Μ ιχαήλ Κ ω νσταντίνου Χ ριστοφαρής (Καμπάς), πρόεδρος της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» Χγιΐηυγ...
Μαρία Ευστρατίου Πιπερίτου-Περγάμαλη, δραστήριο μέλος της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» Χ^άιιβχ...
Αντώνιος Παράσχου Ααμπρινός, δραστή ριο μέλος της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» ΧγιΙηογ.
ΜΙΕΙΡΰΙΕ^ΘΜΙΜΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ευλαβού τας διαβολής........................................................................................................... ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΔ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΔΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΣΤ' ) ..................................................... ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΥ, Η αρχαία εικόνα της Παναγίας Αγιάσου................................................................................ ΒΑΣΙΛΗ ΠΕΤΕΙΝΕΛΛΗ, Ενδιαφέρουσα επιστολή για τους νεκρούς του 1940-1941....................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Δεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Πωλητήριο εσωθυρίου περιοχής Αγίου Κωνσταντίνου........................................................................................................................................................................ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΕΝΕΛΗ, Το νέο δημαρχείο Αγιάσου. Τόπος ανέγερσης η Κ αρυά................................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Πανελλήνιο Συνέδριο - Σεμινάριο Ξεναγών........................................................................................................ ΜΑΡΙΑΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΥ ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ, Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών............................................................... ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΛΟΓΕΡ Α, Ευστράτιος Ιωάννου Γριμανέλης, ένας ιδεολόγος αγωνιστής της Αγιάσου...................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Της δασκάλας με τα χρυσά μάτια.................................................. ΕΡΜΟΛΑΟΥ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στους νικητές (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΤΣΕΔΗ-ΚΑΜΙΝΕΛΗ, Η πραγματικότητα (ποίημα). ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Ν. ΞΑΦΕΛΗ (ΝΕΚΡΟΤΑΔΟΥ), Δίιτα κάνιν αυστηρή (ποίημα)................................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Κρίμα (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΑΤΙ ΑΣΩΤΟΥ-ΔΑΜΠΡΙΝΟΥ, Πρωτοχρονιά (ποίημα). ΣΤΡΑΤΗ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗ (ΑΓΙΑ), Τ’ ομολογώ (ποίημα).............................................................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Τα εικοσιπεντάχρονα του Συλλόγου Μεσοτοπιτών. Τιμήθηκε ο συγγραφέας Γιάννης Τριανταφύλλου ΣΤΡΑΤΗ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Ψήγματα... υψηλής διανόησης (Σαν αποκριάτικο)...................................................... ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Οι Αγιασώτες χορηγοί του Αβραμόπουλου........................................................................ Τα πθίτκα μας (Γρηγόριος Παπαπορφυρίου, Ερμόλαος Χατζηβασιλείου, Χρίστος Γλεζέλης, Γιώργος Π απάνης).... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑ, Βιβλιοπαρουσίαση................................................................................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε.................................................................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Γιάννης Παναγιώτη Χρυσάφης, ένας πρωταγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα....... Το ύστατο χαίρε στο Γιάννη Χρυσάφη (Μιχάλης Βαρδάνης, Στάθης Κουτλής).................................................................. Αυτοί που φεύγουν............................................................................................................................................................................ ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Η χοροεσπερίδα μας. Εισφορές..............................................................................................................................
ζελ. 3 4
6 9 10 11 12 14 15 16 18 19 20 21 24 25 26 27 28 30 31 33
ΕΞΩΦΥΛΛΟ Το παρεκκλήσι των Αγίων Θεοφάνιων, του Αγίου Ελευθερίου και της Αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας, στο προαύλιο της Αγίας Τριάδας Αγιάσου.
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Παράρτημα Ιδρύματος Κοινωνικής Πρόνοιας Αγιάσου«η Θεομήτωρ». Εκτός από αυτό υπάρχει και το παράρτημα που στεγάζεται στο άλλοτε Θεραπευτήριον Λέσβου «η Υγεία», λίγο έξω από την κωμόπολη.
ΙδΧΝ 1106-3378
ΕΥΑΑΒΟΥ ΤΑΣ ΑΙΑΒΘΑΑΣ... Ο άνθρωπος και οι πράξεις του, καλές ή κακές, ποτέ δεν είναι στο απυρόβλητο. Πάντοτε υπάρχουν κριτές και επικριτές. Άλλοτε παρακινούντα ι από την αγάπη τους προς το δίκαιο, όταν διαπιστώνουν ότι οι κανόνες του παραβιάζονται· άλλοτε ελαύνον τ α ι α π ό την κ α κ ό τη τα , α π ό το μ ίσ ο ς, α π ό το φθόνο· άλλοτε παρασέρνονται από την ιδεολογικο πολιτική τους αντίθεση· άλλοτε ευθυγραμμίζονται με λογής λογής σκοπιμότητες και νιτερέσα... Το Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας «η Θεομήτωρ» Αγιάσου από το 1968, που έγιναν τα εγκαίνιά του, ως τις μέρες μας, βρέθηκε κάποιες φορές στο στόχα στρο του έντυπου κα ι του ηλεκτρονικού τύπου, όπω ς εξάλλου κα ι άλλα π α ρ όμ οια ιδρύματα της χώρας μας. Οι αιτιάσεις που διατυπώ νονται είναι σοβαρές και αναφέρονται κυρίω ς στο προσωπικό, που είναι ανεπαρκές ή ανειδίκευτο, στις κτιριακές εγκαταστάσεις και στις συνθήκες διαβίωσης... Δεν είμαι αρμόδιος ν ’ αποφανθώ για τους κρινόμενους και για τους κριτές. Από μια δυο επισκέψεις, που κάνω το χρόνο, δεν είμαι σε θέση να βγάλω ακρι βή συμπεράσματα. Από αυτά που βλέπω στην τηλεό ραση ή διαβάζω στις εφημερίδες και στα περιοδικά
αγανακτώ βέβαια, αλλά έχω και τις επιφυλάξεις μου. Δεν παύει να είναι για τους θηρευτές της εντυπωσια κής κ α μ π ά νια ς, πρόσ φ ορο κα ι «αβανταδόρικο» δημοσιογραφικά το θέμα της λειτουργίας κάθε ιδρύ ματος ανιάτων. Π αρ’ όλο που κάποτε είναι αφερέγ γυοι, μια και προβάλλουν συνήθως επιλεκτικά μόνο τα κακώς κείμενα, κατορθώνουν να κεντρίσουν το ενδιαφέρον και να συγκινήσουν, αυξάνοντας παράλ ληλα το τιράζ και την ακροαματικότητα. Δεν επιθυ μώ βέβαια με τα παραπάνω να υποβαθμίσω τη σημα σία του υγιούς τύπου. Ίσα ίσα πιστεύω πως και με τις υπερβολές του τις περισσότερες φορές ασκεί, όπου χρειάζεται, πιέσεις και δίνει χέρι βοήθειας... Ε ίν α ι α λήθεια ό τι η Α γιά σ ο ς δυ σ φ η μ ίζετα ι, εισπράττει τη δυσαρέσκεια του κόσμου, ο οποίος συνήθως είναι επιρρεπής στην κριτική, όχι όμως και πλούσιος σε κοινωνικά έργα. Επιβάλλεται επομένως οι ιθύνοντες και όχι μόνο, που δεν τους λείπει η ευαι σθησία και η διάθεση προσφοράς, να εντείνουν τις προσπάθειές τους για το καλό πρώτιστα των συναν θρώπων μας που δοκιμάζονται, αλλά και για τη δια σφάλιση της φήμης του χωριού της Μεγαλόχαρης... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Παράρτημα τον Ιδρύματος Κοινωνικής Πρόνοιας Αγιάσον «η Θεομήτωρ». Εκτός από το παράρτημα αυτό, που βρίσκεται στη συνοικία «Καμπούδι», υπάρχει και δεύτερο, που στεγάζεται στο άλλοτε θεραπεντήριον Λέσβου «η Υγεία», λίγο έξω από την κωμόπολη, στην πευκόφυτη περιοχή Σβιρνιού. (Απο τη Συλλογή Γιάννη Χατζηβασιλείου)
Π ΑΤΡΙΔΟ ΓΝΩΣΤΙΚΑ Αγιάσος, αγάπη μου... ΣΤ' Μ έ σ α στην π λ α τεία της Α γοράς δεσ π όζει η «Κ αφ ενταρία», που είνα ι σ το λίδι της Α γιάσου. Νεοκλασικό κτίσμα, επιβλητικό και μεγάλο, λει τουργεί ως καφενείο ανέκαθεν και μαζί με το περι βολάκι του («Πριβουλέλ’ τς Καφινταρίας») αποτε λεί ένα σύνολο ευρύ, άνετο και προσιτό. Παλαιότερα η «Καφενταρία» ήταν το καφενείο των ευπορών της Αγιάσου. Διέθετε ακριβή για την εποχή εκείνη επίπλωση, όπως μαρμάρινα τραπέζια και μεγάλους καθρέφτες, καπελιέρες κτλ., ως και ένα μεγάλο εκκρεμές ρολόι τοίχου, που ακόμα υπάρχει εκεί χωρίς να λειτουργεί πια. Οι εργάτες και φτωχοί μεροκαματιάρηδες ούτε κατά διάνοια σκέφτονταν να πάρουν τον καφέ τους μέσα. Έπρεπε να τους καλέσει το «αφεντικό», για να πληρωθούν το Σάββατο και να συνεννοηθούν για τις παραπέρα δουλειές τους. Την «Καφενταρία» θυμάμαι πως την είχε ο βρακο φόρος Παναγιώτης Σκανέλης, μαζί με τους γιους του, το Στέλιο, που σκοτώθηκε το 1941 στην Αλβανία, και το Στρατή, που πέθανε πρόσφατα. Για κάποιο χρονι κό διάστημα ο Σκανέλης είχε συνεταίρο του και τον Ε υστράτιο Βεγιάζη, τον πατέρα του Σταύρου. Ο γερο-Σκανέλης έφυγε από τη ζωή με τον καημό του γιου του Στέλιου, ενώ ο Στρατής από συναισθηματι σμό εξακολουθούσε επί σειρά ετών να διατρίβει μέσα στην «Καφενταρία» και να βοηθά τον εκάστοτε ενοι κιαστή, άλλοτε αμειβόμενος και άλλοτε όχι. Στην «Καφενταρία» επίσης για λίγο χρονικό διά στημα μεταφέρθηκε το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη»,
κι αυτό ήταν στην εποχή του 1944-1945, μόλις δηλα δή απελευθερώθηκε η Λέσβος από τη Γερμανοκατοχή. Το Αναγνωστήριο τελικά μεταφέρθηκε αλλού, πρώτα στη Φ αμάκα κ α ι μετά στο μ α γα ζί ιδ ιο κ τη σ ία ς Π ο υ δ α ρ ά , α π έ ν α ν τ ι α π ό το ά λλοτε φ α ρ μ α κ είο Πάνου Ευαγγελινού-Γιάννη Χατζηλεωνίδα. Η «Κα φενταρία» τότε έγινε «Λέσχη Εθνικοφρόνων» και δούλευαν σ’ αυτή ο Γιάννης Ακριβλέλης (Τύρναβος), ο Γρηγόριος Χατζηδούκας, ο Στρατής Σκανέλης, λίγο ο Σ ταύρος Βεγιάζης και δε θυμάμαι π ο ιο ι άλλοι α κόμα. Μ ετά τη διά λυσ η της «Λ έσχης Ε θ ν ικ ο φρόνων» την «Καφενταρία» τη νοίκιασε ο Γρηγόριος Χατζηραβδέλης (Σουλουγάν’ς), που την εκμεταλλεύ τηκε αρκετά χρόνια. Μετά το Χατζηραβδέλη τη νοί κιασε και την εκμεταλλεύεται μέχρι σήμερα η οικογέ ν εια Γ εω ργίου Δ ελόγκου. Τ ώ ρα π ια είν α ι σ υ νηθισμένο καφενείο, προσιτό σε όλους, χωρίς κομμα τικά πάθη, φόβους και κυρίως χωρίς διακρίσεις. Στο περιβολάκι της «Κ αφενταρίας», το μικρό μαγαζάκι το είχε κουρείο παλιά ο Γρηγόριος Τοπα λής, ο πατέρας του μακαρίτη Στρατή, και μετά το είχε κουρείο ο Πάνος Μπαρής. Έ ξω από την «Κ αφενταρία», πρ ιν να διαμορ φωθεί η πλατεία στη σημερινή της μορφή, σε όλο το μήκος της πρόσοψης υπήρχε ένα χαμηλό πεζούλι με 2-3 πεύκα στη σειρά. Η «Καφενταρία» επίσης ήταν και τόπος των δημοπρασιών. Το χειμώνα μέσα και το καλοκαίρι απέξω γίνονταν και γίνονται ακόμα διάφορες δημοπρασίες. Ας περιγράφουμε όμως λίγο την παλιά πλατεία, την Αγορά της Αγιάσου. Τα σημερινά κάγκελα της Π αναγίας δεν υπήρχαν. Εκεί ο τοίχος υψ ω νόταν ψηλά και έκρυβε τελείω ς την Εκκλησία. Ο χώ ρος αυτός, όπου σήμερα το περίπτερο Κουρβανιού και η βρύση, ήταν στεγασμένος με λαμαρίνες και κάτω α π ’ αυτό το στέγαστρο λειτουργούσαν τα κρεοπωλεία
Ο Νικόλαος Δημητρίου Γούναρης, «επί όνου καθήμενος», διασχίζει την Αγορά της Αγιάσου... «Τροχονόμος» ο Αριστείδης Ανδρέα Βαρβάκης, «σχολιαστές» ο χαλβατζής Χαράλαμπος (Λαμπέλ’) Κουντουρέλης και ο Ηρακλής Βέτσικας. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου)
(χασάπικα) της Αγιάσου. Εκεί κρέμονταν στα τσιγκέ λια τους τα σφαχτά στη σειρά. Τα μετέπειτα όμως χρόνια τα κρεοπωλεία μεταφέρθηκαν σε μαγαζιά της Αγοράς και ο χώρος αυτός ελευθερώθηκε. Αλλά και πάλι μετά τα κρεοπωλεία έστησαν εκεί τους πάγκους τους διάφοροι οπωροπώληδες (μανάβηδες), που το χώρο αυτό τον νοίκιαζαν κάθε χρόνο από το Δήμο Αγιάσου. Θυμάμαι εκεί το Δημήτριο και το Γιάννη Καρέτο με τον πατέρα τους, το Χριστόφα Σιάχο με τους γιους του Μιχάλη, Προκόπη και Ηλία. Επίσης το Σπύρο Πατσέλη, που για κάποιο χρονικό διάστημα συνεταιρίστηκε και με το Χριστόφα Σιάχο, τον καλο κάγαθο εκείνο ανθρωπάκο. Επίσης τον Παναγιώτη Καρατζά (Μπούτσιο), το Γρηγόρη Λινάρδο (Αυγό), το Γιώργο Λινάρδο (Αυγό), πολύ παλιά τον Γκαγκούλη (Γκαγκλέλ’) με το γιο του Μανόλη, τον ψηλέα, που έκανε και τον ψάλτη και που τα τελευταία χρόνια πριν από το θάνατό του ήταν πρόεδρος της Κοινότη τας Λάμπου Μύλων. Επίσης το Σταύρο Κουμλέλη, το Νίκο Κουμλέλη, το Γιώργο Κλόκα, που καβούρντιζε και φιστίκια και έφερνε βόλτα τα καφενεία και τα εξοχικά κέντρα φωνάζοντας... «φίνια», φορώντας το άσπρο του σακάκι. Την ίδια δουλειά έκανε στην αγορά και ο Βαγγέλης Ταράνης, που φώναζε «πινότσι», «ζεστό πινότσι», και πολύ πιθανόν και άλλοι, που τώρα μου διαφεύγουν. Οι υπαίθριοί αυτοί μανάβηδες το εμπόρευμά τους τη νύχτα το σκέπαζαν με καραβόπανα, τα οποία έδε ναν σφιχτά με σχοινιά για το φόβο ξαφνικής νεροπο ντής αλλά και ενδεχόμενης κλοπής. Υπήρχε όμως τότε ασφάλεια και δεν παρουσιάζονταν κρούσματα κλοπής, πλην ελάχιστων περιπτώσεων και σε πολύ μικρή κλίμακα. Άντε, το πολύ πολύ να ξετρύπωναν κανένα καρπούζι και αυτοί ήταν γνωστοί άγνωστοι άνθρωποι της αγοράς και δεν έτρεχε τίποτα. Α ργότερα ο Δήμος έπαυσε να νο ικ ιά ζει τους
χώρους αυτούς και οι οπωροπώληδες στεγάστηκαν κι αυτοί σε μαγαζιά. Μέσα στην πλατεία της Αγοράς επίσης ήταν εγκα τεστημένα και τα περίπτερα των αναπήρων πολέμου, όπως του Στυλιανού Μακρέλη (Χέσ’), του Παναγιώτη Κουταλέλη και της Ελένης Παπουτσέλη, τα οποία με την πάροδο του χρόνου μεταφέρθηκαν σε άλλα σημεία της Αγοράς, ώστε να μην παρεμποδίζεται η κίνηση. Η πλατεία της Αγοράς με τα πάσης φύσεως μαγα ζιά της, στεγασμένα και υπαίθρια, είχε μεγάλη κίνη ση, κυρίως τις Κυριακές, που όλα τα μαγαζιά ήταν ανοιχτά, γίνοντα ν τα παζάρια, όπω ς ενοικιάσεις ελαιοκάρπου και καστανοσώθυρων, πώληση διάφο ρων ζώων, που τα περιέφεραν στην Αγορά οι τζαμπάζηδες-ντελάληδες και διαλαλούσαν τα προσόντα τους. Οι λούστροι στη σειρά, που χτυπούσαν πάνω στα κασελάκια τους ρυθμικά τις βούρτσες τους, για να προκαλέσουν τον πελάτη τους. Και θυμάμαι πως αυτοί ήταν ο Ευστράτιος Καλαντζής (Χράμ’), ο κω φάλαλος, ο Προκόπιος Κουταλής, ο Νικόλαος Ανε μέλης, ο Ιωάννης Καμάτσος (Νταγούτ’ς ή Βολιώτης), ο Αντώνιος Σαλαβάτης (Λέων) και πολλοί άλλοι. Ό ταν σε μικρή ηλικία κατέβαινα στην Αγορά να συναντήσω τον πατέρα μου, για να κάνουμε τα ψώνια μας, υπήρχε το αδιαχώ ρητο και έψαχνα ανάμεσα στους ανθρώπους για να τον βρω. Συνήθιζαν τότε να συζητούν μέσα στην Αγορά όρθιοι επί πολύ χρόνο και όπως ο χώρος ήταν περιορισμένος και οι δραστηριό τητες πολλές, όπως είδαμε, υπήρχε πρόβλημα κυκλοφοριακό. Η όλη ατμόσφαιρα της Αγοράς ήταν πανη γυρική και όταν πια ενηλικιώθηκα, χαιρόμουν πάντα να πιάνω μια άκρη σ’ ένα καφενείο και να παρακο λουθώ την όλη κίνηση, πίνοντας τον καφέ μου. (Συνεχίζεται)
ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΑ. ΚΟΥΛΟΥΝΕΑΗΣ
Ο άλλοτε συνεργάτης μας Μενέλαος Καμάτσος (1912-2000) βρήκε καταφύγιο στο «Πριβουλέλ’ τς Καφεντα ρίας», για να στιχουργήσει... (Από τη Λαογραφική Συλλογή Στρατή Π. Τζίνη. 15.7.1997)
Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΓΙΑΣΟΥ Τα σχετικά με το ιστορικό της αποκάλυψής της Τ η ν Κυριακή, 4 Φεβρουαρίου 2001, στον ιερό ναό Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού, τελέστηκε αρχιε ρατική θεία λειτουργία, κατά την οποία μίλησε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος με θέμα την ιστορία της αρχαίας εικόνας της Παναγίας, αντί γραφο της οποίας έχει κομιστεί στον ανωτέρω ναό, προκειμένου να τοποθετηθεί στο τέμπλο του παρεκ κλησίου που θα γίνει προς τιμή Λεσβίων Αγίων. Επειδή την ομιλία αυτή, εκτός από τους άλλους, παρακολούθησαν αρκετά μέλη του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», αλλά και πολλοί νέοι άνθρω ποι, οι οποίοι, πιθανότατα, άκουγαν για πρώτη φορά τα περιστατικά της ανεύρεσης της εικόνας, κρίνω σκό πιμο να αναφέρω κάποια συμπληρωματικά στοιχεία, που αφορούν κυρίως στη συμβολή του τότε αρχιερατι κού επιτρόπου Αγιάσου, πρωτοπρεσβύτερου Εμμα νουήλ Γ. Μυτιληναίου (γνωστού στους Αγιασώτες με το παράνομα «Κοκκινογένης»), για τον οποίο δεν έγινε καθόλου λόγος οστό το σεβασμιότατο ομιλητή, αν και ήταν εκείνος που ανακίνησε το θέμα και συνέβαλε αποφασιστικά στην πραγματοποίηση της έρευνας και ανεύρεσης-αποκάλυψης της ιερής εικόνας. Η πρώτη δημοσίευση για την ανεύρεση της εικόνας έγινε στο περιοδικό « Α γία Σιών» (τόμος Α ', αριθμ. 8-9 (Τανουάριος-Φεβρουάριος 1938), σελ. 131), με τίτλο « Ά π ο κ ά λ υ ψ ις α ρχα ία ς εικόνος το υ Ί ε ρ ο ϋ Προσκυνήματος»1. Γράφει, λοιπόν, ο συντάκτης του άρθρου: «Έκ διηγήσεων τών γεροντοτέρων ήτο γνω στόν ότι όπισθεν τής ίεράς επίχρυσου εικόνος τής Παναγίας τής εϋρισκομένης είς το τέμπλον του Ίεροϋ ημών Π ροσκυνήματος ϋπήρχεν ή αρχαία είκών τής Θ εοτόκου (κ α τ' ά λλο υ ς μ έν τής Κ οιμήσεω ς, κ α τ' άλλους δέ του Ευαγγελισμού), ή κομισθεϊσα έκ τών Α γίω ν Τόπων υπό του θρυλικού μονάχου ή ιερωμέ νου, του καταφυγόντος είς Πενθίλην ή είς τήν τοπο θεσίαν «Καρυά» τής Αγιάσου, διά τον άπό τών είκονομάχων κίνδυνον2. Ουδείς όμως έκ τών έπιζώντων, άλλα και έκ τών προηγουμένως γραψάντων περί τής εικόνος ταύτης, φαίνεται νά είδε ταύτην, και ουδείς έτόλμα να έρευνήση διά τήν άποκάλυψιν αυτής. Κ ατόπιν ομοφώνου άποφάσεως τής Επιτροπείας τού Ί. Προσκυνήματος έγκριθείσης και υπό τού Σεβασμ. Μητροπολίτου ημών, μ ετά τήν θ. λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ν π α ρ ο υ σ ίμ το ύ Σεβασμ. Μητροπολίτου Μυτιλήνης κ. Ιακώβου, τοϋΠανοσιολ. Π ρω τοσυγκέλλου, τού Α ρ χ ιερ α τικ ο ύ Ε π ιτρ ό π ο υ Αγιάσου, τού Προεδρείου τής Επιτροπείας τού Ίεροϋ Προσκυνήματος και τού επί τούτω εξ Αθηνών, συστάσει τού Λ ιευθυντοϋ τού Βυζαντινού Μ ουσείου κ. Γ. Σωτηρίου, μετακληθέντος ειδικού τεχνίτου κ. Βασιλ.
