Agiasos mag 115 1999

Χ αρίκλεια (Γκρέις) Ευστρατίου Σάββα, Αγιασωτοπούλα του Χγιΐηογ.

Η λίας Θεμιστοκλή Παπαδάκης (Π απαδίνης), Αγιασωτόπουλο του Χγιΐηυγ.

Μ αρία Προκοπίου Π ανάγη, Α γιασω τοπούλα του Χγάηβγ.

ΙΣΙΙΕΙΡΜ3Κ<Ε)ΜΙΕΝΛ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στο κατώφλι του νέου χρόνου............................. ..................................................... ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Η ακριβοθώρητη λεσβιακή «Τσιαρά Λέγ’» ................................. .................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ααογραφικά-διαλεκτολογικά της Αέσβου ( Β ' ) ....................................................... ΜΙΧΑΑΗ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗ (ΚΑΜΠΑ), Αγιασώτες χρυσοθήρες της Αυστραλίας........................................................ ΓΡΗΓΟΡΗ ΣΤΟΪΚΟΥ, Πάτμος, το νησί της Αποκάλυψης............................................................................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑ, Το Αιγαίο στο Θέατρο................................................................................................ ΑΠΟΣΤΟΑΗ ΒΕΡΙΛΗ, Η Παιδική Ορχήστρα του Αναγνωστηρίου............................................................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑ, Ο εικαστικός αμητός του Γιάννη Μ αχαιρίδη.......................................................... ΓΙΑΝΝΗ Α. ΠΑΠΑΝΗ, Πενήντα χρόνια στο σχολείο. Σαμαρικά... δρώμενα............................................................... Οι νέοι Αγιασώτες φοιτητές............................................................................................................................................... ΓΡΗΓΟΡΗ ΠΑΝ. ΞΑΦΕΛΗ, Λόγια καρδιάς (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΑΓΙΑΣΩΤΟΥ-ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ, Χριστούγεννα στο χωριό (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΤΣΕΛΗ-ΚΑΜΙΝΕΛΗ, Το Ευρό (ποίημα). ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ (ποίημα).... ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, 2000 χριστιανικά χρόνια (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Να, για να γράφτου... (ποίημα). ΕΛΠΙΔΑΣ ΜΟΛΥΒΙΑΤΟΥ, Δίκασα (ποίημα)................................................................. ΜΙΧΑΛΗ ΧΡ. ΓΑΛΕΤΣΕΛΗ, Ο βίος και η πολιτεία του Αποστόλη του «Ψλόφλουδου» ( Α ' ) ................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑ, Μνήμη Γιώργου Γιαννουλέλλη (1913-1999). ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Αφιέρωμα στον Ελύτη ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Κώστας Σταύρου Σπηλιάδης..................................................................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑ, Βιβλιοπαρουσίαση...................................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Το Ημερολόγιό μ α ς...................................................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Τα πέτρινα χρόνια της Α γιάσου................................................................................ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Ευγενίου Θάλασσα. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Χωρίς τίτλο............. Τα πθίτκα μας (Μιχάλης Χριστοφαρής, Χρίστος Γλεζέλης, Ερμόλαος Χατζηβασιλείου).......................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε....................................................................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗ, Αυτοί που φεύγουν........................................................................

Σελ.

3 4 5 8 9 11 12 13 15 IV 18 19 20 22 23 24 25 26 27 28 29 31

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Το Σταυρί της Αγιάσου χιονισμένο. (Φωτογραφία Δημητρίου Αμπουλού, Μάρτης 1998)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Ουράνιο τόξο (τσιαρά Αέν’) στη Λέσβο. (Φωτογραφία Παρασκευά Λιακάτου)

Ι55Ν 1106-3378

ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ( ) παλαιός ο χρόνος βρίσκεται στο γέρμα του. Έ να καινούριο έτος θ ’ ανατείλει, θα μπει στην τρο­ χιά της ατέρμονης αιωνιότητας. Οι άνθρω ποι, με νέα αφετηρία, με γιορτινό σημείο εκκίνησης, ετοι­ μάζονται για τις προκλήσεις του αύριο, του άμε­ σου μέλλοντος. Ελπίζουν σε κάτι καλύτερο, προσ­ δοκούν ευτυχέστερες μέρες... Εδώ και πολύ καιρό γίνετα ι λόγος για τη νέα χιλιετία, που με περίσσια ανυπομονησία οι λογής λογής σκοπιμότητες πασχίζουν να την αναδεχτούν ένα χρόνο νωρίτερα από την κολυμπήθρα των αιώ ­ νων. Μ ικροί και μεγάλοι, άντρες γυναίκες και π α ι­ διά, πιπιλίζουν το ξενόφερτο ιτιίΐΐεηηίιιιτι, λες και η γλώσσα μας δεν έχει α ντίσ τοιχη λέξη. Ε ίνα ι και τούτο ένα μικρό δείγμα της ξενομανίας που μας δέρνει, του π α νικ ο ύ της καθυστέρησης που έχει φ ω λιά σ ει στο είν α ι μας. Δ εν π ρ έπ ει βέβαια να είμαστε θιασώ τες της «ξενηλασίας» τω ν λέξεων, κ α τα π ώ ς μας δ ίδ α ξ ε σε π α λ α ιά ερ γα σ ία του ο φ ω τισμένος αείμνηστος γλω σσολόγος Μ ανόλης Τριανταφυλλίδης, αλλά ούτε και επιρρεπείς στην άκριτη και χώ ρις λόγο υιοθέτηση ευρωπαϊκών και κυρίως αγγλικών παπαγαλισμών... Ο «Φ ιλοπρόοοδος Σύλλογος Α γιασω τώ ν» θα προσθέσει έναν ακόμη κρίκο στην αλυσ ίδα τω ν χρόνων της ύπαρξής του. Από το 1976 δοκιμάζεται

με επ ιτυχία σε διά φ ορους τομείς. Τα Δ ιοικητικά Συμβούλια δραστηριοποιούνται και δίνουν σάρκα και οστά στις προοδευτικές ιδέες τους, στα οράματά τους. Η αποστολή τους δύσκολη, το έργο τους κοπιώδες. Κρικελώνουν τον περιορισμένο από τη βιομέριμνα ελεύθερο χρόνο τους με το περίσσευμα της αγάπης τους για την ιδιαίτερη τους πατρίδα. Έ χουν την ανάγκη της συμπαράστασης όλων. Και πολύ περισσότερο τώρα που τα Γραφεία μας έχουν υποστεί κάποιες ζημιές από το σεισμό των 5,9 βαθ­ μών της κλίμακας Ρίχτερ της 7ης Σεπτέμβρη 1999. Σ τ ις εκ λ ο γές το υ Μ άρτη γ ια α ν ά δ ε ιξ η νέου Διοικητικού Συμβουλίου πρέπει όλοι να δώσουμε το «παρώ ν». Η συσπείρω σή μας είνα ι αψ ευδής μάρτυρας ζω τικότητας, ενδιαφ έροντος, έντονης διάθεσης προσφοράς... Το π ερ ιο δικ ό «Α γιά σο ς» θα συνεχίσει και τη νέα χρονιά την εκδοτική του πορεία, με τόλμη, με υ π ευ θ υ ν ό τη τα , με σ υ ν έπ εια , με α γά π η γ ια την Αγιάσο ειδικότερα, για τη Λέσβο γενικότερα και όχι μόνο. Χρειάζεται και αυτό ηθική και υλική στή­ ριξη. Π ιστεύουμε π ω ς θα την έχουμε, όπ ω ς την είχαμε και τα προηγούμενα χρόνια. Στόχος μας να το βελτιώνουμε ολοένα και περισσότερο και από άποψη μορφής και από άποψη περιεχομένου... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Η προπολεμική Καρυά, η γραφική συνοικία της Αγιάσου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο χειρουργός Γεώργιος Ευστρατίου Σκλεπάρης)

Η ΑΚΡΙΒΟΘΩΡΗΤΗ ΛΕΣΒΙΑΚΗ «ΤΣΙΑΡΑ ΔΕΝ » Α π ό την π ο λ υ ο μ β ρ ία στην ποθητή κ α λοσ ύνη π ρ ο χ ω ρ ο ύ σ α μ ε με το α υ το κ ίν η το ά φ ω ν ο ι, λες κ α ι κουβαλούσαμε μα ζί μας τη νεκρή μά να μου. αρκετά χρόνια . Μ ικροί, το λέγαμε «άγια ζ ώ ν ’» ή Ό τα ν φ τάσαμε στη γέφ υρα, ο π ο τα μ ό ς π ερ ν ο ύ ­ « τσια ρά Λ έ ν ’»( κυρα-Λ έν’). Ό τα ν έβρεχε πολλές σε α π ό π ά νω . Ό λ α ή τα ν μ ια α πέρ α ντη θ ά λ α σ ­ μέρες ή και μήνα ολόκληρο, εμφ ανιζότα ν σα μια σα. Ο ύτε γέφ υ ρ α φ α ιν ό τ α ν ού τε δ ρ ό μ ο ς. Ε δώ π ελ ώ ρ ια γέφ υρ α . Η μ ια άκρη έβγαινε α π ό το ν τ α χ ρ ε ια σ τ ή κ α μ ε , μ π ρ ο ς γ κ ρ ε μ ό ς κ α ι π ίσ ω κ ό λ π ο τη ς Γ έ ρ α ς κ α ι η ά λ λ η έ φ τ α ν ε ω ς το ρ έ μ α . Π ρ ο τ ιμ ή σ α μ ε τ α ε μ π ρ ό ς . Κ ά ν α μ ε το Μ α υριγιώ τη . Ε ίχε δ ιά φ ο ρ α χ ρ ώ μ α τα σ υ ν δ υ α ­ σ τα υρ ό μα ς, βάλαμε σ τό χο κ α τευ θ εία ν τα ίσα σμένα, ώστε ορθά το ονομάσανε «άγια ζ ώ ν ’». κ α ι με μεγάλη δ εξιο τεχν ία περάσαμε. Α πό α ρ ι­ Τ ώ ρ α μ α ζί με την α ν ο μ β ρ ία έχει χ α θ ε ί κ α ι στερά κα ι α π ό δεξιά το νερό μούγκριζε, λες κ α ι α υ τό . Ε γώ έχω ν α το δω α π ό τα π α ιδ ικ ά μου ήθελε να ξερ ιζώ σ ει τα δέντρ α κ α ι να κ α τα β ρ ο ­ χ ρ ό ν ια . Α φ ο ύ ε ίν α ι κ α λ ο σ ύ ν η , τ ι να έρ θει να χθίσ ει ολόκληρη τη γέφ υρα κ α ι εμάς μαζί με το κάνει; Α υτό φ α ινό τα ν μετά α πό πολλές βροχές, α υτοκίνητο. ω ς μήνυμα αλλαγής του καιρού. Ό τα ν φτάσαμε στη Μ υτιλήνη, όπου τα ρέμα­ Για να σ α ς υ π εν θ υ μ ίσ ω τ ις α λ λ ο τιν ές β ρ ο ­ τα στο Λ αζαρέτο δεν είχα ν ακόμη σκεπαστεί, ο χές, π ρ ιν α π ό τρ ιά ντα τόσα χρ όνια , θα σας α να ­ π ο τα μ ό ς α πό τη Λ αγκάδα κατέβαινε ακάθεκτος φ έρ ω ένα π ε ρ ισ τ α τ ικ ό . Ό τ α ν σ υ χ ω ρ έ θ η κ ε η κ α ι ό,τι έβρισκε στο πέρασμά του το κουβαλού­ μάνα μου, μας ειδοποίησ α ν α πό το χω ριό, γ ια τί σε μαζί του μέσα στο μεγάλο υπόνομο, ο ο π ο ίο ς τ ό τ ε ς μ έν α μ ε στη Μ υ τιλ ή ν η . Ε κ είν η τη μ έρ α είχε φ ράξει σε ορισμένα σημεία και το νερό είχε έβρεχε α π ό το π ρ ω ί, α λ λ ά υ π ο φ ε ρ τ ά . Ε π ειδ ή ανασηκώ σει το δρόμο α π ό του Κ ατσανεβάκη ω ς ε ίχ α φ ο ύ ρ ν ο κ α ι δ ε ν μ π ο ρ ο ύ σ α τη μ έρ α ν ’ το α ρ το π ο ιείο του Π απαδέλη. Η επ ιφ ά νεια του ανεβώ, έστειλα το π ρ ω ί τη γ υ ν α ίκ α κ α ι εγώ θα δρ ό μ ο υ ή τα ν α π ρ οσ πέλα σ τη , νό μ ιζες π ω ς είχε π ή γ α ιν α το β ρ ά δ υ , ό τ α ν θα έκ λ ειν ε η α γ ο ρ ά , π ά θ ει το μεγαλύτερο βομβαρδισμό α π ό σ μήνος ό π ω ς κ α ι έγινε. εκατοντάδω ν αεροπλάνω ν. Αναγκαστήκαμε λ ο ι­ Ό τ α ν έκλεισα το φ ούρ νο, δεν έβρισκα μέσο π ό ν να γυρ ίσ ουμ ε π ίσ ω κ α ι να κατεβούμε α π ό ν ’ ανεβώ, γ ια τί ο κ α ιρ ό ς όσο βράδιαζε τόσο και την κλινική του Βαμβουρέλη, οπότε έληξε κ α ι η αγρίευε. Ο Λ ημναίος, π ο υ έκανε τότες ρακιά και οδυνηρή αυτή π ερ ιπ έτειά μας. διατηρούσε κ α ι τα βέρνα , π ρ ο θ υ μ ο π ο ιή θ η κ ε να Ο ι βροχές άλλοτες ήταν συχνές και κ α τα ρ ρ α ­ με πάει. Ό τα ν έκλεισε κ α ι εκείνος την ταβέρνα, κ τ ώ δ ε ις . Ό τ α ν ά ρ χ ιζ ε η β ρ ο χ ή , ο ι γ υ ν α ίκ ε ς πέρασε α πό το σ π ίτι, ό π ω ς είχαμε συνεννοηθεί, πετούσαν στους δρόμους όλα τα σ κ ουπίδια τω ν και μας πήρε μαζί με την κόρη μου. σ π ιτιώ ν τους. Τα π ο τά μ ια π ο υ έτρεχαν α π ’ όλες Ό σ ο α ν ε β α ίν α μ ε π ρ ο ς τ ο χ ω ρ ιό , τ ό σ ο η τ ις κ α τευ θ ύ νσ εις κ α τέβ α ζα ν λογής λογής φ ρόβροχή γιν ό τα ν κ α τα ρρα κτώ δη ς. Ό τ α ν φ τάσαμε καλα. Τα τενεκ εδένια κ ο υ τιά κ ο υ δ ο ύ νιζα ν στο στο Σ τα υρί, νόμιζες α πό το γιο φ ύ ρ ι π ω ς έτρεχε δ ρ ό μ ο τ ο υ ς κ α ι ν ό μ ιζ ε ς π ω ς π ε ρ ν ά ε ι κ ο π ά δ ι Ν ια γ ά ρ α ς . Η π α τ ω μ έ ν η ή τ α ν μ ια θ ά λ α σ σ α . π ρ ο β ά τ ω ν . Ό λ α τα π ο τ ά μ ια το χ ε ιμ ώ ν α ή τα ν Τσαλαβουτώ ντας πήγαμε στο σ πίτι, όπου δώ σ α­ α δ ιά β α τ α . Ό τ α ν π η γ α ίν α μ ε σ το κ υ ν ή γ ι, σε με το ν τελ ευ τα ίο α σ π α σ μ ό , κ α ι α να χω ρ ή σ α μ ε πολλά μέρη α ναγκαζόμασ ταν να σ καρφ αλώ νου­ για τη Μ υτιλήνη. Ό τ α ν πλησιάσαμε στη Β αθιά, με επ ά νω σ τα π λ α τ ά ν ια κ α ι σα μ α ϊμ ο ύ δ ε ς να ο π ο τ α μ ό ς ή τα ν σ το ζ ε ν ίθ . Σ την Κ α ρ ύ νη δυ ο π ε ρ ν ά μ ε α π ό κ λ α δ ί σε κ λ α δ ί. Μ έσ α σ τη ς τρ ε ις κ ο ύ ρ σ ες σ τά θ μ ευ α ν στο π α λ ιό το κ α φ ε ­ «Α γριγιάς του χ ο υ ρ ά φ ’», α ν κα ι έφτανε Ιούνιος, ν είο , ό π ο υ κ ά θ ο ν τ α ν κ ά π ο ιο ι θ α μ ώ ν ε ς με το τα νερά ακόμη κ ά θοντα ν. Η πα τω μένη ξάσ τραλιγο σ τό φ ω ς, π ο ιο ς ξέρ ει γ ια τί. Ίσ ω ς φοβήθη­ φτε, οι πέτρ ες α π ό το βρέξε βρέξε νό μ ιζες π ω ς καν να προχω ρήσουν λόγω του καιρού. ήταν φαλακρή κεφάλα... Ό τα ν φτάσαμε στα Κ εραμιά, θα ήταν η ώ ρα

Το ο υ ρ ά ν ιο τό ξο έχει εξ α φ α ν ισ τεί εδώ κ α ι

π ερ ίπ ο υ έντεκα. Σ κ ο τά δ ι π α ν το ύ , τα κ α φ ενεία κ λεισ τά , ο κ ό σ μ ο ς φ ο β ισ μ ένο ς β ρ ισ κ ό τα ν στα σ π ίτ ια το υ κ ο ν τ ά σ τις ο ικ ο γ έν ειές του. Ε μ είς

Αγιάσος, 3.9.1992 ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ - ΔΙΑΛΕΚΤΟΛΟΓΙΚΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ Με αφορμή το βιβλίο της Νίκης Ταστάνη «Αεσβιακή Ααογραφία» Β

Η Νίκη

Ταστάνη επιγρά φ ει το βιβλίο της «Λεσβιακή Λαογραφία». Ο υπότιτλος «Λεξικό γλωσσι­ κού ιδιώ ματος Π αρακοίλω ν. Ιδιω μ α τικές λ έξ εις, παροιμίες, παροιμιώδεις φράσεις» μαρτυρεί το δισυ­ πόστατο του βιβλίου, το αρμονικό κρικέλωμα της λαο­ γραφίας και της διαλεκτολογίας. Πάντως εκείνο το οποίο προέχει είναι το διαλεκτικό ιδάυμα. Τα καθαρά λαογραφικά στοιχεία λειτουργούν βοηθητικά και σφαιρώνονται γύρω από τον κεντρικό γλωσσικό άξονα. Είναι και αυτά πολύ ενδιαφέροντά. Έχουν αξιοποιηθεί ερμηνευτικά και αμφίδρομα πάρα πολλές παροιμίες, παροιμιακές και στερεότυπες φράσεις, καθώς και προ­ λήψεις, δοξασίες, ευχές, κατάρες, δημοτικά άσματα, αθυροστομίες, απειλές, ύβρεις, στοιχεία εθιμικής λαο­ γραφίας, ασχολίες, παιχνίδια και πολλά άλλα. Η Νίκη Ταστάνη φιλοδόξησε να διασώσει το λεξι­ λογικό θησαυρό των Παρακοίλων και της ευρύτερης περιοχής της Κ αλλονής, ο οποίος βέβαια έχει τα χαρακτηριστικά των λεγομένων βορείων ιδιωμάτων και παρουσιάζει, όπως είναι φυσικό, πολλά κοινά, φωνολογικά, μορφολογικά και σημασιολογικά, με τα άλλα ιδιώ μ α τα , όπω ς της Μ υτιλήνης, του Π λω ­ μαρίου, της Αγιάσου κτλ. . Η λημματογράφηση έγινε με ενιαία αλφαβητική σειρά. Τα λήμματα είναι αρκε­ τά, αλλά θα μπορούσαν να είναι και περισσότερα, όπως προκύπτει και από τα ποικίλα σημασιοδοτικά παραθέματα, όπου υπάρχουν ιδιωματικές λέξεις, για τις οποίες δεν έγινε ξεχωριστή λημματογράφηση. Η κ αταγραφ ή τους έγινε με τρ ό π ο επ ισ τη μ ο νικ ό . Τηρήθηκε η ιστορική ορθογραφία και χρησιμοποιήθη­ καν κ ά π ο ια σύμβολα φ ω νητικ ή ς. Το πρόβλημα βέβαια της γραφής και της φωνητικής απόδοσης των λεσβιακών ιδιωμάτων, και όχι μόνο, παρουσιάζει δυσ κ ολίες θεω ρη τικής κα ι π ρ α κ τικ ή ς φύσης. Απασχόλησε ερασιτεχνικά και επιστημονικά πολλούς (Στρατή Π α π α νικ ό λ α , Θ ρασύβουλο Σ τα ύρου, Αργύρη Αραβανόπουλο κ.ά.). Και σ’ αυτό το θέμα πρέπει να μπει κάποτε τάξη, γιατί είναι λυπηρό ο καθένας, ειδικός ή μη, να σηκώνει παντιέρα και να γράφει, όπως τον φωτίσει ο Θεός και όπως νομίσει ότι γίνεται κατανοητός από τους άλλους. Η Νίκη Ταστάνη εισαγωγικά έκρινε σκόπιμο να δώσει κάποια στοιχεία φωνητικής και μορφολογίας του ιδιώματος των Παρακοίλων (προφορά συμφώ­ νων, μεταβολή φωνηέντων, μεταβολή συμφώνων). Αξίζει να σημειωθεί ότι η γνώση της φωνητικής και της μορφολογίας είναι βασική προϋπόθεση για κάθε σοβαρή γλαισσολογική εργασία (διαλεκτολογική, λεξικογραφική, ονοματολογική, ετυμολογική κτλ.).

