Με τη φανέλα του «Ολύμπου» ο Ευστράτιος Βασ. Πιπερίτης και ο Γεώρ γιος Σταύρου Κουμλέλης (31.3.1963).
Ο καθηγητής Γεώργιος Μιλτιάδη Χου τζαίος επί σκοπόν..., στο Αεροδρόμιο του Σέδες.
Η επιδέξια υφάντρα Αικατερίνη Ιωάν. Βάρου, το γένος Ευστρατίου Βασλά, μπροστά στο φακό του χτες.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα............................................................................................................ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΚΣΤ' ) ..................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Ιστορίες της αλλοτινής Αγιάσου. Γι μανή μ’ γι προυξινήτιργια..................................... ΚΑΤΙΝΑΣ ΤΕΡΤΙΠΗ-ΜΥΚΟΝΙΑΤΟΥ, Μνήμες από τη Γερμανική Κατοχή. Το δράμα της πείνας του λεσβιακού λ α ο ύ ............... ΗΛΙΑ ΠΑΉΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Η ονομαστή «Εννεάδα» του Γυμνασίου της Μυτιλήνης......................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ο κλαρινίστας και κιθαρίστας Σταύρος Ρόδανος ( Α ') .................................................................... ΚΑΕΑΝΘΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Αναγνωστηριακά Πολιτιστικά Δρώμενα. Απολογισμός, Μελλοντικοί Στόχοι, Ευοίωνες Προοπτικές....... Εξ αριστερών οι έπ α ινο ι............................................................................................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Απολυτήριο του Πεντατάξιου Διδασκαλείου Μυτιλήνης .... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Οι Πυργιώτες τίμησαν τον Ηλία Βενέζη.............................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Στρατή Βλαστάρη...................................................................................... ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Τι θα τα ποίσιν τα καλά; (ποίημα). ΔΗΜΗΤΡΗ ΖΑΡΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗ, Ο άνθρωπος (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ, Μουτζώστε τα (ποίημα)............................................................................................... .................. ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Αμα δε φράξιν τς αμπασιές (ποίημα). ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Τα σπουργίτια (ποίημα). ΟΜΗΡΟΥ ΠΑΠΑΝΗ ΜΑΡΙΓΩΣ, Έτσι λοιπόν (ποίημα). ΜΕΝΕΑΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Μπιζέρ’σι πάλι του Σταυρί... (ποίημα)...... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Ν. ΞΑΦΕΛΗ, Να τουν προσέχιν τουν αγρότ’ να μην τουν κάν’ν καψώνια................................................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Τα καρναβαλικά δρώμενα της Αγιάσου................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Σύντομη αναδρομή στην ιστορία της Αέσβου. Με αφορμή το βιβλίο «Η Μήθυμνα στα κύματα τισν αιώνων».. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΞΕΝΕΛΗ, Εκδήλωση για την Ευστρατία Τσοκάρου. «Ιστορίες και Παραμύθια α π ’ τν Αγιάσιου»............................... Τα πθίτκα μας (Ερμόλαος Χατζηβασιλείου, Χρίστος Γλεζέλης (Πουπούσας), Προκόπης Κουτσκουδής)......................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΑΗ-ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΑΗ-ΔΑΡΙΤΣΗ, Σας πληροφορούμε........................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Αυτοί που φεύγουν. Εισφορές. - Συγχαρητήρια................................................................................................................. Κοινωνικά......................................................................................................................................................................................................
Σελ. 3 4 5 6 7 9 13 16 17 18 19 20 21 22 23 30 34 35 36 37 38
ΕΞΩΦΥΛΛΟ Στιγμιότυπο από την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Ολυμπιάδα... πίσω έχει την ουρά», της οποίας η πρώτη παράσταση δόθηκε στην Αγιάσο, στις 21.3.2004.
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Το ρεπιασμένο και εγκαταλειμμένο ελαιοτριβείο της Καρύνης, συντροφιά με τη μαγεία της ανοι ξιάτικης λεσβιακής φύσης. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρατίου Αιάκατου)
Ι85Ν 1106-3378
Μ Π ΡΟ Σ Γ Κ ΡΕ Μ Ο Σ ΚΑΙ Π ΙΣΩ ΡΕ Μ Α Τ ον τελευταίο καιρό η Κύπρος, το νησί της Αφροδί της, βρέθηκε για μια ακόμη φορά στο επίκεντρο του δη μοσιογραφικού ενδιαφέροντος. Τριάντα χρόνια μετά τα δραματικά γεγονότα του πραξικοπήματος εναντίον του Μακαρίου και της επέμβασης των Τούρκων, μπήκαν σε τροχιά υλοποίησης η επανένωση με δημοψήφισμα και η πλήρης ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρώτη σκό νταψε στην εκφρασμένη με δημοκρατικές διαδικασίες ηχηρή άρνηση των Ελληνοκυπρίων, ενώ η δεύτερη δρο μολογήθηκε ακωλύτως, μια και ήταν προαποφασισμένη χωρίς δεσμεύσεις... Όλοι μας ζήσαμε έντονα το κλίμα των ημερών. Διαβάσαμε και ακούσαμε πολλά, για να μπορέσουμε να οσμιστούμε κάτι από τη σοφία των αναλυτών, των πολιτικών αρχηγών. Τόσες χιλιάδες σελίδες του σχεδί ου Ανάν ποιος ήταν δυνατόν να τις έχει στη διάθεσή του, αλλά και να ερμηνεύσει και να κατανοήσει το πε ριεχόμενό τους, τη στιγμή που και ένα απλό συμβό λαιο έχει κάποτε ασάφειες και κρύβει λογής λογής πα γίδες; Αλλος έλεγε το κοντό του, άλλος το μακρύ του, άλλος διατύπωνε τις θέσεις του απερίφραστα, άλλος μιλούσε με σιβυλλικό τρόπο. Ο καθένας πουλούσε αυ τό που είχε, αυτό που καταλάβαινε ή ακόμη αυτό που τον συνέφερε... Αλλοι τάχτηκαν υπέρ του ναι και άλλοι υπέρ του όχι. Οι πρώτοι θεωρούσαν μοναδική την ευκαιρία για εξο μάλυνση της κατάστασης, παρ’ όλες τις αδυναμίες του
σχεδίου. Οι δεύτεροι, υπέρμαχοι επιθυμητών μαξιμαλι στικών επιδιώξεων, άσχετα αν αυτές εντάσσονταν ή μη στη σφαίρα του εφικτού, παρότρυναν το λαό να εναντιωθεί, να μην ενδώσει στις πιέσεις, να μη μειοδοτήσει. Ορισμένοι μάλιστα από δαύτους έδιναν την εντύπωση πως κρατούν από τους γιγαντομάχους του ’40 που βροντοφώναξαν όχι στο φασισμό. Θεωρούσαν μάλιστα κά θε αντίθετη άποψη προδοτική... Είναι αλήθεια πως κανένας συνετός άνθρωπος δεν είναι εχθρός του έθνους του. Εφιάλτες, βέβαια, υπάρ χουν, αλλά δεν αποτελούν τον κανόνα. Ο καθένας βλέ πει το συμφέρον του τόπου του από διαφορετική σκο πιά. Το ποιος έχει δίκιο το λέει αργά ή γρήγορα η ιστο ρία. Τα παχιά λόγια, η μισαλλοδοξία, ο φανατισμός, τα μικροκομματικά συμφέροντα μάς έβλαψαν πολλές φο ρές και ως άτομα και ως εθνική οντότητα... Το Κυπριακό δυστυχώς και πάλι περιήλθε σε αδιέ ξοδο. Τα γεγονότα τρέχουν και οι συσχετισμοί αλλά ζουν. Με το πέρασμα του χρόνου συνήθως μια κατοχή εμπεδώνεται περισσότερο, ο πατριωτισμός ξεθωριάζει και οι μηχανισμοί άμυνας ατονούν. Όλα καταντούν μακρινή θύμηση που ακουμπά στην απραξία, στον εφη συχασμό, στο βόλεμα. Θα ήταν ευχής έργο να γίνουν βελτιώσεις στο σχέδιο Ανάν, να δοθούν οι απαραίτητες εγγυήσεις και να σαρκωθεί το όνειρο της βιώσιμης και δίκαιης λύσης... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Αναμνηστική φωτογραφία Παλαιοκηπιανοί από την πρωτομαγιάτικη εξόρμησή τους στο Σορόκο Μεσαγρού Γέρας το 1957. Ημέρα χαράς, αλλά και εθνικού παλμού και αγωνιστικότητας, όπως φαίνεται από τη φιαλοσχημάτιστη ονομασία της ηρωικής Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ). (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζηβασιλείου)
Π Α Τ ΡΙΔΟ ΓΝ Ω ΣΤΙΚ Α Αγιάσος, αγάπη μου... ΚΣΤ Α ς ξεκινήσουμε πάλι από την πλατεία της Αγο ράς και ας ανηφορίσουμε το δρόμο που οδηγεί προς το Σταυρί. Σκοπός μας να θυμηθούμε και να περιγράψουμε τα μαγαζιά, που υπήρχαν και που υπάρ χουν εδώ, αλλά και να μνημονεύσουμε τους συμπα τριώτες μας, που τα είχαν ή που τα έχουν τώρα. Μετά από το καφενείο του Μαγλογιάννη, το οποίο περιγράψαμε ήδη, είναι το μαγαζί του Π ρο κόπη Σκοπελίτη, άλλοτε κουρέα, ο οποίος πουλά και ξυλόγλυπτα που τα κάνει ο ίδιος. Πριν από το Σκοπελίτη το μαγαζί αυτό ήταν παντοπωλείο του μακαρίτη Βασίλη Γέρου (Ντιλιμπακη). Παλαιότερα ήταν ενιαίο με το διπλανό γαλακτοπωλείο του Γε ωργίου Δελόγκου, που τον διαδέχτηκε ο γιος του Ευστράτιος, μέχρι που συνταξιοδοτήθηκε. Το 1930 το είχε καφενείο, που ονομαζόταν «ΚΑΦΕΝΕΙΟΝ ΤΟΠΑΝΘΕΟΝ», ο πατέρας μου Κλεάνθης Κου δουνέλης -η μεταλλική επιγραφή βρίσκεται ακόμα στο σπίτι μου- που το γύρισε μετά σε γαλακτοπω λείο, με συνεταίρο τον κουνιάδο του και θείο μου Γιάννη Χατζησάββα (Πατάτα). Τελικά ο πατέρας μου το γύρισε σε παντοπωλείο, για να το κλείσει κι αυτό σύντομα, γιατί τον φάγανε τα βερεσέδια, όπως μαρτυρούν τα μπακαλοτέφτερα που βρήκα στο σπί τι μας, γιατί η φτωχολογιά την εποχή εκείνη δεν εί χε καθόλου τα οικονομικά της και περνούσε πολύ δύσκολα. Δεν ξέρω ποιες άλλες χρήσεις είχε το μα γαζί αυτό, που τώρα είναι ιδιοκτησίας Γιάννη Κα ραφύλλη (Νταγή). Το θυμάμαι όμως και ως μαγει ρείο του Ευστράτιου Δουγραματζή (Φουνιά). Παραπλεύρως είναι τώρα το φαρμακείο της Αντιγόνης Χατζηαποστόλου, πριν όμως λειτούρ γησε σ ’ αυτό η Εμπορική Τράπεζα της Αγιάσου, που τελικά μεταφέρθηκε σε ιδιόκτητο οίκημά της, που άλλοτε ήταν παντοπωλείο του Ευστρατίου Μαριγλή. Πριν από την Εμπορική Τράπεζα και για πολλά χρόνια το είχε μανάβικο ο αποβιώσας Νικό λαος Κουμλέλης, πιο παλιά δε ακόμα το είχε μα νάβικο ο Σπύρος Καλογεράς. Αυτά μπόρεσα και αναμόχλευσα από τη μνήμη μου. Παραπλεύρως, προς τα επάνω, ήταν παλιά το παντοπωλείο του βρακοφόρου Γιάννη Κορομηλά, παππού του καθηγητή Κλεάνθη Κορομηλά. Για κά-
Αναμνηστική φωτογραφία φίλων από την εποχή του μεσο πολέμου. Διακρίνονται, από αριστερά, ο πολυτεχνίτης Κλεάνθης Κουδουνέλης, ο οποίος εργάστηκε ως ασβεστάς, ως καφετζής, ως γαλακτοπώλης, ως παντοπώλης..., ο πρα ματευτής Παναγιώτης Γλεζέλης (Ξ’νέλ’) και ο ράφτης Θρασύβουλος Κουταλέλης (Ταζιανός). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Χαρίλαος Κλ. Κουδουνέλης)
ποιο χρονικό διάστημα έγινε επίσης παντοπωλείο των συνεταίρων και κουμπάρων Αποστόλου Νικο λάου Βλαστάρη και Χριστόφα Γεωργίου Οικονό μου. Το ίδιο μαγαζί έγινε επίσης μανάβικο των Νι κολάου Σμυρνιού και Βασιλείου Σάββα (Φ ίδ’), πριν να μεταφερθούν στην απέναντι πλευρά, όπως περιγράψαμε σε προηγούμενο σημείωμά μας. Για κάποιο χρονικό διάστημα το είχε ο Ευστράτιος Ασημένιος, ο οποίος πουλούσε είδη οικοδομών, όπως επίσης το είχαν και οι ψαρομανάβηδες συνε ταίροι Ευστράτιος Βουνάτσος (Κνας) και Πάνος Βουνάτσος (Κουκ’βάγια), που το είχαν ονομάσει «ΤΑ ΝΕΑ ΨΑΡΑΔΙΚΑ ». Τώρα λειτουργεί σ’ αυτό ψησταριά-σουβλατζίδικο. (Συνεχίζεται) ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ
ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΕ Σ ΤΗ Σ Α Λ Λ Ο Τ ΙΝ Η Σ Α Γ ΙΑ Σ Ο Υ Γι μανή μ ’ γι προυξινήτιργια Α νεβαίνοντας για το Σταυρί, λίγο πριν από τον Ξενώνα, σ’ ένα μικρό και άβολο σπιτάκι ζούσε η για γιά μου η Μυρσίνη, παρέα με μια κάτα ψαρή και με την κρίβατή τ' μαστόρ’σσα, τη φτιαγμένη από το γέρο τον Καραμανλή, τον πατέρα του αγαπημένου Ανανία. Η γιαγιά μου έκανε έξι παιδιά, τέσσερις γιους και δυο κόρες διουμιλιαριές. Καθώς ήταν όμως περήφα νη γυναίκα, δεν ήθελε να γίνει βάρος στα παιδιά της, εκείνα τα δύσκολα χρόνια, κι έτσι ύφαινε από το πρωί έως το βράδυ, για να έχει η κισέ της παραδέλια και για να δίνει στα εγγόνια της που ήταν αρκετά. Ύφαινε από μπαμπακούλα ως το μετάξι, αλλά και κουρέλια και μάλλινα. Έκανε πιραστά χαγιαλιά, τσι-
φάλονσις, τέριπλη, διουρέλια, παραμάτσ’, τσουχόφ, κουβέρτες μεταξωτές, κότα’να και κουλουτσ’θιά. Πάντα η γιαγιά μου είχε κανένα ρόδι ή ξηρά σύ κα, καρύδια και κάστανα, για να τρατάρει τους μου σαφίρηδες. Φιλότιμη γυναίκα, κάποτε, στ’ Άντριγια, στον πύργο, έκανε τραπέζι στο μακαριστό δε σπότη Ιάκωβο τον από Δυρραχίου, καθώς περνούσε με τη συνοδεία του, πηγαίνοντας στον πύργο του παπα-Στεφανή, ένα καλοκαίρι, για να πάρει αέρα κοντά στον ποταμό τον Αντριώτη. Κι έλεγε με περη φάνια η γιαγιά μου: Μέχρι τσι δισπότ’ς πέρασι τσι
κάτσι να πιει καφέ στον πριβόλ ’, σ τ ’ Άντριγια. Η πόρτα της ήταν πάντα ανοιχτή, όταν ύφαινε, και καθώς περνούσαν γνωστές και γνωστοί φώνα ζαν: Κ α λ’μέρα, ε Μ νρσίν’! Είσι καλά; Τότε, όταν ο γείτονας νοιαζόταν για το γείτονα, όταν η Αγιάσος είχε ανθρώπους περήφανους και χριστιανούς. Έ κα νε στην κρεβατή προύτσις τσι προύτσις, παραγγελιές από τις μανάδες, για να παντρέψουν τα κ ο π ε λούδια και τα κουπιλάρια τους. Ή ταν όμορφη, βρακού, με το τσεμπέρι με τα τσι μπίδια, μερακλίδικα καρφωμένο με φουρκέτες πά νω στις βρονλίδες της. Άσχημος ο παππούς μου, ο Χριστόφας, τη ζήλευε, σαν έριχνε τους αμανέδες στους γάμους και στα ζιαφέτια. Μια φορά μάλιστα τα έκανε γυαλιά καρφιά, όταν τραγούδησε η γιαγιά η Μυρσίνη πάνω στο Σταυρί το «Σ’ αγαπώ, γιατί εί σαι ωραία, σ’ αγαπώ, γιατί είσαι συ». Οπότε θυμόταν τα νιάτα της, έλεγε πόσο ήταν ερωτευμένος μαζί της ο μακαρίτης, το Μ παντέλ’, ο μετέπειτα πεθερός του Στρατή του Αναστασέλη. Τρέχαν τα σάλια ντ, έλεγε, άμα μι ίβλιπι, αλλά δεν ήταν τνχιρό να γέν’ τσι πήρα έγιοντονν του ζ ’λιά ρ ’,
για να μη σ ’κάσ’, και αναστέναζε βαθιά η καημένη. Γι’ αυτό, όταν εγώ έγινα 18-19 χρονών, ντε και καλά η γιαγιά μου, καθώς έβλεπε ότι γυάλιζα στο μάτι, έλεγε: Να κόψου του πάνι τσι να σι παντρέψου μι πασήμαδου γαμπρό, μουρφάθριπου, μι βιο τσι όνουμα... Να μη μ ’ φέρ ’ς κανέναν κουλουκ ’νίστ’ τσι βλέπ’ς τα τσιραμίδια τσι θαρρείς ότι είνι παξ ’μάδια. Θα σ ’ δώσου του Θ ϊουφάν’, που ’νι σ π ’τίσιους, μι μυαλό κατασταλαμένου, να σι σ ’νιφέρ’ που ’σι κουμμάτ’ λουλούδα. Εγώ όμως τσίριζα, λέγοντας: Λεν τον θέλω, ρε γιαγιά, γιατί φορά 50 νούμερο πα πούτσια... Μην τα βλέπ’ς σν, έλεγε η γιαγιά μου, βλέπι τα μάτια ντ που ’νι ζουγραφ’στά. Εγώ όμως, όσο έβλεπα τα παπούτσια του τα πελώρια, τόσο απελπιζόμουνα. Α τουν φουνάξου μια μέρα να τα πείτι, γιατί φτος σι μπιγέντ’σι τσ ’ είνι θ ’κό σ ’ τυχιρό, έλεγε κάθε λίγο και λιγάκι η γιαγιά μου. Αλλά εγώ πού να ακούσω λόγια πρ ο υτ’νά, που πάντα εί χα τον έρωτα κορόνα στο κεφάλι μου... Θύμωνε και η γιαγιά μου και μου είπε κάποτε: Ό ,τ’ θέλ’ς κάνι. Κατά που στρώσ’ς, θα τσ ’μηθείς, αλλά μη ξουνουπιράσ’ς τσι μι ανιμουτσιχλίσ’ς. Πέρασε καιρός από τότε και ένας γνωστός της από τη γειτονιά, β ’ν ίτ’ςκαι πρ ο υτ’νός, παντρεύτηκε τη Λεμονιά, που ήταν και οπισθοδρομική, αλλά είχε μόδια και σπιταρόνες... Την πρώτη νύχτα του γάμου δίψασε ο γαμπρός και καθώς ήταν παγωνιά τα κ ’μάρια παγώσαν στην αυλή. Τι πολλά και λίγα ο γα μπρός αναζήτησε το χαρανί που είχε νερό για το ζο και ήπιε και ξεδίψασε. Πρωί πρωί πήγε να πιει ένα καϊνάρι στον καφενέ. Ό λοι τον κοίταζαν παράξενα, καθώς ήταν «αφουτσιρής». Άλλος έλεγε το κοντό του, άλλος το μακρύ του κι ένας χωρατατζής ρώτη σε: Ρε γαμπρέ, πρώ τ’ φουρά είδις γ ’ναίκα τσι γι μούρ’ σ ’ τσιτρίν’σι; Ο γαμπρός σκέφτηκε λίγο και έξυσε το κεφάλι του, καθώς θυμήθηκε ότι ο μαρχαμάς, με τον οποίο σκουπίστηκε, ήταν βαμμένος κί τρινος, αφουτσιρής, και το χρώμα έβαψε στη μούρη του μες στα σκοτεινά... Τα έμαθε η γιαγιά μου η Μυρσίνη αυτά και είπε μετανιωμένη: Ζειςχρουνείς, να μην κάν’ς προυξινιές αταίριαστις, γιατί θα κάψ’ς τσ ιφ ά λ ι! Και η γιαγιά μου η Μυρσίνη σταυροκοπήθηκε στον Άγλια και απάντεχε να έρτει κάποτε η ώρα η καλή για μένα... Μυτιλήνη 21.1.2004 ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ
Μ Ν Η Μ Ε Σ Α Π Ο ΤΗ Γ Ε Ρ Μ Α Ν ΙΚ Η Κ Α Τ Ο Χ Η Το δράμα της π είνας του λεσβιακού λαού ΰημέρωνε. Όλοι το ήξεραν ότι σήμερα, στις 4 του Μάη του 1941, έρχονταν οι κατακτητές στο νησί. Βαριά ατμόσφαιρα βασίλευε παντού. Στο δρόμο ούτε γάτα. Νό μιζες ότι η πόλη εγκαταλείφτηκε. Οι σειρήνες σφύριζαν άγρια. Ακόμα ακούω το διακεκομμένο ήχο στ’ αφτιά μου μμμμ... μμμμ... μμμμ... Αυτό λέει, έρχονται, κρυφτείτε! Τα μαγαζιά κλειστά, οι δρόμοι έρημοι. Όλοι βρίσκο νταν στα σπίτια τους, έχοντας τα «κανάτια» κλειστά. Πίσω όμως από τις γρίλιες και τις χαραμάδες βλέπαμε, ακούγαμε και περιμέναμε να δούμε τους κατακτητές. Είχαμε ένα φόβο στην ψύχη. Δεν ξέραμε τι θα κάνουν. Εγώ, όρθια σ’ ένα παράθυρο του σπιτιού μας, στο δεύ τερο όροφο, περίμενα με όλους τους δικούς μου. Τις δυο αδελφές μου, τη μητέρα μου και το Μανόλη, αδερφό του γιατρού Γιώργου Αθανασίου, και άλλους συγγενείς και γνωστούς, που και αυτοί περίμεναν να δούνε τι θα γίνει. Έφτασαν, αλλά πώς, με τι ήρθαν, τι τους έφερε, δεν έμαθα ούτε ρώτησα ποτέ. Την άφιξή τους πάντως συ νόδεψαν πάλι τα στούκας, που πετούσαν χαμηλά και χαλούσαν τον κόσμο. Οι σειρήνες κάποτε σίγησαν. Ό,τι κι αν γινόταν, δε θα μας ειδοποιούσαν πια. Και να, έφτασαν στην αγορά, κοντά στο σπίτι μας, στου Αγίου Συμεών. Εκείνο που άκουσα μέσα στην ησυ χία, πριν τους δω, ήταν βάδισμα στρατιωτών, που ακου γόταν διαφορετικά από το βάδισμα των δικών μας στρα τιωτών, όταν περνούσαν. Αργότερα άκουσα ότι λεγόταν βάδισμα της χήνας. Μετά είδαμε και τους Γερμανούς στη γραμμή, που βημάτιζαν, χωρίς να γυρίζουν τα κεφάλια τους δεξιά ή αριστερά, ίσως για να κάνουν εντύπωση. Όλοι τρέμαμε κι αναρωτιόμασταν. Τι θα κάνουν; Θα μπαίνουν μέσα στα σπίτια με το έτσι θέλω; Θα μας κακοποιούσαν; Τίποτα όμως δεν έγινε από αυτά. Αργότερα όμως, όταν μερικοί πατριώτες επιχειρού σαν με βάρκες να φύγουν, τους έπιαναν και τους εκτε λούσαν. Μάλιστα λέγανε ότι τους πρόδιναν οι φιλογερμανοί, οι δωσίλογοι. ΓΓ αυτό κι αυτοί αργότερα έδωσαν λόγο στη δικαιοσύνη, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία. Από δω και πέρα άρχιζε η Κατοχή. Οι Γερμανοί σο βαροί δεν πείραζαν φαινομενικά κανέναν, αλλά δεν άφησαν τρόφιμα για το λαό της Μυτιλήνης και της Λέ σβου γενικά. Η Προκυμαία, βέβαια, πάντα ήταν γεμάτη με τρόφιμα, άλλα σε σακιά, άλλα σε βαρέλια, και κάθε μέρα τα έστελναν με καράβια. Πού; Στο στρατό τους, φυσικά. Δεν άφησαν τίποτα σχεδόν. Ευτυχώς από λάδι κάτι γινόταν. Οι άνθρωποι βρήκαν τρόπο να κρύψουν κάποιες ποσότητες. Τότε άρχισε η πείνα. Δεν υπήρχαν τα πιο βασικά, το ψωμί και το γάλα για τα παιδιά. Όλοι είχαν αδυνατίσει. Το μόνο που είχαμε ήταν οι ελιές. Όλοι οι δρόμοι ήταν γεμάτοι λιοκούκουτσα.