Η εικόνα της Παναγίας της Αγιάσου, η επιγραφόμενη «Αγία Σιών». (ΡΙιοΙο: ϋ . Ηαιϊςςίαιϋς. Έκδοσις Βύρωνος Α. Σουτζιδέλη-Μυτιλήνη)
Ρ αχτσέβσκυ, ήλευθερώ θη ή επ ίχ ρ υ σ ο ς είκώ ν τής Παναγίας άπό τού πλαισίου-κιβωτίου, εντός τού οποί ου είχεν ένσφηνωθή, και εύρέθη ό πισθ εν α υτή ς ή αρχαία είκών είς κατάστασιν άπαιτήσασαν άμεσον τήν έπέμβασιν τού τεχνίτου διά τήν διάσωσιν αυτής3. Ή αρχαία αϋτη είκών παριστώσα τήν Παναγίαν βρεφοκρατοϋσαν έπεσκευάσθη ήδη κατά τον άρμόζοντα είς τα αρχαιολογικά είκονογραφικά κειμήλια τρόπον υπό τού κ.Β. Ραχτσέβσκυ μετά πάσης έμπειρότητος και επι μέλειας έργασθέντος και θα έκτεθή είς κοινόν προσκύ νημα καταλαμβάνουσα τήν π ρ έπ ο υ σ α ν εντό ς τού Ίεροϋ Ν αού θέσιν, άμα ώς έτοιμασθή το υπό κατα σκευήν πολυτελές πλαίσιον, εντός τού οποίου θά έναποτεθή. Διά τήν επιστημονικήν αρχαιολογικήν μελέτην τής άποκαλυφθείσης εικόνος προσεφέρθη λίαν προφρόνως ό Διευθυντής τού Βυζαντινού Μουσείου και Α κ α δ η μ α ϊκ ό ς Κ α θ ηγητή ς το ύ Π α ν επ ισ τη μ ίο υ κ. Γεώργιος Σωτηρίου, όστις και θά δημοσίευση εν καιρω το πόρισμα τής μελέτης του ταύτης.
Το γεγονός τής άποκαλύψεως του θρησκευτικού και ιστορικού τούτου κειμηλίου άνακοινωθέν προς το ν ευσεβ ή λ α ό ν τή ς Α γ ι ά σ ο υ ά π ό το ύ ίερ ο ϋ 'Άμβω νος προύκάλεσε ζωηρόν τον ενθουσιασμόν αυτού και άθρόας τάς είς άργυρά άντικείμενα συνει σ φ ο ρ ά ς δ ιά τή ν κ α τ α σ κ ε υ ή ν το ύ κ α τ α λ λ ή λ ο υ πλαισίου». Για να αξιολογήσει κανείς την καθοριστική συμβο λή του πρωτοπρεσβύτερου Εμμανουήλ Μυτιληναίου στην ιστορία αυτή, πρέπει να σταθεί στη φράση του ανωτέρω κειμένου «ουδείς έτόλμα νά έρευνήση διά τήν άποκάλυψ ιν αυτής». Ενώ δηλαδή οι διηγήσεις οδηγούσαν προς το συγκεκριμένο σημείο, όπου βρι σκόταν η αρχαία εικόνα, κανένας μέχρι τότε από τους υπεύθυνους του Ιερού Προσκυνήματος δεν είχε ασχο ληθεί με το θέμα αυτό είτε για λόγους δεισιδαιμονίας (ο θρύλος έλεγε ότι όποιος τολμήσει να ερευνήσει για την εικόνα θα πεθάνει), είτε για λόγους προνοίας (δεν επιθυμούσαν να χρεωθούν με μια πιθανή αποτυχία). Το αξιοσημείω το είνα ι ότι ούτε ο μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος, αυτός ο ρηξικέλευθος ιεράρχης, που είχε αναλάβει ιεράρχης, που είχε αναλάβει τη διαποίμανση της επαρχίας από το 1925, είχε ενδιαφερθεί να δώσει λύση στο ζήτημα αυτό. Αυτός που από την πρώτη χρονιά της διακονίας του στην Αγιάσο (1936) έδειξε έντονο ενδιαφέρον και άρχισε τις προσπάθειες, για να πείσει όλους τους παράγοντες, από το Μητροπολίτη μέχρι τα μέλη της Επιτροπείας του Ιερού Προσκυνήματος, για την ανά γκη έρευνας προς ανεύρεση της κρυμμένης εικόνας, ήταν ο πρωτοπρεσβύτερος Εμμανουήλ Μυτιληναίος. Ό ταν γράφω «άρχισε τις προσπάθειες», εννοώ ότι δεν ήταν καθόλου εύκολο να απαλλαγούν οι ενδια φερόμενοι από δεισ ιδαιμ ονίες και ευθυνοφοβίες.
Ό λοι ήθελαν να βεβαιωθούν ότι δε θα συμβούν τα ανεπιθύμητα. Απέναντι σε μια τέτοια αντιδραστική συμπεριφο ρά4 και προκειμένου να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη βεβαιότητα, ο αποφασιστικός αρχιερατικός επίτροπος πραγματοποίησε μια νυχτερινή επιχείρηση, η οποία σε λίγες γραμμές μπορεί να περιγράφει ως εξής: Έ να βράδυ, όταν όλοι είχαν αποσυρθεί από το χώρο του Προσκυνήματος και οι μεγάλες βαριές πόρτες του αυλόγυρου έκλεισαν, τρεις άνθρωποι βγήκαν από το γραφείο και κινήθηκαν προς το ιερό του ναού, για να ερευνήσουν το πίσω μέρος της εικόνας της Παναγίας του τέμπλου. Αυτοί ήσαν, εκτός από τον αρχιερατικό επίτροπο, που είχε το πρόσταγμα και την ευθύνη, ο εφημέριος του ιερού ναού της Α γίας Τ ρ ιά δα ς π. Ν ικόλα ος Π ατσέλης (κ ά το χο ς της ξυλο υρ γικ ή ς τέχνης) και ο νεωκόρος του Ιερού Προσκυνήματος Σταύρος Τραγέλης5. Οι κινήσεις ήσαν απλές. Ξήλωσαν το βελούδινο κάλυμμα στο πίσω μέρος της εικόνας, έσπασαν κάποιο σημείο από το επάνω μέρος του κιβωτίου και το χέρι του μικρόσωμου πρωτοπαπά ανέσυρε ένα κομμάτι σαπισμένο ξύλο, για το οποίο σχημάτισε τη βεβαιότητα ότι ήταν υπόλειμμα κατα στραμμένης εικόνας. Η «ζημιά» αποκαταστάθηκε όπως όπως και ίσως θυμούνται οι παλιοί Αγιασώτες το υπαινικτικό νέο, που κυκλοφόρησε την επομένη στον κύκλο του Αναγνωστηρίου: «Βούτλου ίβγαλ ’ η Π α να γιά », αποτέλεσμα κά ποια ς αδεξιότητας του παπα-Ν ικόλα, ο οποίος, καρφ ώ νοντας με κάπω ς μεγαλύτερα καρφιά, «κατάφερε» να διαπεράσει με ένα από αυτά το ξύλο της εικόνας και να δημιουργήσει ένα μικρό εξόγκω μα στο μέτω πο της Π α να γία ς. Ύστερα από τη νυκτερινή αυτή επιχείρηση έγινε η επί σημη αποκάλυψη της αρχαίας εικόνας μπροστά στό
Η Επιτροπεία του Ιερού Προσκυνήματος της Παναγίας Αγιάσου, του έτους 1937. Διακρίνονται, από αριστερά, καθήμενοι: Παναγιώτης Χατζηεμμανουήλ (πρόεδρος της Κοινότητας), Σοφοκλής Πολιτάκης (πρόε δρος της Επιτροπείας), Εμμα νουήλ Μυτιληναίος (αρχιερα τικός επίτροπος) και Στρατής Κολαξιζέλης (μέλος). Ορθιοι: Χριστόφας Μούχαλος (γραμ ματέας του Προσκυνήματος), Δημήτριος Πράτσος (μέλος) και Δεωνίδας Χατζηκωνσταντής (ταμίας).
μητροπολίτη, τον πρωτοσύγκελλο, τον αρχιερατικό επίτροπο, το προεδρείο της Επιτροπείας και τον ειδι κό τεχνίτη, αλλά η ενέργεια αυτή δεν είχε το σασπένς, την αγωνία για το αποτέλεσμα, αφού ο αρχιερατικός επίτροπος είχε φροντίσει να είναι από πριν γνωστό. Αυτά είναι τα αληθινά περιστατικά. Γ ι’ αυτό, όποιος αναφέρεται στην ιστορία της έρευνας και αποκάλυψης της αρχαίας εικόνας της Παναγίας της Αγιάσου, πρέπει να μνημονεύει πρώτο το όνομα του τότε αρχιερατικού επιτρόπου της Αγιάσου πρω το πρεσβύτερου Εμμανουήλ Μ υτιληναίου και μετά όλων των άλλων, για να μην πω ότι το δικαιότερο θα ήταν να α ν α φ έρ ετα ι μόνο το όνο μ α του «Κοκκινογένη» και κανενός άλλου, γιατί χωρίς τη συμβολή αυτού του κληρικού είναι βέβαιο ότι το θρησκευτικό και ιστορικό αυτό κειμήλιο, το καύχη μα τω ν Α γιασ ω τώ ν, θα ήταν ακόμα σφηνω μένο πίσω από τη νεότερη εικόνα του τέμπλου, σε κατά σταση σαρακοφαγωμένων τριμμάτων.
ΦΩΤΟΣΚΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΓΙΑΣΟ
Στην Αγιάσο, στο καφενείο του Γρηγορίου Δουλαδέλη, το Φλεβάρη του 1957. Διακρίνονται, από αριστερά, οι φίλοι: Γεώργιος Ευστρατίου Βουρλής, Ιωάννης Γεωργίου Ραφτέλης, Μάριος Βασιλείου Πατσέλης και Αγγελος Κλεάνθη Ορφανός.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Πληροφορίες για το θέμα της αποκάλυψης της αρχαί ας εικόνας της Παναγίας της Αγιάσου μπορεί να βρει κανείς και στα παρακάτω βιβλία: Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου Κλεομβρότσυ, «Η Παναγία της Αγιάσον», Μυτιλήνη 1982, σελ. 9-10, Μ ητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου Φραντζή, «Η Παναγία της Αγιάσον», Μυτιλήνη 1992, σελ. 20-21, και Αθανασίου Κστταδάκη, «Ιερωσύνη
Ανοιχτής Αιακονίας-Πρωτοπρεσβύτερος Εμμανουήλ Γ. Μυτιληναίος 1900-1960», Αθήνα 1997, σελ. 152-156. 2. Η μη αναφορά του ονόματος του ιερωμένου οφεί λεται στην αβεβαιότητα που υπήρχε για το ποιος ήταν ο κομιστής της εικόνας στη Λέσβο. Σχετικά βλέπε: Πρωτ. Εμμανουήλ Μ υτιληναίου «Έγνώσθη το όνομα του ίδρυτον του Ί. Προσκυνήματος τής Αγιάσον;» και του αυτού «Μια ύπόθεσις περί του πολιστοϋ τής Αγιάσου», δημοσιευμένα στο περιοδικό «Α γία Σιών», τόμος Γ ' 1939, σελ. 56 και 58 αντίστοιχα. 3. Στην παγματικότητα διασώθηκαν τρία τεμάχια του επάνω μέρους της εικόνας, στα οποία διακρίνονται τα πρόσωπα της Παναγίας και του Χριστού. Κατά την εργα σία σύνθεσης τα κενά συμπληρώθηκαν με ειδικό φελλό. 4. Για να είμαστε δίκαιοι, πρέπει να σημειώσουμε ότι η αντίδραση δεν ήταν καθολική. Υπήρχαν και πρόσωπα τα οποία από την πρώτη στιγμή ενστερνίστηκαν την ιδέα για την αναζήτηση της εικόνας, μεταξύ των οποίων οι π. Χριστόφας Κανιμάς, π. Νικόλαος Πατσέλης, Σοφοκλής Πολιτάκης, Στρατής Κολαξιζέλης (πολύτιμος συνεργάτης του αρχιερατικού επιτρόπου στη σύνταξη του περιοδικού «Αγία Σιών») και άλλοι που δε θυμάμαι τα ονόματά τους. 5. Το γεγονός ότι επέλεξε αυτά τα δύο πρόσωπα για την εργασία αυτή δε σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και άλλα πολλά πρόσωπα της απόλυτης εμπιστοσύνης του, τα οποία όμως δεν ήσαν απαραίτητα για τη συγκεκριμένη ενέργειά του.
Στο λιοτρίβι του Σκουτέλη, κατά την περίοδο 1956-1957. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Πάνος Δημητρίου Πράτσος, ο Κομνηνός Ευστρατίου Τσοκαρέλης, ο Παναγιώτης Ευστρατίου Ανδρικού (Τσαμπλάκος), ο Ευστράτιος Ιωάννου Γριμανέλης, ο Βασίλειος Περικλή Τινέλης και ο Γεώργιος Μιχαήλ Λιάκατος (στο μέσον).
Ο παλαιός βοσκός οικόσιτων ζώων Γρηγόριος Ζαλπαρίνης με τη συμβία του Μαριγώ, το γένος Γρηγορίου Καρέτου, μπροστά στο φακό του παρελθόντος...
ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΕΠΙΣΤΟΑΗ Για τους νεκρούς του 1940-1941 Α γαπητέ Γιάννη, παίρνω αφορμή από το αφιέρωμα του κ. Παναγιώτη Κουτσκουδή στους νεκρούς Αγιασώτες του πολέ μου 1940-1941, που δημοσιεύτηκε στο 120 τεύχος του περιοδικού «Αγιάσος». Ο κ. Παναγιώτης Κουτσκουδής για την περίπτωση του Παναγιώτη Δημητρίου Καλατζόγλου (παρατσού κλι «Πλατιά», όπως μου είχε πει ο ίδιος ο μακαρίτης) αναφέρει τρεις εκδοχές για τον τόπο του θανάτου του: 1. Του Γ.Ε.Σ.: Κόσνιτσα (κοιλάδα Τομορίτσα ποτα μού). 2. Τη δική μου, περίπου όπως τη γράφω στο τεύ χος 85 (1994) του περιοδικού «Αγιάσος»: Ύψωμα 1412 (Τραπεζοειδές, η βορειότερη κορυφή της οροσειράς Κάμια). 3. Των Π. Κεμερλή - Α. Πολυχρονιάδη, όπως αναφέρεται στη σ. 588 του βιβλίου τους «Η Αντίσταση στη Αέσβο»: XIII α ' ορεινό χειρουργείο Κόνιτσας. Προσθέτω ότι η εφημερίδα «Καθημερινή» το 1995 (2829/10) κυκλοφόρησε, σε ένθετο περιοδικό, κατάλογο 46 σελίδων με 7.948 ονόματα αξιωματικών και οπλιτών «που έπεσαν κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου 1940-41 εντός του αλβανικού εδάφους», διατεινόμενη στο εισαγωγικό της σημείωμα ότι ο κατάλο γος αυτός είναι πλήρης. Παρά τον ισχυρισμό αυτόν, δεν υ π ά ρ χει στον κ α τά λ ο γο το όνομα του Καλατζόγλου. Υπάρχει όμως το όνομα του ετέρου των νεκρών που αναφέρω στην αφήγησή μου του τεύχους 85 (1994). Α ντιγρά φ ω : « Λ η μ ν α ίο ς Α ν δ ρ έ α ς το υ Ε υστρατίου Στρ. 22ου Σ.Π. 6.1.41 Ύ ψ . 1412 Ό ρους Κάμια». Υπενθυμίζω ότι η ίδια οβίδα έπληξε θανάσιμα τους Καλατζόγλου και Λημναίο και ότι θραύσμα της έσχισε το κράνος μου. Αυτά σημαίνουν ότι υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας και ότι οι δυο νεκροί χτυπήθηκαν στον ίδιο τόπο συγχρόνως. Πρέπει επομένως να ουτορριφθεί η εκδοχή του Γ.Ε.Σ. για τον άγνωστο (σε μένα) τόπο «Κόσνιτσα-κοιλάδα...» κτλ. και η εκδοχή των Κεμερλή-Πολυχρονιάδη περί «Ορεινού Χειρουργείου Κόνιτσας», διότι τα ορεινά χειρουργεία βρίσκονταν στα βουνά της Αλβανίας και όχι μέσα στο ελληνικό έδα φος και μάλιστα σε πόλεις, όπως η Κόνιτσα. Εξάλλου είναι αστείο και να διανοηθεί έστω κάποιος, ότι βαριά τραυματισμένο τον μετέφεραν από το Πόγραδετς στην Κόνιτσα, δηλαδή στο νομό Ιωαννίνων. Ως πρ ος την ακριβή ημερομηνία θανάτου του Καλατζόγλου: 6 ή 7.1.41; Οι στρατιώ τες που τον μετέφεραν, όταν γύρισαν πίσω, μου είπαν ότι πέθα νε, πριν προλάβουν να τον παραδώσουν στο σταθμό διοίκησης του συντάγματος. Να υποθέσουμε ότι έκα ναν λάθος και ότι ξεψύχησε την επόμενη μέρα, στις 7 Ιανουάριου; Ο δήμος Αγιάσου πού βρήκε την ημερο μηνία 6 Ιανουάριου; Όι Κεμερλής-Πολυχρονιάδης
αναφέρουν και αυτοί ως ημερομηνία θανάτου την 7 Ιανουάριου. Μ όλις κυκλοφόρησε το βιβλίο τους, έκανα γνωστό στον Πολυχρονιάδη ότι από τον κατά λογο των νεκρών έλειπαν πάρα πολλά ονόματα και ότι υπήρχαν και ανακρίβειες. Μου δήλωσε ότι πήρε τον κατάλογο από τη μητρόπολη Μυτιλήνης. Για να καταδειχτεί η επιπολαιότητα με την οποία αντιμετωπίζονται από ορισμένους ιστορικά γεγονό τα, θα αναφέρω και τούτο: Αναζήτησα στον κατάλο γο της «Καθημερινής» το νεκρό οπλίτη Παναγιώτη Κόπανο, που σκοτώθηκε κι αυτός στο Ύψωμα 1412 στις 9.1.41. Ενώ αναγράφεται σωστά στον κατάλογο ως οπλίτης του 22ου συντάγματος, αναφέρεται ως τόπος θανάτου του η Κλεισούρα, που δε βρίσκεται στον πολεμικό τομέα του συντάγματος μας, δηλαδή στο Πόγραδετς. Οι υπεύθυνοι της «Κ αθημερινής», στους οποίους διαμαρτυρήθηκα για τις παραλείψεις και ανακρίβειες, μόνο τότε αναγκάστηκαν και αυτοί να μου δηλώσουν, μεταθέτοντες τις ευθύνες, ως πηγή των στοιχείων του καταλόγου το Γ.Ε.Σ. Αθήνα, 24.1.2001
Γεια και Χαρά ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΕΤΕΙΝΕΛΛΗΣ
Ο Μιχάλης Ιωάννου Πασχαλιάς (1909-2000), στο Βόλο, το 1931. Δέχα περίπου χρόνια αργότερα γνώρισε τα κακο τράχαλα βουνά της Αλβανίας...
ΑΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΔΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Πωλητήριο εσωθυρίου περιοχής Αγιου Κωνσταντίνου Τ ο παρακάτω δημοσιευόμενο Πωλητήριο, προερχόμενο από το προσωπικό μας αρχείο, συντάχτηκε στην Αγιάσο, στις 26.3.1906, στη μια όψη δίφυλλου χαρτιού, διαστάσεων 29X20,5 εκατοστά. Συμβαλλόμενοι η Αφροδίτη Αγγελή Δημητρίου, σύζυγος Νικολάου ΣταύρουΝουλέλη, και ο κτηματίας Ιωάννης Παναγιώτου Χ ατζηβασλέλης (Χ ατζηβασιλείου). Συντάκτης ο γνω σ τός τιμητής (παζάρμπασης) κα ι σ τιχοπλόκος Παναγιώτης Στυλιανού Καραφύλλης. Το Πωλητήριο υπογράφτηκε έμμεσα από την πωλήτρια, καθώς και από δυο μάρτυρες, το Χαράλαμπο Κωνσταντίνου Νουλέλη και τον Ευστράτιο Δημητρίου. Το μνημονευόμε νο «εσωθύριον» περιήλθε στη συνέχεια στους κληρονόμους του Ιωάννου Π αναγιώ του Χατζηβασλέλη (Χατζηβασιλείου) και σε κατιόντες συγγενείς τους. Την πιστή, όσο είναι δυνατόν, μεταγραφή στο μονοτονικό σύστημα, με τήρηση των ορθογραφικών σφαλ μάτων, που εύκολα μπορεί κανείς να επισήμανε!, έκανε ο συνεργάτης μας Χριστόφορος Χατζηβασιλείου. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πολιτίριον Διά του παρόντος πολιτιρίου γράματος δίλον γίνε τε ότοι η υποφενομένι Α υροδίτι Α γγελή Α ιμιτρίου' έχον2 εοοθίριον εις ενορίαν Ά γιον Κοσταντίνον* πλισίον κάτοθεν παρά του ποταμού4Άνοθεν Λ ιμίτριος Ευστρατίου γζοντέλι5 πλαγιόθεν τα ορφανά του μακα ρίτου Λιμιτρίου εμβάλομα6 α φ ’ ετέρου παρά του ιδίου Αγορασθούμου τιν Σίμερον το ήριθεν7 εσοθιρίονμου όλον καθός ιπάρχι ικιοθελί και Απαραβιάσθι το πολό τελ ία ν π ό λ ισ ιν π ρ ο ς το ν Κ ίρ ιο ν Ιω ά ν ιν Παν: ΧατζήΒασλέλι8 διά Μ ετζίτια Α ργιρά Αριθμ 45 ολό γραφα Σαράντα πέντι καθός εμίναμεν Σίμφονι λαβόν δε τιν τιμίν πάρ Αυτού Μέχρι οβολού εξόφλισα παντελός και μένι το ηριθέν εσοθιρίονμου Από νιν και εις το εξίς εις τιν Κιριότηταν του Αγορασθούμου ηπόσχομε δε η πολίτρια όποταν λάβομεν κερόν να ίμε πρόθιμι να λογοδοτίσω εις Βασιλικόν ιμλάκιον9 ίνα μεταβιβασθί επί ονόματι Α υτού Και εις ένδιξιν υποφένομαι.... Τη 26 Μ αρτίου 1906 έτος έξι Αγιάσο αυρουδήτη αγγήλι διμιτρίου επούλισα κεεκσόφλισα ομολογήσασ άγνια γραμάτων κατετισήντησ τηπογράφω ο σιζηγώς νικόλασ σταύρου νουλέλυ10 Χαράλαμπος Κων. Νουλέλλη μάρτις11 Τιμιτής Και Γραφεύς Παν: Στυλ: Καραφίλλης12 ευστράτιος διμετριο μάρτυ<ς>
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Αφροδίτη Αγγελή Δημητρίου, σύζυγος Νικολάου Σταύρου Νουλέλη. 2. Γράφε έχουσα. 3. Άγιος Κωνσταντίνος. Αγροτική περιοχή, σε μικρή σχετικά απόσταση από την Αγιάσο, με ξωκλήσι, αφιερω μένο στον Άγιο Κωνσταντίνο και στην Αγία Ελένη. 4. Ααγκάδι, που τα νερά του χύνονται στό χείμαρρο Απέσου-Καρυάς-Περασιάς.