Ο λεξιλογικός πλούτος που μας έδωσε η Νίκη Ταστάνη είναι μεγάλος και παρέχει τη δυνατότητα, κυρίως στον ειδικό επιστήμονα ερευνητή, το γλωσσο­ λόγο, το λαογράφο, τον ιστορικό, τον κοινωνιολόγο κτλ., να καταλήξει σε χρήσιμα συμπεράσματα, ανάλο­ γα με τους στόχους που θέτει κάθε φορά. Η σπουδή του λεξικ ολογικ ού πλούτου των Παρακοίλων και της ευρύτερης περιοχής μάς επιτρέ­ πει να σταθμίσουμε τις ξενικές επιδράσεις. Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η Αέσβος, κατά τη βυζα­ ντινή περίοδο, αλλά και κατά τους υστερομεσαιωνικούς και κατά τους νεότερους χρόνους, παρά τις εθνι­ κές περιπέτειες, διατήρησε την πολιτιστική της ταυτό­ τητα. Η ζωντανή γλώσσα ακολούθησε την εξελικτική πορεία της προς το ιδίωμα, με περιορισμένες ξενικές επιδράσεις, όπως κατά καιρούς τόνισαν δικοί μας και ξένοι λόγιοι και ειδικοί επιστήμονες. «Γνωστόν δτι ό ιδιότροπος Φαλμεράιερ, πολλά κατά τής προγονικής ημών καταγωγής γράψας, τούς Λεσβίους μόνον και τινας άλλους άνεκήρυξεν ώς γνησίους τών άρχαίων Λίολέω ν άπογόνους, όπερ παραλογισμός μέν, ά λ λ ’ ούχ ήττον τρανωτάτη υπέρ τών νυν Λεσβίων άπόδειξις, ότι τοσοϋτον άνεξίτηλον φέρουσι τον προγονικόν τύπον τής Λίολοδωρικής κατά τε τήν γλώσσαν και ήθη καταγωγής αυτών, ώστε ούδ’ ό έκ προθέσεως κεκηρυγμένος ο ύτο ς κα τήγορος ημών ήδυνήθη ν ’ αρνηθή αυτό», γράφει ο Οικονόμος Σταύρος Τάξης στο βιβλίο του «Συνοπτική ιστορία και τοπογραφία τής Λέσβου» (έκδοσις δευτέρα, εν Καΐρω 1909, σ. 64). Ο Σπυρίδων Αναγνώστου εξάλλου, αναφερόμενος στο θέμα της καθαρότητας του λεσβιακού ιδιώματος, γράφει: « Ή επί τής λαλουμένης Λεσβίας γλώσσης έπίδρασις τών ξένων γλωσσών υπήρξε μέν άναντιρρήτω ς μεγάλη, άλλ ’ ουχί και τόσον ολέθρια, όπως ήδύνατό τις ευκό­ λως να ύποθέση. Φρονοϋμεν δέ ότι ή έν Λέσβο) λαλου­ μένη γλώσσα, παραβαλλομένη προς άλλας βορειοτέρας έλληνικάς διαλέκτους εΐνε καθαρωτέρα ξενισμών και κ α τ ’ ο υ σ ία ν κ είτα ι έγγυ τέρ ω τής άρχαίας» (Λεσβιακά, ήτοι συλλογή λαογραφικών περί Λέσβου πραγματειών, εν Αθήναις 1903, σ. ι ε '). Παραπλήσια άποψη διατύπωσε και ο Νικόλαος Ανδριώτης: «Το ιδίωμα τής Λέσβου, παρά τις βαθειές φωνητικές άλλοιώσεις πού παρουσιάζει μαζί μέ τά άλλα βόρεια νεοελ­ ληνικά ιδιώματα, διασώζει και σημαντικούς μορφολογικούς και ιδίως λεξιλογικούς άρχαϊσμούς. Το φαινό­ μενο αυτό οφείλεται ά φ ’ ένός στό μέγεθος τού νησιού, πού έπέτρεψε στις γενεές τών κατοίκων του να άνανεώνουνται μέ διασταύρωση έντόπιων στοιχείων, δέν έρημώθηκε δηλ. ποτέ, ώστε να αποικιστή έκ νέου ά π ’

άλλου και να διακοπή ή συνεχής γλωσσική του παρά­ δοση, και ά φ ’ ετέρ ο υ στό δ τι π ο τέ δέν ά λλα ξε ό καθαρά έλληνικός χαρακτήρας του πληθυσμού του, και το Ιδίωμά του δέν έπηρεάστηκε σημαντικά άπό καμμιά ξένη γλώσσα, γιατί ούτε Σλάβοι ούτε Αλβανοί ούτε Βλάχοι πάτησαν ποτέ σ τ ’ ακρογιάλια του. Ή μόνη υπολογίσιμη ξένη έπίδραση που δέχτηκε είναι άπό τα ιταλικά κατά τήν Ε νετο κρα τία και άπό τα τουρκικά κατά τήν Τουρκοκρατία, άλλα και αυτή έπ ιφ α νεια κ ά » (Ν.Π. ’Α νδριώ τη, Ε τ υ μ ο λ ο γ ίε ς λεσβιακών λέξεων, «Λεσβιακόν Ήμερολόγιον» (Π.Ι. Σαμάρα), Μυτιλήνη 1954, σσ. 33-35, 33. Βλ. και Α ν τι­ χά ρ ισ μ α σ το ν καθηγητή Ν ικό λα ο Π. Λ ν δ ρ ιώ τη , Θεσσαλονίκη 1976, σσ. 124-126, 124). Ό πω ς προκύπτει από τα παραπάνω , αλλά και από τη σπουδή των λεσβιακών ιδιωμάτων, ανάμεσα στα οποία και το παρακοιλιώτικο, οι ξένες επιδρά­ σεις προήλθαν από τη λατινική, από τις νεολατινικές ή ρομανικές γλώσσες και ιδίως από τα ιταλικά (ενετικά, γενουατικά), καθώς και από την τουρκική. Δεν υπάρχουν ουσιαστικές μαρτυρίες σλαβικών, όπως φαίνεται και από τις εργασίες (γλωσσολογικές, τοπωνυμιολογικές, ιστορικές) αξιόλογων σλαβολόγων, όπω ς του Γερμανού Γιάκομπ Φ ίλιπ Φαλμεράγιερ (ΡαΙΐΓποΓαγοΓ), σ οποίος υποστήριξε ότι οι νεότεροι Έλληνες είναι απόγονοι Σλάβων, του Μαχ ναδπιοΓ και άλλων. Ακόμη και η σλαβικής αρχής κοινή νεοελ­ ληνική λέξη κοτέτσι, για ν ’ αναφερθώ σ’ ένα παρά­ δειγμα, δεν είναι συνηθισμένη στα λεσβιακά ιδιώμα­ τα. Οι Λέσβιοι χρησιμοποιούν τις λέξεις κ ’μ ά σ ’ (κου­ μάσι < μτγν. κουμάσιον), π λέχτρ ’ς (Ταστάνη, σ. 138). Προτού αναφερθώ ενδεικτικά σε κάποιες επιδρά­ σεις, με βάση το παρακοιλιώτικο ιδίωμα και το λεξι­ λογικό πλούτο που αποθησαύρισε η Νίκη Ταστάνη, θα ήθελα να τονίσω το εξής: Επικρατεί η άποψη ότι η γλώσσα μας είναι πλημμυρισμένη από ξένα στοιχεία, τα οποία την έχουν αλλοιώσει. Αυτό δεν ευσταθεί. Ξενικής προέλευσης λέξεις βέβαια υπάρχουν, όπως συμβαίνει με όλες τις γλώσσες του κόσμου. Οι λέξεις όμως αυτές δεν πρέπει να μας φοβίζουν. Αυξάνουν το λεξιλογικό πλούτο, αλλά δεν αλλοιώνουν τη δομή της γλώσσας, τη σύνταξη. Με το θέμα των ξένων γλωσσι­ κών επιδράσεων ασχολήθηκε ειδικά και ο γλωσσολό­ γος Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ο οποίος έγραψε την εργασία «Ξενηλασία ή ισοτέλεια;». Πρέπει «να διώ­ χνουμε τις λέξεις», όπω ς έδιωχναν οι Σπαρτιάτες τους ξένους, ή «να τους δίνουμε ίσα πολιτικά δικαιώ­ ματα και να τις πολιτογραφούμε», όπως έκαναν οι Αθηναίοι με τους ξένους; Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι λεξιλογικές επιδράσεις είναι αποδεκτές, κυρίως όταν δεν υπάρχει αντίστοιχη εθνική λέξη. Ακόμη θα ήθελα να τονίσω ότι δεν είναι σωστό όλες τις λέξεις ξενικής προέλευσης να τις ονομάζουμε ξένες. Ξένες είναι οι λέξεις που μπήκαν αυτούσιες σε μια γλώσσα και έμειναν αμετάβλητες, π.χ. φουτμπόλ (αγγλ. ίοοΐΰαΐΐ), σπορ (γαλλ. ψ οΠ < αγγλ. ζροΠ) κτλ. . ό

Εκείνες όμως που εντάχτηκαν στο κλιτικό σύστημα μιας άλλης γλώ σσας, που «φόρεσαν ελληνική φουστανέλα» στην περίπτωση της γλώσσας μας, λέγο­ νται δάνειες λέξεις (π.χ. καφές, σαβουρντώ - σαβουρντίζου, φουμέρνουκτλ.). Οι τελευταίες μαρτυρούν και τη δυναμική μιας γλώσσας, την αφομοιω τική της δύναμη. Οι ξένοι προσέχουν πολύ στη διάκριση των λέξεων σε ξένες και δάνειες. Οι Γερμανοί χρησιμοποι­ ούν τους όρους Ρτβτηάψόηοτκαι ΤοΙιη\νόιτοτ. Στο ιδίωμα των Παρακοίλων, όπως βέβαια και σε άλλα ιδιώματα του νησιού, αλλά και της χώρας μας γενικότερα, υπάρχουν αρκετοί αρχαϊσμοί. Μ’ αυτούς, εκτός τω ν άλλω ν, ασχολήθηκε και ο Ν ικόλαος Ανδριώτης, ο οποίος μας έδωσε και ένα αξιόλογο λεξι­ κό με τον τίτλο «Ιεχίοοη άοτ Λτάιο,Βτηοη \π ποιΐβήεούΐΞοΙιοη ΩΐαΙοΤΐβη» (νοΓΐα§ άοτ ΟδΐοιτοίοΜδάιοη ΑΓαάοΓηίο άρε ΝνΐδδοηδοΙιειϊΐοη, \νίοη 1974), όπου γίνεται αναφορά και σε λεσβιακούς αρχαϊσμούς. Είναι συγκι­ νητικό να διαπιστώνει κανείς ότι επιβιώνουν ως τις μέρες μας λέξεις με αρχαία ή μεσαιωνική προέλευση (π ’θεύγου < παιδεύω, ρώγα-ρουγίδ’ < ρώξ, χ ’μ α ίρ ’ < χίμαιρα, αξιλέστατους (=εκείνος που δεν έχει τάξη, ο ατημέλητος, ο ακατάσταστος και γενικότερα ο επιπό­ λαιος) < εξωλέστατος. Με λεσβιακούς αρχαϊσμούς ασχολήθηκε και ο Π λωμαρίτης αρχιτέκτονας και γλωσσολόγος Γιώργος Γιαννουλέλης, εργασία του οποίου παρουσίασε και ο Εμμανουήλ Κριαράς (βλ. Ε. Κπαταδ, Βατιοτ^υηββη ζυ αΒβΏΟούΐΞοΙιαι ΚοΞΐαι \η ΟΐαΙεΚΐοη άοτ Ιηζοΐ Τ€$ΰθ8, «Ροΐγρύοηΐα Βγζαηΐίηα», δΐπάΐοδ ίη Η οποιιγ οί λνΐΠοτη I. Αοιΐδ, Οτοηίη^οη 1993, σσ. 303-310). Τα λατινικά και τα ιταλικά είναι αρκετά στα λεσβια­ κά ιδιώματα (προσηγορικά και κύρια, βαφτιστικά, επώ­ νυμα) και τούτο, γιατί η Λέσβος γνώρισε Ενετούς και Γενουάτες-Γενοβέζους (Γατελούζους), αλλά και αργότε­ ρα το λιμάνι της Μυτιλήνης ήταν αξιόλογο και δεχόταν πολλούς Φράγκους, Δυτικοευρωπαίους. Οι λατινικές λέξεις μπήκαν στα ιδιώματά μας κατά την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, αλλά και αργότερα από τους λαούς που συντηρούσαν τη λατινική γλώσσα ή από τις διαμορφούμενες νεολατινικές ή ρομανικές γλώσσες. Είναι φυσικό να επιβιώνουν αρκετά στοιχεία ως τις μέρες μας. Δειγματοληπτικά από το ιδίωμα των Παρακοίλων σημειώνω τα παρακάτω : αξαγή (=τα αλεστικά) < οχα£ΐυιη, πρβλ. αξάι, αξαγιά, ’ρ μ ά ρ ’ (=ντουλάπι) < αιτηαηυΐΏ, κα λ’β ώνου (=πεταλώνω II πουλώ ακριβά τα προϊόντα), κιλάρ’(=αποθήκη) < μτγν. κελλάριον< \ατ. οοΐΐαηυηι, μισάλα ^τραπεζομάντιλο), μισάλ ’ (=πετσέτα κουζίνας), φαμ’λ ιά (=οικογένεια). Τα ιταλικά είναι επίσης εμφανή και μαρτυρούν την επίδραση, η οποία όμως περιορίστηκε κυρίως στο λεξιλόγιο. Εδώ θα μπορούσαμε να μνημονεύσουμε κάποιες λέξεις, όπως κατίνα (=ράχη) < λατιν. και ιταλ. οαΐοηα (=αλυσίδα), καπότου (=παλτό) < οαρροΐΐο, κάρτου (=το 1/4 του μετζιτιού), κ ’μαντέρνου (=κάνω κου­ μάντο), μουντέρνου (=ορμώ εναντίον κάποιου), πού-

ντα-πουντιάζου, προυσαπόκου (=κατ’ αποκοπή) < ΡΓ6550 α ροοο (=σχεδόν, περίπου), νταρντάνα ^γυναικάρα), π α ρα σ όλ’, στιμέρνου (=υπολογίζω, εκτιμώ), καργιέρνον (=γεμίζω κάτι μέχρι πάνω). Εδώ θα μπορούσαμε ν ’ αναφερθούμε και στις καταλήξεις λατινικής ή ιταλικής ή γενικότερα φραγκι­ κής προέλευσης. Θα περιοριστώ στην κατάληξη -έρνου (-έρνω) < -άρω, από ιταλικά απαρέμφατα σε -ατε, η οποία πρέπει να γράφεται με -έρνου και όχι -αίρνου (λασέρνου, μπαταλιέρνου, μπατουνιέρνου, ουζέρνου, ρασπέρνου (=λιμάρω με τη ράσπα), ριγουλέρνου, σκατζέρνου (=τελειώνω μια δουλειά), φουμέρνου. Δε θα έπρεπε να παραλείψουμε την κυριότερη κατάληξη υποκοριστικών σε -έλ’ (-έλι). Απαντά σε προσηγορικά και σε κύρια ονόματα, βαφτιστικά, οικογενειακά, παρωνύμια και τοπωνύμια. Η προέλευσή της προβλη­ μάτισε τους γλωσσολόγους. Ο Σπυρίδων Αναγνώστου την ανάγει στην αρχαιοελληνική κατάληξη -ύλλιον. Η επικρατέστερη άποψη είναι ότι η κατάληξη αυτή προήλθε από υποκοριστικά αρχαίων ουσιαστικών, όπως κρίκος > κρίκελλος > κρικέλλιον > κρικέλλιν > κρικ-έλλι, και σε άλλες περιπτώσεις από υποκοριστι­ κά της λατινικής σε -οΐΐυτη, όπως οαεΐηιτη > οαΞΐβΠυιη > κάστελλον> καστέλλιον > καστέλλιν> καστ-έλλι. Οι λέξεις τουρκικής προέλευσης στο ιδίωμα των Παρακοίλων, όπως και σε άλλα λεσβιακά ιδιώματα, είναι περισσότερες, αφού σύμφωνα με όσα μας γρά­ φει στις αρχές του αιώνα μας ο Οικονόμος Σταύρος Τάξης, τον οποίο προαναφέραμε, τα Π αράκοιλα είχαν «οικογένειάς περί τάς 340, ών αί 120 οθωμανι­ κοί μετά του καταλλήλου τεμένους και σχολείου παρ ’ αύτω ». Βέβαια και εδώ θα έπρεπε να μιλάμε για λέξεις ξένες ή δάνειες τουρκικής αρχής. Υπάρχουν λέξεις ελληνικές με κατάληξη τουρκικής αρχής. Υπάρχουν και άλλες που τις χαρακτηρίζουμε τουρκι­ κές, ενώ είναι αραβικής ή περσικής προέλευσης. Η

τουρκική γλώσσα ήταν φτωχή και εμπλουτίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την αραβική και την περσική γλώσσα και φιλολογία. Τις λέξεις αυτές κυρίως τις πήραμε έμμεσα, από την τουρκική. Θα αναφερθώ ενδεικτικά σε μερικά παραδείγματα: α β λα ντίζου (=παραμονεύω), ζαμπαράς (=γυναικάς), ιστέ (=είτεείτε), κα ρο υπ ά ν’ (=κεντητό ύφασμα, το οποίο κρε­ μούσαν μπροστά στο τζάκι διακοσμητικά) (πρβλ. καπτέλ’ (=υφαντό ή κεντητό κάλυμμα της μικρής ορι­ ζόντιας προεξοχής του τοίχου πάνω από το τζάκι) < ιταλ. οαρΐίοΐΐο (=κιονόκρανο) < λατιν. οαρίΐοΐΐυιτι < οαριΠ), ν ά μ ’ (=αξία), ν τ ά μ ’ (=στάβλος), π ’καρής (=καπνοδόχος) < θυΐιατ (=ατμός, αναθυμίαση). Αυτές σε γενικές γραμμές είναι οι επιδράσεις που δέχτηκε το παρακοιλιώτικο ιδίωμα. Υπάρχουν και μερικές άλλες λέξεις, που και αυτές μαρτυρούν κάποιου άλλου είδους σχέση ή επαφή. Π.χ. λ ιά π ’κου λ ιά π ’κα (=γιορτινά παπούτσια), μπ ρουσ α β ά ν’κου (=είδος υφάσματος) < Βταδον, Μπράσοφ-Βράσοβο (πόλη της Ρουμανίας στην Τρανσυλβανία), βουλγ ά ρ ’κου τ σ ιφ ά λ ’ (=πεισματάρης), το υρ κ α κ έλ’ και τουρκάτσ’ (=τουρκόπουλο, ατίθασο παιδί). Πολλά θα μπορούσε να πει κανένας για το βιβλίο της φιλολόγου Νίκης Ταστάνη, η οποία υπόσχεται να μας δώσει και άλλες αξιόλογες εργασίες. Ο περιορι­ σμένος όμως χρόνος της κλεψύδρας δε μου επιτρέπει να προχωρήσω περισσότερο και να κάνω μεγαλύτερη κατάχρηση της υπομονής σας. Τελειώνοντας, εκφρά­ ζω τα θερμά συγχαρητήριά μου στη συγγραφέα, καθώς και στο θερμουργό δήμαρχο Άρη Ελευθερίου και στους άξιους συνεργάτες του για την πρωτοβου­ λία της όμορφης έκδοσης. Εύχομαι και η νέα χρονιά να είναι πλούσια σε χαρά, σε ειρήνη, σε αγάπη και σε πολιτιστικές δραστηριότητες... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του βιβλίου της Νίκης X. Ταστάνη στην Αθήνα, στην αίθουσα του Συλλόγου Καλλονιατών Αέσβου (Σπύρου Δοντά 10), στις 17.1.1999. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Ηλίας Παπαδόπουλος, ο συγγρα­ φέας Τάκης Χατζηαναγνώστου, ο ομιλητής Γιάννης Χατζηβασι­ λείου, η συγγραφέας και ο πρόε­ δρος του Συλλόγου Παρακοιλιωτών Δέσβου «Ζήλων Ευθύμιος» Παναγιώτης Βαλλίνας.

ΑΓΙΑΣΩΤΕΣ ΧΡΥΣΟΘΗΡΕΣ ΤΗΣ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑΣ Τι Χ ότζας, γ ’ Ιμ ’χάλα τσι του Μ πουκέλ’... Δ ε ξέρου ποιος είπι «πολλοί τον πλούτον εμίσησαν, την δόξαν ουδείς», γιατί τα γράμματά μ’ είνι λίγα, άλλ’ είνι λάθους, είνι κουρουφέξαλα. Γιατί έδιου κράτη ανοίγιν πόλιμου μι άλλα για του πλούτου· οικουγένειις μαλώνιν για του πλούτου· α δέρ φ ια σ κ ο υ το υ νό ν τι για του πλούτου· πουλλοι ’νι τσ’ έφτοι που πιρνούν τ ’ ζουγήντουν μες στ’ γη, να σκάφτιν, για νά βριν χρυσό γή πουλύτιμα πιτράδια. Τσ’ ούλα τούτα για του παρά, σα π ’ θαν! λέγαμι αγιασώτ’κα. Έδγιετς τσι γ ’ Ιμ’χάλα, Ιμ’χάλ’ς γι Διμιρτζής, μι του Χ ότζα, του Π α να γιώ τ’ του Κ απάτου, ξικινήσαν α π ’ του Σ ίν τν εϊ, για να παν στου μέρους που βγάζιν τα ουπάλϊα α π ’ τ ’ γη, μες σν έρημου, σχιδόν στου κέντρου τς Αυστραλίας, που ’νι ικατουντάδις χιλιόμιτρα μακριγιά. Στα μ’σά τ ’ δρόμου όμους χάλασι τ ’ αυτοκινητουντουν. Ιφ τυχώ ς που πέρνα ένας Α υστραλός φ α ρ μ α δόρ ους μι τέσσιρα ιπ ί τέσσιρα γιρ ό αυτουκίνητου τσι τουν παρακαλέσαν να τς τραβήξ’ στου πιο κουντινό μέρος που ’ξιρι, που να έχ’ τσι μηχανικό. Ύ στιρα απί καμιά μ’σή ώρα φτάξαν σ’ ένα μ’κρό χουριό, μι λίγα σπίτια. Αφού αφήκαν τ ’ αυτουκίνητου στου μηχανικό, που τουν είπι πους θέλ’ τρεις μι τέσσιρ’ς ώρις για να του σάσ’, πήγαν στου μουναδικό μαγαζί που ’χι του χουριό, για να φ ά ν’ κ ά τ’. Κάτσαν σ ’ ένα τρ α π έζ’ τσι του

γκαρσόν’, που ’νταν τσι τ ’ αφιντικό, πήγι κουντά τσι ρώτ’σι τι θα πάριν στα ιγγλέζ’κα, φυσικά. Αμανι δώκαν τ ’ παραγγιλία τσι γι άθριπους πήγι στ’ γ ’ναικαντ, στ’ κουζίνα, να τα ’τοιμάσ’, Χ ότζα ς λ έγ’ στν Ιμ ’χάλα: Έ γ ιο υ το υ ς είνι Πλουμαρίτ’ς. Ανουησίις, λέγ’ γ ’ Ιμ’χάλα! Α μ’ πεις Ελληνας γή Ιταλός μοιάζ’, του δέχουμι. Πού τον έκουψις όμως πους είνι τσι Πλουμαρίτ’ς; Δεν ίργησι πουλύ τσι γι άθριπους ίβγι α π ’ τ ’ κουζίνα, ακούμπ’σι τουν αγκώναντ πα στου πουτηριώνα, στήρ’ξι του τσιφάλιντ τσι σαν ουνειρουπαρμένους λόγιαζι όξου α π ’ τ ’ πόρτα τσι πιάσι σιγά σιγά να τραγ’δει του πλουμαρίτ’κου. Γ’ Ιμ ’χάλα α π ό μ νι μ ’ α ν ’χτό του στόμα! Ρε Μπουκέλ’, φώναξι! Γι άθριπους ξίπασι, σα να τουν τσέντρουσι σφήγκα. Αγκίχιμ, λέγ’, Έ λλ’νις είστι! Έλλην’, λέγ’ γ ’ Ιμ’χάλα, τσ’ α π ’ τν Αγιά­ σου! Γι Πλουμαρίτ’ς χάρ’τσι τόσου πουλύ, που κάτσι κουντάντουν, φώ ναξι τσι τ ’ γ ’ναίκαντ, φάγαν, ήπιαν τσ’ εν τουν πήρι ένα δουλάριου. Τ σ’ άμα τς παρίβγα ζι α π ’ τ ’ πόρτα, είπι: «Ε φανταζόστι, κι χαρά π ’ πήρα σήμιρα! Είχα να μ’λήξου ιλληνικά ισιαμι δέκα χρόνια!» Τσ’ ούλα τούτα για του παρά, ε νουμίζου για τ ’ δόξα... δγάηογ, 15.10.1999

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

Ένας από τους πρώτους Αγια­ σώτες μετανάστες στην Αυστρα­ λία ήταν και ο Νικόλαος Περγάμαλης, ο οποίος στα τελευταία του είχε τυφλωθεί. Συνοδεύεται από τη μετανάστρια Σταυρούλα Ηλία Τσομπανέλη, σύζυγο Μιχαήλ Κωνστα­ ντίνου Καλουντζόγλου (Κάλας), η οποία βγήκε ν ’ αναζητήσει ραδίκια στην αγιασώτικη γη, και από το Γρηγόριο Ανδρέα Τσουκαρέλη...

ΠΑΤΜΟΣ, ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ 12η Συνάντηση Ερασιτεχνικών Θιάσων Α ιγαίου Τ ο Αναγνωστήριο Αγιάσου «η Ανάπτυξη» για άλλη μια φορά έλαμψε διά της παρουσίας του εκτός -ω ν τειχώ ν της Λέσβου και χάρισε μοναδικές και ανεπανάληπτες στιγμές σε όσους είχαν την τύχη να παρακολουθήσουν τη θεατρική του ομάδα. Η συμμετοχή του στη 12η Συνάντηση Ερασι­ τεχνικών Θιάσων Αιγαίου, που έγινε στην Πάτμο (2-12.9.1999), στέφθηκε από πλήρη επιτυχία. Στο νησί της Αποκάλυψης, στο νησί του μαθητή της Α γάπης, στην Ιερουσαλήμ του Α ιγα ίου , το Αναγνωστήριο Αγιάσου, ανάμεσα σε 23 ομάδες, έκλεψε την παράσταση και επιβεβαίω σε την πανελλήνια φήμη του στον τομέα της τέχνης και γενικότερα του πολιτισμού. Αν και ήταν πρωί και ώρα ασυνήθιστη για θέατρο, εν τούτοις το «Πάτμιον Πνευματικό Κέντρο» κατακλύστηκε από θεατές, οι οποίοι έζησαν συγκινητικές στιγ­ μές έντονου θρησκευτικού μεγαλείου. Στο τέλος όλοι μιλούσαν με τα πιο κολακευτικά λόγια τόσο

για τον ανεξάντλητο και με πλούσια φαντασία συγγραφέα του ιστορικοθρησκευτικού έργου «Αγία Σιών» Αντώνη Μηνά, όσο και για όλους τους συντελεστές αυτής της επιτυχίας. Οι Π αναγιώ τη ς Ψ υρούκης (Γραμμέλης), Μιχάλης Κλειδαράς, Γιάννης Παπάνης, Μαρία Αϊβαλιώτου, Στρατούλα Κορομηλά, Στρατούλα Κλειδαρά, Στρατούλα Μηνά, Μύρτα Καβαδέλη, Δέσποινα Α ϊβαλιώ του, καθώς και τα παιδιά, έδω σαν τον καλύτερό το υ ς εαυτό, αν και ο χώ ρος δεν ήταν ο πλέον κατάλληλος για μια παράσταση αυτού του είδους. Η σκηνοθεσία της Μ αρίας Α ϊβαλιώτου, σε συνδυασμό με τα σκηνικά του Δημήτρη Καμαρού και του Δημήτρη Καμπουρέλη, άριστη και εντυ­ πωσιακή, αφού μαζί με τους αφηγητές Γιάννη Χατζηβασιλείου και Σταματίνα Λιακάτου κατάφεραν να μεταφέρουν νοερά τους θεατές στον ιερό χώρο της Ζωοδόχου Πηγής και της Πενθίλης, προκαλώντας τους να επισκεφτούν κάποτε την Αγιάσο και να δουν από κοντά όσα άκουσαν.