Μερικοί άνθρωποι πήγαιναν και δούλευαν στους Γερμανούς, για να παίρνουν κάτι φαγώσιμο. Οι γυναί κες, εξάλλου, που δούλευαν σε κουζίνες Γερμανών, κα θάριζαν τις πατάτες με τρόπο που να μένει στα τσό φλια αρκετή πατάτα. Μετά παρακαλούσαν τους Γερμα νούς να πάρουν τα τσόφλια και αυτοί τους τα έδιναν. Αυτά έγιναν στην αρχή, γιατί μετά οι μαυραγορίτες τους άνοιξαν τα μάτια και έπαιρναν αυτοί τα τσόφλια και τα περισσεύματα αντί αμοιβής και τα πουλούσαν στη μαύρη αγορά. Τότε άρχισε και ο Ερυθρός Σταυρός να κάνει κάτι διανομές. Αυτές γίνονταν στην Προκυμαία, στο Τελω νείο. Όχι, βέβαια, και πολλά πράγματα. Αίγα όσπρια, μπισκότα, τσίρους και διάφορα άλλα. Είχα λάβει κι εγώ μέρος στις διανομές, μαζί με άλλο προσωπικό από τα παντοπωλεία της Μυτιλήνης. Σαν αμοιβή παίρναμε χρήματα και τρόφιμα, που με χαρά τα πήγαινα στη μη τέρα μου. Τότε είχαμε Πάσχα. Ακόμα και στους εργά τες που έφτιαχναν τους δρόμους τους έδιναν τρόφιμα και τις διανομές τις κάναμε εμείς στο παντοπωλείο. Η πείνα ήταν αβάσταχτη. Για να πάρεις κάτι, έπρε πε να περιμένεις με τις ώρες στην ουρά, πριν φτάσουν ακόμα τα τρόφιμα. Τα παιδιά είχαν κάνει συμμορίες και κλέβανε τα τρόφιμα, που είχαν οι Γερμανοί στο λιμάνι, για να τα ταξιδέψουν. Τους κλέβανε μπροστά στα μάτια τους. Ποιος να φοβηθεί τόσο μικρά παιδιά; Τα άφηναν να κολυμπούν στο λιμάνι, κοντά στα τρόφιμα, από τη με ριά του Ταχυδρομείου. Αυτά είχαν το σκοπό τους. Εί χαν κουτιά ντενεκεδένια με καπάκι κι ένα καλάμι, ειδι κά φτιαγμένο, μπροστά κομμένο έτσι που να τρυπάει το τσουβάλι, αλλά να περνάει το υλικό από μέσα και να πηγαίνει στο ντενεκεδένιο κουτί. Αλλο είχαν για ζάχα ρη, άλλο για αλεύρι, άλλο για όσπρια, ανάλογα τι ήθε λαν να πάρουν. Οι ομάδες ήταν χωρισμένες από πριν. Ήταν οι κολυμβητές, που θα έβγαιναν κοντά στα τσου βάλια και θα έκλεβαν, ήταν οι άλλοι, που με χαζομάρες θα απασχολούσαν τους Γερμανούς σκοπούς, γιατί αν ήταν Έλληνες σκοποί δε θα μπορούσαν να τους ξεγε λάσουν, και οι άλλοι από την ομάδα που θα είχαν τον κόρφο τους έτοιμο να δεχτεί το κλεμμένο. Ακόμα φο ρούσαν μακριά παντελόνια, που τα έδεναν κάτω, για να ρίχνουν μέσα τα τρόφιμα. Έτσι, μ’ αυτό τον τρόπο, τα μικρά έκαναν χρυσές δουλειές. Όταν πια στο φόρτωμα έτρεχε και κανένα σα κί, πού να φανταστούν τι είχε γίνει. Θα νόμιζαν ότι κά που σχίστηκε. Έτσι έζησαν αυτά καλά κι εμείς καλύτε ρα. Η πενία τέχνας κατεργάζεται. Έτσι δεν είναι; ΚΑΤΙΝΑ ΤΕΡΤΙΠΗ-ΜΥΚΟΝΙΑΤΟΥ
ΦΕΡΕΛΠΙΛΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΟΑΕΜΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ Η ονομαστή «Ε ννεάδα» του Γ υμνασίου της Μ υτιλήνης Ή μ ο υ ν παιδάκι και θυμάμαι πως περιμενα την επόμενη επίσκεψη, στο σπίτι μας, μιας παρέας μεγά λων, των οποίων η παρουσία και η ατμόσφαιρα που δημιουργούσαν με εντυπώσιαζαν και με διασκέδα ζαν, με τα παιχνίδια και με τα αστεία που έκαναν μαζί μου. Περισσότερο, όπως ήταν φυσικό άλλωστε, ασχολούνταν μαζί μου ο νονός μου Χαράλαμπος Κανόνης. Δεν ξεχνώ ακόμα πώς τα κατάφερνε και έδινε ολόκληρες παραστάσεις με τα δάκτυλα των χε ριών του και με τη βοήθεια της λάμπας. «Κοίτα στον τοίχο», μου έλεγε, κι εγώ παρακολουθούσα πότε μια γάτα και πότε ένα σκύλο να μαλώνουν, και διασκέ δαζα αφάνταστα. Έβγαζε το χρυσόχαρτο από το πα κέτο τα τσιγάρα του κι έκανε πουλιά, ζώα, αλλά το καταπληκτικό για μένα ήταν, που έκανε ένα ποτηρά κι, έβαζε λίγη ζύμη στον πάτο του και το πέταγε στο ταβάνι, όπου κολλούσε κι έμενε για μέρες εκεί. Μεγαλώνοντας έμαθα αργότερα ότι η περίφημη αυτή παρέα ήταν η «Εννεάδα», μια ομάδα μαθητών, που ξεχώριζε στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης, με τους φωτισμένους καθηγητές του. Ή ταν ανήσυχοι, δραστή
ριοι, έγραφαν κείμενα, ποιήματα, σενάρια, και εξέδι δαν περιοδικά, τη «Νιότη» και το σατιρικό «Καμπα νάκι». Η παρέα ήταν γνωστή ως «Γερουσία», μέχρι που έβγαλαν μια αναμνηστική φωτογραφία, στο φω τογραφείο των αδελφών Βασιλείου, στην Προκυμαία. Μια μέρα, καθώς περνούσε ο Αριστείδης Δελής, πήρε το μάτι του τη φωτογραφία των εννέα φίλων στη βιτρίνα. Την επόμενη μέρα, στο μάθημα των Λατινικών, στην «Αινειάδα» του Βιργιλίου, απευθυνόμενος προς την παρέα, είπε: Εδώ μέσα έχουμε κι άλλη «Εννεάδα»! Από τότε τους έμεινε το δεύτερο παρατσούκλι. Στέκι τους ήταν το μεγαλύτερο δωμάτιο του σπι τιού του Χαράλαμπου Κανόνη, ο οποίος ήταν ψυχή και αρχηγός της παρέας, δραστήριος, με πολύ χιού μορ, που έπαιζε μαντολίνο, κιθάρα και βιολί. Δεν ήταν λοιπόν τυχαία η αναγνώρισή του από τους υπόλοιπους, που εκτιμούσαν τα προσόντα του, τη μεθοδικότητα, τη σοβαρότητα, τη σχολαστικότητα και τη σωστή του σκέψη. Με την αποφοίτησή τους από το Γυμνάσιο, η παρέα διαλύθηκε, λόγω σπου δών και επαγγελματικού προσανατολισμού. Ο Κανόνης ήθελε να σπουδάσει, πλην όμως τα οι-
Τα μέλη της «Εννεάδας», οι φερέλπιδες νέοι της μεσοπολεμικής περιόδου του Εξατάξιου Γυμνασίου Αρρένων της Μυτιλήνης. Διακρίνονται, από αριστερά, όρθιοι: Χαράλαμπος Κανόνης (Μπάμπης Καντριάς), Μίλτης Παρασκευαΐδης (Μίλτος Σκεβάς), Ηλίας Χιωτέλης (Αιακός Μυρτιάς), Στρατής Πρίμπας (Κώστας Αγαύης) και Χρίστος Καλδής (Θύμιος Ερπήλιος). Καθήμενος Αγγελος Αάμπρου, Παναγιώτης Κοντήβεης (Γιώτης Ερημίτης), Δημήτριος Αεοντής (Τάκης Ρογκάκης) και Στρατής Μακρυγιάννης (Στρατής Μισπίλης). (Φωτο-Βασιλείου, Μυτιλήνη)
κονομικά της οικογένειας δεν το επέτρεπαν. Προκη ρύχτηκε όμως διαγωνισμός του Καραντώνειου Κλη ροδοτήματος, για αποστολή Λέσβιων αποφοίτων σε γεωπονικές σχολές του εξωτερικού. Στις αυστηρότα τες εξετάσεις, στις οποίες έλαβε μέρος, μετά από εμπε ριστατωμένη και σοβαρή μελέτη, κλεισμένος στο δω μάτιό του, υπερίσχυσε των πολλών συνυποψήφιων του και έφυγε για τη Νότια Ιταλία, όπου φοίτησε στο Ανώτατο Βασιλικό Γεωπονικό Ινστιτούτο. Ύστερα από τέσσερα χρόνια τέλειωσε και έλαβε τη σπάνια ει δικότητα του ελαιοκόμου γεωπόνου. Ο πρόεδρος της Επιτροπής του Κληροδοτήματος, εκτιμώντας τους βαθμούς του και την πρόοδο που είχε σημειώσει, πρό τεινε να πάει στην Ροδοΐα της κεντρικής Ιταλίας, για ει δίκευση στη Σχολή Ελαιοκομίας, που θα ήταν πρό σφορη για το κύριο λεσβιακό γεωργικό προϊόν. Ο Κα νόνης δέχτηκε και την άνοιξη του 1935 γύρισε στην Ελλάδα. Διορίστηκε στην Κρήτη και ύστερα από τρία χρόνια μετατέθηκε στην ΑΤΕ Μυτιλήνης. Το 1941 ο Κανόνης μπήκε στην Εθνική Αντίσταση. Η δράση του, με πολλούς φίλους και στελέχη του ΕΑΜ, ήταν πλούσια. Συμμετείχε σε επιτροπές που οργάνωναν εκδηλώσεις. Το Μάρτιο του 1944 όμως συνελήφθη με το Νίκο Σαραντάκο από τους Γερμα νούς και γλίτωσαν, μαζί με άλλους συγκρατούμενους, την εκτέλεση, χάρη στο γνωστό περιστατικό της 4ης Απριλίου 1944, όταν έφτασε υποβρύχιο στη Μυ τιλήνη με Ιερολοχίτες, οι οποίοι χτύπησαν την Γκε στάπο. Με την απελευθέρωση εξακολούθησε τη δράση του. Στις αρχές του 1945 έπεσε στην παρανομία, προ κειμένου να αποφύγει τη σύλληψή του από την Εθνο φυλακή. Κρυβόταν και μετά δραπέτευσε στη Χίο. Το τέλος του ήταν φρικτό. Στις 29 Μαρτίου 1948 έπεσε σε ενέδρα και τον σκότωσαν, σε ηλικία 39 χρονών. Άλλο μέλος της «Εννεάδας» ήταν ο Στρατής Πρίμπας, ο αδελφός της μάνας μου, γνωστός και με το ψευδώνυμο Κώστας Αγαύης. Εκτός από ποιήματα, δημοσίευε σε συνέχειες μυθιστόρημα με το ρομαντι κό τίτλο «Στο βωμό του έρωτα», στο χειρόγραφο πε ριοδικό «Νιότη». Με την αποφοίτησή του έφυγε και αυτός για την Αθήνα και διέπρεψε στη δημοσιογρα φία, με το ψευδώνυμο Στρατής Γεράνης. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και ως αρχισυντάκτης στις εφη μερίδες «Ακρόπολις» και «Εστία». Διέθετε κύρος και κάλυπτε με υπευθυνότητα σημαντικά γεγονότα της τρέχουσας επικαιρότητας. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής έλαβε μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Μετά την απελευθέρωση εργά στηκε στο «Ριζοσπάστη» και στην «Ελεύθερη Ελλά δα». Πλην όμως δεν μπορούσε να ανεχτεί τις ενο χλήσεις που είχε από την Ασφάλεια και με το πρό-
Ο αρχιστράτηγος Αλέξανδρος Παπάγος «παραδίδεται» στους δημοσιογράφους. Αριστερά διακρίνεται ο Κώστας Γεράνης. (Φωτογραφία Μεγαλοκονόμου. Ανθίμου Γαζή 13, Αθήνα)
σχήμα λόγων υγείας έφυγε το Φεβρουάριο του 1951 για την Ελβετία. Από εκεί μετέβη στη Γερμανία, στο Μ άνχαϊμ και στη Χαϊδελβέργη, όπου πήρε από το ονομαστό πανεπιστήμιό της το δίπλωμα του οικονο μολόγου με άριστα. Το 1959 τον επισκέφτηκα και εί χα συζητήσει εκτενώς για επιστροφή του στην Ελλά δα. Δεν πρόλαβε να τακτοποιήσει τις υποχρεώσεις του, γιατί εργαζόταν ως σύμβουλος σε κάποια εται ρεία, και να γυρίσει. Παραμονή των Χριστουγέννων του 1963 πέθανε από ανακοπή της καρδιάς. Ξεχωριστό μέλος της «Εννεάδας» ήταν και ο με τέπειτα φιλόλογος καθηγητής Μίλτης Παρασκευ αΐδης, που είχε την τεχνική επιμέλεια και σκιτσογραφούσε στο περιοδικό «Νιότη». Με το ταλέντο του καθιερώθηκε και διέπρεψε και ως ζωγράφος και ως σκιτσογράφος. Νομίζω ότι δεν υπάρχει επώνυ μος Μυτιληνιός και μη, που να μην έχει σκιτσογραφηθεί από το Μίλτη. Φιλοτεχνούσε τα σκίτσα και εί χε τη συνήθεια να τα κρατάει στο αρχείο του και να δίνει φωτοαντίγραφά τους. Ο Δημήτριος Λεοντής έμεινε στη Μυτιλήνη και θυ μάμαι ότι δημοσιογραφούσε στην τοπική εφημερίδα «Το Φως» του Αθανασίου Γκράβαλη. Μετά εξέδωσε και ο ίδιος εφημερίδα με τον τίτλο «Εξέλιξις». Είχα παρακολουθήσει ατέλειωτες συζητήσεις του Λεοντή με το θείο μου Νίκο Πρίμπα, σχετικές με το αν έπρε πε, στον τίτλο της υπό έκδοση εφημερίδας, η κατάλη ξη να γραφεί με η ή με ι. Μεταπολεμικά διορίστηκε στο Κέντρο Κοινωνικής Πρόνοιας Νομού Λέσβου, από όπου αποχώρησε με το βαθμό του διευθυντή. Ο Χρίστος Καλδής είχε σπουδάσει γεωπόνος, ο Στρατής Μακρυγιάννης έγινε κρεατέμπορος, ενώ ο Ηλίας Χιωτέλης σταδιοδρόμησε ως φαρμακοποιός στη Μυτιλήνη... ΗΛΙΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
Ο ΚΑΑΡΙΝΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΚΙΘΑΡΙΣΤΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ Οδοιπορικό ζωής και πλούσιας καλλιτεχνικής δράσης Σ τ ι ς 27.8.2003 είχα την ευκαιρία και τη χαρά να επισκεφτώ στο σπίτι του στην Αγιάσο, στην οδό Πρέσπας, το Σταύρο Ρόδανο, τον απόμαχο πια ουραγό της φαμίλιας, η οποία σημάδεψε τις μουσικές πραγματώσεις της Αγιάσου, αλλά και της Λέσβου γενικότερα, επί έναν αιώνα. Η συνέ ντευξη που δημοσιεύουμε παρακάτω αποβλέπει στη διεύρυνση των γνώσεων μας γύρω από τις κο μπανίες του παρελθόντος, μια από τις ονομαστές των οποίω ν ήταν αυτή των Ρόδανων, και στην ευαισθητοποιηση για διάσωση και αξιοποίηση π α ντοειδούς αρχειακού υλικού. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
«Γεννήθηκα στην Αγιάσο στις 8 Ιουλίου του 1916. Είμαι π α ιδί του Ευστρατίου Παναγιώτη Ρό δανου, ο οποίος πέθανε το 1960, σε ηλικία 75 ετών, και της Α ικατερίνης Θεμιστοκλή Καχιλέλη, η οποία πέθανε το 1972, σε ηλικία 83 ετών. Ο Βασί λειος Καχιλέλης που σκοτώθηκε στο Σκρα το 1918 ήταν αδερφός της μητέρας μου. Ο πατέρας μου Ευστράτιος Ρόδανος είχε αδέρ φια το Νικόλαο και τη Μαρία, που ήταν σύζυγος του Ηρακλή Δεμιργκέλη. Ή ταν μεγαλύτερος από το Νικόλαο κατά δυο χρόνια. Έλεγαν ότι ο προπάππος μου καταγόταν από τη Ρόδο. Ο γιος μου Ευστρά
Ο Σταύρος Ρόδανος πριν από πολλά χρόνια. (ΡΚοΙο-ΟΙγπιρυ Στρατή Καμπά)
τιος, όταν υπηρετούσε στρατιώτης στην Κω, εντόπισε σε ταμπέλα καταστήματος το επίθετο ΡΟΔΑΝΟΣ. Το επάγγελμα του πατέρα μου ήταν μουσικός. Και ο παππούς μου όμως Παναγιώτης ήταν μουσι κός, βιολιστής. Τον έλεγαν «Μ αργιουλέλ’», γιατί πάντα έκανε μαργιολιές, αλλόκοτα πράματα. Από αυτόν πήρε και ο θείος μου Νικόλαος, που ονομα ζόταν «παπάς», γιατί, κάθε φορά που έπαιρνε χρή ματα, συνήθιζε να λέει: «Είμαι παπούτσα χρυσή, τώρα εγώ βλογώ, είμαι παπάς!» Κάποτε, κατεβαί-
Στρατιώτες του Συντάγματος Τηλεγραφητών Ρονφ. Πρώ τος, από (ΐριστερά, όρθιος ο Σταύρος Ρόδανος.
Στην αίθουσα του παλαιού Αναγνωστηρίου, στο Χάνι, που δεν υφίσταται σήμερα. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Σταύρος Ρόδανος, ο Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού) και ο Χαρίλαος Ρόδανος.
νοντας στην Αγορά, τον αποκάλεσε ένας «παπά». Ο παπα-Κ ανιμάς, που έτυχε να είναι κοντά, γύρι σε, αλλά αυτός που φώναξε είπε: «Συγγνώμην, π α πά, δε θέλω εσένα, θέλω το Ρόδανο!» Οπως ο π α π πούς μου, έτσι και ο θείος μου ήταν άνθρωπος μαργιόλος. Το παρατσούκλι «Άννες», το οποίο εί χαν τα αδέρφια Ευστράτιος και Νικόλαος, το χρω στούν σε μια θεία τους, ονομαζόμενη Άννα, με την οποία έμοιαζε πάρα πολύ ο πατέρας μου. Ο πατέρας μου απόχτησε τρία παιδιά, το Χ αρί λαο (1914-2003), εμένα και το Βασίλη, που γεννή θηκε το 1919 και πέθανε στις 23 Ιανουάριου του 2000. Πρώτος μπήκε στη μουσική ο Χαρίλαος, λί γους μήνες μετά εγώ και αργότερα ο Βασίλης. Φοίτησα στο Δημοτικό Σχολείο Αγιάσου, που ήταν στη θέση του σημερινού Αγριγιώτικου. Τότε δεν ήταν ακόμη μεικτό, ήταν χωρισμένο σε Αρρένων και Θηλέων. Δάσκαλοί μου ήταν, στην πρώτη τάξη ο
Το 1958 στο καφενείο του Παναγιώτη Παπαπορφυρίου (Γραμμή), το οποίο σήμερα ανακαινίστηκε σε κατάστημα από το Γεώργιο Ταράνη. Αιακρίνονται, από αριστερά, ο Δημήτριος Αγρίτης, ο Σταύρος Ρόδανος, ο Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού), η τραγουδίστρια Αουίζα και ο Ευριπί δης Ζαφειρίου (Καζίνο).
Ευστράτιος Φωτεινέλης, στη δεύτερα ο Ηλίας Λίβα νος, ο Μπασμπαλέλης, στην τρίτη ο Ευστράτιος Κο λαξιζέλης, ο Κακάβης, στην τετάρτη ο Ευστράτιος Λιάκατος, στην πέμπτη ο Βασίλειος Γαλετσέλης και στην έκτη ο Περικλής Στυλιανίδης, που είχε μεγάλο μεταδοτικό. Ή μουν πολύ καλός μαθητής και από το Στυλιανίδη έμαθα πολλά. Δώδεκα χρονώ τέλειωσα το Δημοτικό και αμέσως πήγα στο Ημιγυμνάσιο, που είχε τρεις τάξεις. Η τρίτη στεγαζόταν στον «Λουτρό», στο προαύλιο του σχολείου. Διευθυντής ήταν ο φιλόλογος Θεόφιλος Νουλέλης, ενώ καθηγη τές ο Δημήτριος Κύπριος, που μας έκανε γαλλικά, και ο Παναγιώτης Σκούνιογλου, που μας έκανε μα θηματικά. Εγώ τέλειωσα την πρώτη τάξη και έφυγα. Αρχικά ο πατέρας μου, π α ρ ’ όλο που είχα κλίση στη μουσική, με έστειλε να γίνω τσαγκάρης. Πήγα
Στον Κήπο της Παναγίας. Διακρίνονται, από αριστερά: Κώστας Αγρίτης (σερβιτό ρος), Δημήτριος Αγρίτης (Πα γώνα), Ευστράτιος Παπάνης, Χαρίλαος Ρόδανος, Ευστρά τιος Ψύρρας (Μουζού), Θεό φιλος Ευστρατίου Ψύρρας (παιδί), Ραφαήλ Σουσαμλής, Σταύρος Ρόδανος και Ευ στράτιος Σταύρου Ρόδανος (παιδί).
Στο Κέντρο του Πάρκου της Καρυάς. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Χαρίλαος Ρόδανος, ο Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού), ο χορευτής ΒΑΝ ΣΤΑΝ, ο Ευστράτιος Παπάνης, ο Δημήτριος Αγρίτης (Παγώνα) και ο Σταύρος Ρόδανος.
Στο Κέντρο του Πάρκου της Καρυάς, το οποίο διαχειριζόταν ο Γρηγόριος Χατζηραβδέλης (Σουλουγάνης). Ο χορευτής ΒΑΝ ΣΤΑΝ εκτελεί νούμερο με την παρτενέρ του. Στο βάθος διακρίνεται η ορχήστρα.