5. Το επώνυμο Γζουντέλης υφίσταται ως τις μέρες μας στην Αγιάσο. 6. Το επώνυμο Εμβάλωμας υφίσταται ως τις μέρες μας στην Αγιάσο. 7. Γράφε ρηθέν. 8. Ιωάννης Π αναγιώ του Χατζηβασλέλης ή Χατζηβασιλείου (1875-1938), κτηματίας της Αγιάσου. Βλ. περ. «Αγιάσος» 118 (2000), σσ.11-12. 9. Η πωλήτρια ανέλαβε την υποχρέωση να «λογο δοτήσει» στο Βασιλικόν Ιμλάκι(ον) (τουρκ. /7ΐ/7£= κτήμα, πληθ. απίάλ = τα κτήματα, η ιδιοκτησία) ή αλλιώς
Βασιλικόν Τεφτέριον τάπουχακανί, για να γίνει η μεταβί βαση του τίτλου της ιδιοκτησίας στο όνομα του αγοραστή*. 10. Ο Νικόλαος Σταύρου Νουλέλης ήταν αδερφός του Κωνσταντίνου Νουλέλη, συζύγου της Κανέλας Ξενέλη, πατέρα του Γρηγορίου, του Χαραλάμπου, του Θεοφίλου (φιλολόγου), του Παναγιώτου (δασκάλου και γραμματέα του ιερού ναού της Παναγίας Αγιάσου) και της Γιαννσύλας, συζύγου Ηρακλή Αναστασέλη. Καταπώς μου διηγήθηκε η μητέρα μου Ελένη Χριστόφα Χατζηβασιλείου, το γένος Χαραλάμπου Κωνσταντίνου Νουλέλη, «ο αδερ φός του παππού της Νικόλαος Σταύρου Νουλέλης κατοι κούσε στη συνοικία Απέσος και ήταν ευκατάστατος, με πολλές χρυσές λίρες. Κάποτε μπήκαν στο σπίτι του και του έκλεψαν τις λίρες. Επειδή όμως δε βρέθηκαν τα κλοπι μαία και επειδή κανένας δε μαρτύρησε το δράστη ή τους δράστες, ακολουθώντας τη συνήθεια της εποχής, ζήτησε αφορισμό και όλοι σι πιθανολογούμενοι ένοχοι έβγαιναν αφσρισμένοι. Αρκετά χρόνια αργότερα ορισμένοι έρχο νταν και στον επιζώντα πατέρα της, που ήταν ανεψιός του Νικολάου Νουλέλη, και τον παρακαλούσαν να πλύνει τα χέρια του, για να συχωρεθούν και για να λιώσουν οι συγγε νείς τους». Σχετικά με τα εκκλησιαστικά επιτίμια και συγκεκριμένα για την αντιμετώπιση του αδικήματος της κλοπής, βλέπε: Παναγιώτη Α. Μιχαηλάρη, Άφορισμός, Ή προσαρμογή μιας ποινής στις αναγκαιότητες τής Τουρκοκρατίας, Αθήνα 1997 (Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών 60, Θεσμοί και Ιδεολογία στη νεοελληνική κοινωνία), σα. 103,158,159,164,219,251, 355,448,459,476 και αλλού. 11. Χαράλαμπος Κωνσταντίνου Νουλέλης (186921.8.1946). Κτηματίας. 12. Ο Παναγιώτης Στυλιανού Καραφύλλης (Πρίνος) ήταν τιμητής (εκτιμητής, παζάρμπασης) και στιχσυργός της παλαιάς εποχής. Γιος του ο άλλοτε οδοντίατρος Ευστράτιος Καραφύλλης (Πρίνος).
Ο αγοραστής Ιωάννης Παναγιώτου Χατζηβασλέλης ή Χατζηβασιλείου (1875-1938), στο κρεβάτι του πόνου, ύστερα από πτώση του από δέντρο και βαρύ τραυματισμό, λίγο προτού αφήσει τη στερνή του πνοή...
ΤΟ ΝΕΟ ΔΗΜΑΡΧΕΙΟ ΑΓΙΑΣΟΥ Τόπος ανέγερσης η Καρυά
Η 22α Ιανουάριου 2001 θα σημαδέψει την ιστορία της Αγιάσου. Κι αυτό, γιατί σήμερα, 89 χρόνια μετά την απελευθέρωση της Λέσβου από τον τουρκικό ζυγό, επιτέ λους, έγινε δημοπρασία για την ανέγερση δημαρχείου στην κωμόπολή μας, προϋπολογισμού 220.000.000 δραχ μών. Ειλικρινά θλίβομαι, γιατί ο δήμος μας, πιθανότατα, θα ήταν ο μοναδικός ΟΤΑ σε όλη την Ελλάδα, που δεν είχε δικό του οίκημα. Θα ήταν ο μοναδικός ΟΤΑ, ο οποί ος επί 89 χρόνια στεγάζεται με το νοίκι. Είχα την τύχη να υπηρετήσω ως δάσκαλος το 1975 στα Ε πινια νά Ευρυτανίας, ένα ορεινό και τελείως απομονωμένο χωριό με 210 κατοίκους, το οποίο όμως είχε ένα τεράστιο ιδιό κτητο κοινοτικό γραφείο. Όπως επίσης και το 1980, που υπηρέτησα και πάλι ως δάσκαλος στην Ηράκλεια Κυκλάδων, ένα μικρό νησί με ένα μοναδικό χωριό επάνω του και 120 κατοίκους, το οποίο όμως είχε δύο ευρύχω ρα κοινοτικά καταστήματα. Αισθανόμουν πολύ μειονε κτικά, καθώς όλα αυτά τα χρόνια σκεφτόμουν αυτή την κατάσταση σε βάρος του χωριού μου. Θεωρούσα απαρά δεκτο και ιδιαίτερα αρνητικό, η Αγιάσος με την πρωτο φανή ανάπτυξη, κυρίως στα χρόνια του μεσοπολέμου, να μην έχει ιδιόκτητο δημαρχιακό κατάστημα. Όσον αφορά τις ενστάσεις που ακούστηκαν από ορι σμένους, για τη θέση που θα ανεγερθεί το δημαρχείο, δε νομίζω ότι σήμερα ευσταθούν. Όπως σι δημότες του Απέσου και της Καρυάς ανεβαίνουν στο πάνω μέρος του χωριού, γιατί εκεί βρίσκονται όλα τα σχολεία και το γήπε δο και το ελαιοτριβείο, έτσι και οι δημότες του Μαυριώτη μπορούν να κατεβαίνουν στο κάτω μέρος του χωριού, όπου θα βρίσκεται το δημαρχείο. Εξάλλου η εκκλησία της Παναγίας παραχώρησε το συγκεκριμένο οικόπεδο από το 1971, αποκλειστικά για την ανέγερση δημαρχείου, ενώ όπως είναι σε όλους γνωστό στο κέντρο της Αγιάσου δεν υπάρχουν ανάλογα οικόπεδα, που να πληρούν τους όρους οικοδόμησης σύγχρονου, λειτουργικού δημαρχια κού καταστήματος. Επίσης είναι γνωστό ότι σήμερα λει τουργεί και στην Αγιάσο το Γραφείο του Πολίτη, το οποίο έχει την ευθύνη εξυπηρέτησης των δημοτών και το οποίο είναι υποχρεωμένο να λειτουργεί μακριά από το δημαρχείο. Όσον αφορά τέλος τους φόβους ορισμένων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, επειδή το δημαρχείο θα ανεγερθεί στη συγκεκριμένη θέση, απ’ ό,τι γνωρίζω υπεύθυνα, ο σχετικός φάκελος με τα σχέδια και τις μελέ τες, επί ένα περίπου έτος κυριολεκτικά ξεψαχνίστηκε και έγιναν όλες οι απαραίτητες διορθώσεις, τόσο στη Διεύθυνση Πολεοδομίας Αέσβου, όσο και στην Τεχνική Υπηρεσία Δήμων και Κοινοτήτων Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου, προκειμένου να μην υπάρξουν επιπτώσεις στο περιβάλλον, αλλά να ενταχθεί αρμονικά σ’ αυτό. Προσωπικά, πιστεύω ότι οποιαδήποτε δημοτική αρχή, όσα θετικά και αν έκανε στην Αγιάσο, αν δεν έλυνε το πρόβλημα ανέγερσης δημαρχιακού καταστήματος, θα άφηνε ανεκπλήρωτο ένα μεγάλο όνειρο των κατοίκων της. Γι’ αυτό και πάλι τονίζω ότι η σημερινή ημέρα θα παραμείνει χαραγμένη στην ψυχή τους. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΕΛΗΣ
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ-ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΞΕΝΑΓΩΝ Για πληρέστερη γνώση των νησιών του Αρχιπελάγους " τ α πλαίσια τω ν δραστηριοτήτων της Π ανελ λήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών, και υπό την αιγίδα του Υ π ο υρ γείο υ Α ιγα ίο υ κ α ι της Ν ομ α ρ χια κή ς Α υτοδιοίκησης Λέσβου, το Σ ω ματείο Δ ιπ λ ω μ α τούχων Ξεναγών Βορείου Αιγαίου και Νήσων οργά νωσε στη Μυτιλήνη, από 27.11. έως 3.12.2000, το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο-Σεμινάριο Ξεναγών. Το Συνέδριο αυτό σημείωσε επιτυχία και συνέ βαλε στην καλύτερη τουριστική γνώση του αιγαιακού χώρου. Περιελάμβανε επισκέψεις, ξεναγήσεις, καθώς και εισηγήσεις. Οι σύνεδροι είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν και να ξεναγηθούν σε χώ ρους που παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον: Α. Τρίτη 28.11.2000: Μονή Αγίου Ραφαήλ, ιερός να ός Π αμμεγίστω ν Τ α ξια ρ χώ ν Μ ανταμάδου. Β. Τετάρτη 29.11.2000: Σκαλοχώρι, Απολιθωμενο δάσος, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Σιγρίου (ομιλία και ξενά γηση από το διευθυντή Νίκο Ζούρο), Μονή Λειμώνος. Γ. Πέμπτη 30.11.2000: Μουσεία Θεοφίλου-Τεριάντ (ξενάγηση από το ζωγράφο και καθηγητή της Σχολής Ξ εναγώ ν Ιάκω βο Μ ουτζουρέλη). Δ. Π αρασκευή 1.12.2000: Π λω μάρι, Μ ουσείο I. Β αρβαγιάννη Ε ρ γο σ τά σ ιο Π α ρ α γω γή ς ούζου Β α ρ β α γιά ννη , Μεγαλοχώρι, Θερμά, Ξενοδοχείο «Ζαΐρα» στη Σκάλα Λουτρών (βραδινό γλέντι). Ε. Σάββατο 2.12.2000: Νέο Α ρχαιολογικό Μουσείο Μ υτιλήνης, Ξενάγηση στο Κάστρο της Μυτιλήνης από την αρχαιολόγο Μαρία Φουντούλη. ΣΤ. Κυριακή 3.12.2000: Καλλονή (ξενά γηση σε υγρότοπο στην Αλυκή του Κόλπου Καλλονής από τις περιβαλλοντολόγους Μαρία Κουλούρη και Ελένη Γ αληνού), Π έτρα, Μ ήθυμνα. Ζ. Δ ευτέρα 4.12.2000: Αϊβαλί, Πέργαμος. Ε ν δ ια φ έρ ο ντά ήταν κ α ι τα θέματα τα ο π ο ία διαπραγματεύτηκαν οι εισηγητές: Α. Ξενοδοχείο δίΙνβΓ Βαγ, Δευτέρα 27.11.2000: 1. «Νέες μορφές τουρισμού και οι προοπτικές τους στη Λέσβο» - Ιωάννης Σπιλάνης, επίκουρος καθηγητής του Π α νεπισ τη μ ίου Α ιγα ίου. 2. « Α σ φ ά λ εια σ τα π ο ύ λμ α ν» -Α ντώ νης Μ ανούρας, ξεναγός. συνδικαλιστική πορεία του διπλω ματούχου ξεναγού το ν τε λ ε υ τα ίο αιώ να σ τη ν Ε λ λά δ α » - Γ εώ ργιος Καλοΰδης, ξεναγός. 4. «Ε υρω παϊκή Ο μοσπονδία Ξεναγών, ΡΕΟ» - Ντόρα Σπαχή, ξεναγός. 5. «Σχολές Τ ο υ ρ ισ τικ ή ς Ε κ π α ίδ ευ σ η ς (ΣΤΕ) και ξενα γο ί» Μαρινέλα Μαμαλάκη-Σταυρακάκη, ξεναγός. Β. Ξ ενοδοχείο δΐΙνσΓ Β&γ, Τρίτη 28.11.2000: « Ξ εν ά γη σ η μ ε π α ι δ ιά σε μ ο υ σ ε ία » - Έ λ σ α Εγγλεζοπούλου, ξεναγός.
Η προμετωπίδα του Προγράμματος τον 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου-Σεμιναρίου Ξεναγών (27.11-3.12.2000).
Γ. Ξενοδοχείο δΐΐνσυ Β&γ, Πέμπτη 30.11.2000: 1. «Τα βυρσοδεψεία της Σ άμου» - Ειρήνη Κ αλαϊτζή, ξεναγός. 2. «Π εριπλάνηση στην αρχιτεκτονική της Λέσβου» -Στρατής Φραντζέσκος, αρχιτέκτονας. 3. «Αρώματα και βότανα της Χ ίο υ στην αρχαία γραμ ματεία - επιβιώσεις και χρήσεις σε σύγχρονα λαϊκά, ια τ ρ ικ ά κ α ι μ α γ ε ιρ ικ ά σ κ ε υ ά σ μ α τ α » Θ ω μ ά ς Καραμουσλής, ξεναγός. 4«Λεσβιακ λ εσ β ια κ ή β ιβ λ ιο γ ρ α φ ία 1843-1930» - Π α ντελή ς Α ργυρής, δικηγόρος, σ υγγραφ έας. 5. «Λ εσβιακή Ά ν ο ιξ η και τα επ ιγεν ν ή μ α τά της» - Π αναγιώ της 3. «Η Παρασκευαΐδης, πρόεδρος της Εταιρείας Αιολικών Μ ελετώ ν, κ α θη γη τή ς τη ς Σ χ ο λ ή ς Ξ ενα γώ ν. 6. « Σ α π φ ώ , η μ ο ύ σ α τ ο υ έρ ω τα » - Ε λ ευ θ ερ ία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα, φιλόλογος, γενική γραμμα τέας της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών. Δ. Πολιτιστικό Κέντρο Πλωμαρίου, Παρασκευή 12.1.2000: 1. «Το πα νηγύρι του Ταύρου στην Α γία Π αρασκευή Λ έσβου: Α π ό τη Ο υσιαστική λ α τρ εία σ τη ν π ο λ ιτ ισ μ ικ ή σ υ γ κ ρ ό τ η σ η τη ς κ ο ιν ο τ ικ ή ς
ταυτότητας» - Χρίστος Ιωαννίδης, διευθυντής ΕΟΤ... 2. «Τα λεσβιακά γλωσσικά ιδιώματα και η αναγκαιό τητα της επ ισ τη μ ο ν ικ ή ς σ π ο υδή ς των» - Γιάννης Χατζηβασιλείου, φιλόλογος. 3. «Η λεσβιακή φορε σιά, 18ος-19ος αιώνας» - Μαρία Αναγνωστοπούλου, καθηγήτρια, λαογράφος. 4. «Μ ουσικές της Λ έσβου και του Βορείου Αιγαίου» - Γεώργιος Νικολακάκης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ε. Ξενοδοχείο δΐΙνσΓ Βαγ, Σάββατο 2.12.2000: 1. «3000 χρόνια. Η Μ υτιλήνη αποκαλύπτει τα μυστικά της με τα δημόσια έργα» - Αγλαΐα Αρχοντίδου, έφο ρος Π ροϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων. 2. «Μυτιλήνη - Η πόλη κάτω από την πόλη. Η περίπτω ση των οδών Καβέτσου και Βοστάνη». I. «Το τείχος τη ς α ρ χα ία ς Μ υτιλή νη ς. Τα νέα σ το ιχεία » - Ε μ μανουήλ Δαμβουνέλης - 1. Μ πίρτσας. Η. «Ν ότια νεκρόπολη Μυτιλήνης. Ταφική αρχιτεκτονική από το υ ς ύσ τερους κ λα σ ικ ο ύ ς έως το υ ς ρ ω μ α ϊκ ο ύ ς χρόνους»: α. «Ταφικά μνημεία - Θήκες» - Γ. Βαβλιάκης. β. «Κιβωτιόσχημοι τάφοι» - Μ. Γρηγοριάδου - Κ. Ρούγγου. γ. « Κ ερ α μ ο σ κ επ είς τά φ ο ι - Ε λ εύ θ ερ ες ταφές» - Μ. Γιαννίκου, δ. «Σαρκοφάγοι» - Α. Πανάτση. ΠΙ. «Νότια νεκρόπολη Μ υτιλήνης. Μ ια πρώ τη προσέγγιση των ταφικών εθίμων από τους ύστερους κλασικούς έως και τους ρω μαϊκούς χρόνους» - Μ. Παππά. IV. «Τα νέα ευρήματα από τη νότια νεκρόπο λη της Μ υτιλή νη ς» : α. « Ε π ιτύ μ β ιες στήλες» - Α . Αργύρη. β. «Ειδώλια» - Λίλιαν Αχειλαρά, αρχαιολό γος. γ. «Γ υά λινα κ τερ ίσ μ α τα » - Γ. Βαβλιάκης. δ. « Χ ά λ κ ιν α κτερ ίσ μ α τα » - Β. Βαμβακοπούλου. V. «Ανθρωπογενείςκαι φυσικοί λόγοι καταστροφής στη νότια νεκρόπολη Μυτιλήνης» - 1. Κουρτζέλης. ΣΤ. Ξενοχοδοχείο δΐΙνεΓ Βαγ, Κυριακή 3.12.2000: 1. «Το περιβάλλον παράγω ν ανάπτυξης ή αναστολής
Ο Γιάννης Χατζηβασιλείου μιλά με θέμα «Τα λεσβιακά γλωσσικά ιδιώματα και η αναγκαιότητα της επιστημονι κής σπουδής των». (Πολιτιστικό Κέντρο Πλωμαρίου, 1.12.2000)
τουρισμού;» - Α νδρέας Τροΰμπης, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αγαίου. 2. «Τα π ο υ λ ιά στη Λ έσβο κα ι το Β ό ρ ειο Α ιγ α ίο κα ι η σ η μ α σ ία τ ο υ ς σ το ν τουρισμό» - Τριαντάφυλλος Ακριώτης, επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 3. «Η αρχι τεκτονική της ύστερης τουρκοκρατίας στη Αέσβο και το παράδειγμα του αρχοντικού της Βαρελτζίδαινας σ τη ν Π έτρ α » - Χ ρ ισ τ ίν α Λ ο ύ π ο υ , έφ ο ρ ο ς Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. 4. «Σχέσεις της Αέσβου και της Α ιολικής ενδοχώρας κατά το 19ο αιώνα ως το 1922» - Στρατής Αναγνώστου, φιλόλογος. 5. «Η Πέργαμος» - Νικόλαος Σταμπολίδης, αρχαιολόγος. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Αναμνηστική φωτογραφία ξεναγών και εισηγητών στον ιερό ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, στο Μεγαλοχώρι (1.12.2000), όπου έγινε ξενάγηση από το δήμαρχο Πλωμαρίου Μιχάλη Μαμάκο. (Φωτογραφία Δημητρίου Α. Καραδούκα)
ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ Με την ευκαιρία της θρησκευτικής του εορτής Σ τ ι ς 4.2.2001, ημέρα Κυριακή, στον ιερό ναό της Π αναγίας Φανερωμένης, στο Χολαργό, πρ α γ ματοποιήθηκε η εορτή του Συλλόγου μας, η οποία μετατέθηκε από την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Ζ ω ο δ ό χο υ Π ηγής) σ τις 2 Φ εβ ρ ουα ρίου (Υ π α παντή του Χ ριστού). Τελέστηκε θεία λειτουργία, κατά την οποία χοροστάτησε ο σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος. Προς το τέλος της θείας λει τουργίας, ο σεβ. μητροπολίτης, μαζί με τον πατέρα Ν εκ τά ρ ιο Χ α τ ζ η π ρ ο κ ο π ίο υ , α ν τ ιπ ρ ό ε δ ρ ο του «Φ ιλοπρόοδου Συλλόγου Α γιασω τώ ν», τέλεσαν τρισάγιο και αρτοκλασία, κατά την οποία δωρίστη κε αντίγραφο της εικόνας της Π αναγίας Αγιάσου στην εκκλησία της Φανερωμένης, για να τοποθετη θεί σε ανεγειρόμενο παρεκκλήσι, στο προαύλιο του ναού. Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας προσφέρθηκε καφές, στο βεστιάριο του ναού, από τις πρ ό θυμες και ευγενικές κυρίες της «Νεανικής Εστίας Χολαργού». Αργότερα συγκεντρωθήκαμε αρκετοί στο ω ρα ίο κέντρο «Α γράμπελη», που βρίσκεται στην Αγία Παρασκευή, στην οδό Κ αραϊσκάκυ 63, όπου π α ρ ο υ σ ία του σεβ. μητροπολίτη Ιακώ βου, του υπουργού Α ιγαίου Νίκου Σηφουνάκη και του προεδρείου του Συλλόγου, έγινε η κοπή της βασι λόπιτας, η οποία εφέτος ήταν φτιαγμένη με φύλλα, όπω ς την έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας. Επίσης προσφέρθηκαν μελομακάρονα και κουραμπιέδες. Μ ετά τ ις ο μ ιλ ίες του σεβ. μητροπολίτη , του υπουργού και του προέδρου Βασιλείου Λ ούπου,
Στιγμιότυπο από την τελετή της αρτοκλασίας στον ιερό ναό της Παναγίας Φανερωμένης Χολαργού (4.2.2001), όπου χοροστάτησε ο σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος... (Φωτογραφία Σοφίας Παπουτσή-Κουδουνέλη)
άρχισε το γλέντι. Αξίζει να σημειωθεί ότι παραβρέ θηκαν στην εκδήλωση, εκτός από τους άλλους, και ο δήμαρχος Χολαργού Χ αράλαμπος Σκούρτης, με τη σύζυγό του Λιούμπα. Το μουσικό πρόγραμμα του Κέντρου ήταν υπέ ροχο, π ρ ά γμ α π ο υ δημιούργησε π ο λ ύ ν ω ρ ίς το κέφι, να ξεκινήσουμε το χορό. Έ τσι, η ώρα πέρασε, χω ρ ίς να το καταλάβουμε. Μέσα σε κλίμα χαράς και αστείων αρχίσαμε ν ’ αποχωρούμε, αφού πρώτα δώσαμε ραντεβού για του χρόνου και με υγεία. Για το Δ.Σ. ΜΑΡΙΑ ΕΥΣΤΡ. ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ
Στιγμιότυπο από την κοπή της πίτας του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», στο Κέντρο «Αγράμπελη» (4.2.2001). Διακρίνονται, από αριστερά, ο υπουργός Αιγαίου Νίκος Σηφουνάκης, ο Βασίλειος Αούπος (πρόε δρος), η Σοφία ΠαπουτσήΚουδουνέλη (μέλος), ο σεβ. μητροπολίτης Ιάκωβος, η Ειρήνη ΟικονομίδουΚαραφύλλη (μέλος), ο πατήρ Νεκτάριος Χατζηπροκοπίου (αντιπρόεδρος), ο Χρίστος Γλεζέλης (μέλος), ο Στρατής Πανανής (ταμίας)... (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Σοφία Παπουτσή-Κουδουνέλη)
ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΓΡΙΜΑΝΕΑΗΣ Ένας ιδεολόγος αγωνιστής της Αγιάσου
Ο Ε υσ τράτιος Ιω άννου Γριμανέλης γεννήθη κε σ τις 10.4.1921 στην Α γιάσο, όπου κ α ι απεβίω σε σ τ ις 20.1 0 .2 0 0 0 . Ή τ α ν γ ό ν ο ς π ο λ υ μ ε λ ο ύ ς αγροτικής οικογένειας, η ο π ο ία είχε τρεις κόρες κ α ι δυο γιους. Υ πήρξε ανήσυχο πνεύμ α α πό τα νεα νικά του χ ρ ό ν ια . Γ ια π ρ ώ τ η φ ο ρ ά σ υ λ λ α μ β ά ν ε τ α ι στη Μ υ τιλή νη , γ ια τ ί δεν ή τα ν ο ρ γ α ν ω μ έ ν ο ς σ τη ν Ε .Ο .Ν . (Ε θ ν ικ ή Ο ρ γ ά ν ω σ η Ν εο λ α ία ς) το υ μ ετα ξ ικ ο ύ κ α θ ε σ τώ τος. Κ ατά τη δ ιά ρ κ εια της Γερμανικής κατοχής, σε ηλι κία 21 ετών, στις 18.4.1942, φ εύ γ ει α π ό την Α γ ιά σ ο , μαζί με άλλους καταδιωκ ό μ ε ν ο υ ς π α τ ρ ιώ τ ε ς , κ α ι μέσω Π λ ω μ α ρ ίο υ δ ια π ε ρ α ιώ θ η κ ε στη Μ ικ ρ α σ ία . Ύ σ τ ε ρ α από πολλές τα λα ιπ ω ρ ίε ς κ α ι με χ ίλ ιο υ ς δ υ ο κ ιν δ ύ ν ο υ ς φ τ ά νουν στην Αμμόχωστο της Κύπρου, από όπου το υ ς π α ρ α λ α μ β ά ν ο υ ν οι Α γγλοι και τους α π ο β ιβ ά ζο υ ν στην Α λ εξ ά ν δρεια της Α ιγύπτου. Α πό εκεί με στρατιωτικά αυτοκί νητα τους πάνε στο Σουέζ και σιδηροδρομ ικώ ς τους μεταφέ ρουν στην Παλαιστίνη, έξω από το Τελ-Αβιβ. Α ξίζει να σημειώσουμε ότι από τη Μέση Ανατολή πέρασαν την εποχή αυτή αρκετοί Αγιασώτες. Εκπαιδεύτηκε στα έμπεδα ω ς μηχανικός αυτο κινήτω ν κ α ι εργάστηκε πά νω α πό ένα χρόνο στον Α γγλικό στρατό, στο Κάιρο. Εκεί εντάχτηκε στην Α.Σ.Ο. (Α ντιφασιστική Στρατιω τική Οργάνωση). Ξ αναγύρισε στην Π αλαιστίνη, στο 2ο Σ ύντα γμ α Π εδινού Π υροβολικού, ω ς μηχανικός α υτοκινή τω ν. Επέστρεψ ε στη Λέσβο με κ α ΐκ ι, δ ιά μέσου Α λεξάνδρειας, το Μάη του 1945. Δ υ σ τυ χ ώ ς ό μ ω ς μ ετά την α πελευθέρω σ η ο ι π ό θ ο ι του λαού για ανεξαρτησία κα ι δημοκρατι κή ομαλότητα δεν επαληθεύτηκαν. Ο ι Ά γγλοι με
το υ ς ν τ ό π ιο υ ς υ π οσ τη ρ ικ τές το υ ς οδήγησαν τη χώ ρα στον εμφύλιο σπαραγμό. Με εμφυλιοπολεμ ικ ο ύ ς ν ό μ ο υ ς κ α ι με α σ τή ρ ικ τες κ α τη γ ο ρ ίες χιλιά δες αγω νιστές συλλαμβάνονται και οδηγού ντα ι στις φυλακές κα ι στα ξερονήσια. Δε θα μπο ρούσε, βέβαια, να λείπει α πό α υτούς κ α ι ο εκλιπώ ν, ο ο π ο ίο ς πιάστηκε στα τέλη του 1946, δικά στηκε κ α ι το υ επ έβ α λα ν π ο ιν ή εκ τό π ισ η ς 18 ετών, 3 μηνών και 3 ημερών. Μ εταφέρ θηκε σ τις Φυλακές της Α ίγινα ς και α πό εκεί το 1948 στα Γιούρα. Με τ α μ έ τ ρ α ε π ιε ίκ ε ια ς το υ Π λ α σ τ ή ρ α α π ο λ ύ θ η κ ε το 1952, σ τέ κ ο ν τ α ς ό ρ θ ιο ς , ό π ω ς στάθηκε σ ’ όλη του τη ζωή, χ ω ρ ίς να κ ά νει ποτέ δήλωση. Τ ό σ ο στη Μ έση Ανατολή όσο και στην ε ξ ο ρ ία είχε την τύχη να γνω ρισ τεί με επώ ν υ μ ο υ ς α γ ω ν ισ τ έ ς , μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ο π ο ίω ν και ο γνω στός ποιητής Φώτης Α γγουλές, π ο ι ήματα του ο π ο ίο υ είχε α ποσ τη θίσ ει κ α ι τα θ υ μότα νε ο λόκ λη ρ α μ έχρι το τέλος της ζωής του. Β γ α ίν ο ν τ α ς α π ό τη φ υ λακή, για ν ’ αντιμετω πίσει τις δυσκολίες της ζωής, αναγκάστη κε ν α κ ά ν ε ι δ ιά φ ο ρ ε ς δ ο υ λ ε ιέ ς . Σ τ ις 25.8.1954 παντρεύτηκε την Ελένη Α ντω νίου Καμινέλη και απόχτησε δυο παιδιά, τη Χ ρυσούλα και το Γιάννη. Δούλεψε σε ελαιοτρι βεία κα ι αργότερα ά νοιξε συνεργείο ω ς μηχανι κ ό ς α υ τ ο κ ιν ή τ ω ν . Το 1975 π ρ ο σ λ ή φ τη κ ε σ το Ί δ ρ υ μ α Κ ο ιν ω ν ικ ή ς Π ρ ό ν ο ια ς «η Θ εομ ήτω ρ» Αγιάσου, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε. Α υ τ ό π ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ ιζ ε τ ο ν Ε υ σ τ ρ ά τ ιο Γριμανέλη μέχρι το τέλος της ζω ής του ήταν το π ά θ ο ς του για μια κ οινω νία δίκαιη κα ι α νθ ρ ώ π ι νη, ά σ χετα α ν τα ο ρ ά μ α τα τη ς γ ε ν ιά ς το υ δεν πραγματοποιήθηκαν. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ
ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ Α Π Ο Η Χ Ο Ι ΤΗΣ ΔΑ Σ Κ Α Λ Α Σ ΜΕ ΤΑ Χ Ρ Υ Σ Α Μ ΑΤΙΑ Η τ α ν 19 του Αλωνάρη του 1969, όταν μαθεύτηκε πως άφησε τα εγκόσμια ο μεγάλος μας πεζογράφος Μυριβήλης. Θέλοντας ν ’ ανταποκριθώ, με τον καλύ τερο δυνατό τρόπο, ως ομιλητής στο φιλολογικό μνη μόσυνο, που οργάνωσε ένα σχεδόν μήνα αργότερα, σ τις 24 του Α υ γο ύ σ το υ , το Α να γνω σ τή ρ ιο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, άρχισα να διαβάζω με γοργό ρυθμό το έργο του καταξιωμένου συγγραφέα, χωρίς να έχω επίγνωση, λόγω της νεανικής θρασύτητάς μου, των δυσχερείων του τολμήματος. Παράλληλα συγκέντρωνα πληροφορίες από ανθρώπους που γνώ ρισαν τον εκλιπόνια ή που συνεργάστηκαν μαζί του. Οχτώ μέρες μετά το θλιβερό άγγελμα του θανά του του επισκέφτηκα το Μόλυβο, για να πάρω συνέ ντευξη από τη δασκάλα Στέλλα Αγοραστού, από την οποία, καταπώς έλεγαν, εμπνεύστηκε ο συγγραφέας το μ υ θ ισ τό ρ η μ ά το υ «Η δ α σ κ ά λ α μ ε τα χ ρ υ σ ά μάτια». Σύντροφός μου σ’ αυτή την αποστολή ήταν ο καλός μου φίλος, συμπατριώτης και συνάδελφος Αριστοτέλης Πλωμαριτέλης. Τα σχολειά είχαν παύ σεις και εμείς ήμασταν ελεύθεροι και πρόθυμοι για τουρισμό, για περιπέτειες, για γνώσεις. Ρωτήσαμε κ α ι μάθαμε π ω ς το σ π ίτι της ήταν κ οντά στη βρύση του Κ όπα νου. Ό τα ν φ τάσαμε εκεί, την είδαμε να κάθεται σε μια καρέκλα, μπρο στά στην πόρτα. Επειδή δεν ήμασταν σίγουροι για τις προθέσεις της, αν θα δεχόταν να τη φωτογραφί σουμε ή όχι, βάλαμε σ ’ εφαρμογή το σχέδιό μας. Προχώρησε ψηλά στο λιθόστρωτο ο Αριστοτέλης, για να τον φωτογραφίσω δήθεν, όταν θα κατηφόρι ζε. Εγώ όμω ς θα έστρεφα τη μηχανή τεχνηέντω ς και αντί γ ι’ αυτόν θα φωτογράφιζα τη δασκάλα. Το εγχείρημα όπω ς απέτυχε. Κ άτι με σταμάτησε την τελευταία στιγμή, που ήμουνα έτοιμος να πατήσω το κουμπάκι. Ίσω ς να μη μου άρεσε η πόζα, ίσως γ ια τί αυτό που π η γα ίνα μ ε να κάνουμε δεν ήταν σωστό! Να ξανασκηνοθετήσουμε δεύτερη επιχείρη ση δεν ήταν εύκολο, για τί θα κινούσαμε υποψίες. Στενοχω ρημένοι λο ιπ ό ν πήγαμε στο εσ τια τόριο «Κοχύλι», που ήταν πιο κάτω, για να φάμε και για να κανονίσουμε τα περαιτέρω. Από τη δύσκολη κατάσταση μας έβγαλε ένας νεα ρός σερβιτόρος, που έμαθε το σκοπό της άφιξής μας στο Μόλυβο και που πρόθυμα μας σύνδεσε με τη δασκάλα, συστήνοντας μας ως αξιόλογους δημοσιο γράφους του κλεινού άστεως. Μας δέχτηκε φιλικά στο ισόγειο καθιστικό καμαράκι της, που είχε δυο τ ρ ε ις κ α ρ έκ λ ες, ένα ν π α λ α ιικ ό κα θρέφ τη κ α ι πάμπολλες φωτογραφίες, γλυκά θυμητάρια του χτες.
Η δασκάλα Στέλλα Αγοραστού, που λέγεται ότι ενέπνευσε το Μυριβήλη, ώστε να γράψει το μυθιστόρημά του
«Η δασκάλα με τα χρυσά (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, Μήθυμνα 20.7.1969)
Βρέθηκα σε αμηχανία. Δεν είχα ιεραρχήσει το ερωτηματολόγιό μου, δεν ήξερα από που ν ’ α ρ χί σω. Ή μουνα εξάλλου και προκατειλημμένος, γιατί είχα ακούσει πολλά για την όλη δράση της, για τα καμώματά της, για τις τρέλες της. Έ πρεπε να είμαι προσεχτικός, να ζυγίζω τις ερωτήσεις μου, για να μην την ερ εθίσ ω κ α ι α ν ο ίξ ω τ ο υ ς α σ κ ο ύ ς του Αιόλου και μας διώξει άρον άρον ως αγενείς, που τολμήσαμε να εισχωρήσουμε στα άδυτα της ψυχής της, να ταράξουμε τη μνήμη της, να δημιουργήσου με παλίρροια στα συναισθήματα της. Μετά το πρώτο ξάφνιασμα και τις λογής λογής αναστολές μου, η συνέντευξη βρήκε τη ρότα της. Πήρα θάρρος και ρώτησα για την καταγω γή της, για την επαγγελματική της σταδιοδρομία, για τις πνευματικές της ενασχολήσεις, για τη γνωριμία της με το δημιουργό της γνωστής τριλογίας του πολέ μου. Α πό το σημειω ματάριό μου μεταφέρω «επί λέξει» ορισμένα μόνο στοιχεία, τα οπ ο ία κά που μ α ρτυρούν ίσω ς κ α ι ξεμώ ραμα: «Γεννήθηκα το 1896. Ο πατέρας μου Κωσταντής διατέλεσε νομάρ χης Λ έσβου1... Α δερφ ός της γ ια γ ιά ς μου ήταν ο π α λ ιό ς γ ια τ ρ ό ς τω ν α ν α κ τ ό ρ ω ν Γ ε ώ ρ γ ιο ς Κ αραμήτσας... Α νιψ ιό ς του πα τέρ α μου ήταν ο
Τάκης Χ α τζη α να γνώ σ του... Έ χ ω ένα π α ιδ ί που εργάζεται ως τα μ ία ς στην Πέτρα... Εδώ και δέκα χ ρ ό ν ια ε ίμ α ι μ ισ ο π α ρ ά λ υ τη α π ό η μ ιπ λ η γ ία ... Εργάστηκα ως δασκάλα στο Μόλυβο, αλλά με δια κοπές... Συνεργάστηκα με τον «Τρίβολο» και έγρα ψα σάτιρες και διηγήματα, που δημοσιεύτηκαν με το ψευδώνυμο «Η δασκάλα με τα χρυσά Έ λα β α μέρος σ ’ ένα λο γο τεχνικ ό δ ια γω νισ μ ό 2, σ το ν ο π ο ίο π ή ρε μ έρ ο ς κ α ι ο Σ τ ρ α τ ή ς Α ν α στασέλης με το διήγημα «Μ άγια». Είχα γράψει το διήγημα «η Κάντρου». Το κείμενο ήταν δέκα σελί δες αναφοράς και οι σημειώσεις μιάμιση σελίδα. Κρίθηκε από Γερμανούς καθηγητές3, βραβεύτηκε κ α ι πή ρα 500 δρ α χμ ές. Το χειρ ό γ ρ α φ ο α υτό το κράτησε ο Αναστασέλης και του το πήρα μέσω της Εισαγγελίας... Ο άντρας μου ονομαζόταν Πανάγης Ιωάνου και ήταν υπολοχαγός. Κ αταγόταν από τη Σμύρνη4. Είχε φοιτήσει στο ελληνικό γυμνάσιο και ήταν κ ά τοχος γλω σσών. Ε ίχε γράψ ει τ ις φ άσεις του πολέμου. Στο αμπρί, όπου σκοτώθηκε, βρισκό ταν και ο Μυριβήλης5. Ο Μυριβήλης ήταν ιερόσυ λος, για τί σύλησε τους σκοτω μένους συμπολεμι στές του, και κλέφτης, γιατί έκλεψε από τον άντρα μου κάτι τούρκικα νομίσματα και τη φω τογραφία μου...». Ό τα ν τη ρώτησα δειλά δειλά για το μυθι στόρημα «Η δα σ κά λα μ ε τα χ ρ υ σ ά μάτια », έγινε ε π ιθ ετικ ή κ α ι μου μίλησε π ο λ ύ ά σ χη μ α γ ια το Μ υριβήλη: «Την τύφ λα του και τη μούντζα του! Ή θελα να πά ω μ ’ α υτόν τον π α λιο φ ά ντα ρ ο στα καβούρια!... Τον είδα μια φορά μονάχα. Ή ταν ντυ μένος με στρατιωτικά ρούχα και στα άρβυλα αντί για κορδόνια είχε σύρματα!» «Είμαι πολύ κακιά. Έ χω κάνει ένα μεγάλο αμάρτημα και θα με τιμωρή σει ο Θεός. Εξαιτίας μου κάποιος πέθανε από ερω τική απογοήτευση... Αν είχα χαρτί, θα έγραφα α πο μνημονεύματα...». Ό τ α ν τέλ ειω σ ε η σ υ νέντευ ξη , ζήτησα να τη φωτογραφίσω. Στην αρχή αρνήθηκε, γιατί μου είπε πω ς έτσι που είναι τώρα είναι άσχημη. Ή ταν, βλέ πετε, ηλικιωμένη γυναίκα, δε φόραγε πια το διάδη μα της θαλερής και λυγερής νιότης. Μόνο τα μεγά λα χαρακτηριστικά μάτια της κάτι θύμιζαν, μέσα στην π α γω νιά τω ν γερατειώ ν, από τα κάλλη του παρελθόντος, απο τις φουρτούνες των παθών, που α πό κ α ιρ ό είχα ν κοπά σει. Τελικά δέχτηκε να τη φ ω το γρ α φ ίσ ω . Σηκώθηκε σ ιγά σ ιγά , πήγε στον καθρέφτη, που ανελέητα της έδειξε για μια ακόμη φορά τις βαθιές αυλακιές του χρόνου, χτενίστηκε, ξανακάθισε στην καρέκλα και με παρακάλεσε να τη φ ω το γρ α φ ίσ ω π ρ ο φ ίλ , π ρ ά γμ α π ο υ κ α ι έκανα, αποθανατίζοντας την σε δυο παραπλήσιες πόζες. Ό ταν τελειώσαμε την αποστολή μας, την ευχα ριστήσαμε θερμά και της υποσχεθήκαμε πω ς θα της στέλναμε σύντομα δημοσιευμένη τη συνέντευξη
Πορτρέτο του Μυριβήλη σχεδιασμένο στα χαρακώματα της προκάλυψης του Μοναστηριού το 1918 από τον Αγιασώτη συμπολεμιστή του ζωγράφο Θεμιστοκλή Μαλούκη.
μαζί με τη φωτογραφία της. Η εκπλήρωση της υπό σχεσης σκόνταψε στο βράχο της αναβλητικότητας επί τρ ιά ντα δύο χρόνια! Η Στέλλα Αγοραστού ή Χατζηαναγνώστου, τρία χρόνια μετά την επίσκεψή μας, επιβιβάστηκε στο γοργοτάξιδο σκαρί, με προ ορισμό το αραξοβόλι της αιωνιότητας. Αυτοπυρπολήθηκε μέσα στην κάψα του Αλωνάρη του 1972. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1. Ο πατέρας της διατέλεσε γραμματέας της επαρχίας Μήθυμνας και στη συνέχεια της Νομαρχίας Μυτιλήνης. Ίσως μας είπε πως ο πατέρας της ήταν νομάρχης, για να μας εντυπωσιάσει. 2. Βλ. «Τρίβολοζ» 13 Ιουνίου 1941 (407), σ. 1585 (Λογοτεχνικός διαγωνισμός), 1 Αυγούστου 1941 (414), α. 1599 (Τα αποτελέσματα του διαγωνισμού). 3. Πρέπει να εννοεί το Κιιάοΐί Ηεΐπι. 4. Ή ταν Ναρλιώτης, καταγόταν από το Ναρλί της Μικράς Ασίας. 5. Αρχικά η Στέλλα Αγοραστού αποδεχόταν το ψευδώ νυμο «Η δασκάλα με τα χρυσά τα μάτια». Αργότερα κατα φερόταν με ανοίκειους χαρακτηρισμούς εναντίον του Μυριβήλη και όχι μόνο. Αλλά και ο Μυριβήλης δεν ήθελε ούτε να τη δει ούτε να την ακούσει.
Θέλω να μην τη σκέφτομαι, μα κείνη δε μ ’ αφήνει, λες και ζηλεύει η τρελή, που αισθάνομαι γαλήνη. Και έτσι με επιμονή πάντα με προσγειώνει κι αυτό που βλέπω γύρω μου με θλίβει, με σκοτώνει. ΜΑΡΙΑ ΠΑΤΣΕΛΗ ΚΑΜΙΝΕΛΗ
ΣΤΟΥΣ ΝΙΚΗΤΕΣ Αθάνατη χρυσή ψυχή, ελληνικά πλασμένη, μας έκανες περήφανους κι είμαστ’ ευτυχισμένοι. Στο βάθρο ανεβήκατε, όλοι για να σας δούνε, γ ι’ αυτά που καταφέρατε, να σας ευγνωμονούνε. Πολλά ’ναι τα μετάλλια που έλαμψαν στο στήθος, να φ τάνετ’ όλο πιο ψηλά, με δύναμη και ήθος. Στον ύμνο π 9 ακουγότανε, τα δάκρυα κυλούσαν, μα ήτανε χαρούμενα, κι όλοι χαμογελούσαν. Οκτώβρης 2000
ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Τη θάλασσα τη γαλανή και τη γαληνεμένη κοιτάζω κι ονειρεύομαι η ονειροπαρμένη. Με πάει ταξίδια μακρινά, η σκέψη μου οργιάζει, τα βλέπω όλα ρόδινα, στα ύψη μ’ ανεβάζει. Να ταξιδεύω χαίρομαι, μ’ αρέσει ν ’ αρμενίζω, τους γλάρους να ’χω συντροφιά κι εγώ να παιδιαρίζω. Να νιώσω μέσα μου χαρά, το κέφι να σκορπίσω, για την πραγματικότητα να αδιαφορήσω.
ΔΙΙΤΑ ΚΑΝΙΝ ΑΥΣΤΗΡΗ Ένα πρόβλημα μιγάλου τυραννίζ’ ούλις τς θηλ’τσιές, για να κά ν’ν ουραίου σώμα, ούλ’ τ’ μέρα καθούντ’ ιν’τσές. Θέλιν να V τιλέφ ’ ’πι τ ’ πείνα, απουτσοίλ’ για να μην κάνιν, γη χαράντουν απιρίγραφτ’, άμα δουν κιλά τσι χά νιν. Ίβραν δ’λειά γοι μπαγιρίσις, ούλα τα μιταχειρζόντι, πήραν τσι ζ ’γαριά στα σπίτια, ’πι ταχτέρ9 για να ζ ’γιαζόντι. Μόλις σ ’κουθούν ταχτέρ* ταχτέρ5, νούσντουν είν’ α ζυγιαστούν, λίγου να δουν πς είνι βαριές, ιν’τσές θα βραδιαστούν... Δίιτα κάνιν αυστηρή, τα π ά χ ’τα εν τα θέλιν, να ’νι θέλιν μαντζόβουλις, μες σ ’ κριβατή σα μπαίνιν. Όρτσιλογ* κάνιν δίιτα, κιλά θέλιν α χά νιν, γιατί σαν είνι, λέγ’, χουντρέζ, στου σεξ απουτυχάνιν. Γμκρές μιγάλις, γοι θη λτσές, μ’ τα δίιτα φ ρ ι ν ι ά σ ι , τσ ’ όσα κανάλια έχουμι, ούλ’ αγκαζέ τα πιάσαν. Ό ποιου κανάλ’ τσι ναν α νο ίξ’ς, για δίιτα συτγαίνιν, παλαβουθήκαν γοι θηλτσές, μινιόν θέλιν α γένιν... Άμα δω τσι τ ’ Μ ινιγάκη, γη καρδιά μ ’ χαλά πουλύ, α π ’ τα πουλλά τα δίιτα κώλουσιτς ’γ ίν ’ σουβλί. Μι έφτι ζ ’λέβγιν, φαίνιτι, ’πι φτή πήραν τα χνάρια, να τς μοιάσιν ούλις θέλουνι τσ ’ ιν’τσές τσμούντι τα βράδια... Γοι γιατροί παραπουνιόντι μι τα δίιτα που κάνιν, γοι αναλύσεις ιλ’γουστέψαν
τσι του δίτσιουντουν του χάνιν... Γοι γιατροί είνι υπεύθυν’ για ούλα ό,τ’ γινόντι, πο πάμι α γιατριφτούμι, να μην παραπουνιόνπ. Αγριγιουλατσμέν’ μας έχιν, στου γιατρό φουβάσι α πας, έφτου π 9 θέλ’ ουργανισμός μας, ε σ ’ αφήνιν α του φας.·. Παράξινους ό,τ’ γένιτι, 9πι μένα θα μαθαίνιτι τσι σαν ακούτι τ ’ άξια σας να μη σας κακουφαίνιτι... Είμι καρνάβαλους παλιός τσι π ρ έπ ’ να ’χου του βέτου τσι ’κατό χρουνώ α γένου, ’γω κάτου εν τα θετού.