Παλαιά καρτ-ποστάλ της Ιεράς Μονής της Αποκάλυψης στην Πάτμο. Ν. 21723 - ΧοοίεΙά ΕάίΙποο ΈβγΙοΗπο-Τοππο. (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζηβασιλείου)

Στιγμιότυπο από την παράσταση του έργου του Αντώνη Μηνά «Αγία Σιών», στο «Πάτμιον Πνευματικό Κέντρο», στις 5.9.1999. Δ ια κ ρ ί­ νονται, από αριστερά, οι νεαροί «ερασιτέχνες»: Μανόλης Γεωργίου Δ ο ύπ ο ς ή Κ ο ντογιά ννη ς (από Μ εγαλοχώ ρ ι), Μ αρία Γιάννη Παπάνη, Αλέξης Γιάννη Παπάνης, Μαρία Ευστρατίου ΑϊβαλιώτουΧατζημιχαήλ (γιαγιά), Νικόλαος Γρηγορίου Στόικος και τα δίδυμα Αννα-Μαρία και Γεωργία Χρίστου Γρύλλη.

Γεγονός πάντως είναι, ότι με τη συμμετοχή του αυτή το Αναγνωστήριο Αγιάσου εγκαινιάζει μια νέα πορεία στο χώρο του πνεύματος και της καλλιτεχνίας. Ο επικεφαλής της θεατρικής ομά­ δας και σημερινάς πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς μαζί με τους συνεργάτες του θα πρέπει να αισθάνεται πολύ περήφανος α π ’ αυτή την εκτός συνόρω ν επ ιτυ χία . Ο δε Πάνος Πράτσος, η ψυχή του Αναγνωστηρίου, θα πρέπει να είναι απόλυτα ικανοποιημένος, που βρέθηκε άξιος συνεχιστής του έργου του. Συγχαρητήρια σε όλους. Συγχαρητήρια στους συνεχιστές της παράδοσής μας. Συγχαρητήρια στον π νευ μ α τικ ό φάρο της Λέσβου, στο Αναγνωστήριό μας. Συγχαρητήρια σε όλους τους

πρωτεργάτες κάθε φιλότιμης προσπάθειας, που μας κάνουν να αισθανόμαστε περήφανοι που καταγόμαστε από την Αγιάσο. Κλείνοντας αυτή μου την ανταπόκριση από την Πάτμο θα ήταν παράλειψή μου να μην ανα­ φερθώ και στον ακούραστο εργάτη του πνεύμα­ τος καθηγητή Γιάννη Χατζηβασιλείου, ο οποίος μαζί με τους συνεργάτες του διευθύνει και εκδί­ δει το πολύτιμο περιοδικό «Αγιάσος», χάρη στο οποίο ενημερωνόμαστε οι εκτός Λέσβου για την κάθε είδους δραστηριότητά του χωριού μας. ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΣΤΟΪΚΟΣ

Δάσκαλος, Ανταποκριτής ΕΡΑ Νοτίου Αιγαίου

Αναμνηστική φωτογραφία από εκδρομή των ερασιτεχνίαν του Ανα­ γνωστηρίου Αγιάσου «η Ανάπτυξη» και των συνοδών, στο νησάκι Μαράθι, κοντά στην Πάτμο, στις 4.9.1999. Διακρίνονται, από αριστερά, στην πρώτη σειρά: Αμαλία Ευστρατίου Αϊβαλιώτου, Γιάννης Χατζηβασι­ λείου, Δημήτριος Χαράλαμπου Καμαρός, Ευστρατία Κλεάνθη Κορομηλά, Αλέξης Γιάννη Παπά­ νης (παιδί). Πίσω: Μιχάλης Κλει­ δαράς, Γιάννης Αλέκου Παπάνης, Ευστρατία Μιχάλη Κλειδαρά, (;), Ασπασία Παναγιώτη Ψυρούκη, Παναγιώτης Ψυρούκης (Γραμμέλης), δήμαρχος Αγιάσου, Κλεάνθης Κορομηλάς, πρόεδρος του Αναγνω­ στηρίου, Δέσποινα Χαρίλαου Αϊβαλιώτου, Αντώνης Μηνάς και Σαματίνα Γεωργίου Διακάτου.

ΤΟ Α ΙΓ Α ΙΟ ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ Διήμερο Διακρατικό Συνέδριο στη Μυτιλήνη Ε ν α σημαντικό διακρατικό Συνέδριο, με θέμα «Το Α ιγαίο στο Θέατρο. Μορφές. Ιδέες. Εποχές», με τη συμμετοχή πολύ σπουδαίω ν ανθρώ πω ν του θεάτρου, πραγματοποιήθηκε στη Μυτιλήνη στις 25 κ α ι 26 Σ επ τεμ β ρ ίο υ 1999. Τη διο ρ γά νω σ ή του ε ίχ α ν το « Κ έν τρ ο Μ ελέτης κ α ι Έ ρ ε υ ν α ς του Ελληνικού Θ εάτρου - Θ εατρικό Μ ουσείο» και ο Ε ρασιτεχνικός Φ ιλοτεχνικός Ό μ ιλος Μ υτιλήνης «Το Μ πουρίνι». Συμμετείχαν με εισηγήσεις τους οι παρακάτω: Βάλτερ Πούχνερ, θεατρολόγος - πρόε­ δρος Τμήματος Θεατρικών Σπουδώ ν Π ανεπιστη­ μίου Αθηνών, Πλάτων Μαυρομούστακος, θεατρο­ λόγος - επίκουρος καθηγητής Τμήματος Θ εατρι­ κών Σπουδώ ν Πανεπιστημίου Αθηνών, Κύριλλος Τοπάλωφ, δραματουργός - πρέσβης της Β ουλγα­ ρίας στην Ελλάδα, Ίον Κόζαρ, γενικός διευθυντής Εθνικού Θεάτρου Ρουμανίας, Κ ώστας Γεωργουσόπουλος, φιλόλογος - κριτικός θεάτρου, Σουζάνα Λ ο ύ ν γ κ ο -Μ ιρ ό ν , κ α θ η γ ή τρ ια Ν εο ελ λ η νικ ή ς Φ ιλολογίας Π ανεπιστημίου Τενερίφης (Ισπανία), Κώστας Ασημακόπουλος, συγγραφέας - σκηνοθέ­ της - πρόεδρος του Δ.Σ. του «Κέντρου Μελέτης και Έ ρ ε υ ν α ς του Ε λ λ η νικ ο ύ Θ εά τρ ο υ » , Κ ά ρ ο λ ο ς Μ ητσάκης, καθηγητής Νεοελληνικής Φ ιλολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκος Σηφουνάκης, αρχι­ τ έ κ τ ο ν α ς , β ο υ λ ευ τή ς Ν ομ ού Λ έσ βου, Μ ίκ ο ς Πεσμαζόγλου, πρόεδρος Ε.Φ.Ο. «Το Μπουρίνι». Τόσο ο Β άλτερ Π ούχνερ όσο κ α ι ο Π λά τω ν Μ αυρομούστακος, που μίλησαν για θέματα ιστο­ ρίας του θεάτρου στο Αιγαίο, στάθηκαν ιδιαίτερα στη δραστηριότητα του Αναγνωστηρίου, το 19ο και κυρίως τον 20ό αιώνα μέχρι τις μέρες μας.

Ο φιλόλογος και κριτικός του θεάτρου Κώστας Γεωργουσόπουλος γράφει στο Βιβλίο Επισκεπτών του Λαογραφικού Μουσείου του Αναγνωστηρίου (26.9.1999). Παρίσταται ο αντιδήμαρχος Αγιάσου Αντώνης Βάλεσης.

Την Κυριακή το πρω ί οι σύνεδροι, προσκεκλη­ μένοι του αντιδημάρχου Αγιάσου Αντώνη Βάλεση, Επισκέφτηκαν το χ ω ρ ιό κ α ι ξενα γή θη κ α ν στην εκκλησία της Π αναγίας και στα μουσεία. Στη συνέ­ χεια πήγαν στο Αναγνωστήριο, όπου τους υποδέ­ χτηκε ο πρόεδρος του Δ.Σ. Κλεάνθης Κορομηλάς, και τους ξενάγησε στη Βιβλιοθήκη, στο Κινηματο­ θέατρο και στο Λαογραφικό Μουσείο. Ό λοι μίλησαν με τα καλύτερα λόγια όχι μόνο για το παρελθόν, αλλά και για το παρόν του πνευ­ ματικού ιδρύματος της Αγιάσου και για την πρ ο­ σφορά του στη θεατρική ιστορία του τόπου. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑΣ

Οι σύνεδροι και συνοδοί τους φωτογραφίζονται σε δρόμο της Αγιάσου (26.9.1999). Διακρίνονται, από αριστερά: Κάρολος Μητσάκης, — , Πλάτων Μαυρομούστακος, Σουζάνα Δούνγκο-Μιρόν, — , Κώστας Ασημακόπουλος, Τον Κόζαρ, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Βάλτερ Πούχνερ, — .

Η ΠΑΙΔΙΚΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΤΟΥ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟΥ Οι αυριανοί συνεχιστές της λαϊκής μουσικής παράδοσης Δ ένε πως μια φωτογραφία είναι σαν χίλιες λέξεις. Για το Χ αρίλαο Ρόδανο όμως, για τα π α ιδ ιά της Π αιδικ ής Ο ρχήστρας και για το Α να γνω σ τή ρ ιο «η Α νά π τυ ξη » Α γιά σ ο υ οι χίλιες λέξεις είναι λίγες. Ο καημός του Χ αρίλαου Ρόδανου για τη μουσική παράδοση, το πάθος και το κουράγιο του για τη διάσωση και τη συνέχισή της, το μεράκι των παιδιώ ν για τη μουσική και η επι­ θυμία τους να γίνουν οι συνεχιστές του μεγά­ λου δασκάλου, πα ντρ εύτη κ α ν και με «κου­ μπάρο» το Αναγνωστήριο της Αγιάσου δημι­ ούργησαν την «Παιδική Κ ομπανία», που την αποτελούν αγόρια και κορίτσια ηλικίας μέχρι δεκάξι χρονών. Αυτά τα παιδιά αφήνουν κατά μέρος τα πα ι­ χνίδια και με όρεξη, τις ελεύθερες ώρες τους,

τρέχουν να διδαχτούν τη μουσική, με την καθο­ δήγηση του αγέραστου μαέστρου Χ αρίλαου Ρόδανου. Στα χέρια τους οι χορδές της κιθά­ ρα ς, του β ιο λ ιο ύ , του μ α ν το λ ίν ο υ κ α ι του μπουζουκιού, αποκτούν τη γλυκιά απολλώνεια φωνή, που α π α ιτε ίτα ι για να ζω ντα νέψ ο υν παλαιά και παραδοσιακά, σμυρναίικα και ελαφ ρολαικά τραγούδια στις παραστάσεις, που μ έχρ ι σήμερα έδω σ α ν, κ α ι στο μ έλλον θα δώσουν. Χειροκροτήσαμε και χειροκροτούμε αυτή την προσπάθεια και τη φιλοδοξία των μικρών μουσικώ ν, του Χ α ρ ίλα ο υ Ρ όδανου και του Αναγνωστηρίου. Τους αξίζουν πολλά συγχαρη­ τήρια. Αυτή είναι η χαρά τους και η μόνη αντα­ μοιβή τους... ΑΠΟΣΤΟΛΗΣ ΒΕΡΙΛΗΣ

Αναμνηστική φωτογραφία της Παιδικής Ορχήστρας του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου. Διακρίνονται, από αρι­ στερά: Βλοτίνα Νουλέλη, Δέσμαρι Χατζηφώτη, Αρχοντούλα Βαρβάκη, Ζήσης Δημάκης, Παναγιώτης Μακαρώνης, Παναγιώτης Ρούσσας, Χαρίλαος Ρόδανος (μουσικοδιδάσκαλος, βιολιστής), Αποστολής Γεωργαντής, Γ ιάννης Χατζηφώτης, Ακης Βερίλης, Κώστας Βαλαλάς, Στρατής Δελόγκος, Αχιλλέας Ταράνης και Γρηγόριος Βαλαλάς.

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Ο εικαστικός αμητός του Γιάννη Μ αχαιρίδη Ε κ θεσ η ζω γρ α φ ικ ή ς του γενικ ού γρ α μ ­ ματέα του Υ πουργείου Α ιγαίου Γιάννη Μαχ α ιρ ίδ η δ ιο ρ γ ά ν ω σ ε το Α να γνω σ τή ρ ιο «η Α νάπτυξη» Α γιάσου στον αύλειο χώ ρο του ναού της Ζωοδόχου Πηγής. Η έκθεση εγκαινιά­ στηκε την Π έμπτη 12 Α υγούσ του 1999 κα ι παρέμεινε ανοιχτή μέχρι την Παρασκευή 23 Α υγούστου. Τα εγκα ίνια πραγματοποίησε ο σεβ. μητροπολίτης Μ υτιλήνης Ιάκωβος, π α ­ ρουσία του δημ άρχου Α γιάσου Π αναγιώ τη Ψυρούκη, του προέδρου του Αναγνωστηρίου Κλεάνθη Κορομηλά, οι οποίοι και χαιρέτησαν την έκθεση, εκπροσώπων πολιτικών και στρα­ τιωτικών αρχών και αρκετού κόσμου. Ο Γ ιά ννη ς Μ α χ α ιρ ίδ η ς με τη σ ειρά του ευχαρίστησε το Αναγνωστήριο για τη διοργά­ νωση της έκθεσης και δεσμεύτηκε να βοηθήσει μέσω του Υ πουργείου Α ιγαίου στον υλικοτεχνικό εκσυγχρονισμό των κτιρίων του πνευμα­ τικού κέντρου της Αγιάσου. Η έκθεση σημείωσε μεγάλη επιτυχία, αφού την επισκέφτηκαν εκα τοντάδες φ ιλ ότεχνο ι. Την ειδική διαμόρφωση του χώρου επιμελήθη­ κε ο παλαιοπώλης Δημήτρης Δεμερτζής.

Αφίσα του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» για την έκθεση ζωγραφικής του Γιάννη Μαχαιρίδη (διαστάσεων- 42X29,5 εκ.).

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑΣ

Έκθεση ζωγραφικής του Γ ιάννη Μαχαιρίδη στον αύλειο χώρο του ναού της Ζωοδόχου Πηγής Αγιάσου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΧΑΙΡΙΑΗΣ Βιογραφικά - Θεματική Έκθεσης

Ο Γ ιά ννη ς

Μ α χ α ιρ ίδ η ς γεννήθηκε στο Μ π α μ π α λ ιό Β ά λτου Α ιτ ω λ ο α κ α ρ ν α ν ία ς . Είναι αρχιτέκτονας μηχανικός. Ως ελεύθερος επαγγελματίας ασχολήθηκε μόνο με μελέτες ιδιωτικών έργων. Με τα κοινά ασχολείται από πολύ νω ρίς. Χ ρημάτισε σύμβουλος του Α ντώ νη Τρίτση (1982-1985), νομάρχης Δωδεκάνησου (19851989), νομάρχης Δράμας (1990), νομάρχης και π ε ρ ιφ ε ρ ε ια κ ό ς δ ιε υ θ υ ν τή ς Δ ω δεκ ά νη σ ο υ (1995-1996). Σήμερα είναι γενικός γραμματέας του Υπουργείου Αιγαίου. Για τη μεγάλη π ρ ο σ π ά θ εια στήριξης του οικουμενικού θρόνου τιμήθηκε επάξια με το ο φ ίκ ιο του ά ρ χο ντα του Π α τρ ια ρ χείο υ της Κωνσταντ ινούπολης. Με τη ζωγραφική ασχολείται ενεργά από το 1975. Στην αρχή χρησιμοποίησε μαύρη σινική μελάνη και ραπιντογράφο σε έργα μικρών δια­ στάσεων και στη συνέχεια έγχρωμη σινική μελά­ νη και άλλα μέσα. Έ χει συμμετάσχει σε ομαδι­ κές εκθέσεις και έχει στο ενεργητικό του τέσσε­ ρις ατομικές, με θέματα παραδοσιακούς οικ ι­ σμούς, τοπία και μορφές. Η έκθεση στην Αγιάσο (12-23.8.1999) είναι αναδρομική. Τα έργα δου­ λεύτηκαν στη Μυτιλήνη την περίοδο 1996-1998.

Είναι παντρεμένος με την παιδίατρο Ντίνα Παχυλή και έχει δυο κόρες, την Ευστρατία και τη Θεοφίλη. Για πληρέστερη θεματική ενημέρωση, παρα­ θέτουμε τον κατάλογο των έργων που παρου­ σιάστηκαν στην Αγιάσο: 1. Μ ια αγκαλιά αθωό­ τητα ς, 2. Το γ λ έ ν τι το υ α π ο χω ρ ισ μ ο ύ, 3. Καρνάγιο 1,4. Καρνάγιο 2, 5. Πράσινο τοπίο 6. Χρωματιστό τοπίο, 7. Οικισμού απεικόνιση I, 8. Έγχρωμα τοπία σε φόντο μπλε, 9. Χρώμα στο τοπίο, 10. Αετώματα - Τρούλοι και μορφή, II. Άσμα αθωότητας, 12. Προσδοκίας επιθύμ ιο ν, 13. Κ ό κ κ ινη άποψ η ψ υχής, 14. Μ ια β όλτα με ποδήλατο, 1 5 . 0 Δ άσκαλος, Α ν α ­ χώρηση, 16. Συλλογισμός κόρης, 17. Νυμφών ύμνος, 18. Α ν ά μ εικ τα σ υ να ισ θ ή μ α τα , 19. Α ό ρ ισ το ς ικεσία, 20. αύρα, 21. Νησιώτικη άποψη, 22. Νησιώτικο παρόν, 23. Ααξευμένο βλέμμα, 24. Γενεσιουργός αιτία, 25. Ωδή στην κόρη, 26. Γαλήνης τοπίο, 27. Ιδανική εκδοχή οικισμού, 28. Ηλιοβασίλεμα, 29. Μια άποψ η το π ίο υ , 30. Χ ρ ώ μ α στο το π ίο , 31. Γαλήνης εγκώμιο, 32. Μ ικρόκοσμος μικροκόσμου, 33. Ν εο κ λα σ ικ ά , α π ο τύ π ω σ η 1, 34. Νεοκλασικά, αποτύπωση 2. (Πνευματικό Κέντρο Αναγνωστήριο Αγιάσου «η Α νά π τυξη » : Α ίγ α λ ό για για τον Γιάννη Μ α χα ιρίδη (μ ο νό φ υ λλ ο ) - Έ κθεση Γιάννη Μαχαιρίδη, Κατάλογος έργων (μονόφυλλο)).

Ο Γ ιάννης Μαχαιρίδης ξεναγεί στην έκθεσή του το σεβ. μητροπολί­ τη Μυτιλήνης Ιάκωβο, το θεοφιλέστατο επί­ σκοπο Κερνίτσης Αεόντιο, τον πρόεδρο του Αναγνωστηρίου Κλεάνθη Κορομηλά και άλλους.

ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟ ΝΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Σαμαρικά... δρώμενα Σ τ η σχολική ζωή του κάθε μαθητή περνάνε πολλοί και διάφοροι δάσκαλοι και καθηγητές και ανάλο­ γα με την προσωπικότητα και το ταλέντο τους αφή­ νουν και τα... σημάδια τους στη μνήμη των μαθητών τους. Μάλιστα ο κάθε εκπαιδευτικός βάζει και ένα λιθαράκι στο χτίσιμο, στη διαμόρφωση του χαρακτή­ ρα των παιδιών, για το λόγο δε αυτόν η συμβολή του καθένα μας είναι καθοριστική και αποφασιστική. Εάν δε τύχει στην εφηβική σου ηλικία να έχεις και καθηγητές με έντονη προσωπικότητα, οι μνήμες από τη συνεργασία αυτή μένουν για πάντα αναλλοίωτες και με νοσταλγία αναπολείς αυτές τις ανεπανάληπτες στιγμές, που σημάδεψαν για πάντα τη ζωή σου. Πώς να ξεχάσουμε κι εμείς, έφηβοι των 17, τον καθηγητή μας Παναγιώτη Σαμάρα, που η καθημερινή του πληθωρική παρουσία (στην κυριολεξία πληθωρι­ κή, μια και ήταν και στο σώμα πληθωρικός) μας γέμιζε ανάμεικτα συναισθήματα αγάπης, σεβασμού, εκτίμη­ σης, αλλά και φόβου και δέους, όταν αγρίευε και έπια­ νε τον... Καραϊσκάκη, την πιο μακριά του... βέργα! Ήδη έχουμε αναφέρει μερικά αυτοτελή περιστα­ τικά από τη μαθητική ζωή μας την εποχή εκείνη, με κεντρικό πρόσωπο το «Παναγέλ’ του ουκνό», τον Σαμάρα δηλαδή. Θα κάνουμε τώρα μια ακόμα προ­ σπάθειά να θυμηθούμε κι άλλα επεισόδια, που σημα­ τοδοτούσαν την καθημερινότητα της σχολικής ζωής και κάθε άλλο βέβαια πα ρ ά δ ικ α ιο λο γο ύ σ α ν το παρατσούκλι το «Π αναγέλ’ του ουκνό», που του είχαμε κολλήσει. Πολλές βέβαια φορές, σκόπιμα ίσως, μας έδινε την εικόνα ότι είχε γεράσει και βαριόταν το μάθημα (ίσως γΓ αυτό τον λέγαμε «του ουκνό»), άλλες όμως φορές, όταν τον έπιανε ο οίστρος, κυρίως στο μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ή στην αρχαία τραγωδία, η δ ιδ α σ κ α λ ία του ήταν κ ά τι το α νεπ α νά λη π το . Ζωντανή και παραστατικότατη, σε σημείο υπερβολής, να μας κάνει να ξεκαρδιζόμαστε στα γέλια, όταν, για παράδειγμα, έμπαινε στην τάξη με μια βέργα στο στόμα «δίκην αυλού», τρ α γο υ δ ώ ν τα ς φάλτσα «ταραταρά, ταραταρά, ταραταρά», για να μας δείξει την «πάροδο του χορού» στην αρχαία τραγωδία. Έτσι όμως το μαθαίναμε και το θυμόμαστε για πάντα. Μ αθητοπατέρας κυριολεκτικά, μας τρομοκρα­ τούσε μεν με τις απειλές του, αλλά ποτέ δεν έμενε κανένας στάσιμος ή ανεξεταστέος στα μαθήματά του. Είχε δε έναν εντελώς μακάβριο τρόπο απειλής, όταν κάποιος ήταν αδιάβαστος. Θυμάμαι, για παράδειγμα, μια φορά ο συμμαθητής μας ο Φραγκίσκος Καρίπης, ο και Μικές επιλεγόμε­ νος, είχε να φανεί δυο τρεις μέρες στο σχολείο. Μόλις

μπαίνει ο Σαμάρας στην τάξη, προφανώς τον εντόπισε και ανοίγοντας, όπως πάντα, το κουτάκι με τους κλή­ ρους (έτσι πάντα διάλεγε τους υποψήφιους... μελλοθά­ νατους για εξέταση), αναφώνησε θριαμβευτικά «να βγει στο μάθημα το... 13, δηλαδή ο ταλαίπωρος Φρα­ γκίσκος». Οι διπλανοί του άρχισαν να τον σπρώχνουν, για να βγει γρήγορα στο μάθημα, μη τυχόν και μετανιώσει ο καθηγητής και τραβήξει άλλο... κλήρο. Έτσι, σπρωχτά, ο Μικές βγαίνει έξω στον πίνακα, αλλά φυσικά δεν ήξερε ούτε σε ποιο κεφάλαιο βρισκόμαστε. Στην απόγνωσή του προσπάθησε να ψελλίσει μια δ ικ α ιο λ ο γ ία και το μόνο που βρήκε να πει ήταν «συγνώμη, κ. καθηγητά, δεν έχω διαβάσει, γιατί ήμουν στενοχωρημένος, επειδή έχασα ένα... τάλιρο». Και ο ανελέητος Σαμάρας: «Δηλαδή, μουρέλι μ’, άμα έχανις ένα π ιν ’ντάρ’, δε θα ξαναρχόσταν στου σχουλειό;» Και τον άρχισε με τον... Καραϊσκάκη, μέχρι που ο φ ουκαράς Φ ραγκίσκος γο ν α τισ τό ς του φώ ναξε «ήμαρτον, δάσκαλι, δεν του ξουνουκάνου!» Μόνο τότε σταμάτησε τον... Καραϊσκάκη και συμπλήρωσε ικανο­ ποιημένος: «Ε τώρα πλια του τάλιρου που ’χασις... του ήβρις. Αυτόν του βαθμό θα πάρ’ς στουν έλιγχου. Εμ, ισύ, μουρέλι μ’, μι τόσα μηδενικά τσι σταυρέλια (τα «σταυρέλια-σταυρουδάκια προφανώς ήταν σημά­ δια που σημείωνε στον κατάλογό του, κάθε φορά που ήταν κάποιος αδιάβαστος!), που έχ’ς, είσι για του «νικρουταφείου». Περιέργως, μόλις παίρναμε τον έλεγχο, οι «υποψήφιοι θαμώνες του νεκροταφείου» είχαν όλοι βαθμό προβιβάσιμο! Μερικές φορές ο «μαθητοπατερισμός» του ξεπερ­ νούσε τα εσκαμμένα, φθάνοντας σε φοβερές υπερβο­ λές. Δε δίσταζε ακόμα και να καβγαδίζει με τους άλλους συναδέλφους, τους καθηγητές, για να υπο­ στηρίξει τους μαθητές του. Θυμάμαι, μάλιστα, μια φορά ήταν επιτηρητής στους γραπτούς διαγωνισμούς στην τάξης μας και φυσικά, με το γνωστό του βαριεστημένο ύφος, κάθε άλλο παρά επιτήρηση έκανε, με αποτέλεσμα το εθνι­ κό σπορ της αντιγραφής να παίρνει μορφή πρωτα­ θλητισμού. Ξαφνικά μπαίνει στην τάξη ο καθηγητής, στου οποίου το μάθημα γράφαμε εξετάσεις. Μόλις είδε την κατάσταση αυτή, διαμαρτυρήθηκε στον Σαμάρα: «Μα δεν μπορείτε, κύριε συνάδελφε, να φυλάξετε 20 παιδιά, να μην αντιγράφουν;» Και η απάντηση του Σαμάρα: «Εμ ισύ, βρε, δεν μπουρείς να φλάξ’ς τη γυναίκα σ’ τσι θα πεις σι μένα να φ ’λάξου τα μουρά!» Μια άλλη φορά ο συμμαθητής μας ο Τσεσμελής έμεινε μετεξεταστέος στα Α ρχαία Ελληνικά, στο μάθημα του καθηγητή μας Συκά, ο οποίος του είχε ιδιαίτερη... συμπάθεια, όπως ο σκύλος τη... γάτα.