στο Δημήτριο Παναγιώτη Τζίνη ή Αϊβαλί, που είχε το τσαγκαράδικό του εκεί που αργότερα είχε μαγαζί ο Δημήτριος Ταράνης, ο Γκέγκος, και σήμερα ο γιος του Γεώργιος, στη γωνία του Ταχυδρομείου. Εργά στηκα μερικά χρόνια, μέχρι τα δεκαεφτά μου, και εί χα μάθει σχεδόν να τελειώνω παπούτσια. Ο πατέρας μου είχε ένα συγκρότημα με τους Σουσαμλήδες. Έ παιζαν ο πατέρας μου κορνέτα, ο αδερφός του Νικόλαος εμφώνιο, ο Θεόφιλος Ψ ύρ ρας, που η γυναίκα του Χαρίκλεια ήταν νουνά του Χαρίλαου, σαντούρι, ο Ευστράτιος Χριστοφαρής ή Καμπάς τρομπόνι, ο Παναγιώτης Σουσαμλής, ο Κακούργος, κλαρίνο και ο Αχιλλέας Σουσαμλής, το Γλύτσμα, βιολί. Οι δυο Σουσαμλήδες ήταν αλ κοολικοί και πολλές φορές, όταν βρισκόταν κά ποια δουλειά, δεν μπορούσαν να παίξουν, πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Ό ταν είδε ο πατέρας μου ότι το έκαναν μια, το έκαναν δυο, δεν άντεξε. Μια μέρα που ο Αχιλλέας δεν πήγε σε μια καλή δουλειά, γιατί ήταν μεθυσμένος, ο πατέρας μου έβαλε στη θέση του το Χαρίλαο, που από μικρός έπαιζε καλά μαντολίνο και μετά το βιολί του παππού. Οι Σου σαμλήδες δυσαρεστήθηκαν και έφυγαν, για να σχη ματίσουν δική τους κομπανία. Τον Αχιλλέα Σου σαμλή τον αντικατέστησε ο αδερφός μου, αλλά από την κομπανία έλειπε το κλαρίνο. Ο πατέρας μου προβληματίστηκε, αλλά τελικά
βρήκε τη λύση. Από τη Στρατιωτική μπάντα, στην οποία είχε υπηρετήσει ως δεκανέας, είχε γνωστό έναν καλό επιλοχία μουσικό, που έπαιζε κλαρίνο. Τον έλεγαν Μανόλη και τότε εργαζόταν σε ορχή στρα της Μυτιλήνης. Τον πήρε τηλέφωνο και του είπε ότι ήθελε να στείλει το γιο του, δηλαδή εμένα, για να με μάθει κλαρίνο. Έ τσι και έγινε. Ο πατέρας μου με έστειλε στη Μυτιλήνη και εγκαταστάθηκα σ’ ένα παλιόσπιτο, δίπλα στο σπίτι του δασκάλου. Ή μουν δεκαεφτά χρονώ, όταν έβγαλα την ποδιά του τσαγκάρη, για να γίνω μουσικός. Έ κανα τρεις μήνες μαθήματα από μια χοντρή μέθοδο κλαρίνου. Έ κανα από αυτά τα μαθήματα, για να καλλιεργη θώ. Είχα τόσο πολύ εξασκηθεί, που καταλάβαινα πως, ό,τι και αν έπαιζα, θα τα κατάφερνα. Κάποτε ο δάσκαλος μου έγραψε ένα συρτό απλό. Εγώ, παίζοντάς το, διαπίστωσα πω ς δεν άρμοζε σε μένα, γΓ αυτό και το στόλισα και το παρουσίασα με το δικό μου σύστημα. Περνώντας ο δάσκαλος από το σπί τι, άκουσε που το έπαιζα με το δικό μου τρόπο. Μπήκε μέσα και με ρώτησε αν μου το έχει έτσι γραμμένο. Του απάντησα πω ς δεν το έχει έτσι γραμμένο, αλλά πω ς εμείς στην Αγιάσο πρέπει να του δώσουμε χρόνο, για να μπορούν οι άνθρωποι να το χορέψουν. Δε μίλησε. Του ζήτησα να μου δώ σει άδεια μια βδομάδα και μου την έδωσε. Ό ταν ήρθα στην Αγιάσο, ήταν Σάββατο. Την Κυριακή έπαιζε η μουσική στο Σταυρί, στο καφε νείο του Ευστρατίου Τάλιου. Την είχε ο Γρηγόριος Τσουκαρέλης που διασκέδαζε. Μ όλις με είδε, μου είπε να πάω στο σπίτι και να πάρω το κλαρίνο. Του είπα ότι δεν ήμουν ακόμη τέλειος, άλλ’ αυτός επέ μενε. Έστειλε λοιπόν ένα παιδί στο σπίτι μας και έφερε το κλαρίνο. Με έβαλε κοντά στον πατέρα
μου. Εγώ, λόγω του το ότι ήξερα από μικρός όλα τα τραγούδια και τα είχα τυπωμένα στο μυαλό μου, άρχισα να παίζω με το συγκρότημα. Σε ό,τι έπαιζαν δεν έκανα πίσω. Είχα στα χέρια μεγάλη εξάσκηση. Ο κόσμος όλος με τριγύριζε. Ή μουν δεκαεφτά χρο νώ, ένα παιδί, και τους παραξένευε που έπαιζα απότομα έτσι κλαρίνο. Ό ταν τέλειωσε το παίξιμο, ο πατέρας μου είπε πω ς δε θα πάω πια στη Μ υτι λήνη και πω ς από τη μέρα αυτή ανήκα στην κομπα νία. Κατευθείαν μου έδωσαν και το μερδικό μου ολόκληρο. Αυτό έγινε την ίδια χρονιά με τον αδερ φό μου Χαρίλαο. Ο Χαρίλαος άρχισε κατά το Γε νάρη, ενώ εγώ κάτα τον Αύγουστο. Και από τότε παίζαμε μαζί συνέχεια, εξήντα περίπου χρόνια. Τριάντα σαράντα χρόνια έπαιζα κλαρίνο. Μέσα στο καφενείο όμως ιδιοκτησίας Ευστρατίου Σεντουκά, της Κλουστρής, στο Σταυρί, που το εκμεταλλευ όταν άλλοτε ο Γρηγόριος Λαλαδέλης, το Καμτζουρέλ’, και που σήμερα δε λειτουργεί, είχαν κρεμασμέ να μουσικά όργανα και εγώ έπιανα την κιθάρα και έπαιζα μόνος μου. Έτσι έμαθα σιγά σιγά και αυτό το όργανο. Το χρόνο τον είχα στο μυαλό μου. Έ πιασα σαν αστεία και σε ένα μήνα αυτοδιδακτος τα κατάφερα και έπαιζα με τη δική μας κομπανία. Επίσης έμαθα αργότερα και τζαζ, που το όλο σύστημα μου το προμήθεψε ο συμπατριώτης μουσικός Παναγιώ της Ψ αριανός. Ασχολήθηκα με τζαζ επί ένα χρόνο στο καμπαρέ Μυτιλήνης «Βράχος», στο οποίο εργά στηκα δεκαπέντε περίπου χρόνια. Δούλεψα επίσης στο κέντρο των αδελφών Κάτσαναβάκη, του Στρα τή, του Μιχάλη και του Γιώργου, που ήταν συνέται ροι. Από αυτούς μόνο ο Μιχάλης ήταν παντρεμένος
Στο Κέντρο του Προκοπίου Αουλαδέλη, στην Καρυά. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού), ο Ευριπίδης Ζαφειρίου (Καζίνο), ο Σταύρος Ρόδανος, ο Δημήτριος Αγρίτης (Παγώνα), η τραγουδί στρια και ο Χαρίλαος Ρόδανος.
με μια Ασωματιανή, τη Μαρία Χατζηχριστόφα. Στη Μυτιλήνη εργάστηκα δεκαεφτά περίπου χρόνια. Συνταξιοδοτήθηκα το 1980, αλλά και αργότερα δού λευα κλεφτά στην Αγιάσο, σε κανένα έκτακτο. Αντί θετα ο αδερφός μου Χαρίλαος πήρε σύνταξη όχι ως μουσικός αλλά ως αγρότης. Εργάστηκε και αυτός στη Μυτιλήνη, στο αριστοκρατικό κέντρο «Φέμινα» και μετά στο Κέντρο των Κατσαναβάκηδων, το οποίο είχε πολλή χαρτούρα. Του έβαζαν λίγα ένση μα και δε μιλούσε, γιατί φοβόταν μη χάσει την αγρο τική σύνταξη. Είχε δυόμισι χιλιάδες ένσημα. Με τρεισήμισι χιλιάδες ένσημα θα μπορούσε να πάρει σύνταξη από το ΙΚΑ. (Στό επόμενο η συνέχεια και το τέλος.)
Στο Κέντρο της Φαμάκας Αγιάσου, με τις δυο αδελφές, απο τις οποίες η μια ήταν τραγουδίστρια (κουτσή) και η άλλη ακροβάτισσα. Διακρί νονται, από αριστερά, ο κα ταστηματάρχης Ευστράτιος Αουγραματζής (Φουνιάς), ο Χαρίλαος Ρόδανος, ο Ευ στράτιος Ψύρρας (Μουζού), ο Σταύρος Ρόδανος, ο Δημή τριος Αγρίτης (Παγώνα), ο Ευριπίδης Ζαφειρίου (Κα ζίνο) μπροστά και ο Ευστρά τιος Παπάνης. (Φωτογραφία αδελφών Χουτζαίου)
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΑΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Απολογισμός, Μελλοντικοί Στόχοι, Ευοίωνες Προοπτικές Σ τ ι ς 3.1.2004, ημέρα Σάββατο, το Αναγνωστή ριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου πραγματοποίησε στο Κινηματοθέατρό του Ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών του, κατά την οποία κόπηκε η πρω τοχρονιά τικη πίτα, έγινε απολογισμός δράσης και ακολού θησε μουσικοχορευτικό πρόγραμμα. Παραβρέθη καν πολλοί, εκπρόσωποι αρχών και φορέων, μέλη και φίλοι. Ανάμεσά τους και ο σεβασμιότατος μη τροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Φραντζής. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε την Έκθεση των Πε πραγμένων του παρελθόντος έτους, την οποία ανέγνωσε ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Ε φ έτο ς είναι η έκτη χρονιά, που με τη βοήθεια του Θεού και με τις δικές σας ευλογίες, σεβασμιότατε, βρισκόμαστε πάλι εδώ για την κοπή της βασι λόπιτας και για την πραγματοποίηση της Ετήσιας Γενικής Συνέλευσης των μελών του Ιδρύματος μας. Τη σημερινή μας εκδήλωση θα συμπληρώσει και καλλιτεχνικό πρόγραμμα του Μουσικού και Χο ρευτικού Τμήματός μας. Εκ μέρους του Διοικητικού Συμβουλίου του Αναγνωστηρίου εκφράζω τις πιο εγκάρδιες ευχές για το ανατέλλον έτος 2004, να είναι γεμάτο υγεία, ευτυχία, ειρήνη και πρόοδο, προσωπική και οικο γενειακή. Το 2003, που πριν από λίγες μέρες μας άφησε, ήταν για το Αναγνωστήριο παραγωγικό και σημαντι κό. Οι στόχοι μας υλοποιήθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους. Παραγωγικό, γιατί έγιναν δεκάδες εκδηλώσεις, και σημαντικό, γιατί συνέβησαν γεγονότα που δίνουν διαφορετική και ευνοϊκή δύναμη στο Αναγνωστήριο, σύμφωνα με το πνεύμα της εποχής μας και του μέλ λοντος. Τα γεγονότα αυτά ήταν τα παρακάτω: • Άρχισε η πάγια χρηματοδότηση της υπογραφείσας προγραμματικής πενταετούς σύμβασης του Υπουργείου Αιγαίου με 40.000 € ετησίως, για τη διάσωση και την προβολή της μουσικοχορευτικής μας ιδιαίτερα παράδοσης στη Λέσβο και σε ολό κληρο το Αιγαίο. • Διοργανώθηκε με απρόσμενη επιτυχία η 1η Συνάντηση Παραδοσιακών Μ ουσικοχορευτικών
Σχημάτων Λέσβου, υπό την αιγίδα του Υπουργείου Αιγαίου και με τη στήριξη του Δήμου Αγιάσου. • Εκπονήσαμε τέσσερα προγράμματα διαφόρων Υπουργείων και καταφέραμε να πάρουμε τα δυο από αυτό, ύψους 150.000 €, με τα οποία θα προβά λουμε ευρύτερα το Αναγνωστήριο και την Αγιάσο στους τομείς του πολιτισμού και του τουρισμού. • Αναπτύξαμε όλους σχεδόν τους τομείς των δρα στηριοτήτων μας, τη Μουσική, το Χορό και το Θέα τρο, και δραστηριοποιήσαμε όλες τις ηλικίες, από τα 7 ως και τα 80 έτη. Δείγματα ίω ν καρπών της δράσης αυτής θα δούμε από τα μέσα της φετινής χρονιάς. Θεωρώ υποχρέωσή μου για μια ακόμη φορά να ευχαριστήσω όλους τους συνεργάτες, μέλη του Διοι κητικού Συμβουλίου, ερασιτέχνες, μικρούς και μεγά λους, ηθοποιούς, χορευτές, μουσικούς, χορωδούς, επικεφαλής τμημάτων, δασκάλους. Η πολιτιστική προσφορά τους είναι τεράστια στην καταναλωτική και εγωιστική εποχή μας. Το Αναγνωστήριο όμως εδώ και εκατό δέκα χρόνια υπάρχει και θα υπάρχει, γιατί στηρίζεται ακριβώς σε τέτοιους ανθρώπους, ανιδιοτελείς και πρόθυμους να θυσιάσουν πολλές ώρες για τα κοινά. Και μαζί με αυτούς είναι όλοι οι Αγιασώτες, οι οποίοι, όπου και αν βρίσκονται, νιώ θουν περήφανοι για το Αναγνωστήριο και το στηρί ζουν, όπως μπορούν. Υποχρέωσή μας να εκφράσουμε ιδιαίτερες ευχαριστίες στους Αγιασώτες της Αθή νας και μέλη του Αναγνωστηρίου Γιάννη Χατζηβασι λείου, Δημήτρη Πράτσο, Στρατή Χατζηκωνσταντή, Τάκη Τζίνη, Τάκη Γλεζέλη, Σωτήρη Βουνάτσο. Πολ λές ευχαριστίες οφείλονται και στους Όμηρο Κο ντούλη, Παναγιώτη Σκορδά και Αντώνη Βάλεση, που δρουν στη Μυτιλήνη και που πάντα διαφημίζουν το Αναγνωστήριο και στέκονται αρωγοί στο έργο μας. Θα μου επιτρέψετε να αναφερθώ με συντομία στα πιο σημαντικά πεπραγμένα του 2003.
Α' ΤΟΜ ΕΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑ Χ Ε ΙΡΙΣ Η Σ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ Μ ε αυτόν τον κατεξοχήν τομέα δράσης του Αναγνωστηρίου, με το Μουσικό, με το Χορευτικό,
με το Θεατρικό και με το Τμήμα Τιμητικών Εκδη λώσεων, δίνουμε αντίστοιχη παιδεία σε μικρούς και σε μεγάλους και ταυτόχρονα προβάλλουμε προς τα έξω το Ίδρυμά μας, με τις παρουσιάσεις και με τις παραστάσεις στην Αγιάσο, στα χωριά της Λέσβου, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. • Πέρυσι, στις 3 Ιανουάριου, η Παραδοσιακή Κομπανία, στην εκδήλωση κοπής της πίτας από το σεβασμιότατο στο Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας «η Θεομήτωρ», παρουσίασε τα κάλαντα και με νο σταλγικούς σκοπούς ψυχαγώγησε τους τροφίμους. • Στις 8 Μ αρτίου, το Σάββατο της Αποκριάς, σε συνεργασία με τον Εκπολιτιστικό Καρναβαλικό Σύλλογο «ο Σάτυρος» οργανώσαμε ωραία ερευνη τική εκδήλωση για το Αγιασώτικο Καρναβάλι από το 1967 έως το 1973, με τον τίτλο «Χρυσές Σελίδες Καρνάβαλου». Την εκδήλωση επιμελήθηκαν ο Προκόπης Μ αϊστρέλης και ο Παναγιώτης Κου τσκουδής. Την πλαισίωσαν και δυο καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο καθηγητής της Γλωσσο λογίας Χ ριστόφορος Χαραλαμπάκης και ο καθη γητής της Θεατρολογίας Θεόδωρος Γραμματάς. Τις ερευνητικές προτάσεις τους θα δημοσιεύσουμε εφέτος. • Στις 18 Μαΐου παρουσιάσαμε με μεγάλη επι τυχία τα χορευτικά των παιδιών, σε σκοπούς που έπαιξε η Παραδοσιακή Κομπανία μας. • Από τις 8-12 Ιουνίου λάβαμε μέρος, με τον υπεύθυνο του Μουσικού μας Τμήματος Στρατή Καζαντζή και με όργανο το σαντούρι, σε εκδήλωση παραδοσιακής μουσικής, που διοργάνω σε το Υπουργείο Εξωτερικών της Σλοβενίας μαζί με την Ελληνική Πρεσβεία. Σε αυτές τις εκδηλώσεις, που έγιναν στη Λ ιουμπλιάνα και Πίραν, διαβάστηκε και ειδικό κείμενο για το Αναγνωστήριο στα ελλη νικά και στα σλοβενικά. Παρόμοια συμμετοχή του Στρατή Καζαντζή με το σαντούρι είχαμε και στην Τσεχία από 29 Αυγούστου - 1 Σεπτεμβρίου σε εκ δηλώσεις της Ελληνικής Πρεσβείας στην Πράγα, σχετικές με την παραδοσιακή μουσική και τους π α ραδοσιακούς χορούς στα Βαλκάνια. • Στις 12 Ιουνίου συνδιοργανώσαμε με το Υπουργείο Αιγαίου, με τον «Ταχυδρόμο» της εφη μερίδας «Τα Νέα» και με τη χρηματοδότηση της Αθ£οαη ΑΜΐποδ, βραδιά αφιερωμένη στο Σίμωνα Καρά, το γνωστό σε όλους μεγάλο μουσικολόγο, ο οποίος το 1974 έκανε στο Αναγνωστήριο την ηχο γράφηση παραδοσιακών τραγουδιών, που περιέχει το συλλεκτικό Ό ϋ «Μουσικοί Θησαυροί του Α ι
γαίου». Το ΌΌ αυτό εξέδωσε ο «Ταχυδρόμος» και παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής, στην Αθή να, καθώς και στη Ρόδο και στην Αγιάσο. Καταλα βαίνετε την προβολή του Αναγνωστηρίου και του χωριού μας με αυτή την παρουσίαση και με τα δη μοσιεύματα. Τραγούδια του Ό ϋ έπαιξε η Παραδο σιακή Κομπανία μας, εμπλουτισμένη με το κλαρί νο του Μιχάλη Μουτζουρέλη, με το τρομπόνι του Παναγιώτη Σουσαμλή, με την κορνέτα του Νίκου Χριστιανού και με το σαντούρι του Κώστα Ζαφει ρίου, δασκάλων των παραδοσιακών μουσικών ορ γάνων στο Αναγνωστήριο. Η επιτυχία και η προ βολή ήταν μεγάλη. • Στις 6 Ιουλίου παρουσιάσαμε τη θεατρική π α ράσταση της Νεανικής Σκηνής «Τα Πουλιά» του Αριστοφάνη, σε διασκευή του συμπατριώτη μας δασκάλου Χρίστου Μαϊστρέλη, με σκηνοθεσία της Φωτούλας Τουρτουροπούλου και με τη συνεργασία της Πηνελόπης Παπαδοπούλου. Η παράσταση είχε μεγάλη επιτυχία και ενθουσίασε τον κόσμο. • Στις 9 Ιουλίου παρουσιάσαμε την πρω τοπο ριακή δουλειά του εικοσαήμερου Σεμιναρίου του Καλοκαιρινού Μουσικού Εργαστηρίου για παιδιά, με την ειδική μουσικό Άννα Καραγιάννη. Η δου λειά αυτή είχε μεγάλη απήχηση και εντυπώσιασε μικρούς και μεγάλους. • Στις 18 Ιουλίου συμμετείχε το Χορευτικό των Εφήβων και η Παραδοσιακή Κ ομπανία στο Φεστι βάλ Παραδοσιακών Χορών της Δημοτικής Ε πιχεί ρησης Πολιτιστικής και Τουριστικής Ανάπτυξης Μυτιλήνης (ΔΕΠΤΑΜ), στην Πλατεία Σαπφούς, στη Μυτιλήνη. Στις 27 Ιουλίου πραγματοποιήσαμε, όπω ς οφεί λαμε, Φιλολογικό Μνημόσυνο του Ιάκωβου Μ ου τζουρέλη, με προβολή φωτογραφικού υλικού και με ομιλίες εκλεκτών φίλων. • Την 1η Αυγούστου διοργανώσαμε εκδήλωση με το μουσικό σχήμα του Δήμου Ευεργέτουλα «Εχεμύθεια», αφιερωμένη στο σύγχρονο ελληνικό τραγούδι. • Στις 2 Αυγούστου παρουσιάσαμε το νεοεκδοθέν βιβλίο του Βασιλείου Κωμαΐτη, φίλου και στε λέχους του Αναγνωστηρίου, «Εκπαιδευτικά της Αγιάσου, Γυμνασιακό Παράρτημα Αγιάσου 19461961». • Στις 3 Αυγούστου έγινε έναρξη τουν εκδηλώσεοον της 1ης Μουσικοχορευτικής Συνάντησης Παραδοσιακών Σχημάτων Λέσβου, με το Λαϊκό Παραδοσιακό Συγκρό τημα και με αναφορά στο αστικό λαϊκό τραγούδι της
Σμύρνης και στους Μικρασιάτες συνθέτες, με την επιμέ λειά του Προκόπη Μαϊστρέλη. • 4 Αυγούστου. Κομπανία Παλιών Μουσικών Οργανοπαιχτών Λέσβου, από διάφορα χωριά, και το χορευτι κό του Εκπολιτιστικού Θεατρικού Ομίλου Καλλονής. • 5 Αυγούστου. Λ αϊκό Συγκρότημα Μεσοτόπου και τα χορευτικά της Πολιτιστικής Εταιρείας Με σοτόπου, καθώς και «οι Γλεντιστάδες», του Συλ λόγου Μεσοτόπου Αθήνας «η Αναγέννηση». • 7 Αυγούστου. Το μουσικό παραδοσιακό συ γκρότημα «Αιγαιοπελαγίτες» και ο Αθλητικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Πλωμαρίου «Βενιαμίν». • 8 Αυγούστου. Μουσικές Μνήμες, σε κείμενα και διαφάνειες με τη φυσαρμόνικα του Γιώργου Παρασκευαΐδη, παρμένα από τη λαογραφία του Μ ανταμάδου, και με αφηγήτρια τη Γιώτα Μ α ϊ στρέλη. • Με τη φυσαρμόνικα του Γιώργου Παρασκευ αΐδη διοργανώσαμε πριν από λίγες μέρες επίκαιρη γιορταστική εκδήλωση με τίτλο «Χριστουγεννιάτι κες Μνήμες από Αϊβαλί και Μυτιλήνη». • Στις 12 Αυγούστου έκλεισε η 1η Συνάντηση με μια πλούσια βραδιά. Η Παραδοσιακή Κομπανία του Αναγνωστηρίου παρουσίασε τα τραγούδια και όλα τα χορευτικά μας, από τις πιο μικρές ηλικίες μέχρι τους πιο μεγάλους, τους γονείς και τους παππούδες, που χόρεψαν τους σκοπούς μας. Η βραδιά αυτή ήταν αφιερωμένη στον αείμνηστο δά σκαλο της μουσικής μας παράδοσης Χαρίλαο Ρόδανο. Τιμητική αναφορά έγινε και από την Ομο σπονδία Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ). • Στις 17 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε Εκδή λωση Μνήμης με τη συμπλήρωση ενός χρόνου από το θάνατο του Πάνου Πράτσου. Ομιλητής ήταν ο Σωτήρης Βουνάτσος. Την ίδια βραδιά με τη χορη γία της Συνεταιριστικής Κ απνοβιομηχανίας (ΣΕΚΑΠ) ο γνωστός μας φίλος Βασίλης Γαιτάνος μαζί με τους εκλεκτούς συνεργάτες του μας χάρισε μια μοναδική βραδιά, με το οδοιπορικό του στο Ελληνικό Τραγούδι. Στις 20,21 και 22 Αυγούστου εικοσιπενταμελής αποστολή με το Μουσικό και Χορευτικό των ενη λίκων βρίσκεται στις Οινούσες, ύστερα από πρό σκληση του δημάρχου του νησιού και προς τιμήν του εκλεκτού φίλου του Αναγνωστηρίου Π αναγιώ τη Κουνή. Εκεί παρουσιάσαμε με πρωτοφανή επι τυχία στην πλατεία τη μουσικοχορευτική μας π α ράδοση. Η φιλοξενία μας εκεί ήταν ζεστή και η επι τυχία μας μεγάλη.