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ Να ’ταν στο χρόνο μας αυτόν, Χριστέ, ν ’ αφουγκραστούμε δικό Σου θυροχτύπημα, του στοργικού χεριού Σου! Να πρωτομπείς στο σπίτι μας, σιμά Σου να βρεθούμε, να φέξει στα σκοτάδια μας το φως του αστεριού Σου! Σαν ξελαμπίσει του τζακιού η φλόγα, να Σε δούμε, γλυκόθωρο, την ευλογιά, Χριστέ μου, να μας δίνεις. Ευλογημένο του σοφρά τον άρτο να γευθούμε και των πεντακισχίλιων περίσσευμα ν ’ αφήνεις. Για τους ξωμάχους των αγρών και τους εξαντλημένους, των πόλεων κι όλης της γης το έρμο φτωχολόι, να ’ταν, Χριστέ, να σφούγγιζες τους καταματωμένους δείχτες, την ώρα ν ’ άρχιζες στου χρόνου το ρολόι! ΜΑΡΙΑ ΑΓΙΑΣΩΤΟΥ-ΛΑΜΠΡΙΝΟΥ
Αγιάσος, 20.12.1999
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΑΦΕΛΗΣ (ΝΕΚΡΟΤΑΛΟΣ)
ΚΡΙΜΑ Έ πρεπε να περάσουνε τόσα και τόσα χρόνια, για να με βρεις και να μου πεις «θα σ ’ αγαπώ αιώνια».
Τ’ ΟΜΟΛΟΓΩ Λεν τα βάζω κάτω, χρόνε, φίλε, άφιλε μου, μόνε. Λε με σκιάζουνε τα χιόνια, μ όν’ βαριά μου ε ίν ’ τα χρόνια. Χ ρόνε, φέρε μας χρονιά χρυσή. Χ ρόνε, βόηθα μας και συ. Γίνε μας παλιό κρασί. Του Θεού αιώνιε φίλε, την ειρήνη τώρα στείλε.
Λεν ξέρω από μας τους δυο, ποιος έκανε το λάθος και δεν είπε στον άλλονε «σε αγαπώ με πάθος».
Βηθλεέμ η γη ας γίνει και το «έπι γης ειρήνη» όνειρο πια ας μη μείνει.
Και σβήσαμε, χωρίσαμε, χωρίς όμως να πάψει να ζει η φλόγα της καρδίας, που ’χαμε τότε θάψει.
Τα κανόνια, ας ευχηθώ, σαν βιολιά να τραγουδήσουν. Τον αντικλαγγής σκοπό προσευχή ας μελωδήσουν.
Σ το χρόνο που κατάφερε, να καταφάει το σώμα, οι δυο ανίκητες καρδιές αντέχουνε ακόμα.
Κι ο καινούργιος μας ο χρόνος να ’ναι πια ειρηνοφόρος σαν αηδόνι, σαν λουλούδι, σαν αγαπημού τραγούδι.
Ό μως για μένα πάντα ζεις στη νιότη σου απάνω κι όμορφη θα σε σκέφτομαι, ωσότου να πεθάνω. Κρίμα τα χρόνια που ’φύγαν, κρίμα την ομορφιά σου, κρίμα στη νιότη που ’σβησε, χωρίς την αγκαλιά σου.
Χρόνε μας καινούργιε και Αϊ-Βασίλη, κάνετε να ζούμε σαν καλοί πια φίλοι. Και στα σπίτια Ολονών βλογημένα τα καλά. Με αγάπη, ειρήνη, υγεία και πολλά χρόνια πολλά. Αθήνα 1990
Αγιάσος, 17.1.2001
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ
ΣΤΡΑΤΗΣ ΧΑΤΖΗΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (ΑΓΙΑΣ)
ΤΑ ΕΙΚΟΣΙΠΕΝΤΑΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΣΥΑΑΟΓΟΥ ΜΕΣΟΤΟΠΙΤΩΝ Τιμήθηκε ο συγγραφ έας Γιάννης Τριανταφύλλου
Ο
Σ ύ λ λ ο γ ο ς Μ ε σ ο τ ο π ιτ ώ ν Λ έσβου «η Αναγέννηση» από το 1975 ως τις μέρες μας έχει να παρουσιάσει αξιόλογη πολιτιστική και κοινωνική δράση. Υπηρέτησε και εξακολουθεί να υπηρετεί, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, τα γράμματα, τη μου σική, το τρ α γο ύ δ ι κ α ι το χορό. Β ρίσ κετα ι στην πρωτοπορία και τιμά το νησί μας, τον τόπο μας... Στις 16.12.2000 οργάνωσε φιλολογική εκδήλω ση, κατά την οποία έγινε παρουσίαση του δίτομου έργου του Γιάννη Τριαντάφυλλου «Άγρα Λέσβον» (Αθήνα 2000). Μ ίλησαν εισαγω γικά ο πρόεδρος του Συλλόγου Μ εσοτοπιτώ ν Φώτης Βασίλογλου, κα θώ ς κ α ι ο π ρ ό εδ ρ ο ς του Σ υλλόγου Α γ ρ ιτώ ν Δημήτριος Περμάχος. Στη συνέχεια μίλησαν για τη ζωή κ α ι το έργο του τιμ ω μ έν ο υ ο Γ ιά ννη ς Χ α τζ η β α σ ιλ ε ίο υ , ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς -σ ε ν α ρ ιο γ ρ ά φ ο ς Π ά νος Κ οντέλης, ο εκ π α ιδ ευ τικ ό ς Π α ναγιώ της Χαβαράνης, η διδάκτω ρ Α ιματολογίας Καλλιόπη Λ ουΐζου, διευ θ ύ ντρ ια του Κ έντρου Α ιμοδοσ ία ς «Α. Φ λ έμ ιγ κ » , κ α ι η ε π ίκ ο υ ρ ο ς κ α θ η γ ή τ ρ ια Α ιματολογίας Τ ιτίκ α Μ ανδαλάκη-Γιαννιτσιώτη. Στο τέλος μίλησε, βαθιά συγκινημένος, ο συγγρα φέας Γιάννης Τριαντάφυλλου, στον οποίο επιδόθηκε τιμητική πλακέτα. Την όμορφη αυτή εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί Λέσβιοι και όχι μόνο. Αξίζει να σημειωθεί πως επιτυχία σημείωσαν και οι δυο άλλες εκδηλώ σεις, η Μουσική Βραδιά (9.12.2000), η αφιερωμένη στο έντεχνο τρ α γο ύδ ι, την ο π ο ία επιμελήθηκε ο
Ο πρόεδρος του Συλλόγου Μεσοτοπιτών «η Αναγέννηση» Φώτης Βασίλογλου επιδίδει στο Γιάννη Τριανταφύλλου την τιμητική πλακέτα (16.12.2000).
Γ ρ η γό ρ η ς Β α σ ιλ ά ς, κ α ι η Π α ιδ ικ ή Β ρ α δ ιά (17.12.2000), με θέμα «Π αιδί και δημιουργία» (Τα πα ιδιά γνωρίζουν το λογοτεχνικό έργο της Πέπης Δαράκη και δημιουργούν), τις οποίες οργάνωσε ο Σύλλογος Μ εσοτοπιτών Λέσβου «η Αναγέννηση», στα πλα ίσια του εορτασμού 25 χρόνω ν ζωής και δημιουργίας. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Πολλοί ήταν αυτοί που παρα κολούθησαν την εκδήλωση του Συλλόγου Μεσοτοπιτών, της 16.12.2000. Στην πρώτη σειρά, από αριστερά, διακρίνονται η διδάκτωρ Αιματολογίας Καλλιόπη Αουΐζου (ομιλήτρια), η επί κουρος καθηγήτρια Αιματολογίας Τιτίκα Μανδαλάκη-Γ ιαννιτσιώτη (ομιλήτρια), ο τιμώμενος Γ ιάννης Τριανταφύλλου, ο Γιάννης Χατζηβασιλείου (ομιλητής), η Αριάδνη Χατζηβασιλείου, ο πρόεδρος του Συλλόγου Σκαλοχωριτών Αδάμ Καρέκος, ο συγγραφέας Πάνος Κοντέλης (ομιλητής)...
ΨΗΓΜΑΤΑ... ΥΨΗΑΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ (Σαν αποκριάτικο)
Η συζήτηση είχε ανάψει για τα καλά. Άρχισε α π ό την α ν ευ θ υ ν ό τη τα κ α ι α ν α ξ ιο π ισ τ ία , π ο υ κυριαρχεί σε πολλές εκδηλώσεις της σημερινής μας ζωής, πέρασε στην προχειρότητα σχεδόν κάθε εργα σ ία ς κ α ι στην κακή ή ευπαθή π ο ιό τη τα πο λλώ ν κατασκευών και υπηρεσιών. Κ άποτε έφτασε στην προβολή, κυρίως από την τηλοψία, της ωμής βίας, του εγκλήματος, του οτιδήποτε βρομάει ή είναι αποκρουστικό. Εξιδανικεύουν πλαστά είδωλα, νομιμο ποιούν και ηρωοποιούν τον παράνομο, εκθειάζουν την υπερβολή και το «διαφορετικό», δοξάζουν τις ακραίες πράξεις, στήνουν παντού πα ραμ ορφ ω τι κούς καθρέφτες. Τη θαυμαστή λειτουργία της γενε τήσιας σχέσης την εκχυδαΐζουν α περ ιόρ ισ τα και κάνουν «υψηλή τέχνη», αναλύοντας τα αρρωστημένα πάθη του σκηνοθέτη ή του σ ενα ρ ιογρ ά φ ου ή οποιουδήποτε άλλου. Δ είχνουν πα ντού την αποκρουστική ή νοσηρή πλευρά, σαν να μην έχει η κοι νωνία μας να επιδείξει καμιά εκδήλωση, που χρειά ζεται μια κάποια επιδοκιμασία και προβολή. Λέει ο πραγματιστής: - Κ αι οι «παντοθειές», οι δημοσιογράφοι, δεν πά νε π α ρ α π ίσ ω . Α υτοί να δεις. Το έχουν κάνει κ α νό να π ια , να α ποθεώ νουν έντεχνα τη βία, να διαστρεβλώνουν αλύπητα την αλήθεια, να μεγαλο ποιούν τα ασήμαντα. Το θύτη τον κάνουν ήρωα και συχνά αγνοούν το θύμα. Η γελοιότητα αποσπά με υφαρπαγή τα αριστεία, με έφοδο στεφανώνεται η ευτέλεια. Άσε που καταφέρνουν να εμφανίζονται ταυτόχρονα και ω ς άψογοι κατήγοροι και ως αδέ καστοι και ανελέητοι δικαστές. Επεμβαίνει ο μελετητής Πανάγος: - Έ χετε διαβάσει τον πατρο-Κοσμά; Σε μια από τις προφητείες του λέει: «Θα έρθει εποχή, π ο υ τους α νθ ρ ώ π ο υ ς θα το υ ς κυ β ερ νο ύ ν τα ά λα λα και τα μπάλαλα...». Ή ρθε αυτή η εποχή. Τα «άλαλα» είναι οι μηχανές, οι υπολογισ τές. Τα «μπάλαλα»; Μα είνα ι φανερό. Το μπλα-μπλά της τηλεόρασης και τω ν εφημερίδων... Συμπληρώνει ο καλλιτέχνης της παρέας: - Ε ίνα ι σαν να ζω γραφίζουμε ένα παραδείσιο πουλί. Έχουμε σήμερα όλα τα μέσα να το παραστή σουμε ολοζώντανο. Τι πρέπει να προσέξουμε; Να τονίσουμε τις ομορφιές του στο σώμα και στο φτέ ρωμα, τις ικανότητες στο πέταγμα, τις συνήθειές του, την αγάπη π ρ ο ς το τα ίρ ι, τη στοργή προς τα πα ιδιά του και τόσα άλλα. Τα αφήνουμε όλα στην άκρη ή τα δείχνουμε φευγαλέα και επιδερμικά. Τι δείχνουμε; Εδώ σε θέλω. Το δείχνουμε τη στιγμή
που κουτσουλάει... Να... Αυτό κάνουμε σήμερα στο όνομα της τέχνης. Και θαρρούμε πω ς κάτι κάνουμε. Κάτι σπουδαίο και ηρωικό. Καμαρώνουμε κιόλας... Ο ανατόμος Στρατηγός ψάχνει πιο βαθιά: - Μα, αν είναι μόνο για την κουτσουλιά, ποιος μιλάει; Αυτό στο κάτω κάτω είναι μια φυσιολογική ενέργεια, απαραίτητη σε κάθε ζωντανό οργανισμό. Εδώ μας πετάνε στα μούτρα συνέχεια κάθε είδους αφύσικη δραστηριότητα των εδραίων ή άλλων τους οργάνων. Διδάσκουν την ανωμαλία, θαρρούν πω ς αποκαλύπτουν την τέχνη. Αποθεώνουν την εξαίρεση, προσπαθούν να την επιβάλλουν ως κανόνα. Για να πρωτοτυπήσουν δήθεν, να συγκλονίσουν, όπως λένε, να ξεφύγουν από το μισητό γ ι’ αυτούς συνηθισμένο αλλά φυσιολογικό, καταφεύγουν στο παραξένισμα και στο παράδοξο, να μην το πω αλλιώς. Ύ στερα πρέπει να ξεφουρνίσουν κάτι άλλο, ακόμα πιο ανορ θόδοξο, γιατί βλέπουν ότι το προηγούμενο δε συγκινεί π ια . Ε ίν α ι κ ι α υ τό σαν τα να ρ κ ω τικ ά . Κατήφορος. Γι’ αυτό τους τραβά ιδιαίτερα η κατα στροφολογία. Μόνο σαδομαζοχιστές πρέπει να είναι α υτοί που π ροσ παθούν να επιβάλλουν τα πά θια τους. Και το θέμα είναι πως οι μιμητές τους πληθαί νουν. Τα βλέπουν αυτά οι λιγόμυαλοι και τα αντι γράφουν. Γι’ αυτό ανεβαίνει και φουσκώνει σαν το ζυμάρι η εγκληματικότητα. Είπαμε και άλλα πολλά. Θα μου πείτε, όλα αυτά είναι γνωστά. Τα λένε και άλλοι πιο ειδικοί. Από εδώ όμως αρχίζουν τα μάλ λον άγνω σ τα, για μένα τουλά χισ τον. Ε ρω τάει ο θυμόσοφος της ομήγυρης, ο Στυλιανός-Δούκας: - Καλά, τι συζητάτε τώρα; Δεν το ξέρετε πω ς είμαστε στην εποχή της βασιλείας του Κώλου; - Δηλαδή; - Α! Ώστε δεν τα μάθατε; Ακούστε το λοιπόν... Μ ια μέρα τα όργανα του σώματος του ανθρώπου είπαν να κάνουν μια συγκέντρωση. Ας πούμε πω ς ήταν για γλέντι. Κ ά θ ισ α ν το λ ο ιπ ό ν η Κ α ρ διά , γραμματέας, ω ς πρ όεδρ ος το Κ εφάλι -το μυαλό δηλαδή, αλλά να λέμε το Κεφάλι- και άρχισαν να καλούν τους πάντες. Πρόσεχαν να μην ξεχάσουν κανέναν, για να μην παρεξηγηθούν. Πρόσκληση κα ι στην τελευταία τρ ιχο ύ λ α , που λέει ο λόγος. Άμα έφτασαν όμως στον Κώλο -το ν πρωκτό δηλα δή, αλλά να λέμε Κ ώ λο- έγινε αναταραχή μεγάλη. Λέει η εκλεπτυσμένη κα ι λία ν απαιτητική κυρία Μύτη, υψώνοντας βέβαια το φασαμέν της: - Τι λέτε, καλέ; Αυτόν τον ανάγωγο, το βρομύ λο, θα καλέσουμε; Πφφφ! Ίσα πέρα τον ξεδιάντρο πο, τον α π ο λ ίτισ το , τον α κοινώ νητο. Κ αι μόνο
που το ακούω, ανακατεύομαι. Α παξιώ και να τον αντικρίσω ακόμη. Ούτε λεπτό δεν μπορώ να τον ανεχθώ. Αχ!... Θα λιποθυμήσω... Π α ίρ νουν α μ π ά ρ ιζα τώ ρα τα Α υτιά, βλέπεις εκλεκτικά στους ήχους: - Ε ίν α ι α νά γκ η να α κ ούμ ε τ ις π ο ρ δ έ ς του; Α υτός ο α ισχρός θα μας εκθέσει στους καλεσμέ νους μας, θα μας ρεζιλέψει όλους. Θέλετε να μας χαλάσει τα κέφια; Έ τσ ι κα ι καλέσετε αυτόν τον α ναίσχυντο, εμείς θα το σκεφτούμε πολύ για να έρθουμε. Και χω ρίς εμάς, μουσική πώ ς θα ακούσε τε; Το λόγο π α ίρ ν ει η σ πουδα ιοφ α νή ς διδά κ τω ρ κυρία Γλώσσα. Λέγει πολλά, αφού είναι και η δου λειά της. Στο τέλος καταλήγει: - Δεν δυνάμεθα να αντιληφθώ μεν παντάπασι, ο π ο ία ν θέσιν ημπορεί να καθέξει εν μέσω ημών αυτός ο αποκρουστικός αγράμματος. Μήπως γνω ρίζει να αρθρώσει λόγον τινά; Μ όνον κροτεί και θορυβεί μονοτόνως και αηδιαστικώς ο βλάξ. Ποτέ, ουδεπώποτε θα ενετελλόμην να ανοίξουν σι θύραι των μεγάρων μου διά τοιούτον, αισχύνομαι και να τον κατονομάσω ακόμη -τοιούτον, λέγω, αστοιχείωτον, ποταπόν και χυδαίον υποκείμενον... Τα χείλια, σουφρώνοντας αναλόγως, καταδέχο νται να ειπούν: - Μ ήπω ς γνω ρ ίζει καν να συμπεριφ ερθεί ω ς άνθρω πος του καλού κόσμου; Α πό σαβουάρ-βιβρ οδεύει εις το μεσονύκτιον ο πτωχός. Όσο για τη γαλ λική και τα τοιαύτα, ούτε που τα έχει ακουστά, υπο θέτω. Δεν αντιλαμβάνομαι δια τί ασχολούμεθα με ένα τόσον μπας κλας αντικείμενον... Ω, μον ντιε!.. Η Κεφαλή αντέτεινε: - Δεν μπορούμε να μην τον καλέσουμε. Ε ίναι μέλος κι αυτός, προσφέρει έργο στον τομέα του, όπω ς και ο καθένας μας. Έ χει δικαιώματα απαρά γραπτα. Μ όνο υποχρεώ σεις θα του φορτώνουμε; Είναι αντισυνταγματικό, αντίκειται στο καταστα τικό, να τον αφήσουμε απέξω. Εγώ δεν μπορώ να το κάνω αυτό, όσο και αν τσιρίζετε... Είπε και άλλα πολλά. Άκουγαν όμω ς τα άλλα ό ρ γα να ; Μ ίλησ α ν κ α ι ά λ λ ο ι π ο λ λ ο ί, ε ίπ α ν το κοντό και το μακρύ-μακρύτατό τους. Στο τέλος πήραν απόφαση, με μειοψηφία μόνο του προέδρου, να τον α γνοήσ ουν. Έ ξ ω του νυ μ φ ώ νο ς λ ο ιπ ό ν αυτός... Α ποδιοπομπαίος... - Πού να το μάθει εξάλλου εκεί πίσω που είναι; Είπαν και οι οφθαλμοί και ένιψαν τα ματόκλαδά τους. Να όμ ω ς π ο υ α υ τό ς το πήρε είδηση. - Ε ίπ α ν πω ς του το μαρτύρησε ο γνωστός γείτονας του με τον αντίθετο... προσανατολισμό, για να τον κάνει να ζηλέψει. Η πληροφ ορία όμω ς αυτή δεν επιβε βαιώθηκε.
Έ β α λε κ ά τι φ ω νές ο ερ ίφ η ς... Χ α λούσ ε το ν κόσμο. - Έ τσ ι μου είστε ψωριάρηδες; Εγώ σας ξαλαφρώ νω , εγώ μπουκώ νομα ι με τα έσχατα σας, με ό ,τι σας περισσ εύει κ ι εσείς δε με καταδέχεστε; Εγώ φυλάω την υπόληψή σας κ α ι εσείς με περιφρονάτε, πουλάκια μου; Τώρα θα δείτε την αξία μου, μ υ γ ιά γ γ ιχ τ ο ι. Θ α σ α ς κ α ν ο ν ίσ ω εγώ ... Μαμμόθρεφτα... Χαδιάρηδες... Αχάριστοι... Πείσμωσε το λοιπόν κι αυτός και αμπάρωσε τις πόρτες γερά. Στύπωσε για τα καλά. Τ ις σφράγισε κιόλας, για να μην ξεφεύγει μηδέ ιδέα από υγρό ή α έρ ιο . Δ εν π έρ α σ ε π ολλή ώ ρα κ α ι ά ρ χ ισ α ν τα πα ρ α τρ ά γο υ δα . Η κ ο ιλ ιά πρήστηκε αμέσω ς. Το σ το μ ά χι το υ μ π ά ν ια σ ε κ α ι ό χ ι μόνο δε δ εχ ό τα ν άλλα εδέσματα -γ ια τ ί είχε αρχίσει το φ α γ ο π ό τια λ λ ά κ λ ο τσ ο ύ σ ε κ ιό λ α ς , γ ια να ξ α λ α φ ρ ώ σ ε ι. Π όνοι, ζαλάδες, ίλιγγοι, κακό μεγάλο. Ώσπου να καταλάβουν τι συμβαίνει, τα π ό δ ια δεν άκουγαν στο χορό, η καρδιά χτυπούσε πιο γρήγορα και από του αστροναύτη. Ολόκληρο το σώμα πονούσε, το κεφάλι βούιζε και το ξερατό έβγαινε α πό τη μύτη και τ ’ αυτιά, που λένε. Π όνους το ένα, πυρετό τα άλλα, τοξίνες από δω, ωδίνες από κει. Έβαλαν όλα τα όργα να ά γρ ιες φω νές. Ζ ητούσαν βοήθεια, το καθένα τραβούσε το διπλανό του και εκλιπαρούσε για λίγο έλεος. Τ ελικά έβ ρ ιζα ν π α τό κ ο ρ φ α την Κεφαλή, που δεν έκανε τίπ ο τα , για να τα σώσει. Ξέσπασε τότε και η Κεφαλή: - Καλά, εγώ φταίω τώρα; Κάνετε δηλαδή πω ς δεν ξέρετε τι έγινε; Εσείς δεν είστε που τσιρίζατε κ α ι ψ η φ ίσ α τε να μην καλέσουμ ε το ν Κ ώ λο; Ε! Πείσμωσε πι αυτός και κάνει απεργία. Να, τα απο τελέσματα τώρα... Θα μας ξεκάνει όλους μας. - Α! Το βρομιάρη! Και τι θέλει τώρα; - Ξέρω εγώ; Άντε, ρωτήστε τον. Κ αι άμα δε σας γυρέψει το λιγότερο τον ουρανό με τ ’ άστρα, τότε εγώ θα γ ίν ω π α το ύ σ α , να με π α τά τε ό λ ο ι σας. Ετοιμαστείτε για τα χειρότερα... Τρέχουν λοιπόν στον απεργό και τον εκ λιπα ρούν μελισ τάλαχτα, να σταματήσει την α περ γία κ α ι να κ ο π ιά σ ει κα ι α υ τό ς στο γλέντι. Ε κ είνος όμως σηκώνει ψηλά το φρύδι και καταδέχεται να ψιθυρίσει βαριεστημένα: - Τι να το κάνω εγώ το γλέντι σας; Χ αρά στο πράγμα!... Πφφφ! - Ε! Τότε τι θέλεις; - Τι θέλω; Να με βάλετε αρχηγό! Να, τι θέλω... - Αρχηγό; Μα τι λες τώρα; Εσύ αρχηγός; Αφού αρχηγό έχουμε. Τη σοφή την Κεφαλή μας... - Μμμμ! Την Κεφαλή έχετε, αλλά είδατε που σας κατάντησε με την ανικανότητά της. Πού είναι η δύνα μή της; Εγώ είμαι ο πιο δυνατός τώρα. Άμα ήξερε να κυβερνήσει, δε θα είχατε αυτά τα χάλια σήμερα.