Εξεταστική επιτροπή για τους ανεξεταστέους του Σεπτέμβρη ήταν φυσικά ο Συκάς με τον Σαμάρα. Ρ ω τά ει λ ο ιπ ό ν στη Γ ραμματική ο Σ υκ ά ς τον Τσεσμελή: «Τι κλίση είναι, παιδί μου, το ουσιαστικό η έλ α φ ο ς;» Ο μαθητής κ ο μ π ιά ζει για λίγο και ο Σαμάρας με τρόπο του έδειχνε με τα δύο δάχτυλα την δεύτερη κλίση. Ο Τσεσμελής, μην πιστεύοντας την ανέλπιστη βοήθεια, αναφώνησε θριαμβευτικά «τρίτη κλίση, κύριε καθηγητά!» Και ο Σαμάρας, ανοίγοντας φανερά πλέον και τα πέντε δάχτυλά του σ’ ένα μεγα­ λοπρεπές φάσκελο! « Ό χ’, βρε, τ ρ ίτ’, π έμ πτ’ κλίσ’ είνι του λά φ ’, όσα τσι τα τσέρατά ν τ ’». «Ναι, ναι, πέμπτη ήθελα να πω κι εγώ», απάντησε διστακτικά ο συμμαθητής μου. Τότε ο Σαμάρας γυρίζοντας στον Συκά: «Είδις, τα ξέρ’, βρε, του μουρά, αλλά του τρόμαξις μι τς φουνές, βρε αγριγιάθρωπι». Και φυσικά ο Τσεσμελής λόγω... προηγμένων γραμματικών γνώ­ σεων προήχθη μεγαλοπρεπώς στην επόμενη τάξη. Σε μια άλλη περίπτωση, όπου μια μητέρα με την κόρη της (ας της δώσουμε ένα διαλεχτό όνομα και ας την πούμε Χαρούλα!) ήρθε στο σχολείο να διαμαρτυρηθεί, γιατί ο φίλος μου ο Νίκος είχε νταραβέρια μαζί της, ο Σαμάρας έλυσε άμεσα το γόρδιο... δεσμό, δια του... Καραϊσκάκη. Και ιδού πώς: Έξω φρένων δήθεν, έστειλε το «φ άνταμα» (τον καημένο τον Γιώργη, τον επιστάτη), να φωνάξει τον ένοχο στο γραφείο και συγχρόνως ετοίμασε τον... Καραϊσκάκη για δράση. Μετά παρακάλεσε την οργισμένη μητέρα με την κόρη της να περάσουν για λίγο έξω, μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα, κραδαίνοντας παράλληλα τον τρομερό Καραϊσκάκη. Δεν πρόλαβε να μπει καλά καλά ο Νίκος στο γραφείο και σε λίγο ακούστηκαν δυνατές οι βεργιές και παράλληλα γοερές οι πονεμένες κραυγές του συμμαθητή μας. Η μητέρα απέξω χαιρέκακα απολάμβανε... ακουστικά το μαρτύριο του γαμπρού, ενώ η κόρη... συνέπασχε με τον τιμω­ ρούμενο για τα όμορφά της μάτια. Μόνο που οι βερ­ γιές έπεφταν πάνω... στο γραφείο (αντί στις παλάμες του έκπληκτου Νίκου), ενώ παράλληλα ο Σαμάρας του ψιθύριζε «κλαίγι, ρε διάβουλι, κλαίγι δυνατά». Έτσι αποχώρησε εμφανώς ικανοποιημένη η μητέρα με την προσβεβλημένη τιμή της κόρης και φυσικά ο Νίκος ατιμώρητος και... αμετανόητος συνέχισε τα νταραβέρια με τη Χαρούλα και τη Δέσποινα και με μερικές... άλλες ακόμα συγχρόνως (και με την άδεια τώρα του... Σαμάρα!) Π αροιμιώ δεις αντίθετα ήταν οι ειρωνείες του, ακόμα και σε προσωπικό επίπεδο. Τα δε παρατσού­ κλια που κολλούσε στους μαθητές, τους έρχονταν γάντι και τους έμεναν για πάντα. Θυμάμαι μια φορά διαπίστωσε ότι μια βίδα έλει­ πε από τον ηλεκτρικό διακόπτη της τάξης μας και, όπως το συνήθιζε, έδωσε αόριστα την εντολή «να πάει κάποιος στο διάλειμμα να βρει μια βίδα». Την επόμενη (δρα είχαμε πάλι μαζί μάθημα και πέντε του­ λάχιστον συμμαθητές μας έλειπαν και άρχισαν να

έρχονται ένας ένας καθυστερημένοι. «Πού ήσουν», ρωτάει τον πρώτο. «Είχα πάει να φέρω τη βίδα»· ο δεύτερος σε λίγο τα ίδια «είχα πάει για τη βίδα», ο τρίτος τα ίδια, οπότε αγανακτισμένος αναφώνησε: «Ρε σεις, άμα γύριβγα κανέναν... πύραυλου, πόσ’ θα είχατι πάει;» Τελευταίος και καταϊδρωμένος έρχεται ο συμμαθητής μας (καλή του ώ ρα!) Α ρισ τείδη ς Καραγιαννάκος. Ψηλός, λιγνός, λεπτεπίλεπτος, με λίγο μακριά αυτιά ο Αριστείδης, μπαίνει δειλά δειλά καθυστερημένος στην τάξη. Οπότε ο Σαμάρας «τσι συ, βρε χελιδονόψαρου, για τ ’ βίδα είχις πάει;» «Όχι, κύριε, εγώ ήμουν στην τουαλέτα», του κάνει ψιθυρι­ στά ο Αριστείδης. «Α, κατάλαβα, σένα είχι λασκάρ’ γη κάτου γη βίδα, ενώ των αλλουνών γη απάνου», του είπε ο Σαμάρας. Και από τότε φυσικά έμεινε του Αριστείδη το παρατσούκλι «χελιδονόψαρου». Όλα κι όλα όμως! Ό ταν είχαμε Αογοτεχνία, τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Το μάθημα ήταν ιεροτελεστία και αλίμονο του, όποιος δεν ήξερε, στοι­ χειωδώς έστω, το περίφημο «σχεδιάγραμμα», δηλαδή τις περιόδους και τους εκπροσώπους κάθε σχολής στη Νεοελληνική Λογοτεχνία. Δεν το ’χε σε τίποτα να σε βάλει να το γράψεις καμιά πενηνταριά φορές, μέχρι να το παπαγαλίσεις, σαν την προπαίδεια. Αμ τις λαογραφικές έρευνες και συλλογές παραμυ­ θιώ ν, τρα γουδιώ ν, διηγήσεων, που μας έβαζε να κάνουμε, πού τις πας; Μας έδινε τις κατάλληλες οδη­ γίες, να εφοδιαστούμε με λίγο καφέ και ζάχαρη και να πάρουμε σβάρνα τις γειτονιές, να πλησιάζουμε τις γρι­ ούλες και με το δέλεαρ του καφέ να τις βάζουμε να μας διηγούνται παραμύθια και ιστορίες από τα παλιά. Όλα αυτά αποτελούσαν πολύτιμο λαογραφικό υλικό, που εξέδιδε στο τέλος κάθε χρονιάς σ’ έναν καλαίσθη­ το τόμο, με τον τίτλο «Ημερολόγιο» του 52,53,54 κλπ. Έτσι μας μάθαινε στην έρευνα, στη διασταύρωση των στοιχείων, στην αποδελτίωση και γενικά στην επιστημονική δουλειά. Ίσως από τότε να μου μπήκε το σαράκι της λαογραφίας, που είχε ως αποτέλεσμα τόσες μελέτες και δημοσιεύσεις από το λαογραφικό υλικό της Αγιάσου, που έχουμε εκδώσει. Ας κλείσουμε όμως μ’ ένα χαριτωμένο επεισόδιο από αυτές τις λαογραφικές έρευνες εκείνης της εποχής. Μας είχε, ως συνήθως, χωρίσει σε ομάδες και μας είχε αναθέσει κάποιες έρευνες με αντικείμενο κάποιο λαογραφικό θέμα. Ο Τσεσμελής απούσιαζε (ως συνήθως) την ημέρα του χωρισμού σε ομάδες και έτσι δεν του είχε ανατε­ θεί μια συγκεκριμένη εργασία. Το ίδιο απόγευμα, ό τα ν α νταμ ώ σ α μ ε, ως σ υνήθω ς στη Αέσχη του Βελόνη, το κύριο θέμα της συζήτησής μας ήταν, που θα βρούμε όλες αυτές τις... σαχλαμάρες, που μας ζητούσε ο Σαμάρας. Ο πιο φιλότιμος ερευνητής ήταν ο συμμαθητής μας Θόδωρος Καραμπάσης, ο επιλεγό­ μενος και Μπέμπης, ο οποίος ανησυχούσε ιδιαίτερα μήπως και δεν μπορέσει να ανταποκριθεί. Τότε ο ^ Τσεσμελής, μεταξύ αστείου και σοβαρού του λέει:

«Ρε Μπέμπη, εγώ ξέρω ένα σωρό ιστορίες για την «Παναγιά τη Γαλατούσα» και άλλες για το Κάστρο κλπ. Και θα μπορούσαμε να συνεργαστούμε να φτιά­ ξουμε μια ωραία εργασία». Ο Μπέμπης, εγωιστής και μη έχοντας φυσικά καμιά εμπιστοσύνη στις λαο­ γραφικές γνώσεις της αρσενικιάς «γριγιάς», του Τσεσμελή δηλαδή, απέκρουσε την πρόταση με τη συνήθη φρασεολογία «Άντι, μουρή ζαβλακουμέν’ γριγιά, άσι μι ήσυχου στου καμό μ’». Την άλλη βδομάδα ο Σαμάρας γύρεψε τις εργα­ σίες, που μας είχε αναθέσει. Φυσικά, ελάχιστοι είχαν ασχοληθεί και ο μόνος με μια αξιοπρεπή εργασία ήταν ο Μπέμπης. Πριν όμως προλάβει να την παραδώσει καμαρώνοντας, πετάγεται μνησίκακα η αδιόρ­ θωτη «γριγιά» και καταγγέλλει στον Σαμάρα ότι του πρότεινε να συνεργαστούν για κάποια στοιχεία, που είχε με «πολύ κόπο» μαζέψει, αλλά ο Καραμπάσης αρνήθηκε να δεχτεί τη συνεργασία! Και π ρ ιν ο καημένος ο Μ πέμπης προλάβει να διαμαρτυρηθεί και να δώσει εξηγήσεις, έφαγε της χ ρ ο ν ιά ς του. Κ αι το χ ειρ ό τερ ο , του έσχισε ο Σαμάρας την εργασία, που είχε ετοιμάσει δουλεύο­ ντας ολόκληρη βδομάδα, χωρίς καν να τη διαβάσει, γιατί έδινε τεράστια σημασία στη συνεργασία και στη λειτουργία της ομάδας. Περιττό βέβαια να σας περιγράψω τι έγινε στο διάλειμμα και τι ξύλο έπεσε στη φοβερή μονομαχία που επακολούθησε, με αποτέλεσμα να πρηστεί από τις γροθιές της «γριγιάς» το κούτελο του Μπέμπη και να του αποδοθεί καινούργιο τώρα... παρατσού­ κλι «Κουτιλέρος», που συμπλήρωνε έκτοτε το αθώο Μπέμπης. Απόκτησε δηλαδή παρατσούκλι με ονομα­ τεπώνυμο «Μπέμπης γιου Κουτιλέρους». Καλή του ώρα τώρα, που γιατρεύει αρρώστους στο «Σισμανόγλειο», σαν κοιτάζει στον καθρέφτη το πεταχτό του κούτελο. Ελπίζω να θυμάται ακόμα το πα ρα ­ τσούκλι του και σίγουρα θα θυμάται το ξύλο που του το προκάλεσε. Ε, ύστερα από όλα αυτά και ά πειρα άλλα, θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι οι «πραγματικοί δάσκαλοι» δε σημαδεύουν για πάντα τη ζωή και τη μνήμη μας; Και τώρα, που α πόμαχος π ια από την ενεργό δράση καταγράφω αυτές τις ανεξίτηλες μνήμες της σχολικής μου ζωής, το μόνο που πραγματικά με ικα­ νοποιεί και μου επιβεβαιώνει πως με τη σειρά μου κάτι πρόσφερα κι εγώ στην αγωγή των νέων, είναι τούτο: Σαν βρεθώ σε καμιά δημόσια υπηρεσία στη Μ υτιλήνη, όλο και κά ποιος πα λιό ς μου μαθητής (που μπορεί ούτε το όνομά του να μη θυμούμαι πια) θα σηκωθεί από την καρέκλα του, θα με χαιρετίσει θερμά και θα μου πει «Δάσκαλι (όχι, κ. καθηγητά), τι θέλ’ς να σ’ ιξιπηριτήσου;» Υπάρχει άραγε μεγαλύτε­ ρη ηθική ικανοποίηση από αυτό; ΓΙΑΝΝΗΣ Λ. ΠΑΠΑΝΗΣ

ΟΙ ΝΕΟΙ ΑΓΙΑΣΩΤΕΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ατά τις φετινές εξετάσεις πέτυχαν στα ΑΕΙ και στα ΤΕΙ της χώρας 24 απόφοιτοι λυκείου, καταγόμε­ νοι από την Αγιάσο, σύμφωνα με τα στοιχεία που μας έστειλε κυρίως ο συνεργάτης μας εκπαιδευτικός Γιώργος Ξενέλης. Άλλοι από αυτούς φοίτησαν στο Λύκειο της Αγιάσου, άλλοι σε διάφορα λύκεια της Λέσβου, και ένας στο Β ' Λύκειο Σερρών. Επειδή η συγκέντρωση των στοιχείων και η εξακρίβωσή τους είναι δύσκολη υπόθεση, για τους απόφοιτους άλλων λυκείων της χώρας, παρακαλούμε να μας ενημερώ­ σετε για τις παραλείψεις και για τις τυχόν ανακρί­ βειες. Στη συνέχεια καταγράφουμε τα ονοματεπώνυ­ μα και τα πατρώνυμα των επιτυχόντων, καθώς και τη σχολή στην οποία πέτυχαν: Αβδελέλη Γιασεμή Βασιλείου, Ποιμαντικής και Κ οινω νική ς Θ εολογίας Θ εσσαλονίκης. Αλεντάς Αθανάσιος Γεωργίου, Αρχειονομίας - Βιβλιοθη­ κονομίας Ιονίου Πανεπιστήμιου. Γέρου Ελευθερία Δημητρίου, Περιβάλλοντος Αιγαίου (Μυτιλήνη). Γέρου Καλλιόπη Λημητρίου, Μ ηχανικών Π ερι­ βάλλοντος Θράκης. Γεωργαντή Γεωργία Προκο­ π ίο υ , Φ ιλοσ οφ ικ ή ς Κ ρήτης. Γυρέλη Κ υριακή Ευστρατίου, Αγγλικής Φιλολογίας Θεσσαλονίκης. Λ ουκακάρου-Τσάτσου Βίκη, Ν ομικής Αθήνας. Καλαλέ Ευθυμία Μιχαήλ, Ηλεκτρονικής ΤΕΙ Πει­ ραιά. Καμπουρέλη Μαρία Κλεάρχου, Πολιτικών Μηχανικών ΕΜΠ. Κουμλέλη Παναγιώτα Κωνστα­ ντίνου, Ιταλικής Φιλολογίας Θεσσαλονίκης. Κου­ ντουρέλης Γεώργιος Λημητρίου, Αστυφυλάκων. Κουρβανιού Αιμιλία Ευστρατίου, Νομικής Θράκης. Λιγιέλη Ιωάννα Λημητρίου, Θεολογικής Αθήνας. Νουλέλη Στυλιανή Παναγιώτου, Κοινωνιολογίας Αιγαίου (Μυτιλήνη). Ξενέλης Μιχαήλ Γεωργίου, Αστυφυλάκων. Παραμυθέλη Ιωάννα Παναγιώτου, Πολιτικών Μηχανικών Πάτρας. Σαμοθράκη Βικτό­ ρια Λεωνίδα, Κοινωνικής Εργασίας ΤΕΙ Πάτρας. Σαμοθρακής Γεώργιος Λεωνίδα, Ηλεκτρολογίας ΤΕΙ Καβάλας. Σταυρακέλης Γεώργιος Παναγιώτου, Επισκεπτών και Επισκεπτριών Υγείας ΤΕΙ Αθήνας. Στεφάνου Βαλεντινα Χριστόφα, Χημείας Αθήνας. Τακιδέλης Γεώργιος Κωνσταντίνου, Ηλεκτρολόγων ΣΕΛΕΤΕ Αθήνας. Τακιδέλης Χριστόφας Ελευθε­ ρίου, Μηχανολογίας ΤΕΙ Πάτρας. Χαλέλης Ελευθέ­ ριος Ευστρατίου, Θερμοκ. Καλλιεργ. Ανθοκ. ΤΕΙ Κ αλαμάτας. Χατζηβασιλείου Χριστόφορος Ευ­ στρατίου (Β ' Λύκειο Σερρών), Τμήματος Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (Κομοτηνή). Η «Αγιάσος» συγχαίρει θερμά τους νέους φοιτη­ τές και τις νέες φ οιτήτριες και τους εύχεται καλές σπουδές.

ΤΟ ΕΥΡΟ

ΛΟΓΙΑ ΚΑΡΔΙΑΣ Ούλα του ήνταν όμουρφα τσι ιν’κουτσυριμένα, που ’ρτι για να μας δώσ’ χαρά στα μακρινά τα ξένα. Λπίστιφτού ’νταν έγιουτου, τσ’ όμους ήνταν αλ’χνό, σαν είδα θκο μας άθριπου στου χολ του μυτιληνιά. Συγκίνησ’ πιάσι μι μιγάλη στουν ουρανό πιτούσα, τσι του Συμβούλιου τς Μυτιλήν’ς ’π’ τ’ καρδιά μ’ ιφχαριστούσα. Πουτές ε θα ξιχάσουμι τα όμουρφα τα λόγιαντ, που μίλα τσ’ έσταζι του μέλ’ απ’ του γλυκό του στόμαντ [...] Πουλύ δε κάτσις να μας δεις τσι μεις να σι χαρούμι, του είδα όμους νείρατου πους θα σι ξινουόούμι [...] Σι ούλ’ να δώσ’ς χιρ ιτσ μ ό , σ ’ πατρίδα σα γυρίο’ς, τσι τα λουλούδια τς ξινιτιάς 9πι μας να τα χα ρίσ’ς [...]

Σφίξετε το ζωνάρι, να μπούμε στην Ο.Ν. Ε., και με χρυσά κουτάλια θα τρώμε, μα το ναι. Επίσης οι δουλειές μας θα πάνε μια χαρά, και το ευρό στην τσέπη θα ’χουμε για παρά. Θα γίνουμ’ όλοι ένα, άρχοντες και φτωχοί, θα ζούμε της ζωής μας την πιο όμορφη εποχή. Και θα κυκλοφορούμε ελεύθερα πουλιά, και όπου μας γουστάρει, θα χτίζουμε φωλιά. Ό ,τι θελήσουμ9 όλοι και σας το λέω εγώ, θα το ’χουμε στο χέρι και ακριβολογώ. Την ευκαιρία τούτη να μην τι] χάσουμε, γιατί μονάχα τότε ψηλά θα φτάσουμε. Λοιπόν ετοιμαστείτε, φωνάξτε τα βιολιά, το ευρό να υποδεχτούμε με ανοιχτή αγκαλιά.

ΜΑΡΙΑ ΠΛΤΣΕΛΗ-ΚΛΜΙΝΕΛΗ

Χγάηογ, 19.1.1999

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΝ. ΞΑΦΕΛΗΣ

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ Μόνο γ ι’ απόψε μ’ έφτανε να μ’ έχεις μεταπλάσει παιδούλα δωδεκάχρονη στο πατρικό το σπίτι. Την Π αναγιά μας να ’βλεπα ψηλά στο εικονοστάσι. Τ ’ άστρο της φάτνης να θωρώ στο φως τ ’ αποσπερίτη. Να ’ναι το χωριουδάκι μου ντυμένο μες στο χιόνι. Να ξεκινάει του σπιτιού όλη η συνοδεία και το φανάρι να κρατά μπροστά η Αντιγόνη, ώσπου στη λαμπροφώτιστη να πάμε εκκλησία. Και μες στα ξημερώματα, που είχε απολύσει η εκκλησιά, να σπεύδαμε στο γιορτινό τραπέζι, οι νηστευτές, που είχαμε τα άγια κοινωνήσει, ν ’ αρπάζαμε τις λιχουδιές, μέλι και πετιμέζι. Στο τζάκι να ντουμάνιαζε η γιορτινή μπριζόλα. Κι οι φίλοι να μπαινόβγαιναν μ ’ ευχές στην άγια μέρα. Ας ε ίχ ’ απόψε τα μισά και ας μην τα είχα όλα. Μόνο τη μάνα να ’βλεπα, τον άγιο μου πατέρα. ΜΑΡΙΑ ΑΤΙ ΑΣΩΤΟ Υ-ΛΛΜΠΜΝΟΥ

2000 χρόνια, ΑΓΑΠΛΤΕΛΛΛΗΛΟΥΣ. Δυο λέξεις απλές, κατανοητές, μαγικές.

2000 χρόνια, ΑΓΑΠΑΤΕ ΛΛΛΗΛΟΥΣ κόντρα στο άνομο συμφέρον συγκλονίζουν τον άνθρωπο.

2000 χρόνια, πόλεμοι, πείνα, μοναξιά, αδιάκοπη πάλη ενστίκτων ανθρώπων, υπανθρώπων.