Στις 14 Σεπτεμβρίου λάβαμε μέρος, με την Πα ραδοσιακή Κομπανία μας και με το χορευτικό των Εφήβων στην Επάνω Σκάλα, στα πλαίσια, του τριήμερου Μνήμης της Μ ικρασιατικής Καταστρο φής, το οποίο διοργάνωσε η ΔΕΠΤΑΜ. Στις 25 Σεπτεμβρίου η Παραδοσιακή Κομπα νία μας έπαιξε τους παραδοσιακούς μας σκοπούς σε μια ωραία βραδιά στα Θερμά, προς τιμήν της μεγάλης και πολυβραβευμένης ποιήτριας Κικής Δημουλά. Στις 4 Οκτωβρίου δόθηκε η πρεμιέρα της κωμω δίας του Δημήτρη Ψ αθά «Ιφιγένεια εν Μαύροις». Η επιτυχία ήταν μεγάλη και επαναλήφτηκε στις 5 Οκτωβρίου. Η σκηνοθεσία και η θεατρική διασκευή ήταν της Μ αρίας Αϊβαλιώτου, η μουσική επιμέλεια του Στρατή Καζαντζή, η σκηνογραφία και τα σκη νικά των Δημήτρη και Χαράλαμπου Καμαρού, ενώ η επιμέλεια του Προγράμματος του Παναγιώτη Σκορδά. Σημαντική ήταν και η συνεργασία του Τά κη Γλεζέλη, καθώς και του καθηγητή της Θεατρο λογίας στο Π ανεπιστήμιο Αθηνών Θεόδωρου Γράμματά. Στις 10 Οκτωβρίου ξεκινήσαμε για τη Μύρινα Λήμνου, όπου λάβαμε μέρος στη 16η Συνάντηση Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου, με το έργο «Ιφι γένεια εν Μαύροις». Η επιτυχία ήταν πολύ μεγάλη και τα σχόλια των άλλων 25 συμμετασχόντων Θιά σων του Αιγαίου κολακευτικά. Οι Συναντήσεις των Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου, με τη συμμετοχή της Θράκης και της Κύπρου που καθιέρωσε το Υπουργείο Αιγαίου, έγιναν πλέον θεσμός και το επίπεδο των θεατρικών παραστάσεων ανεβαίνει στα ύψη, που ξεπερνά και επαγγελματίες. Ήδη βρι σκόμαστε σε εγρήγορση για το ανέβασμα θεατρικής παράστασης, με την οποία θα λάβουμε μέρος στη 17η Συνάντηση Ερασιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου. Μέσα στο Νοέμβριο λειτούργησαν δυο νέα τμήματα. Δημιουργήθηκε, με δάσκαλο τον Παναγιώτη Τσακίρη, τμήμα παιδικό Παραδοσιακής και Βυζαντινής Μουσι κής, με στόχο να γίνει χορωδία οργανωμένη, με προοπτι κές και πέραν του νησιού μας. Η προσέλευση των παι διών δεν είναι ικανοποιητική, γι’ αυτό και προτρέπουμε τους γονείς να στείλουν τα παιόιά τους σ’ αυτή πι δράση. Πρόκειται για επένδυση, που θα κάνουν στη διαμόρφω ση της προσωπικότητάς τους και στην παιδεία τους γενι κότερα. Υπάρχει η σκέψη να οργανώσουμε καλύτερα, με βάση πάλι τη Βυζαντινή Μουσική, και τη Χορωδία των μεγάλων στο παραδοσιακό τραγούδι. Το άλλο τμήμα που λειτούργησε είναι το Π αιδι κό Θεατρικό Εργαστήρι, με μικρά παιδιά, με δα
σκάλα τη Φασούλα Τουρτουροπούλου και με βοη θό την Πηνελόπη Παπαδοπούλου. Είναι δράσεις πάρα πολύ αξιόλογες, οι οποίες παρέχουν οργα νωμένη μουσική και θεατρική παιδεία. Θεωρώ σκόπιμο να τονίσω ότι σε όλες τις δρά σεις μας συγκεντρώνουμε πάνω από 150 νέους και μεγάλους, που διδάσκονται, που πλαισιώνουν τα τμήματά μας και που ταυτόχρονα είναι πρόθυμοι να προσφέρουν στα πολιτιστικά δρώμενα του τό που μας. Το Χορευτικό λειτουργεί με 5 τμήματα, πολύ μικρών, μεγαλύτερων, εφήβων και ενηλίκων, περίπου 100 άτομα. Το Θεατρικό έχει το Παιδικό Θεατρικό Εργαστήρι, τη Θεατρική Σκηνή Εφήβων, την Πειραματική Σκηνή και τη Θεατρική Ομάδα (ενηλίκων), με συμμετοχή περίπου 80 ατόμων. Επιτροχάδην θα αναφερθώ και σε άλλες εκδη λώσεις, για να κλεισω τον Τομέα της Παραγωγής και Διαχείρισης Π ολιτιστικών Έργων: • 8 Φεβρουαρίου. Φιλοξενία της Συντονιστικής Επιτροπής Αγώνα (Σ.Ε.Α.), σε εκδήλωσή της. • 30 Μαρτίου. Φιλοξενία του Δήμου για εκδή λωση σχετική με το μπλόκο των Γερμανών στις 28 Μαρτίου 1944. • 12 Ιουνίου. Φιλοξενία του Υπουργείου Α ιγαί ου, για εκδήλωση με θέμα την προστασία του περι βάλλοντος. • 27 Ιουνίου. Φιλοξενία και συνδιοργάνωση (Δήμος - «Πνοή» - Αναγνωστήριο) εκδήλωσης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της μάστιγας των ναρκωτικών. • 9 Αυγούστου. Φιλοξενία και συνεργασία με το Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών Αθήνας για την πραγματοποίηση εκδήλωσης στη μνήμη του Χ αρί λαου Ρόδανου. • 12 Αυγούστου. Φιλοξενία Ομοσπονδίας Λε σβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ) για συζήτηση σχετική με το Λεσβιακό Τύπο. Με συνεργασία εξάλ λου του Αναγνωστηρίου, του Δήμου Αγιάσου και της ΟΛΣΑ παρουσιάζεται «Η Λέσβος των εντύπων και της παράδοσης». • 19 Οκτωβρίου. Φιλοξενία του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου για την παρουσίαση του νεοεκδοθέντος βιβλίου «Εκκλησίες και Εξωκλήσια της Αγιάσου». • 17 Νοεμβρίου. Φιλοξενία του Δήμου Αγιάσου για εκδήλωση μνήμης του πρώην δημάρχου Πανα γιώτη Κουτρή και για αφιέρωμα στη γενιά του Πο λυτεχνείου. (Στο επόμενο η συνέχεια και το τέλος.)
ΕΞ ΑΡΙΣΤΕΡΩΝ ΟΙ ΕΠΑΙΝΟΙ Σ τ ι ς 16.5.2004 επισκέφτηκε το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου η γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρρή γα με τοπικά κομματικά στελέχη και ξεναγήθηκε από τον πρόεδρο Κλεάνθη Κορομηλά. Εντυπω σιά στηκε από το Πολιτιστικό μας Κέντρο, όπω ς προ κύπτει από το παρακάτω δημοσιευόμενο κείμενό της, το οποίο έγραψε στο Βιβλίο Επισκεπτών.
Αναμνηστική φωτογραφία από επίσκεψη στο Αναγνω στήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, η οποία πραγματοποιήθη κε στις 16.5.2004. Διακρίνονται, από αριστερά: Σταύρος Σκοπελίτης, βουλευτής του ΚΚΕ, Κλεάνθης Κορομηλάς, πρόεδρος του Αναγνωστηρίου, Αλέκα Παπαρρήγα, γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, Στρατής Κόρακας, ευρωβουλευτής ΚΚΕ, Χρύσανθος Χατζηπανα γιώτης, δήμαρχος Αγιάσου, και Ευάγγελος Κέλμαλης, μέ λος της ΣΕΑ Αγροτών Αέσβου.
ΑΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΑΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Απολυτήριο του Πεντατάξιου Διδασκαλείου Μυτιλήνης Α π ό το σχολικό έτος 1931-1932 λειτούργησε στη Μυτιλήνη το Πεντατάξιο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαίδευσης με διευθυντή τον Ευάγγελο Παπανούτσο, που διακρίθηκε ως θεολόγος, ως φιλόσοφος και ως παιδαγω γός. Από το σχολικό έτος 1934-1935 καταργήθηκαν με το Νόμο 5802 (ΦΕΚ 286, τεύχος Α ' , 25/29.9.1933) όλα τα Διδασκαλεία και ιδρύθηκαν Παιδαγωγικές Ακαδημίες. Π αρ’ όλα αυτά το Πεντα τάξιο Διδασκαλείο Μυτιλήνης παρέτεινε τη λειτουργία του για ειδικούς λόγους και αργότερα. Στη συ νέχεια δημοσιεύουμε καλλιγραφημένο αντίγραφο του Απολυτηρίου διαστάσεων 37x29,5 εκ., που έλαβε στις 27.6.1937, όταν διευθυντής ήταν ο Ιωάννης Φραγκούλης, η Ειρήνη Στυλιανού Γυαλένιου, μετέπει τα σύζυγος του δημοσιογράφου και λογοτέχνη Μίμη Ελευθεριάδη, η οποία στη συνέχεια εργάστηκε α πο δοτικά ως καθηγήτρια μουσικής στην Παιδαγωγική Ακαδημία Μυτιλήνης από το 1952-1973, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε. Ας σημειωθεί ότι στο Πεντατάξιο Διδασκαλείο Μυτιλήνης φοίτησαν και Αγιασώτες. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΟΙ ΠΥΡΓΙΩΤΕΣ ΤΙΜΗΣΑΝ ΤΟΝ ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ
τις 17.3.2004 η Κεντρική Δημόσια Βιβλιοθή κη Πύργου Ηλείας, διευθύντρια της οποίας είναι η αθόρυβη αλλά δραστήρια Φανή Καραχάλιου, στο πλαίσιο τω ν πολιτιστικών της δραστηριοτήτων, οργάνωσε φιλολογική εκδήλωση με θέμα «Ηλίας Βενέζης. Εκατό χρόνια από τη γέννησή του» στο Λάτσειο Δημοτικό Μέγαρο, την αίθουσα τελετών του οποίου παραχώρησε πρόθυμα ο δήμαρχος Γαβριλης Λιατσής. Εισαγωγικά μίλησε η φιλόλογος Παναγιώτα Σπηλιοπούλου-Μ περτσάτου, άλλοτε Π ροϊσταμένη της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Ηλείας και νυν Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου. Στη συνέχεια μίλησε για τον Ηλία Βενέζη ο Γιάννης Χατζηβασιλείου. Κείμενα απέδωσαν η δικηγόρος Νατάσα Κοντολέτα και ο οδοντίατρος Γιάννης Μανώλης, άνθρωποι με ιδι-
Η πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Κεντρικής Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου Παναγιώτα Σπηλιοπούλοΐ’ στο βήμα. Παρακάθηνται ο ομιλητής Γιάννης Χατζη βασιλείου, η Νατάσα Κοντολέτα και ο Γιάννης Μανώλης.
αίτερη αγάπη για το θέατρο και για τη λογοτεχνία. Την εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί εκπρόσω ποι αρχών και φορέων, θεράποντες των γραμμά των και της τέχνης, καθώς και μαθητές. Την εκδήλωση κάλυψαν δημοσιογραφικά τα τοπι κά ΜΜΕ. Δημοσίευσαν εκτενή άρθρα - σημειώματα τα έντυπα της Ηλείας, η «Πατρίς», που είναι η δεύτε ρη αρχαιότερη καθημερινή εφημερίδα στην Ελλάδα, οι επίσης ημερήσιες «Πρωινή» και «Πρώτη», Ή εβδο μαδιαία «Η Αυγή» των αδελφών Καπογιάννη, καθώς και ο «Νουμάς», Επιθεώρηση Τέχνης - Γραμμάτων και Πνευματικού Προσανατολισμού, διευθυντής του οποίου είναι ο λογοτέχνης Γιάννης Νικολόπουλος. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Πολλοί ήταν οι άνθρωποι των γραμμάτων και της τέ χνης, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Πύργου και πα ραβρέθηκαν στην εκδήλωση, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Αάτσειο Δημοτικό Μέγα ρο, στις 17.3.2004.
ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΤΟ Υ ΣΤΡΑΤΗ ΒΛΑΣΤΑΡΗ Υπάρχουν άνθρωποι που αφήνουν με τη δύση του βίου τους λογιών λογιών αχνάρια, για να τους θυμούνται οι επιζώντες. Ένας από δαύτους και ο Στρατής Βλαστά ρης, ο τραπεζικός υπάλληλος, που προδομένος από την καρδιά του άφησε τη στερνή του πνοή στην Αθήνα, στις 27 του Νοέμβρη του 2003, άλλ’ αναπαύεται, σύμφωνα με την επιθυμία του, στο Κοιμητήριο της Μυτιλήνης... Ο Στρατής Βλαστάρης γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 13 Αυγούστου του 1925, την προπαραμονή της τρανής γιορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου, κατά την οποία συγκεντρώνεται στη νυφούλα του Ολύμπου μεγάλο ψυχομέτρι του νησιού μας. Γονείς του ο Απόστολος Νικολάου Βλαστάρης, κτηματίας και παντοπώλης, με κά ποια συμμετοχή στα κοινά του τό που, και η Μαρία Κωνσταντίνου Χατζηγιάννη, από το γειτονοχώρι Ασώματος, αδερφή του γιατρού Προκοπίου Χατζηγιάννη. Ήταν το πρώτο παιδί της φαμίλιας, με δεύτερο και στερνό το Νίκο, έγκριτο δικηγόρο του χτες, από μαχο πια στις μέρες μας. Αδερ φός του πατέρα του ο καθηγη τής της γαλλικής Ευστράτιος Βλαστάρης, έφεδρος ανθυπολο χαγός, που τραυματίστηκε κατά τη διάρκεια του Α ' Παγκόσμιου πολέμου και πέθανε στη Μακεδονία. Αδερφός της μητέρας του ο Ευστρά τιος Χατζηγιάννης, ο οποίος σκοτώθηκε στον πόλεμο. Γι’ αυτό και του δόθηκε το όνομα των αποθανόντων θείων του... Ως τέκνο μεσοαστικής οικογένειας ο Στρατής Βλαστάρης μπόρεσε, αφού διδάχτηκε τα εγκύκλια μα θήματα στη γενέτειρά του, να τα συνεχίσει και να τα ολοκληρώσει στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης... Στα πέτρινα χρόνια ο Στρατής Βλαστάρης, όπως και τόσοι άλλοι Έλληνες, μπήκε στον επάρατο Εμφύ λιο, ο οποίος χρέωσε τη νεότερη μας ιστορία με βαρύ φόρο αίματος. Στρατεύτηκε, δοκιμάστηκε, κακοπάθησε στο χαλασμό του αλληλοσπαραγμού. Γνώρισε το Γράμμο, το Βίτσι και το Μάλι Μάδι, τα μυριόνεκρα πεδία των μαχών, όπου οι Έλληνες του Εθνικού και του Δημοκρατικού Στρατού βάλθηκαν να ψαύουν τραύματα και να μετρούν σκοτωμένους. Το 1949 ο Στρατής Βλαστάρης προσλήφτηκε στην
Εθνική Τράπεζα και άρχισε την επαγγελματική του σταδιοδρομία, φτάνοντας μέχρι το βαθμό του τμηματάρχη Β . Ως υπάλληλος έδειξε υπερβάλλοντα ζήλο και ευσυνειδησία στην εκτέλεση των υπηρεσιακών του καθηκόντων και συνταξιοδοτήθηκε το 1985, έχοντας την εκτίμηση της τραπεζικής κοινότητας... Το 1954 ο Στρατής Βλαστάρης νυμφεύτηκε μια πολύ άξια και χαρισματική κοπέλα, τη Χαρίκλεια Παπουτσιδάκη, θυγατέρα του Αϊβαλιώτη πρόσφυγα Ιωάννου Ευστρα τίου Παπουτσιόάκη (1891-1991) και της Πλακαδιανής Κλεάνθης Χριστόφα Τζάνου. Επιβάλλεται να σημειώσου με πως ο Ιωάννης Παπουτσιδάκης άφησε βαθιά ίχνη πνευ ματικής, κοινωνικής και εθνικής δράσης, ως δάσκαλος της Αγιάσου, ως διοικητικός γραμματέας (έπαρχος) της Μή θυμνας και αργότερα της Τενέδου και της Ίμβρου, αλλά και ως δικηγόρος και ως συμβολαιογράφος. Από το γάμο του αυτό ο Στρατής Βλαστάρης απόχτησε δυο παιδιά, τον Απόστολο, τραπεζικό υπάλληλο σήμερα με ανώτατα καθήκο ντα, και την Ιωάννα-Μαρία, υπάλληλο του δημοσίου, που του χάρισαν πολυ φίλητα εγγόνια. Η βάσκανη όμως μοίρα στις 10 του Μάρτη του 1978 του αφάρπαξε τη συντρόφισσα της ζωής του και τον βύθισε στο πένθος. Μετά από εξάχρονη χη ρεία, παρακινημένος και από τα παιδιά του, νυμφεύτηκε μια εκλε κτή συνάδελφο, καταγόμενη από το Ξυλόκαστρο Κορινθίας, την Παρασκευή Βασιλείου Σπυρουλοπούλου, η οποία του συμπαρα στάθηκε με ασυνήθιστη αφοσίωση ως το γέρμα του βίου του... Ο Στρατής Βλαστάρης υπήρξε εκλεκτό μέλος της αγιασώτικης πά τριάς της Αττικής. Από νωρίς συσπει ρώθηκε στο Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγια σωτών και στάθηκε συντρέχτης του. Συμμετεί χε παντού, με την ευγενική συμβία του, την καλοσυνά τη Βούλα, στις συνελεύσεις, στις χοροεσπερίδες, στις πολιτιστικές εκδηλώσεις, στις εκδρομές. Είχε πνευμα τικά ενδιαφέροντα και στήριζε το περιοδικό «Αγιά σος» και όλες τις άλλες προσπάθειες. Ήταν νοσταλγός της Αέσβου και του γενέθλιου τόπου του και συχνά πυ κνά άφηνε τα διαπιστευτήρια της φιλοπατρίας του... Η αποδημία του Στρατή Βλαστάρη στη γαλήνη της ατέρμονης αιωνιότητας μας λύπησε όλους. Ήταν ένας ωραίος άνθρωπος, με σεμνότητα, με ακεραιότητα χα ρακτήρα, με έντονη διάθεση προσφοράς, με περίσσεια αγάπης για τον πλησίον... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΤΙ ΘΑ ΤΑ ΠΟΙΣΙΝ ΤΑ ΚΑΛΑ; Τι θα τα ποίσιν τα καλά, όσα πουλλά τσι να ’νι, αφού ’νι ζαμπούν’δις τσ’ ε προυκέν’ν μηδί τα μ’σά να φάνι: Όσ’ έχουνι προυβλήματα αγιάτριφτα, μιγάλα, ας μη προυσπαθούν να κάνουνι τα πλούτη πιο μιγάλα. Λμα χαλάσ’ γι μηχανή τσι φανιρών’ πλια κ’σούρια, τα γιατρικά που όίνουνι πρόχειρα είνι ούλα. Κουμμάτ’ άμα που ζουρλαντ’στείς, του βράδ’ παντού πουνείς, τσ’ άμα κλατάρ’ς πλια, δε μπουρεί για να σι σώσ’ κανείς. Πιο λίγα τα χιλιόμιτρα τσι λιγουστό του βάρους, γιατί πουπίσου σ’ ακλουθά να σι αρπάξ’ γι χάρους. Όσ’ κάνιτι πουλλά λιλιά, τι θα σας ουφιλέσιν, έφτοι που τα κληρουνουμούν του πρώτου θα σας χέσιν. Κόψιτι τα χιλιόμιτρα, να φτάξιτι στου τέρμα, μη μείνιτι στν ιμ’σουστρατιά τσι μείνιν ούλα έρμα. Τόσου πουλλά κληρουνουμούν, τόσ’ ανιθιματίζιν τσ’ απί τν αχαριστία ντουν τούρτσ’κα τσ’ αρμέν’κα βρίζιν. Κανένας δε λέγ’ ίχβαλα, τέτοιους είνι πλια κόσμους, 6ε σκέβγιτι, για να τα ποίσ’ς, πς πέταξι αόνα κώλους. Τώρα πλια πρέπ’ να λουγαριάζ’ς πρώτα τουν Κοντούλη, αφού τσι συγγινείς τσι ξέν’ σκάρτοι γινήκαν ούλοι. Αγιάσος, 14.3.1992
ΜΕΛΕΛΛΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ Το ανοιξιάτικο λουλούδι φύτρωσε και άνθισε και ένα όμορφο τραγούδι το πουλάκι άρχισε. Το ποτάμι μουρμουράει, καθώς προς τα κάτω πάει, και ο βάτραχος φωνάζει, που μια μύγα έχει πιάσει. Οι αχτίδες του ηλίου διαπερνούν τις φυλλωσιές, κατεβαίνουνε στο χώμα και απλώνονται ωχρές.