- Μα... εφαρμόζουμε τις δημοκρατικές διαδικα σίες. Πήραμε απόφαση. Ε!... Κάναμε ένα λάθος. Αν σε θίξαμε, συγγνώμην δηλαδή... - Να τις χέ.. εγώ τις δια δικασ ίες σας. Ξέρετε, είμ α ι ο μ ό ν ο ς π ο υ μπορ ώ να το λέω κ α ι να το κάνω κιόλας... Λοιπόν... Διώξτε αμέσως την ανόη τη Κεφαλή και θα με κάνετε βασιλιά σας. Με α πό λυτες εξουσ ίες, ό χι α ντίκ α . Θα είμ α ι ο π ρ ώ το ς πολίτης, ο πρώ τος εργάτης, ο υπερκαλλιτέχνης, ο πρω τομάστορας, ο πρ ώ τος τω ν πρώ τω ν. Σε όλα και παντού. Να δείτε τότε, που όλα θα δουλεύουν ρολόι. Παντού θα βλέπετε κωλομέρια και κώλους. Κ α ι μ ά λ ισ τα τ ρ ο φ α ν τ ο ύ ς κ α ι τ ο ρ ν ε υ το ύ ς κ α ι αφράτους. Ό χι πατσές και καπουλίσια ξίγκια... Εδώ χάλασε τον κόσμο ο γνωστός γείτονας, του θηλυκού όμω ς γένους. Με το δ ίκ ιο του, βέβαια. Ε ίδαν κι έπαθαν να τον απομακρύνουν. Ύ στερα έπιασαν τα καλοπιάσματα: - Μ α... κ ύ ρ ιε Κ ώ λε! Ζ η τά ς π ο λ λ ά κ ι εσύ... Γίνονται αυτά τα πράγματα; Πώς θα διώξουμε τη σοφή μας Κεφαλή, που μας κυβερνά προ πάντω ν τω ν αιώνων, για να ανακηρύξουμε εσένα βασιλέα; Έ λα τώρα στο γλέντι και θα τα βρούμε... Θα σου δώσουμε και τιμητική θέση. Σε πολυθρόνα, ντυμέ νη στα βελούδα, θα σε βάλουμε να στρογγυλοκάθε σαι, για να μη ζορίζεσαι στα... ιερά σου καθήκοντα. Ό ,τι τραβάει η όρεξή σου, θα σου το προσφέρουμε. Ακόμα και το Μ έγα παράσημο του Λουτρού! Το αξίζει η αφεντιά σου. Έ τοιμο το έχουμε... Ο χορός των οργάνων έκραξε: - Ή μαρτον, εξοχότατε, κύριε Κώλε μας!... - Τίποτα... Δεν ακούω τίποτα. Ή βασιλιάς ή θα σκάσετε και θα πλαντάξετε όλοι σας. Κι εγώ μαζί. Τελειώσαμε... Έ τρ ε ξ α ν τα ό ρ γα ν α επ ά νω κ ά τω , έκλα ψ α ν, γονάτισαν, πήγαν και ήρθαν, όλα τα μέσα τα χρη
σ ιμ οποίη σ α ν. Σ το τέλος εξουθενω μένα έσυραν φωνή: - Ζήτω ο ευγενέστατος κύριος Κώλος μας! - Άξιος και υπεράξιος ο Κώλαρός μας!... - Θέ-λου-με τον Κώ-λο μας! Θέ-λου-με τον Κώ λο μας!... Α υτό το φ ώ ν α ζα ν τα ό ρ γα να εν χορώ . Στην πρ ώ τη σ ειρά η Μ ύτη, η Γ λώ σσα, τα Α υ τιά , τα Χ είλια. Χ τυπούσ αν και παλαμάκια. Αμέ!... Άσε που τρώγονταν ποιος θα αρπάξει τον τηλεβόα, για να εκφωνεί τα συνθήματα. Το μόνο όργανο, που μειοψήφησε και δε συμμετείχε στην ανακατωσού ρα, ήταν ο γ ν ω σ τό ς γ ε ίτ ο ν α ς, π ο υ είπα μ ε, του θηλυκού γένους. - Δηλαδή τι; Εγώ θα μπαταλέψω; Τσίριζε και χτυπιόταν. Εις μάτην όμως! Ή ταν η πρώτη φορά που δεν έγινε το δικό του και υπέστη οδυνηρή ήττα. Εγώ, ό,τι και να λέτε εσείς, είμαι με το μέρος του. Έ χει απόλυτο δίκιο. Από τότε κυριαρχεί παντού το μεγαλείο του Κώλου. Ό που θέλεις. Στα έργα, στα λόγια, παντού!... Να!... Μόλις πριν από λίγο άκου σα ένα φίλο να λέει σ ’ έναν τεχνίτη, που δεν του έκανε σωστή δουλειά: «Αυτό, που λες τώρα, είναι λόγια του κώλου...». Γι’ αυτό σας λέγω. Ζούμε στην εποχή της Βασιλείας της Αυτού Μεγαλειότητας του Κώλου! Πάρτε το είδηση και έχετε το νου σας. Τα μάτια σας δεκατέσσερα. Ακούτε; Αυτά μας είπε ο Στυλιανός-Δούκας, βαθύς γνώ στης τω ν πραγμάτων. Βλέπεις αυτός όλο γυρνάει και μαθαίνει. Κάτι ξέρει παραπάνω από μένα. Σαν τι άλλο θα μπορούσα να προσθέσω εγώ; Εξάλλου τα τοιαύτα δεν τα γνωρίζω... Φλεβάρης 1998 ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ Τότε που δεν υπήρχαν στους δρόμους φανάρια, που δεν είχαν γεννηθεί ακόμη ο «Γρηγόρης» και ο «Σταμάτης»... Τότε, που ρύθμιζαν την κυκλοφορία οι τροχονόμοι και δέχονταν από τις βιομηχανίες, από τις βιοτεχνίες, αλλά και από ιδιώτες, δώρα αγάπης... Στιγμιότυπο από δρόμο του Πειραιά, στις 31.12.1951. Ο Αι-Βασίλης εύχεται καλή, ειρηνική και δημιουργική χρονιά στο συνονόματο του Αγιασώτη Βασίλειο Νεοκλή Ξενέλη, τον άλλοτε εκλεκτό και αγαπητό τροχονόμο... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Βασίλειος Αούπος)
ΣΑΤΙΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΑΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Οι Αγιασώτες χορηγοί του Αβραμόπουλου Σ ε συνέντευξη π ο υ έδωσε ο Δημήτρης Αβραμόπουλος στην εκπομπή «Η ώ ρα της αλήθειας», στο δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο Γ ιά ννη Π ρ ετεν τέρ η , ό τα ν ρωτήθηκε τ ι θα γίν ει με το ο ικ ο νο μ ικ ό πρόβλη μα, α πάντησ ε: Θ α με βοηθήσουν π ο λ λ ο ί α π λ ο ί π ο λ ίτ ε ς ... Π ρ ο χ θ έ ς επ ίσ η ς, στην εκ π ο μ π ή της Έ λ λ η ς Σ τ ά η , μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ά λ λ ω ν ε ίπ ε , α φ ο ύ ρωτήθηκε για το ίδιο θέμα, ό τι σύντομα θ ’ α ρ χ ί σουν να δη μ ο σ ιεύ ο ντα ι τα ο νό μ α τα τω ν χ ο ρ η γώ ν του... Ε ίναι γεγονός ότι κ α ι εδώ ο εμπορικός κόσμος της Α γιάσου δεν έμεινε α διά φ ορ ος στην έκκληση α υτή το υ Δ η μ ή τρ η Α β ρ α μ ό π ο υ λ ο υ . Ή δ η έχει ανοίξει γραφειοτράπεζα προσφορώ ν, για την ενί σχυση το υ νέου Κ ό μ μ α το ς, « γ ια π ερ ισ σ ό τερ ο φ ω τειν ή Ε λ λ ά δ α » , α ν τ ί « γ ια τη νέα κ α λ ύ τερ η Ελλάδα» του Καραμανλή... Π αραθέτω στη συνέ χεια τα ονόματα τω ν πρ ώ τω ν χορηγών, ανα γρά φοντας το είδος και το ποσό της χορηγίας τους: Ο Μ ιχά λη ς Β ίγλ α τζη ς (Π α π έλ ’) δια θ έτει τα έξοδα για ειδική κατασκευή εξέδρας με λέιζερ, με χ ιλ ιά δ ε ς λ α μ π ιό ν ια , π ο λ ύ π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ α α π ό α υ τ ά π ο υ υ π ή ρ χ α ν σ τ ο χ ρ ισ τ ο υ γ ε ν ν ι ά τ ι κ ο δ έ ν τ ρ ο π ο υ έστησε ο δ ή μ α ρ χ ο ς σ τη ν Α θ ή ν α , πά νω στη γέφυρα στο Σ τα υρί για τον πρ οεκλογι κ ό τ ο υ λ ό γ ο . Α κ ό μ α θ έ τ ε ι στη δ ιά θ ε σ η τ ο υ Κ όμματος το καφενείο του, για να λειτουργήσει ω ς γραφείο κ α ι ω ς εκλογικό κέντρο, αναλαμβά νει δε τα έξοδα του γλεντιού τω ν επινικ ίω ν, που θα π α ρ έχει π λ ο ύ σ ιες χ ω ρ ιά τικ ες λ ιχ ο υ δ ιές κ α ι παραδοσιακή μουσική, με α ρ χιμ ουσ ικ ό το βετε ράνο βιολιστή Χ αρίλαο Ρόδανο... Αξιόλογη είναι και η προσφορά του ιδιοκτήτηε π ιχ ε ιρ η μ α τ ία το υ ρ α δ ιο φ ω ν ικ ο ύ κ α ν α λ ιο ύ «Ράδιο-Αγιάσος» Μ αθιοΰ Καλατζή, ο οποίος θέτει το ω ς άνω κα νά λι στην υπηρεσία του Κ όμματος για διαφημιστικά προεκλογικά σποτάκια. Ο Γιάννης Α νδρικού (Τ σαμπλάκος) α να λα μ βάνει όλες τ ις υ δρ α υλικ ές, η λεκτρολογικές κ α ι μικροφω νικές εργασίες. ό Θοδωρής Αρμενέλης (Νταβέλης), ο α χθοφ ό ρος, αναλαμβάνει να κουβαλά επί ένα μήνα δω ρε ά ν τα ψ ώ ν ια ... τω ν δ εδη λ ω μ ένω ν ο π α δ ώ ν του Κόμματος. Π αρόμοια προσφορά, αυξημένη κατά ένα δεκαήμερο, δήλωσε και ο Αντώνης Κ αμάτσος (Τσαούσ’ς), καθώ ς και ο Γιώργος Τσουρβάς.
Ο Α ριστείδης Βαρβάκης προσέφερε τα έσοδα όλης της φ ετινή ς ελαιοσυγκομιδής, της μ εταφ ο ρ ά ς τω ν φ ορ τίω ν του ελαιοκάρπου με τα ζα του από κτήματα, όπου δεν πά ει αυτοκίνητο. Ο Κ ώ σ τας Κ ατζιλέλης (Μ πα ταριά ) θέτει στη διά θ εσ η το υ Κ ό μ μ α τ ο ς γ ια τη μ ε τ α φ ο ρ ά τω ν ψ η φ ο φ ό ρ ω ν , κ α τά την ημέρα τω ν εκ λογώ ν, το αγροτικό του κ α ι τα τρ ία υποζύγιά του. Ο Σ π ύ ρ ο ς Κ α μ ά τσ ο ς (Ν τα γ ο ύ τ’ς), πω λητής βοτάνων, προσφέρει 233 δέματα τσάι του βουνού (τ ’ Ά γλια του χ ο υ ρ τά ρ ’), 143 δέμα τα φ ασκόμη λου, 243 πλαστικά σακουλάκια ρίγανη, 63 δεματάκια «λιουσκούν’», 53 ματσάκια «διουσ μα ριδ’» κ α ι άλλα τόσα σαμπούκο. Σ εβ α σ τό π ο σ ό θα σ υ γ κ ε ν τ ρ ω θ ε ί α π ό τ ο υ ς ο ικ ο νο μ ικ ο ύ ς μετανάστες π ο υ βρ ίσ κ οντα ι στην Α γιά σ ο (εκα τό κ α ι π λ έο ν ), ο ι ο π ο ίο ι π ρ ο σ φ έ ρ ουν το ένα δεύτερο τω ν α κ α θ ά ρ ισ τω ν α π ο δ ο χώ ν τους επί δεκαπέντε μέρες, εκτός αν βρέχει... Ο Δ ημήτρης Κ α μ α ρ ό ς π ρ ο σ φ έρ ει 53 σ κ α λ ι σ τ ο ύ ς σ τ α υ ρ ο ύ ς γ ια τ ο υ ς α ν α π ο φ ά σ ισ τ ο υ ς ψ ηφοφ όρους, συνοδευόμένους με τα α ντίσ τοιχα μπαουλάκια... Ο Γ ιά ν ν η ς Κ α λ φ α γ ιά ν ν η ς με τ ο Χ ρ ίσ τ ο Κλήμο (Ξ ’τ ό φ ’) θα προσ φ έρουν καφέ στη χόβο λη, σε ό λ α τα σ τελέχη κ α ι τ ο υ ς ο π α δ ο ύ ς το υ Κ ό μ μ α τ ο ς , π ο υ θα ε π ισ κ ε φ τ ο ύ ν τη ν Α γ ιά σ ο , κ α θ ’ όλη τη διάρκεια του εκλογικού αγώνα... Α ξιόλογη είναι κα ι η γενναιόδω ρη κ α ι συγκι νητική πρ ο σ φ ο ρ ά του επ ιχειρ η μ α τία του π ο δ α ριού, με την επω νυμία «Σαν τι ψ ’λά» κ α ι με έδρα το Ίπ π ειο ς, κ. Τσιάμπλη, π ο υ έχει ω ς εξής: Ό λα τα έσοδα π ο υ θα π ρ ο κ ό ψ ο υ ν α π ό το «κουκουλ ό γ ’» ελιώ ν, κ α ρ υ δ ιώ ν , α π ό την πώ ληση σ αλιγ κ α ρ ιώ ν κ α ι μ α ν ιτα ρ ιώ ν , κ α θώ ς κ α ι σ β ιρ νιώ ν. Ε π ίσ η ς α π ό ψ ά ρ εμ α π ο τ α μ ίσ ιω ν ψ α ρ ιώ ν κ α ι χ ελ ιώ ν . Τ έλ ο ς σ υ γκ ινη τικ ή κ α ι η π ρ ο σ φ ο ρ ά 5 τ ό ν ω ν ε λ α ιο λ ά δ ο υ ό σ ο υ κ α ι ε ν ό ς δ ο χ ε ίο υ « α μ ο υ ρ ό λ α δ ο υ » γ ια τα μ α ν τ ά τ σ ια ( τ σ ιμ π ο ύ ρια)... Ε πιθυμ εί δε ν ’ αναλάβει τη δια φ ω τισ τική κ α μ π ά νια του κ όμ μ α τος στα χ ω ρ ιά της ευρύτε ρης περιφ έρειας του Δήμου Ευεργέτουλα... Οι προσφορές συνεχίζονται. Προσεχώς θ ’ ανα κοινω θούν και τα ονόματα τω ν άλλων χορηγών... Αγιάσος, 9.1.2001
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΚΟΥΔΗΣ
Φασουλής τουν λόγιαξι κατάματα τσι καμαρουτά τ ’ είπι: «Γω μι του πατέρα σ’ φάγαμι ψουμί τσ’ αλάτ’!». Ήνταν, βλέπ’ς, γνουστοί α π ’ τς πουλέμ’! ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΤΟΥ ΖΝΙΧΙ Μ ’ ΠΟΥΝΙΕΙ!
ΜΟΝΑ ΕΙΝΙ ΘΕΙΑ Μ ’!
Ο
Θεοφάνης Δελόγκος και ο Θεοφάνης Χατζη βασιλείου ή Φ ασούλα ήταν πρώ τα ξα δέρφ ια και πήγαν μαζί στο στρατό, γιατί είχαν την ίδια ηλικία. Μια μέρα κάνανε μάθημα εθνικής διαπαιδαγώγησης και ο λοχαγός τους έλεγε ότι «η Ελλάδα είναι η μάνα μας». Ύστερα από λίγο ρώτησε το Δελόγκο τι είναι η Ελλάδα. Και φυσικά εκείνος απάντησε: «Μάνα μας, κύριι λουχαγέ!» Ο λοχαγός ικανοποιημένος στράφη κε μετά στον άλλο Θεοφάνη και ρώτησε και αυτόν τι την έχει την Ελλάδα. Και ο Φάνης, ύστερα οιπό μικρή σκέψη: «Ε, αφού γη Ιλλάδα είνι μάνα τ ’ αξάδιρφού μ’, μόνα είνι θεία μ ’, κύριι λουχαγέ!»
Ε ν α ς Αθηναίους γιατρός ήρτι σ ’ Καλλουνή α κ ά ν ’ τ ’ α γρουτικόντ. Δ ιιρμηνέα, ό π ιτι χρειγιάζντου, είχι τουν Άρη του Μ ’τζο υ ρ έλ ’, του γιο τ ’ Κ ό π ’ τ ’ Λ αγού, π ο υ ’ν ι γ ϊο υ π ό ν ο υ ς. Μ ια μέρα ήρτι στου γιατρείουντ μια γριγιά για ιξέτασ’. - Πού πονάς, γιαγιά; - Του ζνίχι μ ’ πουνιεί, γιατρέ! - Κάτσε στην καρέκλα και βγάλε το παπούτσι σου, να το δούμε. - Ό χ ’, γιατρέ, ε πουνιεί του νύχι μ ’, γη καταράχη μ ’ πουνιεί! - Δ είξε μου, γ ια γ ιά , π ο υ π ο ν ά ς, γ ια τ ί δε σε καταλαβαίνω. - Να, γιε μ’, έδουνα πουνιώ! - Α, τώ ρ α κ α τά λ α β α , γ ια γ ιά . Σ ου π ο ν ά ε ι ο αυχένας! - Ό χ ’, γιατρέ μ ’, του σβέρκου μ ’ πουνιεί! Αθήνα, 16.6.2000 ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)
ΣΤΑ ΝΟ ΥΤ’ΚΑ
Αδΐοπα, 26.1.2001
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΠΟΡΦΥΡΙΟΥ
ΒΑ Σ’ΛΕΣ ΤΣΙ ΦΑΣΟΥΛΗΣ Τ ο υ ’37, ’κουσιμιά Φλιβαριού, ήρτι σν Αγιάσου μι τ ’ σ ’νο υ δ ειά ντ γιο υ βα σ ’λές γιο υ Γ ϊώ ρ γιο υ ς. Π ρώ τα πή γι τσ ’ είδι του Σ ανατόριου τσ ’ ύστιρα κατέβ’τσι στου χουριό τσι σταμάτ’σι σ ’ πόρτα τς ακκλησιάς. Τουν υπουδιχτήκαν γιου αντιπρόιδρους τς Κ οινότη τα ς, γιο υ π α π α -Μ α ν ό λ ’ς γιο υ Μ υ τι λ η ν α ίο ς, που ’νταν αρχιιρατικός ιπίτρουπους, γοι αρχουντάδις, γιου κόσμους. Φουνάζαν «ζήτου» τσι χειρουκρουτούσαν. Ή νταν, βλέπ’ς, βασ’λές τσι γιου πρώτους που ’ρτι στου χουριό! Σν ακκλησιά κάναν γοι πα πάδις δέησ’ τσι τ ’ δώκαν τσ’ ένα κόν’σμα τς Π αναγιάς τς Α γιασώ τ’σσας, για να τουν φ ’λάγ’ γη χάρη τς. Ούντας ίβγινι α π ’ τν ακκλησιά, ένας παλιός πουλιμιστής, Τ ίν’ς Τσαμπλάκους, γιου Φασουλής, έσ πασι του κ λ ο ιό , κ ό ν τ ιψ ι του βα σ ’λέ τσ ι το υ ν χτύπ’σι λαφριγιά μι του χέριντ πα σ’ κατίνα. Βασ’λές ξ ’πάστσι τσι γύροι να δει ποιος τουν δώτσι! Γιου
Ο Βασίλης Βλαστάρης ή Βαγιάνας, ο γνωστός στιχουργός-σατιρογράφος, και ο Θοδωρής Δημέλης, γαμπρός και κουνιάδος, μακαρίτες και οι δυο σήμερα, ήταν γνώστες του χειροκίνητου αργαλειού και δούλευαν παλιότερα στη βιοτεχνία σακοποιίας που διατηρούσαμε. Εργάζονταν σε μόνιμη βάση και η μόνη μέρα π ο υ το υ ς έμενε ελεύθερη ή τα ν η Κυριακή. Κάθε Σάββατο λοιπόν γινόταν στο μου τάφικο η προσυνεννόηση, σε ποιο λιόχτημα θα πή γαιναν την επομένη. Μια γεναριάτικη μέρα, που το κρύο έξω ήταν ανυπόφορο, έγινε, καταπώ ς θυμά μαι, ο παρακάτω διάλογος ανάμεσά τους: - Ε Βασίλ’, τι λέγ’ς, πάμι ταχιά στς ιλιές; - Τσι δεν πάμι! Εμ πού θα πάμι; - Θέλ’ς α πάμι στου Πρίνου; - Γι’ άκ’σι τόπου που διάλιξι μες στου μάτ’! - Ε, τότις πάμι στου Λιάκα; - Πάναγιά μ ’, πού θα πάμι πα στου πάπαρου; - Ξέρ’ς τίπουτα , ε Β α σ ίλ’, ε πά μ ι μες σ ’ Σουφουκλή του καφινέ, έγ’τσι που είνι τσι νουτ’κά! ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ
ε
τ ΐΒ α :ϊ ο τϊ α ρ ο υ ε τ α ε η
ΘΕΟΦΑΝΗΣ Α. ΣΟΥΛΑΚΕΛΗΣ «Μικρασιατικά άσματα» Αθήνα 2000, σχ. 28x21, σσ. 90
« Α ρ α μ π ά ς π ε ρ ν ά » , « Έ χ ε γ εια , Π α ν α γ ιά » , « Σ ’ αγαπώ , γ ια τ ’ ε ίσ ’ ωραία», Β ιβλιογραφία, Πηγές, Δισκογραφία, Γλωσσάρι. Ο συγγραφ έας στον πρ ό λο γό του σημειώ νει: «Τα μουσικά μέλη είναι γραμμένα σε βυζαντινή και ευ ρ ω π α ϊκ ή μ ο υ σ ικ ή σ η μ ειο γρ α φ ία , δ ίν ο ν τα ς τη δυνατότητα σε όλους τους μουσικούς -κ α ι σε κάθε ενδιαφ ερόμενο- ανεξάρτητα από το πο ιο μουσικό σύστημα γραφής γνωρίζουν, να π ρ ο σ εγγίσ ο υ ν και να κατακτήσουν τη μουσική ύλη. Η ύλη του βιβ λί ου, όσον αφορά τα κείμενα των τραγουδιών, βασί ζεται σε ειδικές συλλογές και σε μακροχρόνια απο θησαύρισή τους μέσα από το στόμα μουσικώ ν πληροφορητών. Ό σον αφορά τη μουσική, η ύλη βασίζε ται σε προσω πικές μ ο υ «εξ ακοής» καταγραφές των τραγουδιών, όπως αυτά έχουν διασωθεί, τραγουδισμένα από καταξιω μένους στο χώ ρο λα ϊκο ύ ς τρα γουδιστές, καθώς και από απλούς ανθρώπους». ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑΣ
ΛΑΒΑΜΕ Η προμετωπίδα του βιβλίου του Θεοφάνη Σουλακέλη «Μικρασιατικά άσματα».
