑΤΟΣ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΟΥΣΑΜΛΗΣ
ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ο Ευστράτιος Καλέλης (Αυστραλία) πρόσφερε 8.000 δρχ. στη μνήμη της συζύγου του Χριστίνας. Ο Κωνσταντίνος Σάπκας (Αυστραλία) πρόσφε ρε 19.000 δραχ. στη μνήμη του Σίμου Βαρουτέλη. Η Λεσβια Μ πρόγιερ-Καρατζά πρόσφερε 13.000 δρχ. στη μνήμη του θείου της Θ εοδώ ρου Δ εμ ιρ γκέλη και του γιου της Δανιήλ. Ο Α ναστάσιος Τσουπής πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του πατέρα του Παντελή Τσουπή. Η Νίτσα Α ργυρά-Γουγουτά πρόσφερε 20 δολ. ΗΠ Α στη μνήμη της θ ε ία ς τη ς Α ν δ ρ ο ν ίκ η ς Βασιλείου Πιπεριτη. Η Νίτσα Α ργύρα-Γουγουτά πρόσφερε 25 δολ. ΗΠΑ στη μνήμη τω ν γονέω ν της Γιασεμής Γου γουτά και Πάνου Αργύρα. Η Νίτσα Α ργύρα-Γουγουτά πρόσφερε 25 δολ. ΗΠΑ στη μνήμη της ξαδέλφης της Μ αρίας Χρυσάφη-Γιαννέλη. Η Ειρήνη Κουδουνέλη πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του πατέρα της Ευστρατίου Κουδουνέλη. Ο Γρηγόριος Σκλεπάρης πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη της συζύγου του Σ τα υρούλα ς, με την ευ κ α ιρ ία της σ υμ πλή ρω σ ης σ τις 7.6.1999 ενός έτους από το θάνατό της. Η Μ α ρία Μ ο υ τζουρ έλη -Δ α ρ ίτσ η πρ όσ φ ερ ε 5.000 δρχ. στη μνήμη τω ν γονέων της Δημητρίου και Βλοτίνας Μουτζουρέλη. Ο σ εβ α σ μ ιό τα το ς μ η τρ ο π ο λίτη ς Μ υτιλήνης Ιά κ ω β ος π ρ ό σ φ ερ ε 20.000 δρ χ. στη μνήμη της Ευτέρπης Ευστρατίου Μαργιού ή Ξαφέλη. Η Α φροδίτη Π ουδαρά πρόσφερε 20.000 δρχ. στη μνήμη του συζύγου της Ιωάννου Πουδαρά. Η Μαριάνθη Πουδαρά-Κ αρατζάνου πρόσφερε 20.000 δρχ. στη μνήμη του πα τέρ α της Ιω άννου Πουδαρά. Στη μνήμη το υ α γ α π η μ έ ν ο υ μου σ υ ζύ γο υ Δημητρίου Καβαδά, που με τόση αγάπη έγραφε και υπηρετούσε το π ερ ιο δ ικ ό «Α ΓΙΑ ΣΟ Σ», κ α ι στη μνήμη το υ γ α μ π ρ ο ύ μου Δ η μ οσ θένη (Δ ήμου) Σω τηρόπουλου, που τόσο νέος έφυγε από κοντά μας, προσφέρω 50.000 δραχμές. Η σύζυγος και μητέρα ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΒΑΛΑ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Κυκλοφόρησαν πρόσφατα τα βιβλία που εξέδωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Αγιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. Δρχ. 1.500.2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία της Αγιάσον της νήσον Λέσβου, Αθήνα 1997. Δρχ. 5.000. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση π α ρ ά δ ο σ η , κ α τά τ ις ώ ρες λ ε ιτο υ ρ γ ία ς τω ν Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (1.700 και 5.400 δρχ. αντίστοιχα). Επίσης διατίθενται από τους κατά τόπους ανταποκριτές του περιοδικού «Αγιάσος», τα ονόματα και οι διευθύνσεις των οποίων ανα γράφονται παρακάτω. Β. Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (12.000 δρχ.). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β τόμος (26-45, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 19881991), Α τόμος (68-85, 1992-1994) και Ε ' τόμος (86-103. 1995-1997).
ΘΑΝΑΤΟΙ -
Σουσαμλή Στυλιανή, χήρα Προκοπίου Μαργιού Ευτέρπη, σύζυγος Ευστρατίου Λιακατέλης Παναγιώτης Ευστρατίου Σπηλιαδής Κωνσταντίνος Σταύρου (Αθήνα, 17.3.1999)
Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» και η Λιεύθυνση του πε ριοδικού «Αγιάσος» εκφράζουν στους συγγενείς τα θερμά και ειλικρινή τους συλλυπητήρια.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Τ ο Διοικητικό Συμβούλιο του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου αισθάνεται την υποχρέωση να ευχαριστήσει και δημόσια διά του Τύπου την Εμπορική Τράπεζα, για τί πρόθυμα ανέλαβε τη δαπάνη για το βάψιμο της πρόσοψης του κτιρίου μας στην Αγιάσο. Γι’ αυτή τη γενναιόδωρη προσφο ρά της Εμπορικής Τράπεζας προς το Πνευματικό μας Κέντρο νιώθουμε συγκίνηση και έχουμε υπο χρέωση να επισημάνουμε πως η Εμπορική Τράπεζα εδώ στη Αέβσο δεν είνα ι μόνο ένα Π ισ τω τικό Ίδρυμα, που ξερά διαχειρίζεται το χρήμα, αλλά είναι κι ένας τροφοδότης του πολιτισμού και εμψυχωτής στο έργο που κι εμείς έχουμε επωμισθεί στο ακριτικό μας νησί, να διασώσουμε και να διαδώ σουμε την πολιτισμική μας κληρονομιά. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε το διευθυντή της Εμπορικής Τράπεζας Μυτιλήνης κ. Μιχάλη Παπουτσάκη, που με καλοσύνη και αγάπη προς το Αναγνιοστήριο προώθησε την αίτησή μας και υλοποι ήθηκε το βάψιμο της πρόσοψης του Αναγνωστηρίου. Ευχαριστούμε επίσης το διευθυντή της Εμπορικής Τράπεζας Αγιάσου κ. Φώτη Καλφαγιάννη, που κι αυτός στάθηκε και στέκεται αρωγός και συμπαρα στάτης στο έργο μας. Τέλος, ευχαριστούμε και το μηχανικό κ. Γιώργο Ιορδάνου, που ανέλαβε τις εργα σίες και με την προσωπική του επιμέλεια κατάφερε να «φτιάξει» το πρόσωπο του Αναγνωστηρίου και να το κάνει ομορφότερο.
Για το Λ.Σ. του Αναγνωστηρίου ΔΙΟΡΘΩΣΗ Στη δεύτερη στήλη της σελίδας 32 του τεύχους 111 (1998) να γραφεί (1931 - 1997) αντί (1932 - 1998).
ο
Πρόεδρος ΚΛ. ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ
ο
Γεν. Γραμματέας ΠΡΟΚ. ΜΑΪΣΤΡΕΛΛΗΣ