Μα στο ξέφωτο πιο κάτα) γίνεται πανζουρλισμός, δίπλα από ένα βάτο λιάζεται ένας λαγός. Ένα σώμα φαγωμένο, σχεδόν μισοτελειωμένο, είναι εκείθε ξαπλωμένο, το έχουνε ξεκοιλιασμένο. Μύρια είναι τα σκουλήκια κι άλλα τόσα τα μυρμήγκια. Κι από πάνω είνα ι κι άλλες κάτι μύγες πιο μεγάλες. Ροκανίζουν το κουφάρι και το τρώνε με καμάρι, αφού ήταν τυχεροί, όταν έμειναν στη γη, να γνωρίσουνε τη γεύση, που ίσως άλλος να ζηλέψει. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΖΑΡΟΛΗΜΗΤΡΑΚΗΣ
ΜΟΥΤΖΩΣΤΕ ΤΑ Όταν με χρειαστείτε, στη ζούγκλα θα με βρείτε, πραγματικά, πιστεύω, την τύχη μου να βρω, παρέα με θηρία θα ’χω την ευκαιρία ελεύθερος να είμαι, σαν άνθρωπος να ζω. Προτίμησα αλήθεια, δε λέω παραμύθια, εκείνα τα θηρία, παρά αυτά εδώ, που ζουν πολιτισμένα, δήθεν κι οργανωμένα, μα κάνουν τη ζωή μας στάχτη και ρημαδιό. Θα με προσέχ’ η τσίτα, δε θα γνωρίσω ήττα και δε θα με προσβάλλει κανένας και ποτέ, ούτε θα με νομίζουν ηλίθιο και βλάκα, δε θα μου λένε σκύβε το σβέρκο, κουτεντέ. Φόρους δε θα πληρώνω, ρητώς σας το δηλώνω, ΟΤΕ, ΑΕΗ, νεράκι θα είναι δωρεάν, τεκμήρια βεβαίως και ΦΠΑ θ’ αφήσω, αφ’ όλοι τους βαλθήκαν στη ζούγκλα να με παν. Σιγά σιγά, νομίζω, κι αυτό σας το τονίζω, πως θα πεινάσουμ’ όλοι, Θέλω να πω οι φτωχοί, κι οι πλούσιοι ακόμα πιο πλούσιοι θα γίνουν, μουτζώστε τα κι αφήστε να πάνε στην ευχή. Μυτιλήνη, 25.5.1997
ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ
ΕΤΣΙ ΛΟΙΠΟΝ
ΑΜΑ ΔΕ ΦΡΑΞΙΝ ΤΣ ΑΜΠΑΣΙΕΣ. Τουρλού τουρλού γινήκαμι μ’ έιτουτ’ τς αλλουδαποί, γι’ αυτό μην απαντέχιτι να δούμι προυκουπή. Σν Ιλλάδα ίλλαξι πουλύ τώρα του πιριβάλλουν τσι δύσκουλου είναι να γνουρίσ’ γι ένας πλια τουν άλλουν. Ασπροι τσι μαύρ’ τσι μιλαψοί γινήκαμι μπουκέτου, χειρότιρα τσ’ απί τα τιέρσ’ έχουμι γίνει φέτου. Αμα δε φράξιν τς αμπασιές, τραβάτι τα μαλλιά σας, γι γ ’ναίτσις μαύρα, μιλαψά, θα κάνιν τα μουρά σας. Ακόμα είμαστι σν αρχή, πουλλά θα δούμ’ ακόμα, ταυτότητα θ’ αλλάξουμι τώρα πλια τσι του χρώμα. Καλό κακό γι γ ’ναίτσις σας ας παίρνιν τα χαπέλια, μη σπάσ’ του πονδάρι ντ διάβολους τσι βγάζιν αραπέλια. Σα θέλιτι γι τσιμταιρλής να μην αλλάξ’ κουφέτου, βάλιτι ένα φουρμουάρ τσι κόντρα ένα λουκέτου. Αγιάσος, 25.9.1997
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Οι σιωπές οι άναντρες, χρυσά ποντίκια πλήθος, το νου σου, τη συνείδηση, λαίμαργα ροκανίζουν την ώρα τούτη του σκληρού μετανιωμού και δεν μπορείς να κοιμηθείς από τους εφιάλτες... Παίρνεις τους δρόμους σέρνοντας βαριά τα βήματά σου σα γέρος εκατό χρονώ, να φύγεις, να ξεφύγεις, μα πάντα μες στην πόλη σου την ίδια γυροφέρνεις και οι φωνές των αδερφών σου τρέχουν το κατόπι για κατακόρυφες αχούν στην ακοή σου μέσα για συ πηγαίνεις προς αυτές σαν το φονιά στον τόπο του στυγερού εγκλήματος, που τον τραβάει το αίμα, και δεν μπορείς να κοιμηθείς από τους εφιάλτες... Σε μια ταβέρνα βρόμικη κυνηγημένος μπαίνεις και μονορούφι ρίχνεσαι στου αλκοόλ τη δίνη, χορεύοντας ξεδιάντροπα με πρόστυχες γυναίκες, με λιγωμένες «αδερφές», μέχρι να πέσεις πτώμα στη χάχανη χεροσυρμή χυδαίων πελατών... Έτσι λοιπόν τη λύτρωση μακραίνεις του θανάτου και μαίνεται δριμύτερος ο δικαστής εντός σου. ΟΜΗΡΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ ΜΑΡΙΓΩΣ
ΤΑ ΣΠΟΥΡΓΙΤΙΑ Μπρος σ ’ ένα άγουρο σταφύλι δυο σπουργίτια γίναν φίλοι και αρχίσαν το γιορτάσι, πριν ακόμα ωριμάσει. Ταβλαδόροι τα μικρούλια ντόρο κάνουν με τα πούλια και η μουσική τους π αίζει, πριν να στρώσουν το τραπέζι. Λιαλαλούν πως θα έχουν τρύγο, γιατί βλέπουν λίγο λίγο πρώτη θα γ ίνει σ τ’ αμπέλι τούτη η αγουρίδα μέλι. Σιγουριά πολλή τα πιάνει και προσμένουν να γλυκάνει με χαρά, κι αυτό διότι θα έχουν γάμου φαγοπότι. Μα το πήρανε χαμπάρι οι γειτόνοι κι οι κουμπάροι κι ούτε ρώγα, α π ’ την πείνα, δεν αφήσανε για κείνα. ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ
ΜΠΪΖΕΡ’ΣΪ ΠΑΛΙ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΙ... Μπιζέρ’σι πάλι του Σταυρί να γέν’ τ’ χουριού γι φάρους, μες στ’ άσπρα του ποίτσι του Παπέλ’ τσι τώρα μοιάζ’ σα γλάρους. Ζουντάνιψιντου γιου Ιμ’χάλ’ς τσι πήρι άλλου χρώμα τσι σαν που βλέπου έχ’ σιβντά να ποίσ’ πουλλά ακόμα. Μιζέδις, ό,τ’ να φανταστείς τσι του πουλιού του γάλα, τσι τα μπουζούκια θα μας φέρ’, να παίζιν τ’ Μαντουβάλα. Τι έχ’ να γέν’ πα στου Σταυρί σι λίγου θα του δείτι, μέσα στου καφινέ τ’ Πατιέλ’ ό,τι γυρέψ’ς θα βρείτι. Μι ένα μπουκαλέλ’ ρατσί τ’ καρ’δών’ς τσι κάν’ς τνα δώμα τσ’ ε θέλ’ του βράδ’ να φας στου σπίτ’, χουρτάτους πέφτ’ς στου στρώμα. Τι μυρουδιά τ’ αχταπουδιού ακούγιτι 9π 9 του σπίτι μ’ τσι σαν ταμπάκου τνι τραβώ ούλ’ τν ώρα μέσα σ’ μύτη μ’. Πανιέτι σ’ Παπέλ’ του καφινέ, να φάτι τσι να πιείτι τσι ρούσικο μαύρου χαβιάρ’ τσι βότκα ακόμ’ θα βρείτι. Του πράμα είνι φανιρά, δε θέλει κουλαγούζου, μο μες σ ’ Παπέλ’ του καφινέ έχ’ μυρουδάτου ούζου. Σα δεν είχα του ζάχαρου, ήθιλα ν ’ αμαρτήσου, πουκάτου 9π ι του πλάτανου μι τς εξ να του γλιντήσου. Σαν ανιβαίνου 9η 9 τν αγουρά τσι φτάνσι γ - αν Σταυρί, γιμάτα τα τραπέζια, θαρρώ πς είνι Λαμπρή. Αγιάσος, 6.5.1996
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Ο Ν ΕΚ ΡΟ ΤΑ Λ Ο Σ Σ Χ Ο Λ ΙΑ Ζ Ε Ι ΤΗΝ Ε Π ΙΚ Α ΙΡΟ Τ Η Τ Α Να τουν προυσέχιν τουν αγρότ’, να μην τουν κάν’ν καψώνια... Αστσμα μπλέξαμι στου βάτου, μηδ’ απάνου μηδί κάτου, τν ιπιδότησ’ μας μπιρδέψαν τσι γινήκαμ’ άνου κάτου. Είχαν, εν είχαν, γι διαβόλ’, φέρασί μας γιουρ’βουλιά, εν του ξέριν τι αγώνα έχ’, να μαζουχτεί γ’ ιλιά. Άλλα μας είπι γ’ υπουργός τσι άλλα μας σκαρώσαν, του πιο ουραίου, τν Τράπιζα τα Ξ’τούγιννα π’ κλειδώσαν... Ένταξ’, είπαν, να κάνουμι, για να μας τυραννίζιν, φαίνιτι στα ταμεία ντουν πουντ’τσοί μέσα βουστσίζιν. Του ινινηντα τς ικατό είνι παραπουνούμιν, κλίφιις μας κάναν, φαίνιτι, τς Αθήνας γι ιβνουούμιν’. Πα σν ιπιδότησ’ βάλαν χέρ’, αμ θα καλουπιράσιν, τώρα π’ κουντέβγιν γι ικλουγές, λιφκά ούλ’ θα χουρτάσιν. Κάχ’ μπαγιρίσις τα πλαφόν πάλι τα ανιβάσαν, έφτοι να τς κάνιν έλιγχου, που τουν αγρότ’ δικάσαν. Κάνιν πανουγραψίματα καμπόσις μπαγιρίσις, έφτη είνι γι ιτία τσι τρυγούν τς ιπιδουιήσεις. Να τουν προυσέχιν τουν αγρότ’, να μην του κάν’ν καψώνια, φτάν’ που τουν δίκασ’ ι τσιρός, τς ιλιές π’ κάψαν τα χιόνια Όποια κυβέρνησ’ να πιράσ’, τ’ αγρότ’ γι τσ’λιά είνι γιμάτ’, χρόνια ανιβαίν’ του Γουλγουθά μι του σταυρό στην πλάι’. Χριστός σταυρώσ’τσι μια φουρά γι αγρότης κάθα μέρα, που ιυραννιέιι φουκαράς τσι ζει μι τουν αγέρα. Που ’ντας γιννήσ’ισι γιου αγρότ’ς, πάντα θαν αδικιέπ, σα δεν αλλάξ’ του σύστημα, τσιακ που πιθάν’ θα ζ’λιέτι. Τσι συ, αγρότη μ’, να τς δικάσ’ς, κανέν να μη φουβάσι, στα χρόνια τούτα π’ φτάσαμι είνι ντρουπή να τσ’μάσι. Νιώσι, αγρότ’, γιατί αλλιώς τς κουλότριχις θα τς βγάλιν, τούτ’ ζουντανόν έχιν καρδιά στου λάκκου να σι βάλιν... Σκουτούρις λίγις είχαμι, ήρπ γι Ουλυμπιάδα τσ’ αδειάσαν τα ταμεία μας ούλα μες στην Ιλλάδα... Μπέρδιψι γ’ οικουνουμία τσι πληθαίν’ γι ανιργία, υπουφέν’ γι κόσμους τώρα, γι’ αύιου κάν’ τσι απιργία. Απιργούν τσι γι παπάδις τσ’ ε θα κάνιν ιλ’τουργιές, φτοι πάλι έχιν του καμό ντουν, που παγαίν’ν ιμκρές τς βλουγιές... Πουλλά ’νι τα προυβλήματα, ποιο να πιάσου, ποιο ν’ αφήσου, τα ιβρώ έδιου π’ κ’βανήσαν εν μπουρώ α τα συνηθίσου... Εν είμαστι καθιόν καλά, ούλ’ λάθους πουρπατούμι, φίλοι μ’, γω ίσαμι που ζω τ’ δραχμούλα μας θα τ’ θ’μούμι... Ούλ’ στα σκουτνό βαδίζουμι, ζουμί εν τη σκουτία, μέτρα να λάβ’ Πρέπ’ αυστηρά γι νέα πουλιιεία. Άμα δε τς κάνιν έλιγχου, θα χέσουμι πατάτα, ε θα μπουρούμι α πάρουμι ακόμ’ τσι μια ντουμάια. Φέτου πο V έχουμι ιλιές, Πρέπ’ να ’στι μο χαρά, είνι κατάλληλ’ γι Χρουνιά, να κάνιτι μουρά.
Τσιακ φέτου γι καλουδιμέν του σεξ θα του φραθείιι, θα παίρνιτι πουλύτικνα γι κάλπ’δις, να μασείιι...
Στου σεξ να ’στι προυσιχτικοί, Πρέπ’ να χτυπάπ ίσια, να μην τυχόν τσι βγάλιτι κ’σουρ’λούδ’σσα μπαγιρίσια. Ξέρου πουλλές απί τς θηλ’ισές, που παν τσι κάν’ν ικτρώσεις, τσι του γιατρό πληρών σι ντουν σι μηνιαιϊς δόσεις. Γι γ’ναίκα είνι γιννημέν’ αδιάνιρουπα να κάν’, σα δεν μπουρεί^ α τνι ξικάψ’ς, άλλουν παγαίν’ τσι πιάν’... Κάτ’ θα πω τσι στα γιρόνπα, να μην παραπουνιόντι, ας παν τσ’ ας κάν’ τα τσιούσια ντουν, να μη ξικαιουργιόνπ. Γιου γέρους, άμα δει ιμκρή, βαθιά ανιστινάζ’, ε ξέρ’ πους στα αρθριτικά του ψ’λό του ζο πειράζ’. Σεισμό θα κάν’ α μας πλακώσ’, τα πράματα π’ γινόντι, τς γαδούρις ξιπιράσασί τς, μες στς σιράιις καλτσιβγόντι... Γιου Αλκάιντα, που γυρέβγιν, μες σν Αγιάσου είπαν πς ήρπ, γι έδρα ντ είνι στου Φτιρίν’, τουν φ’λάγ’ γι Αρουκάνα τσι του μισ’μέρ’ τ’ παγαίν’ φαγί γι Τίν’ς γι Αμιρικάνα... Αγιάσος, Γενάρης 2004
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΑΦΕΑΗΣ
Ο γραφικός Αποστολής Παναγιώτη Χατζέλης, ένας από τους τελευταίους παραδοσιακούς ασυγχρόνιστους αγρό τες της σημερινής Αγιάσου. (Φωτογραφία Παρασκευά Αιάκατου. Αγιάσος 2003)
ΤΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣΟΥ Εξαιρετική επιτυχία σημείωσαν οι τριήμερες εκδηλώσεις αρά τις καιρικές ιδιοτροπίες του Κουτσοφλέβαρου, που λίγο έλειψε να υπονομεύσουν όλη την κο πιώδη προετοιμασία των εκδηλώσεων, η Αποκριά γιορτάστηκε και φέτος με επιτυχία στο χωριό μας, με τις καθιερωμένες τα τελευταία χρόνια τριήμερες εκδη λώσεις της, τις οποίες διοργάνωσαν ο Δήμος, ο Εκπο λιτιστικός και Καρναβαλικός Σύλλογος «ο Σάτυρος» και το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη». Με τα αντίστοι χα ποσά ο Δήμος Αγιάσου (8.800 €), η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου (2.500 €) και το Υπουργείο Αι γαίου (2.000 €) στήριξαν οικονομικά τις εκδηλώσεις. • Το Σάββατο, 21 του Φλεβάρη 2004, στις 6.30 μ.μ., το Αναγνωστήριο Αγιάσου στο κατάμεστο Κινηματο θέατρό του πραγματοποίησε την εκδήλωση με θέμα «Το Αγιασώτικο Καρναβάλι την πρώτη 1Ιετία της με ταπολίτευσης (1974-1984)», τη γενική επιμέλεια της οποίας είχαν ο Παναγιώτης Κουτσκουδής (κείμενα) και ο Προκόπης Μαϊστρέλης (αφήγηση - επιλογή και επεξεργασία ηχητικών ντοκουμέντων). Έγινε παρου σίαση σπάνιου ηχητικού, κινηματογραφικού και φω τογραφικού υλικού, και (χπαγγέλθηκαν επιλεγμένοι στίχοι οστό σάτιρες αυτής της περιόδου από τους Στρατή Μαγλογιάννη και Μιχάλη Βίγλατζη. Την ψηφιοποίηση του αρχειακού υλικού έκαναν οι Παναγιώ της Ιωάν. Τσάγαλος και Δημήτρης Κλ. Κορομηλάς. Ο καρνάβαλος αυτής της περιόδου διατήρησε όλα τα στοιχεία που διαμόρφωσε στην προηγούμε νη εξελικτική του πορεία, και επιπλέον, σε συνθή κες αποκατάστασης πια της κοινοβουλευτικής ομα λότητας, απελευθέρωσε τον πολιτικό του λόγο, εκ φράζοντας το γενικότερο κλίμα της έντονης πολι τικοποίησης του λαού και της νεολαίας, που επι κράτησε μετά την πτώση της χούντας. Η εκδήλωση έκλεισε με το επίκαιρο σατιρικό καρναβαλικά μονόπρακτο του Αντώνη Μηνά «Τα παναθύρια» (Τα τηλεπαράθυρα). Εκφώνησαν οι Μιχάλης Βίγλατζης (δημοσιογράφος), Σοφία Λαδιέλη και Μ αρία Αϊβαλιώτου, «ντόπγις κουμματαρχέσις» του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της Ν.Δ., αντίστοιχα. Παραθέτουμε μερικούς στίχους:
Η προμετωπίδα του δίπτυχου Προγράμματος της Εκδή λωσης «Το Αγιασώτικο Καρναβάλι την πρώτη Ιΐετία της μεταπολίτευσης» (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου Αγιά σου, 21.2.2004). Είμι τηλικαθίτσ’ αλ’φτό, βραβείου ’χου παρμένου, αφού ακόμα τσι παπά βγάζου αγκαστρουμένου.
(Για τη Νατάσα Καραμανλή) Τι καλή τσι τι αγλήγουρ’, μόλις ήρτι πιάσι δ’λειά, μι τς μαζώχτφγις τραγούδ’σι Είμαι η ελιά, η Μυτιληνιά ελιά... Ή ρτι, για να δει τα πιάνα, σ’ Μυτιλήν’ για να σ’νουπάρ’, άμα χάσ’ Κώστας τς ικλουγές, κισίμια, λέγ’, θα πάρ’. Σα τν είδα γω απί καρσί, τ ’ πέρασα γι Αγριγιώτ’σσα, έμοιαζι μι Σαρίτσινα, λέγ’ς να ’νι Αγιασώτ’σσα;
(Από τον επίλογο - τρίψιμο) (Συστήνεται ο δημοσιογράφος) Έ γ ιο υ τι γι ικλουγές μοιάζιν μι Απουκριγιές. Αγαπητοί ακρουαταί, ούλ’ σάς καλησπφιζου,
Βουλιφταί γίν’καν μιτσούνις, βάλαν στου λιμό ντουν κ ’δουνις.
είμι γιου Ιβαγγιλάτους, τ ’ αχαμνά σας γω που πρήζου.
Τσι γύριζαν στα χουριό, δίχους πια αδιαντρουπιά.
Τώρα ούλ’ ντουν σι γνουρίζιν, σα σι δουν, σι παπαρίζιν.
—Μισάν’χτα παρά τέταρτου ούλ’ α π ’ ’ν’ αράδα έχιν.
Άμα πιάσ’ του χέρ’ σ’, να τ ’ πεις έλ’ α π ώ σ ’ς α ζισταθείς.
Γι νιουλαία γι σ’μ φ ’νή είνι για να τνι κλαίτι,
Του μουνί του κακναβάτου λέγ’σι ντου Ιβαγγιλάτου...
χασίσια τσι ναρκουτικά τσι στα «Φλαμίνγκου» λιέτι. Μάθαν τσι τρων ’π ’ τα έτοιμα, ούλ’ γίναν αρμαράδις,
Το βράδυ ο Εκπολιτιστικός και Καρναβαλικός Σύλλογος «ο Σάτυρος» οργάνωσε μουσικό γλέντι έξω από τα γραφεία του με τη συμμετοχή πολλών μασκαράδων. • Την Κυριακή, 22 του Φλεβάρη 2004, στις 4 μ.μ., στην πλατεία της Αγοράς, εμφανίστηκαν τα συγκροτήματα: α. «Τα παιδιά του Ζεβεδαίου». Στίχους έγρα ψαν οι Παναγιώτης Κουτσκουδής, Χρυσόστομος Ξαφέλης και Δημήτρης Μαϊστρέλης. Σκηνικά: Π α ναγιώτης Λαλάς, Στρατής Γυρέλης, Γιώργος Γεωρ γαντής. Εκφώνησαν: Στρατής Γυρέλης, Χρυσόστο μος Ξαφέλης. Συμμετείχαν: Παναγιώτης Βασιλείου Γυρέλης, Αντώνιος Κωνσταντίνου Λαλάς, Δημή τρης Κουταλέλης, Παναγιώτης Καμπιρέλης, Στρα τής Λεβέντης, και άλλοι. (Για το γυναικείο φύλο)
π ’ δε πιάν’ν ’π ’ ’ν ανάπουδ’ του ραβδί, φταίβγιν γι πατφάδις. Τσι γω παρακαλώ του γιο μ ’, στη δ’λειά, ρε, σηκού, πάνι, φτος όμους δυάρα δε μι δίν’, θέλ’ μαμ, κακά τσι νάνι.
β. «Μουσικό Συγκρότημα Ν τάρνταγαν’». Σ τί χους έγραψαν οι Μ ιχάλης Βίγλατζης, Παναγιώτης Κουτσκουδής και Γιώργος Παπάνης. Εκφώνησαν: Μ ιχάλης Βίγλατζης και Χρίστος Γεωργαντής. Συμ μετείχαν: Δούκας Μαριγλής, Βασίλης Τινέλης, Δη μήτρης Αμπουλός, Γιώργος Τσορβάς, Θεόδωρος Γαββές και Χριστόφας Τσαμπλάκος. Ακολουθούν ορισμένοι στίχοι του συγκροτήματος, που εκφωνή θηκαν από ειδική εξέδρα που είχε στηθεί στην Αγο ρά για τη μεγάλη συναυλία: (Σκάνδαλο Πάχτα στην Αγιάσο) Τσι στου χουριό γίν’ σκάνδαλου μ ’ έναν π ’ δουρουδουκήσαν, μο που ιβρώ εν ίθιλι, μι μάρκα τουν ταγίσαν.
Του πράμα σας να φ’λάγιτι, κανείς να μην του πιάν’, γιατί Μιγαλουδύναμους του έχουσι μες σ τ’ δ’χά λ’. Έφτου που του τουπουθέτ’σι μηδί ήλιους δε του βλέπ’, μόνου στα παλιά τα χρόνια πιάναν του ούλ’ σα του κλέφτ’. Τώρα βάζιν ένα μίνι τσι του βγάζιν στου μιγ’ντάν’ τσ ’ είνι ικανές να κάνιν τσι του διάκου ν’ αμαρτάν’.
Ιπειδή μες σ’ ούλ’ τν Αγιάσιου πλάτανου έ χ ’ μο σ’ Π απέλ’, Γ ώ ρ ’ς Ντιλόγκους γύριψ’ έναν απί του Κυπρϊουτέλ’. Τσι λάδουσί ντουν ένα βράδ’ πίσ’ στα λϊουφουρεία, για να τουν φ’τέψ’ του πλάτανου μπρουστά σ’ Καφενταρία.
(Παρουσίαση επίλεκτου καλλιτέχνη)
(Για τη νεολαία) Γι βραδιά έ χ ’ τσι μιαν έκπληξ’, να τσ ’ άλλους κρεμανταλάς, - Για τ ’ νιουλαία τι θα πεις, κάθ’ντι τσι απαντέχιν.
καμαρώσιτι του Γιώργου, τι Ρουβάς, λέγ’, τι Τσιουρβάς!
Στιγμιότυπο από το καρναβαλικό σατιρικό μονόπρακτο του Αντώνη Μηνά «Τα παναθύρια» (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου Αγιάσου, 21.2.2004).
Α π’ έδγιου είνι γιου Ρουβάς, βαστά απί τς Τσιουρβάς, γιου π ά π π ’ς ιντ είχι τσιουρχανά τσι έκανι τρουβάδες.
Κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, στην πλα τεία, παραδοσιακές φουφούδες έψηναν κάστανα και μέλη του Συλλόγου έβραζαν και πρόσφερναν ρυζόγαλο, το οποίο ενθουσίασε τον κόσμο. Το βράδυ ο Καρναβαλικός Σύλλογος πραγμα τοποίησε χοροεσπερίδα στο καφενείο του Προκό πη Δουλαδέλη με μεγάλη επιτυχία. • Την Καθαρή Δευτέρα, 23 του Φλεβάρη 2004, το απόγευμα, στην πλατεία λεωφορείων ο Καρναβα λικός Σύλλογος έστησε πάγκο, από τον οποίο προ σέφερε στον κόσμο δωρεάν ούζο με νηστίσιμα με ζεδάκια και με παραδοσιακή λαγάνα. Στις 3.30 μ.μ. εμφανίστηκαν τα καρναβαλικά συγκροτήματα: α. «Ονειροκρίτης». Το συγκρότημα των νέων καρναβαλιστών της Αγιάσου, που πήραν το βάπτισμα του πυρός πριν από έξι χρόνια, όταν ακόμα ήταν μαθητές του δημοτικού σχολείου! Από τότε, κάθε χρόνο υπηρετούν με πάθος και με μεράκι το καρναβάλι. Μπολιάστηκαν, έτσι, με το έθιμο και αποτέλεσαν τους νέους σκυταλοδρόμους της μα κρόχρονης καρναβαλικής μας παράδοσης. Έ νας μάντης επισκέφτηκε την Αγιάσο, με σκοπό να ερμηνεύσει τα όνειρά μας και να προφητέψει τα μελλούμενα. Είχε μαζί του και το βιβλίο των ονείρων, στις σελίδες του οποίου με συμβολικό τρόπο εικονί ζονται τα όνειρα των ανθρώπων. Σάτιρα: Παναγιώ τη Κουτσκουδή. Εκφώνησαν: Δημήτρης Παν. Κορο μηλάς (ο κορυφαίος εκφωνητής της φετινής χρονιάς),
Στρατής Βασ. Τοπαλής, Παναγιώτης Δημ. Κορομη λάς, Βασίλης Αντ. Βερδούκας, Μαρίνος Δημ. Κορο μηλάς, Ραφαέλα Βασ. Βερδούκα. Συμμετείχαν: Θεό δωρος Γαββές και Παναγιώτης Γεωργαντής. Το συγκρότημα ευχαριστεί θερμά για τη βοήθειά τους το Στρατή Μαγλογιάννη, το Λευτέρη Κ αμπι ρέλη, τον Προκόπη Τσαμπλάκο, το Δ ϊολίν Τομόβ, τον Αντώνη Λινάρδο και το Γρηγόρη Σταυρακέλη. Επίσης ευχαριστεί το Δήμο Αγιάσου και τον Αγρο τικό Συνεταιρισμό Αγιάσου για τη διάθεση χώρων κατασκευής των σκηνικών των αρμάτων. Αποκάλυψη της φετινής χρονιάς ο εννιάχρονος (!) Μ αρίνος Δημ. Κορομηλάς, που εκφώνησε για πρώτη φορά και κυριολεκτικά έκλεψε την π α ράσταση. Υπέροχη στο ρόλο της Νατάσας Καρα μανλή και η πολλά υποσχόμενη για το μέλλον Ρα φαέλα Βασ. Βερδούκα, που έχει θαυμάσιες επιδό σεις και στη θεατρική πειραματική σκηνή του Αναγνωστηρίου. Παραθέτουμε ορισμένους στί χους της σάτιρας: Ορνιθώνας (Το όνειρο του δικομματισμού) Στουν ύπνου μ ’ βλέπου ένα κ ’μάσ’ τσι δυο π ιτ’νοί π ’ φαγών’ντι, ούλ’ μέρα κουκουρουμαχούν τσι σα τς κατάρ’ αρπιόντι. Γιου ένας είνι πρασ’νουπός, γαλάζιους είνι γι άλλους, για τν αρχηγία μες στου κ ’μάσ’ σ’κώσ’τσι καβγάς μιγάλους. Όποιους α π ’ τς ιδυό τουν άλλουν καταφέρ’ τσι τουν καλτσέψ’, α π ’ τς ιφτά Μαρτιού τσι πέρα ούλις τς όρ’θις θα τς βατέψ’. Μια γιου ένας, μια γιου άλλους, χρόνια τς όρθις φτοι τς βατέβγιν, συνήθισαν γι καημένις τσι π ιτ ’νό άλλουν ε γυρέβγιν.
Στιγμιότυπο από την παρου σίαση του καρναβαλικού συ γκροτήματος «Τα παιδιά του Ζεβεδαίου» (Πλατεία της Αγοράς, 22.2.2004).
Βλέπου τσι τριγιά π ιτ ’νάρια, κότσ’νου, ρόζ τσι λαχανί,
Α π’ τα έτοιμα για να ’βριν γι κηφήνις γι γαμπροί,
π ’ φαγουνόντι μιταξύ ντουν πιο πουλύ απί τς π ιτ ’νοί.
να μασιούν μι δυο μασέλις τσ ’ ούλ’ μέρα να ’χιν Λαμπρή.
Γ Γ αυτό δεν πρόκειτι πουτέ απάνου ντουν να πάριν,
Καθιόλ’ δε μι δυσκόλιψις, τώρα θα σ’ του ’ξηγήσου
θαν έρτ’ γι ώρα, α π ’ του κ ’μάσ’ γι όρθις να τα κατσάριν.
τσι δώσι βάσ’, κασκάβαλι, να μη σι κατουρήσου.
Του κότσ’νου θα τνι σκαπουλάρ’, του ροζ παλαίν’ ντου ακόμα,
Τα απουπαίδια είστι σεις, μάνα σας γι Ιλλάδα,
του λαχανί παγαίν’ ντουγρού μες στς αλιπούς του στόμα.