Μ ε τ ά το «Αιγαίο τω ν Α γγέλω ν - 15 τραγούδια της θάλασσας, σε βυζαντινή και ευρωπαϊκή μουσι κή σημειογραφία», που κυκλοφόρησε το 1999 από το Μουσικό Οίκο «Φ ίλιππος Νάκας», ο συγχωρια νό ς μας κ α θη γη τή ς Ε λ λ η νικ ή ς Π α ρ α δ ο σ ια κ ή ς Μουσικής Θεοφάνης Σουλακέλης έθεσε σε κυκλο φορία μέσα στο 2000, από τις ίδιες εκδόσεις, ένα α κόμη β ιβ λ ίο , α φ ιε ρ ω μ έ ν ο σε τ ρ α γ ο ύ δ ια της Μ ικρασίας. Ο πλήρης τίτλ ο ς του είναι « Μ ικρα σιατικά άσματα - 15 τραγούδια της Μ ικρασίας, σε βνζαντική και ευρω παϊκή μουσική σημειογραφία». Οι 90 σελίδες του χωρίζονται στα ακόλουθα κεφά λαια: 1. Η Μ ικρασία (Χθες και σήμερα, η μουσική στη Μ ικρά Α σία, π ερ ί ελληνικής πα ραδοσ ια κής μουσικής). 2. Μ ικρασιατικά άσματα (Αναφορά στο θέμα της ενότητας, περί της επιλογής τω ν μελών, περί της ανάγνωσης τω ν μελών, εισαγωγικά στην ελληνική παραδοσιακή μουσική, τρόπος παρασή μανσης τω ν τραγουδιώ ν, οδηγίες ανάγνωσης και εκτέλεσης τραγουδιώ ν). 3. Μ ικρασιατικά άσματα («Ά ττα ρης», «Δ εν ε ί ν ’ α υ γή να σηκωθώ», «Μ ια Σ μ υ ρ ν ιά σ το π α ν α θ ύ ρ ι» , « Έ λ α να σε φ ιλήσω », «Εβραιοπούλα», «Γιατζηλαριανή», «Γιω ργίτσα», «Ρουμπαλιά», «Α πό τα γλυκά σου μάτια», «Γιαρ ο ύ μ π ι» , « Α λ α τ σ α τ ια ν ή » , « Ή χ α σ α μ α ν τ ίλ ι» ,
• Η λία Σ ιμ ό π ο υ λ ο υ , Οι κ ή π ο ι το υ Ν οέμβρη. Ποίηση. Αθήνα 1999,21X14, σσ. 46+2. • Χ ρ ή σ το υ I. Τ ρ α γέλ λ η , Τα γ ε ω ρ γ ικ ά τη ς Λέσβου, Ο κάμπος της Κ αλλονής. Πρόλογος Π.Δ. Μ ιχαηλάρη. Έ κδοση Δήμου Κ αλλονής Λέσβου, Αθήνα 1999,24X17, σσ. 187+13+1 χάρτης. • Γιώργου Τσαλίκη, Βαφειό. Σ ύντομη ιστορική α ν α δ ρ ο μ ή . Έ κ δ ο σ η Π ο λ ιτ ισ τ ικ ο ύ Ο μ ίλ ο υ Βαφείου. Αθήνα 1999,20,5X14, σσ. 78+2. • Ε υσ τρ α τία Τ σ όκα ρου-Μ ητσ ιώ νη , Χ α λ κ ά ς . Αθήνα 1999,21X14, σσ. 144. • Βύρων Δάβος, Λ α ο γρ α φ ικ ή Γλώ σσα. Αθήνα 1999,21X14,5,00.64. • Ντίνος Ε. Μιχελής, «Μ εταμορφογενέσεις». 22 Ωδές. Λαμία 1999,21X14, σσ. 12. • Δ ημήτρης Σ α ρ α ν τ ά κ ο ς, Οι ε σ τα υ ρ ω μ έ ν ο ι σωτήρες, Ο ζηλωτής, ο π ρ ίγκ η π α ς και ο διδάσκα λος. Ιστορικό μυθιστόρημα. Εκδόσεις Εντός, 1999, 21X14, σσ. 36444. • Γεωργίου Ν. Μ ανέτα, «Ο ξυτέρα εγγυ τά τη » . Ποίηση. Πρώτη έκδοση. Αθήνα 1999,21X14, σσ. 40. • Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα, Η Σαπφώ του Έρωτα, Ίδμων, Αθήνα 2001, Σχ. 17X12, σσ. 80. • Γ ιά ννα Φ ασ ιλή-Γ ιαχνή, Χ ω ρ ίς α υ τα π ά τε ς , Διηγήματα, Εκδόσεις του περιοδικού «Θεσσαλική Εστία», Αθήνα 1980, Σχ. 21X14, σσ. 68+4. «ΑΓΙΑΣΟΣ»
ΜΝΗΜΗ Γ. ΣΕΦΕΡΗ Σ τ ι ς 31 το υ Γενάρη 2001 ο Π α ν ε λ λ η ν ικ ό ς Ε λ λ α δ ο -Κ υ π ρ ια κ ό ς Π ο λ ιτ ισ μ ικ ό ς Σ ύ ν δ εσ μ ο ς
παλαμικός και σεφερικός κόσμος» (ο ζω τικός π ο ι ητικός χώρος, η αγωνία τω ν γενεών και μια κ ρ ιτι κή σ το σ εφ ερ ισ μ ό ). 2. Γ εώ ργιος Χ ατζηκω σ τής, φ ιλ ό λ ο γ ο ς , σ υ γ γ ρ α φ έ α ς , τ. δ ιε υ θ υ ν τ ή ς του Παγκυπρίου Γυμνασίου, με θέμα «Παράλληλα στα « Κ υ π ρ ια κ ά » π ο ιή μ α τ α τ ο υ Κ. Π α λ α μ ά κ α ι Γ. Σεφέρη». 3. Θανάσης Κουδούνης, καθηγητής Μ.Ε., λ ο γ ο τ έ χ ν η ς , με θ έμ α «Ο ε λ λ η ν ισ μ ό ς τ ο υ Γ. Σ εφ έρ η » . Π ο ιή μ α τ α .α π ά γ γ ε ιλ α ν ο ι η θ ο π ο ιο ί Δ η μ ή τρ η ς Π ε τ ρ ά τ ο ς κ α ι Α ν ν α Π ο λ υ τ ίμ ο υ Παπακωνσταντίνου. Συμμετείχε με τη χορωδία του ο υ π ε ρ α ιω ν ό β ιο ς « Σ ύ ν δεσ μ ο ς τω ν α π α ν τα χ ο ύ Κείων» και παρουσίασε μελοποιημένα ποιήματα του τιμώμενου. Το πρόγραμμα συντόνισε η σκιτσογράφος και λογοτέχνισσα Ειρήνη-Φάνια Παπιδά.
ΤΙΜΗΘΗΚΕ Ο ΤΣΙΑΜΗΣ
(Π Ε Λ Κ Υ Π Ο Σ ) « Ε λ π ιδ ο φ ό ρ ο ς» οργά νω σ ε στο Δημοτικό Θέατρο Κ αλλιθέας Εκδήλωση Μνήμης γ ια το ν ο μ π ελ ίσ τα ποιητή Γ ιώ ργο Σεφέρη. Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο Κ ω νσταντίνος Ασκούνης, δήμαρχος Κ αλλιθέας, ο Δημήτρης Σπηλιόπουλος, π ρ ό εδ ρ ο ς του Π Ε Λ Κ Υ Π Ο Σ , κ α ι η Νάσα Π αταπ ίο υ , μ ο ρ φ ω τικ ή α κ ό λ ο υ θ ο ς, δ ιε υ θ ύ ν τ ρ ια του Σ πιτιού της Κύπρου, ως εκπρόσωπος του πρέσβη τη ς Κ υ π ρ ια κ ή ς Δ η μ ο κ ρ α τ ία ς Χ ρ ισ τ ό δ ο υ λ ο υ Π ασιαρδή. Μ ίλησαν οι παρακάτω : 1. Δ ημήτριος Π ισ τικ ό ς, ποιητής, δ ο κ ιμ ιο γρ ά φ ο ς, με θέμα «Ο
Η «Λεσβιακή Παροικία» οργάνωσε εκδήλωση, στις 30.1.2001, στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Α θηναίω ν (Α καδημίας 50, αίθουσα Τρίτση), και τίμησε τον ακάματο εργάτη των λεσβιακών γραμμά των Μήτσο Ν. Τσιάμη. Μίλησε προλογικά ο πρόε δρος της «Λεσβιακής Παροικίας» Στρατής Μολίνος και στη συνέχεια οι σ υγγρα φ είς-γρα μμ ατολόγοι Κώστας Μίσσιος και Μιχάλης Σταφυλάς. Κείμενα του τιμώ μενου ανέγνω σαν η Νίκη Τατά-Χ ούσου και η Καίτη Μεσσηνέζη-Πλατσή. Στο τέλος, βαθιά σ υγκινη μ ένος, μίλησε ο Μ ήτσος Τ σ ιάμης, στον οποίο επιδόθηκε και αναμνηστική πλακέτα. Την εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί άνθρωποι των γραμμάτων και της τέχνης, Λέσβιοι και μη. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Αναμνηστική φωτογραφία μετά το τέλος της τιμητικής εκδήλωσης. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Ηλίας Παπαδόπουλος, ο Στρατής Μολίνος, πρόεδρος της «Λεσβιακής Παροικίας», ο Κωνσταντίνος Κώστας, η Καίτη Μεσσηνέζη-Πλατσή, ο Δημήτρης Δελήβεης (πίσω), ο τιμώμενος Μήτσος Τσιάμης, ο Κώστας Μίσσιος, η Καλλιόπη Πιερίου, ο Γιάννης Χατζηβασιλείου και η Νίκη Τατά-Χούσου.
ΓΙΑ Ν Ν Η Σ Π Α Ν ΑΓΙΩ ΤΗ Χ ΡΥ Σ Α Φ Η Σ .
’***·■ ■.
. ν
Ένας πρωταγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα
Ο Γιάννης Χ ρυσάφης γεννήθηκε στην Α γιάσο το 1945. Η ταν το σ τερνοπα ίδι της φ α μ ίλια ς του Π αναγιώτη Χ αράλαμπου Χρυσάφη, γνω στού και με το π α ρ ω ν ύ μ ιο Μ π α γ ν έ ζ ο ς, κ α ι της Ε λένη ς Γ ιά ν νη Α ρ γ υ ρ ά . Α δ έ ρ φ ια το υ ο π ρ ω τ ό τ ο κ ο ς Χ α ρ ά λα μ π ος, π ο υ ω ς τ ις μέρες μας συμμετέχει ε ν ε ρ γ ά σ τα κ ο ιν ά , κ α ι η Μ α ρ ία Π α ν α γ ιώ τ η Γ ια ν ν έλ η , π ο υ π ρ ό ω ρ α κ α ι α υτή την αφάρπαξε το 1999 ο χάρος... Εξ α π α λ ώ ν ο ν ύ χ ω ν ο Γ ιά ν νης Χρυσάφης μπήκε στη βιο π ά λ η . Δ εν α π ό χ τ η σ ε τ ί τ λ ο υ ς σ π ο υ δ ώ ν μηδέ π λ ο ύ τ η . Έ μ ε ιν ε με το απολυτήριο του δημο τικού κ α ι με τ ις π ερ γα μ η νές της α δ ά μ α στης ψ υχή ς του κ α ι τω ν ιδ ε ο λ ο γ ικ ώ ν ο ρ α μ α τισ μ ώ ν του. Ω ς α γ ρ ο τ ό π α ιδ ο γνώ ρ ισ ε το υ ς α ν α στεναγμούς της γης κα ι τω ν χερομάχω ν δ ο υ λ ε υ τ ά δ ω ν τη ς. Π ότισ ε το χ ώ μ α της γ ε ν έ τ ε ιρ ά ς τ ο υ με π ο λ ύ ιδ ρ ώ τ α , γ ια ν α δώ σει λογής λογής γεν νή μ α τα κ α ι εύ χυ μ ο υ ς καρπούς. Σκάρισε πρόβατα κ α ι γ ίδ ια , σ υ ν εχ ίζ ο ν τα ς την ο ικ ο γ ε ν ε ια κ ή π α ρ ά δ ο σ η , τη ν οποία δρομολόγησαν πατρικοί π ρ ό γονοί του και προπα ντός ο π α π π ο ύς του Χ αράλαμπος Χ ρυσάφης, π ο υ ήταν κτηνοτρόφος και απεβιωσε το 1961... Ο Γιάννης Χ ρυσ άφ ης ροβόλησε το 1962 α πό το χ ω ρ ιό τη ς Μ ε γ α λ ό χ α ρ η ς , ό π ω ς κ α ι τ ό σ ο ι ά λλοι νέοι, α να ζη τώ ν τα ς καλύτερη τύχη. Πήρε μ α ζ ί τ ο υ τη ν π ε ρ η φ ά ν ια τ ο υ λ ε σ β ια κ ο ύ Ο λύμ που, την α ντρειοσ ύνη κ α ι τη λεβεντιά της γενιάς του, τη δημοκρατική αγω νιστικότητα του τό π ο υ του. Ε γκαταστάθηκε στην πολυ ά νθ ρ ω π η
πρω τεύουσα κ α ι δούλεψε σκληρά ω ς εργάτης, ω ς μονωτής, για να μπορέσει να επιβιώσει... Στα χρόνια της δικτατορίας τω ν συνταγματαρ χώ ν, τότε που άλλοι συμβιβάζονταν, π ειθα ρ χού σαν, συνεργάζονταν, πρόδιναν, κερδοσκοπούσαν, ο Γιάννης Χρυσάφης δε δείλιασε, δεν προσκύνησε, δεν υιοθέτησε εναγκαλισμούς συνενοχής, συναλλα γής, διασυρμού της α νθρ ώ πινη ς α ξιο π ρ έ πειας, ευτελισμού του δημόσιου βίου. Ό δευσε με πυξίδα την αγάπη για τη λευτεριά και σήκωσε μαζί με άλλους το σταυρό του μαρ τυρίου, για ν ’ ανοίξει και π ά λι η αυλαία της δημο κρατίας... Με α νύσ τα χτη την ελπίδα για ένα καλύ τε ρ ο α ύ ρ ιο α γ ω ν ί σ τηκε ε ν ά ν τ ια στη χ ο ύ ν τ α τω ν α υ τ ό κ λ η τω ν εθνοσω τήρ ω ν . Ε ν τά χ τη κ ε α π ό το υ ς π ρ ώ το υ ς στο Π Α Κ κα ι έδρα σε α π ο τελ εσ μ α τικ ά σε χαλεπούς καιρούς, τότε που επιβραβεύο ντα ν ο ι γλ ο ιώ δ εις σα λίγκαροι κ α ι ντουφ εκ ί ζονταν οι υψιπετές αετοί. Το 1971 μάλιστα, όταν π ιά στηκε και δικάστηκε η ομάδα του Ιωσήφ Βαλυράκη, μετέπειτα υ π ο υ ρ γ ο ύ , Κ υ ρ ια ζή , Κ α ρ α γ ιώ τα κ α ι ά λ λ ω ν , σ τη ν ο π ο ία α νή κ ε κ α ι ο ίδιος, έδειξε με τους συνεργάτες του την παρρη σία της επαναστάτριας νιότης, το σθένος της α τι θάσευτης καρδιάς, την πίστη για την τελική νίκη. Δ υόμισι χρ ό νια έζησε τη μεγάλη π ερ ιπ έτεια τω ν Φ υ λ α κ ώ ν το υ Κ ο ρ υ δ α λ λ ο ύ , χ ω ρ ίς να λ υ γίσ ει, χω ρίς να προδώσει τα ιδανικά του... Η μ ετ α π ο λ ίτε υ σ η τ ο ν βρήκε κ α ι π ά λ ι σ τ ις ε π ά λ ξ ε ις . Υ π ή ρ ξ ε ιδ ρ υ τ ικ ό σ τ έ λ ε χ ο ς τ ο υ Π Α Σ Ο Κ κ α ι ε π ί χ ρ ό ν ια μ έλο ς τη ς Κ ε ν τρ ικ ή ς
Ε π ιτρ ο π ή ς. Α νέπ τυξε π λ ο ύ σ ια σ υνδικ α λισ τική δρ ά σ η . Ε ρ γά σ τη κ ε τ ίμ ια κ α ι α ν υ σ τερ ό β ο υ λ α , χ ω ρ ίς να ζητήσει ποτέ να εξαργυρώ σει τις υ π η ρεσίες του. Ή τ α ν ά νθ ρ ω π ο ς με έντονη διάθεση προσ φ ορά ς, στα κομματικά όργανα, που α π οτε λούν α π α ρ α ίτη το υ ς μη χα νισ μ ούς της εύρυθμης λ ε ιτ ο υ ρ γ ία ς το υ δη μ ο κ ρ α τικ ο ύ π ο λ ιτε ύ μ α τ ο ς, σ τις εκλογικές αναμετρήσεις, στην τοπική α υτο διο ίκ η σ η , σ το ν έν τυ π ο τύ π ο , ό τα ν εξέδιδε την εφημερίδα «Α λλαγή», κ α ι αλλού... Η επάρατη νόσ ος, π ο υ φ ώ λιασε ύ π ο υ λα στα πνευμ όνια του, αποδείχτηκε π ιο σκληρή από την ωμή βία της π ο λ ιτ ικ ή ς μ ισ α λ λ ο δ ο ξ ία ς κ α ι του κ α τα τρ εγ μ ο ύ . Τ ον κ α θή λω σ ε σ το κ ρ εβ ά τι του πόνου, για να φυλλορροήσουν ένα ένα τα όμορ φ α ό ν ειρ ά του. Σ το α ν έλ π ισ τα β ια σ τικ ό λ υ κ ό φ ω ς της ζω ής του του συμπαραστάθηκαν συγγε ν ε ίς κ α ι φ ίλ ο ι κ α ι α νά μ εσ ά το υ ς η κα λόκα ρ δη φ ίλ η το υ Γ εω ρ γία . Ά φησε τη σ τερνή το υ π νο ή σ το Ν ο σ ο κ ο μ είο « Σ ω τη ρ ία » , σ τ ις 25 το υ Δ ε κέμβρη του 2000, ανήμερα τω ν Χ ριστουγέννω ν. Τ ρεις μέρες αργότερα, σ τις 28 του Δεκέμβρη, τον σ υ ν ό δ εψ α ν στην τ ε λ ε υ τ α ία το υ κ α τ ο ικ ία , στο Κ ο ιμ η τή ρ ι το υ Ζ ω γρ ά φ ο υ , α ρ κ ετο ί, α ν ώ ν υ μ ο ι κ α ι επώ νυμοι. Μ ίλησαν δοξαστικά για τη δράση του κ α ι απόθεσαν λουλούδια στο μνήμα του... Ο Γ ιά ν ν η ς Χ ρ υ σ ά φ η ς , ο εκ λ ε κ τό ς σ υ μ π α τριώ της, ο καλός φίλος, ο πρόθυμ ος συνεργάτης α ν α π α ύ ε τ α ι π ια σ το σ ιγ η λ ό τ ο υ κ ιβ ο ύ ρ ι. Η μορφή το υ όμω ς θα στέκει μετέωρη στο χρ όνο, το π α ρ ά δ ειγ μ ά του θα γο νιμ εύ ει τη θέλησή μας για όμορφ ους αγώνες... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Το Ποντίκι» (εβδομαδιαία πολιτική, σατιρική, αποκα λυπτική εφημερίδα. Αθήνα), Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2000, φ. 1119, σ. 7.
«Ελευθεροτυπία» (απογευματινή αδέσμευτη εφημερίδα, Αθήνα), Πέμπτη 28 Δεκεμβρίου 2000, αρ. φύλλου 7.653, σ. 8.
Σ τ ι ς 28.12.2000 κηδεύτηκε στο Κοιμητήριο Ζωγράφου ο Γιάννης Χρυσάφης, ο αγνός ιδεολό γος και αγωνιστής του αντιδικτατορικού αγώνα. Στην κηδεία του, που έγινε στις 15.45', παραβρέ θηκαν πολλοί επώ νυμοι της πολιτικής, πολλοί συμπατριώτες, συναγωνιστές και φίλοι. Ανάμεσά τους ο Σήφης Βαλυράκης, ο Λευτέρης Βερυβάκης, ο Α ντώ νης Λ ιβάνης, ο Γεώ ργιος Α νωμερίτης, υπουργός Γεωργίας, ο Παναγιώτης Κρητικός, ο Λεωνίδας Βασιλακόπουλος, πρώην διοικητής της ΕΥΠ, ο Παναγιώτης Γαλετσέλης, μέλος του Δ.Σ. του Δικηγορικού Συλλόγου Αθήνας, και άλλοι. Το «Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών» εκπρο σώ πησε ο Χ ρ ίσ το ς Γ λεζέλης, μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Με στεφάνια συμμετεί χα ν, εκτός α πό το υ ς ά λλους, ο πρ ό εδρ ο ς της Βουλής Απόστολος Κακλαμάνης και ο υπουργός των Εξωτερικών Γεώργιος Πανανδρέου.
ΤΟ ΥΣΤΑΤΟ Χ Α Ι Ρ Ε ΣΤΟ Γ Ι Α Ν Ν Η Χ Ρ Υ Σ Α Φ Η ,Ο
.
..
.
Επικήδειος αποχαιρετισμός στο ΓΙΑΝΝΗ ΧΡΥΣΑΦΗ, μέλος του Δ.Σ. του «Σ.Φ.Ε.Α. 1967-1974» Αγαπημένε μας σύντροφε, Με βαθιά οδύνη οι συναγωνιστές σου, του Συνδέσμου της Αντιδικτατορικής Αντίστασης, σε συνοδεύουμε στην τελευταία σου κατοικία. Τα 55 χρόνια σου ήταν χρόνια σκληρής βιοπάλης και αγώνων για μια Ελλάδα ελεύθερη, δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη. Στη μαύρη περίοδο της Απριλιανής Χούντας έτρεξες από τους πρώ τους στό κάλεσμα του ΠΑΚ, να οργανωθείς στις γραμμές του και να παλέψεις τον τύραννο. Κι είχε αυτή σου η προσφορά βαρύ τίμημα* βασανιστήρια στο ΕΑΤ/ΕΣΑ, πολύμηνη απομόνωση, πολύχρονη καταδίκη από τα έκτακτα στρατοδικεία. Και στάθηκες μέχρι τέλους με αξιοπρέπεια και θάρ ρος σ’ αυτή σου τη δοκιμασία. Με τη μεταπολίτευση συμμετέχεις στη μετάλλαξη του ΠΑΚ σε πολιτικό οργανισμό και γίνεσαι συνιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ. Εκτοτε και μέχρι την τελευ ταία σου πνοή με πίστη πρωτοχριστιανού θα υπηρετή σεις την Ιδρυτική του Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη. Πρόσφερες πολλά χωρίς να ζητήσεις ανταλλάγματα και ήταν αυτό στάση ζωής σου. Πάντα σεμνός, διακρι τικός, γεμάτος αγνά αισθήματα και αταλάντευτα συνε τός στις ιδέες σου, που τις υπερασπιζόσουνα με πάθος. Φεύγεις τώρα αναπάντεχα και τόσο πρόωρα, χτυ πημένος από την καταραμένη αρρώστια. Σε συνοδεύ ουν η εκτίμηση και η αγάπη των συναγωνιστών σου και όλων όσοι είχαν την τύχη να σε γνωρίσουν. Τώρα, Γιάννη, που θα συναντήσεις τους αγαπημένους μας συντρόφους, πες τους ότι στους δύσκολους καιρούς που περνάμε, της σήψης, της έκπτωσης αξιών, του εκχρηματισμού, μόνη μας απαντοχή και παράθυρο αισιοδοξίας είναι η αναφορά μας στη μνήμη της αγω νιστικής τους διαδρομής. Πες τους ακόμα πως προ σπαθούμε με νύχια και με δόντια να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των αγώνων και των οραμάτων της περιόδου της τυραννίας και να την παραδώσουμε παρακαταθήκη στις νέες γενιές. Καλό σου ταξίδι, ακριβέ σύντροφε ΜΙΧΑΛΗΣ ΒΑΡΛΑΝΗΣ Πρόεδρος «Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974» ★
Φίλε Γιάννη, Κοντεύουν δυο μήνες, από τότε που έφυγες, έτσι πρό ωρα και αναπάντεχα. Αλλά όρθιος, αξιοπρεπής και γενναίος... Ό πως σ’ όλη σου τη ζωή. Έτσι στάθηκες και στην άνιση μάχη σου με την επάρατη. Φίλε Γιάννη, δεν αντέχεται το βουβό κλάμα από τη συγκίνηση και την οδύνη του χαμού σου. Έτυχε, βλέπεις, να με τιμάς με τη φιλία σου από παλιά μέχρι
.