2000 χρόνια, ΛΓΛΠΑΤΕ ΛΛΛΗΛΟΥΣ. Λυο λέξεις μια, ευτυχία!... Τόσο κοντινές και απλές, μα και τόσο μακρινές... μαγικές, αληθινές, μοναδικές. ΛΓΛΠΛΤΕ ΛΛΛΗΛΟΥΣ. ΛΗΜΗΤΡΗΣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ

2000 ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ Στης Αγάπης τα λιμάνια μια βαρκούλα με πανιά, με το βλέμμα στα ουράνια δένει κόμπους στα σχοινιά. Ναυαρχίδα α' ένα στόλο, ο Χ ριοτός την οδηγεί, Παντοκράτορας στο θόλο των ναών παντού στη Γη. Μέρα νύχτα ταξιδεύει με σταυρό στην κουπαστή, ρίχνει δίχτυα και ψαρεύει, σώζει όποιον θα πιαστεί. Στρατιές Πιοτών στον κόσμο είδαν τρως αληθινόν και με το Σταυρό στον ώμο λένε το «Πάτερ ημών». Για την πίστη τους πεθαίνουν, δε μετριούνται οι σταυροί, την Ανάσταση προσμένουν και τη Μ έλλουσα Ζωή. Δυο χιλιάδες τα λαμπιόνια στης βαρκούλας τα σχοινιά, κομποοχοίνια πια αιώνια κάθε κόμπος και χρονιά. Δυο χιλιάδες τα κεράκια ατη γενέθλια γιορτή, μα... «ειρηνικά χρονάκια» είναι όλων η ευχή. Καρυά, 4.12.1999

ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΛΡΛΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΝΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΓΡΑΦΤΟΥ... Μι ρώτ’οι γιου Χατζηβασίλ’ς, για τ’ ε γράφτου τραγδέλια, τσι άμα τ ’ είπα του για τί, ξηράστσ’ απί τα γέλια. Λλλουτις, τ ’ είπα, έγραφτα ατέλειουτα στιχέλια, ίσιαμ’ που μι τρουγύρζι μια μ’ τα όμουρφά τς ματέλια.

Τώρα θαρρεί πους γέρασα τσ’ ούλου στραβουκουλιάζ’ τσι όπουτι τρακάρουμι, αλλού κάν’ πους λουγιάζ’. Ό μους ακόμ’ πρέπ’ να του ξέρ ’ πς 6ε θέλου να του χύσου τσ ’ άμα τνι φτάξου, θα θαρρεί μουτέρ’ έχου ’που πίσου. Βάλιτι, τ ’ είπα, μια ψ ’χουμ έν’ να μι γλυκουλουγιάζ’, να δείτι τότις του ξηρό μ ’, για πότι κατιβάζ’. Γι’ αυτό, λοιπόν, όσις ιμκρές θέλιτ’ α μι δγιβάξιτι, όσου μπουρεί™ πιο αψλά του μίνι ανιβάζιτι. Τότις θα γράφτου ταχτικά τσι θα υμνουλουγώ τ ’ αφράτα πουδαρέλια σας, ίοιαμι που θα ζιω. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ

ΔΙΚΑΣΑ Κάνω πως δε βλέπιν και πως δεν ακούω, όμως επιβλέπω και κουδούνι κρούω. Κάνω πως αντέχω μες στη φλυαρία, δίκασα το έχω, τη φιλαργυρία. Κάνω και γινάτια, σ ’ όοα κι αν μου λένε, μα καρδιά και μάτια, για τον κόσμο κλαίνε. Μια μικρή φωνούλα τι μπορεί να κάνει; Σαν γλυκιά μανούλα πυρετός με πιάνει. Μυτιλήνη, 30.6.1999 Ε Λ Π ΙΛ Λ Μ Ο Λ Υ Β ΙΛ Τ Ο Υ

ΑΠΟ ΤΙΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ Ο βίος και η πολιτεία του Αποστόλη του «Ψ λόφλουδου» Αποστολής ήταν λεβέντης, πρώτο ανάστημα, λεπτός, ευπρόσωπος, μ’ ένα τσιγκελωτό μουστάκι, ερωτύλος και τεμπέλης. Είχε μεγάλη ιδέα για την εξωτερική εμφάνισή του και ιδίως για το μουστάκι του. Κ αι π ρ ά γμ α τι αυτό το μουστάκι ήταν που έκαψε τη Γαρουφαλιά και άνοιξαν πληγές τα χέρια της από τα ξενοπλυσίματα. Η γριά η Σοφούλα, η μάνα της Γαρουφαλιάς, είχε επισήμανε! τα συχνοπεράσματα του Αποστόλη, είδε και μια δυο φορές κάτι χαμόγελα της μονάκριβης θυγατέρας της, είδε μια μέρα κι ένα κατακόκκινο γαρίφαλο, που της π έ τα ξ ε ο λ ε γ ά μ ε ν ο ς, κ α ι την π ρ ο ε ιδ ο π ο ίη σ ε : «Μωρή Γαρουφαλιά, να ’χεις το νου σου σ ’ αυτόν το γυμνόψωλο μη σε καταφέρει και τον κουκουλω­ θείς, για τί θα χορτάσεις πα ξιμ ά δια , δουλειά και ξύλο α π ’ αυτόν τον τεμπελχανά». Αλλά ο έρωτας, όπω ς είναι γνωστό, είναι το πιο δυνατό πάθος, που δεν υπακούει στη λογική και σε συμβουλές. Αν ήταν έτσι, πόσ α δρά μ α τα , πόση δυστυχία δε θα υπήρχε! Έ τσι, όταν συχωρέθηκε η γριά Σοφούλα, ο Α ποστόλης πολιόρκησε το φρού­ ριο πιο στενά και τέλος το εκπόρθησε. Η Γαρουφαλιά, πριν δώσει την τελική συγκατά­ θεσή της γ ια το γά μ ο , φ ώ ν α ξε μια μέρα το ν Αποστόλη και εξηγήθηκαν για ορισμένες αμφιβο­ λίες που είχε η αγαπημένη του. «Βρε Α ποστόλη, ξέρεις ότι σε α γα πώ πολύ και α ποφ ά σ ισ α να σε κάνω άντρα μου, αλλά φοβάμαι». «Τι φοβάσαι;», την α ποπα ίρ νει ο Α ποστολής. «Να, βρε, λένε ότι είσαι τεμπέλης, και ο γάμος δεν είναι μόνο αγάπες και τρυφερότητες, έχει και βαριές υποχρεώ σεις, ιδίως όταν γεννηθούν τα παιδιά* γ ι’ αυτό φοβάμαι πολύ, πανάθεμά σε και σ’ αγαπώ πολύ, που να μην έσωνα* εξάλλου φαίνεται πω ς δεν έχει άδικο και ο κόσμος, όταν σε λέει τεμπέλη». Ο Αποστολής έδειξε πως θύμωσε. «Άκουσε να σου πω, Γαρουφαλιά μου* δεν είμαι τεμπέλης, καθώς κρίνει ο παλιόκοσμος· είναι αλήθεια ότι εγώ, Γαρουφαλιά μου, είμαι λιγά­ κι και «ψλόφλουδος» και δεν έρχομαι σε ξεθέωμα με τις δουλειές που κάνουν μερικά καματερά· δεν είμαι βουβάλι, Γαρουφαλιά μου, να δουλεύω από το πρωί μέχρι το βράδυ, όπως κάνουν μερικά βόδια* το ξέρω πως, αν παντρευτούμε και μας δώσει ο Θεός παιδιά, θα πρέπει να δουλέψω* δε λέω πως θα χαλά­ σω τον κόσμο, αλλά δε θα μας λείψει τίποτα α π ’ όσα χρειάζεται μια οικογένεια* αν νομίζεις όμως, Γαρουφαλιά μου, πω ς θα κακοπαθήσεις μαζί μου, να σταματήσουμε», τέλειωσε κ λα ψ ιάρικα και με βουρκωμένα μάτια. Η Γαρουφαλιά μισοκλαμένη

τον κοίταξε -είχε πάθει σαν καταπληξία- και δεν τολμούσε να πει κουβέντα. Πού να χάσει το μπερεκέτι. Ο Αποστολής, γρήγορος και αποφασιστικός την αγκάλιασε, της έσκασε δυο παθιασμένα φιλιά και της είπε: «Πάρε με, Γαρουφαλιά μου, να ζήσουμε μια ζωή ευτυχισμένη και σε διαβεβαιώνω ότι μαζί μου θα είσαι αφέντρα και κυρά». Δε χρεια ζότα ν άλλη προσπάθεια. Το οχυρό έπεσε άνευ όρων. Ορίστηκε και έγινε ο γάμος με γέλια, με χαρές, με τραγούδια καί με χορούς. Η νύφη, πανέμορφη, χόρεψε πρώτα με το λεβέντη Αποστόλη ένα π ολιτι­ σμένο, ήρεμο καλαματιανό. Ύ στερα ο Αποστολής, σε επίδειξη λεβεντιάς και χορευτικής δεξιότητας, πέτα ξε το σ ακάκι του κ α ι χόρεψ ε ένα δικ ό του δύσκολο χορό, πηδηχτό, γρήγορο. Δεν παρέλειψε να κάνει και τις α πα ρα ίτη τες φ ιγούρες. Ό λ ο ς ο κόσμος και ιδίω ς οι κοπέλες ενθουσιάστηκαν και ζήλευαν για την τύχη της Γαρουφαλιάς. Άκουγες και τους γεροντότερους να λένε: «Λεβέντης και ασίκης ο γαμπρός». Πέρασαν γρήγορα οι γλυκές και ευτυχισμένες μέρες του ζευγαριού, ξεκοκαλίστηκαν και οι 2.000 δραχμές, που είχε εξοικονομήσει η Γαρουφαλιά από μεροκάματα και νυχτέρια της, κι άρχισαν να φαίνο­ νται τα πρώτα σύννεφα στη ζωή τους. Ο Αποστολής π ρ ο σ π α θ ο ύ σ ε να α ν τ α π ο κ ρ ιθ ε ί σ τις βα ριές γ ι ’ αυτόν υποχρεώσεις της οικογένειας, αλλά δεν τα κατάφερνε. Δούλευε δυο μέρες, καθόταν πέντε και ούτω καθεξής. Βλέπεις, ήταν «ψλόφλουδος», δικαιολογιόταν στη Γαρουφαλιά και στον εαυτό του. Στο μεταξύ ήρθαν και τα παιδιά* πρώτο, δεύτερο, τρίτο, μέσα σε πέντε χρόνια. Οι οικονομικές απαιτήσεις της οικ ογένεια ς μεγάλω σαν, ο π ρ ο ϋ π ο λο γισ μ ό ς ήταν πάντοτε ελλειμματικός. Ο Αποστολής π ρ ο ­ σπαθούσε κάτι να κάνει, αλλά δεν τα κατάφερνε. Έ κανε πολλά θαλασσοδάνεια, άρχισε να ψω νίζει βερεσέ στον μπακάλη, στο φούρναρη, αλλά και πάλι τίποτε δε γινόταν, για τί όλοι, α π ’ όσους ψώνιζε, καταλάβαιναν ότι μάλλον δεν επρόκειτο να πάρουν τα οφειλόμενα, αλλά ούτε και δουλειά μπορούσε να βρει, γιατί όλοι οι εργοδότες ήξεραν τι εργάτης ήταν ο Α ποστόλης. Αναγκάστηκε να αποταθεί στους πιο σ κ λη ρ ο ύς ερ γ ο δ ό τες, α κ ό μ α κ α ι σ ’ α υ τό ν το ν Αναστάση, που ήταν αμείλικτος με τους εργάτες του. «Αν θα ’ρ θ εις στη δ ο υ λ ειά μου», του είπε αυστηρά ο Αναστάσης, «θα πρέπει να ξέρεις ότι εγώ θέλω ο εργάτης να πιά νει το τσαπί και να βγάζει ζουμί α π ’ αυτό. Κι ακόμα εγώ έχω δουλειά για δυο μήνες. Θα πρέπει να ξέρεις ότι θα δουλεύεις συνέ­

χεια, ίσως και μερικές Κυριακές. Νομίζω πω ς εσύ δεν κάνεις για τέτοια δουλειά». Ο Αποστολής τον κοίταξε άγρια και έφυγε, χωρίς να αρθρώσει λέξη. Αυτή η δουλειά ήταν για εργάτες-βουβάλια, όχι για έναν «ψλόφλουδο» εργάτη σαν τον Αποστόλη. Στο μεταξύ άρχισαν στο αντρόγυνο τα καβγαδά­ κια, που μερικές φορές γίνονταν ομηρικοί καβγάδες. Η Γαρουφαλιά με πόνο ψυχής θυμόταν τα λόγια της μακαρίτισσας και αναστέναζε: «Αχ, βρε μάνα, γιατί να μη σ’ ακούσω* χίλια δίκια είχες, αλλά τώρα πια τι μπορεί να γίνει;» Τώρα καταλάβαινε πως έπρεπε πια να δουλέψει και η ίδια, για να μπορέσουν να ξεπετάξουν τα παιδιά. Άρχισαν τα σκουπίσματα σε ξένα σπίτια και κυρίως τα ξενοπλυσίματα, που η μπουγά­ δα με τις στάχτες, όπως συνηθιζόταν τότες, είχε σαν αποτέλεσμα να ανοίξουν γρήγορα τα χέρια της, να γίν ο υ ν πληγές, που μάταια προσπαθούσε να τις επουλώσει με λάδια και με βάλσαμα, που της έδιναν οι πραχτικές. Μόλις πήγαιναν οι πληγές να πάρουν πίσω, ξανάρχιζε η μπουγάδα στα ξένα σπίτια και, μαζί με τη λάτρα του σπιτιού και των παιδιώ ν, οι πληγές ξαναθύμωναν πολλές φορές με αφόρητους πόνους. Ο Αποστολής έκανε ό,τι μπορούσε, έβρισκε δουλειά μια μέρα, καθόταν δέκα. Τα βράδια, σαν πήγαινε το αντρόγυνο να κοιμηθεί, ύστερα από το «παίδεμα» όλης της μέρας, η Γαρουφαλιά έπεφτε ξέπνοη σαν μολύβι στον ύπνο. Ο Α ποστόλης πήγαι­ νε πότε πότε να κάνει καμιά τρυφερότητα, αλλά η Γαρουφαλιά τον απόπαιρνε. «Άσε με, βρε ακαμάτη, αυτά μόνο τώρα σου ’λειψαν. Γέμισες, βρε, τη ζωή μου φαρμάκι, που να με πάρει ο Θεός, να γλιτώσω». Ο Αποστολής έβαζε τα δυνατά του να την παρηγορή­ σει, να μη λέγει τέτοιες κακές κουβέντες και τη διαβε­ βαίωνε πω ς πολύ γρήγορα θα έβρισκε μια μόνιμη δουλειά και όλα θα έπαιρναν το δρόμο για μια ευτυ­ χισμένη ζωή. Η Γαρουφαλιά κατάκοπη, «να το δω και να μην το πιστέψω, πανάθεμά σε», του απαντού­ σε. Στο μεταξύ τα οικονομικά της οικογένειας πήγαι­ ναν από το κακό στο χειρότερο. Ο Αποστολής στην απελπισία του σκέφτηκε να ζητήσει τη βοήθεια του Θεού, του Χριστού, της Παναγίας. Πήγαινε λοιπόν τα απογεύματα, πριν αρχίσει την πρέφα στα καφε­ νεία, στη Μ εγαλόχαρη και με βαθιά θρησκευτική κατάνυξη, παρακαλούσε το Θεό και τη Μεγαλόχαρη να του δείξουν και αυτουνού ένα θησαυρό, να μπο­ ρέσει να χαρεί λιγάκι και να ευτυχήσει η οικογένειά του. Τι στο καλό, κι αυτός χριστιανός ήταν κανένα δεν πείραζε* τόσοι και τόσοι έβρισκαν θησαυρούς μέσα σε κιούπια, λίρες πολλές, φλουριά αμέτρητα. Δεν άξιζε κι αυτός μια τέτοια τύχη; Μ ια μέρα το υ Δ ε κ α π ε ν τα ύ γ ο υ σ το υ , π ο υ ο Α ποστόλης βρισκόταν το απόγευμα, κατά τη συνή­ θεια που πήρε, στο ναό της Μ εγαλόχαρης, για να ζητήσει τη βοήθεια της στα οικονομικά προβλήματά

του, βλέπει μια πολύ περιποιημένη προσκυνήτρια να κ ά ν ει μ ε τ ά ν ο ιε ς μ π ρ ο σ τά στην εικ ό ν α της Π αναγιάς και ύστερα να αποθέτει κάτι πάνω στο εικόνισμά της. Πράγματι, ήταν μια προσκυνήτρια από την Α λεξάνδρεια της Α ιγύπτου, που πέρασε πρ οηγουμένω ς από το Γραφείο του Ιερού Π ρ ο ­ σκυνήματος και ενημέρωσε τον αρχιερα τικό ότι είχε να κά νει ένα τάμα, σ υγκεκριμένα ήθελε να χαρίσει στη Μ εγαλόχαρη ένα πολύτιμο βραχιόλι, για να την ευχαριστήσει, γιατί εισάκουσε την παρά­ κλησή της σ’ ένα φλέγον θέμα για το γιο της. Αλλά ήθελε, λέει, να το αποθέσει η ίδια στο ιερό εικόνι­ σμα της Μ εγαλόχαρης. Ο πρόεδρος του Γραφείου του Ιερού Προσκυνήματος, ο παπα-Δήμος, της είπε ότι αυτό ήταν προσωπικό της ζήτημα, πώ ς δηλαδή θα έκανε την αφιέρωση. Αφού όμως τώρα το είχε γνωστοποιήσει στο Γραφείο, καλό θα ήταν να έβα­ ζαν μια τα μ πελίτσ α με τα σ τοιχεία της αφιερώ τριας. Πράγματι, μπήκε η μικρή ταμπελίτσα και η ευσεβής προσκυνήτρια τράβηξε για το ναό, όπου και εκτέλεσε το τάμα της. Ο Αποστολής, αφού η κυρία έκανε το τάμα της και γεμάτη θρησκευτική κατάνυξη απομακρύνθηκε και βγήκε από το ναό, πλησίασε στην ιερή εικόνα της Μ εγαλόχαρης, όπου είδε να απαστράφ τει το αφιέρωμα. Για μια στιγμή ξαφνιάστηκε και γεμά­ τος θρησκευτικό δέος σταυροκοπήθηκε και ασπάστηκε την εικόνα. Ό μως όλα αυτό, για μια στιγμή, για τί αμέσως πεζότερες σκέψεις άρχισαν να γεν­ νιούντα ι στην ψυχή του. Μ ήπως ο Θεός θέλει να τον βοηθήσει και του δείχνει αυτό το θησαυρό; Ο ρθολογιστικός οίστρος καταλαμβάνει στη συνέ­ χει τον Α ποστόλη. Τι να το κάνει η Π α ναγιά το βραχιόλι; Η Π αναγιά, ο Χριστός, ο Θεός βρίσκο­ ντα ι στους ουρ α νούς, είνα ι θεία πνεύμ ατα, δεν έχουν ανάγκη α πό β ρ α χ ιό λ ια , α πό φ α γητά και ά λλα τέ τ ο ια , μόνο θέλο υ ν να έχουμε πίσ τη σ ’ αυτούς και να δείχνουμε σεβασμό με τα έργα μας. Ναι, αυτό είναι, συμπεραίνει. Ο Θεός, η Παναγία εισ άκ ουσ α ν την προσ ευχή του, λυπή θη κα ν την οικογένεια του και θέλουν μ ’ αυτό τον τρόπο να τον βοηθήσουν, και χω ρίς δισταγμό τσεπώ νει το αφιέρωμα. Την ώρα που γίνο ντα ι αυτά στο ναό, μόνος είναι ο Αποστολής και η γριά νεωκόρος, η Χρυσώ η Χλιούδαινα. Ο Α ποστόλης αμέσως φεύ­ γει για το σ πίτι του, όπου αρχίζει να παινεύεται ότι αυτός είναι ικανός να βρει μια καλή δουλειά. Και το πρω ί φεύγει για τη Χώρα, όπου και σκοτώ­ νει σε χαμηλή τιμή, το αφιέρωμα, γιατί ο χρυσοχόος αγοραστής καταλαβαίνει εύκολα ότι η απόκτησή του δεν είναι καθ’ όλα νόμιμη. (Η συνέχεια και το τέλος στο επόμενο)

ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡ. ΓΑΛΕΤΣΕΛΗΣ

ΜΝΗΜΗ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΛΕΛΛΗ (1913 - 1999)

Ο Γιώργος Ν. Γιαννουλέλλης, που άφησε την τελευ­ ταία του πνοή στην Αθήνα στις 5 Μαΐου 1999 και κηδεύτη­ κε την επόμενη στη Μυτιλήνη^ γεννήθηκε στο Πλωμάρι της Αέσβου το 1913/ίπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ευτύχ^^να έχει καθηγητές το Δημήτρη Πικιωνη και τον Αναστάσιο Ορλάνδο. Κατά τη διάρκεια της γ ερμανικής κατοΐΊίΒκατέφυνε στη Μέση Ανατολή. ΌτανΐΚεστρ'ε^'^σχφΙή,θ^ίε με τη μελέτη της λαϊκής α ρ χ ιτ ε ^ ^ 5 κ ή | της;Αύτ|^η^ Μακεδονίας, του Πηλίου, της Κρήτης Άέσ®ΈΑνάμεσα στις αρχιτε­ κτονικές του με&Ι^^ύίάπκαι τ^ β υ σ εία Θεοφίλου και Τεριάντ, καθώς και το Αναγνωστήριο Αγιάσου (βιβλιοθή­ κη και θέατρο). Σταψ950 δήμΛίε|)σε την ποιητική συλλο­ γή «Ανάμεσα στο\/άυρρνύ και τη γή%, για την οποία γρά­ φτηκαν ποΪΛΐψϊνοβκές κριτικές. Έξΐ δ^Β ^ία του ’80 επιδόθηκε στη \φ ά ψ \ των νερελληνικιψ^λωρόικών ιδιωμά­ των, ιδιαίτερα με τη διερεύνηση της ^:|ρσΜγίας και με τη σύγκριση λέξεων σε διάφορα ιδιώ τ® ^ ^ ςίρ π ό ς αυτών των μελετών ήταν τα βιβλία: «Νεοελληνικές ιδιωματικές λέξεις, δάνειες από ξένες γλώσσες» («Κείμενα», Αθήνα 1982) και «Πλωμάρι Αέσβου. I. Οι τοπωνυμίες. II .Η καταγωγή των Πλωμαριτών» (Εκδόσεις Στέφ. Α. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1983), το οποίο τιμήθηκε με έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών. Και τα δυο αυτά βιβλία πέρα­ σαν στη βιβλιογραφία του μεγάλου λεξικού της «Μεσαιωνικής Ελληνικής Αημώδους Γραμματείας» του Εμμανουήλ Κριαρά (τόμοι Η ' και Θ '). Το 1986, από τις Εκδόσεις Στέφ. Α. Βασιλόπουλος, κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Ο ζωγράφος Θεόφιλος» και το 1994, από τις ίδιες εκδόσεις, το βιβλίο «Τα καΐκια. Το σκαρί και η αρματωσιά τους». Το 1995 κυκλοφόρησε το βιβλίο του «Παραδοσιακή αρχιτεκτονική της Αέσβου» (Έκδοση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος). Το βιβλίο γράφτηκε σε συνεργα­ σία με την πρώτη σύζυγό του Μαρία Ζαγορησίου. Ο Μιχάλης Μερακλής, παρουσιάζοντας το τελευταίο βιβλίο, χαρακτήρισε το συγγραφέα «σημαντικό διανοούμε­ νο με αξιοσημείωτη συμβολή στην ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού της Αέσβου» («Ριζοσπάστης», 24.11.1996), ενώ ο Εμμανουήλ Κριαράς έγραψε για τις γλωσσολογικές μελέ­ τες του Γιώργου Γιαννουλέλλη: «Το συμπέρασμά μου είναι ότι η εργασία του Γιαννουλέλλη αποτελεί πολύτιμη συνει­ σφορά, όχι μόνο σχετικά με ορισμένα λήμματα, με τα οποία συμπληρώνεται το λεξικό του Ν. Ανδριώτη για τα κατάλοι­ πα της αρχαίας ελληνικής στα νεοελληνικά ιδιώματα, αλλά και επειδή καταγράφει και διασώζει το λεξιλόγιο του λεσβιακού ιδιώματος» (εφ. «Αημοκράτης» 6.5.1999). Τα ποιήματα, οι γλωσσολογικές μελέτες, τα πεζογρα­ φήματα αποκαλύπτουν ένα συγγραφέα που σπούδασε και αγάπησε την αρχιτεκτονική, αλλά δόθηκε με πάθος και στη λογοτεχνία, καθώς και στη μαγεία που προσφέ­ ρει η ετυμολογία μιας ταπεινής λεξούλας. Το έργο του αποτελεί πραγματική παρακαταθήκη για τη Λεσβιακή Γραμματεία. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΑΣ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΕΑΥΤΗ

Ο«Παγγεραγωτικός Σύλλογος Μυτιλήνης», σωματείο των Γεραγωτών της Αττικής, οργάνωσε στις 27.11.1999, στο Κέντρο Εκδηλώσεων-Ομιλιών (Κ.Ε.Ο.) (Μιχαήλ Βόδα 28), εκδήλωση, με θέμα «Αφιέρωμα στον ποιητή Οδυσσέα Ελύτη». Το πρόγραμμα, το οποίο παρουσίασε ο ηθοποιός Στρατής Τσομπανέλης, περιελάμβανε: Χαιρετισμό του προ­ έδρου Στρατή Καραγιασώτη. Ομιλίες: α. Του λογοτέχνη Π.Α. Πανταζή, «Το Αιγαίο στην ποίηση του Ελύτη», β. Του εκπαιδευτικού και ποιητή Αριστείδη Καλάργαλη, «Η Γέρα στην ποίηση του Ελύτη», γ. Του δοκιμιογράφου-ποιητή Δημήτρη Καραμβάλη, «Το ερωτικό στοιχείο στην ποίηση του Ελύτη». Απάγγειλαν οι ηθοποιοί Έλενα Τσαλδάρη και Κώστας Καστανάς. Επίσης περιελάμβανε: α. Μουσική από το ΌυαΠοΠο ΑΐΓοπασυτη. β. Δράση και ερμηνεία-αποσπάσματα από το «Ημερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου» (ερμή­ νευσε η Αθηνά Χατζηγιαννάκης γ. Μουσική-μελοποιημένα τραγούδια του Ελύτη (ερμήνευσαν η Κατερίνα Ανδρέου, η Έφη Χατζηθεοδωρίδου και ο Ανδρέας Δάρας). Σκη­ νοθετική επιμέλεια: Γρηγόρης Καραντινάκης. Στον ίδιο χώρο 27 ζωγράφοι της Γέρας, επαγγελματίες και ερασιτέ­ χνες, εξέθεσαν 64 έργα τους. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο αδελφό σωματείο για την ωραία εκδήλωσή του. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Αφίσα διαστάσεων 42X29,5 εκ., φιλοτεχνημένη από το Γεραγώτη ζωγράφο Στρατή Ζάνταλη.

ΚΩΣΤΑΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΣΠΗΛΙΑΔΗΣ Ο άνθρωπος, ο μαχητής του Ελ Α λαμέιν, ο επιχειρηματίας

Ο Κώστας Σπηλιαδής (Σπλιαδής) είδε το φως της ζωής στις 24 Οκτωβρίου 1915 στην Αγιάσο, την ορεινή κωμόπολη της ελεύθερης πια Λέσβου. Ή ταν το τρίτο παιδί της πολυμελούς όμορφης φαμίλιας του δημο­ κράτη Σταύρου Γεωργίου Σπλιαδή (1875-1965), του «καπετάν Βάρδα», και της Μ αριάνθης Δημητρίου Ευαγγελινού (1894-1968). Αδέρφια του η Ευτυχία Κομνηνού Τσουκαρέλη (1911-1996), ο Γεώργιος (19121982), μαθηματικός, στενά συνδεδεμένος με τον πολι­ τικό Γεώργιο Παπανδρέου, με τον οποίο και πολιτεύ­ τηκε, και με το γιο του Ανδρέα, τον οποίο είχε μαθητή, ο Δημήτριος, ο Περικλής (1920-1928), ο Θωμάς, γεω­ λ όγος, σ ύζυγος της αείμνηστης τεχν ο κ ρ ιτικ ο ύ Βεατρίκης Σπηλιάδη, και ο υστερότοκος Ιωάννης... Από τα μικράτα του γνώρισε τις δυσκολίες της ζωής κοντά στον πατέρα του, που για να τα βγάλει πέρα πότιζε καθημερνά τη γη με ιδρώτα -φημισμένο « τ’ Σταυρή τ ’ α μ π έλ’», σε πατέλα που ενώνει τα Πόταμα με την Παγωνιά-, έγινε γουναράς κι αργότε­ ρα βιβλιοχαρτοπώλης και πράκτορας εφημερίδων. Παρακολούθησε τα εγκύκλια μαθήματα στο Δημοτικό και στο Ημιγυμνάσιο της γενέτειράς του και στη συνέ­ χεια ήρθε στη Μ υτιλήνη, όπου κ α ι τελείαισε το Π εντατάξιο Διδασκαλείο (1931-1936). Ευτύχησε, όπως και ο αδερφός του Δημήτριος και οι α έ ^ η σ τ ό ι σ υ ν τ ο π ίτ ε ς Θ εόφ ρασ τος Γέρου κ α ι Δ η μ ή τ ρ ιο ^ Καβαδάς, να έχει καθηγητές το διευθυντή Ευάγγελο Παπανούτσο, το Βασίλειο Αρχοντίδη και άλλους... Το 1937 εκ π α ιδ εύ τη κ ε στη Σ χολή Ε φ έδρ ω ν Αξιωματικών Κέρκυρας και ως έφεδρος υπηρέτησε στην Κρήτη, στο Πολύκαστρο και στη Δοϊράνη. Με την κατάρρευση του μετώ που το 1941 κατέφυγε μέσω της Τουρκίας στο Κάιρο. Το 1942 πήρε μέρος στη μάχη του Ελ Α λαμέιν. Α ρ χισ τρ ά τη γο ς τω ν Σ υ μ μ α χ ικ ώ ν Δ υ νά μ εω ν ήτα ν ο σ τρ α τη γό ς Α λ εξ ά ν τερ κ α ι Δ ιο ικ η τή ς της 8ης Β ρ ετα ν ικ ή ς Σ τρ α τιά ς, στην οπ ο ία υπα γότα ν και η Ελληνική Τ α ξ ια ρ χ ία Π εζικ ο ύ , ο σ τρ α τη γό ς Μ π έρ να ρ ντ Μ ο ν τγκ ό μ ερ ι. Α ν τ ίπ α λ ο ς η Γ ερ μ α ν ο -Ιτα λ ικ ή Στρατιά του Έ ρβιν Ρόμελ. Στη συνέχεια ενεπλάκη στα δραματικά γεγονότα του γνωστού κινήματος στη Μέση Α να τολή , π ο υ είχε εκ ρ α γεί σ τις 6 Απριλίου 1944 και είχε λήξει λίγες μέρες αργότερα, στις 14 Απριλίου. Μετά την καταστολή του κινήματος άρχισαν οι εκκαθαρίσεις και το Μάιο του 1944 ο Κώστας Σπηλιάδης, μαζί με άλλους δημοκρατι­ κούς συναγω νιστές, μεταφέρθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ντεκαμερέ της Ερυθραίας, όπου κ α ι έμεινε έγ κ λ εισ το ς τω ν Ά γγλω ν ως το Φεβρουάριο του 1946...

Με το γυρισμό στην πατρίδα ο Κώστας Σπηλιάδης αναζήτησε εργασία. Το απολυτήριο του Πεντατάξιου Διδασκαλείου της Μυτιλήνης δεν ήταν εύκολο να του εξασφαλίσει βιοπορισμό, σε χρόνους εμπάθειας, μισαλλοδοξίας και κατατρεγμού. Το 1948 ίδρυσε στην Αθήνα εταιρεία εισαγωγής και εμπορίας χημικών προϊόνταιν και καταξιώθηκε ως σωστός επαγγελμα­ τίας, αναπτύσσοντας στενές προσωπικές σχέσεις με τους πελάτες, καθώς και με τους αντιπροσώπους ομό­ λογων επιχειρήσεων του εξωτερικού. Δυο χρόνια αργότερα, το 1950, παντρεύτηκε την καταγόμενη από την Κωνσταντινούπολη Θάλεια Χρίστου Μουράτη, και απόχτησαν τρεις γιους, το Σταύρο, το Χρίστο και τον Περικλή, οι οποίοι συνεχίζουν να ασχολούνται με την εταιρεία, την οποία συνέστησε ο ίδιος... Ο Κώστας Σπηλιάδης ήταν άνθρωπος με δυνα­ μισμό, με ενδιαφέροντα, με οράματα. Ως σπουδα­ στής του Π ε ν τα τά ξ ιο υ Δ ιδ α σ κ α λ είο υ της Μ υτιλήνης, στα π λα ίσ ια της θεατρικής αγωγής, έλαβε μέρος σε π α ρασ τάσ εις και καταπιάστηκε, μόνος του ή με συμμαθητές του, με τη «συγγραφή» μικρών «έργων». Χαρακτηριστικό το μονόπρακτο με τίτλο <<Το τα ξίδ ι» (1934), το οπ ο ίο μάλιστα, κ α θώ ς, με π λ η ρ ο φ ό ρ η σ ε ο ίδ ιο ς με την α πό Α θ ή να /8 .9.1971 επ ισ το λ ή του, τυπ ώ θ η κ ε στη Μ υ τΛ η νη , στο τ υ π ο γ ρ α φ ε ίο της εφ η μ ερ ίδα ς «Ταχυδρόμος». Αντίτυπο ούτε ο ίδιος είχε ούτε εγώ μπόρεσα να βρω. Κ α τα π ώ ς μου είπε, τα λογής λογής χαρτιά του, όταν έφυγε στη Μέση Ανατολή, τα έβαλε σ ’ έναν τενεκέ, που τον έθαψε στο κτήμα τους στα Πόταμα. Υπόθεση του έργου τα ανυπέρ­ βλητα εμπόδια που συναντά ο αγρότης γονιός, που λαχταρά να μορφώσει τα παιδιά του και που τελικά δεν το κατορθώνει. Αξίζει επίσης να σημειώσουμε πως ήταν άνθρωπος μεγάλης αντοχής, δεινός ορει­ βάτης και πεζοπόρος, παθιασμένος φυσιολάτρης. Αγαπούσε υπερβολικά την ιδιαίτερή του πατρίδα και στήριζε κάθε φιλοπρόοδη προσπάθεια. Για το περιοδικό «Αγιάσος» πάντοτε είχε να πει μια καλή κουβέντα, να στηρίξει ηθικά το διευθυντή και να του παράσχει χρήσιμες πληροφορίες... Από τις 17 Μαρτίου 1999 ο Κώστας Σπηλιάδης, νικημένος από την επάρατη νόσο, πήρε το δρόμο της στερνής γαλήνης και αναπαύεται στο Κοιμητήριο του Χ αλανδρίου. Η μνήμη του θα μας συνοδεύει. Ηταν ένας ωραίος άνθρωπος, ένας θερμός πατριώ­ της, ένας συνειδητός δημοκράτης, ένας καλός οικο­ γενειάρχης, ένας συνεπής επαγγελματίας, ένας ανύπνωτος Αγιασολάτρης... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΙΒ Μ Ά ΙΚ Ό ΙΕ ΙΆ ΙΡ Ο Χ ^ Π Α Ε ΙΕ Ι ΣΟΦΟΚΛΗΣ ΚΟΥΤΡΗΣ «Κ εραμικές μορφές της Αέσβου» Εκδόσεις Ίνδικτος Αθήνα 1999. Σχ. 21X 24, σα. 357 να πραγματικά σπουδαίο βιβλίο-λεύκωμα για την κεραμική της Λέσβου κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1999 από τις εκδόσεις «Ίνδικτος», με τη χρημα­ τοδότηση του ΕΟ Μ Μ ΕΧ . Σ υγγρ α φ έα ς είνα ι ο Σοφοκλής Κουτρής, εικαστικός καλλιτέχνης, ο οποί­ ος μελέτησε την κεραμική της Λέσβου με επιτόπια έρευνα για πολλά χρόνια, στο πλαίσιο της διδακτορι­ κής του διατριβής. Το βιβλίο «Κεραμικές μορφές της Λέσβου» είναι 357 σελίδες και χωρίζεται σε 18 κεφάλαια. Τα πρώτα κεφάλαια περιέχουν γενικά στοιχεία για την κεραμική-αγγειοπλαστική της Λέσβου. Στη συνέχεια ο συγ­ γραφέας πραγματεύεται μια μια τις περιοχές που ανέπτυξαν κεραμική δημιουργία: ιστορία του οικι­ σμού, ιστορία της κεραμικής, εργαστήρια κεραμιστών-αγγειοπλαστών, αντιπροσωπευτικά κεραμικά έργα και άλλα. Το 8ο κεφάλαιο του βιβλίου, σελίδες 163-272, είναι αφιερωμένο στην περιοχή της Αγιάσου και περιλαμβά­ νει τα παρακάτω υποκεφάλαια: Το χωριό, ιστορική πορεία της λαϊκής κεραμικής στην Αγιάσο (8ος-19ος αιώνες), καλλιτεχνικά στάδια των αγγειοπλαστών (1839-1992), Τα κεραμικά εργαστήρια στην Αγιάσο, Τα εργαστήρια διακοσμητικής κεραμικής: Εργαστήρι Ηλία Κουρτζή, γένεση μορφών, δουλειά του Ν. Κουρτζή και X. Πανταζή (προ του 1960), το στάδιο της κλασικής κεραμικής του Ν. Κουρτζή (1982-1992), Εργαστήρι Οδυσσέα Κ ουρτζέλλη ή Κ ουρτζή, ο Α ναστάσιος Χατζηγιάννης (Α' περίοδος 1910-1950, Β ' περίοδος 1950-1979, Γ περίοδος 1979-1982), Η περίοδος της κλασικής έκφρασης των Χατζηγιάννηδων (1982-1992), των Γιάννη, Αναστάση, Ασημάκη, Κλεάνθη, Εργαστήρι Ιωάννου Πατράκη, Εργαστήρι Κλέαρχου Καμπουρέλλη, Εργαστήρι Χριστόφορου Παραμυθέλλη, Εργα­ στήρι Μιχαήλ Βαλεντίνου, Εργαστήρι Ευστρατίου Τζαννή, Τα τελευταία εργαστήρια δημιουργίας αγγείων οικιακής χρήσης: (1968-1975), Εργαστήρι Δημητρίου Κατζιλέλλη, Εργαστήρι Παναγιώτη Αρβανιτέλλη, Εργαστήρι Ηλία Ααμπρινού, Εργαστήρι Κομνηνού Δαγιέλλη (1935), νεότερα Εργαστήρια (περιόδου 19751992): Εργαστήρι Δημήτρη Τακιδέλλη, Εργαστήρι Ευστρατίου Παπαθεοφράστου, Εργαστήρι Γρηγορίου Σαβέλλη, Εργαστήρι Αντωνίας Γαββέ. Για κάθε κεραμίστα ο συγγραφέας κάνει μικρή αποτίμηση της δουλειάς του και παραθέτει αντιπροσωπευτικά έργα του. Την έκδοση προλογίζει ο καθηγητής της Ααογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Γ. Μερακλής.

ΘΕΟΦΑΝΗΣ Α. ΣΟ ΥΑΑΚΕΑΛΗΣ «Α ιγαίο των Αγγέλω ν» Αθήνα 1999. Σ χ. 2 1X 28, σα. 79 ϊπ ό τις Εκδόσεις του Μουσικού Οίκου «Φίλιππος Νάκας» κυκλοφόρησε το Μάιο του 1999 το βιβλίο του καθηγητή της Ελλη­ νικής Παραδοσιακής Μου­ σικής στο Μουσικό Γυμνάσιο-Αύκειο Παλλήνης Θεο­ φάνη Σουλακέλλη «Αιγαίο των Αγγέλων: 15 τραγού­ δια της θάλασσας σε βυζα­ ντινή και ευρωπαϊκή μου­ σική σημειογραφία». Οι 79 σελίδες του βιβλίου χωρί­ ζονται σε δυο βασικά κεφάλαια: Στο πρώ το ο συγγραφέας μάς δίνει χρήσιμες και ενδιαφέρουσες πλη­ ροφορίες για τις μουσικές στο Αιγαίο (ο μύθος και η ιστορία, από το χθες στο σήμερα για το αύριο), για την Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική, για τα τραγούδια της θάλασσας, για την ανάγνωση των μελών (εισαγωγικά στην Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική, τρόπος παρα­ σήμανσης των τραγουδιών, οδηγίες ανάγνωσης και εκτέλεσης των τραγουδιών). Στο δεύτερο κεφάλαιο παρατίθενται 15 τραγούδια της θάλασσας, οι στίχοι τους και η βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσική τους σημειογραφία. Τα τραγού­ δια αυτά είνα ι: «Μ ες σ το υ Α ιγ α ίο υ τα νερά», «Μ πρατσέρα», «Θαλασσάκι», «Μ ανώλαρος», «Σε καινούρια βάρκα μπήκα», «Καράβι καραβάκι», «Η τράτα», «Μελαχρινό», «Ντούρνα», «Θενά ταξιδέψω θέλω», «Τη θάλασσα τη γαλανή», «Το ν τέρ τιν της καρτούλα ς μου», «Μ παρμπούνι μου θαλασσινό», «Θάλασσα α π ’ όλα τα νερά», «Τζιβαέρι». Τ ις σελίδες του βιβλίου κοσμούν σκίτσα της Μαρίας Παπαγεωργίου. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΛΣ

«ΑΙΓΑΙΟ ΤΩΝ ΑΓΓΕΑΩΝ» Ψ ηφιακός Δίσκος (Ο.ϋ.) «Αιγαίο των Αγγέλων» είναι ο τίτλος του ψηφια­ κού δίσκου (0.0.) και του συνοδευτικού βιβλίου που κυκλοφόρησε πρ ό σ φ α τα α πό το Π ειρ α μ α τικ ό Μουσικό Γυμνάσιο-Λύκειο Παλλήνης. Το Ό.ϋ. περιέ­ χει 15 τρ α γο ύ δ ια του Α ιγα ίο υ - Τ ρ α γο ύ δια της θάλασσας. Η επιλογή και η μουσική επιμέλεια έγιναν από το Θ εοφάνη Σουλακέλλη, καθηγητή της

Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής στο Μουσικό Σχολείο της Παλλήνης. Τα τραγούδια αυτά προέρχονται από σχετικό υλικό διδασκαλίας, σ’ ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο αφορούσε την επαφή και ενασχόληση των μαθητών με την Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική. Το βιβλίο που συνοδεύει τον ψηφιακό δίσκο περι­ λαμβάνει εισαγωγικά κείμενα για το ελληνικό δημοτι­ κό τραγούδι, τις μουσικές στο Αιγαίο, τα όργανα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την ηχογράφηση, καθώς και τα λόγια των τραγουδιών. Η έκδοση του υλικού είναι δίγλωσση. Η παρούσα εκδοτική εργασία αποτελεί την πρώτη από σειρά παρόμοιων δραστηριοτήτων που πρόκειται να ακολουθήσουν από το Μουσικό Σχολείο Παλλήνης. Για οποιεσδήποτε πληροφορίες σχετικά με την έκδοση, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με το σχολείο (κ. Ανδρέα Ρήγα, Διευθυντή), στους αρ. τηλ. 6032840 και τηλεομοιοτύπου 6668794.

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΜΑΣ

ΛΑΒΑΜΕ • Η κ ο ν η ν ή απόσταση του μακριά. Μια νουβέ­ λα του Γιάννη Σπανόπουλου. Με τη συμπλήρωση πενή ντα χρ ό νω ν λ ο γο τεχνικ ή ς δρα σ τη ριότητας 1949-1999. Αθήνα 1999,21X14, σσ. 40+8.

• Κ έντρο Α ιγ α ια κ ώ ν Λ α ο γ ρ α φ ικ ώ ν κ α ι Μ ουσικολογικώ ν Ερευνών. Έ το ς ίδρυσης 1991. Μ ουσική Λ α ο γρ α φ ικ ή Β ιβλιοθήκη , 1. Μ α ρία ς Ασβέστη, Δημώδη άσματα Αρετσούς. Τραγουδισμένα από την Αναστασία Βεζυρτζή-Νικολσον. Μουσική μεταγραφή: Μάρκος Φ. Δραγούμης. Παρατηρήσεις Σχόλια: Θεοφάνης Α. Σουλακέλλης. Αθήνα 1997, 24X17, σσ. 94+2.

• Ελένη Κ. Στασινού, Η απόδραση προς το φως, Ο έ ρ ω τα ς σ τη μ ε τ α φ υ σ ικ ή δ ιά σ τα σ η . Π ύ ρ ιν ο ς Κόσμος. Αθήνα 1999,20X14, σσ. 112.

• Ελένη Στασινού, Π ιο πέρα... Εκδόσεις ΕΚΟΟ, Αθήνα 1999,20X14, σσ. 80.

• Φ ίλιππος Μ αυρογιώργης, Το τελευταίο τρα ­ γούδι του αιώνα μας. Αθήνα 1999,24X17, σσ. 48.

• Δ. Γουβιτσα - Α. Τσιπρόπουλου, Μ αθηματικά Β ' Α υ κ ε ίο υ , Μ έθ ο δ ο ι - Α σ κ ή σ ε ις , 2ος τό μ ο ς, Θεωρία αριθμών, Κριτήρια αξιολόγησης, Εκδόσεις Ό λυμ πος, Θεσσαλονίκη 1999, 24X17, σσ. 181+3 (λευκές).

• Νίκος Ταραράς, Το Αβαρο. Ποιήματα. Θεσσα­ λονίκη 1996,24X17, σσ. 64.

• Μιχάλη Π. Χατζηπροκοπίου, Ορεινό καταφύ­ γιο. Θεσσαλονίκη 1998,23,5X15, σσ. 58+6.

• Προκόπης I. Π απάλας, Λέσβος η Πνευματική 1994-1997. Μυτιλήνη 1998,25X17, σσ. 40.

• Χ ριστόφορος Αγριτέλλης, Θεαύγεια. /(ολκός. Αθήνα 1998,24X17, σσ. 44+4.

Η προμετωπίδα του Ημερολογίου τοίχου του έτους 2000 του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών».