γι κόρη τς γι καλουπρουτσ’μέν’ είνι γι Ουλυμπώδα.
Κόσμι, τιλειουμό δεν έχιν τα μαρτύρια που τραβάς.
Ούλ’ τς παράδις έφτου τς ρίξαν, σάλιου δεν είχι για μας,
Τι Κουστάκης, τι Γιουργάκης, ίδιους είνι γιου χαβάς.
σ’ άλλ’ του δίνιν του φιλέτου τσι σι μας πφσέβ’ κατ’μάς. Μεις, μια ζουγή να δ’λέβγουμι, θαν έχουμι... σπαρίλις.
(Κουλούρης - Σημίτης)
Κρίμας, που χρόνια γι καημέν’ φ’λάγουμι Θφμουπύλις. Σα του στσύλου φ’λάγουμί ντου απ’ του λύκου του μαντρί
- Κίμουνας θέλ’ λάλ’μα ’π ’ έφτου, δε κάν’ φτος για έφτη τ ’ θέσ’.
τσι γι ανταμοιβή μας είνι ’π ’ τα τριγιά του πιο μακρύ.
- Γι άλλους μι τς ιλιές πα σ’ μούρη ντ, μπάγι πήγι α τς αλέσ’;
Σ ’μπάθ’σι μι π ’ σι διακόπτου, θέλ’ α κάνου μιαν ιρώτησ’,
- Σημίτ’ς πιάσι τ ’ ανάπλαγα τσι όπου φύγει, φύγει.
πότι είπι γιου Γιουργάκης πους θα πάρου τν ιπιδότησ’;
- Γ ι’ αυτό είπαν στου διάστημα Κινέζους ότι πήγι;
Καλό είνι τσι του χαλάζ’ μπρουστά, λέγ’, σν ανουμβρία, απ’ του σαράντα τς ικατό για πρώτ’ όόσ’ πάρι... τρία.
(Αμερικανοί) Γιατί μαχόντι φτοι τν εφήν’ τσι χρόνια τνι πληγώνιν,
Καρκαβούρα - Δρόμος Αγίου Δημητρίου » Σχολική περιουσία - Τροπολογία ΙΙάχτα
α πεις πια έφτου, σ’ Παλιστίνς σα του Κ ’στό τνι σταυρώνιν. —Στου Ιράκ ξουνουμουντάραν, για να πιάσιν του Σαντάμ.
Έφτοι που ’νι σ’ Νουμαρχία ας του πάριν πια χαμπάρ’,
- Έιτσι είνι που θα πάθιν ό,τ’ πάθαν στου Βιετνάμ.
τ ’ Καρκαβούρα μη πειράξιν, διάβουλους θα τς καταπάρ’.
Φτοι, για του αίμα π ’ χάνιτι, δε δίνιν σημασία,
Παύλου, μας υπουχρέουσις, άφφιμ. για του κόπου σ’,
τς νοιάζ’ μόνου του πιτρέλΐου, έ χ ’ πιο μιγαλ’ αξία.
αφού π ο ίτσ ι τουν Άγιου Δ ’μήτ’ να μοιαξ’ κρανίου τόπους.
Γ ι’ αυτό δεν πρόκειτι πουτέ να γίν’ εκεχειρία,
Τουλάχιστουν στα σ’νάφια σ’ πε πς πρέπ’ να μας δικϊώσιν,
χουρίς αίμα δε γίνιτι να ζήσιν τα θηρία.
σα γίν’ν κυβέρνησ’, του Τσαμλίκ’ ξουπίσου α μας του όωσιν. Γιατ’ έιτσι γι παππούδις μας ουλημφίς γυρίζαν
Το όνειρο της Ολυμπιάδας (Ολυμπιάδα - Επιδότηση)
τσι μι τουν ίδρου ντουν γι αθρώπ’ ιωνις του πουτίζαν. Κλαίγαν τα πεύκα ό ρ τ σ ιλ ο γ τα δάκρυγιά ντουν χύναν, γιμίζαν του ντινικιόέλ’ τσι τν αριτσίν’ ντουν δίναν.
Ίβλιπα, λοιπόν, μια μάνα που ’χι μια κ ’βάρα μουρά,
Σ ’ άλλ’ τα δάση τα χαρίσαν, ρύθμισ’ κάναν ειδική,
αλλά τ ’ προίκα τς ούλ’ τν αφήτσι σ’ κόρη τς τ ’ σπιτούν’κουτσιαρά.
για να χτίσ’ ξινουόουχεία Τσέκους πα σ’ Χαλκιδική.
Στιγμιότυπο από την παρου σίαση του «Μουσικού Συ γκροτήματος Ντάρνταγαν’» (Πλατεία της Αγοράς, 22.2.2004).
Τσι άλλους ουφιλήσ’τσι, ρε, ’π ’ τρουπουλουγία τ ’ Πάχτα,
Σα πει τσι διψάσ’ του έρμου, ένα ’νι του ζαναχάτ’,
αφήκαν του Μπιγιάζ’ να χτίσ’ ντάμ’ σ’ Σαμουγήλ τα ράχτα.
τσάγκρισί του λίγου γάλα, α του πιει σα του λαφιάτ’.
Κατσάρα ντουν απί του σπίτ’, μη τουν παριξηγάτι, τ ’ είπαν πους πρέπ’, σα γάδαρους, χώρια ’π ’ τς αθρώπ’ να τσ’μάτι.
(Για την ψώρα)
Τι είναι; Ταμ τακίμ είν’ έφτου π ’ λέγιν γι Αγιασώτις γι προυτνοί: Είδ’ ένα μουρά του μ ’νί τσ’ είπι, ω μπα, τι ντα ’νι.
Έφτου του ακάρ’ του έρμου στα ζιστά πα τσι τρυπών
Άκ’σι τ ’ καθουδιά π ’ θα σ’ δώσου: Μη μουρέλι μ’, μη μαθαίν’ς,
μιας ιμκρής που πυρουλάντ’γι του ’βγαλι μουρτάτ’ς δριμόν’.
σα τν ασκόντριχα του έρμου, άμα σι δαγκάσ’, πιθαίν’ς.
Ένας τν ίβγαλά πα σ’ φύση ντ τσι τ ’ φαγούρα δε τν αντέχ’
- Τίλουγια, αφό ’ν έ χ ’ δόντια, φτο μπουρεί τσι σι δαγκάν’;
ίκ’σα σαριλίτσ’ τουν πιάσι, θάρ’γι μαλαφράτζα πς έχ’.
- Σαν είνι πουλύ π ’νασμένου, μάγκανους θαρρείς σι πιάν’.
- Του κουπιλούδ’ τσι του παλ’κάρ’ τώρα τι πρέπ’ να ποίσιν;
Έφτου μέσα πέφτ’ γιου σπόρους. Καρπφός σαν είνι, δέν’.
- Πρέπ’ να κουλ’τζιάσιν τσι γι δυο τν αφτούρα ντουν να σβήσιν.
Τσι σ’ ιννιά μήνις μια μούσκλα σάνι σένα ξιμπρουβαίν’.
Αμ τσι του θ’κό μ ’ του παγιαυλί δε σφυρίζ’ του καημένου,
- Ί ν ’ξι τσι μόνα γι όριξή μ ’, θέλου να του πασκάσου.
απ’ έγιουτι π ’ του ψέκασα, κάθιτι μαραμένου.
- Κάτσι καλά, μουρή πουρδή, να μη σι καταμ’τσ’νιάσου.
Αφού τ ’ ψέκασις μι σπρέι, πρέπ’ α γιατριφτείς, ιξόν
Πρέπ’ του γ ’δουχφέλ’ σ’, μουρέλι μ ’, μπόι τσι άλλου ναν αφήσ’,
α τνι ράντ’σις, ρε μαλάκα, μι κανένα γκραμουξόν!
δε μπουρεί στου γ ’δί ακόμα μουρουδ’κά φτο να τατσίσ’!
Ένας γάδαρους που κόλλ’σι ε τνι μπόρ’γι πια τ ’ φαγούρα, μέρις γύρ’ζι μες στου λιώνα, να φτσιλιάσ’ καμιά γαδούρα. Γείτουνάς ιμ γιου καημένους μι τ ’ κατσίκα τ ’ χουλιουσκά, τρεις φουρές τ ’ μέρα στου τράγου πα φτος τσι πληρών’ λασ’κά.
(Το παιδικό όνειρο) —Τίντα έπαθις, μουρέλι μ ’, νείρατου είδις κακό; (γυρίζει σελίδα) —Κ ’στός τσι Παναγιά! Τι βλέπου; Ένα γ ’ναίτσιου τσαγκαρ’κό. Βλέπου ένα λόρτου στόμα, που φουτιές βγάζ’ σα του π ’χάν’, σαν ανοίξ’ τα χείλια ντ, λέγου, μια μπουκιά θέλ’ α μι κάν’. Του φράζ’ μιαν αγριγιουβατσ’νιά, είνι ρουμανιασμένου, έγιουσα χρόνια φαίνιτι δεν το ’χιν σκουλιμένου. Άμα π ’νάσ’, τρέχιν τα σάλια ντ, μέλια τσι σουρόπια χυν’, του κριγιάς πφιλαβαίν’ ντου τσι ουμό του καταπίν’.
Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, μέχρι την εμφάνιση του δεύτερου καρναβαλικού συγκρο τήματος, ο παλαίμαχος καρνάβαλος Θρασύβουλος Γλεζέλης παρουσίασε ένα αυθόρμητο σκετς που διασκέδασε τον κόσμο. β. «Ντιμπέιτ». Λίγες μέρες π ρ ιν από την κ ρ ί σιμη εκλογική αναμέτρηση της 7ης του Μάρτη, πραγματοποιήθηκε στην Α γιάσο το καθοριστικό ντιμπέιτ μεταξύ τω ν πολιτικ ώ ν αρχηγώ ν του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της Νέας Δημοκρατίας. Το Γιωργάκη Π απανδρέου και τον Κωστάκη Καραμανλή φιλοξένησε στην εκπομπή της «Με τα μάτια της... άλλης», η δημοσιογράφος Φασούλα Στση. Σ ά τι ρα: Παναγιώτη Κουτσκουδή. Σκηνικά: Χαράλα-
Στιγμιότυπο από την παρου σίαση του καρναβαλικού συ γκροτήματος «Ονειροκρίτης» (Καρυά - Πλατεία λεωφορεί ων, 23.2.2004).
μπου Καμαρού, Γρηγόρη Μ ακαρώνη, Παναγιώτη Καπάτου. Ζωγραφική: Δημήτρης Χ ατζηγιάννης. Εκφώνησαν: Μ αρία Α ϊβαλιώ του, Π αναγιώτης Ασβεστάς, Χ ρίστος Γεωργαντής, Χρυσόστομος Ξαφέλης, Σ οφ ία Λαδιέλη, Π αναγιώ της Χατζέλης. Συμμετείχαν: Βασίλης Τινέλης, Χ ρίστος Κλή μος, Π αναγιώτης Τσάγαλος, Π αναγιώτης Κ αμπιρέλης, Δημήτρης Κουταλέλης, Στρατής Λεβέντης, Δημήτρης Βαρβάκης, Γιώργος Γεωργαντής και άλλοι. Το συγκρότημα ευχαριστεί θερμά για τη βοήθεια τους τον Προκόπη Μ αϊστρέλη, το Μ ιχά λη Βίγλατζη, το Στρατή Μ αγλογιάννη, καθώ ς και τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Αγιάσου, για την παραχώρηση χώρου κατασκευής τω ν σκηνικών των αρμάτων. Ακολουθούν επιλεγμένοι στίχοι της σάτιρας:
Γι ατμόσφφα σα τ ’ παρθινιά ιβαίσθητ’ είνι τσίπα, άμα τνι σπάσ’ς, ανοίγιν του όζουντους γι τρύπα. Γι φύσ’ τα κάν’ ούλα ’γιουτα τσι μην του αρνηθείτι, αφού μεις τνι βιάζουμι, τσι φτή μας ικδικείτι. Γ ι’ αυτό του κλίμα ίΧλαξι τσι λιών’ν γι π ά γ’ στου Πόλου τσι γιου καρκίνους σήμιρα θφίζ’ σα πουλυβόλου.
(Κυπριακό) Τώρα θέλ’ α σας ρουτήσου ένα θέμα δασικό. Τι θα γίν’ πια ιπιτέλους μ’ έφτου του Κυπριακό; Έφτους γιου Ντινκτάς ρουφιάνους, ό,τ’ κάν’, λχδ’ πα σ’ φουτιά χύν’, γόρδιους δισμός κατίν’τσι, που μι τίπουτα δε λυν’. Μιγαλέξαντρους χρειγιάζντου του σπαθί ντ φτος να τραδήξ’ τσι τ ’ κουπρίτ’ τ ’ Ντινκτάς τ ’ γραγούδα, σα καρπούζ’ να τνι ανοίξ’. Τούρτα’ τσι Ρουμιοί πρέπ’ στου νησί αμουνοιασμέν’ να ζήσιν, τ ’ γραμμή Αττίλας πο ’συρι π ’ του χάρτ’ πλια να τνι σδήσιν.
(Εισαγωγή)
Να μην υπάρχον σύνουρα, για να τουν βάζιν φ’τίλια, γοι Κύπριοι, σάνι παλιά, να γίνιν μια φαμίλια.
Γεια σου, λαέ αδέσπουτι, κουπάδ’ ξιγιλασμένου, που γι τσουμπάν’δις π ’ ακ’λουθάς σι έχιν προυδουμένου. Πρόβατα είστι απουλουλά 9πι τ ’ μάντρα π ’ κατσφντάντι τσι κατιφθείαν σα στραβά σ’ λύκου του στόμα πάτι.
(Πολιτικές μεταγραφές) - Γω σ’ μιταγραφές που ποίκα ίβαλά σι, πάντους, κάτου. - Είχατι που ’χατι χύμα, ήρτι σας τσι τσουβαλάτου. Πήγι Αδριανόπουλους τσι Μάνους, γιου κουπρίτ’ς. - Τσι σόνα Παπαθιμιλής, έφτους γιου τρίπ’θαμίτ’ς. Αυτό θα πει φιλότιμου, που δεν το ’χ ’ μηδί στσύλους, να λάζισι μι τουν ουχτρό σ’ τσι να πιτάς του φίλου σ’. Μ ’ όποιουν πάν’, είνι του ίδιου, γι αθρώπ’ καθιόλ’ δε φταίβγιν, αφού συμφουνούν τούτ’ σ’ ούλα, μο στου χρώμα τα μπφδέβγιν.
(Λημογραφικό)
Το πρόγραμμα της εκπομπής δια κόπτετα ι από τις πολιτικές διαφημίσεις τω ν κομμάτων. Π αρα θέτουμε αυτήν της Νέας Δ ημοκρατίας, που αναδείχνει και την προφητικότητα του Αγιασώτη καρνάβαλου: Έ να ς οπα δός του ΠΑ.ΣΟ.Κ. βγαί νει από την πόρτα τρέχοντας, με κατεβασμένα τα παντελόνια και φ ορώ ντας πράσινο σώβρακο. Σ τ ’ αφ τιά του έχει ακουστικά και από το λαιμό του κρέμεται ένα γουόκ-μαν. Στο ένα χέρι κρατά μια μεγάλη ψαλίδα και στο άλλο μια λεκάνη του αλέτας. Έ ρχεται μπροστά στο πάλκο, τοποθετεί τη λεκάνη, κάθεται πάνω της και αρχίζει να σ φ ίγ γεται... Ταυτόχρονα προσπαθεί να κλείσει την ψαλίδα (που συμβολίζει το προβάδισμα της Νέας Δημοκρατίας έναντι του ΠΑ.ΣΟ.Κ.), αλλά δεν το καταφέρνει.
Τι θα γίν’ τώρα να μ ’ πείτι μ ’ ούλ’ έγιουτ’ τς αλλουδαποί.
—Να ένας ξικατουρ’μένους απί τς πρασινουφρουροί.
Σα π ’ πάν’, θα μας ξιπιράσαν. Πρώτα, Κώστας να μας πει.
—Που του ξέρ’ς πς είνι Πασόκους; —Πράσ’νου σώβρακου φουρει.
Σι τίπουτα δε μας πεφάζ’ γιου μιτανάστ’ς γιου ξένους,
—Σφίτζιτι φτος, μπα τσι προυλάβ’ τ ’ ψαλίδα να σφαλήσ’.
μουρά γι Έλλη ν’ να κάνουμι, για να σουθεί του γένους.
—Σα π ’ πα, ίσαμ’ τς ιφτά Μαρτίου, τ ’ λικάν’ θα τνι γιμίσ’.
Γω δώκα του παράδειγμα τσι τ ’ τέχιν’ σας τνι έδ’ξα,
—Μη σφίτζισι τσ’ ε προυλαδαίν’ς, μουρή διαβόλ’ μπουζάδα.
αφού κουπάν’σα δυο λαγοί μι τ ’ πρώ τ’ τ ’φιτσώ που έρ’ξα.
Άιντι, ρε, πια, ξιμπέρδιδγι, μπάγι θα θέσ’ς τσι τ ’ π ’λάδα;
Τώρα θα τνι ξαναφ’σκώσου, θέλ’ ε θέλ’ φτή, μι του ζόρ’, γιατ’ είνι γραμμή π ’ του κόμμα να πληθύν’ν γι ψηφουφόρ’.
(Οικολογία) Πείτι μ ’ για του πιριδάλλουν, μ ’ έγιουτ’ τ ’ μόλυνσ’ τι θα γίν’; Γιατί Χάρους πασαπόρτια το ’να πίσ’ τ ’ άλλου μας δίν’.
Ακούγεται το τραγούδι «Χαλαρά...». Ύστερα από λίγο σβήνει σιγά σιγά ο ήχος και ο αποκαμωμένος οπαδός του ΠΑ.ΣΟ.Κ. φορτώνεται τα πράγ ματά του και φεύγει από εκεί που ήρθε. Στο τέλος του έργου ο ειδικός εκλογολόγος Βα σίλης Τινέλης με τις αξεπέραστες μιμητικές του
χειρονομίες αναλύει τα αποτελέσματα της δημο σκόπησης στη... νοηματική γλώσσα, την οποία με ταφράζουν οι εκφωνητές:
(Αναποφάσιστοι) Φτοι που πουνουτσιφαλιάζιν τσ ’ ε ξέριν τι θα ψηφίσιν, για να ξιμπουκώσ’ του γ ’δί ντουν, πρώτα να ψουλουτατσίσιν.
(Νέα Λημοκρατία) Γιου δαυλός που ’νταν σβησμένους λέγ’ ότι θα ξουνουαψ’ τσι τ ’ προυδιά σας, ρε μαμέλια, πάλι θα τνι ξουνουκάψ’.
(ΠΑΣΟΚ) Γιου πράσ’νους ήλιους θα βασ’λέψ’, ώρα ντ είνι να δύσ’. Σύντουμα όμους θα ξουνόβ’ τσι θα μισουρανήσ’.
(ΚΚΕ) Χρόνια μ ’ έγιουτου θφίζιν, στόμουσι πλια του δρουπάν’, άμα δε του ακουνίσιν, δ’λειά π ’στιμέν’ πλια δε θα κάν’.
(Συνασπισμός) Πα σι σ’νί, λέγ’, τιντουμένου χρόνια τώρα ακρουβατεί, ρέζιγους είνι τσι φέτους, κρέμιτι τσι δε πατεί.
(ΛΗΚΚΙ) Υπουργός που ’σ \ ρε Τσουβόλα, τά γ’σι μας αγγούρ’ δρουσ’νό, τώρα απί τα τριγιά μας π ά ρ \ λέγ’, του καταμισ’νό.
(ΛΑΟΣ) Μαύρου, λέγ’, στου Καρατζαφέρ’, ψήφου μην απουτάξ’, γιατί του π ’λί του χουντικό πάλι θα φρουπιτάξ’.
Ο Εκπολιτιστικός και Καρναβαλικός Σύλλογος «ο Σάτυρος» ευχαριστεί το Δήμο Αγιάσου και τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Αγιάσου για τη διάθεση χώρων κατασκευής των σκηνικών των αρμάτων, τις Ποτοποιίες Μυτιλήνης, Αρβανίτη, Δίμηνο, Κέ φι, Μίνι, Μ παρμπαγιάννη, Τικέλη, για τη δωρεάν προσφορά ούζου, το Ματθαίο Ανδρεαδέλη (Συνερ γείο Αυτοκινήτων) για την οικονομική του ενίσχυ ση, καθώς και όλους όσοι βοήθησαν με οποιοδήποτε τρόπο στην καλύτερη οργάνωση των φετι νών εκδηλώσεων. Η γενική εκτίμηση ήταν ότι φέτος τα κ α ρ ν α βάλια της Κ αθαρής Δ ευτέρας ήταν τα καλύτερα τω ν τελευταίω ν τεσσάρω ν χρόνω ν. Με καλές σ άτιρες, με λιτά και συμβολικά σκηνικά, με π λούσ ια α νθρ ώ πινη συμμετοχή κ α ι με κ α ιν ο ύ ρια τα λέντα να β γα ίνουν στο προσ κή νιο, με αρκετές ο ρ γα νω τικ ές παρεμβάσ εις που αρέ σουν στον κόσμο (ούζο με μεζεδάκια, ρ υζό γα λο, κάστανα, λ α ϊκ ά γλέντια , κτλ.), άφησαν π ο λύ καλές εντυπώ σ εις. Μ ακάρι να υπ ά ρ ξει α ν ά λογη κ α ι ακόμη καλύτερη συνέχεια. Το σημα ντικότερ ο πρόβλημα πα ρ α μ ένει η έλλειψη σα τ ιρ ο γ ρ ά φ ο ι. Εκεί π ρ έπ ει να πέσει το μεγάλο βάρος στο μέλλον. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Μ ΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΛΗΣ
Στιγμιότυπό από την παρου σίαση του καρναβαλικού συ γκροτήματος «Ντιμπέιτ» (Κα ρυά - Πλατεία λεωφορείων, 23.2.2004).
ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ Με αφορμή το βιβλίο «Η Μήθυμνα στα κύματα των αιώνων» Σ τ ις 16.2.2004, στην αίθουσα «Μιχαήλας Αβέρωφ» (Ακαδημίας και Γενναδίου 8) η Εταιρία Ελλήνων Λογο τεχνών και η Λεσβιακή Παροικία οργάνωσαν εκδήλωση, κατά την οποία έγινε παρουσίαση του βιβλίου του λο γοτέχνη Γιώργου Τσαλίκη «Η Μήθυμνα .στα κύματα των αιώνων». Στην αρχή απηύθυνε χαιρετισμό ο πρόε δρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών Παύλος Να θαναήλ, ο οποίος επέδωσε και το αργυρό μετάλλιο της Εταιρίας στο συγγραφέα. Στη συνέχεια μίλησε ο πρόε δρος της Λεσβιακής Παροικίας Στρατής Μολίνος, ο οποίος αναφέρθηκε στις δραστηριότητές της Παροικίας και στο συγγραφέα. Μετά πήρε το λόγο ο Γιάννης Χα τζηβασιλείου και μίλησε για το παρουσιαζόμενο βιβλίο. Κείμενα του βιβλίου απέδωσε η λογοτέχνισσα Αγγελική Βαΐτση-Βάκρου, μέλος της ΕΕΑ. Στη συνέχεια δημοσι εύουμε την ομιλία του Γιάννη Χατζηβασιλείου.
αρχές της επιστημονικής δεοντολογίας, ενώ άλλες κα λύπτουν και συγγενείς κλάδους, όπως τη λαογραφία, στην καταγραφική της συνήθως διάσταση. Ομόλογες προσπάθειες έχουν γίνει και στη Λέσβο και έχει πλου τιστεί η σχετική βιβλιογραφία. Εφαλτήριο της ενδυνά μωσης του ιστορικού ενδιαφέροντος πρέπει να θεω ρηθεί και η επιχειρούμενη ένταξη της τοπικής ιστο ρίας στο πλαίσιο της σχολικής παιδείας.