Ό
τα τελευταία. Νιώθω την ανάγκη να μιλήσω φωναχτά για σένα, που αγνά και σεμνά αγωνίστηκες και πρό σφερες στη σιωπή. Κάνε μου τη χάρη. Θέλω ν ’ ακου στεί πω ς υπήρξες σπάνιος Ά νθρω πος, Ιδεολόγος, Αγωνιστής, Παλικάρι. Του δούναι και όχι του λαβείν. Που με την παρουσία σου στη ζωή τίμησες αυτές τις μεγάλες λέξεις με όλη τη σημασία τους. Αληθινά και όχι επίπλαστα. Χωρίς καμιά ποτέ ιδιοτέλεια. Χωρίς εκκωφαντισμούς αλλά αθόρυβα. Ό μω ς με πάθος, συνέπεια, ζήλο. Και πίστη στην ελευθερία και στην άρση της κοινωνικής αδικίας. Ετυχε να μοιραστώ μαζί σου κοινές ιδέες και να συνεργαστούμε στον ωραίο τότε αγώνα της «Αλλαγής», της μαχητικής εφημερίδας, της συλλογικής ανιδιοτελούς προσπάθειας, του ονείρου. Και να εκτιμήσω την καθά ρια πολιτική σου σκέψη και το μεστό πολιτικό σου λόγο. Και από τότε για πολλά χρόνια να γνωρίσω τον ακέραιο και ευαίσθητο χαρακτήρα σου. Τη συνέπειά σου σε ιδέες και αξίες και τη συνεχή προσπάθειά σου γ ι ’ αυτές. Με ευθύτητα, χω ρίς σκοπιμότητες. Με σύνεση αλλά και απαράμιλλο δυναμισμό. Και τ ’ άλλα χαρίσματα σου σαν φίλος στην παρέα, στην ταβέρνα, στην εκδρομή. Όταν με αγάπη αναπολούσες βιώματα από την Αγιάσο και λεβέντικα χόρευες το τραγούδι σου, τη «Δραπετσώνα». Να γνωρίσω στην καθημερινότητα και στο λόγο σου την αίσθηση του περιττού που είχες, ζώντας και μιλώντας ανεπιτήδευτα, λιτά κι απλά. Και να δω από κοντά την ανεπανόρθωτη λαβωμα τιά που πήρες στο τελευταίο αλλά ευάλωτο μετερίζι της προσφοράς σου, «το συνεταιριστικό καταναλωτι κό κίνημα», από την απίστευτη κατρακύλα μερικών παλιών συντρόφων-συνεργατών σου, των οποίων η χαμέρπεια ευτέλισε σχέσεις, ιδέες και θεσμούς. Και ξέρω καλά με πόση περηφάνια προτίμησες τότε (όπως και παλιότερα) το δύσκολο και σκληρό μεροκάματο στη Ναυπηγοεπισκευαστική, αντίς το εύκολο για σένα, δηλαδή «να βάλεις το δάχτυλο σου στο μέλι» ή «να φιλήσεις κατουρημένες ποδιές». Γιατί δε θέλησες ποτέ να εξαγοράσεις, όπως άλλοι, την αντιστασιακή σου δράση, την ύστερη εξέχουσα κομματική σου θέση και το αγωνιστικό πολιτικό σου ήθος με οφ ίτσια και οφέλη από την εξουσία, την οποία και δεν πολυσυμπαθούσες. Φίλε Γιάννη, Έφυγες γρήγορα και λείπεις πολύ. Η παρουσία σου στην εφήμερη αυτή ζωή υπήρξε ξεχωριστή. Και σ ’ εμένα πάντοτε θα θυμίζει τους στίχους του αγαπημέ νου σου Βάρναλη: Την ευτυχιά την έζησα στο δόσιμο χωρίς μιστό, τη λευτεριά στο σκλάβωμα σε κάποιο ιδανικό σωστό. Αθήνα, Φλεβάρης 2001
Καλό σου ταξίδι ΣΤΑΘΗΣ ΚΟΥΤΛΗΣ Δικηγόρος
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΦΕΥΓΟΥΝ ΚΟΡΝΗΛΙΑ ΝΙΓΔΕΛΗ-ΜΑΖΗ
Θυμάσαι; Και σε φοβήθηκε τόσο τότες, αντρούσα, βλέπεις, εσύ, που μόλις τώρα τόλμησε να σε ξανακοντέψει. Και πάλι μόνο με μπαμπεσιά σε λύγισε. Σε νίκησε όμως; Άσ’ τον να το πιστεύει, γιατί εμείς δεν το πιστεύουμε. Εμείς θα σε θυμόμαστε, όπω ς ήσουνα. Π ά ντα δυνατή, π ά ν τ α γελαστή, π ά ν τα έτοιμη να πολεμάς και να προσφέρεις! Κοιμήσου λοιπόν τώρα ήσυχα. Το καθήκον σου απέναντι στη ζωή το έκανες και με το παραπάνω... Α δε μπορείς παρά να κλαις το δείλι, τους ζω ντανούς τα μά τια σου ας θρηνήσουν: θέλουν -μ α δε βολεί να λησμονήσουν. ΓΙΑΝΝΗΣ
ΠΑΠΑΝΗΣ
ΜΥΡΣΙΝΗ ΜΙΧ. ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ ( 1922- 2000 )
Κ
αλότυχοιο ι ν ε κ ρ ο ί π ο υ π ίκ ρ ια της ζωής. Τ ις χαρές της όμως; Δεν μπορεί παρά να τις θυμούνται πάντα! Θα ξεχάσεις λοιπόν ποτέ σου εσύ, μικρή παιδούλα ακόμα, πω ς κήρυξες την πρώτη σου επανάσταση απέναντι στο κατεστη μένο; Π ώ ς έφυγες α ντά ρ τικ α α π ’ το χω ριό στην πόλη, για τί αγάπησες τα γράμματα και ήθελες να συνεχίσεις τις σπουδές σου; Θ υμ άσ α ι π ιο ύστερα, στα μαύρα χ ρ ό νια της σ κλαβιά ς, π ο υ α νυπότακτη μ προσ τά ρισ σ α εσύ, μαζί με άλλα παλικάρια του χω ριού, σηκώνατε τη γαλανόλευκη (τι α ποκοτιά , Θεέ μου!) κάτω από την μ π ό τα του κατακτητή; Π όσο την αγάπησες, αλήθεια, τη Ζωή, τη Λ ευτεριά και τη Δημοκρατία! Θ υμάσαι (είναι δυνατόν να το ξεχνάς;) πόσο αγάπησες το πρώτο σου ανιψούδι; Με πόση χαρά και υπομονή, μου μάθαινες τον κόσμο, που -π ρ ά γ μα απίστευτο- ήτανε στρογγυλός, σαν το κατακόκκ ινο μήλο που βάσταγες, διδά σ κ ο ντα ς μου έτσι π ρ α κ τικ ά τη Γ εω γραφ ία; Κ α ι π ώ ς έσπαγες στα γέλια, σαν ξύνιζα τα μούτρα μου, καθώς δάγκωνα το μήλο και σου ’λεγα πω ς δάγκωσα α π ’ τη μεριά... της θάλασσας; Θυμάσαι πόσο σ ’ αγάπαγα και γω, τα μαύρα εκείνα χρόνια; Κ ι αργότερα, σαν πέρασε η λαίλαπα και μπήκε η γα λέρ α της π α τρ ίδ α ς μας σε π ιο ήρεμα νερά, πόσο μόχθησες για να προκόψ εις στη ζωή, πόσο αγά πη σες την ο ικ ο γένεια σου, το υ ς α νθ ρ ώ π ο υ ς όλους (κι ας σ ’ είχαν τόσο πολύ πικράνει μερικοί!) Γι’ αυτό, φαίνεται, σε ζήλεψε τότες ο χάροντας (πριν είκοσι ολάκερα χρόνια) και θέλησε ν ’ αναμε τρηθεί μαζί σου! Κ αι συ στάθηκες αντρίκια καρσί του και στην πρώτη μάχη παλικαρίσια τον νίκησες!
Η
Μ υ ρ σ ίνη Β ο υ ν ά τσ ο υ γεν νή θ η κ ε στην Α γιάσο το 1922. Ή τα ν το πρ ω τό το κ ο π α ιδ ί της φ α μ ίλ ια ς του Η λία Η λιογρα μμ ένου (Γραμμέλη) κ α ι της σ υζύγου του Ε ρ ιφ ύλη ς, π ο υ έδω σαν το «παρών» στην Εθνική Αντίσταση, για να πληρω θούν με το νόμισμα της αχαριστίας, τω ν διώξεων και του κατατρεγμού. Αδέρφια της ο Ευστράτιος, που σκοτώθηκε από τους Γερμανούς στην Αγιάσο, κατά το μπλόκο της 28.3.1944, η Κ ω νσ ταντίνα, σ ύζυγος Κ ω νσ τα ντίνου Χ ρυσάφη, θύμ α τος του ε μ φ υ λ ίο υ , κ α ι η Ά ν ν α , σ ύ ζ υ γ ο ς Π α ν α γ ιώ τ ο υ Γρηγορίου Κουλαξιζέλη, που ζει με την οικογένειά της στη Μ ελβ ούρνη . Π α ν τρ εύ τη κ ε το Μ ιχά λη Παναγιώτου Βουνάτσο (1920-1998) και απόχτησαν δυο π α ιδ ιά , το ν Π α ν α γ ιώ τ η , π ο υ μ έν ει στην Αγιάσο, και το Δημήτρη που μεταναστέυσε το 1970 στην Αυστραλία, όπου ζει με τη σύζυγό του Μαρία, το γένος Αντωνίου Βερδούκα, και με τις τέσσερις κ ό ρ ες το υ , τη Μ υ ρ σ ίν η , την Ε υ σ τ ρ α τ ία , την Εριφύλη και την Α ντω νία. Σ ’ όλο το μάκρος της ζωής της εργάστηκε σκληρά κοντά στο σύζυγό της,
που εκτός α πό α γγειοπ λά σ τη ς ήταν κ α ι ικ α νό ς δουλευτής της γης και εργάτης. Υπήρξε στοργική μητέρα και ευτύχησε να δει αποκαταστημένα τα π α ιδ ιά της κα ι να χα ρεί εγγόνια κα ι δισέγγονοι. Άφησε τη στερνή της πνοή στη γενέτειρά της στις 17.3.2000. Εκφράζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια στα παιδιά της, στα εγγόνια της και στους άλλους συγ γενείς. Ας είναι ελαφρό το χώμα του Κοιμητηρίου της Περασιάς που τη σκέπασε.
σηκώσει εγγόνια και να χαρεί. Αλλά και πικράθηκε πολύ από τον αναπάντεχο χαμό της δεκατετράχρονης εγγονής της Όλγας. Πέθανε σε ηλικία 83 ετών, σ τις 13.9.1998, κ α ι κηδεύτηκε στη Μ υτιλήνη. Ο γράφων την έζησε από κοντά. Ή τα ν μια θαυμάσια, μια υπέροχη μάνα. Την αγαπούσαμε και μας αγα πούσε πολύ... ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΜΙΧ. ΑΣΒΕΣΤΑ ΓΙΑΝΧΑΤΖ
(1870-1948)
Ιη ιηυιηοηιπη
ΑΔΡΙΑΝΗ ΝΙΚ. ΛΗΜΝΑΙΟΥ (1915-1998)
Η Αδριανή Λημναίου γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1915. Από πολύ μικρή ηλικία μπήκε στη βιοπά λη. Ο πατέρας της έφυγε μετανάστης για μια καλύ τερη ζωή στην Αμερική, αφήνοντας τες μόνες και α π ρ ο σ τά τευ τες, τη μητέρα της, την ίδ ια κ α ι τη μικρή της αδελφή Φωτεινή. Ο πατέρας χάθηκε για πάντα γ ι’ αυτές... Στο χρόνο επάνω αρρώστησε η μητέρα της, που έπρεπε να μεταφερθεί στην Αθήνα. Την Α δριανή, πεντά χρ ονη τότε, ανέλαβε να την κρατήσει προσω ρινά η γειτόνισσά τους Ο υρανία X. Δουκάρου, ενώ τη μικρή Φωτεινή την πήρε μια οικογένεια από τη Μυτιλήνη, ονόματι Καλογιάννη. Έ τσ ι και μετά την επιστροφή της μάνας τους οι δυο αδελφές έμειναν κ α ι μεγάλω σαν κοντά στις οικογένειες που ανέφερα πιο πάνω. Η Αδριανή παντρεύτηκε τον Νικόλα Λημναίο, που ήταν προσφυγόπουλο και αυτός από τα έφτα του χρόνια, από το Α δραμύττι. Απόχτησαν τρεις κ ό ρ ε ς, τη Μ α ρ ιά ν θ η , την Α σ π α σ ία κ α ι την Ευστρατία. Αξιώθηκε να τις δει παντρεμένες, να
Ο
κ α λ ό ς σ υ ν ε ρ γ ά τ η ς μ α ς Π α ν α γ ιώ τ η ς Ν ικ ο λά ο υ Ξ αφ έλης ή Ν εκ ρ ό τα λο ς μας έστειλε μια χαρακτηριστική φω τογραφ ία της μαντιλοδεμένης κ α ι β ρ α κ οφ όρα ς π εθ ερ ά ς του Β α σ ιλική ς Μ ιχαήλ Ασβεστά. Ο ι πεθερές μ πορεί να μην τα π ά ν ε σ υ ν ή θ ω ς τό σ ο κ α λ ά με τ ι ς ν ύ φ ε ς , α π ό κ α τα β ο λ ή ς κ ό σ μ ο υ , γ ια τ ο υ ς γ α μ π ρ ο ύ ς ό μ ω ς γίνοντα ι θυσία. Τα αισθήματα είναι αμοιβαία τις περισσότερες φορές. Να τι γράφει ανορθόγραφα, ύστερα από 52 χρόνια , για τη «δρένια» γερόντισσα του χ τες ο γ α μ π ρ ό ς της: Β α σ ιλ ικ ή Μ ιχ α ή λ Α ζ φ ισ τα γενιδικε το 1870 και Α π εφ ιό σ ε το 1948 ή τα ν π ο λ ι σ κ λιρ η γιν εκ α μ ε τα π ιγ ε ν ε 3 ο ρ ε ς δ ρ ό μ ο σ τή ς ε λ ιε ς κ α ι μ ο ν α χ α π ιγ ε ν ε γιριζε π ά λη και μέ τά π ο δ για γιανά Α να δρεψ η τα τρία της π εδ για Α ς ήνε το χο μ α της ελα υρή π ο υ τή σκεπάσε εονιατης ημνιμη
Η ΧΟΡΟΕΣΠΕΡΙΔΑ ΜΑΣ
.
Σ τ ι ς 23.2.2001 ο « Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο ς Σ ύ λ λ ο γ ο ς Α γιασω τώ ν», συνεχίζοντας την παράδοση, οργά νωσε Χ οροεσπερίδα στο Κέντρο «Εννέα Ό γδοα» (Λ εω φ όρος Α λεξά νδρ α ς 40), ό π ο υ ερ γά ζετα ι η « Α θ η να ϊκ ή Κ ο μ π α ν ία » . Σ υ μ μ ε τε ίχ α ν α ρ κ ετο ί Α γιασώτες και φ ίλοι της Αγιάσου. Ο χώ ρος ήταν
Μ ΝΗΜ Η ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Στη μνήμη του Ανδρέα Αρχοντή Κοντούλη πρό σφεραν 50.000 δρχ. η σύζυγός του Νίκη, τα παιδιά του Αλέκος και Αύρα, καθώς και η εγγονή του Νίκη. Ο Βασίλειος Ζαλπαρίνης πρόσφερε 4.000 δρχ. στη μνήμη των γονέων του Γρηγορίου και Μαρίας. Ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου (ΗΠΑ) πρόσφερε 17.000 δρχ. στη μνήμη της συζύγου του Αθηνάς, καθώς και στη μνήμη τω ν γονέων του Ιωάννη και Ε λένη ς Π α π α π ο ρ φ υ ρ ίο υ κ α ι Δ η μ η τρ ίο υ κ α ι Ευφροσύνης Αξιομακάρου. Η Μ αρία Κ αμινέλη πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη των παππούδω ν-γιαγιάδων της. Η Βασούλα και η Μ αρία Χατζημπεκιάρη π ρ ό σφεραν 15.000 δρχ. στη μνήμη τω ν γονέω ν τους Αναστασίου και Ελπίδας Χατζημπεκιάρη. Η Ε λένη Τ σ ιβ γ ο ύ λ η -Ζ υ γ ο μ α λ ά π ρ ό σ φ ερ ε 50.000 δρχ. στη μνήμη του συζύγου της Βασιλείου Τσιβγούλη. Ο Χ ρ ίσ το ς Α ληγιάννης πρόσφερε 3.000 δρχ. στη μνήμη της συζύγου του Μαίρης Αληγιάννη, το γένος Σπύρου Μουτζούρη (Φαναρτζή). Ο Χρίστος Π αναγιώτου Γλεζέλης και η αδελφή του Σοφία Γλεζέλη πρόσφεραν 5.000 δρχ. στη μνήμη του εξαδέλφου τους Δημητρίου Βασιλείου Γουγουτά.
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» Στιγμιότυπο από παλαιότερη χοροεσπερίδα του «Φιλο πρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» στο Κέντρο «Αηδόνια», στις 17.2.1991. Η Κλεοπάτρα Παναγιώτου Σταματέλη τρα γουδά «τριψίματα». Αλήθεια, γιατί τα τελευταία χρόνια ο Σύλλογός μας απομακρύνθηκε τελείως από τη λεσβιακή λαογραφική παράδοση και υιοθέτησε αποκλειστικά τον ισοπεδωτικό αστικό τρόπο διασκέδασης; (Φωτογραφία Ντίνου Παγωτέλη)
κατάλληλα διαμορφω μένος και λειτουργικός* το προσω πικό πρόθυμο και εξυπηρετικό* η μουσική και τα τραγούδια διαλεχτά* το κέφι αδιάλειπτο ως το τέλος. Δόθηκε η ευκαιρία σε όλους να σμίξουμε για μια ακόμη φ ορά, να χορέψ ουμε, να α π ο μ α κρυνθούμε για λίγες ώρες από τα καυτά προβλήμα τα που κάποτε μας ταλανίζουν. Αξίζει να σημειώ σουμε πω ς παραβρέθηκε στη χοροεσπερίδα μας και ο νομάρχης Λέσβου Δημήτριος Βουνάτσος. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Σεβ. μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Μ αρία Αγιασώτου-Λαμπρινού
Δρχ. 30.000 10.000
Αισθανόμαστε την υποχρέωση να ευχαριστή σουμε θερμά όλους όσοι στηρίζουν την εκδοτι κή προσπάθειά του Συλλόγου μας, καθώς και όλες τις άλλες δραστηριότητές του. Σ τ ο ν ξάδελφό μας Παναγιώτη Νώντα Γιαννικόπουλο, το γένος Ευστρατίας Φωτίου Ρουγκέλη, εκφράζουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια για την επιτυχία του, κατά τις Πανελλήνιες Εξετάσεις 2000, στο Τμήμα Μ ηχανολόγων Μηχανικών και Αεροναυπηγών του Πολυτεχνείου της Πάτρας, και του ευχόμαστε καλές σπουδές. ΜΑΡΙΑ ΕΥΣΤΡ. ΚΟΥΡΒΑΝΙΟΥ ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΘΙΜΟΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΥΡΕΛΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Κυκλοφόρησαν τελευταία τα βιβλία που εξέ δωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Α γιά σος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. Δρχ. 1.500.2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θ ρύλος και ιστορία της Α γιά σου της νήσου Λέσβου, Αθήνα 1997. Δρχ. 5.000. Τα β ιβλία δ ια τ ίθ ε ν τ α ι α πό το Σ ύλλο γο με άμεση παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (1.700 και 5.400 δρχ. αντίστοιχα). Επίσης δια τίθενται από τους κ α τά τ ό π ο υ ς α ν τ α π ο κ ρ ιτ έ ς το υ π ε ρ ιο δ ικ ο ύ «Αγιάσος», τα ονόματα και οι διευθύνσεις των οποίω ν αναγράφονται παρακάτω. Β . Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (12.000 δρχ.). Α ' τόμ ος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (26-45, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 19881991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994) και Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997).
ΘΑΝΑΤΟΙ - Μάζη Κορνηλία Ιωάννου, το γένος Βενέδικτου Νιγδέλη (Αθήνα, 30.12.2000, Κοιμητήριο Χαλανδρίου, 2.1.2001)
- Κοντούλης Ανδρέας Αρχοντή (Αθήνα, 9.1.2001, Κοιμητήριο Ζωγράφου, 10.1.2001)
- Γζωντέλη Ευστρατία Ιωάννου - Ψ υρούκης Μ ιλτιάδης Αποστόλου - Αληγιάννη Μ αρία Χριστοφόρου, το γένος Σπύρου Μουτζούρη (Φαναρτζή) (Αθήνα, 22.1.2001, Κοιμητήριο Βύρωνα, 23.1.2001)
- Χατζημπεκιάρης Ανάστασης Ιωάννου (Αθήνα, 22.1.2001, Κοιμητήριο Κόκκινου Μύλου, 23.1.2001)
- Θεοδωρακέλη Πηνελόπη, χήρα Χρίστου, το γένος Παναγιώτου Ευστρατίου Παπάνη (Αθήνα, 28.1.2001, Κοιμητήριο Ζωγράφου)
- Γουγουτάς Δημήτριος Βασιλείου (Μυτιλήνη, 14.2.2001)
- Σταυράκη Αντιγόνη, χήρα Βασιλείου, το γένος Δημητρίου Πράτσου
ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ Σ τ ις 28.1.2001, ημέρα Κυριακή, τελέστηκε τεσ σαρακονθήμερο μνημόσυνο του Γιάννη Π αναγιώ του Χ ρυσάφη στο ναό του Α γίου Θωμά (Γουδί). Παραβρέθηκαν συγγενείς, συνεργάτες και φίλοι. Σ τ ι ς 17.2.2001, ημέρα Σάββατο (Ψυχοσάββατο), τελέστηκε τρισάγιο στον τάφο του Ανδρέα Αρχοντή Κ ο ν το ύ λ η , στο Κ ο ιμ η τή ρ ιο το υ Ζ ω γρ ά φ ο υ . Παραβρέθηκαν συγγενείς και φίλοι. Το Διοικητικό Συμβούλιο του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών» και η Διεύθυνση του πε ριοδικού «Αγιάσος» εκφράζουν στους συγγενείς τα θερμά και ειλικρινή τους συλλυπητήρια.
ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ
ΔΙΟΡΘΩΣΗ Στην πρώτη και στη δεύτερη στήλη της σελίδας 5, του τεύχους 121 (Νοέμβρης-Δεκέμβρης 2000), να γραφεί Γρηγόρης Τζανής αντί Στρατής Τζανής.
Για κάθε πρόβλημα που έχει σχέση με το Σύλλογο ή με το περιοδικό «Αγιάσος», παρακαλοΰμε τα μέλη, τους συνδρομητές και τους φίλους, ν’ απευθύνονται άμεσα στον εκάστοτε αρμόδιο (πρόεδρο, ταμία, διευ θυντή του περ ιο δικ ο ύ κτλ.) και όχι έμμεσα, με παραγγελίες. Και τούτο, γιατί πολλές φορές δεν ενη μερώνονται έγκαιρα ή σωστά οι υπεύθυνοι, με απο τέλεσμα να δημιουργείται κάποτε δυσαρέσκεια ή να τους καταλογίζεται άδικα αδράνεια και αδιαφορία. Δ.Σ.