Ο π ω ς κ ά θ ε χ ρ ό ν ο , έ τσ ι κ α ι ε φ έ τ ο ς ο « Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο ς Σ ύ λ λ ο γο ς Α γιασ ω τώ ν» τύπω σε ένα καλαίσθητο Η μ ερολόγιο το ίχο υ (φφ. 2+13, δ ια σ τ ά σ ε ω ν 34X 24 εκ .). Θ έμ α το υ κ ά π ο ιο ι ν α ΐσ κ ο ι του χ ω ρ ιο ύ (Ά γιο ς Γ ρ η γό ρ ιο ς, Ά γ ιο ς Γεώργιος (Καβικος), Ά γιος Παντελεήμονας, Αγία Π α ρ α σ κ ε υ ή , Ζ ω ο δ ό χ ο ς Π η γ ή -Α γ ά θ ω ν ) κ α ι κ ά π ο ια ξ ω κ λ ή σ ια (Ά γ ιο ι Δ η μ ή τ ρ ιο ς κ α ι Α να σ τά σ ιο ς, Ά γιο ς Κ ω ν σ τα ν τίν ο ς, Τ α ξιά ρ χη ς (Α σ τ ρ ά τ γ ιο υ ς ) Μ π ιτ ζ ιλ ιω ν , Α γ ιο ς Ιω ά ν ν η ς , Τ α ξ ιά ρ χ η ς (Κ α σ τ έ λ ι), Ά γ ιο ς Χ ρ ισ τ ό φ ο ρ ο ς , Π ροφήτης Ηλίας). Α ξιοποιήθηκαν φω τογραφ ίες τω ν μελών του Δ ιοικητικού Συμβουλίου Σ οφ ίας Παπουτσή-Κ ουδουνέλη και Χ ρίστου Π αναγιώτη Γλεζέλη (Πουπούσα), καθώ ς και μια καρτ-ποστάλ (Ταξιάρχης, Καστέλι). Τα κείμενα-λεζάντες έγρα­ ψε η σ υμ β ολα ιογρ ά φ ος Σ ο φ ία Π α πουτσ ή -Κ ου­ δουνέλη. Αποτελεί και η έκδοση αυτή δραστηριό­ τητά του Σωματείου μας, που αξίζει να στηριχτεί. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ Ένα αξιόλογο Ημερολόγιο-Μαρτυρολόγιο Μ ε το έμπα του κα ινούριου χρόνου α να ρ ίθ­ μητα Η μερολόγια το ίχου, τσέπης κ α ι επ ιτρ α π έ­ ζια εκδίδονται α πό ποικ ιλώ νυμ ους φορείς, αλλά κ α ι α π ό ιδ ιώ τ ε ς . Τα π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α α π ό α υ τ ά έχουν ενιαύσια χρηστικότητα, έχουν ημερομηνία λ ή ξ η ς τη ν τ ε λ ε υ τ α ία μ έρ α τ ο υ Δ εκ έμ β ρ η . Υ π ά ρ χ ο υ ν ό μ ω ς κ ι εκ είνα π ο υ ξ ε π ε ρ ν ο ύ ν την επικ αιρότη τα κ α ι τον καλοστημένο εντυ π ω σ ια ­ σμό. Αυτά αξίζει να τα κρατήσεις στη βιβλιοθήκη σου, ν ’ α ποτα μ ιεύσ εις το περιεχόμ ενό τους στο κ ελ ά ρ ι της μνήμης σου. Δ εν ε ίν α ι α ν α λ ώ σ ιμ ο υλικ ό της υ π ερ κ α τα να λ ω τικ ή ς μας κ ο ιν ω ν ία ς. Ε ίνα ι αξετίμηση σοδειά ζυμωμένη με ιδρώ τα, με πάθος, με καλαισθησία, με όραμα... Έ ν α Η μ ερολό γιο δ ια φ ο ρ ετικ ό α π ό τα ά λλα εκδόθηκε, με την ευκ α ιρ ία του έτους 2000, α π ό την Κ ομ μ α τική Ο ργάνω ση Α γιά σ ου το υ Κ Κ Ε. Με κ υ ρ ία ρ χ ο το α ίσθη μα της ευθύνη ς ο ι φ ιλέρ ευ νο ι νέο ι Β α σ ίλ ειο ς Γ ρη γορ ίου Κ α λ ο γ ερ ά ς κ α ι Π α να γιώ τη ς Μ ιχα ή λ Κ ο υτσ κ ο υδ ή ς σ υγκέ­ ν τ ρ ω σ α ν , ε π ε ξ ερ γ ά σ τη κ α ν , τ α ξ ιν ό μ η σ α ν κ α ι α ξ ιο π ο ιη σ α ν π λ ο ύ σ ιο α ρ χ εια κ ό -φ ω το γ ρ α φ ικ ό υ λ ικ ό , π ο υ α ν α φ έ ρ ε τ α ι σε θ ύ μ α τα το υ « ιδ ιώ ­ νυμου», στη Μ εταξική δικτατορία, στην Κ ατοχή, στην Εθνική Α ντίσταση, στην Ε α μοκ ρ α τια , στη δράση Α γιασω τισσώ ν, στη Ν εολαία Λ αμπράκη. Σ τ ό χ ο ς τ ο υ ς ν ’ α π ο τ ίσ ο υ ν φ ό ρ ο τ ιμ ή ς σ το υ ς

Αναμνηστική φωτογραφία Αγιασωτών εξόριστων στη Μακρόνησο (Ιούλης 1949). Διακρίνονται, από αριστερά, όρθιοι: Ασημάκης Παπαγεωργίου, Θεοκλής Χατζηκομνηνός (Κολλυβάς), Στρατής Τζανετόγλου, Μιλτιάδης Τινέλης, Στρατής Καλατζής, Νικόλαος Αγρίτης, Πρόδρομος Αιμπερής. Καθήμενος από αριστερά: Μιχαήλ Αντωνίου Αγρίτης. Ανδρέας Τσουκαρέλης, Παναγιώτης Ταμβάκης, Μιλτιάδης Προδρόμου Αιμπερής και Παναγιώτης Τσουκαρέλης.

Η προμετωπίδα του Ημερολογίου της Κομματικής Οργάνω­ σης Αγιάσου του ΚΚΕ (διαστάσεις 34,5X24,5 εκ., φφ. 14+2).

α νθ ρ ώ π ο υ ς π ο υ κράτησαν αδούλω το το φ ρόνη­ μά το υ ς, π ο υ δε λ ιπ ο ψ ύ χ η σ α ν μ π ρ ο σ τά σ το υς κ ινδύνο υς, που ένιω σαν τη φρίκη του πολέμου, π ο υ σ κ ο τώ θ η κ α ν σε μ ά χ ες, π ο υ γ ν ώ ρ ισ α ν το εκτελεσ τικό α π ό σ π α σ μ α , π ο υ δ ιώ χθ η κ α ν , π ο υ φ υ λ α κ ίσ τη κ α ν, π ο υ εκ το π ίσ τη κ α ν , π ο υ τ α π ε ι­ νώθηκαν... Α ξ ιέπ α ιν η η π ρ ο σ π ά θ ε ια της διά σ ω σ η ς κ α ι της προβολής του το π ικ ο ύ υλικού. Τα ισ τορικά γεγονότα, αρεστά ή μη, σε καμιά περίπτω ση δεν π ρ έπ ει να α π ο κ ρ ύ π το ντα ι, να π ερ ιθ ω ρ ιο π ο ιο ύ ­ ντα ι, να δια σ τρεβλώ νοντα ι ή να γ ίν ο ν τα ι εφαλ­ τήριο π ρ ο π α γ ά ν δ α ς , ό ξυ νσ η ς, α να ζω π ύ ρ ω σ η ς π ο λ ιτικ ώ ν π α θώ ν. Η γνώ ση το υ ς α β γα τιζει την π είρ α της ζω ής κ α ι ενδυνα μ ώ νει τον ά νθρ ω πο. Το χ τ ε ς ε ίν α ι δ ιδ ά χ ο ς το υ σ ή μ ερα , α λ λ ά κ α ι φάρος του αύριο... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΧΩΡΙΣ ΤΙΤΛΟ

ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΤΟΥ

ΕΥΓΕΝΙΟΥ ΘΑΛΑΣΣΑ

Γο όωόεκάμερο άλλοτε το περίμεναν μικροί και μεγάλοι με περισσότερη λαχτάρα από ό,τι στις μέρες μας. Οι καιροί ήταν δύσκολοι, ζυμωμένοι με σκληρή όούλεψη από νύχτα σε νύχτα. Τα σκολιαρούδια δεν είχαν πολυήμερες παύσεις, για να εκτονωθούν, για να ξεδώσουν, ύστερα από τόσα διαβάσματα. Τρανή τους χαρά και τα κάλαντα, που τα τραγουδούσαν στα σπίτια των συγγενών και των αρχοντάδων. Μια παρέα παιδιά της αλλοτινής Αγιάσου, τρέχοντας από πόρτα σε πόρτα, σταμάτησαν και στο σπίτι του αρχιμανδρίτη Ευγενίου Θάλασσα. Πρεπούμενο ήταν μα και συμφερτικό να πουν και στ’ «αρχοντικό» του την «καλήν εσπέραν» και ν ’ αναγγείλουν με την α θω ότητα της ψ υχής το υς «Χ ρ ισ τού την θείαν γέννησιν». Ο Ευγένιος Θάλασσας ήταν άνθρωπος ξεχωριστός, σπουδαγμένος στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, ιερώμενος και δάσκαλος με πλούσια δράση στη Σπάρτη της Μικράς Ασίας και στη γενέτειρά του ως πρώτος διευθυντής του Ημιγυμνασίου των αρρέ­ νων, αλλά και μεγάλος ευεργέτης του τόπου του, όπου άφησε και τη στερνή του πνοή το 1888. Οι νεαροί καλαντιστάδες, που δεν ήταν και πρωτόσκολοι, έβαλαν τα δυνατά τους, να πουν τα π α ι­ νέματα και τις ευχές όμορφα, ελπίζοντας σε γερό φιλοδώρημα, γιατί οι περισσότεροι κείνα τα χρόνια πλήρωναν σε είδος και το καλάθι τους είχε γιομίσει κα ρύδια , κάστανα, κ ουρ α μ πιέδες, φ ο ιν ίκ ια και λογιών λογιών άλλα καλούδια. Το κρύο ήταν τσου­ χτερό, αλλά και η τήρηση του εθίμου επιτακτικό καθήκον. Τραγουδούσαν όμως τα κάλαντα, χω ρίς κάποτε να εννοούν και τη σημασία τους. Τα κολλυ­ βογράμματα που ήξεραν δεν επαρκούσαν. Πού να καταλάβουν τι σημαίνει «τίκτεται»! Α ν τ’ αυτού είπαν «ε τώ σπηλαίω τικ τικ τικ». Ο Ευγένιος με το άκουσμα έγινε έξω φρενών. Θεώρησε εσκεμμένη τη διαστρέβλωση, πρωτόφαντη την ασέβεια. Άρπαξε το όπλο, που έτυχε να έχει στο σπίτι του, κι έριξε από το παράθυρο μια δυο τουφεκιές στον αέρα, έτσι για εκφοβισμό. Οι «ασεβείς» καλαντιστάδες δεν περίμε­ ναν χριστουγεννιάτικα τέτοιαν υποδοχή, τέτοιον μποναμά, και μάλιστα από έναν κληρικό, από έναν γραμματιζούμενο. Α λαφιάστηκαν από το βρόντο κ α ι σ κ ό ρ π ισ α ν στα μ ισ ο σ κ ό τεινα σ οκάκια του χωριού, άλλος από εδώ κι άλλος από εκεί. Το γεγο­ νός σχολιάστηκε ποικιλοτρόπω ς από τους χω ρια­ νο ύ ς. Α πό τό τες ό λ ο ι το υ ς ήτα ν π ρ ο σ ε χ τ ικ ο ί. Κατάλαβαν πως ο παπα-Ευγένιος δεν αστειευόταν σε θέματα θρησκευτικής πίστης και γλώσσας... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Μ ιχάλης Ιωάννου Π ασχαλιάς, ο πα λα ίμ α ­ χος καρνάβαλος-σατιρογράφος της Αγιάσου, διώχθηκε για τις ιδέες του, για τα φ ρονήματά του, ό π ω ς κ α ι τό σ ο ι ά λ λ ο ι, κ α ι γν ώ ρ ισ ε τη σκληρή πραγματικότητα των φυλακών ως πολιτικός κρα­ το ύ μ ε ν ο ς. Π ολέμ ησ ε ό μ ω ς στο μ έτω π ο της Α λ β α ν ία ς κ α ι α ρ γ ό τε ρ α ο ρ γ α ν ώ θ η κ ε στην Αντίσταση εναντίον τω ν κατακτητών της χώρας. Το 1941 εξάλλου σκοτώθηκε στον Κ ω νίσκο της Α λβανίας ο ά ντρα ς της αδερφής του Β ασιλικής Β α σ ίλ ε ιο ς Κ ίμ ω ν α Π α τσ έλ η ς, ο π α τ έ ρ α ς της σ υνερ γά τιδ ά ς μας Μ α ρία ς Π ατσέλη-Κ αμινέλη. Τρία χρόνια αργότερα, το 1944, οι Γερμανοί εκτέ­ λεσαν τον αδερφό του Στρατή στη Μυτιλήνη... Στη συνέχεια δημοσιεύουμε τις όψεις δελταρίου π ο υ στάλθηκε α π ό το Μ ιχά λη Π α σ χ α λ ιά , σ τις 24.12.1946, με την ευκαιρία του νέου έτους 1947, α π ό τ ις Φ υ λ α κ ές Ζ α κ ύ ν θ ο υ , στη σ ύ ζυ γό του Μυρσίνη Ευστρατίου Χάλακα. Την προμετω πίδα του, με σκίτσο του κρατουμένου αποστολέα, φιλο­ τέχνησε κάποιος συγκρατούμενος... ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Η προμετωπίδα του αυτοσχέδιου επιστολικού δελταρίου (διαστάσεων 6X9 εκ.).

Το

Λώ® μέρος του επιστολικού δελ/ταρίου.

ΤΑ ΚΑΣΤΑΝΑ

Μια ν Α γ ια σ ώ τ’σσα μι το υ ν ά ντρ α

ΤΟΥ ΒΟΑ’ Γ ί Μ χάλ’ς μι τ ’ γ ’ναίκαντ, τ ’ Λισβίγια, α π ’ τν Αυστραλία, έτυχι να παν ικδρουμή στν Άναξου τσι κάτσαν του μισμέρ' να φαν σ ’ ένα μαγειρείου. Τι θα φάμι, λέγ’ γι Μ χάλ’ς. Διέβασι του μινού, λέγ’ γη Λισβίγια, γ ια τ’ εν έχου τα γυαλιά μ ’, τσι να μ ’ τα ξηγάς. Τι Μ χάλ’ς πήρι του μινού τσ ’ α ρ χίν ’σι να δγιβάζ’ φουναχτά τσι μι υπουνουούμινα...

- Μ ουσχάρ’, π ’ θα πει βόδ’.

- Ε θέλου βόδ’, τουν έκουψι γη Λισβίγια. Έ χου ένα κουντά μ ’, που μι τυρα ννιζ’ χρόνια!

τς τουν αγρότ’ κατιβήκαν σ ’ Μ υτιλήν’ μι του φουρτηγέλ’ α π ’λήσιν μήλα τσι κάστανα. Ξ ιφ ουρτώ σ αν του ιμπόριβμ α στου π ιζο υ δ ρ ό μ ιο υ , α πόξου α π ’ του Πάρκου. Τι άντρας πήγι α π α ρ κά ρ ’ τσι γη γ ’ναίκα α π ά ντιχ ι πιλατεία. Κ ουντουστάστσι γι πρώ τους γι π ιλ ά τ ’ς, λ ο υ γιά ζ’ τα κάστανα τ σ ’ α ρ χ ίζ ’ διάλουγους: - Είνι καλά; - Πρώτου πράμα, κύριε!

- Δεν πιστεύω να είναι άγρια; - Γιατί, βλέπ’ς α τα ’χου διμένα! Ξ ’λώ σ τσ ι γι ά θ ρ ιπ ο υ ς α π ’ τν α π ά ν τ η σ ’ τ σ ’ έ φ γ ι. Ύ σ τ ιρ α α π ί λ ι γ ’ ώ ρ α κ ο υ ν τ ο υ σ τ ά σ τ σ ι ά λ λ ο υ ς π ιλ ά τ ’ς. Τ σι φ ν ο υ τα μ ά τια πέσ α ν στα κάστανα. Έ στσυψι τσιόλας στου τσβάλ’, τα πιάσι μι τα χέριαντ, τα λόγιαξι καλά καλά τσ ’ είπι: - Δεν πιστεύω να είναι κούφια; - Άμαν είνι κ ’φά, πά νι τα στου γιατρό! ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

ΕΝ ΕΙΝΙ ΤΟΥΤΟΥ ΚΩΝΕΙΟΥ! Π ρ ι ν α π ί χ ρ ό ν ια βζι σ το υ χ ο υ ρ ιό μ α ς γη

Αγιάσος, Αύγουστος 1999 ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

ΤΟΥ ΤΣΑΪ Τ’ ΛΑΓΟΥ Π ρ ο υ κ ό π ’ς του Μ ’τζουρέλ’, γι Λαγός, αγόρασι δυο σ ουμίτια τσι πή γι σ ’ Κ α φ ιντα ρ ια να π ιει τσάι. Παρέτζλι τσ ’ α πάντιχα Μες σ ’ Κ αφινταρια κάντντου τσι φ ιλουσ ιντ Γ ιά νν’ς γι Α νδρικού, γι Τ σ α μ π λ ά κ ο υ ς. Σ ά ν ι π ή γ ι το υ τσ ά ι κ α φ ιτ ζ ή ς , Λαγός α ρ χιν’σι να π ίν ’, να β’τά τα σουμίτια μέσα τσι να τρω . Ά μανι τέλειουσ ι, είπ ι Γ ιά ν ν’ς στου γκαφιτζή: - Βάλι ακόμ’ ένα τσάι στου Π ρουκόπ’!

- Ό χ ’, ε Γ ιά ν ν ’, ε θ έλου ά λλου! Ή π ια ένα, φ τά ν’!

- Εμ εν του ήπγις συ, ε Π ρουκόπ’, τα σουμίτια του ήπιαν! ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

Βασιλική, τ ’ Γ ιώ ρ’ τ ’ Βέτσ’κα γη γ ’ναίκα, π ’ τνι λέγαν Τ ρουμπούν’. Ή ντα ν πλια γριγιά τσι δώ δικα χρ όνια τσείντντου κ α τά κ ο ιτ’, γ ια τ ’ είχι π ά θ ’ ιγκιφαλικό. Γη πάθησ’ τν είχι κ α τα π ά ρ ’ τσι κάθα μέρα παραπουνιόντου τσ ’ ίλιγι π ς θέλ’ α π ιθ ά ν ’, α γλιτώ σ’ α π ’ τα βάσανα, σα π ’ του λέγιν ψέματα π ο υ λ λ ο ι γ έ ρ ’ τσ ι γρ ιγ ιές. Τσι μ ά λισ τα γύ ρ ιβ γι, σώ ν’ τσι καλά, να τς δώ σιν κώνειου, να π ιθ ά ν ’ σα του Σουκράτ’. Κ α τ’ θαν είχι ακούσ’ σίγουρα στου σ κ ο υ λειό . Μ ια μέρα τν ιπ ισ κ έ φ τσ ι Σ τ ρ ά τ ’ς τ ’ Α ρ β α ν ’τ έ λ ’, π ο υ ζει τσ ι β α σ ’λ έβ ’ σν Α μ ιρ ικ ή . Ί κ ’σι τσι φτος του τρουπά ρϊου τ ’ Τ ρουμπούν’ τσι σκέφτσι να τνι π ειρ ά ξ’. Ψ ά χ ’τσι, ίβρι μιαν ασπιρ ίν ’ μες σ ’ τζέπηντ, τς τνι δώτσι τσ ’ είπι πους είνι κώνειου. Του Τ ρουμπούν’ τα χρειγιάστσι, τν ίφιρι σ μπέθιρους σ τ’ λ α δ α κ ό ν ’. Σκέφ τσι, ξουνουσκέφτσι τσ ’ είπι: Ε ν είνι το ύ το υ π ο υ μ ’ δ ί ν ’ς κώ νει­ ου, ε Σ τρ α τή γ ’, πέτα'ξί του! (Από διήγηση της Μυρσινούλας Ηρακλή Βέισικα, συζύ­ γου του Στρατή Νικολάου Σκλεπάρη. Αθήνα 14.11.1999) ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΕΞΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ

Ο Ε κ δοτικ ός

ΤΙΜΗΘΗΚΕ Ο ΛΙΑΡΟΥΤΣΟΣ

Ο ίκος «Ά γκυρα» τίμησε, στην αίθουσα Λόγου και Τέχνης, στη Στοά του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5), τον καταξιω μένο Λέσβιο συγ­ γραφέα Τάκη Χ α τζη α να γνώ σ του, ο ο π ο ίο ς εδώ

Στιγμιότυπο από την τιμητική εκδήλωση για το Μιχάλη Αιαρούτσο (24.11.1999). Διακρίνονται, από αριστερά: Μιχάλης Διαρούτσος, Μιχάλης Μερακλής, Σάσα Τσακίρη και Πάνος Κοντέλης.

Ο συγγραφέας Τάκης Χατζηαναγνώστου στο βήμα, μετά το τέλος της τιμητικής εκδήλωσης που έγινε στη Στοά του Βιβλίου, στις 25.11.1999.

Σ τ ι ς 24.11.1999, ημέρα Τετάρτη, πραγματοποι­ ήθηκε στην αίθουσα του πρώην κινηματογράφου «Λουίζα» (Νέας Ελβετίας 34) στο Βύρωνα, τιμητι­ κή εκδήλωση για τον καταξιωμένο διηγηματογράφο και μυθιστοριογράφο Μ ιχάλη Αιαρούτσο. Το πρόγραμμα της εκδήλωσης παρουσίασε ο συγγρα­ φέας Πάνος Κοντέλης. Για τον τιμώμενο μίλησαν ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μ ιχ ά λ η ς Μ ερ α κ λ ή ς κ α ι η σ υ γ γ ρ α φ έ α ς Σ ά σ α Τ σ α κίρη . Α π ο σ π ά σ μ α τα διά β α σ α ν η η θ ο π ο ιό ς Α ργυρώ Β ούρου και ο σκηνοθέτης Π αναγιώ της Σερεφίδης. Την εκδήλωση ποικίλε με τραγούδια η Χορωδία του ΚΛΙΤΗ ΒΥΡΩΝΑ.

κ α ι εξή ντα χ ρ ό ν ια α γ ω ν ίζ ε τ α ι ευ δ ό κ ιμ α σ τις ε π ά λ ξ ε ις του π ν ε ύ μ α τ ο ς. Κ α τά την εκδήλωση έγινε παρουσίαση και του νέου μυθιστορήματος το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α « Α π α γ ω γ ή » . Τ ην εκ δή λω σ η πα ρουσ ία σ ε η Κ α τερίνα Λ ιδω ρίκη. Π ρολογικά μίλησε η διευ θ ύ ντρ ια τω ν Εκδόσεω ν «Άγκυρα» Α ν α σ τ α σ ία Π α π α δ η μ η τ ρ ίο υ . Γ εν ικ ά γ ια το ν τ ιμ ώ μ ε ν ο κ α ι ε ιδ ικ ά γ ια το π α ρ ο υ σ ια ζ ό μ ε ν ο β ιβ λ ίο μ ίλ η σ α ν ο β ο υ λ ε υ τή ς Λ έσ β ου Ν ίκ ο ς Σηφουνάκης, ο συγγραφέας Αντώνης Σαμαράκης κ α ι ο κ ρ ιτ ικ ό ς λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς Α λ έξ η ς Ζ ή ρ α ς. Χ αρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο δ ιά ­ βασε ο θεατρικός συγγραφέας και σκηνοθέτης του Ε θ ν ικ ο ύ Θ εά τρ ο υ Ν ίκ ο ς Π ερ έλη ς. Τη β ρ α δ ιά έκλεισε με άσ ματα η Χ ο ρ ω δία της «Λ εσβιακής Παροικίας».

ΤΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ο π ω ς κάθε χρόνο, έτσι και εφέτος, οι Λέσβιοι της Αθήνας γιόρτασαν, από κοινού με τους άλλους Α ιγαιοπελαγίτες, την ογδοηκοστή έβδομη επέτειο της απελευθέρω σης α πό τον τουρ κ ικ ό ζυγό. Οι εκδηλώσεις αυτή τη φορά πραγματοποιήθηκαν στις 28.11.1999, ημέρα Κ υριακή. Η δο ξο λ ο γία έγινε στον ιερό ναό του Αγίου Διονυσίου, αφού ο μητροπολιτικός ναός έχει υποστεί ζημιές από τους πρό­ σ φ ατους σεισμούς. Τον πα νη γυρ ικ ό της ημέρας εκ φ ώ νη σ ε ο Σ α μ ιώ τη ς Ε μ μ α ν ο υ ή λ Β ο ϊκ λ ή ς. Κ α τά θ εσ η σ τ ε φ ά ν ω ν έγ ιν ε στο μ ν η μ είο του Άγνωστου στρατιώτη. Ακολούθησε δεξίωση. Στην εκδήλωση συμμετείχε η ΟΛΣΑ και τα συντοπίτικα σωματεία.

(Φωτογραφία Νίκης Τατά-Χούσου)

ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕ Σ τ ι ς 8.12.1999, με την ευκαιρία της συμπλήρω­ σης 90 χρ ό νω ν α πό την ίδρυση της «Ε λληνικής Λ α ο γρ α φ ικ ή ς Ε τ α ιρ ε ία ς» κ α ι του π ε ρ ιο δ ικ ο ύ «Λ α ο γρ α φ ία », πραγματοποιήθηκε εκδήλωση στην Α ίθουσ α Ο μ ιλ ιώ ν του Κ α π ο δ ισ τρ ια κ ο ύ Π α νε­ πισ τη μ ίου. Ε ισ α γω γικ ά μίλησε ο π ρ ό εδρ ο ς της Ε τ α ιρ εία ς Δ ημ ή τρ ιος Λ ουκ ά τος. Στη σ υνέχεια μίλησαν: α. Ο γεν ικ ό ς γρ α μ μ α τέα ς, καθηγητής Μ ιχά λ η ς Γ. Μ ερ α κ λή ς, με θέμα: Ο ρ ό λ ο ς το υ Ν ικ ο λ ά ο υ Π ο λ ίτ η σ τ η ν ισ τ ο ρ ικ ή σ υ ν ά ν τ η σ η Λ α ο γ ρ α φ ία ς και Λ ο γ ο τε χ ν ία ς , β. Ο σύμβουλος

καθηγητής Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης, με θέμα: Μνήμη Ν ικ ο λ ά ο υ Π ο λ ίτη , θ ε μ ε λ ιω τή τη ς Ε λ λ η ν ικ ή ς Λαογραφίας, γ. Ο φιλόλογος, μέλος της Εταιρείας, Δημήτριος Κατσαρής, με θέμα: Η εξέχουσα πα ρου­ σία του Ν ικολάου Π ολίτη κατά τη δεκαετία 1883. Ακολούθησαν τιμητικές απαγγελίες, για το Ν ικόλαο Π ολίτη, τω ν σ ύγχρ ονω ν του ποιη τώ ν, Π αλαμά κα ι Δ ροσινη, α πό τη λ ο γο τέχν ιδ α Εύη Μελά-Αλεξιάδη.