11 παρουσίαση ενός βιβλίου είναι κοπιώδης και υπεύθυνη εργασία, γιατί απαιτεί προσεχτική ανάγνω ση, έλεγχο της βιβλιογραφίας, προσδιορισμό της με θοδολογίας και βαθιά γνώση του περιεχομένου. Το εγ χείρημα καθίσταται δυσκολότερο, όταν λογής λογής σκόπελοι, υποκειμενικοί και αντικειμενικοί, υψώνο νται και απειλούν την ορθοτομία της σκέψης και την αμεροληψία της κρίσης. Θα προσπαθήσω όμως, στο μέτρο των δυνατοτήτων μου, να σταθμίσω τον πολυ χρόνιο πνευματικό κάματο του συγγραφέα, να κάνω τις απαραίτητες αναφορές στα γραφόμενά του και να αναδείξω την ιδιάζουσα σχέση του, ζωής και αγάπης, προς το γενέθλιο τόπο, που είναι η κοσμοξάκουστη Μήθυμνα, η γραφική πολίχνη της βόρειας Λέσβου. Εξαρχής θα πρέπει να τονίσω πως ο Γιώργος Τσαλίκης δεν είναι επιστήμονας ιστορικός, που έχει ως έργο τη λεπτομερειακή μελέτη και ερμηνεία των σημα ντικών γεγονότων της ανθρώπινης δράσης. Είναι λο γοτέχνης φιλίστωρ και φιλέρευνος. Η τοπική ιστορία τον γοητεύει, τον προβληματίζει, τον διδάσκει, τον εμπνέει. Είναι καλοδούλευτος καμβάς για τα πλουμί δια της τέχνης του λόγου του. Ευκαιριακά θα ήθελα να σημειώσω πως τα τελευ ταία χρόνια έχει αναζωπυρωθεί, σε πανελλήνια κλί μακα, το ενδιαφέρον για την τοπική ιστορία και πως έχουν δει το φως της δημοσιότητας αξιόλογες εργα σίες, οι οποίες είναι χρήσιμες για τη δόμηση συνθετό τερων πραγματειών από ειδικούς ερευνητές. Από αυ τές άλλες είναι αμιγείς ιστορικές και ακολουθούν τις
Η προμετωπίδα του πρόσφατου βιβλίου του Μηθυμναίου λογοτέχνη Γιώργου Τσαλίκη.
Ο συγγραφέας έχει επίγνωση των δυσχερείων που πα ρουσιάζει η σύνθεση της εργασίας του, την οποία επιχεί ρησε παρακινημένος από την πλεονάζουσα για τον τόπο του αγάπη. Κάπου, αναφερόμενος στους μαρτυρούμενους από επιγραφές και από άλλα ευρήματα ναούς της Μήθυμνας και αδυνατώντας να προσδιορίσει τη θέση τους, γράφει: «Αυτό μόνο επιστήμονες ιστορικοί και αρ χαιολόγοι, ύστερα από έρευνες και ανασκαφές, είναι σε θέση να καθορίσουν. Εγώ κάνω ορισμένες υποθέσεις, που ίσως να βρίσκονται κοντά στην αλήθεια» (σ. 136). Γλωσσικά το έργο του Γιώργου Τσαλίκη παρου σιάζει σε κάποια σημεία ανομοιογένεια, γιατί δεν εί ναι εύκολο το συνταίριασμα του ιστορικού ύφους και της λογοτεχνικής αφήγησης. Η αδυναμία αυτή είναι
συνήθως εμφανής, σε μικρό ή σε μεγάλο βαθμό, σε συγγενή από ειδολογική άποψη έργα, όπως είναι το λογοτεχνικό χρονικό, το ιστορικό μυθιστόρημα, η μυ θιστορηματική βιογραφία και άλλα. Ακόμη είναι δυ σχερής ο γλωσσικός ευτρεπισμός, όταν έχουμε ενσω μάτωση και κάποιων ξένων στοιχείων, τα οποία κρίνεται σκόπιμο να αξιοποιηθούν ή να φιλοξενηθούν τι μητικά, μια και στηρίζουν τον κεντρικό άξονα του βι βλίου και τις προθέσεις του συγγραφέα. Ο Γιώργος Τσαλίκης επιχειρεί τη συγγραφική του εκκίνηση από το προελληνικής προέλευσης τοπωνύ μιο Μάθυμνα - Μήθυμνα και από το νεότερο Μόλυβος, το οποίο ήδη χρησιμοποιείται παράλληλα. Στη συνέχεια αναφέρεται στους προϊστορικούς χρόνους, στους πρώτους κατοίκους, στα ελληνικά φύλα και κατεξοχήν στους Αιολείς, στα Τρωικά, στην ερωτοχτυπημένη, ευκολόπιστη και κακοθάνατη Πεισιδίκη, που παρέδωσε στο γιο της Θέτιδας την πατρίδα της, την οχυρή Μήθυμνα, στην οικονομική άνθηση του τό που, στην αποικιακή εξόρμηση και στη δημιουργία της ονομαστής Άσσου, με την οποία είναι δεμένα τα ονό ματα του σοφού Μυρσίλου, του Ερμεία και του φιλο σόφου Αριστοτέλη, στην κατάκτηση της εύφορης Αρισβαίας, στις σχέσεις με τους Πέρσες, με τους Αθηναί ους και με το Μέγα Αλέξανδρο. Στη συνέχεια ο συγγραφέας αναφέρεται στη Ρω μαιοκρατία, στις σχέσεις που καλλιεργήθηκαν με την παρέμβαση κυρίως του Πομπηίου, στενού φίλου του Λέσβιου λογίου της εποχής Θεοφάνη, στην ανάπτυξη του εμπορίου, στην εκτέλεση αξιόλογων έργων και στην κοπή αυτοκρατορικών νομισμάτων. Η Μήθυμνα κατά τους βυζαντινούς χρόνους εξακο λούθησε να είναι σημαντική πόλη και προπύργιο της Λέσβου. Γνώρισε την προστασία της σκληρά αγωνιζόμενης αυτοκρατορίας, αλλά και επιθέσεις ποικιλώνυ μων εχτρών της. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και της γενουατικής ηγεμονίας (1355-1462) οχυρώθηκε καλύτερα με το κάστρο που υφίσταται ως τις μέρες μας. Για τους Γατελούζους ο συγγραφέας αφιερώνει ξε χωριστό κεφάλαιο. Πλέκει το εγκώμιο του Φραγκί σκου Γατελούζου, τον οποίο ο αυτοκράτορας Ιωάννης ο Ε ' ο Παλαιολόγος πάντρεψε με την αδερφή του Μα ρία, παραχωρώντας τη Λέσβο ως προίκα. Αναφέρεται στα γεγονότα που διαδραματίστηκαν στη Μήθυμνα ως το 1462, που ο Νικόλαος Γατελούζος παρέδωσε το κά στρο στο Μωάμεθ τον Πορθητή. Αξιομνημόνευτη η περίπτωση της θρυλικής ηρωίδας Οριέτας Ντόρια, η οποία, σύμφωνα με την παράδοση, πολεμώντας και εμψυχώνοντας τους Μηθυμναίους κατόρθωσε ν ’ απο κρούσει τους Τούρκους πολιορκητές του κάστρου. Εκτός από τα ιστορικά γεγονότα ο συγγραφέας τε χνηέντως πετυχαίνει να περνά και τα μηνύματά του με τρόπο γλαφυρό. Περαιώνοντας το κεφάλαιο για τους
Λ ΤΑ I / ι X / β Α Α Η» υ \ Α***λ /
\ « ά /
ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΑΛΗΝΟΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΏΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ & ΓΕΝΝΑΔΙΟΥ 8 - 106 78 ΑΘΗΝΑ ΤΗΝ 3834-559 VΑΧ 382ΙΜΧ.2 Ε-.ΜΑΙΙ, ΕΕΙχφΟΤΕΝΕΤ.ΟΚ XVΕ Β $!ΤΈ : « τ ν .^ Ι .ο ι·^
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Η ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ και η ΛΕΣΒΙΑΚΗ ΠΑΡΟΙΚΙΑ σα» προσκαλούν σε εκδήλωση με θέμα: «Η ΜΗΘΥΜΝΑ ΣΤΑ ΚΥΜΑΤΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ» του ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΑΛΙΚΗ Ομιλητές: ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΟΛΙΝΟΣ Χαιρετίζει ο Πρόεδρος τ»|ς Ε.Ε.Λ ΠΑΥΛΟΣ ΝΑΘΑΝΑΗΛ. Η εκδήλωση θα γίνει την ΔΕΥΤΕΡΑ 16-2-2004 ώρα 6 μ.μ. στην αίθουσα «ΜΙΧΑΗΛΑΣ ΑΒΕΡΩΦ» Γενναδίου 8 , Τ* όροφος Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΝΑΘΑΝΑΗΛ
Η ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΕΛ. ΑΝΑΓΝίϊΣΤΑΚΗ-ΤΖΑΒΑΡΛ
Γατελούζους, γράφει: «Σκεφτήκαμε ποτέ να ρωτήσουμε τους πύργους αυτού του άπαρτου κάστρου, να μας πουν τι είδαν στους αιώνες που πέρασαν; Πόσα παλικαρόπουλα πολεμώντας στα τειχιά του σκοτώθηκαν κι έμειναν πάνω στις πολεμίστρες με μισόκλειστα μάτια, σα να έβλεπαν ένα καλό όνειρο!... Μα κι έξω από το κά στρο, εκατοντάδες και πολλές φορές χιλιάδες πολεμι στές από τ ’ αντίθετο στρατόπεδο άφησαν την τελευταία τους πνοή σ’ αυτόν τον τόπο. Πήγαινε σήμερα, καλέ μου άνθρωπε, να καθίσεις μόνος σου μέσα σ’ αυτούς τους πύργους... ν ’ ακούσεις τον αχό της μάχης, τον βόγκο και το θρηνητικό παράπονο, γεμάτο πόνο, από πολλές και διάφορες γλώσσες, των ανθρώπων που αφανίστηκαν τότε, στο χαλασμό των πολέμων, κι ο αγέ ρας ακόμα μυρίζει θανατικό... Κι απόμακρα μέσα στο σκοτάδι, μια μακρινή βουή ο αντίλαλος, να φέρνει ένα μακρόσυρτο γιατί, φορτισμένο με λύπη και με απόγνω ση. Γιατί οι άνθρωποι να κάνουν πολέμους;» (σ. 46). Για την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1462-1912) ο συγγραφέας είναι αναλυτικότερος, για τη Αέσβο γενικό τερα και για τη Μήθυμνα ειδικότερα, η οποία είχε πε ρισσότερο μωαμεθανικό πληθυσμό και λιγότερο χρι στιανικό. Αναφέρεται στις πειρατικές επιδρομές, στα τρία μουσουλμανικά τεμένη και στους αντίστοιχους χριστιανικούς ναούς, του Αγίου Παντελεήμονα, του Τα ξιάρχη και της Αγίας Κυριακής, στην επιβολή φόρων, στον εξισλαμισμό χωριών, στην ισχυρή προσωπικότητα του Ιγνατίου Αγαλιανού και στα μοναστήρια του Λειμώνος και της Μυρσινιώτισσας, στη μεταφορά της έδρας της Μητροπόλεως Μηθύμνης στην Καλλονή, στη Φιλική Εταιρεία και στους Λέσβιους Φιλικούς, πρωτο πόρος των οποίων ήταν ο Παλαιολόγος Λεμονής, στις αποτυχημένες απόπειρες εξέγερσης των κατοίκων, στην πυρπόληση στον όρμο της Ερεσού του τουρκικού δικρότου στις 27 του Μάη του 1821, τόλμημα που ανα φτέρωσε το ηθικό των επαναστατημένων Ελλήνων, στο μεγάλο «Τζουλούσι», δηλαδή στα αντίποινα και στις διώξεις των αγανακτισμένων Τούρκων, και σε άλλες εν διαφέρουσες από ιστορική άποψη πτυχές. Στη συνέχεια αναφέρεται στα γεγονότα του 1912, στην απόβαση των ελληνικών αγημάτων στη Μυτιλήνη, στις 8 του Νοέμβρη, και στα συνακόλουθα ελευθέρια, στην υποχώρηση των αντιπάλων στο βορειοδυτικό τμή
μα του νησιού, στην κατάλυση των τουρκικών αρχών στο Πλωμάρι, στον Πολιχνίτο και στη Γέρα, στα έκτρο πα, στις βιαιοπραγίες και στα εγκλήματα, που δρομο λογήθηκαν στην Πέτρα, στη Μήθυμνα και στην ευρύτε ρη περιοχή, από ατάκτους και φανατισμένους, «φενταήδες» τους ονοματίζει, και που χαράχτηκαν στη μνήμη του λαού ως «φόβια», στη μάχη του Κλαπάδου και στην υπογραφή, στις 8 του Δεκέμβρη, στο ύψωμα Πετσοφάς, κοντά στο μοναστήρι του Λειμώνος, του πρωτόκολλου της παράδοσης των ηττημένων, το οποίο οριοθέτησε και την ολοκληρωτική κατοχή της Λέσβου. Ο συγγραφέας, στην προσπάθειά του να καλύψει χωρογραφικά και οικιστικά τη Μήθυμνα, αφιερώνει ιδιαίτερα κεφάλαια στο τείχος, στα δημόσια και ιδιωτι κά κτίρια, στα λιμάνια, στο υδρευτικό σύστημα και στα νεκροταφεία. Επισημαίνει την ανάγκη να γίνουν συστη ματικότερες ανασκαφές, ώστε να αναδειχτούν οι αρχαι ότητες, οι οποίες είναι βέβαιο, όπως μαρτυρούν τα μέ χρι σήμερα ευρήματα, ότι υπνώττουν κάτω από την κρούστα της γης, Περιμένοντας αιώνες τώρα την αφύ πνιση που τους χρωστά η σκαπάνη του αρχαιολόγου. Αρκετές σελίδες του βιβλίου του τις αφιερώνει ο συγγραφέας στα νομίσματα της Μήθυμνας. Είναι και αυτό αψευδής μάρτυρας της αγάπης του προς τις αρ χαιότητες που διακηρύσσουν το κλέος, τη δυναμική πα ρουσία του τόπου στο απόμακρο παρελθόν. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το καλοκαίρι του 2001 δώρισε ο συγ γραφέας μεγάλο αριθμό νομισμάτων στον Πολιτιστικό Όμιλο Βαφειού και ότι καταβάλλονται προσπάθειες για τη δημιουργία Δημοτικής Νομισματικής Συλλογής, η οποία πρόκειται να τοποθετηθεί εκθεσιακά στη λειτουρ γούσα Πινακοθήκη. Μετά από γενική εισαγωγή που αναφέρεται στα νομισματικά λεγάμενα εμπορεύματα και στην καθιέρωση του νομισματικού συστήματος αξιών, ο συγγραφέας κάνει απαρίθμηση, με σχετική πε
ριγραφή, νομισμάτων της Μήθυμνας, τα οποία κόπηκαν κατά την αρχαιότητα, κατά τους αλεξανδρινούς και κα τά τους ρωμαϊκούς χρόνους, επιλέγοντάς τα από τα βι βλία του Οανΐά Π. δοατ «ΟγοοΈ Όοιπδ» (Γοπάοπ 1951) και Ηαπδ-ΟϋπΐθΓ Βιιοΐιΐιοΐζ «Μοΐΐιγπιηα» (Μαίηζ 1975). Ο συγγραφέας, στην προσπάθειά του να παρουσιά σει τον ιδιωτικό βίο των αρχαίων Μηθυμναίων, γενικολογεί σε ό,τι έχει σχέση με το γεωργικό εισόδημα, με τις ασχολίες των κατοίκων, με τη λειτουργία του θεάτρου, χωρίς να υπάρχουν επαρκείς μαρτυρίες, που να πιστο ποιούν τα λεγόμενά του. «Έτσι περίπου ήταν η ζωή στην αρχαία Μήθυμνα», γράφει (σ. 113), παρακάμπτο ντας τη δεοντολογία της επιστημονικής τεκμηρίωσης. Ο συγγραφέας είναι αναλυτικός και σε ό,τι έχει σχέ ση με την αρχαία θρησκεία, με τη λατρεία θεοτήτων στη Μήθυμνα, ανάμεσα στις οποίες κατείχε εξέχουσα θέση, όπως φαίνεται, ο Διόνυσος. Στη συνέχεια αναφέρεται στη διάδοση και επικράτηση του χριστιανισμού, μνημο νεύοντας τον απόστολο Παύλο, ο οποίος επισκέφτηκε το νησί και άφησε ανεξίτηλα χνάρια της παρουσίας του. Ακολουθεί ο κατάλογος των ιεραρχών της Μητρό πολης Μηθύμνης, από το 300 μ.Χ. ως τις μέρες μας, με πρώτο ποιμενάρχη τον Άγιο Αλέξανδρο. Βασικά αξιο ποιήθηκε, με τις απαραίτητες προσθήκες, ο κατάλογος που κατάρτισε ο Σταύρος Καρυδώνης και που δημοσι εύτηκε στο βιβλίο του «Τα εν Καλλονή της Λέσβου ιερά σταυροπηγιακά πατριαρχικά μοναστήρια του Άγιου Ιγνατίου, αρχιεπισκόπου Μηθύμνης» (εν Κωνσταντινουπόλει 1900). Επίσης αναφέρεται λεπτομερώς στον καθεδρικό ναό του Αγίου Παντελεήμονα, όπου σώζεται αξιόλογος κώδικας, στον Ταξιάρχη, που βρίσκεται στην είσοδο του Κάστρου, στην Αγία Κυριακή, καθώς και στα ξωκλήσια. Ενδιαφέροντά και τα όσα γράφει ο συγγραφέας για τους Μεβλεβήδες - ντερβίσηδες του Μολύβου, για τον τεκέ τους και για τη δράση τους.
Στο βήμα ο Στρατής Μολίνος, πρόεδρος της «Αεσβιακής Πα ροικίας». Διακρίνονται, από αριστερά, ο συγγραφέας Γιώργος Τσαλίκης, η Αλεξάν δρα Βαΐτση-Βάκρου και ο Γιάννης Χατζηβασιλείου.
Γίνεται επίσης αναφορά στην πειρατεία και στους ποικιλώνυμους πειρατές, Έλληνες και αλλοεθνείς, οι οποίοι έδρασαν κατά καιρούς στο Αιγαίο και κατά συ νέπεια στη Λέσβο, καταστρέφοντας ή λεηλατώντας πα ραθαλάσσιες πόλεις και χωριά ή αιχμαλωτίζοντας κα τοίκους, για να τους πουλήσουν στα σκλαβοπάζαρα ή για ν ’ αποσπάσουν υπέρογκα λύτρα. Η Μήθυμνα λόγω γειτνίασης με την Κωνσταντινούπολη, που ήταν μεγά λο κέντρο δουλεμπορίου, υπήρξε μόνιμος χώρος πα ρουσίας πειρατών. Ιδιαίτερα μνημονεύει ο συγγραφέ ας το Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, ο οποίος σύμφωνα με ευρύτατα διαδεδομένη παράδοση ήταν εξωμότης και καταγόταν από τον Παλαιόκηπο της Λέσβου. Αδερφός του ήταν ο Αρούτζ, ο οποίος επίσης διακρίθηκε σε πει ρατικές επιδρομές και σε άλλες δραστηριότητές. Μεγάλο μέρος του βιβλίου ο συγγραφέας το αφιε ρώνει σ’ αυτούς που διακρίθηκαν στον πνευματικό, στον καλλιτεχνικό, στον πατριωτικό και στον επιστη μονικό τομέα, κατά τους αρχαίους και κατά τους μετέ πειτα χρόνους, φτάνοντας ως τις μέρες μας. Για κά ποιους γράφει ο ίδιος, ενώ για άλλους φιλοξενεί ξένα δημοσιεύματά, συγκεκριμένα του αείμνηστου χαλκέντε ρου μελετητή της νεοελληνικής γραμματείας Γιώργου Βαλέτα και του Μολυβιάτη λογοτέχνη Μήτσου Τσιάμη. Από τους πολυάριθμους εργάτες του πνεύματος, της τέχνης, της κοινωνικής δράσης, της λογοτεχνίας, της επιστήμης, που βιογραφούνται ή απλώς μνημονεύ ονται, σημειώνονται εδώ ενδεικτικά οι παρακάτω: Ο Αρίων ο κιθαρωδός, ο Ερμείας, τύραννος του Αταρνέα, συγγραφέας, φίλος και πεθερός του Αριστοτέλη, ο αστρονόμος Ματρικέτας, ο Κωνσταντίνος Μιχαηλίδης, δάσκαλος του δραματουργού Δημητρίου Βερναρ δάκη, ο διδάχος και τραγουδιστής της ρωμιοσύνης Κλεάνθης Μιχαηλίδης, γνωστός περισσότερο με το φι λολογικό ψευδώνυμο Αργύρης Εφταλιώτης, ο λόγιος
και πολιτικός Ζαφειράκης Υπανδρευμένος, συγγραφέ ας του δίτομου ηθικοκοινωνικού μυθιστορήματος «Η Ζηνοβία» (εν Σμύρνη 1874), οι πανεπιστημιακοί καθη γητές Νεοκλής Καζάζης, Γεώργιος Καραμήτσας και Μιχαήλ Κέπετζης, ο λογοτέχνης Χρύσανθος Μολίνος, ο πρώτος έπαρχος της Μήθυμνας Νικόλαος Τσιάμης, ο λογοτέχνης γιος του Μήτσος Τσιάμης, ο νομικός και πολιτευτής Δημήτριος Σάββας, ο λογοτέχνης Μήτσος Καμίτζος, πρόσφυγας από το Γκιουρέ της Μικρασίας, ο ζωγράφος Βασίλης Μαυρουδής, ο Χουάν ΓριέγοΓιάννης ο Έλληνας, που έλαβε μέρος το 1810, υπό την ηγεσία του Σιμόν Μπολίβαρ, στην επανάσταση για την ανεξαρτησία της Βενεζουέλας, καθώς και φίλοι της Μήθυμνας, όπως ο Ηλίας Βενέζης, ο Γιώργος Βαλέτας, ο Τάκης Χατζηαναγνώστου, ο Στρατής Μισγίρης και άλλοι. Στο τέλος του βιβλίου του ο Γιώργος Τσαλίκης αναγράφει τους δημοτικούς και κοινοτικούς άρχοντες της Μήθυμνας, ξεκινώντας από το δήμαρχο Κωνστα ντίνο Κέπετζη (1861-1941) και φτάνοντας ως τις μέ ρες μας, που δημαρχεύει ο φιλόλογος καθηγητής Ελευθέριος Βογιατζής. Προσπάθησα να ολοκληρώσω μια σύντομη περιδιά βαση στο καινούριο βιβλίο του Γιώργου Τσαλίκη, να ταξιδέψω στα κύματα πολλών αιώνων. Ο συγγραφέας, άνθρωπος ενθουσιώδης και αποφασιστικός, με πνεύμα εφετικό δημιουργίας, κρικέλωσε τη γνώση της βιβλιο γραφίας, την όποια μπορούσε να έχει, με τις πολλές θύ μησές του και με τη λογοτεχνική ευαισθησία του, και ύμνησε, όπως και άλλοι, τον τόπο του, ευχόμενος να βρεθούν στο μέλλον αξιότεροι του, που θα μπορέσουν να δώσουν πιο εύχυμα πνευματικά καρπίσματα για την πανέμορφη καστροστεφάνωτη Μήθυμνα. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Στο βήμα ο Γιάννης Χατζηβα σιλείου. Διακρίνονται από αριστερά, ο συγγραφέας Γιώργος Τσαλίκης, η Αλεξάν δρα Βαΐτση-Βάκρου και ο πρόεδρος της «Αεσβιακής Πα ροικίας» Στρατής Μολίνος.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΣΤΡΑΤΙΑ ΤΣΟΚΑΡΟΥ «Ιστορίες και Παραμύθια απ’ τν Αγιάσιου» Σ τ ις 18.3.2004 στο Κέντρο Νεότητας του Δήμου Αγιάσου πραγματοποιήθηκε εκδήλωση, με την ευκαιρία της έκδοσης του βιβλίου της Ευστρατίας (Τούλας) Τσοκάρου-Μητσιώνη «Ιστορίες και Παραμύθια απ’ τν Αγιάσιου» και της διανομής από ένα αντίτυπό του σε όλα τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου. Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Γρη γόριος Χατζηφώτης και ο δήμαρχος Χρύσανθος Χατζη παναγιώτης. Στη συνέχεια πήρε το λόγο ο δάσκαλος Γε ώργιος Ξενέλης και μίλησε για τη συγγραφέα και για το έργο της. Αποσπάσματα από το διανεμηθέν έργο διάβα σε η δασκάλα Χριστίνα Σαμοθράκη. Στο τέλος μίλησε η συγγραφέας για το τελευταίο της αξιοπρόσεκτο πόνημα. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε το λογύδριο του εκλε κτού μας συνεργάτη Γεωργίου Ξενέλη. ΓΙΑΝΧΑΤΖ Είμαστε σήμερα εδώ, για να τιμήσουμε με σεμνό τητα τη συγχωριανή μας Τούλα Τσοκάρου-Μητσιώνη, η οποία με τη σημαντική συγγραφική της δραστηριότη τά και με την προσφορά της προς τους μαθητές του Σχολείου μας, που θα ακολουθήσει, τιμά το χωριό μας. Η Τούλα Τσοκάρου-Μητσιώνη γεννήθηκε στην Αγιάσο, όπου και έζησε τα παιδικά της χρόνια. Τα χρόνια μετά την Κατοχή και τον Εμφύλιο δύσκολα, μα τόσο όμορφα. Οι γειτονιές και τα καλντερίμια βούιζαν και το παιδομάνι ανέμελα αντιμετώπιζε τη σκληρή καθημερινότητα. Οι εικόνες εκείνες σφράγι σαν τη συμπεριφορά της και πέρασαν έντονα στο συγ γραφικό της έργο. Εδώ φοίτησε στο Β ' Δημοτικό Σχολείο και στη συνέχεια στο άλλοτε φημισμένο Εξα τάξιο Γυμνάσιο Αγιάσου. Θα πρέπει να τονίσουμε ότι δυο άνθρωποι επηρέα σαν καταλυτικά το χαρακτήρα και την προσωπικότητά της. Ο πατέρας της και ο σύζυγός της. Ο πατέρας της, ο εκλεκτός δάσκαλος και διευθυντής του άλλοτε Β ' Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου, Παναγιώτης Τσόκαρος, ο γνωστός για την παιδαγωγική του κατάρτιση, τη δι δακτική του αρτιότητα, το ήθος του, την πραότητά του και τη διοικητική του ικανότητα. Ο σύζυγός της, ο Χρί στος Μητσιώνης, ο άριστος καθηγητής Φυσικής Αγω γής, που ξεκίνησε την καριέρα του από το Γυμνάσιο Αγιάσου και έφτασε να γίνει προπονητής στην ομάδα ποδοσφαίρου του Ολυμπιακού Πειραιά και γυμναστής στην Εθνική Ομάδα της Ελλάδας. Προς τιμήν του, πριν από λίγους μήνες, το Κλειστό Γυμναστήριο του χωριού μας πήρε επάξια το όνομά του.
Η Τούλα Τσοκάρου-Μητσιώνη εδώ και αρκετά χρό νια ασχολείται με την πεζογραφία. Έγραψε τα βιβλία: «Παλιές ιστορίες απ’ την Αγιάσο», «Χαλκάς», «Τα θη ρία βάλαν του τυμάρ ντουν», «Έιγτσινα τα έρμα τα χρό νια» και «Ιστορίες και Παραμύθια απ’ τν Αγιάσιου». Όλα της τα βιβλία είναι γραμμένα στο αγιασώτικο ιδίωμα. Έχουν λοιπόν μια σημαντική ιδιαιτερότητα, γιατί είναι γνωστό σε όλους πόσο δύσκολα προφέρεται και γράφεται το ιδίωμα του χωριού μας. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, έχει τιμηθεί με πρώτο βραβείο του Γλωσσολογικού Τμήματος της Ακαδημίας Αθη νών το βιβλίο της «Χαλκάς». Πολύ έντονες και δυνα τές είναι και οι εικόνες που αποτυπώνει στα βιβλία της, ενώ παντού παρατηρούμε μια προσπάθεια να φανούν τα αρνητικά σημεία της κοινωνίας μας, ώστε μελλοντικά να αποφεύγονται. Ο βασικός, βέβαια, σκοπός της συγγραφέως είναι να παραδώσει στις νέ ες γενιές πολλά από τα ήθη και τα έθιμα του χωριού μας, ενώ καταπιάνεται και με ιστορικά γεγονότα, κα θώς και με κοινωνικά προβλήματα. Τελευταίο της βιβλίο αυτό που σήμερα θα μοιραστεί στα παιδιά του Σχολείου μας, «Ιστορίες και Παραμύ θια απ’ τν Αγιάσιου». Ένα πόνημα που πραγματεύεται ιστορίες αλλά και παραμύθια, με τα οποία μεγάλωσαν οι παππούδες μας, οι πατεράδες μας και κάποια απ’ αυτά φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Ιδιαίτερα σε εποχές που έλειπαν το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και τα άλλα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα ενημέρωσης, το παραμύ θι γαλούχησε γενιές και γενιές ανθρώπων. Η παιδαγω γική αξία του είναι τεράστια, αφού δίνει ζωή σε όλα τα φυσικά αντικείμενα και φαινόμενα, καλλιεργεί την ανάγκη ασχολίας και γνωριμίας με τον εξωτερικό κό σμο, εκφράζει την ηθική τάξη του κόσμου, απλά και εποπτικά με την υποχώρηση του κακού και το θρίαμβο του αγαθού. Ακόμα συνηθίζει το παιδί να εκφράζεται, να ομιλεί και να ακούει. Γι’ αυτό ο γνωστός παιδαγω γός ΤγοΙΙ χαρακτηρίζει δυστυχισμένους τους ανθρώ πους, οι οποίοι δεν είχαν την ευτυχία στην παιδική τους ηλικία να ακούσουν παραμύθια από τους μεγαλυτέρους τους. Είναι λοιπόν το βιβλίο «Ιστορίες και Πα ραμύθια απ’ τν Αγιάσιου» απαραίτητο συμπλήρωμα των γνώσεων των μαθητών μας, το οποίο παράλληλα θα συμβάλει και στη συγκρότηση της προσωπικότητας και του χαρακτήρα τους. Εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να εκφράσουμε, τόσο τα συγχαρητήριά μας, όσο και τις ευχαριστίες μας στην Τούλα Τσοκάρου-Μητσιώνη. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΕΝΕΛΗΣ
θα ήθελα να γράψετε και εμένα για τη Μυτιλήνη. Δημητρός του Κουντέλ’ ξ ’λώσ’τσι, σαν τουν ικ’σι, αλλά πήρι στρουφές του μυαλόντ τσ ’ είπι: Θα σι γράψου σ’ κατάστασ’, αλλά «κουβάν’» εν είμι γω, ά λλ’ έφτους που σ ’ του ’πι! (Από αφήγηση Γιάννη Δαγιέλη. Αγιάσος, Αύγουστος 1997)
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)
Σ Τ Σ Υ Λ Ο Υ Σ Τ Ο Υ Ν Σ Μ Π Α Θ ΣΙ Ο Κ Α Σ Μ Α Σ Τ Ο Ν Μ Α ΡΑ Ν Ε! Π ρόσ φ ατα ο Βασίλης ο Χατζηλεωνίδας, εκτελώντας την καθιερωμένη επίσκεψη στο ραφείο του φί λου Αντώνη Μηνά, στη Μυτιλήνη, παραπονέθηκε πως το χέρι του έχει πάθει ζημιά και πως δεν μπορεί να σφίξει τη γροθιά του, να πιάσει και να κρατήσει κάτι. Ο Αντώνης, θέλοντας να εξακριβώσει τα λεγό μενο, έκανε το αποδεικτικό του τεστ. Έβγαλε ένα χαρτονόμισμα των 20 ευρώ, το έβαλε στην «παράλυ τη» παλάμη και είπε στο Βασίλη να σφίξει τα δάχτυ λά του. Ό ταν προσπάθησε να τραβήξει το χαρτονό μισμα, διαπίστωσε πως το χέρι είχε γίνει τανάλια. Ο παράς, για τον οποίο τρέφει ο παθών ιδιαίτερη εκτί μηση, έκανε το θάμα του! Δεν έχεις τίποτα, του είπε κατηγορηματικά ο Αντώνης. Εντάξει, το χαρτονόμι σμα το πιάνει, το παραδέχομαι, είπε ο Βασίλης. Με τον κασμά όμως τι γίνεται; Και ο Αντώνης απάντη σε: Τι σου χρειάζεται εσένα ο κασμάς; Αυτό είναι ερ γαλείο που εσύ δεν το έπιασες ποτέ στη ζωή σου! (Από αφήγηση Αντώνη Μηνά. Μυτιλήνη, 26.5.2004)
ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Κ Ο Υ Β Α Ν ’ Ε Ν Ε ΙΜ Ι ΓΩ ... Π ρ ιν α πί πουλλά χρόνια ένας ξινουχουριτ’ς κατέβ’τσι σ ’ Καρυά, για να πα σ ’ Μ υτιλήν’ μι του λ'ί'ουφουρείου. Είδι τουν ιλιγκτή, του Βινιζέλου τουν Ανιστασέλ’, τσι τουν ρώ τ’σι τι ώρα θα φ ύγ’ τ ’ αυτοκίνητου τσι που θα κόψ ’ εισιτήριου. Βινιζέλους τ ’ έδ’ξι τουν εισπράκτουρα, του Δημητρό του Κουντέλ’, που κά ντ’ντου σ’ ένα τραπέζ’ τσ’ έγραφτι σι κατάστασ’ τς ιπιβάτις. Πάνι, τ ’ είπι, στου κύριου Κουβάν’ τσι φτος θα σι τακτοποιήσ’. Πήγι γι άθριπους στου τραπέζ’ τσ ’ είπι: Κύριε Κουβανή,
Ο Γιάννης Χατζηκομνηνός, ο Μ πίλιας, είχε αρ παχτεί με τη γυναίκα του, την κυρα-Λένη, όπως συμ βαίνει με όλα τα ανδρόγυνα. Δεν του μιλούσε και αυτή η κατάσταση δεν του άρεσε, τον στενοχωρούσε. Ή ταν άνθρωπος εξωστρεφής και ήθελε να μιλά, να γελά, να λέει τα χωρατά του. Την καλημέρα του και τα λόγια του τα σκόρπαγε απλόχερα, χωρίς διάκρι ση. Ο Γιάννης Φιλιππέλης, που το μπακάλικο του ήταν στη γειτονιά, είχε ένα σκύλο, που μπαινόβγαινε και στο σπίτι του Γιάννη και που τον τάιζαν και οι δυο. Άμα ανέβαινε ο Γιάννης από το χασαπιό, τον περίμενε ο σκύλος στο δρόμο και τον συνόδευε στο σπίτι. Εκείνη τη μέρα, το μεσημέρι, που ανέβηκε στο Σταυρί, ο σκύλος ήρθε δίπλα του. Μόλις άνοιξε την πόρτα, τρύπωσε πρώτος αυτός. Η κυρα-Λένη καθό ταν πάνω στη σκάλα αμίλητη. Εκείνη την ώρα ο μπαρμπα-Γιάννης σηκώνει το χέρι του και χτυπά το σκύλο, που ουρλιάζοντας έτρεξε προς την ανοιχτή πόρτα. Η κυρα-Λένη παραμουρμούριζε: Ου, παλιάθριπι, ε ξέρ’ς πού α ξιθ ’μάν’ς τσι ξιθ ’μοιίν’ς πα στου ζο! Ο Γιάννης ξαναφώναξε το σκύλο, που πήγε κο ντά του, κουνώντας την ουρά του χαρούμενα... Δε χάνει καιρό και τον κοπανά πάλι. Επαναλήφτηκε και τρίτη φορά αυτό και ο σκύλος ουρλιάζοντας βγήκε στο κατώφλι της πόρτας και σαστισμένος κοί ταζε τον μπαρμπα-Γιάννη. Έ λα δω, του λέει, ρε Ντόρη. Ο σκύλος υπάκουσε και πάλι και πήγε κοντά του. Τότε άρχισε να τον χαϊδεύει, ενώ αυτός του έγλειφε τα χέρια. Γυρίζει τότες ο μπαρμπα-Γιάννης στην κυρα-Λένη, που παρακολουθούσε από τη σκά λα όλη τη σκηνή, και της λέει. Ε, Αέν’, του στσύλου δώκα τουν τρεις φουρές τσι σ’μπάθ’σι μι! Σένα τι σ’ έκανα; Μια κουβέντα σ’ είπα... Γέλασε αυτή και ο πάγος έσπασε... (Από αφήγηση Στρατή Γιάννη Χατζηκ' μνηνού)
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
Παπουτσή-Κουδουνέλη, Ειρήνη Οικονομίδη-Καραφύλλη και Μαρία Δαρίτση-Μουτζουρέλη. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ
ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ - ΝΕΟ Δ.Σ. ΤΟΥ Φ.Σ.Α. Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Σ τ ι ς 21.3.2004 το Διοικητικό Συμβούλιο του Φι λοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών κάλεσε τα μέλη του σε Γενική Συνέλευση για τον απολογισμό των πε πραγμένων και για τη διενέργεια των εκλογών. Δια πιστώθηκε απαρτία και ως εκ τούτου προχώρησαν οι διαδικασίες. Μίλησαν ο πρόεδρος του απερχόμενου Δ.Σ. Βασίλειος Λούπος και ο ταμίας Στρατής Πανα νής. Στη συνέχεια έγινε ο οικονομικός απολογισμός και από το Γιάννη Ραφτέλη διαβάστηκε η Έκθεση της Εξελεγκτικής Επιτροπής. Στη συνέχεια η Εφορευτική Επιτροπή, αποτελούμενη από την Κατερίνα Σκλεπά ρη ως πρόεδρο και από τον Αντώνη Καρυώτη και την Αλεξάνδρα Γλεζέλη ως μέλη, έκανε τις εκλογές. Συνολικά ψήφισαν 78 άτομα. Για το Δ.Σ. εκλέχτη καν, με βάση τον αριθμό των ψήφων, οι παρακάτω: Βασίλειος Λούπος, Σοφία Κουδουνέλη, Μαρία Μουτζουρέλη/Ευστράτιος Πανανής, Χρίστος Γλεζέλης, Ευστράτιος Ευαγγελινέλης/Παναγιώτης Σταυρακέ λης, Ειρήνη Οικονομίδου-Καραφύλλη και πατήρ Νε κτάριος Χατζηπροκοπίου. Στην Εξελεγκτική Επιτρο πή εκλέχτηκαν οι παρακάτω: Στυλιανός Κουντουρέ λης, Βασίλειος Χαδεμένος και Παναγιώτης Βατρι κάς. Ως αντιπρόσωποι της Ομοσπονδίας Λεσβιακών Συλλόγων Αττικής (ΟΛΣΑ) εκλέχτηκαν οι παρακά τω: Χρίστος Γλεζέλης, Χαρίλαος Κουδουνέλης, Βα σίλειος Λούπος και Φιλίτσα Σταυρακέλη. Στις 29.3.2004 οι επιτυχόντες συγκροτήθηκαν σε σώμα ως εξής: Πρόεδρος: Βασίλειος Λούπος. Αντι πρόεδρος: πατήρ Νεκτάριος Χατζηπροκοπίου. Γεν. Γραμματέας: Παναγιώτης Σταυρακέλης. Ταμίας: Στρατής Πανανής. Μέλη: Χρίστος Γλεζέλης, Σοφία
π ριν από λίγα χρόνια θεσπίσαμε τη μέρα της Ζω οδόχου Πηγής να γιορτάζει ο Σύλλογός μας και να τι μά την προστάτιδά του, την Παναγία την Αγιασώτισ σα. Επειδή όμως η γιορτή γίνεται Παρασκευή, που εί ναι εργάσιμη μέρα, αποφασίσαμε να την πραγματο ποιήσουμε στις 18 Απριλίου, την Κυριακή του Θωμά. Η γιορτή έγινε στον Ιερό Ναό της Φανερωμένης, στο Χολαργό, με λαμπρότητα, με συμμετοχή πλήθους κό σμου, ξένων και Αγιασωτών, και με αρτοκλασία. Ιε ρούργησαν ο πρωτοπρεσβύτερος Νεκτάριος Χατζη προκοπίου, αντιπρόεδρος του Συλλόγου μας, και άλ λοι ιερείς. Μετά τη θεία λειτουργία πήγαμε στο Πνευματικό Κέντρο του Ναού, όπου προσφέρθηκαν καφές, καθώς και διάφορα γλυκά, τσουρέκι και κόκκινα αβγά. Ήπιαμε τον καφέ μας, γευτήκαμε τις λιχουδιές και τσουγκρίσαμε το κόκκινο αβγό, τηρώντας το πατρο παράδοτο πασχαλινό έθιμο. Όλα αυτά μας τα πρό σφεραν οι κυρίες του Πνευματικού Κέντρου Νεότητος Φανερωμένης, τις οποίες και ευχαριστεί θερμά το Διοικητικό Συμβούλιο για την καλοσύνη, για την ευ γένεια, για την προθυμία και για τη φιλοξενία τους. Στη συνέχεια, όσοι ήθελαν, πήγαμε περπατώντας στην κοντινή ταβέρνα «Γαλήνη» για φαγητό και για κρασάκι. Περάσαμε όμορφα. Και του χρόνου λοιπόν να είμαστε καλά, για να γιορ τάσουμε πάλι και για να τιμήσουμε την προστάτιδά μας, τη Μεγαλόχαρη της νυφούλας του λεσβιακού Ολύμπου. ΜΑΡΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ-ΛΑΡΙΤΣΗ Παλαιά αναμνηστική φωτογρα φία από τη γιορτή που πραγμα τοποίησε ο Φιλοπρόοδος Σύλλο γος Αγιασωτών στον Ιερό Ναό Παναγίας Φανερωμένης Χολαρ γού, στις 24.4.1998. Διακρίνο νται, από αριστερά, ο Παναγιώ της Μακαρώνης (μέλος), ο Στρα τής Πανανής (ταμίας), ο πατήρ Νεκτάριος Χατζηπροκοπίου (αντιπρόεδρος), ο Βασίλειος Λούπος (πρόεδρος), η Σοφία Παπουτσή-Κουδουνέλη (μέλος), με τη θυγατέρα της Αικατερίνη, η Ειρήνη Οικονομίδου-Καραφύλλη (μέλος) και η Φιλίτσα Σταυρακέλη-Σκλεπάρη.
ΑΥΤΟΙ Π Ο Υ Φ Ε Υ Γ Ο Υ Ν ΚΩΣΤΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΤΣΑΤΣΟΣ (1921 - 2003) Μ ΝΗΜ Η ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Η τ α ν 21 του Μάη του 1921, όταν γεννήθηκε ο Κώστας Τσάτσος ή Τσατσέλης. Στη νυφούλα του Ολύ μπου γιόρταζε το γραφικό ξωκλήσι των Αγιων Κων σταντίνου και Ελένης. Η μέρα ήταν σημαδιακή και προδίκασε το βαφτιστικό του, το οποίο εναρμονιζό ταν εξάλλου και με το όνομα δημογέροντα παππού... Ή ταν παιδί του δα σκάλου και μετέπειτα δημοτικού υπαλλήλου Θεοδώρου Κωνστα ντίνου Τσάτσου και της Μαριγώς Ευστρα τίου Πανανή. Αδέρφια του ο Ευστράτιος, που ήταν μεγαλύτερος και μας άφησε χρόνους, η Χαρίκλεια και η Μύρ τα, η τελευταία που κρατά ανοιχτή την πόρτα της πα τρικής φαμίλιας... Ξεσκολίζοντας τις δυο τάξεις του Ημιγυμνασί ου, μπήκε στο δρόμο της βιοπάλης. Εργάστηκε σκληρά ως οδηγός φορτηγού και λεωφορείου και στη συνέχεια ως εισπράκτορας και ελεγκτής ΚΤΕΛ μέχρι το 1984, οπότε και συνταξιοδοτήθηκε... Στις 15 του Νοέμβρη του 1953 νυμφεύτηκε την ομοχώρια του Ειρήνη Κολομόνδου, πρωτότοκη καλόκαρδη θυγατέρα του οικοδόμου Γιάννη Βασι λείου Κολομόνδου (Παντελή) και της Γιαννούλας Δημητρίου Καμαρού, και απόχτησε δυο παιδιά, τη Μαρία, φιλόλογο και σύζυγο του Ανεμοτίσιου, επίσης φιλολόγου, Δημητρίου Ευρυβιάδη Δουκάκαρου, και τη Βικτωρία, δασκάλα και σύζυγο του αξιωματικού Χωροφυλακής Χρίστου Ευστρατίου Δεσποτέλη, καταγόμενου από τα Βασιλικά. Ευτύ χησε να πάρει στην αγκαλιά του πέντε εγγόνια... Ο Κώστας Τσάτσος ήταν άνθρωπος με ευγένεια, με αξιοπρέπεια, με υπευθυνότητα, με μετριοπάθεια, με ευσυνειδησία, με εγκαρδιότητα... Στις 29 του Δεκέμβρη του 2003 η κλεψύδρα άρ χισε την αντίστροφη μέτρηση της ανυπαρξίας και από την επομένη ο Κώστας Τσάτσος συντρόφεψε συμπατριώτες του στο Κοιμητήρι της Περασιάς... ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Ο Παναγιώτης Βαρουτέλης πρόσφερε 50 € στη μνή μη των γονέων του Ιωάννη και Βασιλικής Βαρουτέλη. Η οικογένεια της Αφροδίτης Ν. Καραφύλλη πρόσφερε 30 € στη μνήμη της Φεβρωνίας Ευστρα τίου Καραφύλλη. Ο Γρηγόριος Μολυβιάτης πρόσφερε 80 € στη μνήμη του Πάνου και της Κλεάνθης Πανανή. Η Κλεάνθη Κομνηνού-Μολυβιάτη πρόσφερε 30 € στη μνήμη του πατέρα της Δημητρίου Μολυβιάτη. Ο Παναγιώτης Σταύρου Αξιομάκαρος (Μελ βούρνη) πρόσφερε 20 δολάρια στη μνήμη της συζύ γου του Δήμητρας. Ο Προκόπης Κουτσκουδής πρόσφερε 20 € στη μνήμη του Γιάννη Παναγιώτη Χατζηβασιλείου.
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» €
Ειρήνη Σκάρκου- Μαριγλή Ρήγαινα (Ειρήνη) Κουδουνέλη
100 100
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τ ι ς 15.5.2004, στον Ιερό Ναό Παμμεγιστων Ταξιαρχών (Πεδίο του Άρειος), τελέστηκε ο γάμος του Γεωργίου Σωτηρίου Αναγνωστοπούλου και της Αλέκας Θρασύβουλου Διαμαντοπούλου. Ευχόμαστε ολόψυχα η νέα τους ζωή να είναι ανέφελη και ευτυχισμένη. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Σ τ ο Νίκο Ιωάννη Νταλιάνη και στη Σταυρούλα Ιωάννη Γουγουτά, που τέλεσαν το γάμο τους στις 22.5.2004, στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Μεταμόρφωση της Αττικής, εκφρά ζουμε ολόψυχα τα θερμότατα μας συγχαρητήρια και ευχόμαστε να ζήσουν ευτυχισμένοι. οι αείοι ΣΟΦΙΑ Π ΑΝ. ΓΛΕΖΕΛΗ ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝ. ΓΛΕΖΕΛΗΣ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Διατίθενται αντίτυπα των βιβλίων που εξέ δωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Αγιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. 5€. 2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία της Αγιάσον της νήσον Αέσβου, Αθήνα 1997. 15€. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμε ση παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (6€ και 17€ αντί στοιχα). Β . Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (45€). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (2645, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 1988-1991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994), Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997) και Σ Τ ' τόμος (104-121, 1998-2000).
ΓΑΜΟΙ • Εντουάρτ (Σπυρίδων) Ινταέτ Λικάζ Χρυσοβαλάντη-Ειρήνη Παναγιώτη Χατζέλη (25.4.2004)
• Γρηγόριος Παναγιώτη Δελόγκος Αντιόπη Δημητρίου Ζαφειρίου (18.5.2004)
• Νίκος Ιωάννη Νταλιάνης Σταυρούλα Ιωάννη Γουγουτά (Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως Σωτήρος, στη Μεταμόρφωση Αττικής, 22.5.2004)
• Ανδρέας Ιωάννη Μήτσης Μαριάνθη Παναγιώτη Οικονομίδη (Ιερός Ναός Αγίας Γλυκερίας Γαλατσίου, 6.6.2004)
ΒΑΦΤΙΣΗ Σ τ ι ς 8.5.2004, στον Ιερό Προσκυνηματικό Ναό Παναγία Ελευθερώτρια (Πολιτεία) έγινε η βάφτιση του γιου του Γεωργίου Αλεξάνδρου Καρτελιά και της Α ιμιλίας Ιωάννη Τσιρώνη. Στο νεοφώτιστο δό θηκε το όνομα Αλέξανδρος. Στους ευτυχείς γονείς, καθώς και στους π α π πούδες και στις γιαγιάδες, ευχόμαστε να τους ζήσει και να το καμαρώσουν. Στον ανάδοχο και θειο Ιω άννη Καρτελιά ευχόμαστε να είναι πάντα άξιος. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΘΑΝΑΤΟΙ • Καμαρού Ευαγγελία, χήρα Ευστρατίου (28.4.2004)
• Καραμπέτσου Ζαχαρώ, χήρα Γεωργίου, το γένος Κωνσταντίνου Χρυσάφη (Αθήνα, 28.4.2004. Κοιμητήριο Καισαριανής, 30.4.2004)
• Τσαμπλάκος Δημήτριος Π ροκοπίου • Τραχανέλη Αφροδίτη, χήρα Παναγιώτη • Παπάνης Γεώργιος Κωνσταντίνου • Γεωργαντής Κωνσταντίνος Νικολάου • Χατζηβασιλείου Ιωάννης Παναγιώτη (Αθήνα, 29.5.2004. Κοιμητήριο Ν. Σμύρνης, 1.6.2004)
ΔΙΟΡΘΩΣΗ
• Χατζηφώτου Ελπινίκη, χήρα Π ροκοπίου • Ασβεστάς Θεράπων Παναγιώτη • Σπηλιαδής Θωμάς Σταύρου (Αθήνα, 14.6.2004. Α ' Νεκροταφείο Αθήνας, 16.6.2004)
Στη δεύτερη στήλη της σελίδας 38 του τεύχους 140 (2004), να γραφεί (Α ' Νεκροταφείο Αθηνών, 9.1.2004) αντί (Κοιμητήριο Νίκαιας, 9.1.2004).
• Νουλέλης Ευστράτιος Παναγιώτη (Αθήνα, Μάης. Κοιμητήριο Αμαρουσίου)
• Ξαφέλη Μαρία, σύζυγος Αργυρίου (5ν(1π€γ, 10.6.2004. Βοΐαπγ, 15.6.2004)