«ΣΤΑ ’ΜΟΡΦΑ ΤΑ ΚΑΠΗΛΕΙΑ»

Φ. Σ. ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ ΑΠΟΚΡΙΑΤΙΚΟΣ ΧΟΡΟΣ

Ο Α ποκριάτικος χορός του Συλλόγου μας θα γίν ει την ΤΕΤΑΡΤΗ 1η Μ α ρτίου, παραμονή Τσικνοπέμπτης, στο ιστορικό Κέντρο «ΧΑΡΑΜΑ», στο Πάρκο του Σκοπευτηρίου της Κ αισαριανής, όπου τραγουδά η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΚΑ. Το Κέντρο έχει κλειστεί αποκλειστικά για το Σύλλογό μας. Ώρα έναρξης προσέλευσης 9 μ.μ. Το πρόγραμμα θα ξεκινήσει περίπου στις 10 μ.μ. και θα τελειώσει περίπου στις 2 μετά τα μεσάνυχτα. Τα τραπέζια στο «ΧΑΡΑΜΑ» είναι «ρεζερβέ», καθορισμένα βάσει πλάνου που γίνεται από το Κέντρο. Εμείς θα προσπαθήσουμε να συνδυάσουμε τις παρέες. Επειδή υπάρχει μεγάλη ζήτηση, προμηθευτείτε έγκαιρα τις προσκλήσεις σας από τον ταμία του Συλλόγου μας Στρατή Πανανή, τηλ. 7752444. Η τιμή της ατομικής πρόσκλησης είναι 7.000 δρχ. και περι­ λαμβάνει πλούσιο δείπνο. Για πάρκιν υπάρχει άνετος χώρος, ακριβώς δίπλα στο Κέντρο. Στη λαχειοφόρο αγορά θα υπάρχουν πλούσια και αξιόλογα δώρα, που θα σας ξαφνιάσουν ευχάριστα. Ελάτε να το «τσικνίσουμε» όλοι μαζί, την Τετάρτη 1η Μαρτίου, στο «ΧΑΡΑΜΑ», με την ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΥΚΑ και την παρέα της. Τηλ.: 7664869 - 7669742. Το Λ.Σ.

Η προμετωπίδα του ελληνόγλωσσου ένθετου φυλλαδίου του ψηφιακού δίσκου «Στα ’μορφα τα καπηλειά».

Τ η ν 1.12.1999, στο Πνευματικό Κέντρο Κωνσταντινουπολιτών (Δημητρίου Σούτσου 46, Αμπε­ λόκηποι), το Κέντρο Αιγαιακών Λαογραφικών και Μ ουσικολογικών Ερευνών, πρόεδρος του οποίου είναι ο δραστήριος καθηγητής παραδοσιακής μου­ σικής Θεοφάνης Αντωνίου Σουλακέλης, οργάνωσε μουσική εκδήλωση, κατά την οποία έγινε πα ρ ου­ σίαση το υ ψ η φ ια κ ο ύ δ ίσ κ ο υ « Σ τα ’μ ο ρ φ α τα καπηλειά» (Δημώδη άσματα Αρετσούς). Μίλησαν η Β α σ ιλ εία Σ ο υ λ α κ έ λ η -Κ α τ σ ά ν η , ο Θ εο φ ά νη ς Σουλακέλης κα ι ο Β ασίλης Τ ζω ρ τζίνη ς. Α κ ού­ στηκαν άσματα τραγουδισμένα από την Αναστασία Βεζυρτζή-Νίκολσον (πρώτη καταγραφή), αλλά και από τη Χορωδία του ΚΑΛΜΕ. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΕΚΛΟΓΟΑΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Τ η ν Κυριακή 19 Μ αρτίου, στις 11 το πρωί, στην αίθουσα του Συλλόγου μας, Γ ' Σεπτεμβρίου 39, 1ος όροφος, τηλ. 5222033, θα γίνει σύμφωνα με το Καταστατικό η Εκλογοαπολογιστική Συνέλευση. Η δημοσίευση αυτή έχει τη θέση πρόσκλησης για τη Γενική μας Εκλογοαπολογιστική Συνέλευση. Π ιστεύουμε πω ς με την προσέλευσή σας την Κυριακή αυτή θα έχουμε απαρτία, όπως συμβαίνει πάντα τα τελευταία χρόνια, κι αυτό για ν ’ αποφύ­ γουμε άλλη Γενική Συνέλευση. Αν πάντω ς κάτι τέτοιο χρειαστεί, θα γίνει η Συνέλευση την επόμενη Κυριακή, 26 Μαρτίου, στον ίδιο χώρο και την ίδια ώρα, και θα θεωρηθεί σε απαρτία με όσους και αν προσέλθουν. Με τιμή Για το Λ.Σ. ο Γεν. Γραμματέας ΠΑΝ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ

ο Πρόεδρος ΒΑΣ. ΛΟΥΠΟΣ

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΕΥΤΕΡΠΗ ΕΥΣΤΡ. ΜΑΡΓΙΟΥ (1917 - 1999) Σ τ ι ς 14.5.1999, στην Αθήνα, πήρε το δρόμο της στερνής γαλήνης, σε ηλικία 82 ετών, η Ευτέρπη Ευ­ στρατίου Μαργιού (κατά το Ληξιαρχείο, Μαργιώ). Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1917 και ήταν π α ιδ ί της πολυμελούς οικογένειας του σακοποιού Παναγιώ­ τη Γούναρη και της συζύ­ γου του Μαριγώς. Αδέρ­ φ ια της ο Γ ρηγόριος, ο Ιωάννης, ο Ευστράτιος, η Β ικ τω ρ ία Β ασ ιλείου Κλήμου, η Βλοτινα Ιωάννου Κουρτζή (Κουρτζέλη), η Άννα Ευστρατίου Ζουμπουλή και η Ανθή Γρηγορίου Τζανή, η οποία πέθανε σε νεαρή ηλικία το 1936. Από μικρή εργάστηκε στο σακοποιειο του πατέρα της. Υπήρξε καλή σύζυγος και στοργική μητέρα. Από το γάμο της με τον Ευστράτιο Μαργιό ή Ξαφέλη απόχτησε δυο παιδιά, το Βασίλη και το Γιώργο, στην ανατρο­ φή των οποίων και αφοσιώθηκε ολόψυχα. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά της τρία εγγόνια, δυο του Βασίλη, τη Μ ύρτα και την Ευτέρπη, κα ι ένα του Γιώργου, το Στρατή. Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στο σύζυγο, στα παιδιά της, στα εγγόνια της και στους άλλους συγγενείς. Ευχόμαστε να είναι ελαφρό το χώμα του Κοιμητηρίου της Περασιάς που τη σκέπασε.

ΚΑΛΛΙΡΡΟΗ ΑΝΤ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΛΟΥ (1923 - 1999) Σ τ ι ς 24.6.1999 άφησε τα εγκόσμια η Καλλιρρόη Αντωνίου Παρασκευαΐδου που κηδεύτηκε στη γενέ­ τειρά της. Ή ταν παιδί της πολυμελούς οικογένειας του χτίστη και υ δρ ο νο ­ μέα Αντώνη Π αρασκευ­ αΐδη (Κ ο υ λ ο ύ ν τ ζ ’) κα ι της Α ννούδας Ακαμάτη. Από μικρή ηλικία μπήκε στη σκληρή β ιο π ά λη . Ή ταν εργατική, πρόθυμη και συνεπής. Δεν ευτύχη­ σε να δημιουργήσει δική της ο ικ ο γ έν εια . Σ τ ’ α δ έρ φ ια της, Ε υ σ τρ α τία ,

Γ ια ν νο ύ λ α , Π ρ οκ όπ η , Κ λεονίκη κ α ι Μ υρσίνη (Μίνα), καθώς και στους λοιπούς συγγενείς εκφρά­ ζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΑΜΠΡΟΠΟΥΑΟΣ (1912-1999) Π έθα νε στην Αθήνα στις 4.8.1999 και κηδεύτηκε στο Κοιμητήριο Αγίου Βασιλείου Περιστεριού ο Γε­ ώ ρ γ ιο ς Β α σ ιλείου Λαμ π ρ ό π ο υ λ ο ς, ετώ ν 87, από το Λυκούρεσι Αρκα­ δίας, πεθερός του Βασι­ λείου Λούπου, προέδρου του «Φ ιλοπρόοδου Συλ­ λ όγου Α για σ ω τώ ν» . Ο εκλιπών υπήρξε άριστος οικογενειάρχης και αγω­ νίστηκε πολύ σκληρά στη ζωή του κάτω από α ντί­ ξοες συνθήκες. Απόχτησε 6 παιδιά και ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά του 12 εγγόνια και 4 δισέγγονα. Ε κφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στα π α ιδιά του και σε όλους τους άλλους συγγε­ νείς. Ιδιαίτερα συλλυπούμαστε τον πρόεδρο του Συλλόγου μας και τη σύζυγό του Γιώτα. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΕΥΑΝΘΙΑ Χ Α Ρ. ΚΟΡΟΜΗΑΑ (1906 - 1999) Η Β α ρ ύ ς κι αβάσταχτος ο πόνος, την ώρα που το παιδί κηδεύει το γονιό του. Κι ακόμα πιο βαρύς είναι, ό τα ν κηδεύει τη γλυκ ιά του μάνα, που πρώτη αυτή αντίκρισαν τα μάτια του και πρώτη αυτή τον έκλει­ σε για π ά ντα στη θερμή και στοργική αγκαλιά της. Κι ο πόνος ήταν πράγ­ ματι βαρύς κι αβάσταχτος για τα δυο π α ιδ ιά , το Μιχάλη και την Ηλέκτρα, της Ευανθίας Κορομηλά, συζύγου του αλησμόνητου και καλόκαρδου εκείνου ανθρώπου Χαρίλαου (Χαρέλ’) Κορομηλά. Μεγάλη ακόμα και η συγκίνηση για όλους εμάς, όσοι το από­ γευμα της Κυριακής 22 Αυγούστου 1999, από χρέος ηθικό, παραβρεθήκαμε στη νεκρώσιμη ακολουθία της στην εκκλησία της Π α ναγίας της Α γιάσου και με πόνο τη συνοδέψαμε στην τελευταία της κατοικία.

Η καλοσυνάτη Ευανθία εγκατέλειψε το μάταιο τούτο κόσμο πλήρης ημερών και διαβαίνοντας σίγου­ ρο μονοπάτι μπήκε περήφανη στο περβόλι του Θεού. Η μεταστάσα σε όλη τη ζωή της διακρίθηκε στην κοινωνία της Αγιάσου για την ευγένεια της, για την ευπρέπεια και για την αφοσίωσή της στην οικογένειά της. Στα αγαπημένα της παιδιά, που ως καλή μάνα τα δίδαξε της αρετής το θειο νόμο κι ευτύχησε να τα δει κ α λώ ς α π οκ α τα σ τη μ ένα στην κ ο ιν ω ν ία , καθώ ς και στα εγγόνια της, που τόσο αγαπούσε, ευχόμαστε να ζήσουν χ ρ ό ν ια π ο λ λ ά , για να τη θυμούνται. Άγιος ο τάφος της και αιώνια ας είναι η μνήμη της. ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΑ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ

ΜΑΡΙΑΝΘΗ ΝΙΚ. ΧΑΤΖΗΚΟΜΝΗΝΟΥ (1924 - 1999)

Η Μαριάνθη Νικολάου Χατζηκομνηνού (Κόλ­ λυβά), το γένος Σοφοκλή Μαριγλή, γεννήθηκε στην Α γιά σ ο σ τις 27.4.1924 και πήρε το δρόμο για το ανεπίστροφο ταξίδι στις 13.9.1999. Σ ’ όλο το μά­ κρος της ζωής της αγωνί­ στηκε σκληρά στην ιδιαί­ τερη της πατρίδα και από το Μ άιο του 1969 στη Θεσσαλονίκη, όπου είχε εγκατασταθεί οικογενεια­ κά. Ή τα ν καλή σύζυγος κ α ι σ το ρ γικ ή μητέρα. Α φ οσ ιώ θη κε στα δυο της π α ιδ ιά , το φ ιλ ό λ ο γ ο Στρατή και τη Βικτωρία. Ή ταν άνθρωπος με ευγενι­ κά αισθήματα, με περίσσια καλοσύνη, με ανιδιοτελή αγάπη για το συνάνθρωπο. Ε κφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στα παιδιά της, στην αδελφή της Καλλιόπη Σάπκα, στα εγγόνια της και σε όλους τους άλλους συγγε­ νείς. Ε υχόμ α σ τε να είν α ι ελα φ ρύ το χώ μ α του Κοιμητηρίου Ζωγράφου Αθηνών που τη σκέπασε.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΝΙΚ. ΧΑΤΖΗΣΤΑΥΡΟΣ (1930 - 1999)

Ο

Παναγιώτης Νικολάου Χατζησταύρος γεννή­ θηκε στις 12.12.1930 στην Αγιάσο. Ή ταν παιδί του σακοποιού Νικολάου Δημητρίου Χατζησταύρου και της Ευαγγελίας Θεμιστοκλή Παπουτσέλη. Από νωρίς μπήκε στον αγώνα της ζωής και εργάστηκε σκληρά

στη γεν έτειρ ά του, ό π ο υ κ α ι π α ντρεύτη κ ε σ τις 25.3.1952 τη Μ αρία Ευαγγέλου Κέλμαλη. Το 1970 έφυγε από την Αγιάσο και ω ς το θ ά να τό του, που τον βρήκε στις 14.9.1999, έζησε στην Κ αισαριανή, όπου και κηδεύτηκε. Απόχτησε τρεις θυγατέρες, την Ε υ α γγ ελ ία , την Π α ν α ­ γιώ τα και την Αφροδίτη, που του χάρισαν έξι εγγό­ νια, πέντε αγόρια και ένα κορίτσι. Ή ταν άνθρωπος με δημοκρατικό φρόνημα κι έδειχνε ενδιαφέρον για τα κοινά. Διατέλεσε δημο­ τικός Σύμβουλος Αγιάσου. Έ κανε εξόριστος στη Γιούρα. Αγαπούσε πολύ το νησί του και την ιδιαίτερη του πατρίδα. Ξεχωριστό το ενδιαφέρον του και για το «Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών». Στη σύζυγο, στα τέκνα και στα λοιπά μέλη της βαρυπενθούσας οικογένειας εκφράζουμε τα ειλι­ κρινή μας συλλυπητήρια. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Γ η πι ο πι ο Γ ϊ η ιη

ΜΑΡΙΑΝΘΗ Κ. ΚΑΑΟΥΝΤΖΟΓΑΟΥ (1913 - 1998) Α π ό τις 14.2.1998 η Μαριάνθη Καλουντζόγλου πήρε το δρόμο για το ανεπίστροφο ταξίδι στη μα­ κρινή Αυστραλία και κη­ δεύτηκε σ τις 19.2.1998 στο δγώ ιεγ, στο ΠεΜ οί ΜβΓ8, Οιιαιτγ $1., Κγιΐσ. Ή ταν σύζυγος του Κων­ σ τ α ν τ ίν ο υ Δ η μ η τρ ίο υ Καλουντζόγλου (Νυμφί­ ου), ο ο π ο ίο ς π ρ ο α π εβιωσε το 1985 και με τον ο π ο ίο εικ ο ν ίζετα ι στην αναμνηστική φ ω το γρ α ­ φία. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά της εγγόνια και δισέγγονα. Γιος της ο καλός μας φίλος Μιχαήλ Καλουντζόγλου (Κόλας), εγκατεστημένος εδώ και πολλά χρόνια στο δγώιεγ... Ας είναι ελαφρύ το χώμα της δεύτερης π α τρ ί­ δας που τη σκέπασε. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΕΠΩΝΥΜΟΙ ΣΥΝΔΡΟΜ ΗΤΕΣ ΜΑΣ

ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Μετά την εγγραφή στο συνδρομητολόγιο του περιο­ δικού «Αγιάσος» του πρωθυπουργού της χώρας Κώστα Σημίτη, δεν ήταν δυνατόν να υστερήσει ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κώστας Καραμανλής! Κατά την επίσκεψή του στο Μόλυβο, στις 7.8.1999, η Σοφία Παπουτσή-Κουδουνέλη, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», δεν έχασε την ευκαιρία της άγρας ενός ακόμη επώνυ­ μου συνδρομητή! Ευχόμαστε το παράδειγμα του πρω­ θυπουργού και του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολί­ τευσης να το μιμηθούν και άλλοι πολιτικοί άνδρες και όχι μόνο!...

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ ΕΥΧΑΡΙΣΤΕΙ Α ισ θ α ν ό μ α σ τε την υποχρέωση να εκφράσουμε κ α ι δ ιά του π ερ ιο δικ ο ύ « Α γιά σ ο ς» τ ις θ ερ μ ές μ α ς ε υ χ α ρ ισ τ ίε ς π ρ ο ς το μέλος του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου κυρία Αφροδίτη Πουδαρά, που στη μνήμη του συζύγου της πρόσφερε απλόχερα στο Αναγνωστήριο το π ο σ ό τω ν 100.000 δ ρ α χ μ ώ ν . Ο α ε ίμ ν η σ το ς Γιάννης Π ουδαρά ς διετέλεσε α πό τα π α ιδ ικ ά του χρ όνια μέλος και στέλεχος του Ιδρύματος κα ι επ ί πο λλά χρ ό νια μέλος του Δ ιοικη τικού Συμβουλίου. Την αγάπη του πρ ο ς το Α ναγνω ­ στήριο τη μεταλαμπάδευσε κ α ι στους δ ικ ο ύ ς του, έκφραση της οποίας αποτελεί και η πα ρα ­ πάνω προσφορά. Ας είναι αιώνια η μνήμη του. Για το Δ.Σ. Ο Πρόεδρος Κλεάνθης Κορομηλάς

Ο Γεν. Γραμματέας Προκόπης Μαϊστρέλλης

Ο Ιωάννης Σπηλιάδης πρόσφερε 3.000 δρχ. στη μνήμη των γονέων του Σταύρου και Μαρίας. Ο Π αναγιώτης Θεοδώρου Μ αγλογιάννης πρ ό­ σφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της νύφ ης του Μαριάνθης Μ αγλογιάννη-Καπάτου. Ο Βασίλειος Λ ούπος πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του Βασιλείου Πατσέλη. Η Ειρήνη Ευστρατίου Κουδουνέλη πρόσφερε 13.500 δρχ. στη μνήμη των γονέων της Ευστρατίου και Βασιλικής Κουδουνέλη. Ο Τάκης Ψ ύ λ λ α ς π ρ όσ φ ερ ε 10.000 δρχ. στη μνήμη Γεωργίου Βασιλείου Χατζηπαυλή. Η Λεσβία Μ πρόγερ-Καρατζά πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη του γιου της Δανιήλ, του παππού της Ηρακλή και της γιαγιάς της Μαρίας Δεμιργκέλη. Η Ρούλα Στεφανή-Κέλη πρόσφερε 6.000 δρχ. στη μνήμη τω ν γονέων της Νικολάου και Μ αρίας Στεφανή. Η Φανή Κ α μ α ρ ού πρ ό σ φ ερ ε 3.500 δρχ. στη μνήμη τω ν γο νέω ν της Ο δυσσέα κ α ι Μ υρσίνης Καμαρού, το γένος Ζαχαρίου. Ο Ν ικόλαος Στεφανής πρόσφερε 10.000 δρχ. στη μνήμη του πατέρα του Ευστρατίου Στεφανή. Ο Δημήτριος και η Μαρία Αξιομακάρου πρόσφε­ ραν 5.000 δρχ. στη μνήμη του πα τέρ α το υ ς Π α ­ ράσχου και της γιαγιάς τους Μ αριγώς Βασιλείου Χατζησταύρου. Ο Δ η μ ή τρ ιος Α ξιο μ α κ ά ρ ο υ πρόσ φ ερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της Σταυρούλας Σκλεπάρη. Ο Παναγιώτης Φωτεινέλης πρόσφερε 3.000 δρχ. στη μνήμη του γιου του Μιχαήλ Φωτεινέλη. Ο Π αναγιώ της Τ ζέγκος πρόσφερε 4.000 δρχ. στη μνήμη του Κώστα Ψ αρρού (Χαντράλη). Ο Κ ω ν σ τ α ν τ ίν ο ς Κ ο υ ν το υ ρ έλ η ς π ρ ό σ φ ερ ε 2.500 δρχ. στη μνήμη του πατέρα του Χρυσοστόμου Κουντουρέλη. Το Συγκρότημα Εξοχικών Κατοικιών «Τρίτων» (Π ο λ ιτικ ά Ε ύ β ο ια ς) α ν τ ί σ τεφ ά ν ο υ πρ ό σ φ ερ ε 15.000 δ ρ χ . στη μνήμη το υ ια τρ ο ύ Β α σ ιλ είο υ Τσιβγούλη (Τσιβγουλέλη).

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» Σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Ευδοκία Σκάρκου-Μαριγλή Εμμανουήλ Θεοδώρου Περρής

100.000 4.500 10.000

ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Κυκλοφόρησαν τελευταία τα βιβλία που εξέ­ δωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Αγιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. Δρχ. 1.500.2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία της Αγιάσου της νήσου Αέσβου, Αθήνα 1997. Δρχ. 5.000. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση π α ρ ά δοσ η , κ α τά τ ις ώ ρες λ ε ιτο υ ρ γ ία ς τω ν Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (1.700 και 5.400 δρχ. αντίστοιχα). Επίσης διατίθενται από τους κατά τόπους ανταποκριτές του περιοδικού «Αγιάσος», τα ονόματα και οι διευθύνσεις των οποίω ν ανα­ γράφονται παρακάτω. Β. Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (12.000 δρχ.). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (26-45. 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 19881991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994) και Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997).

ΓΑΜΟΙ - Παναγιώτης Γρηγορίου Σαβέλης Δέσποινα Ιωάννου Κουκώνη - Αργύριος Παναγιώτου Σιδηρέλης Αντιόπη Γεωργίου Βουρλή

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τ ο ν Π αρασκευά Μ οδέστου Κ αλλιντζή και στην Ειρήνη Νικολάου Π απαγεω ργίου, που τέλε­ σαν το γάμο τους στην Αγιάσο, ευχόμαστε ολόψυ­ χα ο βιος τους να είναι ανέφελος, πλήρης χαράς και ευτυχίας. Οικογένεια ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ και ΓΙΩΤΑΣ ΛΟΥΠΟΥ Σ τ ις 12.9.1999, σ το ν ιερ ό να ό το υ Α γ ίο υ Γ εω ρ γίο υ Λ ά ρ ισ α ς, τελέσ τη κ ε ο γ ά μ ο ς το υ Π α ν α γ ιώ τ ο υ Ε λ ε υ θ ε ρ ίο υ Κ α μ π ιρ έ λ η κ α ι της Ελένης Χρίστου Μ πόμπολα. Τα στέφανα αντάλλα­ ξε η Αίγλη Χατζηστεργιου. Ευχόμαστε ο βιος τους να είναι πλήρης χαράς και ευτυχίας. Οικογένεια ΑΝΤΩΝΗ και ΕΥΣΤΡΑΤΙΑΣ ΜΗΝΑ ΘΑΝΑΤΟΙ

ΔΙΟΡΘΩΣΗ Στη λεζάντα της σελίδας (2) του τεύχους 113 να γραφεί «Πεύκο» Γέρας αντί του εσφαλμένου «Τάρτ’» Γέρας.

- Ηλιογραμμένος Μενέλαος Ευστρατίου (Θεσσαλονίκη, Αύγουστος 1999) - Χατζηκομνηνού Μαριάνθη, χήρα Νικολάου (Αθήνα, 14.9.1999) - Μαριγλής Αντώνιος Αλκιβιάδου (Μυτιλήνη, 17.9.1999) - Ψυρκάς Απόστολος Ευστρατίου - Καλατζής Αντώνιος Σπύρου - Χατζηβασιλείου Παναγιώτης Βασιλείου - Συροπούλου Σοφία Μ ινωος - Ευαγγελινού Ξενούλα, χήρα Σπυρίδωνος - Μ πόρας Δημήτριος Αθανασίου - Μαγλογιάννη Μυρσίνη, σύζυγος Βασιλείου - Ασπρομάτης Γρηγόριος Φωτίου - Σαρέλη Αθηνά, χήρα Ευστρατίου (Αθήνα, 16.12.1999)